Skip to main content

Full text of "Monumenta Germaniae historica. Epistolarum"

See other formats 


(^ 


MONVMENTA 


/'  ( 


GERMANTAE 


HISTORICA 


INDE   AB    ANNO    CIIRISTI    QVINGENTESIMO 

VSQVE   AU    ANNVM   MILLESIMVM 

ET   OVINGENTESIMVM 


EDIDIT 

S0CIETA8   APEIIIENDIS    FONTIBVS 

KEKVM   GEKMANICAKVM    MEDll   AEVI 


E  P  I  Sjr  0  L  A  R  V  M    T  0  M  V  S    I 

GREGOKII  I  UEGISTRI  L.  I— YII. 


BEROLINI 

A  P  V  1)    \y  E  II)  M  A  N  N  O  S 
MDCCCLXXXXI 


GREGORII   I  PAPAE 


REGISTRVM  EPISTOLAUVM 


TOMVS  I. 
LIBRI   I— VII. 


EDIDERVNT 


PAVLVS  EWALD  ET  LVDOVICVS  M.  HARTMANN. 


^.?>^' 


BEROLINI 

A  P  V  I)    W  E  I  D  M  A  N  N  O  S 

MDCCGLXXXXI 


3 

t.l 


Aulae  Vimariensis  officlna  typographi( 


f  ^d 


'-"..X.N.     «^-HV.,     ^^^ 


SANCTVS 

AMOR  FATRIAE 

DAT 
A  N  1  M  V  M. 


^^^ 


tR  ANCOFVBTI    A.  M. 
Mll     h.AL     FEBK     MDCCCX 


jtCefiistri  G-regoriani  nova  editio,  a  Paalo  lurald  siiscepta  et  iiiai/iio  riroruiii. 
(loetoruin  desielerio  dudiiin  expetita,  euin  inopinata  et  quain  inaxiinc  liuienda  editoris 
morte  interrupta  esset,  qucduor  lihros  jiriores,  qui  soli  ahsoluti  erant,  puhlici  iuris 
facere  visum  est,  ut  ah  omnihus  examinari  possent,  et  ei  qui  eontinuandutn  opus 
inceptum  suscepturus  esset,  vel  cxemplmn  proposituiii  pressc  scquendi ,  vel  ah  eo 
recedendi  consilium  facilius  xxiteret.  Rationcm  autem,  qua  usus  Eivaldus  et  seriem 
epistolarum  ordinavit  et  in  contextu  constituendo  versafus  est,  ipse  iam  anno  1878 
monstravit  in  disquisitione  summo  eiim  acumine  clahorala,  iit  aniudi:  'Neues  Archiv 
der  Gesellschaft  fur  dlterc  deutschc  Geschichtskunde'  tomo  III.  p.  433 — 6^5,  nec- 
non  in  nova  Regestorum  Fontificum  Romanorum  editione.  Illic  invenies  quid  sihi 
velint  sigla  B  et  r,  ct  codicuin,  quos  ipse  contulerat,  descriptiones.  Editiones 
autem  adhihuit  praeter  editionem  principem  P.  GussanviUaei  a.  167.5  et  Mau- 
rinorum  a.  1705,  quas  litteris  G  et  M  insignivit. 

Daham  Berolini  Nonis  Decemhr.  1887. 


Guilelmus  Wattenbach. 


JriiAf  Pdiili  Kirdhli  iiniiiiifiinoii  iiinrfnii  it  stiiirfiifr  iijierirvilis  fdiifilins  rrrinii 
Germmuninnii  iiinlii  tirri  ntf  (irriitirii  rriiisfri  rtfifiiiiirrri  rinifiDiuivtfinii  niritfns 
non  minininm  hitiiis  fnhnris  iittrfe-in  inrii  'tlisiifiifiini  iiirriii.  Nrnii  rf  roitirrs  frrr 
omnes  rollufi  rnnif  rf  fomi  /iriiiii  /ntrs  /}rior  itirii  rilifit  rf  nrtlo  r/jisfulitrinn  vt 
rontextus  inilirtiouis  XIII.  /ifrrisi/nr  Itiris  iiiin  tih  illn  rrsfitilfils  rriit.  Sril  rfiililt 
hii.ii/s  partis  iioiiiiiillit  iiiiitttri  rttiri  riiini  srritfiis  i/iiinit  iu  A'.  .'I.  XT  //.  .'».■?.'>  .s'.s. 
e.rposiii.   (Jomviriifiiriinii   frrr  ttifitiii   i/isr   itthlitfi. 

Siiprrr.^it ,  iif  i/riitios  iii/itiii  riini  r.  rl.  Knirsfo  Diiiiiiiilrr  oh  strmiiutiii  in 
rorriiiriiilo  tlilii/riifiiiru  tiiiu  Tlirotliini  Moiiiinsrii,  t/tii  Itihorrni  inritiii  rii  i/tiu  tiilsolrt 
hciiiiliiihifr  itilliiirttiiiifo  rinriiiltiiitlo  ittlinrif.  i'f  iit  sitiiinrtnii  iii  linr  foino  tiilliihif.ornm 
r.rplirtifioiirni  tiililtiiii.  Xtiin  tnn/iliorrni  rntHrnin  i  niis/irrfinii  fninn  tiltrri  tnlnrr.ferr 
miJii  prnposni. 

Ltffforicn.s  31.  Harfnuinn. 


SKiXOBJ m  EXFLICATK). 

M  1  =^   (JushifnHls   71  s.  XI.   (.V.   ,1.    Ifl  ,,.  l4.->  .«.:  En:   roiit„/!l.' 

112  =    Tre.rirensis   ITI  s.  X  (il.  p.  -14H  s.:   Kir.   rotilii/il.) 

R3  =  San</a//ni.fis  r,7o  s.  .X.  lih.  /,.  4.j4  :  Eir.  r„nliilil.) 

114  =  Esror.  d.   I,   1  s.  XI.   (N.   A.    IV.  p.  :>-lll  s.s.:   i:,r.   runliilil.J 

r  ]  =  Parisiemis  2279  s.  X.   iii.  (X.   A.   III  />.  4.-,7:  el    /vir.  rl  r,/„  r„,iliili,„„s.} 

r  2  =  Pa/risiensis   11,674  s.  IX.  (i/>.  ji.  4,->l>  s. :  Eir.  conlii/lt.J 

Pal  =  relers/mri/ensis  II.  F.    I,  7  s.  VIII  (K.  A.  III  p.  47r>  s.  rl    V  p.  24r,  ,«.:  Eir.  contii/it.J 

PaS  =  Bambergen.iis   1)0]  s.  X.  (N.  A.  III p.  477  ss.:  Eir.  rt„ilii/iri. 

P/,  1  =  Coloniensis  92  s.  VIII.  (ih.  p.  48?>  s.:  Eir.  eontulil.) 

P/j  2  =    Vijidobonensis  9.34  s.  IX.  (ib.  ]?.  4S0  s. :  partiin  Eir.,  jiiirlini  rt/,,  r„iitii/i.) 

Ph  3  =  Dusseldorpiensis  B,  79  s.  IX.  (ih.  p.  483:  Eir.  contii/il.J 

Pb  4  =  Berolinensis  tJieol.  322  s.  IX.  (ib.  p.  488:  Ev.  r„iili,/it.j 

Ph  5  =   Coloniensis  94  s.  X.  (ib.  p.  489:  Ew.  contu/it.j 

Pb6  =  Guelfer/iitanus  153  (76j  s.  XI.  (ih.  p.  49:iJ. 

Ph  7  =   Monucensis  14,641  s.  IX.  (ib.  p.  482:  v„imiil/os  /oros  Eir..  a/ins  ri/o  contu/i.) 

R*  1   ) 

=   Co/oniensis  9.j  s.  XII.  (X.  A.   III  p.  49R.J 

Vatic.  A  =    Vaticanus  617  s.  XV.  (X.   .1.   III  p.  302  s.)    i    (miriris  ipi.asilnm  /rctionrs  e:c  ec/itioiie  Ilaur 
Vatic.  D  =    Vat;icanus  619  s.  XII  (X.  A.   III  p.  306  s.J    '  sumpsimiis.j 


GREGORII  I    REGISTRI 


LIBER    I  — IV. 


m  NOMINE  DOMINI 

EPISTOLAE  EX  KEGISTRO 

BEATI  GREGORII  PAPAE. 

MENSE  SEPTExMBRIO  INDICTIONE  IX. 

I,  1. 

Gragorius  I.  papa  universis  Siciliae  episcopis  nuntiat,  se  Petro  subdiaamo ,  rectori 
patrimonii  ecclesiae  Romanae,  vices  siias  intra  provinciain  Siciliaiu  comniisissc ,  cmn  ([uo 
scmcl  pcr  annmii  cunciliuiii  Sijraciisis  sive  Catanac  cclchrcnt.  i'>!>0,  Scpt. 

Codd.  R  d  r:  Indiidio  IX.  cap.  1. 

]'Jdd.  M  et  G:  Libcr  I.  ep.  l  —  laffi  Rqi.  1007  (70i). 

GREGORIUS  UNIVERSIS  EPISCOPIS  PER  SICILIAM  CONSTITUTTS. 

Valde  necessai-iuni  esse  pcrspeximus,  ut,  sicut  decessomm  nostromm  1'uit  iudicium, 
ita  uni  eidemque "  personae  onmia  committamus,  ct'',  ubi  nos  praesentcs  esse  non 
possumus,    nostra'  per   cum,    cui  praccipimus    rcpracscntctur  auctoritas.     Quamobrem 


Iii  liomine  cct.  Ita  ujitimi  ,jui,jiie  codd.  U  et  i;  ut  r  1.  2.  3,  U 1.  lu  iioniiiio  iloniiui  incupiuut  cet. 
1!  I".  2  (cuius  iilulus  manu  rec.  additur).  5  (corr.  ex  incipit,  om.  ex  registro).  6.  U.  17.  Ceterum  oariam 
in.miHionem  codd.  rec.  praebcnt,  exempli  <jratia:  Registri  beati  Gregorii  pape  urbis  Kome  liber  primus 
'mci\>it  r  4,  117.  1-2 ;  In  uoniiue  (biniiui  e|)istolarum  saucti  Gregorii  papae  iirbis  Romae  liber  primus  incipit  )•  5; 
Corpus  epistolarum  Gregorii,  (luoil  dicitur  Registrum,  pars  epistolarum  b.  Gregurii  papaej-6;  Registrum 
epistolu-um  sancti  Gregorii  papae  iu  septeni  partes  divisum  cet.  R  *  3.  lucipit  liber  epistolarum  beati  Gregoru 
papae,  (luas  diversis  iu  partibus  trausniitteudo  edidit,  et  postea  in  unum  corpus  collectiis  euudem  librum  a 
pluribus  placuit  appellari  registrum  i?  ;<V.  De  ordinc,  (jiio  forsitan  in  libros  coUiijendae  sint  ciiistolae  cf. 
Xeues  Archiv  III.  5.j7. 

Meuse  .Septembrio  fc«.  .September  A' ; ;  Septimo  7.' iT;  Septembri  iJ  r.  Lectioni  meae  famnt  li  1".  5, 
r  3.  1'lurimi  codd.  R  et  r  liie  compendio  Septb.  aut  Septemb.  utuntur.  Sed  et  infra  in  aliis  indictiombus 
'meitse  Septembrio'  invenivms  et  plurimis  indiciis  videmus,  hanc  formam  Gregnrii  temporibus  propnam  esse; 
cf.epp.  1,70.  V,  20.  IX,  lOU.  Ilis  verbis  codd.  rec.  addunt:  [iudictione  IX],  anno  ordiiiationis  suae  primo 
Rl".  17;  quae  fult  ordinatiouis  eius  primdR2;  quae  fuit  ordinatioms  eius  prima  anno  d(jminicae  incarnatiouis 
592  R  *  3. 

I,  1      Titulo  Crejorii  add.  servus  serv(.ruui  Dei  r  4.     :')  curr.  ex  uuae   eademque  r  2.  '')  ut  // /. 

^)  corr.  ex  uostram  r  2. 

/,  1  Epistola  haec  una  cum  dualius  scqucntibus  cpistolis  I,  2.  3  pcr  1'ctrum  Slciliani.  proji- 
ciscentem,  ut  cx  re  ipsa  patct,  Iransinissa  cst.  —  Dc  cpiscopis  illis  Siciliac,  qui  tunc  fncrint,  inde 
indicem  sub  vocc  Sicilia. 


Reg.  Greg.  I. 


1 


2  GRECiORII  I.  UEtUSTKl 

Pctro ',  siibdiacono  sedis  nostrae,  intra  provincianr' Siciliam  vices  nostras",  Deo  auxi- 
liante,  comniisimus'-^.  Nec  enim  de  eius  actibus  dubitare  possumus,  cui,  Deo  auxiliante. 
totum  ^  nostrae  occlesiae  noscimur  patrimonium  conimisisse. 

Illud  quoque  fieri  dcbere  perspexinuis,  ut  scmel  per  annum  ad  Syracusanam' 
sive  Cathencnsiuni'  civitatcm  universalitcr  honore,  quo  dignum  est,  sicut  eidcm  iussi- 
mus ,  fratcrnitas  vestra  conveniat,  quatenus''  quae  ad  utilitatem  provinciac  ipsius 
ccclcsiarumque  pcrtincnt,  sive  ad  necessitatem  paupcrum  opprcssorumque  sublevandam, 
vel  adnionitioncm'  omnium,  atque''  (luoruni  exccssus  eontigerit  demonstrari,  congrua 
cum  codcm  Pctro,  subdiacono  scdis  nostrac,  debeatis  moderationo'  disponerc.  A  quo 
concilio  procul  absint  odia '",  faciuorum  nutrimcnta,  atque  invidia,  intcrna  tabcs " 
nimis  cxecrabilis  animorum".  Sacerdotcs  vosi'  concordia,  Dco  placita,  et  caritas 
rccognoscat.  Ilaec  igitur  omnia  cum  ca  maturitatc  ac  tranquillitate  gcritc,  ut  dignis- 
simc  cpiscopale  possit  concilium''  nuncupari''. 


I,  2. 

(irfijiifins  I.  /lapa  Iitsliniiiii,  pmdorcm  Siciliiu;  ad  concordiam,  iuditiam,  lioneslatcm 
aiViortutur.  Addit  de  frnmoifis  copia  sufficicnti  liomam  transmittcndia  ct  de  noco  rcctorc 
Siciliuc  putrimonii  (Pctro  sidjdiacono) .  r^gQ   g^.pf^ 

Coild.  R  et  r:  Indictio  IX.  cap.  2. 

Edd.  M  et  G:  Lih.  I.  ep.  ;>.  —  lafc  Raj.  lOGS  (703). 

GREGORIUS  lUSTINO  PRAETORI  SICILIAE. 

(Juod  lingua  loquitur,  adtestatur"  conscicntia,  i]uia  dudum  vos,  et  nullius  digni- 
tatis  occupationibus  implicatos,  multum  dilexi,  multumque  venoratus  sum.  Ipsa  nam- 
que  incessus  vcstri  modcstia  quibusdam  conatibus  cxigebat,  ut  diligi  etiam  a  nolente 
dcbuissct.     Et  cum  vos  venissc  ad   amministrandam   practuram  Siciliae  audivi'',  valdc 

''j  proviiitiain    el    sic    saepms    r  1.  "-')   eurr.    ex    viL-fiii    iiusHam    /■   2.  'j    tSii-acusaiiaiii    It  1. 

s)  corr.  Mt  Cathiiieiisium  r2;  Catliin.  ed.  princ;  Catlieiiieiisiuin  li  l.  '')   quatiiius  et  sic  plerumipie  r  1. 

i)  ad  superscr.  li  1;  ad  admunitionem  et  Deusdedit  Coll.  can.  I.  c.  163;  ad  monitiouem  r  2,  ed.  O.  l^)  addunl 

correctionem  eurum  edd.   G  el  M,  ijuud  et  eyo  susciperem,  si  mdd.  aucturilate  cunjirinaretnr.  '"i  inudera- 

tionem  li  1.  '"j  otia  r  l.  2.  ")  tuliescat   codd.  It  el  r;   talies  ii*  /  ct  ed  princ.;  fciliescat  ciltl;  et 

alia  manu  add.  r  2,  uhi  tiibescat  ex  tabescant .  .  rasura  reslituitur.  ")  superscr.  discordia  li  l;  edd.  G  et  M 

leijimit:  atque  iiividia  iiiterna  tabescat  et  uimis  exsecrabilis  animorum  discordia;  conjirmant  autem  lectioneni 
nostrum  et  verba  Silii  Italki  (Ub.  VIII.  v.  21)  :  Ilis  super  iuteniac  talies  et  civica  vuliins  invidia  augebant. 
r)  suos  B,  r;   vus   rciuctantibus    quidem    lass.  scribu.  'l)  conciliu  It  1.  ')  corr.  ex  nuncupari  r  1. 

I,  2     lustinu  curr.  c.c  lustine  li  1.  "j  attestatur  r  1.  '' i   audiui  eui  r  2. 

1)  rciruiii  Grci/oriiis  ipse  in  Dialoyorum  (cuia  co  habitorum)  Lib.  I.  pracfaiionc,  (iiuos  dialoijos 
exitu  antii  573  coniposuit) ,  sibi  'a  primaevo  iuvcntiitis  Jlore  amicitiis  familiariter  ohsirictum'  dicit. 
2)  Sicilia  provincia  ita  iit  aliac  quacdam  Italiac  prooinciac  (Latium,  Brnitium,  Lucania,  Apulia  cci.) 
Eoinanae  scdi  ipsi  suberai.  Nullum  enim  tunc  ut  et  Leonis  I.  temporibus  (cf.  Lconis  I.  cpp.  IG.  17, 
laffc  Rc(j.  -lli  [l'J2],  415  [l'J3])  mctropolitam  ihi  fuisse,  ex  plurimis  infra  epistolis  (cf.  cpp.  I,  (>s. 
VIII,  10.  XI,  Sl)  perspicitur.  Quo  dc  arijwmcnto  fusius  iractavit  lohannes  dc  lohanne  in  Cod. 
diplom.    Siciliae  I,  413  sqq.  3)  i.  c.   ct  partcm  Sijracusanam   ct  pariem  Panormitanam ,    qiiarum 

utramque  postca,  cum  Fctruin  Romam  rcvocaret  (cp.  II,  6'^;),  proprio  rcctori  tradidii. 

I.  2  Missa,  ut  videtur,  per  Fctrum  subdiaconum.  —  Cf.  de  praeiore  Siciiiae  constitutionem 
lustiniani  impcraioris  Nov.  104,  quam  videas  et  iu  Cod.  diploin.  Siciliae  I,  Ul. 


INDICTIO  IX.  SEPT.  il,  1-3).  3 

gavisiis  siim.  Et  quia  quaiulam  intcr  vos  atque  ecclcsiasticos  simultationcm  ^  sub- 
veperG  comperi,  veliementissime  contristatus  sum'.  Xunc  vcro  (|uia  et  vos  ammini- 
strationis  cura  et  me  studium  huius  regiminis  occupat,  in  tantum  nos''  recte  (liligerc 
specialiter  possumus,  in  quantum  gcncralitati  minime  noccmus.  TTnde  pcr  omni- 
potentem  Dominum  rogo ,  in  cuius  tremendo  iudicio  nostrorum  actuum  posituri 
rationes  sumus,  ut  eius  respectum  semper  gloria  vestra  ante  oculos  habeat  et  num- 
quam  quodlibet,  ex  quo  inter  nos  vel  parva  dissensio  proveniat,  admittat.  Nulla  vos 
lucra^  ad  iniustitiam  pertrahant,  nullius  vel  minae  vel  amicitiae  ab  itinere  rectitudinis 
deflectant.  Quam  sit  vita  brevis  aspicite'',  ad  quem  quandoque  ituri  estis  iudiccm, 
qui  iudieiariam  potestatem  geritis,  cogitate.  Sollerter  ergo  intuendum  est,  quod  cuncta 
hicra  hic  rolinquimus,  et  solas  dispendiosorum  hicrorum  causas  nobiscum  ad  iudicium 
deportamus.  Illa  ergo  nobis  sunt  commoda  quaerenda,  quae  nequaquam  mors  adimat, 
sed  mansura  in '  perpetuum  praesentis  vitae  finis  ostendat. 

])e  frumentis  autem  quae  scribitis,  longe  aliter  vir  magniticus  Citonatus=  ^  asserit, 
quia  solummodo  tanta  transmissa  sunt,  quae  pro  transactae  indictionis  debito  ad 
replendum  sitiinicum*  rcddercntur.  De  «pia.  re  curam  gerite,  qui;i  si  i|iiid  minus  liic 
transmittitur  non  unus  quilibct  homo,  scd  cunctus  simul  populus  trucichitur  •''. 

Ad  regendum  vero  Siciliae  patrimonium  talem,  ut  existimo,  virum  '',  ])(Mi  auctore, 
transmisi,  cum  quo  vobis,  si,  ut  ego  expertus  sum ,    rocta  diligitis,  (imnino  convcniat. 

Quod  autem  me,  ut  vestri  esse  debeam  memor,  ammonetis,  vcrum  fateor,  si  ex 
antiqui  Imstis  insidiis  iniustitia  nulla  subripiat,  tantam  gloriae  tuac  modcstiam  didici, 
ut  ('SS(^  non  tuus  erulicscam. 


I,  3. 

GrcjioriuH  I.  papn  VnitJitm   ^t:h(iJiisfintiii  tJf  ]iin)Jifn'-tifii  siJti    tjrtiJtiJttttJrtu   rfprrltcntliJ. 

MitiirfiiJiiiii/  flttirJitJariittiiff  PfJniiii  siilitJitiftinitiii.  rffJiirfiii  ptiJriiiitiiiii  SifiJiitf,  fi  fiiiitiiifiitJttJ. 

:'}<)(),  Hfiif. 
(■tjild.  R  fl  r:   Iiuliffio  JX.  rap.  :j.  '       ' 

Ktlil.  M  ct  G:  Lifj.  I.  rp.  :',.  —  Infff  Rcti.  lOiV)  (7l)r,). 

'')  suiii  111».  rl  (nfii  continstatii.s  rasnra  e.r  contri.statur  oritur)  ;  supcr.icf.  mniiii  pnf:/.  II  I.  'M  vns 

U  1 ;  niis  r  1.  2,  edif.  pr.  c/  21  eormiiijue  ms.i.  ")  .'iiiperKcr.  et  manii  jins/.  II  1.  ')  iu  mlif.  mnnii 

pnst.   n  1.  ")  Atiiuatus  cif.  ]ii::  Ciriil.-inus  n/inr  rihl.   rjuacdam   (nf.  cp.   7.V,   n.i). 

;)  T>c  fitc  iifa  pcr  cp.  I,  70  foinpcrimus,  iii  causcc  cpiscopos  ipsos  Sicifiae  iiiiplicafos  fuis.^c. 
Kp.  II,  :'<0  Iiuc  non  rcfcrcmfa  cst.  I)r  lustini  prnctoris  avarilia  legumque  ncglegentia  vide  ep.  III,  37. 
-)  Vf.  cp.  III,  :i7.  .3J  Noiiicn  fioc  lciiipore  rarum  occurrit  in  Symmachi  papae  cpisfnfa  (Tftief  Ejristofae 
liom.  Pontif.  I,  G,'>4),  ttbi  anno  409  Citonatus  diac.  subscripsit.  Item  Citonatuni  invcniiiius  infer  abfnttcs 
S.  Emiliani  Hispanici  monasterii  u.  ,^74  (Nrues  ArrJiivVI,  .9.32)  ct  intcr  cpiscopos  Caralitanos  snccufi 
VII.  (vide  laffc  Rcg.  21-29  fl63SJ).  4)  Id  cs/  piilificiitii  horrciim:  ef.  infra  cp.IX,  115,  ubi  iussione 

imperiali  Ciridatio  curam  sitonici  fuisse  mttiiiltUam  ieyimus.  E.v.  cp.  V,  3G  infcffcfiimns,  horrca  Romaiia 
ncccssitati  non  suffceisse;  queritur  enim  papa:  fi-umcnta  in  hac  m-ln-  iliu  nuilt.i  sfrv;n-i  non  ]ioss(>,  siont 
in  alia  suggestione  pleniu.s  (impcrnfori)  indicaverit.  5)  Nota.    quod  iit  fiiic  anni  praecalcntis ,   ut 

Gregorius  Turon.  Lib.  X  c.  l  nnrrnt .  Tiberis  inundatioiic  Iiorrca  ccctcsiae  suftversa  sunt,  in  quibus 
nonnulJa  tritici  modiorxm  millia  pcricrunt.  Pontifiei  Romano  ciira  rei  frumcntariac  in  nrfic  sua  cx 
officio  mandata  csse  vidctur,  cuin  Grcgorius  in  cp.  V,  3ii  se  coiitrn  accitsntorcs  difcmfnt  impernfori 
scribens:    Quaesitum  est,    unde  culpabiles  esse  videremur,    cur  fi-uinonta  ilefuerint  cct.  li)  Pcfruin. 

subdiaconum  ecclesiae  Bomanae,  de  quo  vide  ep.  I,  1. 

I.  3  Missa,  ut  videtur,  pcr  Petrum  subdiaconum;  cf  epp.  1,1.2.  —  Scliolasfici  sunt,  ut  liquet 
cxep.  V,  34,  'qui  assistunt  iuclicibus'.  Itnque  nt  ep,  V,  34  Scvcrus  ct  cp.  V,  ■'il  Anilrcas  cvareJli  a,ut  patricii 
vominanfttr  scfiotnstici,  sir  Paiilus  Ticnni  c.vconsiiii  nssi.^itef/nt. 

1* 


4  fiREOORII  I.  REGISTRI 

GREGORIT^S  PAITLO  SCOLASTICO. 

(Juicquid  mihi  •'  ex  honore  sacerdotalis  officii  extranei  arrident,  non  valde  penso. 
Do  vobis  autem  miiii  hac''  ex  re  arridentiljus  non  minimc  doleo,  qui  dosiderium  meum 
plenissimo  scitis,  et  tamen  profecisse  me  creditis.  Summus  enim  mihi  provectus 
fuerat,  si  potuisset  impleri  qiiod  vohii;  si  voluntatem  nieam.  quam  dudum  cognitam 
liabetis,  perficere  optatac  quietis  perceptione  valuisscm.  At  nunc  quia  honoris  huius 
vinculis  in  civitate  teneor  Romana  religatus,  habeo  aliquid,  quod  etiam  vestrae  gloriae 
exultcm,  quia  viro  eminentissimo,  domno  Leone  exconsule "^,  veniente  vos  in  Sicilia'' 
remancre  non  suspicor,  et  cum  ipse''  quoquo  tuo  honore  religatus  rctinori  Roma  in- 
ceperis'',  quid  meroris,  quid  amaritudinis  ego  patiar,  agnosces. 

Vcniente  autem  viro  magnifico,  domno  Maurentio  chartuiario'-,  ei  quaeso  in 
Romanae  urbis  necossitate  concurrite;  quia  hostilibus  gladiis  foris  sine  cessatione 
confodimur,  sed  seditione  militum  interno  periculo  gravius  urguemur-'. 

Petrum  vero,  subdiaconum  nostrum,  quem  pro  regendo  ecclesiae  patriinonio. 
Deo  auctore,  transmisimus,  vestrae  gloriae  per  omnia  commendamus. 


MENSE  OCTUBRIO  INDIGTIONE  IX. 

I,  4. 

Grcgorius  I.  jtnpa  lolinnncni  Constantinopolitanum  (cpiscopum)  siuic  electioni  non 
restitisse  dolet.  Synodicam,  (juam  Bucaiula  cjyiscopus  (Formiensis)  ium  non  deferrc  ^wssif, 
hrevi  proniiitit.  C>!l().  Oct. 

Codd.  R  ct  r:  Indietio  IX.  cap.  4. 

Kdd.  M  et  G:  Lilj.  I.  ep.  4.  —  lafi;  Reg.  1070  (707). 

GREGORIUS  lOHANNI  CONSTANTINOPOLITANO. 

oi  caritatis  virtus  in  proxinii  dileetione  consistit,  si  sic  diiigere  proximos  sicut 
nos   iubemur,    (juid    est,    quod   nio   bcatitudo   vestra    non  ita  ut  se  diligit?    Quo    enim 

/,  3      ■')  niiclii  It  1  et  sic  saepius.  '')  ac  r  1;  corr.  liac  e.r  a.e  r  2,    11 1.  <)  Siciliam  r  1. 

'' )  ipso  Jt  2.  f)  inceperis  restitui;  Komam  coeperis  r  1:    Rrjiiiam  coiiceperis  r  1';    Kuma  que  ceiieris  Itl; 

lliium  oepeiis  II  2.  f)  cartulario  111.  ")  urgemur  B  1.  2. 

Mense  eet.  n/ramento  niyro  (litteris  ■unciaUtms  r  1)  scripta  et  nd  rjtlxtnhn»  jrrnrccdenlrm  rc/atn  suut 
huec  verha  in  r;  mhrn  expressa  jiertinent  ad,  q).  .^equentem  in  It.  Octulirio  1!  1  (cf.  ep.  I,  70);  re/i<pil  cndd. 
cnmpendio  tituntur;  Decembri  teste  M  ed.  cod.  Co/b.;  Ind.  nona  decima  1!  1;     In.  il.  VITI  112. 

I,  4     Titulo  add.  episcopo  edd.;  patriarcbae  loJumnes  diac.    Vita  (rre;/.  1  c.  40. 

1)  I>c  dignitate  c.vconsulatu.s  vide  infra  ep.  II,  36.  2)  Hunc   chartularium  virum  mi/itarcm 

fuissc  ex  ipso  Gregorii  dcsiderio,  ut  tum  contra  Itostcs  (sc.  Langobardos)  cum  conlru  propriorum  mi/itum 
seditiones  auxilium  fcrat,  satis  apparct.  'Imperatoriis  equis  praefectus  crat  chartularius'  in  Lcone  Isauro 
expiicat  Zonaras.  Sed  sacculo  VI.  chartularius,  1'aulo  diacono  in  Hist.  Lango/jurdorum  docente,  excrcitui 
praefcctus  crat.  Sic  saepissime  nominat  Nar.tem  patricium,  cf  ep.  I,  IGa.  Maurentium  ideo  eundem  fuisse 
opinor.  ijui  in  Grcgorii  epistolis  post  magistcr  mi/itum  titulatur.    Cf.  cpp.  VIII,  12.    IX,  17.  .53.  lOS.  124. 

Mmac  cet.  T)c  signijlcatione  ordinc  et  /nco  tcmporis  votarum  in  co//cctione  R  (r)  vide  A'cucs 
Archiv  IIT,  .'iCi2  et  pracfationem  huius  editionis  sub  tituio  dc  notis  tcmporis. 

I.  4  Missa  per  Bacaudam  cpiscopum.  —  lotinmies  Constantinopo/itanus  patrinrc/ia,  su/i  coqun- 
mine  iciunatoris  notissiimis  5S2—59'),  Sept.  2. 


INDICTIO  IX.  OCT.  (I.  4.  5).  5 

ardore,  quo  studio  episcopatus  pondera  fugere  voluerit''',  scio,  et  tamen  haec  oadem 
episcopatus''  pondera  ne  mihi  doberent  imponi,  non  restitit".  Constat  ergo  quia  non 
me  sieut  vos  diligitis,  qui  illa  me  voluistis  onera  suscipere,  quae  vobis  imponi''  noluistis. 
Sed  quia  vetustam  navem'',  vehementerquo  confractam,  indignus  ego  infirnuisque 
suscepi,  —  undique  enim  fluctus  intrant  et  cotidiana  ac  valida  tenipestate  quassatae 
putridae  naufragium  tabulae  sonant  —  per  omnipotentem  Dominum  rogo,  ut  in  hoc 
inihi  pericuh)  orationis  tuae  manum  porrigas ,  quia  et  tanto  ^  enixius  potestis  exorare, 
quanto  et  a  confusione  -  tribulationum,  quas  in  hac  terra  patimur,  longius  statis. 

Synodicam  1  vero  epistolam  de  subsequenti  sub  festinatione ''  transmitto,  quia 
latoreni  praesentiuni,  Bacau(him  ^,  fratrem  et  coepiscopum  nostrum,  in  ipso  meao  ordi- 
nationis  initio.  multis  et  gravibus  pressus '  occupationibus,  relaxavi. 


T,  5. 

Grcgorlus  I.  impa  Tltcoctislae,  fsororl  inipcratoris  (Manricii),  (jiicritnr  <lc  pon- 
tificatus  ncfiotiis,  qnac  rcluclantl  anuno  ct  'iiiftsii  sotumiiioilo  ■imjwratoris  susccpcril. 

/.771.,       T  j-  ,•     n-  r  ^>'-^'>,  Ocl. 

(nda.  K  et  r:  IndicUo  IX.  cap.  5. 

FaU.  M  ei  G:  Lib.  I.  e.p.  5.  —  laffc  Rep.  1071  (708). 

GREGORIUS  TIIEOCTISTI  SORORI  IMPERATORIS. 
Mens  mea  vestrae  venerationi  quanta  devotione  substernitur ,  explere  verbis 
nequeo,  nec  tamen  me  prodere  laboro,  quia  et  me  tacente  in  vestro  eorde  legitis,  quid 
de  mea  devotione  sentiatis.  Miror  autem ,  quod  in  me  conhatas  dudum  continentias 
vestras  ex  hac  moderna  pastorahs  officii  continentia  distraxistis,  in  qua  sub  colore 
episcopatus  ad  saeculum  sum  reductus,  in  qua  tantis  terrae  curis  inservio,  quantis  me 
in  vita  laica  nequaquam  deservisse  reniiniscor.  Alta"  enim  quietis  meae  gaudia''  per- 
didi  et  intus  corruens '■  ascendisse  exterius  videor.  Unde  me  a  conditoris  mei  facie 
longe  expulsum  deploro.  Conabar  namque  cotidie  extra  mundum,  extra  carnem  fieri, 
cuncta  fantasmata  corporis'  ab  oculis    mentis  abigere  et  superna  gaudia  incorporaliter 

'■>)  in  volueritis  corr.  mann  poxl.  r  2  (ex  voluerim),  R  1:  voliierim  ed.  pr.  el  lohmmes  diiie.  (cod.  JSerol.) 
'')  episc.    liaec    eadem   li  1.  <")  iii    restitistis    manu    rec.    cori:  r  i.  11 1.  '1)  corr.    e.r    iinjoni  It  1. 

<■)    iiavim    R  1.2.  f)    tautum  11  '2.  S)  confessione  li  1    (add.  ad  marginem   vel   confusioiie). 

'1)  subsequeiiti  testiiiatione  [omissa  ntrarjue  praejiositione)  edd.  0  et  31.  Sed  de  subsequeiiti  (ita  ul  ile  prae- 
scnti  [eiK  XIII,  20],  de  futuro  [ep.  XI,  T])  non  differt  ah  in  subsequenti  (epp.  VII.  .5.9.  IX,  44.  ISCi.  XII,  l>) ; 
sulj  festiiiatione  itejn  expressio  haud  rara  in  Oreijord  srriplis  cst  {ride  cp.  IX,  S2  et  in  dialui/.  111.  c.  II) 
siic/iiiis  siib  celeritate.  ')  pressis  r  1;  pressos  112. 

I,  i)  Tlieoctisti  r  et  11:  corr.  aiitem  in  Tlieoctist.ae  r  2,  U  1.  2;  impr.  compeml.  11  1;  imperatrici  11  2. 
")  altcra  r  1.  '')  gaudia  meao  11 1.  ')  corr.  e.r  conruens  r  2.  '')  corp(jrum  r  1,  11  2. 

1)  Dc  st/nodica  vide  cp.  I,  24.  2)  An  Bacaiida  epiftcopiis  ille  Formiensi.f  .5(7,  cui  Grcr/orius 

(ep.  I,  &)  Minturnensem  ccclesiam  concedif,  quacritur.  Nomcn  sine  dubio  GalUcum,  Bncauda  xenodoclio, 
queni  ipsc  Gregorius  ep.  I,  9  memorat,  e:ccepto,  praeterea  duabus  tantum  vicibus  reperilur.  (Fuit  B. 
episc.  Egabriensis,  qui  a.  G53  concilio  Toletano  VIII.  subscripsit  et  a.  050  ap.  Hiibncr  Inscr.  Ilinpaniac 
cltrist.  n.  100  legitur;  et  B.  quidam  Bavennae  a.  545  in  AgneUi  Lib.  pcmt.  SS.  Lang.  p.  329  occurrit). 
lyilur  liunc  Bacaudam  episcopum  Formienscm  iutellecjimus ,  quamvis  obstet  cp.  I,  S,  qiiiic  ahsentem 
mense  Octobri  cpiscopum  illum  non  fuissc  docere  vidctur.    Tidc  ep.  I,  S  notam. 

I,  5  Missa  videtur  pcr  Bacaudam  cpiscopum,  ut  ep.  I,  4.  —  Theoctista,  Mcmricii  imperaforis 
soror,  cuius  Grcgorius  sine  dubio  Constantinopoli  moran.i  familiarifate  usus  fuerat,  ah  historiae  Byzanlinae 
scripforibus  non  mcmoratur.  Verba  huius  episfolae  eiusque,  ut  ita  dicam,  color  cum  cpistola  IX,  227, 
amicissimo  sibi  Leandro  Hispalensi  episcopo  scripta,  perspicuam  quandam  cngnationem  habent. 


6  GREGnmT  T.  rvKGISTHT 

videre,  ot  non  solis"   vocibus,  sed  medullis  cordis  ad  Dei  speciemf  anhelans,   dicebam: 

Psai.  2o,s.  'Tibi  di\it  cor  meum,  quaesivi  vultum  tuum,  vultum  tuum  Domine  requiram".  Xil 
autcm  in  linc  mundo  appetens,  nil  pertimescens,  videbar  mihi  in  quodam  rerum 
vortice  stare.    ita  ut  in  me    pene    impletum    crederem,    quod    pollicente   Domino    ex 

is.u.  r.-sH.  propheta  didicissem:  'Sustollam  tc  super  altitudines  terrae".  Super  altitudines  enini 
terrae  sustollitur,  qui  et  ipsa,  quae  alta  ac  gloriosa  praesentis  videntur  saeculi ,  pcr 
mentis  despectum  calcat.  Sed  repcntc  a?  rerum  vertice  temptationis  huius  turbine 
impulsus  ad  timores  pavoresque  corrui,  (juia  etsi  mihi  nil  timeo,  eis  tamen,  qui  mihi 
eommissi  sunt,  multum  formido.    Undique  ■'  causarum  fluctibus  quatior  ac  tempestatibus 

Ps.ii.  CS.3.  deprimor,  ita  ut  rccte  dicam:  'Veni  in  altitudinem  maris  et  tempestas  demersit  me". 
Rediro  post  causas  ad  cor  desidero,  sed  vanis  ab  eo  cogitationum  tumultibus  exclusus 
redire  non  possum.     Ex'  hoc    ergo   mihi  longe  factum  est,  quod  intra  me  est,  ita  ut 

is,ii.  4f,.s.   oboediro    nequeam    prophetiae'^   voci,    qua   dicitur:     'Redite    praevaricatores   ad    cor". 
ivai.  39.13.   Sed  stultis   prcssus  cogitationibus,    sohimmodo  exclamare  compellor:    'Et'    cor  moum 

(iniKs.  20.  dereliquit  me".  Contemplativae  vitae  pulchritudinem™  velut  Racholom  dilexi  sterilem, 
sed  videntem  ac  pulchram,  quae  etsi  per  quietem  suam  minus  generat,  lucem  tamen 
subtilius"  videt.  Sed,  quo  iudicio  nescio,  Lia  mihi  in  nocte  coniuncta  est,  activa  vide- 
licet  vita,  fecunda  sed  lippa,  minus  videns  quamvis  amplius  pariens.    Sedere  ad  pedes 

1.1"  is  i„  Domini  cum  Maria  fostinavi",  verba  oris  cius  percipere,  et  ecce  cum  Martha  com- 
pcllor  in  cxterioribus  ministrarc  ''.  erga  multa  satagere.  Expulsa  a  me  ut  credidi 
legionc  dacmonum,  vohii  oblivisci  quos  novi  i  ef   ad  Salvatoris  podes  quioscere,  ot  ecco 

Mair.  .-..in.  mihi  nolonti  atquo  compulso  ^"  dicitur :  'Revertere  in  domum  tuam  ct  adnuntia  ' ,  quanta 
tibi  focerit"  Dominus".  Sed  quis  inter  tot  terronas  curas  valeat  Doi  miracula  praedi- 
care.   cum   iam   mihi  difficile  sit   saltim   recolere?     Pressum   namque  in    hoc   honore 

Psai.  72,is.  tuniultu'-  saccuhxrium  negotiorum  ex  eis  me  video  ",  de  quibus  scriptum  est:  'Deiccisti 
eos,  dum  allovarentur".  Neque  dixit:  Deiecisti  cos  postquam  lcvati  sunt,  sed  dum 
allevarentur,  (piia  pravi  quique,  dum  temporali  honore  suffulti  foras^  videntur  surgere, 
intus  cadunt.   Allevatio  ergo  ipsa  ruina  est,  quia  dum  gloria  falsa  subnixi  sunt  a  gloria 

ps;d.  3r..2o.  vera  evacuantur -^.  Hinc  itcrum  dicit:  'Deficicntos  ut  fumus  deficicnf'.  Pumus  quippe 
ascendendo  dcficit  et  sese  dihxtando  evanescit.  Sic  videlicet  fit  cum  peccatoris  vitam 
praosens  folicitas  comitatur,  quia  undo  ostonditur,  ut  altus  sit,  inde  agitur,  nt  non  sit. 

Psai.  S2,i4.  Hinc  rursus  scriptum  est :  'Deus  meus  pono  illos  ut  rotam".  Rota  quippe  ex  postc- 
riori  parte  attollitur".  in  antorioribus  cadit.  Postoriora  autom  nobis  sunt  bona  prao- 
sentis  mundi,    quae  relinquimus,  anteriora  voro  sunt  actcrna  et  permanentia,  ad  quac 

piiii.  3,13.  vocamur,  Paulo  attcstante '',  qui  ait:  'Quae  rctro  oblitus,  in  oa  quae  sunt  in''  priora 
oxtendens  me".  Peccator  ergo  cum  in  praesenti  vita  profccciit,  ut  rota  ponitur,  quia 
in  antorioribus  corruens  ex  postcrioribus  elevatur.  Nam  cum  in  ''  hac  vita  gloriam 
percipit,  quam  relinquit'',  ab  illa  cadit,  quao  post  hancvenitf.  Et  quidem  multi  sunt, 
qui  sic  cxtcrioi-cs  proveetus  regere  sciunt,  ut  per  eos  nequaquam  interius  corruant. 
T..1. 3i;.5.    Unde  scriptum  est :    'Dous  potentes  non  abicit,  cum  et  ipsc  sit  potcns'.     Et  per  Salo- 

Pi..v.  1..-..  monem  dicitur:  "Et  intelligens  gubornacuhi  possidcbit'.  Scd  mihi  haoc"  difficilia  sunt. 
quia  ot  vakle  oncrosa,  ot  quod  mons  non  rocipit'',    congruc  non  dispoiiit.    Ecco  sere- 

■^)  solum  r   'J.  n   taciem  cd.  M.  '-')  rtirr.   ex  ad  r  2.  I')  corr.  cr  nndt^rjue   r  2.  •)  ot 

r  1.  2.  ■<)  iln  r  I.  2:  iin.plic.   Ti  1.  i)  et  oiii.  lil.2.  m)  pulclintudine  r  J.  ")  .supfilius   R  1;  ila 

passhn  et  re/iqii!  nnlil.  o)  ct  adil.  oliu  manu  r  2.  P)  add.  aciue  (atque'?)  R  1:  udd.  attjue  ed.   G. 

•[)  iiatriam  {om.  i|ii..s  ii..vi)   //  /.  ')  et  om.  rl;  et  aliu  m.  add.  r  2.  s)  cnnpulso  )•  2.  t)  annuntia 

2!  1.  2.  ")  IVccrit   tilii   r  2,  II  2.  ^')    i.iicro    tumultus   iestc   M  ed.    Viitir.    lli:!J.  w)  Pressus  .  . 

viilci.r    1!  1.  ^)   fi.ris    II  1.  y)  vacuantur   li  1.  '■)  deficimus   Ji  1.  a)  ot  add.  m.  posl.  r  2. 

'■)  ailtestaiite  r  2.  '■)  om.  in  li  1.  «1 )  in  odd.  iii.  posl.  Ji  1.  >■)  rcliquit  »■  L'.  f)  iuvcnif  r  2. 

K)  liaec  miclii   Jl  I.  '')  reeeijit  r  2:  Ito  cl  edd.  <iHonim   M  odd.  vi.luutaric.   (l  s|iontc. 


INDICTIO  IX.  OCT.  (i,  5.  6).  7 

nissimus  cloiiinus  imperator  fieri  simiam  lconem  iussit:.  Et  ijuidcm  pni  iussionc  iiiius 
voeari  leo^  potost,  fieri  autem  ■  leo  non  potest.  Ifiide  iieeesso  est,  ut  niunes  eulpas 
ac  neglegentias  nieas  non  luilii  sed  suae  pietati  tleputet,  qui  virtutis  niinisterium 
infirmo  commisit.- 


I,  6. 

CrrvAioriux  L  pupa  Nursl  (Condantimpolihmo)  da  smccptis  iiontilirutns  cnris 
qurrifnr.  Fro  frutrihns  suis  iinpcratori  ^jc/-  Honoratum  diaconuni,  (rcspunsatnn  siii(in) 
suiiiicssissc  sc  addit.     Varias  pcrsonas  salidat.  [j'jn,  (Jct. 

Cudd.  R  ct  r:  Indictio  IX.  ccip.  0. 

Edd.  M  ct  G:  Lih.  I.  cp.  (J.  —  laffc  lic^.  107 3  (709). 

GREGOKIUS  NARSI. 

Dum  couteiuplationis  alta''  describitis,  ruinae  mcne  milii  gemitum  rennvastis'', 
(pii'   audivi,    quid    intus  perdidi ,   dum   foras   ad    culmcn    regiminis   immeritus''  ascendi. 

i)  autem  adA.  m.  p0.1l.   I!  I. 

I,  li  iii  Xmisu  curr.  r  2;  Xarsae  tcsfe  ed.  .1/  nounulli  Valic.  uhi  cl  patriciae  addilur;  Narsi  (corr.  iii 
Narseti)  ]i;itricio  loliannes  diac.  Vila  Orrei/.  I.  c.  4S  (cod.  lieroL);  Narse  iii  aliis  ejristolis  III,  63.  VI,  14,  cet. 
•')  corr.  e.r  alte  r'J;  alte  ei  It  1  scripsisse  videtur  sed  nunc  rasura  in  alta  miUavit;  dulcediuem  alte  edd.  U 
et  M.  ij)  renovatis  It  1.  <-')  corr.  inanu  post.  in   quia  li  1.  '■)  iumeritus  H  1. 

1)  Vide  Gret/orii  vcrha:  Por  leones  tenor  .severitatis  figuratur.  Hom.  in  Evang.  XVII.  Hanc 
simiac  ct  leonis  imayincm  hausit  ex  epistola  Narsis  (cf.  ep.  I,  0).  Qaa  rc  prohari  vidctur,  cp.  I,  G  prius 
quaiii  cp.  I,  i>  scriptam  ct  solummodo  orclincm  earum  cum  iu  registrum  rccipercittur  inccrsum  ciittc. 
2)  (Juo  sliidio  Gregorius  pontificalem  lionorcm  fucjcrit ,  mde  in  pracfationc  suh  vita  Grcgorii.  Iiiipcra- 
tori  ipsi,  ut  Gregorius  Turon.  Hisi.  Franc.  lAb.  X  c.  1  rcfcrt ,  nc  clcctioni  siiac  conscntiat,  ante 
consecrationem  supplicaverat.  Nam  Grcgorii  tcmporc  iiios  adliuc  viguit,  ut  clcclus  Ronumus  pontifcx 
sinc  Constantinopolitani  iinpcratoris  conjiriitationc  institui  ntin  possct.  Icleo  iurc  ijuodain  Grcyorius 
ponlijicatus  sui  pericutuiii  in  caput  Manricii  rcicit. 

I,  0  Prius  quam  ep.  I,  o  scripta  (vide  cp.  I,  5  notain  1).  —  Haud  duhie  Constantinopolim  per 
Bacaudain  cam  praecedcntihus  cpistolis  cst  missa.  Narses,  qui  in  aliis  epistolis  coines  (ep.  VI,  H)  et 
rclicjiosus  (VII,  27)  noininatur ,  iain  in  codicibus  reccntioribus  cum  cclebcrrimo  illo  Gotliorum  victorc 
confusus  et  patricii  titulo  orHalus  cst.  Itein  erraveruni  et  Baronius  Ann.  eccl.  cinn.  590  et  Altcserra 
p.  10.  Editiones  autein  G  et  M  corrigentes  lianc  opinionem  Narsem  Persarum  victorem,  dc  qiio 
rcfcrunt  Tlteophylactus  et  T/tcophanes,  crediderunt.  Sed  rcstituta  codicum  optiinornm  lectionc  nc  iiiiniina 
quidem  huius  coniecturae  causa  relinquitur.  Immo  tittdus,  qui  in  Gregorii  epistolis  Narsi  atlrihuilur, 
contrarius  est.  Nain  cum  dux  ct  pairicius  nusciuam  cdio  nomine  nisi  gloriae  ei  exccllcntiae  appcllctiir, 
Narses  hic  et  postea:  thiter  karissimus,  Ijonus  vir,  tlulcissima  caritas,  filius  dulcissimu.s,  dicitur  (cf.cpp. 
III,  63.  VI,  14.  VII,  27).  Item  in  epistola  ad  Theodorum  iinperatoris  mcdicum,  qui  ipsc,  ut  cx- 
pracfccto  ct  vir  macjnac  dignitatis,  gloriae  titulo  nominatur,  ile  Narsc  'filio  carissimo  suo'  loquitur 
(vide  cp.  V,  46).  Sed  ct  aliae  causctc  obstant.  Narsem  clucem  ex  Tlieophanc  (ed.  lionn.  p.  410.  l.J2) 
constat,  siih  Mauricio  in  hello  gercndo  ad  suiitmos  honores  provectum  post  Mauricii  mortem  a  Phoca 
inipcraiore  igne  miscrc  cremaium  csse,  id  quod  anno  605  factum  cst.  At  Narses  nostcr  post  cpistolam 
VII,  27  i.  e.  post  annum  597 ,  Iiiu.  nun  iam  in  rcgistro  apparet  et  ultima  illa  cidcm  scripia  epistola 
VII,  :J7  concluditur  verhis:  Et  quando  Deo  placuerit  ad  caelestia  vos  regna  perducat.  Addas  cpistola 
V,  46  a  Gregorio  Narsem  medico,  cuius  iam  curae  traditus  erat,  specialiter  commendari.  (Juibus  rchus 
circumspectis  suspicari  possuinus,  Narsein  amicum  Grcgorii  iam  antc  Phocae  impcrium  clics  supremos 
obiisse.  De  cetero  ex  epistolis  Gregorianis  patet,  eundcm  iider  nubilcs  iiiipcraturis  doiiicsticos  ct 
familiaritate  summarum  pcrsonarum  et  studio  seloquc  sacrarum  rcrum  cluruissc.  


8  UHK(.;()l!n  1.  UE(ilSTl!l 

Tanto    autcni  me    percussuni  morore  coguoscitc ,   ut  vix  loqui  sutticiam.     Oculos  enim 

mentis  mcae  doloris  tcnebrac  obsidcnt.     Tristc  est  quicquid  aspicitur,  quicquid  delec- 

tabile    creditur    cordi    mco    lanientabilo    apparct.      Pcnso    enim   ab    alto  quietis  meae 

cuiniine   corruens,    ad"  quam   deicctumf  extcrioris    provectus  culmen  ascendi.     Et  pro 

culpis    meis    in    occupationis    oxiiium    a-  facic   Dominantis    missus    quasi    dcstructae'' 

rhren.  1,16.  ludcac '   vocibus  cum  proplieta  dico :  'Qui  consolabatur  nie  longe  recessit  a  me\    Quod 

vero  causae  et  nominis  similitudincm  faciendo  '   per   scripta  vestra  clausulas  declama- 

tionesque  formatis^,  certe,   frator  karissimc'^,    simiam   loonem  vocas '  ^,    quod  eo  modo 

vos  agere  conspicimus,  quo  scabiosos  saepe  catulos,  pardos  vol  tigres  vocamus.     Ego 

enim,    bone    vir,    quasi    lilios    perdidi,    quia   per    terronas     curas    recta    opera   amisi. 

Ruth  i,;u.  'Nolito  ergo  mc  vocari  Noemi,  id  est  pulciiram,  sed  vocate  mo  Mara,  quia  amaritudine 

Aim.s  (;,i3.  plena  sum\     Quod  autom  me  dicitis  scriborc  non  dobuisso,  ut  in  agro  Dominico  cum 

bubalis'"  arares,   quia  in  ostenso  beato  Petro  linteo   et  bubali  et   omnes  ferae  oblatae 

Act.  10,13.  sunt,  scis  ipse  quia  subiunctum  est:  'Macta  et  manduca'.     Tu  ergo  qui  easdem  bestias 

necdum  mactaveras,  manducarc  iam  per  oboedientiam  quur"  volebas?    Aut  nescis,  quia 

ea,  de   qua  scripsisti  bestia,    oris  tui  gladio   occidi"  rccusavit?     Quas   orgo  por  con- 

punctionem  occidere  potuoris,  de  illis  necesse  est,  ut  in  tui  desiderii  fame  satieris. 

De  causa  autem  fratrum  nostrorum  *,  ut  scripsisti ,  ita  futuram  !>,  si  Deus  adiuvet, 
aestimo,  de  qua  modo  serenissimis  rcrum  dominis'  scribcro  omnino  non  debui. 
quia  in  ipso  initio  non  ost  a  questibus  inchoandum.  Sed  dilectissimo  filio  meo 
Ilonorato  diacono''  scripsi,  ut  oportuno  tcmpore  eis  congrue  suggerat  et  mihi 
responsum  sub  celeritate  indicet. 

f )  ad  um.  )•  1.  f)  (lelectiiin  •;•  1.  '2.  5?)  a  om.  r  1.  2  (exilio  )•  2).  h)  curr.  ex  rtistnictae  r  1.  2, 

i)  viduae  B*  1,  ed.O.  l^)  curr.  e.i:  karissimi  r2;    (Mirissime  R  1.  1)  vocatis   R  1.  '")   iion  add. 

R  1  el  ed.  G.  ")  ctir  R  1.  <j)  easdem   quas  scripsisti   bestias    uris   tuus    gladius  occidere  R  1  et 

ed.   G.  V)  futura  R  1. 

1)  Ita  ct  Vaidus  diac.  in  Yita  Grcyurii  cap.  1:  Xon  .-iine  niiigno  priicsii.ijio  talo  sortitiis  est  nonien. 
Gregoriu.s  naniquo  ex  Graeco  elofjiiio  iii  nosfia  linj.;ua  Vigilator  .seu  Vigihuis  sonat.  R.e  ctenim  vera 
vigilavit  sibi,  dum  ilivini.s  inliaerendo  ju^acceptis  lauilabiliter  vixit;  vigilavit  et  tidelilius  jiopulis,  duni 
doetrinae  affluentis  ingenio  eis,  (juo  traniite  caelestia  scanderent,  icitefecit.  2)  Dc  clausula,  rhctu- 

rica  quadam  sentcntia,  vide  (^uintilianHm  lib.  VIII  c.  5,  14,  qui  dicit:  Turpe  ;ic  prope  nefas  ducunt, 
respirare  ullo  loco,  qui  adclam-ationem  non  petierit.  Inde  minuti  corruptique  sensiculi  et  extra 
rem  petiti.  3)  Cf.  dc  cadem  figura  cp.  I,  5.  4)  Fralrcs  isti.  ut  opinor,  Anastasius,  episcopus 

Antiochcnus,  qui  ab  lustino  impcraforc  a  scdc  sua  rcpulsus  erat,  eiusquc  amici  intellcgcndi  sunt. 
Conjirmant  iudicium  mcum  cpp.  I,  7.  27.  quaruin  prior  concludit:  Indico  quia  a  .serenissimis  dominis 
qiiantis  valui  precibus  postulavi,  ut  vos  bonore  rcstituto  .  .  .  Romam  venire  concedant.  Ep.  I,  27 
autem:  Indico  suggestionem  me  apud  [liissimos  dominos  sumniis  precibus  plenam  fecisse,  ut  (Anastasium 
Romam)  tran.smittere  debuissent.  Scd  (luae  causa  contigerit,  ut  eadem  scripta  retinereni,  praesentium 
lator  vobis  innotescet.  Quid  dixeril  lator  cpislolae,  si  mea  conicctura  certa  est,  cx  cp.  superiori  scimus: 
quia  in  ipso  initio  non  est  a  questibus  inchoandum.  His  locis  doccmur  quoque,  epistolnm  nostram  post 
ep.  I,  7  scriptam  essc,  ita  ut  ordo  registri  inrcrtatur.  Alia^n  fratrum  causam,  dc  qua  Grcgorius  in  cp. 
III,  63  ad  eundem  Narscm  scripsit,  hoc  initio  pontijicatus  Gregorii  iam  extitisse,  pcrsuadcre  mihi  non 
possum,  cum  cetcrae  cpistolae  illius  non  mcmincrint.  5)  Scrcnissimi  domini  i.  e.  impcrator.  Altcserra 
p.  10  et  cd.  M.  not.  e.  ad  ep.  I,  7  Mauricium  eiusque  filium  Theodosium  iam  coronatum  intcllegunt. 
Sed  plurali  quasi  maiestatico  Gregorius  utitur  in  cpp.  ad  imperaiorcs  (cf.  ep.  VI,  61),  cuius  moris 
excmplum  exlat  et  in  Libro  diurno  n.  LVIII (cd.  Bosicrc  p.  105).  Vidc  ibidem  Baluzii  notam.  6)  Honora- 
tus  diaconus,  ad  quem  in  subsequcntibus  cpistotis  Grcgoriis  conpluria  mandata  dircxif.  Constantinopoli 
officio  responsalis  aut  apocrisiarii  fungcbatur.  Quo  officio  iam  antc  Grcgorii  pontificatum,  ut  vidctur, 
vestitus  erat. 


INDICTIO  IX.  OCT.  (],  0.  7).  -  9 

Donimini  Alcxandiuni  ,    domnuni    Tlieodoruui ,     filiuni  niuuni  ]\lMriniun,    doMinani 
Esyciani'1,  domnani  Eudouhiani  et  domnani  Dominicani'   mca  peto  vice  salutari.'' 


I,  7. 

Grcgorius  I.  papa  Anaslasio  episco^io  (c.vpatriarchac  Antiochcno)  dc  pontificatus 
occuputiotiihiis  qucritur.  Significat  ah  imperatorc  (Muuricio)  sc  pctivissc,  ut  cuin  honorc 
rcstihdo  lloinam  vcnire  conccdat.  5!J0,  Oct. 

Cudd.  R  ct  r:  Inclictiu  IX.  cap.  7. 

lidd.  M  ct  G:  Lib.  I.  cp.  7.  —  loffe  lic(j.  lU7i  (710). 

GREGORIUS  ANASTASIO  EPISCOPO. 
iiipistolas  beatitudinis  vcstrae  ut  fessus  requiem,  salutera  eger,  fontem  siticns, 
umbrara  aestuans  accepi.  Nequo  enira  illa  verba  per  linguam  carnis  videbantur 
exprcssa,  sed"  sic  spiritaleni  amorem  suura ,  quera  gestabat,  aperuit'',  ac  si  mcns 
pcr  se  ipsam''  loqueretur.  Sed  duruni  valde  fuit,  quod  secutum  cst,  quia  ainor  vestcr 
terrena  me  portaro  onera  praecepit  et  quem  prius  spiritalitor  diligebatis,  posf,  ut " 
aestimo  temporaliter  araantes,  usque  ad  tcrram  rae  suporposito  onore  depressistis,  ita 
ut  montis  rectitudinom  funditus  pordens  contomplationisque  aciem  amittens',  non 
pcr  proplietiae  spiritum,  sed  per  experimontura  dicam:  'Incurvatus  sum  et  hurailiatus  i^^ii  us.i" 
sum  usquc  quaque'.  Multis  enim  causarum  tiuctibus  quatior  et  tuniultuosae  vitao 
tompestatibus  aftligor  s,  ita  ut  recte  dicam:  'Veni  in  altitudinem  maris  ct  tempostas  i'>=ai.  68,3. 
demersit  nie'.  Periclitanti  igitur  mihi  orationis  vostrao  raanum  tendite,  vos  qui  in  vir- 
tutum  litore  statis.  Quod  vero  nie  os''  Domini,  quod  lucornam  dicitis,  quod  raultis 
prodesse  perhibetis ' ,  lioc  ([uoquo  niihi  ad  iniquitatura  niearura  cuniuluni  accidit ,  ut 
cum  vindicari  in  mc  ini^juitas  dobuit,  laudes  pro  vindicta  recipiam.  Quibus  autcni 
hoc  in  loco  terrenaruni  reruni  tuniultibus  prenior,  exploro  verbis  nequeo,  quod  tanien 
colligore  ex  brevitate  epistolao  potcstis,  in  qua  ei''  minus  loquor,  quom  plus  oranibus 
diligo'. 

'0  Eusioiam  li  1.  ■■)  Doiniiicam  r  1. 

I,  7     add.  lUtilo  Aiitiuclieuo  cudd.  rec.  et  edd.  '■)  sed  um.  et  siijier.icr.  fiuia  li  1,  '')  gcstaliaiit 

aperiebaiit  li  1.  t')  ipsa  li  I.  '1)   postea  li  1.  «)  tuta  curr.  lu  totuiii   r  J.  f)  aiimiitttuis  R  1. 

e)  adfligor  r  2.  1')  iis  r  I.  ')  curr.  ex  perliiliitis  ;•:.'.  '')  .itijicrscr.  ei   11 1. 

7)  Oiimes  doinini  doininacquc,  quorwn  liic  Gregorius  noinina  addit,  in  aula  iinpcratoris  quacrcndi 
siiiit.  Viros  Alexandruin  ct  Theodurum  (quem  incdicum  imperatoris  et  expracfcctiun  intcllegu)  et  ep.  VII,  :J7 
pcr  Narscin  salutat.  Marinus  in  cp.  cadem  lioino  Gordiae  (sororis  imperatorisi')  iiominatur.  Ibidem  ct  de 
morte  Esyciae  dolct  ct  Eudochiam  Doininicamque  salutat.  Dominicam  ep.  III,  03  Latinam  noininat,  quam 
pracpusitain  factain  csse  ep.  VII,  27  ijaudct,  quia  iain  scrcirc  iit  laborc  ferreni  palatii  non  compcllatur. 

I,  7  1'rius  qiiain  cpistola  I,  G  scripta,  scd  noii  trunsinissa,  quia  Gregorius  consiliuin  mutavit,  nc 
imperatorem  initio  pontificatus  sui  qucstibus  molestet  timens  (cf.  ep.  I,  0)  et  Anastasii  aniinum  ct  dcsidcrium 
antea  cxplorandum  ciipiens  fep.  I,  27).  Vro  hac  epistola  post  alia  ep.  1,25  magnam  in  partem  iisdcin  vcrbis 
expressa,  missa  est.  —  De  Anastasio  iam  ab  lustino  II.  iinperatore  anno  570  dciecto  ct  succcssorc  cius 
Gregorio  vide  Evagrii  Hist.  eccl.  Lih.  V.  c.  5.  6  (ct  nntain  37  Valcsii  ibidein).  Ep.  I,  24  Anastasius 
cominode  cxpatriarcha  titulatur.  Ceteruin  Grcgorius  euin  patriarchum  Antioelienuiu  cpp.  I,  25.  (27)  dicit,  et 
vcrbis  ipsis  patriarchis  aliis  paribus  vestris  et  quia  apud  mc  scmper  hoc  cstis,  quod  cx  omnipotcntis  Dci 
munere  aocepistis  esse  indicat,  sc  remotioticm  eius  non  agnosccrc.  1)  Siinili  inodo  cpistola  Lcandro 

Kispalcnsi  cpiscopo  scripta  (cp.  V,  53)  finit:  ci  parum  loquor,  quem  maois  omnibus  diligo. 

Keg.  GnEti.  I.  'J 


10  CiRKliORlI  1.  REOISTRI 

Piiictcrca  indico,  quia  a  screiiissiniis  iloniinis-',  quantis  valui  precibus  poshi- 
liwi.  ut  viis  lninon!  rusHtuto*  ad  sancti  Pctri,  apostolorum  principis,  limina  veniro  et, 
([uous(iuc  ita  Deo  placuerit,  hic  mccum  vivere  conccdat' ,  quatcnus  dum  vos 
videre  nu'ruero,  pcrogrinationis  nostrae  tedium  de  aeterna  patria  invicem  loquendo 
rclevcnuis.  

I,  8. 

(iirijoriHii  I.  iHipa  llueaiulac,  episcopi  Foniiicnsis,  diocccsi  adiniiijd  crcjcsiaiii 
Mintiintciiscm.  ^>'>0,  Ocf. 

Codd.  11  d  r:  IiulUiiu  IX.  cap.  N. 
Edd.  M  ct  G:  Lib.  I.  cp.  6'.  —  laffc  Ecr/.  1075  (711). 

GREGORIUS  BACAUDAE  EPISCOPO  FORMIENSI. 
Kt  tcmporis  nccessitas  nos  pcrurget  et  inminutio  exigit  pcrsonaruin ,  iit  dcsti- 
tutis  eclesiis  salubri"'  ac  provida  debcamus  dispositione  succurrere.  Et  idco,  quo- 
niiim  ecclcsiam  Menturnensem''  funditus  tam  clcri"^  quam  plebis  destitutam  dcsolatione 
coguovimus,  tuamque  pro  ea  petitionem,  quatenus  Formianae  ecclesiac,  in  qua  corpus 
beati  Ilerasmi*  martyris  requiescit,  cuique'  fraternitas  tua  praesidet,  adiungi  debeat, 
piam  esse  ac  iustissimam  praevidentes,  necessarium  duximus,  consulentes  tam  deso- 
lationi  loci  illius,  quam  tuae  ecclcsiae  paupertati ,  reditus  .supradictae  ecclesiao  Mcn- 
turnensisf  vel  quicquid  ei  antiquo  modcrnoquc'''  iure  vel  privilegio  potuit  potestvo '' 
qualibet  ratione'  conipetcre,  ad  tuae  ecclesiao  ius  potostatemque  hac  praecepti  nostri 
auctoritate  migrare'',  ut  a  praesenti  tcmpore  sicuti  de'  propria  quippe"  ecclesia 
debeas  cogitare  eique  competentia"  tua  provisione  disponere,  quatcnus  deinccps 
quod  perire  nuncusc]ue  potuit  pauperum  ecclcsiae  tuae  utilitatibus  cleriquc''  proficiat. 


I,  9. 

(Trciioriiis  I.  jiiipa  Pcfro  sididiacouo  niandat ,  iif  lifcm  iidcr  iiioiiastcriinii  S.  Thco- 
dori  Vanormifaiiinn  cf  liomincs  iuris  ccdcsiac  Itomanac  comjionat.  Bacaudac  xcnodoclii 
tcstamcntiim  coiijirmat.  590,  Oct. 

Codd.  li  H  r:  Indkiio  IX.  ccip.  0. 

Edd.  M  cf  G:  Lib.  I.  cp.  9.  —  Iii,tfi  lietj.  1U70  (712). 

1)   itd   r  1.  2;  cuiiceilaut   li  1.      Cf.  cji/i.   /,   6  iwl.   .5  et   I,   27  n«t.  <i. 

/,   S     Firinieiisi ,  Firmiaii.ie  teate   ed.  J/  iii  eud.    ReiJ.    ct  p/erisfptt:  Xurni.  ^)  scqnitur  in.    li  1  linea 

erasa  scd  nihil  uin.  '')  Minturueiisein  li  1 ;  curr.  e  iu  i  li  i'.  '')  clerus  ;•  1.  2  (curr.  r  2  in  i-lericis). 

'1)   Erasmi  R 1.      Cf.  ep.   I,   23.  ")  riuae    (urn.    cui)  r  1.  f)  Miiiturnensis    Rl;    curr.    e    in    i    /i' .9. 

s)  moileriifjue  »•  1.  'i)  pofestateve  R  1.  ')  ijua   liberat.ii)ue   corr.    in   (jua   libratioue    curr.    in    ('i|u;i 

libratione    R  S.  ^)  migramus  li  1,  rl.2;  curr.  in  migrare  R3;  transmigrare  edd.  ')  e  r.1.2,  113. 

I")  ijuijijiu  um.  r  1;  dclcl  R  1.  ")  conjietentia  r  2.  ")  jilerisquo  r  2,  It*  I,  cd.  jir. 

3)  Cf.  notam  o  ad  ep.  I,  G.  4)  i.  e.  concesso  usu  pallii,  ut  e.v  cp.  I,  27  liepiet.     Nam  successorc 

Aiiastasii  Gregorio  patriarcha  coHstituto,  in  pristinam  sedcm  reduci  Auastasius  non  potiiit. 

I,  S  A  Libri  diurni  formula  IX  (De  adunandis  ecclesiis)  diversa.  Consonant  autem  verba  Et 
tcniiiiiris  .  .  .  idco  cum  initio  formulac  VIII  (Ut  episcopus  alterius  civitatis  in  alia  ccclcsia  possil 
incardinari).  —  De  Bacaudis  vide  ep.  I,  i  not.  2,  quo  acccdunt  B.  cpisc.  Toletanus  saec.  VI.  et  B  tribuitus 
(Mcdiolanensis)  in  Cassidori  Var.  V,  2.5.  Cf.  Dietrich,  Ueber  die  Aussprache  des  Gothisclien,  Marburij  IS(12 
p.  3S,  qui  Iioc  nomen  et  cx  lingua  Gothica  explicat.  Si  idem  est  Bacauda  nostcr  et  B.  Constantiiw- 
polim  o90,  Oct.  missus,  hac  rc  constat,  epistolam  hanc  ante  ep.  I,  4  scriptam  esse.  Utriusepte  igitiir 
cpistolae  Octobri  traditae  ordo  in  registro  invertendus  est.  —  Formiae  (Mola)  ct  Minturnae  (ad  Lirim 
flumen)  in  Latio  urbes  propinquae,  haud  procul  a  Caictd,  ubi  liodic  sedcs  episcopalis. 

I,  \)    De  Vetro  cf.  cpp.  I,  1-3. 


INDICTIO  IX.  OCT.  (I,  8.  0)   NOV.  (I.  10).  H 

GREGORIUS   PETRO   STTBDIACONO. 

Gregorius  servus  Dei,  prcsbyter  et  abbas  inonasterii  sancti  Theodori^,  in  Sieilia 
provincia  Panormitano  territorio  constituti,  insinuavit  nobis ,  eo  quod  homines  funili 
Fulloniaci^,  iuris  sanctae  ecclesiae  Romanae,  fines  fundi  Gerdinnae'' ,  collimitantis '' 
eidem  praefato  fundo  sanctao'^  ecclesiae'^,  quos  quieto  iure  per  innumeros  annos 
possederunt"  velle '  pervadore.  Et  ideo  vohimus  accedentemE  te  ad  Panormitanani 
civitatem''  quaestionem  iiisam  tali  ratione  discutere,  dominio  rci  apud  possessorem, 
sicuti  hactcnus  possessum  est,  videlicet  permanente,  ut  si  monasterium  praefatum 
sancti  Theodori  fines,  de  quibus  causatio  mota  est,  inconcussis  quadraginta  annis 
possedisse  reppereris,  nullam  deinceps  etiam  si  quid  sanctae  Romanae  ecclesiae 
competcre''  potuit,  patiaris  sustinerc  calumniam',  sed  quietem  eorum^  inconcussam 
modis  omnibus  i^rocurare ' .  Sin  vero  actores'"  ecclosiae,  non  eos  possedisse  quadra- 
ginta  annos  *  inconcusso  iure  monstraverint ,  sed  aliquam  intra  tempora  haec  motam 
fuisse  aliquando  quaestionem  eorundem  finium,  eloctis  arbitribus  tranquille  et  lega- 
liter  sopiatur.  Nos  enini  non  solum  nunKpiam  mota  suscitari  vohimus  verum  etiam 
quae  prave  foris  admovontur"  sopire  modis  omnibus  festinamus.  Ita  ergo  experientia 
tua  cuncta  faciat  eflfectibus  mancipari,  ne  qua  j^ost  hoc  huius  rci  ad  nos  quacstio 
revertatur. 

Tostanicntum  vero  Racaudac"  quondami'  xcnodochi''  in  ea  ,  qua  conditum"'  est, 
volnmus  tirniitiite  persistcre. 


MENSE  NOVEMBRIO  INDIGTIONE  IX. 
I,  1(1. 

(ir<:(ioyiu<<  1.  piqxi  Iloiionifo,  diacono    SdhniifdHo,    nisi    roHtrntionrm   runi  (Nafali) 
rxnscopo  suo  sedct,  niimdnr,  sr  rnni  Bomain  ad  iudicinm  srvrrtim  vocatnrnm  cssc. 

690,  Nov. 
Codd.  R  ct  r:  Indictio  IX.  cap.  10. 
Edd.  M:  Lib.  I.  cp.  :>0:  G:  Lib.  I.  cp.  10.  —  Li.tTc  Ecg.  1077  (723). 

I,  U     ^)  Ciei-ainae  (■())■;■.(((  Genlinnae  r  1:  CionWmme  cdd.  M  el  G.  '')  c.ollimitantes  7?  4  <■)  sci-ibcre 

malim   .•supm.icriplne,    reltictanHbns    ipudem    codd.       Errm-em    autem    in    explicandu    rdiii/iciHho    SSor   .■:nijiiiis 
inreniemus.  '')  add.  Romanae  edd.  G  el  M.  "^)  corr.  e:c  possidernnt   /■  7;  ]i..ssi,lcrunt  /•  i.  f)  vcl 

corr.  in    velint   It  1.  B)  accedente  r  1,  ed  pir.  '>)  conpetere  114.  ')  tidd.  hic  114:   (luiiil   ros 

qnae  XL  anuis    1'ucrint  quiete,  inre  queant  perpetualiter  possiileri.      Sine  iluhio   t/lossema  e  marcjine    insertum. 
k)  earnni  It  4.  ')  procurante  corr.  i,n  procurate  It  1.  ™)  auctores  r  1,  R  4  et  cod.  Corb.  teste  eil.  M; 

adtl.  sanctae  edd.  M  et  G.  ")  ammoventnr  Tt  1.  ")  Uacaudae  r  1.  2    (corr.    n  in  h  r  1) ;  ut  can.le 

It  4.  f)  quocidam  11 4.  'l)  conditus  r  J. 

Mense  cet.  november  111;  ceteri  cotld.  novb.;  sic  jnenses  ulii^ue  fere  compendiis  e.rprinmnlur. 
1)  Gregorimn   etmdcm    propter   neglegentiam   pocnitentem   et   deintle    restitutum    vidcs   ep.   V,  t. 
aj  Idcm  fundus  Folloniaeus   clictus  in  ep.  XIII,  5.  -V  Residcbnt  igitur  tiine,  ut  lioc  loco  upparcl. 

Pctrus  Sp-acusis.  4)  Cf.  lustimam  Novcll.  131  cap.  G  (ct  Autlicnticam :    Quas  actiones,  cap.  de 

sanctis  ecclc!.).  :j)  Xenodochis,  ut  monactiis  sine  papac  dispensationc  tcsiandi  non  fuit  liccntia.  cf. 

cp.  IX,  1!)7.     Xcnodocliium  S.   Thcodori  in  civitatc  Pcmorinitana  nominatur  cp.  IX,  35. 

1,  10  Immcrito  Mauriiii  hanc  cp.  a  loco  siio  motnm  cniii  cp.  I,  19  coHiun.vcrHnt.  Ep.  I,  19  in 
eadcm  quidcm  causa,  scd  tcmpore  postcriori  scripta  cst.  ciim  iam  gcsta  coiicilii,  quo  Honorotus  damnatus 
erat,  Romam  dcportafa  csscnt.  Sic  huic  cp.  I,  10  ordinem  ct  tcmpus  servamus.  —  Salona  in  Dalmcdia, 
propc  Spalato.    —    Causa  intra  Honoratum  Nataleiiiqnc  plurimis  cpisfolis  sequcntibus  e.vplicaiur;  vide 

epn.  II,  30-33. 

2* 


12  GREfinRlT  L  UEGISTRT 

GREGORIUS  IIONORATO  DIACONO  SALONITANO. 

Ka  qiiac  nobis^  contra  vos  t-u  et  episcopus  tuus '  contraria  direxistis  scripta 
(loluimus  agnoscentos,  eo  quod  inter  vos  nihil"'  caritas  recognoscit.  Yerum  tamen  te 
in  oftioio  ordinis  tui  amministrare  praecipimus,  et  si  illic  potest  superante  gratia 
causa  vestri  scandali  dofiniri,  niultum  credimus  vestrae  animae  adquisisse".  Sin  vero 
ita  discordia  inter  vos  partes  suas  armavit,  ut  in  tumore  scandali  voliintas  vestra 
debeat  remanere,  tu  ad  nostram  audicntiam  indifferenter  occurre''  et  cpiscopus  tuus 
pro  se  dirigat,  quam  clegerif^  pcrsonam  instructam,  ut  omnia  subtili  ratione  perpensa 
constituere,  quae  visa  fuerint  partibus,  dcbcamus.  Scire  vero  te  volumus,  quod  a  tc*' 
districte  quaesituri  sumus,  quia  vel  propriae  ccclcsiae  vel  ea  quae  de  diversis  ecclesiis 
cymilia  sunt  collccta,  sub  onini  nunc  sollicitudine  et  fide  servanture.  Quod  si  quid 
cx  cis  vcl  neglegcntia  vol  cuiusquam  fraude''  dcpcrit,  tu  in  hoc  reatu  constringeris, 
qui  ])cr  arcliidiaconatus  ordinem  custodiae  eiusdem  ccclesiae  artius  implicaris. 


MENSE  DECEMBRIO  INDICTIONE  IX. 
I,  11. 

Girqorius  I.  jwjm  Clrmcnthwm  pidririam  dc  morfc  E>itlicrii  consoJatiir.  Avatliotiuni 
(liaconnm  sc  ci  m.ittcre  non  posse  nddit.  '>!)(),  Dcc. 

Coild.  Ji  rt  r:  Indictio  IX.  cap.  11. 
Edd.  M  ft  G:  Lilj.  I.  rp.  11.  —  laffr  Ecff.  107S  (71H). 

GREGORIUS  CLEMENTINAE  TATRICIAE. 

Kpistolam  gloviae  vestrac  suscipiens"^,  qune  dc  transitu  Eiithcrii''  quondani 
magnificac  memoriae  loquebatur,  indicamus  non  minus  animos  nostros  quam  vestros 
esse  tali  merore  confusos,  eo  quod  opinionis  probatae  viros  huic  paulatim  siibtrahi 
jnundo  conspicimus,  cuius  ruina  in  ipsis  iam  causarum  effcctibus  comprobatur.  Sed 
huic  nos  solierti  decct  conversionis  cautela  subduccre,  ne  sua  nos  secum  pariter  ruina 
circumplicet.  Et  quidem  amicorum  nos  amissio  tanto  debet  tolerabilius  contristare'', 
quanto  amissuros''  nos  illos  conditio  mortalitatis  exposcit.  Sed  tamen  amissum  carnalis 
vitac  subsidium  potens  est  illc  consolari,  qui  ut  adimerctur  pcrmittcndo  conccssit  ct 
ipsc  ad*  locum  qui  dcstitutus  erat,  consolator  accodere. 

Diaconum  vcro  Anatholium' '.  quem  ad  vos  dirigi  poposcistis»,  hoc  nos  facerc 
non  posso  causac  magis  modus,  quam  rigoris  austcritas  facit.  Vicedominum  enim 
cum  constituimus,  cuius  arbitrio  cpiscopium  commisimus  disponendum. 


/,  10     ^)  nos  rorr.  in  vos  r  2:  vos  in  nol)is  Ji  1.  '')  iiicliil  /•'  1  cl  sir  pa.^.'iiiii.  ^)  acciuisisse 

H  1.  '•)   rnrr.  ex  occuvrere  ^  J.  «)  cm-r.   e.r  eligeret  r  2.  f)   add.  omni:i,  cdd.   il  el   G.  V)  rnrr.  ex 

serventur  11  1:  serventur  edd.  ^j;-.   et   O.  li)  traudeni  r  1. 

/,  11  ■■>)  rnrr.  iii  suscipientes  /'  /.  '')  Euterii  r  1.  2.  ')  eorr.  in  oontristrari  r  2.  '')  aniissnrus 
r  2.  ")  et  )•  2.  ')  Anatoliinn  ;■  1.  2.  e)  poposcitis  r  2  (It  1  corr.  in  poposcistis). 

1)  Natalis. 

I,  11  Clemcntinam  Neapoli  degisse,  iure  e.r  ep.  III,  1  coniciunt  Maurini.  Ideo  epistola  hacc 
fnrsitan  per  eundcm  Steplianum,  per  cpiem  ep.  I.  14,  Neapolim  transmi.isa  est.  1)  An  idcm  fucrit  ac 
Coiistindiiiopotitiiiius  apocrisiarius.  ijitcm  pnstea  in  fine  recjislri  invenimns,  in  dittiio  retinquo. 


INPICTIO  IX.  BEC.  (I,  11.  12.  13).  13 

T,   12. 

Gregorins  I.  p(qm  lolitmni,  rpiscopo  dc  Urhc  Vcfere,  inhcf,  iit  'iniuriarum  in  monasfcrivm 
S.  Georgii  finem  faciaf.  t)90,  Ikc. 

Cndd.  R  et  r:  Indictio  IX.  cap.  12. 
Edd.  M  d  G:  Lih.  I.  ep.  li.  —  laffe  lieg.  1079  (714). 

CtREGORIUS  iohanni  episcopo  de  urbe  vetere. 

Agapitus  abbas  monasterii  sancti  Georgii  insinuavit  nobis,  plurima  se  a  vestra 
sanctitate  gravamina  sustinere,  et  non  solum  in  his,  quae  nocessitatis  tempore  '  aliquod 
monasterio  possint-''  ferre  subsidium,  verum  etiam  in  eodem  monastcrio  missas  prohi- 
beatis''  celebrari,  sepeliri  etiam  ibidem  mortuos  interdicas.  Quod  si  ita  est  a  tali  vos 
hortamur  inhumanitate  suspendi,  et''  sepeliri  ibidem  mortuos  vel''  celobrari  missas 
nulla  ulterius  habita  contrndictione  permittas",  nec''  denuo  querehim,  de  liis,  quae  dicta 
sunt.  praedictus  vir  venerabilis  al)ba.s«  deponere  compellatur. 


I,  n. 

Grcgoriiis  I.  iiapa  Bominico,  cpiscopo  Ccnfumcelfcnsi ,  conimcndaf  Liiminoscon,  rpiac 
posf  mortcm  Zcmrirci  frihuni,  marifi  sni,  comitivrim  diiinifatim  nccrpcrif.      t>90,  Dcc. 
Codd.  R  et  r:  Indictio  IX.  cap.  13. 
Kdd.   M  ct  O:  Lih.  I.  ep.  U.  —  laffl:  Reg.  lOSO  (71.V. 

gregorius  dominico  episcopo  centumcellensi. 

(Jfficii  siquidem*  sacerdotalis  est,  ut  viduis  ac  maritali  regimine  dosolatis  imper- 
tire''  solatia  debeatis,  ut  unde  in  hoc  niundo  huniana  conditione  privantur,  sacerdotali 
tuitione  possint  remedia  repperire.  Quoniam  crgo  Luminosa  honesta  fcmina'',  relicta 
elarissimi  Zomarci'^  tribuni  \  nostrae  se  post  Deum  tuitioni  commisit,  huic  vos  soLitiari 
in  quo  sibi  necesse  fuerit,  amnionemus  nulhxsque  sit  ei  do  quolibet  molestus  articuhi. 

Sed  quia  cometivam  ^^' ^  ilhun,  (piam  vir  eius  agondam''  susccperat,  nunc  Theodoro 
palatino*  concedente  ipsi  cst  mulieri,  ut  pcragerc'  debeat,  adtributum '^,  vcl  qucm  ipsi 
placuerit,   donec   praesentis   indictionis   celebretur   impletio ,  nuUum  eandem  quousque 

I,  IJ     ^)  pnsRit  )•  2,  li  1   (corr.  iii  pfjssiiit  71*  /).  '')   ita  in  rasiirn  r  1;  proliibetur   r  2.  S  1.  c)  corr. 

in  ut  R  1.  '')  vcl  ntii.  It  1.  <■)  permittatis  li  4.  f)  uo  li  1.  K)  ila  Rl.4;  venerabilis  .a  r  2, 

sed.  delet  a.;  om.  .ililias  r  1:  Agapitus  edd.  G  et  M. 

1,  1.3  Centnniccllae  rl.2;  corr.  Centvtmcellensi  e.i' Centnmcellensis /i' 7;  ('cntumcellis  7i'*  7.  •''•)  tiuiiiem 
r  1.  '')   inipertiri   r  1 :    itu  corr.  li  I.  <^)  comjtendium  IIF,    quod  optimi  iptlcjiie    codd.    Iiic    praehent. 

trannscrihunt :  Iierilis  fcniina  ed.  31,  ijnne  codd.  Vatic.  Corb.  Norm  etc.  citai;  honesta  femina  edd.  jir.  et  G; 
honor.aljilis  femina  ad  marffinein.  r  2.    (.'/.  Marini  I  pajnri  diplomatici  p.  .9fl9.  f)  Zcmarchi   cdd.    G.  M. 

8)  comotibam  r  1.  2.  '•)  .alendam    Rl.  ')  peralere    7i' 7.  ■<)   attrilmtum    rl;    xic   corr.   III. 

I.  12  Urhs  Vetus  hodie  Orvicto.  lam  cp.  II,  11  (591,  Dec.)  Candidus  episc.  lolianni  successcrat. 
1)  raulus  diac.  in  Uist.  Langoh.  Lih.  IV.  e.  .92  ad  anttum  G0.5  refert,  inier  alias  civitates  et  Urbem 
Veterem  a  Langohardis  invasam  esse.    Haec  itaque  verba  ad  hostilein  invasionem  referre  nolim. 

I,  13  Centumcellis  (nwic  Civiia  Vecchia)  Gregorium  anie  pontiftcatum  suum  a.  .589  fuisse,  consfat 
ex  Ilom.  in  Evang.  XXXVI S  7.3  (a.  .593  lun.  6.  scripia)  et  Dial.  IV.  c.  27.  1)  Tribuni  sub  magistris 

militum  et  ducihus  erant.     Vide  Hegcl,  Ital.  Stddtevcrfassung  I,  183.  2)  Cf.  Hegel  l.  l.    De  alio 

comiie  Centumecllensi  Theophanio  (anni  ,589)  dicit  Grcgorius  in  Hom.  et  Dial.  l.  l.  3)  De  palatinis, 

qui  siih  comitihus  sacrarum  largitionum  ct  rei  privatac  officio  suo  fungcbantur,  vide  Bethmann-Hollweg, 
Gerichisverf.  p.  71. 


14  CiREfinUII  I.  RKrilSTKI 

oxplcnf  iinniictarc  iicniiiltfis.  Ita  ovo^o  facitc,  ut  ot  Dcum  vnbis  faciatis  pro  rohus  talihus 
(lohitorcm.  c(  mistcr  liuiasccmoili  dc  impcnsis  a  vohis  solaciis'  propensius  animas 
2-ratulctur. 


I,   14. 

Grrfjorinft  I.  pnpa  Dnndrio,  cpiscopo  NcapolUano ,  srrihit  dr  Strplinno,  pracscntiwn 
piirtitorr,  in  coniimmionem  cathoUram  rccrpto  ct  uliis  lajisis,  sociis  eins,  itcm  in  com- 
innnionrm  rccipicndis.  590,  Drr. 

('ofld.  R  et  r:  Indictio  IX.  cap.  14. 

Kdd.  M  ft  G:  Lih.  I.  ep.  14.  —  laffi  Reg.  lOSl  (716). 

GREGORIUS  DEMETRIO  EPISCOPO  NEAPOLITAXO. 

Stophanus  praesentium  portitor,  cum  de  quibusdam  fidei  capitulis  eius  a  via 
veritatis  nutaret  intentio,  pro  huius  rei  dubietate  a  catholicae  se  occlesiae  communione 
suspenderat,  donec  eum  Deus,  veritatis  index*,  ad  viam  rectitudinis  revocarct.  Quem 
rocepta  satisfactione  in  fidem  catholicam  communicasse  cognoscas. 

Sed  quia''  eum  quosdam  dubietatis  suao  socios'^  ibidem  in  Xeapolitana  civitato 
hahore  comperimus,  hoc  nobis  de  his  quoque  pracfatus'^  Stephanus  pollicitus  esse 
dinoscitur,  ut  si  oorum  ambiguitatem  animae  nostrae  intcrpositionis  pcriculo  sanaremus, 
ipsos  etiam  ad  communionem  catholicam  sine  mora  posse  vel  replicationo  convorti. 
Pro  qua  ro  praesentibus  epistolis  ammonemus,  nostra  fide  nostroque'\  sicut  ipsi 
videntur'  poposcisso  periculo,  cos  in  fidom  catholicam  communionemquc  suscipite, 
quibus  potcstis  modis  ad  lucem  do  tenobris  revocatc,  ne  postquam  ad  nos  iiuiuscomodi 
causa  porlata  ost,  si  silentio  praeterimus,  de  animabus  coruni  neglegontiae  possimus 
subire  iacturam. 


I,   14a. 

Grrfinrins  I.  papa  Maxinio,  abbati  monastcrii  S.  Andrrac  ad  Clivnm  Scanri  Ttomnni, 
jirivilrfjium  confert,  qiio  dcfcndit,  ne  loca  vcl  praedin  a  sr  antc  trcs  annos  mfniastrrio 
donnfa  ah  ahhntc  vcl  ah  aliis  ex  congrcgationc  aiifcrantnr.  '>!K)^  jhi, 

Cod.  Ref/.  Grcijorii  IX.  papae  an.  XIV.  n.  174. 

Ed.  Mfirini  1  pnpiri  diplomiitici  p.  i'.  —  laffc  Reg.  10S:i  (7:H). 

GREGORIUS  episcopus  servus  servorum  Dci  dilectissimo  filio  MAXIMO,  abbati 

monastorii    sancti    Andree    apostoli,    qui    appcllatur    Clivus     Scauri.    cunctccjue 

eius  congregationi  Deo  ibidem  servientibus  in  perpetuum. 

(  onvcrsionis  mce  primordia  reducens  ad  animuni,  multum  lue  monastcrio  sancti 
Androac  apostoli,  cuius  csse  abbas  dinosccris,  invcnio  dcbitorcm,  proptor  quod  in  oo 

1)  s..latiis  )•  1. 

I,  14     ■1)  iudex   edd.  '')  quoA   ad  r  2.  '^)  sooius  )•  2.  <1)  prcpliatus    et   nie  jxi-i.tit»  7?  /. 

<!)  uostraque  r  2.  ^)  mrr.  c.r  videtur  lil;  ipe  videtur  r  1. 

J,  14  a  Ilor  diphrma  a  muUis  priorum  editionum  me7idi.<!  puri/aril,  adhihilo  rodice  Hri/iKlri  iii  Uihr/lario 
Valiriino  as.serrali.  Miirini  1. 1.  Xoram  eoUalionem  marjna  cum  liheralitalc  jirocuraril  milii  Guido  Lrri  lioiiianun. 

I,  14     Missfi  pcr  Stephanum.    De  Demetrii  episcopi  Neapolitani  dcpositione  viilc  cp.  11,  (i. 
I.  14  a    Hoe  Gregorii  diplomn  sohtmmodo  Gregorii  IX.  anni  1340,  Nov.  15.  (Poithast  Rrg.  IOOG.3) 
cimlirmntiiine  traditum  cst.      Authciiticum    in   papijrn  cimscriptnm    iam    tiinc   pacnc   drlctnm    rrat.     Scd 


INDICTIU  IX.  DEC.  (1,  14.  Ua).  15 

iiKiiiacIiicuin  luibinnii  et  (.■onvcrsanili  Kiiinpsi  cliviiic-"  [idtcntic  yratiii  iirotcientu 
principiuni.  Cui  licct  niulta,  sicut  prcfatus  suni ,  dcbcaiu,  huc  tannni  niunusculuni 
privilogii  liuniili  intcrini  ottcrrc  (lovotione  prospcxi.  Statui  cniin  ct  a  nicis  succcs- 
soribu.s  scrvanduni  sinc  aliqua  rofragationo  constituo ,  ut  tam  tibi,  (|iuiin  cunctis,  (lui 
in  eodem  raonastcrio  gessorint  abbatis  officium,  nullique  do  congrogationo  licoat,  loca 
vcl  prcdia,  que  antc  hos  tres  annos  in  suprascripto  monastorio  meo  condonaro  visus 
sum  S  sou  in  antca  a  ([uibusdam  ibidem  sunt  condonata,  ex  hoc  distrahcre  licoat  cui- 
cumque,  vcl  qui  antistes  fucrit,  cui  Deo  auctoro  occlcsie  doservimus,  aut  quicumquc 
liomo  potons  vel  inforior  alienare  visus  fuerit  vel  auferre  conatus  in  proprium  reduxerit, 
ante  domini  nostri  lesu  Christi  in  examine  dici  magni  adventus  eius  tribunal  mccum 
ibidem  rationem  erunt  facturi.  Ipsum  enim  iudicem  pcto,  qui  cst  rctributor  omnium 
secundum  proprios  actus  suos.  Qui  enim  invcntus  fuerit  monastcrium  moum  dofcndcre, 
iustitio  tramitem  sectans,  a  dextris  inveniatur  in  locum  lucis  constitutus.  Quia  ad  hoc 
mo  concedendum  devotio  suffulsit.  Quia  voro  pcrpetuo  tempore  servari  dcsidero 
adiciens  decerno,  ut  hec  in  sua  somper  firmitato  permaneant.  Et  hoc  constitutum 
nullus  qualibet  exquisitione  vel  nitatur  arte  dissolvere.  Quod  si  quis  hanc  in  rcm 
contrariam  teniptaverit  mentem  ostendere,  cum  beato  Andrca  apostolo  et  niecum  sc 
ante  omnipotentem  Deum  rationem  haberc  cognoscat,  do  cuius  molitur  luniinaribus 
hec,  que  a  nobis  sunt  ordinata,  destruerc. 

Deus  tc   custodiat  incolumcm  dilcctissinic  fili. 


•■^)  clivina  cud. 

audiaiims  Oregorii  IX.  ipsius  vcrba  aijliati  et  convuntui  ciusdciii  supra/ati  nioiKi,stL'rii,  iaiii.  S.  Oregorii 
de  Urbi!  appellati  dirccta:  Nuper  in  nosfcra  presentia  privilegium  a  beatissinio  Gregorio  papa  vestro 
concessuia  luonasterio  exhibentes,  nobis  humiliter  supplieastis,  ut  cum  illutl,  quod  est  in  papyro  con- 
scripfcum,  esset  iam  pre  nimia  vefcustate  pene  delefcum,  ipsum  sub  bulla  nostra  aposfcolicis  annotari 
lifcteris  mandaremus.  Nos  igifcur  vesfcris  precibus  benigno  condescendentes  assensu  efc  eidem  monasfccrio, 
quanfcum  cuui  Deo  possumus  providere  volentes,  tenorem  prefati  privilegii  presentibus  feciiuus  dc 
verbo  ad  verbum  litteris  exarari.  Dictus  autem  fcenor  fcalis  esfc:  Gregorius  episcopus  cct.  —  Dc  iiiunas- 
tcrio  illo  a  Gregorio  1.  condito  refcrt  lohannes  diaconus  in  Vita  Gregorii  Lib.  I.  cap.  G:  Sopfciiuum 
iutira  liomanae  urbis  moenia  sub  honore  sancfci  Andreae  apostoli  iuxta  basilicam  sanctorum  lobannis 
efc  Pauli  ad  Clivum  Scauri  monasterium  in  proprio  douiate  ((!iregorius)  faliricavit.  Et  paulo  post: 
Diuque  desideratum  monachicum  capiens  indumentum,  primo  sub  Hikirionis  deinde  sub  Maximiani 
venerabiliuiu  patruiii  rogimine  niultis  sibi  sociatis  fratribus  reguhiri  tramite  militavit.  —  AUtrtiiii 
eiclem  monastcrio  Grcgorius  I.  privHcyiuin  constituit  cp.  VIII ,  12.  —  Maxinms  abbas,  cjuem  lokaniics 
diaconus,  ut  supra  legimus,  Maximianum  vocat,  non  diversus  cst  ab  illo  Maximiano,  quciii,  inox  Si/ra- 
cusis  episcopum  inveniemus  (vide  ep.  II,  S),  codem  lohannc  diac.  (Vita  Oregorii  Lib.  II.  cap.  11) 
narrante:  Monachorum  sanctissimos  (Gregorius)  sibi  familiares  elegit;  inter  quos  Maximinianum, 
monasfcerii  sui  abbafcem,  quem  po.sfcea  Syracusis  episcopum  fecifc,  eique  per  Siciliaiu  viccs  suas  commisit. 
Denique  Gregorius  ipse  et  in  Ilomitia  in  Evang.  XXXIV.  §  18  (anno  592,  lun.  10)  ct  in  Dialogorum 
Lib.  III.  cap.  36  (anno  5'J3,  fin.)  Maximianuiii  dicit:  nunc  Syracusanum  episcopuiii.  tunc  autcm  mci 
monastcrii  patrem  (atque  presljyteruni). 

1)  Hacc  donatio  sine  dubio  rcfcrenda  cst  ad  diploma  illud  a  Grcgorio,  adhuc  diacono  Romanac 
ecclesiae,  anno  5S7,  Dcc.  3S.  constitutum,  qicod  in  pracfatione  sub  Vita  Grcijorii  imprimi  fccimus. 
Uac  doiiatioiic  tciiipus  nostri  privilcgii  definitur. 


16  GREGORII  I.  REGISTRI 

MENSE  lANUARIO  INDICTIONE  IX. 

I,  15. 

Lrmjorms  I.  papa  Balbiiio,  cpiscopo  Eoscllano,  iiKinduf,  at  snsccpto  immere  visitatoris 
ecclesiac  Populonicnsi  presbijteros  diaconosque  ordinct.  591,  lan. 

CmW.  R  et  r:  Indkiio  IX.  aiji.  ;>. 
EM.  M  d  G:  Lib.  I.  qi.  l.i>.  —  Liffi  liaj.  1083  (717). 

GREGORIUS  BALBINO  EPISCOPO  ROSELLANO. 

i  ervonit  ad  iios,  (luud  Populoneiisis"  ecclesia  ita  sit  sacerdotis  ufficio  dcstituta', 
ut  ncc  poenitentia''  decedentibus  ibidem  nec  baptisnia  praostari  possit  infantibus. 
Huius  igitur  tam  piae°  rei  tanique  necessariae  mole  permoti  iubemus  dilectioni  tuae, 
ut  huius  praeceptionis  auctoritatc  commonitus  memoratae  ecclesiae  visitator  accedas, 
uf'  unum  cardinalem^  illic  presbiterum  et  duos  debeas  diacones  ordinaro.  In  par- 
roechiis''  vero  praefatae  ecclesiae  tres  similiter  presbiteros ',  quos  tamen  dignos  ad 
tale  officium  vonerationc  vitao  ct  morum  gravitato  pervideriss  et  quibus  in  nuUo 
obvient  constituta  canonicae  disciplinac,  ut  sanotae''  cum  digna  cautohi  provideatur 
ecclesiae. 


I,   16. 

(Areijorias  I.  iiapa  Srrcrain,   rpiseopiuii  Aipiilriciisrm.  ciiiu  sociis  dithicfatis  Roiiiam 
vcnirc,  ut  in  si/nodo  iudiccntur,  (Mauririi)  im[icratoris  aurlorifafr  iuhcf.      ■JDl,  lan. 
CwM.  It  et  r:  Imlictio  IX.  oiji.  ic. 
Edtl.   M  ct  G:  Lib.  I.  cji.  16.   —    laffc  Ixcij.   10H4  (71.sj. 

GREGORIUS  SEVERO  EPISCOPO  AQUILEIENSI. 

oicut  gradientem  per  avia-'',  carpontem  dcnuo  rectum  tramitem ,  tota  Dominus 
aviditate  coniplectitur,  ita  dcmum  do  desorente''  cognitam  voritatis  viam  maiori  merore, 
quam  gaudio,  quo  do  cunvertento  laetatus  fuerat ,  contristatur;  quia  minoris  excessus 
est  veritatem  non  cognoscero,  quam  in  eadom  agnita  non  manero.  Aliudquc'^  cst 
quod  ab  errante  committitur,  aliud  quod  per  scientiam  pcrpetratur.     Et  nos  siquidem 

Mense  cet.     Ita  It  1 ;  vin.  Itanc  nolaiii  r. 

I,  15     ^)  cw/'.  m  Pupulouiensis  jB  i;  iwr.  ex  Popolouensis  iv  3.  '')  poeniteutiara  cofirf.  <=)  irapiae 

li  3.         '•)  et  Ji  1.  3.         ")  paroeciis  corr.  in  paroecUiis  r  1.  '2.  f)  seilicet  dehes  ordinaro  add.  supra  lineam 

R  3.         8)  ita  codd.;  praevideris  edd.  O  et  M;  provideris  ed.  jir.  '■)  cf.  c/>.  I,  II  not.  c. 

I,  10     Aquilensi  manu  pont.  corr.  iii  Aquilegeusi  It  1.  •')  aliia  H  1.  '')  deserentem  cudd.  et 

cd.  princ;  de  deserente  scrij>si  cum  edd.  G  et  31.  <^)  aliutijue  ;■  1. 

I,  15  Ituselld,  liascnae,  nrhs  Etruriae  nniic  dirutii ,  cuiiia  scdes  ejiiseojiali)i  iii.  riciitiiin  Grossctiiin 
tramlatii  ent.  Pojiuloiuie,  Pojndoiiiae,  item  urbis  Etruriae,  ruinue  iii  ora  maris  ex  atlccrsu  Ilrae  insulac 
extant;  ej/iscupatus  eius  iain  est  3Iassae   Mariiiime  constitutus.  1)  De  ultimo  Pojiulonicnsi  ejnscojio 

Cerbonio,  qui  Totilac  temjiorc  axl  Ilraiii  iiisiilam  fitrjit    ibiqiic    mortiius    cst,    cf.  Gretiorii  Dudog.  Lih.  III. 
c.  11.  2)  Cardinidis  jiresbyter   i.  c.  jiroiiriits  jir&Anjter ;  cf.   cji.  IX,  71.      Eodem   imdo  sacerdos  canli- 

■nalis  dicittir,  dc  tjuo  fusius  tractabiinus  ad  cp.  I,  77. 

I,  W  Per  Gregurii  legaticmem,  inilites  citm  utio  tribuiio  ct  cccitbilore  (cf.  cj>.  I,  16  bj  Aqitileium 
deducentem,  fianc  epistolam  transmissam  csse  aredo.  —  Aquileia,  Vcnetiae  atque  Histriac  mctrojioVts  (cf.  Cfironk. 
Grad.  MG.  SS.  Langob.  p.  393),  quac  sedts  ejmcojMlis  post  Gnuhnsis  (cf.  ejip.  II,  45.  XIII,  36),  ilenique 
Utinensis  fitit.  —  De  Sereri  schi-^niude  ride  notam,  qiiam  L.  Bethimiiin  ad  1'aitli  Ifist.  Laiiijob.  Lib.  III. 
c.  26  (MG.  SS.  Lanjob.  p.  106)  comjMsitit  et  cjtistolam  sequentcm  I,  16  a. 


INDICTIO  IX.  lAN.   (I,  15.  10.  IGa).  17 

(|uantuni  reinforporatum"  to  iani  prideni  fuisse  in  unitatem''  ecclesiae  gavisi  fueramus, 
abundantius  nunc  dissociatum  a  catholica  sociotate  confundimur*=  ^  Pro  qua  rc 
imminente''  latore  praesentium  iuxta  christianissimi  et  serenissimi''  rcrum  domini 
iussionem''  ad  beati  Petri  apostoli  limina  cum  tuis  sequacibus^  vcnire  te  volumus,  ut 
auctore  Ueo  ag-n;regata«  synodo ',  de  ea  quac  inter  vos  vertitur  dubietate  iudicetur. 


I,   l(3a. 

Igfriciitiiiiin  procinridruiu  cpii^copi  iii  concilio  adniiati  Mauricio  iinjicratori  annficrunf, 
nc  iiictroiiolita  coruiii,  Scvcrns  Aquilcicnsis  archiciiiscoims  vi  a  Gregorio  pajiu  nd  Itoinanaiii 
civitafcin  dcduccdur,  iudicandus  ab  adversario  trium  capitulonim,  ciiius  coiinnunionnn 
dcvitcnt.  Exponunt  fidcin  suain,  dainnationi  triuin  capitidormn  conscnsuin  ncijanfciii;  cuins 
coram  imperatore  opportuno  teinpore  rationem  rcddere  cupiimt.  591. 

Bariiim  Aiiiuiles  eccl.  od  ii.  Mio  v.   XXVIII.  —  Ilimliiini  Ada  concHiwiim  III,  .^24. 

SUGGEKENDUM  DOMINO  NOSTRO   CLEMENTISSIMO  AC    PIISSIMO  DOMNO 

MAURICIO    TIBERIO    IIU.MILES    YENETIARUM    YEL    SECUNDAE    RETIAE 

INGENUINUS,    MAXENTIUS,   AGNELLUS,    FONTEIUS,   LAURENTIUS,    AG- 

NELLUS,  FELIX,  AUGUSTUS,  lUNIOR  ET  IIORONTIUS  EPISCOPI. 

1  ictatis  vestrae  est,  clemcntissime  dominator,  preces  liumilium  saccrdotum 
imperiali  dignationc  suscipere,  quod  etiam  supplices  dcprccaniur  per  dominum  Dcum 
nostrum  lesum  Christum,  salvatorcm  omnium,    per   tidem  catholicam   et  regnum  (juod 

■i)  se  incorporatum  r2:  iiioiprjiiir.ituui  r  1.  '')  uuitote  Ji  1.  '^)  co/-/'.  e.c  coufiiliuuis  r  2.  <l)  iumi- 
ueute  li  1.  ")  et  sereuiasimi  um.   It  I.  f)  iussioue  )•  /.  8)  adgregata  r  2. 

I,  III  u  Barunius  Ubellum  hunc  una  cum  aliis  epistolis  a-  Nicotao  Fahro  Farisiensi  sibi  transmissum 
ex  cudice  ms.  hibliotliccae  PitJweanae  haustwm  credit.  Paijius  in  notis  ad  Varonium  (a.  5'JO  n.  XXVIII) 
hunc  codicem  iam  sao  tempore  bibliothecae  Colbertinae  fuisae  dicit,  adiciens  etiam:  mendosus  iuit  codex,  quo 
iisus  est  Baronius,  necjue  alium  superosse  scimus.  Eitisdem  itar/ue  ut  videtur  codicis  2>osl  Harduino  alium  et 
melius  iiuideni  apoijrajilium  2'rocuravit  Sirmondus.  Quo  codice  Parisiis  non  reiierto,  nos  suhsidiis  manuscriptis 
carentes,  variam  lectionem  Baronii  littera  B,  Ilarduini  liltera  II  siijnamus.  —  Praemittunt  inscri^iHones : 
Sub  Gregorio  papa  scliisuiaticorum  libellus  suijplex  episcoi)oruni  ad  Mauricium  imperatorem  B;  Suggestio 
episcoporum  Istriae,  qui  pro  tribus  capitulis  ab  ecclesia  Ki)maua  dissidebaut  ad  Mauricium  imperatorem  //. 
JJtramque  a  codice  alienam  2>uto.  —  (Suggerenduni)  doniuo  B.     Mauritio  B.     Om.  jiost  ilaxentium  Agnellus  B. 

1)  Serenis  aiiiio  .j.s'.s'.  .jS'.i  jier  iiiiins  iiiiiii  sjiiitiiiin  Biirciiiine  ii  Siiiiiriii/do  exarelio  reteiitiis  ciiin 
trium  cajjitidoram  daiiMiilifribiis  communiauxrat  (cf.  1'imliim  l.  l.  ct  ejiistuhim  scqucntem).  (Jiiam  com- 
mumcatianem  et  Chegwim  ut  cmicersionem  lamlibits  iottit,  et  ejuscojn  Serei-i  suffragami,  trium  cajyitulwum 
defcmwes,  ut  schisiiui  damnaverunt.  Severus  autem,  ut  Pauliis  refeii,  mo.r  synodo  in  Mariano  convocata 
(c.  annum  590),  dans  libeUum  erroris  sid,  in  cwum,  qiii  tria  eujidnhi  reiieriihaiitur,  coinmunionem  iterum 
rcceptus  est.  Itaquc  Grcfiorius  triuvi  ca^ntulwum  adrersariiis  rede  eum  hac  reccjitione  a  catlwlica  societato 
dissociatum  dolet.  U}   JJna  cum  Seveiv,  ut  Paulus  l.  1.  refeii,,  ejiiscojn  lolmnnes  Farcntinus,  Secerus 

Tcrgcstinus,  Viiulcmius  Cisscnsis  et  Antonius  dcfeiisor  AquUciensis  ccclesiae  Mavennam  diicti  ciim  ndrcr- 
sariis  trium  cajntuluruin  communicarcrant.  ()iios,  tacente  quidem  Paulo,  in  synodo  citutn  erniirin  snum 
clamnassc  conicere  jwssuinus.  Dc  his  dicit  (rrcgorius,  cuvi  sequaccs  Severi  aliter  omnes  fueriiit  Veiietiae  ulijuc 
Ilistriae  ej>iscopi.  3)  Hanc  synoduiii  celebratam  non   esse   iavi  cx  Maitricii  iussione  (eji.  1,  16  hj  ,'iatis 

ajijiaret. 

I,  lija  Sine  diihio  panlo  jmstijiium  ejiistiAa  I,  ItS  Aijuileiam  renit,  ud  coiicUium  iit  hiiiic  siiiige.ftioncm 
scriberent  conrencrunt  ejiiscojii.  Idcirco  jilacuit  lianc  cjnstolam  et  iussionem  Mauricii,  quac  cam  suhsccuta  est, 
epistolae  Gregmii  I,  16  amiecterc.  —  De  episcojris  in  concilio  adunatis  vide  si/ngulas  notas  ad  calcem  epistolae. 

Rec.  Greg.  I.  3 


IS  GKKUOKIl   I.  l!K(;iSTl!l 

moniistis  ;i  Duo  cimcossum,  ;it(|iie  salutcin  (Idmiiinruni  fiiiMrum  vrstrorum,  (|uiljus-' 
pcrpctuum  impcriuin  Deo  gubornaiite  pciiiiaiict.  ut  aditum  iiivciiiat  supplicatio  nostra 
apuil  pias  aurcs  vostras,  et  cum  fiducia  rccurrontcs  ad  principalia  rcmcdia,  mcreamur 
quao  potimus  iinpctraro.  Nam  etsi  nos  peccata  nostra  ad  tempus  gravissinio  iugo 
gentium''  summiserunt,  auxiliante  nobis  Domino,  nullo  pondere  prossurarum  ab  intogri- 
tate  catholicac  fidoi  invenimur  ullo  modo  titubare.  Dcindc  ncc  obliti  sumus  sanctam 
rcm  publicam  vestram,  sub  qua  oliin  (juieti  vixiinus,  et  adiuvante  Domino  redire  totis 
viribus  fcstinamus.  Suggcriinus  eteniin,  domine  piissime  princcps,  scandalum  ecclcsiae, 
quod  teinpore  divao  incmoriac  lustiniaui  principis  totius  mundi  ecclcsias  conturbavit, 
nostrarum  (]uo(iuc  provinciarum  partibus  cx  tuiic  iam  cssc  compertum,  damnationem 
scilicet  trium  capitulorum.  id  cst:  cpistolao  vciierabilis  Ibae,  episcopi  Edesscnae  civi- 
tatis,  personae  quoque  Theodori  Mopsucstiae  episcopi,  atque  scriptorum  Theodoriti'', 
cpiscopi  Cyri ,  quae  in  sancta  synodo  Chalcedonensi  reccpta  sunt  \  et  Vigilio  tunc  ^ 
Romano  praesuli,  atque  omnibus  pene  sacerdotibus  damnatio  ipsa,  sicut  revera  con- 
traria  sancto  Chalcedoncnsi  concilio'',  execrabilis  noscitur  cxtisisse.  Qui  ctiam  Yigilius 
scripta  sua  pcr  omncs  provincias  mittens,  anathcmatis  vinculis  onincm  populum  obli- 
gavit,  si  quis  damnationi  trium  capitulorum  praeberct  aliquando  conscnsum'.  Et  licet 
postea  imperiali  pondcrc  ad  conscnsum  damnationis  capitulorum  ipsorum  paulatim 
singuli  tunc  fucrint  coarctati,  nostrarum  tainen  provinciarum  vencraudi  decessorcs, 
quibus  indigni  successimus,  praedicti  quondam  Yigilii  instructionibus  informati,  ad  hoc 
inclinare  nullo  modo  potuerunt.  Quoruiii  nos  cxcmpla  Dco  propitiante  servantes  cum 
univcrso  populo  nobis  crodito,  scqucntcs  ctiaiii  in  omnibus  dcfinitionein  sancti  Chalee- 
doncnsis  concilii,  defensioni  capitulorum  ipsorum  et  rcvcrcntiam  cxliibcmus,  et  a  com- 
munione  damnantium  cum  divina  gratia  abstinore  dinoscimur.  Et  dum  Smaragdus, 
gloriosus  cliartularius*,  patrcm  nostrum  sanctac  mcmoriae  lieliam,  archiepiscopum 
Aquileicnsis  ecclcsiao  ^,  pro  causa  ipsa  pluribus '^^  vicibus  contristaret,  cum  nostro 
omnium  consilio  atquc  conscnsu  direxit  ad  pia  vestigia  principatus  vestri  preccs, 
supplicans,  ut  exspectata  Dei  misericordia,  revocatis  oinnibus  consacordotibus  synodi 
nostrac,  in  potestato'^  sanctae  rei  publicae  ad  vestrac  clcmcntiac  pracsontiam  vcuirctur, 
ct  vestrum  in  causa  ipsa  cxspectaretur  iudicium.  Quod  pictas  vestrae  inansuetudinis 
ad  mcrcedcm  ct  huulem  iiupcrii  sui  clcmcnti  dignationo  suscipions ,  iussionem  suain 
dodit  ad  praedictum  gloriosum  Smaragdum ,  ut  nullatcnus  qucmquam  sacerdotum  pro 
causa  coinmunionis  inquictarc  praesumeret,  sed  Dei  misericordia  opcrante  sustineretur, 
quousque  compressis  gcntibus ,  ad  libcrtatcm  omnos  sacerdotes  coiicilii  sub  sancta 
re  publica  pervcnirent.  Deinde  defunctus  cst  mcmoratus  archiepiscopus  noster  Helias''. 
Nos  vero  pro  impetratis  »  prccibus  eiusdcm  cum  omuibus  populis  nostris'' arden- 
tibus  devotiorcs  cffccti,  si  fieri  potuissct,  eisdem  diebus  ad  vestra  certabanms  redire 
vestigia,  et  gratias  Dco  rctulimus,  et  pro  vita  imperii  vestri,  sicut  ipse  novit  Dominus, 

a)  cuin  liuiljus  //.  I')  vm.  B.  '-■)  Tlieoilorct.i  Jl.  '')  snneti   ClKileeikuieusis   eoueilii  JI. 

e)   niii.   JI.  f)  potestateui  /j.  S)    'ita  scripsi;  impenitis  JJ.  JJ.  >')  uiii.  JJ. 

1)  i.  c.  iii  ijiiiirtd  iiiiirrrsiiH  sijiioilo  a.  451,  qiuic  triii  ciijiitiila  rcrcni  liiiiilnrit ;  cf.    Victorcm  Timnun. 
iid  II.  .5/i.  2)  scil.  Iciiii»irc    ilirnc    inemwiae    lustiiiiniii ,    iit    siiiirn   ilictinii   cst.      ('oiieUiam  luiircrsale 

qiiintam  Coiistiiiitiiiujiiili  ii.  ."i.'>.j  IiistiHiinii  iinii.  iiissii,  iclcUriitiiin  csl  non  consentieiUc  piqia  Viyilio,  qui 
cinn  dccrcla  coiicilii  dcspiicrct  iii  c.ciliinii  jnijsns  iioii  jiriiis  lloiiiinii  rcdire  potuit,  (luum  consensum  concilio 
jiraebcrct.  :!)  IJe  hhHihs  scriiJtis  hic  tradeiit  cpiscojii,  iic.<cimHS.  4)  Vf.  eji.  I,  3  not.  2.     SmiragdHS 

a  Faido   iii   Jlist.  Lan/job.  semjier  exarclms    nominafHr.  '>)  Jlclias  572-. 567.     De  cpistolis,  ijuck  a 

Gir/jQiio  adhuc  diacom  conscrijitas  l'chi(jiHs  II.  jnijia  llclinc  dc  Irihns  eajiitHlis  dircxit,  tide  jirae/htimiem  sub 
VHa  Ch-e()Oi-ii.  ti)  Anno  587.     I/iitiir  ct  cjiiscojiorinn  siiiiiilicathi   et   Mauricii    iussio    (ul  Sinaruydum, 

(jiiiiiH  iitriiiiiijHc  dcpcrditiim  doIciHHS,  iiuhIo  ante  iiniiHin  .J<ST  scrijitac  sant. 


INDICTIO  IX.  lAN.  (T,  Kr.v).  I9 

assiduas  preces  eiiis  oljtnlimus  maiestati.  Post  lioc,  ordiuato  in  sancta  Aquileicusi 
ecclesia  beatissimo  arcliiopiscopo  uostro  8evero,  quac  contunu^liae  illatae  siut,  et 
quibus  iniuriis  ac  caede  corporali  fustium ,  et  qua  violentia  ad  Ravennatem  fuerit 
civitatem  perductus  atque  redactus  in  custodia'',  quibusque  nocessitatibus  oppressus 
atque  contritus  fuerit ',  potuit  ad  domini  nostri  pias  aures  sine  dubio  pervenire.  Nos 
autem  tam  inauditis  calamitatibus  patrem  et  archiepiscopum  nostrum,  quod  numquaui 
sub  christianis  principibus''  factum  dinoscitur,  cognoseentes  afflictum,  insanabilium 
dolorum  sumus  stimulis  vulnerati.  Nam  in  hoc  tempore  iterum  cognovimus,  reverendum 
papam  Gregorium  ad  eiusdem  patris  nostri  exhibitionem  misisse  cum  sacratissima 
vestrae  pietatis  iussione,  ut  pro  causa  ipsa  communionis  ad  Romanam  deberet  civi- 
tatem  deduci.  Quod  audientes,  quamvis  certi  essemus,  talem  iussionem  domini  nostri 
specialiter  adversariorum  improba  importunitate  subreptam ,  contabuimus,  et  contriti 
atque  luctu  gravissimo  sauciati ,  ad  ultimam  desperationem  pervenimus ,  ut  ad  illius 
iudicium  metropolita  noster  cogoretur  occurrere ,  cum  quo  causa  ipsa  esse  dinoscitur, 
et  cuius  communionem  ab  iuitio  motionis  causao  huius  usquo  nunc  decessores  nostri 
et  nos  cum  omni  populo  ovitamus.  Et  quidem  momoratum  beatissimum  archiepiscopum 
nostrum  frequonti  contestatione  convenimus,  ne  nobis  absentibus  et  a  so  ad  praesens 
divisis,  de  communi  causa  ecclesiae  aliquid  audeat  definire,  quoniam,  piissimc  domino, 
sic  accensi  sunt  omnes  homiuos  plebium  nostrarum  in  causa  ista,  ut  ante  mortem 
perpeti,  quam  ab  antiqua  catholica  patiantur  communioue  divelli. 

Revera,  clementissimo  dominator,  fidem  catholicam  conservantes  ot  Chalccdonensis 
concilii  definitiouos  in  omnibus  venerantes,  ut  quibuslibet  occasionibus  coutristeutur, 
noc  Deo,  nec  vestrae  pietati  placore  crodendum  est.  Ergo,  mitissimc  dominator,  totius 
concilii^  nostrae  parvitatis  haec  est  deliberatio,  sicut  et  eidem  patri  et  archiepiscopo 
nostro  scripsimus,  ut  pro  reddenda  ratione  communionis  nostrae,  contrito ''  Dei  iudicio  '* 
iugo  barbarico,  opportuno  tomporo  ad  vestrae  pietatis  vestigia  occurramus,  haboutes 
prae  oculis  exempla  fidelia  quibus  edocti  sumus,  cum  omnes  intontiones  ^  sopitac  sunt. 
Sic  Theodosii  senioris  Constantinopolitana  synodus  Deo  propitiante  sedatis  est  scan- 
dalis  contirmata,  sic  deindo  Ephosina  prima  synodus*,  divae  memoriae  Theodosio 
iuniore  disponente,  bene  noscitur  definita,  sic  ad  postremum  praosentia  Marciani'' 
divi  principis,  abscissis  omnibus  scandalis,  pax  catholica  iu  Chalcedouensi  concilio  ^' 
reformata  cst.  Nam  per  absentiam  christianissimorum  priucipum  iu  Ephesina  secunda 
episcoporum  congregatione  ^  a*^  Dioscoro  Alcxaudrino  Flaviauus  sanctissimus  regiae 
vestrae  urbis  episcopus  veritatem  catholicao  fidei  defondons  occisus  est,  aliiquo 
episcopi  assertores  orthodoxac  fidei  iniuste"  dciecti  suut,  et  scaudalum  occlesiao 
pessimum  generatum  est,  (juod  cum  uiagno  laboro  postea  divao  memoriae  Marcianus 
imporator,  avus  vestrao  pii^tatis '',  sua  praeseutia  in  sancto''  Clialcedonensi  concilio 
amputans,  catholicam  paceui  uuiversali'  ecclosiae   restauravit. 

a)  carttcidiam  7;.  '')  clu-istiand  inincipe  7.'.  i)  cnntenti  7.'.         '^)  , „1,1.  in  li  Jl.  ('1  Mai-tiani  /.' 

ct  -nc  semper.         f)  in  li.         K)  in  cu.^itodia  77.         ''1  om.  II.         ')  universalis  7i. 

1)  Dc  Himminili  uiuiria  in  Scrcrum  cf.  FiiiiJi  Uixl.   Liiiirioh.  Lil>.  ILL  c.  ir,.  2)   Fahc  Piiiiiiis 

m  notis  ad  Daroniiini  Iioc  conciliiiiii  iiiem  iittcUcxil.  ,iiio,l  iii  Mnriiiiio  (riilc  ii,il,iiii  1  a,l  cji.  L,  li:i  co- 
acium'  a  Paiilo  syiioilus  (lecem  eiii.tcojioriiiii  iioiiiiiintiir.  11,'rcrii  ct  ,iil  coiicihiiiii  iiiKtriiiii  ,h;ciii  c)iixcojii. 
iit  subsci-i2itionf.s  .w(j(/c.itionis  (loecnt,  courenerunt.  Scd  Kijiuidioi  iu  I\I,iriano  nccessaric  fjiw/o/ioH  Crciorii  ad 
Serernm  (L,  ir,)  pr(ie<x(lit,  nostrum  autem  concilium  post  cp.  1.  ir,  iit  pafet  celebratum  cst.  Cf.  ct  iinnc  Maiisi 
in  nota  ad  Jiarouiiim  J.  J.  ct    iu  ('ourilionim  eoll.  X,   4r,r,    TiKfio  ojipofuiit.  S)   intcutio  i.  c.  coutciiho;  sic 

saeiiiuii.  4)  Sccuudi,  iiuircrsulis  Kiiuodiis  a.  381;  terfin  a.  131.  0)   Qiiiirta  miuodiis  iiuiirr.^idis  11.  ■I.';i. 

r,)  a.  4I'.>.  qiiiic  iatrociiiiiim  Kjili,'^iiii,iii  uomiuari  s„J,-t.  cuiijitc  iit  recfc  sa-ibunt  episcopi  nfquc  TJtcndosiits  LL 
nequc   VaJciitiiiiiiiiiis  IIL  luhtitcrttut.  7)  Niistiuiim   iilihl  re.fai.iir  Mauricinm  Marciiiui  iiujt.  c.r  stirpc 

H* 


20  GREnOBTT  I.  REOTSTTil 

IIoc  tantum  prostrati  deposcinuis ,  ut  quia  miscricordia  Dei  circa  sanctam  rem 
publicani  oporante,  in  meliori"  statu  Italiao  partes,  laborante  fideliter  glorioso  Romano 
patricio  ',  dignanter  perduxit,  et  credimus  nos  celeriter  devictis  gentibus  ad  pristinam 
libertatcm  roduci'',  cesset  violentia  militaris,  quam  vestro  felicissimo  tempore  Deus 
fieri  non  permittat,  sint  induciae ,  et  cum  iussione  sacratissimi  imperii  vestri  parati 
erimus  ad  pcdes  vestrae  pietatis  occurrere,  et  nostrae  fidei  atque  communionis  plenam 
reddere  rationem.  Nam  cum  quo  nobis  ipsa  causa  est,  et  quem  in  communione 
vitamus,  iudicem  experiri  non  possumus.  Quod  etiam  sacratissimis  legibus  vestris 
statutum  est,  nullum  posse  iudicem  esse  in  causa,  qua  adversarius  comprobatur  ^.  Sed 
sicut  semper  Deus  praesentia  christianorum  principum  intentiones  ecclesiasticas  sedare 
dignatur,  hoc  et  nunc  fieri  supplicamus.  Etenim  si  aliter,  clementissime  domine.  actum 
fuerit,  ut  archiepiscopum  nostrum,  quod  absit,  ad  Romanam  contingat  violenter  exhiberi 
ecclesiam,  spes  iam  nulla  erit  conscrvandae  iustitiae,  sed  tantum  pondus  gravissimae 
violentiae. 

Suggerimus  etenim,  pie  dominator,  quia  tempore  ordinationis  nostrae  unusquisque 
sacerdos  in  sancta  sede  Aquileiensi  cautionem  scriptis  emittimus  studiose  de"^  fide 
ordinatoris  nostri:  nos  fidem  integram  sanctae  rei  publicae  servaturos.  Quod  ipse  novit 
Doniinus  nos  fideliter  toto  corde  ef'  servasse,  et  huc  usque  iugiter  conservare.  Si 
conturbatio  ista  et  compulsio  praesentibus'  iussionibus  vestris  remota  non  fuerit,  si 
quem  de  nobis,  qui  nunc  esse  videraur,  defungi  contigerit',  nullus  plebium  nostrarum 
ad  ordinationem  Aquileiensis  ecclesiae  post  hoc  patieturs  acccdere.  Sed  quia  Galli- 
arum  archiepiscopi  vicini  sunt,  ad  ipsorum  sine  dubio  ordinationem  accurrent''.  et 
dissolvetur  metropolitana  Aquileiensis  ecclesia  sub  vestro  imperio  constituta'',  per 
quam  Deo  propitio  ecclesias  in  gentibus  possidetis',  quod  ante  annos  iam  fieri 
coeperat,  et  in  tribus  ecclesiis  nostri  concilii  *,  id  est,  Beconensi'',  Tiburniensi,  et 
Augustana'  Galliarum  opiscopi  constituerant  sacerdotes.  Et  nisi  eiusdem  tunc  divae 
memoriae  lustiniani  principis  iussione  commotio  partium  nostrarum  remota  fuisset, 
pro  nostris  iniquitatiVnis  pcne  omncs  ecclcsias  ad  Aquilciensem  synodum  pertinentes, 
Galliarum  sacerdotcs  pervaserant.     Ergo,  domine  pie,  quia  semper  piissimorum  princi- 

•'')  meliore  //.  '■)  deduci  IS.  ^)  stiuliu  scd  (fule)  77.  '•)  om.  II.  «)  j,i|s  ^J.  fj  con- 

tiiigeret  B.  B)  paterctur  B.  •>)  occurreut  77.  ')  possidet  ut  B.  ^)  ]5renicusi  B.     Cf.  et  Bnl- 

landum  in  AA.  SS.  5.  Fehr.  ad  Vitam  S.  hiijeu-iiini  ep.  Sahionensis ,  ijiii  nrenneusi,  aut  15reuucnsi,  aut 
Brennensi  scribit,  et  rarjium  ad  Baronium. 

/'(((.ssf.  ('oiitra  niirnit  Eriiiiriiia  (Hist.  eccl.  V.  c.  1'.)) :  MitvQixioc:  tXxtoy  /ifr  yfroi  xttt  rovynfttt  ix  t)~c 
TiQcn^ivTtntti  'PiouiiC  ix.  tfs  Tiiit'  nQoae/tiii'  THtriQtuy.  'jQtc;iiaau>'  nttrQiiJti  (niyQ(tq:6fiiroi  rov  KuTiTiitifoxioy 
i.t^rovi.  Mtirciiiiiiif:  iiiitem  natione  Thrax  fiiit.  Cf.  'nitopliijlaclum  et  Thenphancm  (edd.  Bmm.  p.  S30.  445), 
itlii  Miniricius  imp.  a plehc  scditiosa  M<tQxiai'iar>'jg  appelhitiir,  i.  c.  iU  Tlieojihyhictus,  nescio  quo  hire,  c.rplicat, 
Marcionis  luteresis  studiosus. 

1)  qui  itule  id)  anm  '>'.)()  exiirdiatum  administrarif.  -J)  Cf.  legein  in  lust.  Codicc  III,  5.  ,3)  Vidc 
Chroiiic.  Gh-cul.  (MG.  SS.  Lanr/oh.  p.  3il3):  (In  synodo  temiioribus  Tyberii  Constantini  ab  Holia  patri- 
arclia  Aquileiensi  congregata  in  Gradensi  castro  statuta  est)  eoclo.sia  Gradensis  caput  et  nictropolis  totins 
provinciae  Histriensium  et  "Venetiarum,  cuius  Venetiae  terminus  a  Pannonia  usciue  ad  Ad;nn  flnviiuu 
lirotelatur.     ('/;  et  iiifrn   Miiiiricii  iiissionem,  quae  de  episcopis  Istriae  seu  Venetiarum  ai/it.  4)  Suh 

roce  concilii.  cf  liii.  i'.v  li  ji.  ;x,  lin.  28.  34,  ut  credo,  proriticiam  metropolitamim  intelleffunt.  Nam  in  concilio 
enrum  proprie  dicto  cpiscopi  ecclesiarum  trium,  quas  citant,  praesentes  lum  fnerunt.  ,'>)  Tdnirnieyms  eccl. 

est  Dehern  in  LurnfeM  in  Caritiihia,  (Leonianus  episx.  a.  579  in  Chron.  Grad.  I.  I.) ;  Anyustana  Auffslmrg 
f.fsc  ridftiir.  Beconensem  autem  eccl.  et  rcpulsa  a  1'agio  lectione  Breonensi,  qitam  BoIIatulus  ex  Bremtum 
ijciilc  (iid  Brennum  montem)  ex])licarit,  inceiiam  relinquo,  'nec  1'oetorio  (Pettau) ,  nec  Petena  (Salzhurg) 
accipii  piissnnt.  Cf.  Gliiclc,  Die  Bisthiimcr  Noriciims  (Sit^iing.^ii.  d.  Wiener  A.  Itij.i)  et  Ifidnr,  Die  eccle.iitt 
Petena  (Arch.  f  Ge.ft.  G.  XXXVII). 


INDICTIO  IX.  lAN.  (I,  IGa.  Ii).  21 

pum  fides  pro  tranquillitate  ecclesiae  vigilavit,  et  hoc  studio  repensante  Deo,  con- 
trariao  gentes  divina  manu  compressae  sunt ,  mereamur  nos  humillinii  saccrdotes 
supplicationis  nostrae  sortiri  effcctum.  Nam  qui  aliter  pio''  domino  nostro  subrepere 
cupiunt,  nec  Dei  iudicium  habent  prae  oculis,  nec  utilitatcm  sanctae  rei  publicae  ^M^strae, 
seu  opinionem  pii  imperii,  quam  lacerari  non  motuunt  de  murmurationc  totius  populi 
partium  istarum.  qui  porsecutionem  evidenter  christianis  fieri  suspicantur.  Praesentem 
igitur  supplicem  relationem  confidontcr  direximus,  quam  pia  clementia  dignctur  placida 
aure  rccipcre ,  ut  effectum  nostrae  supplieationis  Deo  vobis  aspirante  sortiri,  pro 
quiete  matris  nostrae  Aquileiensis  ecclesiao,  sacratissimis  iussionibus  reveletur'',  et 
pro  incolumitate  domini  nostri,  ao  dominorum  filiorum  vestrorum  domino  Deo  nostro 
iugiter  supplicemus. 

Ef  subscriptio: 

Ingenuinus,  episcopus    sanctae  occlosiae  Sabioncnsis'' \  hnnc  relationem  a  nobis 

factam  subscripsi. 
Maxontius,  episcopus  sanctae  eeclesiae  luliensis  '■^,  ut  supra. 
Laurentius,  episcopus  sanctae  catholicae"  ecclesiae  Bellunatae  ^,  ut  snpra. 
Augustus,  episcopus  sanctae  catholieae  Concordiensis  ecclesiae  ♦,  ut  supra. 
Agnollus,  cpiscopus  sanctae  Treientinae ' '  ecclesiae,  ut  supra  '^. 
Agnellus»,  episcopus  sanctac  Acelinae''  *  ecclesiae,  ut  supra. 
lunior''  episcopus  sanctac  ecclesiae  catholicae  Veroncnsis.  ut  supra. 
Fonteius  *,  episcopus  sanctae  Feltrinae  ecclesiao,  ut  supra. 
Felix,  episcopus  sanctae  Tervisianae  ecclesiae",  ut  sujjra. 
Horontius,  cpiscopus  sanctae  catliolicae  occlesiao  Yototinae'  "\  ut  supra. 


I,  1Gb. 
Mauricius  impcrnfor  Grcgorio  I.  impac  inferdicif,  nc  Scivrnm  ejnscopum  Aquileicnscm 
25     sociosquc    eius   sollicifcf,  qui  frihus  cpisfolis  suxiplicavcrinf ,  nc  liomam  ad  iitdicium  irc 
cogantur.  riOl. 

Baroiiii  AiimiJc.i  cccl.  cid  ii.  590  ??.  XXVIII.  —  Ilimhiini  Acta  concHianim  III,  .55". 

"■)  om.  H.  '')  i-elevetur   B.  II.  ^:)  nm.  et   l'>.  '')  iici    apor/rajilivm    Sirmouili:    secuiulae 

Reti;ie  7;. /A  c)  om.  II.  ')  Traieiitiii.ae /-'.     Ailil.  od  nuirij. :  Tnileiitinac  H ,  Parcntinae  /-'.  K)  Ag- 

30       nellus  .   .  .  Rupra  om.  li.  '')  Aquilinae  adil.  ail  mari/.  If.  ')  Venetinae  li. 

I,  IGh     &•■  eisdem  mss.  protulemnt  Baronins  (B)  et  Hnrdiiiiais  (H)  ex  quihus  et  epist.  praecedentem ;  vide 

1)  Sehen;  episcopatus  nmic  est  in  Brixen.  De  Sahicnu  Intjcmiinim.  voeat  et,  Pauhis  (Lili.  III.  c.  2fS). 
Scd  idem  Ingemras  epi.scopns  secundae  Retiae  concUio  suhscrihit  in  Chron.  G-nid.  1.  1.  Iluqiic  fidc  difiniiin 
piitarem  leclimmn  Baronii,  nid  confusicmf  qnadrim  e.v  in.icriptione  Jiiiins  sufif/c-stionis  orln  ridcrctnr        2)  Zui/lm 

35      iyi'0P^  Tolmeszo;  idem  3Iaxentius  a  Pinilo  cl  in  Chr.  Griiil.  citiitur.  .?)  Bclliiiin.  iinnc  scdcs  jnistcn  cinii 

FeUrensi unitur ;  idem  Laureivtius  et  upiid  1'aiiliiiii.  4)  ('oncoriliac  (propc  Mirinululinii)  in  Clir.  Grudensi 

ct  a  Paulo  qyiscopus  Gkirissinms  nominatur.     Anfiiistns  itaciiic  juiiiln  untc   hnc  conciliinii  scdcin  cpisc.iipidcin 
ascemlerat.  5)  i.  e.   Tridentiiiac;  cf.  rauliim  et  Chr.  Grad.  6)  Asolo;  cf.  Pinihnii.  7)  Iiinior 

et  a  Paulo  citatnr.  .s)  Lt  ii  Paulo  et  in  Clwon.  Grculensi  memoi'atiir.  'J)  Pnuhis  Pusticinn  dc 

41,       Tarrisio  citid ;    Fclix  itiiqiic    tciiiporc  concihi  pontificcdiim  mf)do  iniercd.  10)  Idcm    Mccnfiniis   iiicliiis 

n  Piiiilo  nominatiir. 

I,  lCih  Epi.ttiihic  hiiiiis  iiiithcnticiini  hitine  cmiscriptum  fiii.^ise  faniiii  titiili  ct  cnmhisiunis  sotis  docct. 
Vidc  titiihim  Iiistini  II.  ainxtitiifiiinis  iid  Tliealornm  a.  OTO,  Mart.  1.  (Cnrp.  iiir.  cir.  c.r  IUini  hdiiiiii) 
ita  incipientcm:  Impevator  Cae.sar  Flavius  lustinus,  fidelis  in   Christo,    miinsurtus,    nKixinius,  Iponelactor, 

45      Alamannicus,  Gottbicus  cet.  et  cinsdem  cdictum  ap.  Eriicfrium  Lili.  V.  c.  I.     Inniiiiliniinii  iinlciii  hinc  cdicto  cf 


22  OREGOrxII  T.  RF/iTSTRI 

IX  XOMINE  DOMINT  DEI  NOSTRI  lESU  CIIRISTI  DirERATOR  CAESAR 
FLxVYIUS  MAIIRICIUS  TIBERIUS ,  FIDELIS  IN  CHRISTO,  rACIFICUS, 
MANSUETUS,  MAXIMUS,  RENEFICUS,  ALAMANNICUS,  GREGORIO  YIRO 
SANCTISSIMO  ET  I3EATISS1M0  ARCHIEPISCOPO  ALMAE  URIilS  ROMAE 
AC  PATRIARCHAE. 

Maiisuetam"'  et  Deo  placitam  vestram  sanctitatem  scicntes,  et  quocl  recte  catholi- 
cao  nostrae  ecclesiae  dogmatum  omnibus  doctrinam  exoreetis,  scire  vos  volumus,  quod 
episcopi  Istriensium  provinciarum,  per  clericos  aliquos  ad  nos  directos  suggestiones 
nobis  transmiserunt,  unam  episcoporum  civitatum  ot  castrorum ,  quos  Longobardi 
tenere  dinoscuntur,  aliam  Severi,  Aquileiensis  episcopi,  aliorumque  episcoporum ,  qui 
cum  illo  sunt,  et  tertiam  solius  eiusdem  Severi  ^.  In  quibus  omnes  dixorunt,  tuam 
beatitudinem  milites  ad  illos  transmisisse  cum  uno  tribuno  et  excubitore  ^,  necessi- 
tateni  imponentcs  praefato  revcrentissimo  Severo  et  tcstibus  episcopis.  ut  ad  tuam 
bcatitudinom  perveniant  propter  diversam  voluntatem,  quam  habent  ad  sacra  et 
catholica  dogmata  sacrosanctae  nostrae  ecclesiae.  Et  supplicaverunt  nos  inducias  ad 
hoc  sibi  fieri  et  nullam  eis  interim  necessitatem  imponi  ad  vestram  sanctitatem 
pervenirc,  dicentes '',  quod  tempore  opportuno  ad  hanc  sacratissimam  urbem  accedentes 
pcr  seipsos  suggcrere  nobis  habent,  quae  sibi  obstare  videntur.  Quia  igitur  et  tua 
sanctitas  cognoscit  praesentem  rerum  Italicarum  confusionem  et  quod  oportet  tempori- 
bus  competenter  versari,  iubemus  tuam  sanctitatem  nullam  molestiam  eisdcm  episcopis 
infcrre ,    sod   concedere   eos   otiosos  esse,    quousque  per''  providentiam  Dci  et  partes 

ibidem  nulain.  —  Pnieiiiitlil  liluhi:  Manritii  cpistola  ad  saiictuiii  Grcgfiriuiii  papani  Ji.  —  In  nomine  ecl.  Mau- 
ritius  B.  Alammanicus  H.  Tihilum  papae  (li.  H)  in  patriarchae  imUar.i,  gui  solus  cwm  more  scrinii  impcrlaHs 
cmmenlil.  Cf.  lustlniiini  imp.  cjiistolam  in  Corp.  iuris,  Cod.1,1,  8  (anni  .53.3,  lun.  (>) ,  et  luslini  I,  imp. 
rescripta  apud  Thiel.  Epp.  Jlom.  Pnnl.  1.  /i.  sill.  941.  Episcopi  autem.  Constantinojwlitani  titulus  crat  in 
epistolis  imperialibus:  rw  dyiiuTUTO)  y.ui  ui!xa(>iti)Ti<TO)  ('<Q/ie7iiax6nio  Ttj;  evd'iclfioyog  t«uV»;?  noieoig  x«i 
oixovfxcvixio  nuTQiKQXU  ('^f-  Codicem  Jiist.  I,  1,  7;  I,  4,  34  el  Novv.  3.  6.  6.  7.  9.  16.  41  cet.).  lisilem  verbis 
in  latinum  traductis  ornaverunt  episcojmm  Jiomanum,  adieclo  solummodo  nomine  liomae  et  omissa  appellatione 
OKr.nmenici.      Vox  papa  uiitem  lioc  temporc  adhnc  eodem  sensn  ac  episcopus  adhibebatur. 

a)    Ilu   acripxi,  ipiiiiiiijiiiiiH  II.  Jl  tNMisuctam  iiiiipiiiiil.  '')   Jtii  cunicio:  et  liccutcr  Ji;  ut  licputcs  H; 

niitiil   aulcm   II  iid  miiri/,:    Ita    Sirmouili    apograpluun    sed    mcndosc ,    ut    ipse    ailnionet.  «^)    pcr    adicci. 

piliirihii.^t  Iiinlinitiiii  iiii/i.  cpixliilis  /iriicmi.^^Kiun.  in  (.'or/i.  iiir.  iitrcnix.  I)e  Grcr/iyni  tUnlii  iiim  aii/mi  in  iririii  lcdione 
Iriiiliiriiiiiix.  ('iincliisiuncin  ilciiiqiic:  DiviiLitas  te  .servet  per  luultos  anno.s  cet. praehet  et  IitMiniimi  ep.  a.  533, 
Iiin.  i:.  lCiiil.  I,  ;,  .si  il  cliisilcin  Xorr.  ,".  IJl  ii.  .'>■)'.)  Ajir.  I.'>.  ct  ii.  541,  Apr.  15.  (quihus  epi^tolis  (iraece 
acripliii  liiii/iiii  liilinii  liucr  rcrhu  iidicctii  siint)  ct  /iriifiiniiticiiiu  J'ilierii  a.  581,  Aug.  11.  (ex  libi-o  luliani  in 
Ciyrp.  iiir.  rcccptinii).  Cnnchtsui  itutciii,  i/iiiim  im/icnilur  i/isc  initnn  ma  epistolae.  alioquin  a  cancellario 
scriptae  adiecit,  notitm  jimc  sc  fcrt :  Kt  snliseriptio.  Jtcm  c!  Iii.stiniiini  epistola  (Cnil.  I,  1,  S),  quippe 
qiiac  in  colle.cti(m,c.  Arcllitnn  Iriulitii  liiicc  rerlni  /intemittit :  Et  ali-.i  inanu.  ('C'/'.  Cmlieem  e1.  KHitier). 
Eoilem  modo  ef  cjustolnc  Iiistini  et  Tihcrii  imiilo  citntae  itfferunt  notttm:  Et  subscriptio  imperialis.  — 
Manricium  sc  Alitmiinniciini.  iqipclhissc  ciim  iiiniujiiitm  helliim  ciim  AlamftHnis  (lessisset ,  twn  mirum  e.ft. 
Solchant  se  imjicrnlorcs  hJs  ininiihus  iiiiiiiinihiisi  or)iare,  et  ita  e.  fl.  Tiljcriiis  niut  citm  Mauricio  Caesare 
appenatione  hic  /lompiilicu  iisus  c.4  (iii  l'rit  /mntico  a.  581  supra  cittdo) :  In  nmniiu'  Doniini  lesu  Christi. 
Iniporator  Cae.sar  Flavius  Tiberius  Constantinu.s,  in  Christo  mansuotus,  maximus,  Ijenefactor,  et  Flavius 
Nob.  Tiberins  Mauritius,  felicissiraus  Caesar,  Alamannicus,  Gotthiens,  Francicus,  Gevmanicus.  Anticns, 
Alanicus,  Wandalicus,  Africanus,  pius,  fclix,  inelitus,  vic.tor  et  triunipbator ,  semper  aujrustus.  —  In 
ep.  II,  45  Gretioriiis  hiiins  Mauricii  imsionis  mentiotiem  facit. 

1)   l'riitiii  hitriiiii  c/iisliilitriini  /irimii  liintuin  iii  cp.  praecedenti  servrda  est.  2)  JIoc  oiititllt  c/iisluhi 

jiritccchiis.  t/itiic  dc  rl  tic  rlolciillu  mltllnrl  t/itldcm  ihilii,  sed  de  tribHno  et.  e.vcubitin'e  nikil  refrrt.  Dc  c.ccithi- 
ttiritiits  cf    uotiim   iitt  c/i.   I.  :il. 


INDICTIO  IX.  lAN.  (1,  IGIi.  17.   l.S).  2S 

Italiao  paccalitcr*  constituaiitur  ct  cctuii  cpiscopi  Istriae  scu  Vcnetiaruni  itcruin  m\ 
pristinuni  orclincni  rcdigMutur.  Tuuc  cuini  pcrfcctius  oninia  pro  pacc  ct  diviMsitatc 
dogmatis  cum  antccedcntibus  suis''  orationibus  corrigcntur.  Et'  suliscriptio:  JJivi- 
nitas  te  servet  per  multos  anuos,  sauctissime  ac  bcatissimc  patcr''. 


1,    17. 

Greijorlu»  I.  2"'I>'i-  uu.ircrsls  Iti(//iir  (■piscnpis  iiianthif,  ut  iiKirtciii  Aii/li((ri.  rcijis 
L(tnijolj(ir(/(jruiii  ca/lio/icuc  jidri  iii/cs/i ,  rcspiciciitcs ,  LaiKjtjburtlos,  iic  iii  /lacrcsi  Arriaiia 
/ifios  rcfiiiijuaii/,  ai//i,or/cii/ur.  ij'j],  Li.n. 

(oilil.   It.  d  r:  Indkiio  IX.  aiji.    17. 

Eild.   Mcl  G:  Lib.   I.  cp.  17.   —  Iit/1'e  licii.  lllS.j  (71'.)). 

GREGOEIUS  UNIVEKSIS  EPISCOPIS  ITALIAE. 

(|u(iniaui  ncfandissimus  Autharitlr'  in  hac  quac  nuper  cxcmpta''  cst  pasciiali'' 
sollcniuitatc'  Langobardorum  filios  in  fidc  catholica  baptizari  prohibuit  —  pro  qua 
culpa  cum  divina  maiestas  extinxif,  ut  soUcmnitatom  paschae  alterius  nou  vidcrct-  — 
vcstram  fraternitatcm  decct,  cunctos  per  loca  vestra  Langobardos^  ammoncrc,  ut  quia 
ubique  gravis  mortalitas  imminct,  cosdcm  filios  suos  in  Arriana  haeresi  baptizatos  ad 
catholicam  fidem  concilicnt,  quatenus  viam  supcr  eos  Domini  omnipotentis  placent. 
Quos  ergo  potestis  ammoncto,  quanta'"  virtutc  valctis  cos  ad  fidem  rcctam  suadendo 
rapite ,  actcrnam  cis  vitam  sinc  ccssatione  praodicatc ,  ut  cum  ad  districti  voneritis 
conspectum  iudicis  possitis  ex  vestra  sollicitudinc  lucrum  in  vobis  ostentaro  pastoriss. 


I,   18. 

Grcijorius  L.  pupa  Fetro  suhifiacouo  numdat,  ttt  Marcc/fn  iu  iiunias/crio  1'aiioriiii/iino 
poenitenti  victum  vestitumqiic  porriijat  et  ccclcsiis  Siculis,  ijuaruiu  sacrrdo/cs  /apsi  sin/. 
a/ios  prac/iciendos  curct.  -J-^J,  -?«'<• 

('ijild.  B  et  r:  Indidio  IX.  aiii.  7«. 

Ldd.  M  d  G:  Lih.  L  eji.  is.  —  Iiitfe  Eefi.  lo.^^il  (7:>l>). 

"■)  iiaecul.  lihrarius  scripsisse  videtm;  uude  (qiui/rap/tuin.  liaronii  pacu  alilur,  Jfardium  paccales. 
I')  tuis  //.  <')  add.  sua  H.  ''■)  add.  explicit  B. 

I,  17  •i)  Autlmri  corr.  in  Autharit  U  1;  Autaris  ed.  G;  Autliarit  cd.  pr.  cl  M.  Cf.  ideiu  noincn  in. 
ep.  VII,  '23.  '')  expleta  edd.   O  et  M.      Cf.  exemto    auno  in   rauli    diac.    Hist.    Lang.  IIL    c.  2(>  (8S. 

Laiiijob.  ji.  lim).  ':)  paschalis  »■  i.  2  (corr.  iu  paschali  /■  2).         '1)  extincxit  (sed  eradit  v)  11 1.         =)  Longo- 

harilus  1!1,  cd.  jir.  f)  corr.  c.c  (iuantu   J!  1.  »')   ndd.  et  cetera  ed.  jir. 

I,  17  1)  1'asclui  aiiiii  o'JU  iHCitse  Mitvt.  dic  21}.  fttit.  Vij.e  nuper  ita  ndhihitit  teiniuiris  Kpntittnt. 
iidiKijihtiii.  hiiititiiii  mgnificat,  icl  quod  noii  iiiiramur,  lajeides  in  Budoii,  III.  c.  .S  Gnyiinitiii  iltcentnn  dc 
Cunstttntiii,  Atiaiimc  ciritatis  episcopo,  qtii  itttjier  praedeccisoris  siii  tcmpore  b.  iii.  lu/ittitiiis  iiitiiue  dejitiidtts 
sit.     Ifie  citiiii   nuper  anno  593  scrijitinn   itd  iiitniim  .560-573  s^xctat.  2)  Attl/ntn.  Litiitiiihttrduritni 

re.r,  :,'.io,  Hejit.  5.  decessit,  ut  rcfert  Vitnltts  dntc.  iii  Hist.  Liiwiob.  Lib.  III.  e.  35  (SS.  Liiitiiuh.  j>.  113): 
Rcx  Authari  apud  Ticinuni  nona.s  Seiiteinljris  veneno ,  ut  tr,i(.lunt,  aeccpto  moritur.  ritsc/ia  aiUeiu 
imni  5'Jl  in  die.m  15.  nteiciis  Ajn:  iitcidif. 

I,  i6'     De  l'etro  suhdiiicotai  ridc  ep.  I,  1. 


24  GREGORII  I.  REGISTRI 

GKEGUIUUS  PETRO  SUBDIACONO. 

Insinuatuni  nobis  cst,  Marccllum  Earunitanae "  ecclesiae'  ibidem  in  civitate 
Panorniitana  in  monasterio  sanoti  Iladriani''  in  poenitentiam  deputatum,  non  solum 
victus  necessitatem  pati,  sed  et  nuditatis  nimiam  sustinero  molestiam.  Pro  qua  re 
necesse  babemus  strenuitati  tuac  praesenti  iussione  praecipere,  ut  ipsi  pro  victu  ac  s 
vestimento  stratoque  vel  continentiam''^  pueroque  eius  annuam'",  quantum  prospexeris 
sat  csse,  constituas,  ut  inopia  nuditasque  eius  tali  providentia  possint  habcre  consultum, 
ut  ea  quac  eidcm  viro  deputavcris'^  tuis  postmodum  possint  rationibus*  imputari.  Ita 
ergo  fac,  ut  et  nostram  iussionem  impleas.  et  tu  quoque  hoe  ipsum  benc  disponendo 
hac  ipsa  possis  participari  mercede.  i" 

Praeterea  hoc  tibi  indagandum  mandare  curavimus,  veteri  quae  iam  inoleveratf 
consueuidine  postposita,  ut  si  quae  civitates  in  Sicilia  provincia  pro  peccatis  per 
sacerdotum  Uipsus  a  pastorali  regiminc  vacare  noscuntur,  de  clcro  ecclesiarum  ipsarum, 
vel  ex  monasteriis  «,  si  qui  digni  ad  sacerdotalem  locum  possunt  inveniri,  pcrspicias'' 
et  ad  nos  inquisita  priraitus  morum  gravitate  transmittas ,  ut  grex  uniuscuiusque  loci  is 
per  pastoris  lapsum  inveniri  non  debeat  longo  tempore  destitutus'.  Sin'' vero  vacantia 
quidem  loca  reppercris'  et  nullus  tali  dignitati"'  ex  eadem  ecclesia  congruus  invenitur, 
ad  nos  similiter  inquisitione  sollerti  renuntia.  ut"  Deus.  qucni  dignum"  talibus 
ordinationibus  iudicaverit,  valcat  providere''.  Non  enini  oportet,  ut  unius  excessu 
grex  Dominicus  per  praerupta'i  possit  sine  pastore  diffluere"'.  Ita  enim  et  locorum  20 
ordinatio  provcnit^  et'  revertcndi  lapsis  ad  gradum  priorem,  quo  melius  paenitcant", 
suspicio  ^  non  manebit. 


/,  iA'  "■)  Barulitanae  II 1;  {ita  et  tesl.  M  in  uno  Vatic;  in  alio  Barolitanae);  Barl)icauae  al.  Barubi- 
canae    ed.   0.  '')  Adriaui  R 1.     (!f.    cp.  XIII,  5    uhi    omnes    codd.    idein    monasterium    saucti    Adriaui 

scribunt.  ^)  ail  cuutiueutiaiu  r  1:  vel  coutiueutia  r  2;  ye\  (corr.  in  ■d.A)  ccuitiueutiam  It  1 ;  om.  ad  ed.pr.; 

ad  coutiueutiam  edd.  31.  (J.  '')  auuouam  edd.    G  et  M;    aunonam    anuuam    ed.  jir.  <-')  deputaberis 

li  1.  f)  iuuleberat    r  'J,  11 1.  '^)  vel    ecclesiis   (om.  ex    mouasteriis)  r  1.  '■)  praespicias   corr.  in 

perspicias   r  2;    respicias    {sK/ierscr.    vel    perspicias)    It  1.  ')  destituta   )•  1;    slc    cvrr.    in    destitutus    r  2. 

^)  si  edd.  M.   O.  ')  rei>i)erieris  (■fed  delet  i)  r  2.  '")  diguitate  edd.  ")  reuuutiavit   corr.   in 

reuuutia  ut  r  2;  reuuutiabis  corr.  in  reiuiutia  et  add.  manu  post.  ut  li  1.  ")  quae  digua  r  2.  I')  providcri 

r  1  et   add.    ad  maryinem  11  I.  'i)  praesumpta   r  1.  2.  ')  disHuere    li  1.  ^j  proveniet  r  2. 

')  corr.  ex  ut  i?  1.  ")  ita  corr.  e.r  paeuiteut  r  2,  li  1.  ^')  suspicia  r  1. 

1)  Bdynnitioia  ccdesia,  ciiiiig  alilii  iinlla  fit  iHcntio  in  urhc  Paitormu  fiiit.  Cf.  dc  significutionc  rocis 
cintus  i.  e.  urhs  Gi'e/)cn'ii  Diahii.  Lih.  I.  c.  .'>  uhi  dc  Anconitatui  urbe  dicitiir:  iuxta  eam  civitatem 
monasterium  situm  esse  cct.  2)  Dc  rucc  cmitinmtia  i.  e.  sustenfatio  cf.  ep.  I,  44 :   Liberato  annuam 

continentiam  a  te  volumus  fieri,  cuius  continentiae  summam  ipse  aestiraa,  et  ep.  III,  28:  emincntiae 
vestrae  tuitionem  et  continentiam  jiraestolatur.  Nostro  loco  ut  in  ep.  I,  44  pro]n'ie  continentia  pxnmam 
significare  ridetnr.  S)  Aut  anniiam  cantinentiam  per  elisionem  dictam  intellegere,  aut  annua  corrigcre 

debemus.  Annua  aiitcin,  ut  docct  Forcellini,  ea  sunt,  quac  aJimentmvm  causa  pruebentw  alictii  qiwtannis. 
4)  hxbri  rcdioinnn,  iii  qiiihus  omiiia  ct  quae  receperint  et  qum  persolrerint  rectcn^ci  patrimonii  Honuinac 
ecclesiite  siminlatim  aihiotidniiitHr,  per  indictiones  ut  videtur  aut  ab  rccturibus  ipsis  aut  ab  missis  eorum 
Romam  relatae  sunt.  Vide  ep.  IX.  84  Anthemio  subdiacom,  rectmi  x'"^'"'»'^^^''  '"  Campania,  soriptam: 
tempore,  quo  rationes  tuas  positurus  adveneris  cel.,  et  ep.  I,  42  Petro  twstro  directam:  ut  renuntiata 
nobis  (summa)  in  tuis  possit  rationibus  imputari.  De  praesenti  vero  (nona)  indietione  iam  a  filio 
nostro  Servo-dei  diacono  percepi.  Detiique  cp.  II,  38  ad  eumletn  Petrum:  rationes  omnes  (i.  e.  nonae 
uc  deciuiae  indictionis)  paritcr  deporta. 


INDICTIO  IX.  lAN.  (I,  18-20).  25 

I,    19. 

Grcgorms  I.  papa  Natali,  episcopo  Salonitano,  praecipit,  nt  Honoratum  archidia- 
conitin  in  pristinain  dignitatcm  rcstituat.     3Iaticntes  in  discordia  ud  suuin  iudicium  vocat. 

591,  lan. 
C(xhl.  B  d  r:  Iiulklio  IX.  ciqi.  1<>. 
5  Edd.   M  d  G:  Lib.  I.  ep.  lU.  —  lutfl:  licfi.  10S7  (721). 

GREGORIUS  NATALl  EPISCOPO  SALONITANO. 

ucsta  qiiac  nobis  in  concilii  vcstri  '  confecta  secrctario  (lircxistis'\  in  quibus'' 
archidiaconus  Ilonoratus  adclicitur'^,  plena''  esse  cognovinnis  semine  iurgiorum ,  cum 
uno  eodemquo  temporc  una''  persona  nolens    ad    sacerdotii    ordinem  proveliitur,  quac 

10  tamquamf  inmcrita«  a  diaconatus  officio  rcmovetur''.  Et  sicut  iustum  est,  ut  ncmo 
cresccre  compcllatur  invitus,  ita  censendum  puto  similiter,  ne  quisquam  insons  ab 
ordinis  sui  ministerio  deiciatur  iniuste.  Vcrumtamcn  quia  inimica  Deo  discordia  tuas 
partes  cxcusat',  locum  et  nmministrationem  suam  Ilonorato  archidiacono''  restituas ' 
commonemus'",    atque    concordes    divinis    ministeriis    competentia    exhibcto     servitia. 

15  Audientiae"  et  quacstioni  nostrao,  si  adhuc  inter  vos  causa  nutritur  scandali,  prae- 
dictus  archidiaconus  occurrat  ammonitus,  atque  dilectio  tua  pro  partibus  suis  dirigat 
personam  instructam,  quibus  pracsentibus  solaciantc  nobis  Domino"  deposito  studio 
pcrsonarum,  quac  compctunt  favori''  iustitiac,  decernere  valeamus. 


I,  20. 

(Ircgorius  I.  iHqia    Nafali,    c^iiscopo    Salonifano,     inituin    pontificafuin    grafulMiti, 
20     gratias  agit.  5'Jl,  lan. 

Codd.  li  d  r:  Indidio  IX.  aip.  20. 

Edd.  M:  Lib.  L  ep.  21;  G:  Lib.  L  ep.  20.  —  laffi  liiy.  los.s  (723). 

GREGORIUS  NATALI  EPISCOPO  SALONITANO. 

Scripta  revcrentiae  tuac,  quae  processioni"  nostrae  gratias  referebant,  offcrcnte 
25  Stephano''  diacono  quem  direxistis,  acccpimus.  Et  nimirum  valde  credenda  sunt 
gratia  cf^  studio  caritatis  impensa  dum  pontificatus  vestri''  congaudero  ordinem  ratio 
commonebat.  Idcirco  nos  salutationis  vcstrae"  causa  redditi  laetiores  nostram  con- 
scientiam  indicamus,  ipsius  honoris  oncra  me  cgro''  animo  suscepissc.  Sed  quia 
divinis  iudiciis  non  potcram  resultare,  necessaries  mentem  meam  parti  Laetiori  revocavi. 

30                    7,  pj      a)  (Urexisti   li  I.               '')  iia  cwm  edd.  M  et  G  scripsi;    qua   omnes  codd.;    quo   con:  ej:  <{\y.\. 

11  :i.  >:)  vel    aljdicatui-  siiperscr.  R  3;  accusatur    test.    Maur.   in  multis    Vatic.  '•)  ijlenani  r  2,  li  3. 

<:)  ea  Ul.3  (curr.in  uua  R  1).           ')  tanquam  R  1.          K)  immerita  r  1.          ^)  submovetur  R  1.  ')   corr. 

in  accusat  R  3.          ^)  volunnis  sujierscr.  R  3.          1)  restitutiis  R  1.          "')  communionemque  R  3.  ")  vero 

superscr.  R  3.  ")  Deo  R  2.  V)  fabori  »•  2. 

35                    I^  ■_>!}     a)  promotioui  test.  ed.  M  duo  Vatic.             '')  Stapliauo  r  1.              <=)  et  om.  R  2.             <')  corr.  iii 

nostri  /•  2.  e)  galutis  tuae  r  2,  R  1.  2.  f)  egri)  /•  1.  S)  necessariae  r  1.  2,  R  2. 

I,  111      Mi.-<sa   cnm    epistoht    mpienti,    iit    opinor ,   per    Stepifuiniim   diaconiiin,    'pii   d  (ie.^tii.  cmicdii, 

Salonitam  Bomum  attukrat.    —   IJc   Natidi,  cpiscvpo  Salonitano,  et  contentioiic  ciiis  ciim  Hononito  iirchi- 

diacorm  cf.  e^tp.  I,  10.  II,  20-23. 

40  I,  20      Missa ,  ut  riddtir ,   ita   ut  I,  l'J  pcr   Steplmnum  diaconum   Salonitanuiii.     Miramur  codem 

tempore   Grefiorium  Natalein  et  ep.  jrraeccdeivti  ifia-epasse  et  luic  ep.  benigne  ac  famiUariter  ullocutum  esse. 

IIeu.  Greg.  I,  ^ 


26  GREGORII  I.  REGISTRI 

Pro  (jua  re  revcrentiam  vcstram  epistolario  scrmone  dcposcimus,  ut  tam  nos,  quam 
christianus  grex  curae  nostrae  commissus,  orationis  vestrac  solatiis  perfruamur,  quate- 
nus''  ca'  valeamus  pracsidii''  firmitatc  procclias  temporum  supcrare. 


MENSE  FEBRUARIO  INDICTIONE  IX. 
I,  21. 

(Trcnorins  1.  paim   Nunnosu,   jwsscssioneiii    quamluiu   pctcnti,    sc    cnin   Manrcntius       s 
(chartnlarius)  vcncrit  satisfacturum  scrihit.  591,  Fcltr. 

Coilil.  B  ct  r:  Iiulidio  IX.  mp.  21. 
EiW.  M:  Lib.  I  cp.   -'i;  G:  Lih.  L  cp.   il.  -  laffi  Rcg.  1089  (T->.i). 

GREGORIUS  NONNOSO. 

(Jmnipotcns  Deus  cordi  vcstro  indicet,   quanta  vobis  devotione  coniungor.     Etsi      w 
hanc    per   epistolas    implerc    nequeo,   si   quando    tamen  oportunitatcm   invcnio-',   rebus 
ostenderc  curabo. 

Salutationis    praetcrca   alloquium    solvcns  indico ,    quia   vcnientc    luimili '    vestro 
domno  Maurentio''  de  posscssione,  quam  vestra  gloria  pctiit,  per  omnia  parcnms. 


I,  n. 

Grctforius   I.    pajiu    (lcoiyin,    iiracfccto    praclorio    Italiac,    ct    Tki    ct    iiiqicraloris      i"' 

(jraliam  precatur,  confidcns  cuiii  hoiiiinnm  iiruvitalihus  contcintis  concordiac  faw.rc. 

n  II   T>    ,       T  r  ,■    T-i'  ,,  55i,  Fchr. 

Ludd.  K  ct  r:  Iiuliclio  IX.  ai}i.   'Ji. 

Edd.  M:  Lih.  I.  cp.   -23:  O:  Lih.  I.  cii.  22.  —   lnffc  Ecy:  1090  (72r,). 

GREGORIUS  GEORGIO  rRAEFECTO  PRAETORIO  ITALIAE.  20 

bonitatem  vestrae  excellentiae,  quam  scmpcr  cognitam  habui,  nunc"  experimento 
supcraddito    recognovi.      Unde    omnipotentcm    Dominum    dcprccor,    ut    sua  vos   pro- 

b)  quatiuus  li  2.  ')  ea  oiii.  R  1.  ^)  praesicUis  R2;   corr.  in  praesiilii  r  2. 

I,  21     a)  inveiuam  r  2,  R  2.  b)  «ic  corr.  e.r.  domiiio  Maurentino  R  2. 

I.  22     GregorioefZ.  J/;Cicorio  e(/.^)y.;ITb  r  1.  2;  ^\ixo.  R  1;  epo.  R  2.  IV"1,  ed.  j,r.  ct  tcsl.  cd.  M  diw       25 
Valic.  et  Colbertinus  vel.;  praefocto  ed.  O  et  test.  JI  iinus  Vatic. ;  praeposito  ed.  J/  et  tcstc  eo  Remensis,  aUer  Colh. 
Pratell.  Michael.  plurimique  Normanni.  •')  iiuiic  irm.  r  1.  2. 

I,  21  Nonnoniim  xiispicari possumiix  siinUi  iiiioilinii  offn-io  fnnctnm  Rssc  cum  raulo  scholastico  ep.  I,  3. 
Et  lilulo  ijlariiic  cnim  hoim-atur  et  Miiincntii  doinini  diritiir.  Itaquc  cum  Maurentius  hic  sine  dubio 
idem  sit  ehaiiularius,  de  quo  sujira  ad  cp.  I,  3  traclarimus ,  et  Nonrwsum  in  Sicilia  morari  eoniciiniis.  m 
1)  Cur  Maitreniius  humilis  rocetur,  non  !i:jiiii.  E.v  comjieiulio  uui,  fjuilnis  litteris  saejiissime  in  codicHnts  rir 
nuignificus  significcdur  (cf.  ep.  VI,  31  iii  ijiiii:  vir  inagnificus  Maurentixis  kfldur)  facile  humilis  oriri 
piotcrat.  Cmipcmlia  eiiim  luiud  raro  praris.^^iiiiis  crroribus  fontem  dederunt.  (Cf  ep.  II,  14:  huic  e.r 
ue  in  B'^1;  ep.  III,  1:  vestrum  ex  uui ;    ride  et  titulum   epistolac   sequentis).     Sed  hoc   in  dubio  relinqiw. 

I.  22       fTCorfiiiis   jiracfccius    jn-aetorio    Italiae,    cjui    ep.    I,   3.',    Geoiyius    jn-acfcctus,    ep.   I,  36      35 
Gcorijuis  jiracfccius    pcr    Italiain    rocatur    (cf.   cp.   III,   2,sj,   jirimam    siih    licmiano   patricio    et    e:curclut 


INDICTIO  IX.  PERR.  (I,  21—2.3).  27 

tectione  custodiat  vobisque  et  apud  so  gratiam  et  apud  sercnissimos  principes '  largiatur. 
Si  autera''  nullac  liominum,  qui  intersunt,  nos'^  pravitates''  dividant,  esse  me  vostrum 
proprium  valde  certum  tenete.  Quod  in  omnipotcnte  Domino  confido,  quia  lioe  vobis 
etiam  per  documentum  meae  attestationis'"  ostendo. 

Salutationis    igitur  anoquium    solvens    pcto,   ut    quntiens    usus    exegerit,    vestris 
nie  affatibus  relevare'  curetis. 


I,  23. 

Grcgorlus  I.  pnim  Anthcmio  snhdlncono  (rccfori  patrimonii  Campaniac)  manclaf,  ut 
quihusdam  ancillis  Dei  Nolanis  cf  Fnulino  preshytero  monasterii  S.  Herusmi  Eeppcriensis 
monacJiisquc  duohus  S.  Archangcli  Lucnllani  annuum  suhsidium  persolrat.      :'>!)],  Fchr. 

Codd.  R  et  r:  Iwlictio  IX.  cap.  23. 

Edd.  M:  Lib.  I.  ep.  24;  G:  Lih.  I.  ep.  23.  —  Itiffe  Jie,/.  Knil  (727). 

GREGORIUS  ANTHEMIO  SIJBDIACONO. 

Insinuatum  nobis  est  ancillas  Dei  quasdam  Nolanae  '  civitatis  in  Aboridana-'  domo 
commanentes  nimiam  victus  vestitusque  penuriam  sustinere.  Quibus  ex  praecepto  Dci 
subvenire  nos  convenit  et  inopiam  earum,  quantum''  possumus.  donante  Domino  sub- 
levare.  Propterea  cxperientiae  tuae  praesenti  iussiono  mandaraus,  ut  de  hac  praesenti 
nona''  indictione  quadraginta  in  auro  eis  solidos  dare  debeas  et  deinceps  succeden- 
tibus  indictionibus  annuos  viginti  solidos  ininistrare,  qui  tuis  possint  rationibus  ira- 
putari ''. 

Praetcrea  Paulino  presbytero*^  monasterii  sancti  Herasmi',  quod  in  latere  montis 
Reppcris-  situm  est'',    sed    ct  duobus  nionachis  in  oratorio  sancti  Archangeli  servien- 

'')  iiiJS  xtiper.^irr.  r  2;   atltl,   uos  et   H'^  1.  *^1   nus  0)n.  ed.    <!;  inter  no.s  snnt  U  2.  ^)  rttrr. 

e:r  pravitatis  r  2,  11  1;  atld.  vos  etl.    G.  <")  adtesiatinnis  r  2.  '')   ■■»/■/■.   /■..•  revulare    /•  2. 

1,   2.S     litnlu  atld.  Campaniae  Ji*  1,  ctl.   M.  ^)   jVatir.   iiireiirntiit  iii   siiis  rodd.:  Ilorriilana,  Aljnri- 

tana,  Aboridana;  iji.ti  Ahoritana  acrtpnerunt.  '')  in  (|nantuni   //.  *-')  nostra   Jl  3.  *')  inputari    ^i*  /. 

■=)  presbitcro  li  3.  f)  Erasmi  It  1 ;  cf.  idem  ntmien  ep.  I,  .v.  n)  ita  r  2,  It  1.2.3;   Serapti  /■  /,  cnd. 

lierol.  lohannia  di.ar.  Vlta  Orct/oeii  li.  c.  .'jj,  (cf.  atl  Itoc  ctiji.  iiotaiii  in  etl.  ]\[,  cuiii.f  cotld.  Koriii.  trca 
Parisienses  et   Taron.  Serapti),  cd.  pr.:  Soractis  ci/tl.   II  et  M  '')  esse  Itl;  corr.  est  in  esse  Jt  2. 

mw/ifitratiiram  gerd)at.  Ut  c.i;  ep.  I,  36  mmperiinns,  Earemuie  rcsidebat.  Idem  ihcet  ep.  T,  Jl,  uhi 
Gregorius  Barennati  archiepisoipo  scribd:  {expetit  friiternitas  tua)  per  excellentissimuin  patric^iuni  ct 
per  eminentis.simum  praefectnni  at(iuc  pcr  alios  civitatis  sua.c  noliilcs  viros.  Quo  loco  et  scricin  diiiiii- 
tatis  pjst  putriciitm  aiil  e.etirclntin  ritlciints.  Atlttincn ,  iti  siiprii  leijiinus,  et  jiracfeetus  e.vcellentitic  niiiiiiiie 
ormdur.  3Iiilc  a  3[tiiirinis  in  iiotti  li  tnl  cji.  I,  33  (nimc  I,  32)  hic  pyixiefectus  cuin  &regoirio  praefecto 
conftuuldiir,  de  qiio  titl  eji.  ]',  30  Irticliihiiniis.  Praefectos  jwaetorio  in  Gi'egm-ii  epiMolis  tres  inmniinus, 
per  Iltditim,  jicr  Africam  (ep.  IV.  32),  jier  Ilhjrieiiin  (eji.  I,  43);  Ilaliis  et  Africantis  siib  e.rarehis 
(ep.  I,  .j9)  coiistituti  erant. 

Ij  Serenissimi  jirincijics  i.  e.  imjicrator;  rilc  cji.  I,   fl  iiotam  5. 

I,  23  Antliemius  subiVuwonus ,  ut  ex  plurimis  epistolis  liquet,  rectcn-  pal/rimonii  Eomani  in  Cam- 
pania  jiriwlncia  consttiutus  erat.  Ita  ct  subdiaconus  noster  Campaniae  (ejyp.  IX,  136.  142.  163)  a  Greijtino 
imninMur,  ct  Ncajwlim  epistolae  cul  eiim  diriguntwr  (ejij).  VI,  32.  IX,  87).  Quo  NeapoUtano  tduhi  invtus 
loJuxnnes  diac.  in  Vita  Gregorii  Lib.  II.  cap.  63  haud  rcctc  cuin  Newpolitani  patrimofiii  reciorcm  roctd. 
1)  Nola,  Campaniae  urbs  projie   Vcsnrium  mnnlcm.  2)  Nomcn  Repperi  iiwntis  cdibi  non  repjicri.     Sed 

quisquis  ille.  est  mons  et  quotlqittid  iiitiiitislcriiiin  cius  S.  Erasmi,  fitri  non potest,  qiiin  in  jirorincia  Caiiipaniii 

4* 


28  ORECiORTI  I.  REfUSTRI 

tibus,  quod  in  Luculano  oastro  ^  iuxta  saneti  Petri  basilicam  esse  dinoscitur,  binos  te  in 
pracscnti  tantuniniodo  solidos  dare  praccipinius',  qui  et  ipsi  tuis  rationibus  iniputentur''. 
Ita  crj;o  fac,  ut  inipcnsac  mcrcodis  tu  quoquo  participium  sortiaris. 


T,  24. 

(Trefiorli  I.  pa^MC  synodka,  transmissa  lohanni  ConstanHnopoUtano  ct  aliis  patriarchis. 
Praemittitur  fidci  confcssioni  expositio  dc  oncre  officiisque  susccpti  pontificatns,  qua  rpialis 
drJtrat  cssc  saccrdos  docctur.  r>91,  Fchr. 

Codd.  R  et  r:  hulidio  IX.  ciip.  24. 

Edd   M:  lAh.  I.  ep.   ->5;  G:  LHj.  I.  ep.  24.  —  lap  Reii.   1092  (728). 

GREGOEIUS  lOHANNI  CONSTANTINOPOLITANO,  EULOGIO  ALEXANDRINO, 

GREGORIO  ANTIOCENO,   lOIIANNI  IIIEROSOLIMITANO,  ET  ANASTASIO 

EXPATRIARCHA  ANTIOCHIAE  A  PARIBUS. 

Oonsideranti  mihi,  quod  impar  meritis  ac  toto  animo  renitens  pastoralis  curae 
pondera  portare  compulsus^  sum'',  caligo  meroris  occurrit  et  triste  cor  nihil  aliud, 
nisi  eas'=,  quae  videri  nil''  sinunt,  tenebras"  videt.  Nam  quid  antistes''  ad  Dominum 
nisi  pro  delictis  populi  intercessor  eligitur?  Qua  itaque  fiducia  ad  eum  pro  peccatis 
alienis  intercessor  venio ,  apud  quem  de  propriis  securus  non  sum?  Si  fortasse 
quispiam  apud  potentem  virum,   qui   ets  sibi  iratus  ot  mihi   esset  incognitus,  inter- 

')  corr.  ex  praecepimus  r  2.  ^)  inpufeiitur   It  1.  ,9. 

/,  24  Proemillit  hiiic  episiolae,  qui  codicem  E  3  correxit,  Echeliardus  IV.  Sanyullensis:  Synodica 
Gregorii.  Mo.s  canonicus  erat  propter  inopinate  emergentes  hereticos  ut  quisque  papa  factus  patriarchis  fidem 
suam,  quam  synodicam  vocabant,  mitteret.  Sed  et  metropolitani  pape,  epi.scopi  autem  metropolitano  quisque 
suo.  —  Gregorius  cet.  lohanni  oin.  R  2.  Alexandro  Rl.  Compend.  Antioc.  r  1.  2,  Antio.  R  1.  2;  Antiooeno 
corr.  in  Antiocheno  R3  (c.f.  et  ceteras  epnstolas  Antiocliiam  scriptas).  Compend.  Hierosoli.  r  2,  Ilierusoli.  R  1. 
Inantasio  r  ].  Expatriarchae  r  i;  expatriarcha  ?•  2,  ^  7.  2. .?  (ila  e.  ij.  vir  expraefecto,  virum  expraefecto 
ep.  I,  35;  viri  expraetore  ep.  I,  67;  Saturninuin  expresbytero  eji.  V,  17;  Leontins  exconsule  e/i.  XI,  4: 
celera).     A  patrilms  r  2,  R  2.  ")  conpulsus  R  1.  '')  sim  r  I.  2.  >■)  ca  r  1.  2.  R  2.  '•)  nicliil 

Rl;  niliil  R  2.  <■)  rasiira  corr.  in  tcnebas  r  2.  f)  .antisti.f  corr.   iii  .antistes  ;•  2.  K)  est   J!  I. 

situm  sit.  Itaque  proiyinciae  Etrnriae  monasterium  Soractense  (Seraptm  al.  Serapti.t  miUiii  iKitiim  e.it 
nomen  eiusdcm  Soractis  montis,  qai  nnnc  San  Oreste  rocatiir),  de  qiio  cf.  Gregiyrii  Diidoij.  Iih.  I.  c.  7, 
II  priiriiicia  Antlicmio  ci-edita  aliennm  Ituc  nou  speeliit. 

1)  Castrum  Lucutta.num  (de  quo  cf.  ep.  III,  1)  a  Maurims  e:iplicatur  i>arra  aiite  Neajxilim  insiila, 
nunc  Castdlo  dell  Oro  dida.  Bectim  Sauppe  in  Vita  Sevcrini  MG.  SS.  antiquissimi  I.  jvirs  2'(ist.  p.  32 
interpretatur  castellum  Luculhmum  locum,  qui  Jwdie  Pizso  falcone  nominatur  inier  Nexipolim  et  Puteolos. 
Cf.  de  castelli  situ  et  Masochium  (I)e  sunctiwum  Neapolitanae  ecclesiae  episcoporum  cultn  (Neapol.  1753)  et 
Bolhindinos  (AA.  SS.  Sept.  VI,  882).  Circuitus  aufem  hiius  oppidi  (cf.  irannledimes  S.  Sevciini  d 
8.  Sosii  in  MG.  SS.  Mer.  Lam/ob.  p.  455.  45Ci.  400)  sine  duhio  huud  e.ri(iuus  etrat,  cum  iliidem  hasilira 
S.  Pdri,  oratorium  S.  Arclumijeli  (ep.  nmtra),  nwnasterium  S.  Sererini  d  aliac  ecclesiae  (ep.  III,  1) 
nominentiir. 

I,  24  Gregmins  ipse  epistola  IX,  147  syiwdicac  significationem  c.rponit,  scrihens  de  Cluilccdonensi 
syiiiidii  ah  iminilnis  uhique  episcopis  venerata:  Hinc  est  enim,  ut  quoties  in  quatuor  praecipuis  .scdibus 
antistites  ordinantur  synodales  sibi  epistolas  vicissim  mittant,  in  quibus  se  .sanctam  Chalcedonensem 
synodum  cum  aliis  generalibus  synodis  custodire  fateantur.  Be  Cyriaci  C(mstantinopolitani  synodica 
post  ep}i.  VI,  l',2.  VII,  24.  .30.  31  tradatur,  de  Isacii  Hicrosolymiicmi  ep.  XI,  28.  Paucae  autem  inqiarum 
synodiciie  nnhis  sirratae  sunt,  inter  qnas  Anastasii  II.,  aniea  Gdasio  I.   asseiipta  (laffe  Reg.  746  [377]), 


INDICTIO  IX.  FEBR.  (I,  24).  29 

cessorem  suum  lue  ficri  quaereret,  protinus  respnnderem:  Ad  intercedenduni  venire"' 
nequeo,  quia  eius  notitiam  ex  sedula''  faniiliaritate  non  habeo.  Si  igitur  recte  homo 
apud  hominem ,  do  quo  minime  praesumpsissem" ,  fieri''  intercessor  erubescerem, 
quantae  hoc  audaciao  cst,  quod  apud  Deum  pro  populo  hicum  intercessionis  optineo, 
cui  familiarem  nie  esse  per  vitae  meritum  non  agnosco  ?  Qua  in  re  est  mihi  adhuc" 
aliud  gravius  formidandum,  quia  sicut  cuncti '  liquido  novimus,  cum  is  qui  displicet 
ad  intercedendum  mittitur,  irati  animus  ad  deteriora  provocatur.  Et  valde  pertimesco, 
ne  commissa  miiii  plebs  fidelium  reatus  mei  additamento  depereat,  cuius  nunc  usque 
Dominus  aequanimitcr  delicta  tolerabat.  Cum  vero  utcumque  hunc  timorem  supprimo 
et  consolatam  mentom  ad  pontificalis  operis  studia  accingo ,  considorata  ipsa  roi  in- 
mensitate'  deterreor. 

Perpendo  quippe,  quod  omni  cura  vigilandum  ost,  ut  roctor  oogitatione  ^  sit 
mundus,  operationc"  praecipuus,  discretus  in  silontio,  utilis  iu  vcrbo,  singulis  com- 
passionc  proximus,  prae  cunctis''  contemplationc  suspensus,  bene  agentibus  per  hu- 
militateni  socius,  contra  delinqucntium  vitia  per  zeluni  iustitiac  erectus.  Quae 
videlicct  cuncta  dum  sulitili'  studeo  inquisitione  perscrutari,  ipsa  mc  in  singulis 
latitudo   considcrationis    augustat.     Nam    sicut  pracdixi,   curandum    summopere  est,  ut 


a)  o,u.    It  2 

>.)  ..eduln    /.'  2.              c)  n 

in:  r:i- 

prOsunisissem   li  S.              ' 

1)  tleri    in-i 

'sunipsissem  7 

.';. 

■)  milii  adliuc  i'st 

Hi. 

')   imniensitate   It  ■>. 

«) 

actiinie   /iV//.  ;)«&/.              > 

')   rorr.  c.r 

praeciuctis   ) 

■  -J. 

)  suptili  li  1. 

Pelafiii  I.  (laffi  Re^.  938  [HIS])  ct  Gi-qpyii  inislri  rlnrnil.  Srd  iiiiii  Clrinsii  [.  Iriiii«irc  nws  iste  mguit. 
Vide  Garnffrii  dmeftatimem  tipud  Eoziire  lyili.  iliiinins  p.  :;(i_>srjq.  rt  Iiitliriiln  jiiiiilijiiis  (Romfini)  in  Lih. 
diurnon.  LXXXIII,  LXXXIV.  —  Diuihiis  r.r  jiiniilnis  (Irriiurii  si/widmi  ri,iii),osil,i  rsl .  iiHiirina  prior  rl 
amplior  ex  Refluhte  pastryrnlis  Lilnis  I.  cap.  li>  rt  U.  rnii.  1-7.  ii.  cn  iiniihi  li,nisl,i  rsl ,  nl  ndinndis  inititi 
et  fine  rerhotenus  pticne  aim  istis  captulis  ctmseniiiil.  Vnrs  idlrrn  pari.  :!i!  Jiii.  is  rinii  rrrhis:  -Praeterea 
quia'  incipiens  synodicam  priqwie  diciam  coniimi.  —  (^htiiiiindo  aiilrin  ftitltnii  sit ,  iit  synodica  (iniim 
ep.  I,  4  (a.  .")i)0,  ,Srjit.)  ■.le  sul.senuenti  sub  festinationi''  iirimiillit ,  ititnc  tlrmitm  post  qimique  menses 
(a.  .597,  Felti:)  diiitr,  iitm  inlrUriiimits ,  nisi  ptistcriori  triiiptirr,  tiiiam  iiiissa  rsl,  in  reffistriim  eam  receptam 
esse  dicamiis.  —  Be  riiisrnins  iUis  .\iilitiihriiis  .\nttslttsiti  ilrirclo  rl  (irciioriti  /oco  cins  iii.stituto  'inde  notum 
ad  ep.  I,  r.  —  Vtiriits  riri  tlotii  ojiiiiiniirs  dr  littr  itiiln  'tt  ptirdms'  (tf.  'a  pnri'  cp.  VII,  :il;  'non  a  jMribus' 
ep.  VI,ii:i;  'iDiifonnis'  1)1.  VII.  ■Jn)  jirolidrntnl.  (Itdliniolli  iii  rd.  Vrnii.  dicil :  (iregorius  unicuni  cxarabat 
exemplar  ad  plures  destinatum,  quorum  noniina  in  fronti'  ponebat ,  ut  seirent  amanuenses  tot  esse 
conflcieni.la  apograjiha,  .piot  erant  personae  in  titulo  seriptae.  Respiiccre  ttitlnn  tlrliriiins .  intii  cjiisfolits 
idi  ijiso  Grcijiyrio  scriptas  esse,  sed  si  tditiiiid  ndiil  itlind  nisi  roitt-rplinii.  itt  Itotlir  dirimns.  ab  e/)  comjiositii.m, 
quocl  postea  in  rctiistrum  descriptum  cst.  Iltitinr  rjiisloltir  tttitptar  rrtiistri,  iioliiiii  ■tt  lutrilnts'  jyriu  se  ferentes, 
varias  lectioncs  aplas  cuique  jier.ionar  in  tilnlri  ■iniminatac  prachcnt  (cf.  ep.  I,  <".'*.  IX.  .S'i'.  IX,  PJT  ct 
lolumnis  VIII.  ep.  2J7  [Ittffi  Betj.  ed.  l.  ii.  J.;jiif).  Sed  et  tdio  sensu  rerlia  'a  pari'  itdliiliilti  cssc,  pnihat 
ep.  Hcnmisdae  ptipue  (iip.  Thiel  JEpp.  Rom.  Poiif.  I,  ^41!)  iiigcripta:  Theodo.sio  et  universis  catbolicis 
a  paii.  Nam  nemo  est  quin  vitleat,  lumc  epislulttm  niti  ttnititm  iiersonae  diredam,  esse,  quae  eam  quam plurimis 
communicaret.  Talibus  epistolis  autem  Grecjwius  in  rcffistro  non  asscribit  'a  2>arihus'  (cf.  I,  45.  66.  .5^. 
II,  5.  C).  IJ.  14  cet.).  Deniqiic  ej).  IX,  8'J  mihi  persuadet  intenlum  et  epistolccs  varia  fornut  in  registrum 
receptas  a  lihrariis  solumnwdo  suh  Iwc  iwta  coniundas  fuisse,  Synotlicam  autem  revera  omnibus  patriarchis  siiuju_ 
latim  scriptam  e.sse,  d  appellatio  'fi-ater  sanctissime'  (iiag.  Sl>,  liti.  10)  smgulari  numero  dicta  demonslrttt. 
Addamus  hunc  sci-inii  usum  (cf.  eyQiitp]  r«  iaotimu  mncellae  imperialis  in  Norr.  Cwp.  iur.)  iam  Zosimi 
papttc  temptrre  initio  stte/:.  V.  i-iffui.sse  et  in  lolutnnis  VIII.  d  (h-et/cyrii  VII.  reffistris  adhue  extare.  Postea 
iii  rcffistris  paptddins  ettdcm  seiisn,  'iii  enitdriit  iiiiidinn'  tidicclnm  esl. 

1)  'cuncti  .  .  .  provoeatur'    (Jiii.  C,-7)  c   Briinhie  ptistoralis   Lib.  I.  c.  10.  J)  'cogitatione  .  .  . 

erectu.s'  (lin.  12  -  7.5)  e  Itcxinlae  pri.stiyrrilis  Lilt.  IT.  c.  1. 


30  GREGORII  I.  REOISTRT 

rector^  cogitationo  sit  mundus,  quatenus  nulla  liunc  inmunditia^  polluat,  qui  lioc 
suscepit  officii'',  ut  in'"  alienis  quo(]ue  cordibus  pollutionis  maculas  tergat.  Quia 
nccesse  est,  ut  esse  niunda  studeat  manus,  quae  diluere  sordes  curat,  ne  tacta 
quaeque  deterius  inquinet,  si  sordida  ipsa*  insequens  lutum  tenet.     Scriptum  namque 

is;ii,  ,'.2,11.  est:  'Mundamini.  qui  fcrtis  vasa  Domini".  Domini  etenim  vasa  ferunt,  qui  proximorum 
animas  ad  interna''  sacraria  perducendas^  in  conversationiss  suae  exemplo''  suscipiunt. 
Apud    semetipsum'    ergo   quantum    debcat''    mundari    conspiciat',    qui    ad    aeternitatis 

e.toJ.  2s,i.i  templum  vasa  viventia  in  sinu  propriae  conversationis™  portat".  Hinc  divina  voce 
praecipitur,  ut  in  Aaron  poctore  rationale  iudicii  vittis  ligantibus  inprimatur",  quatenus 
sacerdotale  cor  nequaquam  cogitationcs  fluxae  possideant,  sed  ratio  sola  constringat. 
Nec  indiscretum''  quid  vel  inutile  cogitet,  qui  ad  exemplum  aliis  constitutusi  ex  gra- 
vitate  vitae  semper  debet  ostendere,  quantam  in  pectore  rationom  portet.  In  quo  etiam 
rationali  vigilanter''  adiungitur,  ut  duodecim  patriarcharum  nomina  describantur.  Ad- 
scriptos  etenim  patres  semper'*  in  pectore  ferre  est  antiquorum  vitam  sine  intermis- 
sione  cogitaro.  Nam  tunc  sacerdos  inreprehensibiliter  graditur,  cum  exompla  patrum 
praecedentium  indosinonter  intuetur,  cum  sanctorum  vestigia  sinc  cessationo  considerat, 
ot  cogitationes  inlicitas  deprimit,  ne  extra  ordinis  sui  liraitem  operis  pedem   tondat. 

Rursum  cum  me  ad  consideranda  debita  pastoris  opera  confero,  perpendo,  quanta 
intentione  curandum  est,  ut  sit  operationo  ^  praocipuus,  quatonus  vitae  viam  subditis 
vivendo  denuntiet,  et  grex,  qui  pastoris  vocem  moresque  sequitur,  per  exempla  melius 
quam  per'  verba  gradiatur.  Qui  enim  loci  sui  necessitato  exigitur  summa  dicore,  hac" 
eadem  necossitato  compollitur  summa  monstrare.  Illa  namquo  vox  libontius  auditorum 
cor  penctrat,  quam  dicentis  vita  commendat,  quia  quod  loquondo  praocipit,  ostendendo 
isai  40,9.  adiuvat,  ut  fiat.  Ilinc  enim  per  prophetam  dicitur:  'Super  monteni  excelsum  ascendo  tu, 
qui  evangelizas  Syon^'.  Ut  vidolicot  qui  caelesti  praedicatione  utitur  ima  iam  terrenorum 
oporum  desorens,  in  rerum  culmine  stare  vidoatur,  tantoque  facilius  subditos''  ad  meliora 

Ex..,i.  29,22,  portrahaf,  quanto  per  vitse  meritum  de  supernis  clamat.  Ilinc  divina  lege  armum 
sacerdos  in  sacrificium  et  dextrum  accipity  et  scparatum,  ut  non  solum  sit  cius  ope- 
ratio  utilis,  sed  etiam  singularis,  nec  inter  malos  tantummodo,  qusB  recta  sunt,  faciat, 
sed  bene  quoque  operantes  subditos,  sicut  honore  ordinis  superat,  ita  etiam  morum 
virtute  transcendat.  Cui  in  esu  quoque  poctusculum  cum  armo  tribuitur,  ut  quod  de 
sacrificio  pra^cipitur  suraero,  hoc  do  semetipso  conditori  suo^  discat  iramolare.  Et  non 
solum  pcctore  qua;  recta  sunt  cogitet,  sed  spectatoros  suos  ad  sublimia  armo  operis 
invitet.  Nulla"'  praesentis  vitao  appetat,  nulla''  pertimescat;  blandimenta  mundi 
respccto  intimo  terrore  dospiciat;  terrores  autom  considorato  internao  dulcedinis  blan- 

Exoa.  29,.'.,  dimonto  contemnat.  Unde  supernao  quoquo  vocis  imperio  in  utroquo  humero  sacerdos 
vclamino  superhumeralis  adstringitur'^,  ut  contra  adversa  ac  prospera  virtutum  sempor 
ornamonto  rauniatur,  quatonus  iuxta  vocem  Pauli;  'Por  arraa  justitiae  a  dextris  sinistris- 

2.  Ci.i.  6,7.  que'  gradions,  cura  ad  sola,  quac  anteriora''  sunt,  nititur.  in  nullo  dolectationis" 
infiniao    latore    flectatur.      Non    hunc    prospora   clevont,    non    advcrsa   perturbcnt,    non 

a)  corr.    e:r    imnimiditia  /•  2.  ^)  officiura   I!  I.  c)  mld^    „».    ^,o,,/.  /,'  1.  d)  om.    It  1.  3. 

s)  aeterna  Iteij.  jmst.  ed.  31.  f)  producendas  E  3.  ")  rorr.  cx  convorsationes  r  2.  '>)  convcrs. 

fide   lieij.  past.  >)  scmctipsos  II 1,    lieij.  paat.  ^)  dcbcant  It  1 ,    Ticg.  past.  1)  conspiciant  R  1, 

Re.ij.  past.  ■")  sponsionis  i?e</.  past.         n)  portaut  R  I,   lie;/.  past.         ")  iniprimatur  )•  1.  2.         P)  indissolu- 

tum  It  1.  'l)  add.  est  R  t  >■)  vigilanti  r  1.  ^)  om.  r  3,  li  2.  3.  ')  om.  R  I.  3;  add.   manii 

post.  r  2.  ")  liaec  )•  2.  *■)  Sion  ;■  2,  /t  3.  ^')  curr.    e.r    subditus  r  2.  J')  corr.  c.r   traliat 

R  ■3-  y)  corr.  e.r  accepit   /.'  1.  '■)  anctori   fom.  suo)    lie;/.  piast.  ■')  udd.    prospera    Jie;i.  jiasl. 

'')  add.  adversa  Reg.  past.  c)  astringitur  r  1.  '')  intcriora  Re;/.  past.  «)  corr.  e.r  delectionis 

)■  2 :  dilectionis  et  codex  quidam  Reg.  past. 

1)  'rector  .  .  .  tcudat'  (li)i.  1  -  17)  c  Ixiyiihie  jwstorafe  Lib.  II.  c.  2,  ita  tanien,  iit  initio  lum  omnia 
cimxoitiiiiit  rcrliii.  2)  'oiiijratione  .  .  .  ficri'  (Un.  19 -pcu/.  31  liii.   17)  c  Recjulae  paxlm-ulis  Lib.  II.  c.  3. 


INDICTIO  IX.  FEBR.  (I,  2-11.  3| 

blancla  usquo  ad  voluptatoni  doniulccant,  non  aspcra  ad  dcspcrationcni  preniant,  ut 
duni  nullis  passionibus  intentiononi  nicntis''  lunniliat,  quanta  in  utroquc  luimero  super- 
humeralis  pulchritudine  tegatur,  ostcndat''. 

Quod  rccte  etiam  supcrhumcrale  ex  auro,  iacintlio^',  purpura,  bis  tincto  cocco'',  Exod.  28,8. 
et  torta  fiori  bysso"  praccipitur,  ut  quanta  saccrdos  claroscere  virtutuni  divcrsitate 
debcat,  demonstretur.  In  sacordotis  quippc  habitu  antc  omnia  aurum  fulgct,  ut  in 
00  inteliectus  sapientiae  principaliter  emicet.  Cui  iacintluis  f,  (|ui  aerios  colorc  rc- 
splendct,  adiungitur;  ut  pcr  onme  quod  intcllegendo'' pcnctrat,  non  ad  favores  infimos, 
sed  ad  amorcm  caelcstium  surgat,  ne  dum  in'  suis  incautus  laudibus  capitur,  ipso  etiam 
veritatis  intcllcctu  vacuetur.  Auro  quoque  ac  iacintho''  purpura  pcrmiscctur,  ut  vidc- 
licet  sacerdotale  cor,  cum  summa  quaeque'  pracdicat"',  in  semetipso  etiam  suggcstioncs 
vitiorum  reprimat,  cisquo  velut  ex  rcgia  potcstate  contradicat,  quatenus  nobilitatein 
sempcr  intimac  rcgcnerationis  aspiciat,  ct  caclestis  rcgni"  habitum  moribus  dcfendat. 
De  liac  quippe  nobilitate  spiritus  per  Petrum  dicitur:  'V^os  autcm"  gcnus  elcctum,  i.  rctr.  2,9. 
rcgale  sacerdotium'.  Dc  hac  etiam  potestate ,  qua  vitia  subigimus ,  lohannis  voco 
roboramur,  qui  ait:  'Quotquot  autem  recepcrunt  eum ,  dedit  eis  potcstatem,  filios  Dei  loh.  1,12. 
fieri'.  Auro  '  autem ,  iaciutho''  ac  purpurae  bis  tinctus  coccus  adiungitur,  ut  antc 
intcrni  indicis  oculos  onmia,  virtutum  bona  cx  caritate  decorentur,  et  cuncta,  quae 
coram  hominibus  rutilant,  haec  in  conspeetu  occulti  arbitris''  flamma  intimi  amoris 
accendat.  Quae  scilicet  caritas,  quia"'  Dcum  simul  et  proximum  diligit,  quasi  coccus 
ex  duplici  tinctura  fulgcscit.  Qui  igitur  sic  ad  auctoris  speciem  anlielat ,  ut  proxi- 
niorum  curam  neglegat,  vel  sic  proximorum  curam  excquitur%  ut  a  divino  amore 
torpcscat,  quia'  unum  horum  quodlibet"  ncglcgit,  in  superhumcralis  ornamento  liabcrc 
coccum  bis  tinctum  ncscit.  Scd  cum  mens  ad  praeccpta  caritatis  tenditur ,  restat 
proculdubio,  ut  pcr  abstinentiani  caro  maceretur.  Unde  et  bis  tincto  cocco  torta 
byssus  adiungitur.  De  terra  enim  byssus  nitcnti  specio  oritur.  Et  quid  per  byssum, 
nisi  candens  decorc"''  niunditiae  corporalis  castitas  designatur?  Quae  videlicet  torta 
pulchritudini  superhumeralis  innectitur,  quia  tunc  castimonia  ad  porfcctuiu  munditiae 
candorcm  ducitur,  cum  per  abstinentiam  caro  fatigatur.  Cumquc  inter  virtutcs  ccteras 
etiam  adfiictae"  carnis  nieritum  [)roficit,  quasi  in  divcrsa  superhumeralis^  spccic  byssus 
torta  candescit. 

Kursum  cum  me  ad  considorandum  debitum  pastoris  verbum  ac  silcntium  con- 
fcro,  paventi  cura  perpendo,  quod  valde  neccsse  est,  ut  et  discretus'''  sit  in  silcntio 
ct  utilis  in  verbo,  ne  aut  tacenda  proferat,  aut  proferenda  reticcscat.  Nam  sicut  in- 
cauta  locutio  in  errorem  pertrahit,  ita  indiscretum  silcntium  hos,  qui  erudiri  potcrant, 
in  errore  dcrclinquit.  Sacpe  namque  rectores  inprovidi^  humanam  amitterc  gratiam 
formidantcs,  loqui  libere  rccta  pertimescunt,  et  iuxta  veritatis  vocem  ncquaquam  iam  i„h.  10,12. 
gregis  custodiac  ,  pastoruin  studio,  sed  mercennariorum  vice  descrviunt,  quia  veniente 

•1)   Jlii   Jn,   l!c;/.  /la.s/.:  imi.  nifiiliii  r.  '')  ostfiidit  r  ] :  mrr.   lii   iistemlat  r  2,  U  1.  ^)  y.aciiictn 

It  3;  yiaciiitlio  ;•  /;    yiaciiitliu  ct  r2  lci/ii.ic  riilclur ,    nbi  jirinia    liltcra   crasa    esl.  '')  curr.  e.r  cuco  Ji  J. 

<■)  l)isso  R  1  el   sic  sempcr.  '' )  yiacinthus  r  1 :    iaciiictlius    prima    liitera    erasa  r  2.  S)  aereu  ;■  -' ; 

erio  corr.  in   aerio  r  1,  Ji  1.  '0  intelligendo  r  1.  2.  •)  om.  JJcfj.  past.  '')  ita   scrihcmlnm   csl, 

reluclanlibtis  (juidem  omnilius  mss.  qui  hic  el  iiifra  notn  ji.  liysso  leijnnt.  Codd.  Beyidae  jiasl.  leste  ed.  M  c.rhihciit : 
auro  quoque  ac  bysso  atque  liyacintho.  ')  quae  Jt  1,  r  2.  "•)  add.  sperat  Ji  1,  r  2.  ")  mld. 

sibi   Jtcij.  jmst.  ")  sujierscr.  m.  posl.  estis  r  2.  i>)  Iiyssu   codd.    cf.   nul.  l.  'i)   arliiter    scc. 

declinationem  lertiam  Jleclitur  cf.  et  ej).  J,  24a  (j>.  37,  tin.  23).  ^)  ijua  corr.  in  quac  Jt  3.  "}  cxse- 

quitur  r  1.  ')  corr.  in  qui  7^  1.  ^)  corr.  e.c  quulibet  Jt  1.  '■')  niture  lcste  ed.  M   Valic.  ct  ed.  G. 

■'^)  afflictae  r  1.  2.  ^)  ras.  corr.   iii  superlnunerali  r  1.  >')  impruviiU  r  1.  2. 

1)  'auro  ...  candescit  (liii.  17-31)    iteiii   c    Eediilae  jMistoi-a!is   Lib.  II.  c.  3  iii/hi.         2)  'discre- 
tus  ...  clament'  (lin.  33  -  jxty.  32  lin.  33)  e  Reyidcie  jxistondis  Lib.  II.  c.  J. 


32  CREriORII  I.  REOISTRI 

lupo    fugiunt ,   dum    se    sub    silentio    abscondunt.     llinc  ^  namquo    eos    per    prophetam 

isai.  56,10.  Dominus  increpat,  dicens^:  'Caaes''  muti  non  valentes  latrare\     Hinc  rursum'^  queritur, 

Ezec.  13,5.  dicens'':    'Non   ascendistis'*   ex  adverso,   neque   opposuistis   muruni  pro  domo  Israhel", 

ut  staretis  in  proelio  in  die  Domini\     Ex  adverso  quippe  ascendere  cst  pro  defensione 

gregis  voce   libera   huius   mundi    potestatibus   contraire.     Et   in   die  Domini  in  proelio       ^ 

stare  est  pravis  decertantibus  ex  iustitiae  amore  resistere.    Pastori  enim  ^  recta  timuisse 

dicere,  quid  est  aliud,  quam  tacendo  terga  praebuisse?     Qui  nimirum  si  pro  grege  se 

obicit*',  muruni  pro  domo  Israhel"  hostibus  opponit.     Hinc  rursum  delinquenti   populo 

Thieu.  2,u.  dicitur :    'Prophetae  tui  viderunt  tibi  falsa  et  stulta,  nec  aperiebant  iniquitateni  tuani, 

ut   te  ad  paenitentiam  provocarent'''.     Prophetae  quippe  in  sacro  eloquio  uonnumquam      '" 

doctores    vocantur,    qui    dum    fugitiva    esse    praesentia    indicant',    quae    sint    ventura, 

manifestant.     Quos   divinus   sermo  falsa  videre  redarguit,   quia  dum   corripere   culpas 

metuunt,    incassum   dolinquentibus    promissa    securitate    bhxndiuntur.     Qui   iniquitatem 

peccantium    nequaquam    aperiunt,    quia''    ab    increpationis    voce    conticescunt.     Clavis 

quippe  apertionis  est  sermo  correptionis,  quia  increpando  culpam  detegit,  quani  saepe      i5 

Tit.  1,9.  nescit  ipse  etiam  qui  perpetravit.    Ilinc  Paulus  ait:  'Ut  potens  sit'  exhortari  in  doctrina 

Maiiu.  L',7.  sana,    et    eos    qui    contradicunt    redarguere'.      Ilinc   per  Zachariam '    dicitur :    'Labia 

sacerdotis  custodiunt  scientiam,  et  legem  requirent  ex  ore  eius,  quia  angelus  Domini 

isai.  58,1.  exercituum  ost\    Ilinc  per  Esaiam'"  Dominus  ammonet,  dicens:  'Clama,  ne  cesses,  sicut 

tuba  exalta  vocem  tuam'.  Praeconis  quippe  officium  suscipit,  quisquis  ad  sacerdotium  20 
accedit,  ut  ante  adventum  iudicis,  qui  terribiliter  sequitur,  ipse  scilieet  clainando 
gradiatur.  Sacerdos  ergo  si  praedicationis  est  nescius ,  quam"  chimoris  vocem  da- 
Act.  2,3.  turus  °  est  praeco  mutus?  Hinc  est  enim,  quod  super  pastores  primos  in  linguarum 
specie  Spiritus  sanctus  insedit,  quia  nimirum  quos  repleverit,  de  se  protinus  loqucntes 
ex.ki.  2s,33.  facit.     Ilinc   Moysi"    praecipitur,    ut    tabernaculum    sacerdos   ingrediens    tintinnabulis     25 

ambiatur,  ut  videlicet  voces  praedicationis  habeat,  ne  superni  spectatoris  iudicium  ex 
Exod.  28,35.  silentio  offendat.  Scriptum  quippe''  est:  'Audiatur''  sonitus  quando  ingreditur''  sanctuarium 
in  conspectu  Domiiii,  ct  non  moriatur'.  Sacerdos  namquc  ingredicns  vcl  egrcdiens 
moritur,  si  de  eo  sonitus  non  auditur,  quia  iram  contra  se  occulti  iudieis  exigit,  si 
sine  praedicationis  sonitu  incedit.  Apte  autem  tintinnabula  vestimcntis  illius  dc-  30 
sci'ibuntur  inserta.  Vestimenta  etenim  sacerdotis,  quid  aliud,  quam  recta  opera  debemus 
Psd.  131,9.  accipere,  propheta  attestante^  qui  ait:  'Sacerdotes  tui  induantur  iustitia'?  Yestimentis 
itaque  illius  tintinnabuhi  inhaerent,  ut  vitae  viam  cum  linguae  soiiitu  ipsa  quoque  opera 
sacerdotis  clament. 

Sed  considerandum  quoque  est,  ut  rector-,  cum  se  ad  loquendum  praeparat,  35 
sub  quantae*  cautelae  studio  loquatur  adtendat",  ne,  si  inordinate  ad  loquendum  rapitur, 
erroris  vulnere  audientium  corda  feriantur,  et  cum  fortasse  sapiens  videri  desiderat, 
M;uc.  a,i9.  unitatis  compagem  insipienter  abscidat.  Ilinc  namque  veritas  dicit:  'Habete  sal  in 
vobis  et  paceni  habete  inter  vos'.  Per  sal  quippe  verbi  sapientia  designatur.  Qui  igitur 
loqui  sapienter  nititur,  niagnopere  metuat,  ne  clus  eloquio  audientium  unitas  confundatur.  40 
Eum.  12,3.  Hinc  Paulus  ait:   'Non  plus  sapere,  quam  oportet  sapere,  scd  sapere  ad  sobrietatem'. 

'')  Hinc   rursum   ijucritur  pcr  pmpli.    Doniiuus   increpaus    et   diceus   113.  '•)   uni.  c^incs  ...  diceus 

rl.'2  et  teste  ed.  M  tres    Vatk.  Xona.  et  pleriipie.  "^)  rursus  It  1.  '')  rorr.  e.c  asceiuli  B3;  ascen- 

disti  li  1.  e)  ita  r  2;  jilerique  mss.  hic  et  infra  cumj^endio    isrl.  aut    ilil.  uliintnr.  f|  eteiiim  It  t.  3. 

e)  corr.  in  obiicit  »•  J.  ^)  revocareut  I!  1.  ')  dicunt  li  1.  ^)  qni  r  1.  2 .  corr.  in  (juia  R  1.       45 

1)  add.  et  li  1.  ">)  Ksayaui  li  1.  »)  om.  quani  .  .  daturus  r  1.  ")  Mosi  r  2.  1')  nanique 

B  3.  '1)  Ut  audiatur /iVy.  iiast.;  sujterscr.  manu  jwst.  ut  li  3.  ■■)  add.  et  egreditur  Beij.  past.,  B  3. 

s)  adtestante  r  '2.  ')  (luunta  B  1;  quanto  Itcij.  2>ast.  "I  atteudat  r  1. 

])  Immo  jm-  3Ialachiam.  'J)  Tector  cum  .  .  .  tenet'  (lin.  33  -  pay.  33  Un.  4)  item  e  Met/itlae 

^MStoralis  Lib.  II.  c.  4.  60 


TNDICTIO  IX.  FEBE.  (I,  24).  33 

Hinc  in  sacerdoti.s  veste  iuxta  tlivinani  vocem  tintinnalnilis  mala  punica"^  coniunguntur. 
Quid  enim  per  niala  punica,  nisi  fidei  unitas  dosignatur '.'  Nam  sicut  in  malo  |iuni(>o 
una''  extcrius  cortice  niulta  interius  grana  muniuntur,  sic  innumeros"^  sanctac  ccclcsiae 
populos  unitas  fidei  contegit,  quos  intus  diversitas  mcritorum  tenet.  Tunc  crgo 
tintinnabulis '  niiila  piiiiica  iungimus,  cum  pcr  oiniio ,  qiiod  dicinuis.  unitatciii  tidei 
custodimns. 

Rursuin  cum  me  ad  considerandum  confero,  qualis  rector  in  compassione  qualisque 
esse  debeat  in  contemplatione,  perpendo'',  ut  et  singulis  ^  sit  compassione  proximus, 
et  prae  cunctis  contemplatione  suspensus,  quatenus  ct  per  pietatis  viscera  in  se  infirmi- 
tatem  ceterorum  transferat,  ct  per  speculationis  altitudinem  semctipsum  quoque  in- 
visibilia  appetcndo  transccndat,  ne  aut  alta  petens  proximorum  infirma"  despiciat,  aut 
infirmis''  proximorum  congruens  alta  appetere  desistat^  Hinc  est  namque  quod  Paulus  ■. 
in  paradisum'  ducitur  cacliquc  tertii  secreta  rimatur  et  tamen  illa  invisibiliiiiii  con- 
tcmplationo  suspensa''  ad  cubile  carnalium  mentis  aciem  revocat,  et'  cum  sanctum 
coniugium  creandorum  sit  causa  liberorum,  eis  aliquid  etiam  de  voluptate  largitur, 
dicens':  'Propter  fornicationes  autem  unusquisquc  suam  uxorem  habcat  ct  unaquaeque 
suum  virum  habeat.  Uxori  vir  debitum  reddat,  similiter  autem  et  uxorviro'''.  Ecce 
iam  caelestibus  secretis  inseritur ,  ct  tamen  per  condcscensionis  viscera  carnalium 
cubile  pcrscrutatur,  et  quem  sublevatus  ad  invisibilia  erigit,  hunc'  mentis  ocuhim  ad 
secreta  coniugum'"  inflectit'.  Caelum  contemplatione  transcendit,  nec  tamon  stratum 
carnalium  sollicitudine  deserit,  quia  compage  caritatis  summis  simul  et  infimis  iunctus 
et  in  semctipso  virtutc  spiritus  ad  alta  valcnter  rapitur  et  pietate  in  aliis  acquani- 
miter  ad  ima  revocatur".  Pro  hac  suae  compassione  caritatis  iterum  dicit;  'Quis : 
infirmatur,  et  ego  non  infirmor?  Quis  scandalizatur,  et  ego  non  uror?'  Ilinc  rursus 
ait:  'Factus  sum  ludeis"  tamquani  ludeus'.  Quod  videlicet  exhibebat  non  amittendo 
fidem ,  sed  extendendo ''  pietatom ,  ut  in  se  personam  infidelium  transfigurans  ex 
semetipso  discerct,  qualiter  aliis  misereri  debuisset,  quatenus  hoc  illis  impendcret, 
quod  sibi«  ipse ,  si  ita  essct,  impendi  recte  vohiisset.  Ilinc  iterum  dicit:  -Sive  i 
mente  excedimus  Deo,  sive  sobrii  sumus  vobis',  quia  et  semetipsum  noverat  contem- 
plando  transcendere,  et  eundem  se  auditoribus  condescendendo  temperare.  Hinc 
lacob  Domino  desuper  innitonte'^,  ct  uncto  deorsum  lapide ,  ascendentes'*  angelos 
videt,  quia  scilicet  praedicatores  recti  non  solum  sursum  sanctum  caput  ecclesiae, 
videlicet  Dominum,  contemplando  appotunt,  sed  deorsum  quoquc  ad  inembra  illius 
miserando  dcscondunt.  Ilinc  Moyscs'  crebro  tabernaculum  intrat  et  exit"  et  qui  intus 
in  contemplationc"  rapitur,  foris  infirraantium  negotiis  urguetur^.  Intus  Dei  arcana 
eonsiderat,  foris  onera  carnalium  portat.  Qui  de  rebus  quoquo  dubiis  semper  ad 
tabernaculum   recurrit,    coram   testamcnti    arca    Dominum  consulit,  exemplum  procul- 

*)  e.V2>licat    ad   mari/iiiem    lil:    Maluiii    |iuuicuiii,    uiulum   grauatuin.  '')  curtex    vox  femininn.  el 

in  Moral.   areijorii  Lib.   XXIII.  n.   :U,  XXV.  n.   20  (Muiiriiii).  ^■)  iununiero  r  1.  2.  <•)  aild.  iii. 

maryine    quoniam    necesse    est  r  2.  '')  infiuia   .  .   iutinns    cdd.  G  ct  J/,     rclactantibus    jhss.    ct    lieij. 

past.  f)  appetere    alt;i    reliuquat    Iiej.    past.  S)  piiradysuin   r  2.  '')  ill;un    inv.    ciniteiupla- 

tione  (contemplationem  r  2)  suspeusam  r  1.2;  in  illa  .  .  suspeusus  ed.  0;  suspeusus  Iteij.  pnsl.  M  atque 

in    oceultis    suis    qualiter    tlelieant    conversari    dispensat    clicens    lieri.  past.  ^)   add.    ad/inc    /inuiiniiia 

rersum  (1.  Cvr.  7,  .?J   Eeij.  jiast.  ')  Iiuuc  niisericurditer  {al.  miscratus)  ad  secrota  infirniantiuiu  nculuiu 

cordis   flectit   lieyul.  pa.it.  "')  cuuiugium  r  2.  ")  aeq.  infirmatur  Uei/.  past.  ")  ludaeis  ct  sie 

semper  r  1.  v)  ostendendo  li  1.  i)  sibi  {superscr.  si  ipse)  ita  Ii  1.  >■)  Doraiuum  {corr.  e.c  Domino) 

desuper  {■■niperscr.  scale)  innitentem  II  3.  ')  add.  ac  desceudentes  Beg.  past  ;   mperscr.  et  desceudentes  R  3. 

*)  Moses   r  2.  ")  exiit  r1.  v)  contemplatiouem    Rl,    liej.    past.  ")  urgetur    r  1. 

1)  Hlc  hciis  in  Eefiahie  piistorfdis  Lih.  II.  c.  4.  itii  c.ctiit:  'Jlitki  puuicii  tintinniibulis  iungite, 
ut  per  oiune  quod   dicitis  unitateui   fidei   Ciiuta   observatione  tenciitis'.  2)  'singulis  .  .  .  tiitiy^iitur' 

(lin.  S  -  pii{).  34  lin.  28)  e  B&juhw  pasturalis  Lib.  II.  c.  5. 

REli.  Greg.  I.  ■' 


31  GrxEtiO]?I[  I.  REGISTRI 

dubio  lectoribus  praebcns,  ut  cuin  foris  niubigunt,  quid  disponiint,  ad  mentem  sempcr 
quasi  ad  tabernaculum  redeant,  et  velut  coram  testamenti  arca  Dominum  consulant, 
si  de  his,  in  quibus  dubitant,  apud  semetipsos  intus  sacri    eloquii  paginas''   requirant. 

Lue.  6,12.  Hiiic  ipsa  veritas  per  susceptionem  nobis  nostrae  humanitatis  ostensa''  in  monte 
orationi  inhaeret",  miracula  in  urbibus  exercet,  imitationis  vidclicet  viam  bonis 
rectoribus  sternens,  ut  etsi  iam  summa  contemplando  appetunt,  necessitatibus  tamen 
infirmantium  compatiendo  misceantur,  quia  tunc  ad  alta  caritas  mirabiliter  surgit,  cum 
ad  ima  proximorum  se  misericorditcr  ;fdtrahit'',  et  quo  benigne  descendit  ad  infima, 
valcnter  recurrit  ad  summa. 

In '^  qua  videlicet  compassione  necessc  cst,  ut  talcm  sc ,  qui  pracest,  exhibeat, 
cui  subiecti  quiquo '  occulta '^  quoque  sua  prodcre  non  crubeseant,  ut  cum  temptationum 
fluctus  parvuli  tolerant,  ad  pastoris  mcntcm  quasi  ad  matris  sinum  recurrant,  et  hoc, 
quos    se    inquinari    pulsantis    culpae    sordibus    praevident,    exhortationis    eius    solatio 

:.  Rog.  7,j;i  lacrimis  orationis  hivent.  Unde  et  ante  fores  templi  ad  abluendas  ingredientium  manus 
mare  acneum,  id  est  luterem,  duodecim  boves  portant,  qui  quidem  facie  exterius 
eminent,  sed  ex  posterioribus  latent.      Quid   namque  duodecim  bubus'',  nisi  universus 

1.  Cor.  ii,'j   pastorum  ordo  signatur'.'  De  quibus  Paulo  disserente  lex  dicit:  'Non  opturabis  os  bovi 

ex  D..11I.     1  ,          ^  .,  •  n  ,     T        •  ■     j- 

s.s^.  trituranti .  Quorum  quidem  nos  aperta  opera  cernimus ,  sed  apud  distrietum  mdicem 
quae  illos  posterius  maneant  in  occulta  retributionc,  nescimus.  Qui  tamen  cum 
condescensionis  suae  patientiam  dilucndis  proximorum  confessionibus  praeparant,  velut 
ante  fores  templi  luterem  portant,  ut  quisquis  intrare  aeternitatis  ianuam  nititur, 
temptationes  suas  menti  pastoris  indicet,  et  quasi  in  boum  lutere  cogitationis  vel 
operis  manus  lavet.  Et  fit  plerumque ,  ut  dum  rectoris  animus  aliena  temptamenta 
condescendendo  cognoscit',  auditis  temptationibus  etiam  ipse  pulsotur,  quia  et  haec'' 
eadem,  per  (luam  populi  multitudo  diluitur,  aqua  proculdubio  luteris  inquinatur.  Nam 
dum  sordes  dikientium  suscipit,  quasi  suac  munditiae  serenitatem  perdit.  Scd  haec 
nequaquara  pastori  timenda  sunt,  quia  Deo  subtiliter'  cuncta  peusante,  tanto  facilius 
a  sua  eripitur,  quanto  miscricordius  ex  alicna  tomptatione  fatigatur. 

Rursus  cum  me  ad  consideranduin  confero ,  qualis  in  humilitate,  qualisque  esse 
rector  debeat  in  districtione ,  perpcndo  ([uoniam  neccesse  cst,  ut  et  bene  ugentibus  "^ 
sit  per  humilitatem  socius,  et  contra  delinqucntium  vitia  per  zclum  iustitiae  erectus, 
quatenus  et  bonis  in  nullo  se  praeferat,  et  cum  pravorum  culpa  exigit,  potestatem™ 
prioratus  sui  agnoscat,  ut  et  honore  suppresso"  aequalem  se  subditis  bene  viventibus 
deputet,  et  contra  perversorum  culpas  ex  zelo  iustitiae  excrescat".  Ilinc  est  namque, 
quod  Petrus^  auctore  Deo  sanctae  ecclesiae  principatum  tenens  a  bene  agente  Cor- 
nelio  et  sese  ei  humiliter  prosternente  inmoderatius''  vencrari  recusavit,  seque  iili 
Act.  lo.ji;.  similem  recognovit,  dicens:  'Surgc,  nc  fcceris,  et  ego  homo  sum'.  Sed  cum  Annaniae 
Act.  .s,.s.  et  Saffirae'1  culpam  repperit,  mox  quanta  potentia  super  ceteros  excrevissct  ostendit. 
Verbo  namque"'  eorum  vitam  perculit,  quam  spiritu  perscrutante  deprehendit,  et  sum- 
mum  se  intra  ecdesiam  contra  peccata  recoluit,  quod  honore  sibi  vehementer  inpenso" 
coram  bene  agentibus  fratribus  non  agnovit.  Hic  communionem  aequalitatis  mcruit 
sanctitas    actionis,    illic   zelus    ultionis    ius  aporuit  potestatis.     Ilinc   est,  quod  Paulus 

^)  ion\   cr  iili)quu»  jjagiiiis  /■  2.  '')   nslousani  r  J,  11  1.  '•'}   {vtii,  iu  luoutc)  onitioucs  iu  horeiuo 

li  I.  il)  attr:iliit  r  I.  2.  >=)  Tal(3s   auteui    sese   qui   praesuut   exhibeant   quibus   subiecti   occulta  Itey. 

pasl.  f)  quippe  ed.   VciicL  e)  lln  r  1 ;  quod  relujni  cudd.  '■)  bobus  H  1.  ')  recoguoscit 

r  J.  '')  hac  )■  /.  2.  ')  suptiliter   el   sic  eaejjius  li  1.  ™)  add.    protiuus   liei/.  past.  »)  sub- 

presso  )•  1.  2.  ")  et  erga  perversos  iura  rectitudinis  exercere  uou  forniidet  Jleg.  pasl.  1')  inunodoratius 

li  1.  '!)  Anauiae  et  Saphirae  li  1.  "■)  Dum  bonamque  R  1.  ^)  iuipeuso  r  1.  2. 

1)  'bene  agentibus  .  .  .  deinitet'  (li}i.  HO  —  lin.  34)  e  Beoiilae  pdstwtilis  Lib.  II.  c.  6.         2)  'Petrus  .  .  . 
clominatur'  (lin.  35  -  paij.  35  lin.   '.>)  iteiii  e  lUyitliic  piistwalis  Lib.  II.  c.  6. 


INDICTIO  IX.  FERU.  (I,  24).  35 

bene  agentibus  fratribus  praelatum  se  esse  nesciebat ,  cum  diceret :    'Non  quia  domi-  2.  Cor.  1,23. 

namur  fidoi  vestrae,  sed  adiutorcs  sumus  gaudii  vestri'.      Atque  ilico  adiunxit:    'Fide 

enim    statis',    acsi    id    quod    protulerat   aperiret ,  dicens :     Ideo   non   dominamur    fidei 

vestrae,  quia  fide  statis;   aequales  enim  vobis  sumus,    in    quo  vos  stare  cognoscimus. 

Quasi    praeiatum    se    fratribus    esse   nesciebat,  cum  diceret:    'Facti   sumus  parvuli  in  i.Thoss.  2,7. 

medio  vestrum".     Et  rursum:    'Nos    autem    servos    vestros    per   Christum\      Sed   cum  2.  Cor.  4,5. 

culpam,  quae  corrigi  debuisset,  invonit,  ilico  se  magistrum  esse  recoluit,  dicens:   'Quid  1.  ivir.  4,21. 

vultis,  in  virga  veniam  ad  vos\     Summus  itaque  locus  bene  regitur,  cum  is  qui  praeest, 

vitiis  potius  quaiu  fratribus  dominatur.     Bene  acceptam  potostatem  regit,  qui  et  tenere 

illam  novit  ct  impugnare.      Bene  liane  regit,    qui    scit    per    illam   super    culpas    erigi, 

scit  cum  illa  ceteris  in  aequalitate  componi. 

Sic  autem  servanda  est  virtus  humilitatis ',  ut  non  solvantur  iura  regiminis,  ne 
dum  praelatus  quisque  plus  se  quam  decet  deicit,  subditorum  vitam  restingere  sub 
disciplinac  vinculo  non  possit ,  et  sic  servanda  est  disciplinac  soveritas,  ne  dum  plus 
quam  necesso  est  zelus  accenditur,  mansuetudo  funditus  amittatur.  Saepe  -  namque 
vitia  virtute.s  se  esso  mentiuntur,  ut  tenacia  parsimonia,  effusio  largitas,  crudelitas 
zelus  iustitiae,  romissio  piotas  volit  videri.  Disciplina^  ergo  vel  misericordia  multum 
destituitur,  si  una  sine  altera  tencatur.  Sed  magna  discretionis  arte  servanda  est  et 
iuste  consulens  misericordia  et  pie  saeviens  disciplina.  Hinc  namque  est,  quod  Luc  10,34. 
docente  veritate  per  Samaritani  studium  semivivus  in  stabulum  ducitur,  et  vinum  atque 
oleum  vulneribus  eius  adhibetur,  ut  per  vinum  scilicet  mordeantur  vulnera,  et  per  oleum 
foveantur.  Necesse  quippe  est,  ut  is  qui  sanandis  vulneribus  praeest  in  vino  morsum 
doloris  adhibeat,  in  oleo  mollitiem  pietatis,  quatenus  per  viuum  mundentur  putrida, 
per  oleum  sananda  foveantur.  Sit  crgo*  amor,  scd  non  emolliens,  sit  vigor,  sed  non 
exasperans.  Quod  bene  illa  tabernaculi  arca  significat ,  in  qua  cum  tabulis  virga  Hei.r.  9.4. 
simul  ct  manna  est ,  quia  cum  scripturae  saerae  scientia  in  boni  rectoris  pectore.  si 
est  virga  districtionis,  sit  et  manna  dulcedinis. 

Suscopto  itaque  pastoralis  curae  onerc  cuiu  cuncta  luxec  atque  alia  huiusmodi 
multa  considero,  vidco  quod  esse  non  possum,  maximc  (piia  Iioc  in  loeo  quisquis 
pastor  dicitur  curis  exterioribus  graviter  occupatur,  ita  ut  saope  incertuni  fiat,  utrum 
pastoris  officium,  an  terreni  proceris*  agat.  Et  quidem  quisquis''  regendis  fratribus 
praeest,  vacare  funditus  a  curis  exterioribus  non  potest,  sed  tamen  curanduni  magno- 
pere  est,  ne  ab  liis  inmoderate'^  deprimatur.  Unde  '  recte  ad  Ezechihelem  dicitur: 
'Sacerdotes  caput  suum  non  radent'',  neque  comam  nutrient,  sed  tondentes  adtondant'' E/.oc 44,20. 
capita  sua'.  Quid  enim  signant  capilli  in  capite,  nisi  exteriores  cogitationes  in  mente? 
Qui  dum  super  cerebrum  insensibiliter  oriuntur,  curas  vitae  praesentis  exprimunt. 
Quae  ex  neglegenti  ac  torpenti  sensu,  quia  inportune  prodeunt,  quasi  nobis  non 
sentientibus '  procedunt.  Quia  igitur  cuncti  qui  praesunt  habere  quidcm  sollicitudines 
exteriores    debent,    nec    tamen    eis   vehementer  incumbere ,  sacerdotes  recte  et  caput 

'^)  procuratoris   teste  ed.  M  Vntic.  10:>l  ct  tftll.  '')  rjni  II  1.  c)   immoderate  )■  /.  J.  •')  con: 

iii  radarit  Jl 3.  <")  attoinlaiit  r  /.-  ait  toiidaiit  11  1.  0   iirosentiljus  {super.tci:  vel  seiitieiitibus)  B  1. 

1)  'virtus  humilitatis  . .  possif  (fm.  tJ  -  lin.  14)  iteiii  c  IIcijiiIm  jxistoralis  Lib.  II.  c.  0.  2)  'saepe  .  . 

videri'  (liii.  lo  -  lin.  17)  e   Reyulae  %Ktst(»-idif:  Lib.  II.  c.  u .  cjitae  ipsa  Mufida  e  MoraUiim  Lih.  XXIII. 
■».  V.i  c.  II  lumsisse  fidftur.  3)  'Discipliua  ..  .  foveautur'  (lim,.  IT-lin.   'H)   item  e  I{e(iiihie  jicistomlis 

Lib.  II.  c.  6  iibi  hic  lociis  incipit:    Naui  sirut  in  libris   Moralibus   iani   (lixiuius.     HmJein  rci-bn.  Ici/iintiir 
in   Moral.    Lih.  XX.  n.  14  c.  .S.  4)  '.Sit   ergo  .  .  .  dulcedinis'    (liii.  24  -  lin.  27)    itein    e    Bennhie 

pastoralis   Lib.  II.  c.  0  fin.    iibi   aiitem   praeeeclit    concliisiu    nii.^^tni:    (.iuod    Ijene    cct.  .'>)  'Unde  .  .  . 

claudant'  (lin.  .9.3  -  iMqi.  .3«  lin.   .sj  initio  ininiis  acciirate  seil  jiosl  rcrbnteniis  ciiin  Heciiihu:  jKisloriilis  Lib.  II. 
c.  7  consentit. 


3P,  CKKdORlI  I.  I!K(!ISTKI 

proliibentur  radere,  et.  comam  mitrirc,  ut  eogitationes  carnis  de  vita  subditorum  nec 
a   se*    funditus    amputent,    nec    rursum    ad    crescendum    nimis   relaxent.      Ubi   bene 

Ezec.  44,20.  dicitur:  'Tondentes  tondant''  capita  sua,  ut  videlicet  curae  teniporalis  sollicitudinis'' 
et  ad  quantum  necesse  cst  prodeant  et  tamen  recidantur  citius,  ne  immoderatius  ex- 
creseant.  Dum  igitur  et  per  amministratam''  exteriorein  providentiara  corporalis 
subditorum  vita'^  protcgitur  et  rursus  per  moderatam  alta  cordis  intentio  non  impe- 
ditur.  quasi  capilli  in  capite  sacerdotis'  servantur,  ut  cutem  cooperiant,  et  resecantur, 
nc  oculos  claudant.  Sed  hoc  in  loco  huius  discretionis  moderamiiia  video»  servari 
non  posse ,  quia  tanti  eotidie  casus''  imminent,  ut  mentem  simul  obruant,  cum  vitam 
corporalem  necant.  Unde,  frater  sanctissime",  per  venturum  iudicem  rogo,  per  nuil- 
torum  milium  angelorum  frequentiam,  per  ecclesiam''  primitivorum,  qui  conscripti' 
sunt  in  caelis,  sub  hoc  pastoralis  curae  onere  lassescentein  orationis  tuae  intercessione 
me  adiuva,  ne  suscepta  me  pondera  ultra  vires  premant.  Memor  vero,  quod  scriptum 
lac.  5,10.  est :  'Orate  pro  invicein,  ut  salvemini',  etiam  impcndo  quod  peto.  8ed'"  recipiam" 
quod  impendo.  Dum  enim  nos  nobis  per  orationis  opem  coniungiinus",  quasi  ambu- 
lantes  per  lubricum  vicissim  nobis  manum  tenemus,  fitque  ex  niagna  provisione 
caritatis,  ut  eo  singulorum  robustius  pes  figatur'',  quod  in  alteroi  alter  innititur. 

B..m.  10,11)  Praeterea"'  quia  'corde  creditur  ad  iustitiam,  ore  autem  confessio  fit  ad  salutem', 

sicut  sancti  cvangelii  quattuor  libros,  sic  quattuor  concilia '  suscipere  et  venerari  me 
fateor.  Nicenum  -  scilicct,  in  quo  perversuni  Arrii  dogma  destruitur^  Constantino- 
politanum^  quoque,  in  quo  Eunomii  et  Maccdonii  error  convincitur,  Efesenum' *  etiam 
primum,  in  quo  Nestorii  iinpietas  iudicatur,  Chalcedonense"  '  vero,  in  quo  Euthychis^ 
Dioscorique  pravitas  rcprobatur'*',  tota  devotione  complector,  integerrima  a.pprobationc" 
custodio,  quia  in  his  velut  in  quadrato  hipide,  sanctac  fidei  structura  consurgit,  et 
cuiuslibct  vitae  atque  actionis  cxistat,  quisquis  eorum  soliditatem  non  tonet,  etiam  si 
lapis  esse  cernitur,  tanien  extra  aedificium  iacet.  Quintum  quoque  concilium"  pariter 
veneror,  in  quo  opistola,  quae  Ibae^  dicitur,  erroris  plena,  rcprobatur  %  Theodorus 
personam  mediatoris  Dei  et  hominum  in  duabus  subsistentiis  separans  ad  impietatis 
perfidiam  cecidisse  convincitur.  scripta  quoque  Thcodoriti',  pcr  quae''  bcati  Cyrilli  ■■ 
fides  reprehenditur,  ausu  dementiae  prolata  rcfutantur.  Cuuctas  vero  quas  praefata 
veneranda  concilia  personas  respuunt,  rcspuo  ,  (juas  vcnerantur,  amplcctor,  quia  dum 
universali  sunt  consensu  constituta,  sc  ct  non  illa  dcstruit,  quisquis  praesumit  aut 
solvcrc,  quos  religant,  aut  ligarc,  quos  solvunt.     Quisquis  ergo  aliud  sapit,    anatlicma 

ti)   suIkI.  iiecare  r->.  '■)  corr.  e.r  toiident   1!  :i.  <")  forr.  in  si.llloitinliucs    // .V.  <1)  aaiiiiiii- 

stratam  r  1.  e)  vitaiii   /,'  I.  f|  sacercloti  t!  1.  »)  ndd.  iiie  r  2.  '')  causas  ;• /.  '|   (Ju! 

R3  corre-j-U.  ffid.-eliardii.^  71'.)  add.  ad  mari/inem:  queni  unnni  mgat  cum  pluribus  scribat.  1*1  ccclesiis 

r  1.  1)  scrii)ti  111.  '")  add.    nianu   po.'!t.  ut  11  S.  ")  superscr.   alia    manu    vcl    rcpcto    /,'.■;. 

»)  coniungiinur  I!  1.  .3.  i')  pes  tigatur  )•  J,  11 1,  edd.  pr.  G;  perfigatur  )■  1;  caritas  pcrfigatur  cd.  .1/.  n)  (juo 

in  alterum    11  1.  S.  ■■)  'fiii   11  .H   correrit    (Eckehardus  IV.)    superscr.    Ecce    syuoilica.  »)  ilistrni- 

tur)-2.  t)  Epliesiuum  K  /.  •■)  Calceilonense  7?  7.  t)  Eutliicliis  »-2;  Euthicis  /.'  /.  "■).•,//•/■. 

m  pravitates  reprobantur  7i' .'■>.  '')  adiirobatione  )•  2.  y)  Ihi  {assciih.  in  marffine  Ibe)  /.' /.  ')  add. 

et  Itl;  corr.  Tbeodorus  in  Tbo..il..rusijue  1{  H.  »)  Tbcodoreti  BH.  '')  quem  KS.  c)  cii.ini   /,■  /. 

1)  Cf.  Iiixtniiani  cinistitutiiniim  ii.  .'-..■;;;  (Cud.  1.  1,  T  [vf.  1,  1,  S]  Iiixliniinii  rivcriptiim  ad  lohnnicm  II. 
papmn.):  (ixoXov^oviTeg  d'i(t  ndfnoy  KtTc.  ('tyi(tii  rtjQuai  avyodoii  x(ti  tok"  rrrtp'  ixdanjg  (wriuy  (fut- 
Timoi&siai ,  xovr iaii  rTif  fi'  yix(ti(f  .  .  xiii  11]^  fc  ravrn  rfi  jidaiXfvovafi  nnXei  (sc.  Cmhstimtinnpnl.)  .  .  xai 
Tiji;  iv  'E(pea(0  TiQoriQae  xai  xtig  iv  Xit'Axij()oi'i  .  .  .  K(ti  1'/  ith'  h'  'Ecfiaio  n{)orii>(t  riiv  n  (tafiSii  SfaiiiQiov 
x(ti  rit  (ivrov  (foy/utra  x(t!^f7'Ai  rs  xai  (Ivfitt^uiitiac  ...  7/  <l'f  f j'  \(t'/.xi]d'6vi  ('tyiit  avvndog  .  .  .  (ivt^^htiKiriaf 
x(t(  Tov  (iat,ir/  Evrv/i(t  X(ti  rti  (ithoi  (ioyiiitrit.  -2)  innm  :',J.'i.  S)  annii  :isi;  if  p.  I'.i.  4)  ainii)  4.11. 

5)  unnri  4i)l;    cf.  p.  i«  not.   I.  li)  ('im.itantiniipolitiiniim    tmni  HfiH ,    iilii    iria    cnpitula    iTj/rohunliir; 

cf.  p.  ;.S'  noi.  2. 


TNDr{"no  IX.  FEBR.  il,  24.  2iA). 


37 


sit.  Quisquis  vero  praedictarum  synodorum "  fidem  tenet,  pax  ei  sit  a  Deo  patre  per 
lesum  Christum  filium  eius,  qui  cum  eo  vivit  et  regnat  consubstantialiter  deus  in 
unitate    Spiritus  sancti,  per  oninia  saocula  saeculoruiu.     Amen. 


I,  24  a. 

Gregorius  I.  papa  lolianni  rpiscopo  (Bavennati)  ohhmjantK  quod  xmitificnlumfmiere 
5       voluerit,  liegulam  pastoralcm  niittif,  qua  qualis  deheat  csse  pontifc.r  docet.  :jf)l. 

Opp.  S.  (Irefioiii  2>P-  «'■  ^f:  Tom.  II,   I:  ed.  (f:   Tom.   1,  lo.^j:^.  —  Liffe  Beij.  10'.I4. 

REVERENTISSIMO  ET  SANCTISSIMO  FRATRI  lOHANNI  COEPISCOPO 

GREGORIUS. 

rastoralis  curae  me  pnndera  fugcre  delitescendo^  voluisse,  bcnigna,  frnter  karis- 

10      sime,  atque  humili'' intentione  rcpracliendis :  quae  ne  quibusdam  levia  esse  videantur, 

praesentis    libri  stilo  exprimo  de    eorum    gravidine    omne  quod  penso,  ut  et  haec  qui 

vacat    incaute    non    expetat    et    qui    incaute    oxpetiit    adeptum    se    esse    pertimescat. 

Quadripertita  vero    disputatione    liber    iste    distinguitur ,   ut  mV  lectoris  sui  animum'' 

ordinatis  alligationibus"  quasi  quil>usdani  passibus  gradiatur.     Nam  cum  rcrum  necessi- 

15      tas  exposcit,  pensanduni  valde  est,  ad  (uilmen  quisque  regiminis  qualiter  veniat.     Atque 

ad   hoc    rite    perveniens,    ipialiter    vivat.      Et  bene    vivens,    qualiter  doceat.     Et  recte 

docens  infirmitatem  suam    cotidie    quanta"^    consideratione   cognoscat,  ni>  aut  liumilitas 

accessum   fugiat.    aut    ])erventioni    vita    contradicat ,    aut  vitam  doctrina  distituat",  aut 

doctrinam   praesumtio    extollat.      Prius    orgo    appetitum    timor  temperet.     Post    autem 

20      magisterium,    quod   a  non  quaerente  suscipitur,  vita  commendet.      Ac    deinde  necesse 

est ,    ut    pastoris    bonum     (piod    vivendo    ostenditur    etiain    loquendo   propagctur.     Ad 

extremum  vero  superest,  ut  perfecta  quaeque  opera   consideratio  propriae  infirmitatis 

deprimat,  ne  liaec  ante  arbitris''  occulti  oculos  tumor  elationis  extinguat. 

Sed    quia    sunt    pleri(|ue    milii    inperitia'  similes,    qui  dum   metire''  se  nesciunt, 
2:1      quae  non  dedicerint  docere  concupiscant',  qui  pondus  niagisterii  tanto  levius  aestimant, 

^)  .'iiiiixldnuii  It  I. 

I,   •>4a     Contuli   denuo    am   cod.   ms.    hihtiotllecae    riiji!lii/,iris    Eporedieiviis    (Ivrea)   n.  1,    forma    oct. 
tnemhr.  saer.   VII.   litferis  meroriniiicis  optime   seripto;   et   ntnt    roil.    tits.    hihliotheeae  I^erolincnsi.^    lut.  theol. 
in  fol.  362,  memhr.  saec.  IX.  e.r.  (antea  'S.  Liudyeri   in  Verdeiw'J    scripto  ah  Harduino  iireshiitero.  —   (hn. 
30       titulum:  Keverentissimo  . . .  Gregorius  Ii^r.  lierl.;  add.  salutem  lestibus  Maurinis  cod.  Oemetieensis.  ")  delitis- 

cendo  Berl.  '')  bumillima  Berl.  ")  et  Berl.  ••)  corr.  in  animus  Berl.  ")  ita  practer  Ivr. 

Berl.  et  test.  M  Trecensis  cod.  saec.   VII.  litteris  uncialihus  exaratus.  f)  tanta  Berl.  8)  destituat  Ber/. 

li)  ita   c.odd.   et    Irr.    el    Trec.  cf.  p.  Sl  not.  rj ;    occulti    ar))itris    (s   ras.  delet)  Berl.  ')  imiieriti   Ber/. 

^)  metiri  Berl.  ')  concuiiiscunt  Ber/. 

35  I,  24a     Priiito  ^timtiftciihis  stii   iimto    Itiinc  /ihrttm  'rrijti/iir  piistoralis'  f<e  .snvjwissc  /jwp  iin/icid  piipii 

ep.  V,  5.S  dicens  dc  ii/o  /iiiro:  qncni  in  (')iisco]i;itus  niei  cxorclin  srri|psi.  Srtl  i:i  iiriito  csl .  iiiiiit  itfftiiittiic 
supra  proliiila  iiitclltytil  ct  sijitodicitm,  (ep.  I,  -24)  ct,  lictjit/ttitt  ]iitsliirttlritt  riidrtti  Irittjiorr  i:omiiostltts  rssc.  I  ide 
iiotas  iid  rp.  I,  24.  Liiirtnn  rrtjtilae  jMXStoralis  hittdiittts  r.iio/htitf  li  Liriiintittis  iinfrti  cji.  I.  41ti)  el 
Ccilumbanus  (irUei'  Chreflorii  epp.  ed.  M IX,  ]2i,  quam  epistolam  mis  qttit/rm  intrr  ttlitts  ('olttntltitiii  cptslo/as 

i')  reccmebimm).  —  lohmnes  cuius  sedem  titidus  nmi  dicit,  d  Cmistantinojio/ititittts  tpisropits  cotjitinitiitr  titttitntor 
explicatur  (ah  Isitloro  Dr  riris  il/.  c.  XXXIX.  XL  frit/c  cd.  Airrtdi:  itoti  iltt  sc  Ittdtrt  Itt  rd.  r,diricii/  ct 
ab  Ildefomo  in  iidditionc  ail  Isidoram  c.  I )  cl  Ttttrcittttis  ciiiscopus  (in  ]'ilis  (irrjorti.  pfiirlrr  Viitt/ttm 
diac.  C.  Xir  et  liihittiium  dittc.  Lih.  IV.  C.  7:\  in  Vita  t,aoiitir  Saiiijttllritsi .  qtttim  itt  j,t;tiftlii.nr  rtlimas). 
De  CcmslUMtitwportttiito   lohttiute  cf.  cp.   I,  4.      Nos  potiiis  Irtidifiiinrm  tlitliitim   iirtir/rrimtis  .  j.ritrsniim  citia 


3$  CxHEGORn  I.  REOTSTRI 

quanto  vim  magnitudinis  illius  iguorant,  ab  ipso  libri  liuius  reprachendantur  exordio, 
ut  quia'"  indncti  ac  praecipites  doctrinae  arcem  tenere  appetunt  a  praecipitationis 
suMo  ausibus  ut"  ipsa  loquutionis  nostrae  ianua  ropellantur. 


Ecce '  bone  vir  repraehensionis  meac  necossitate  conpulsus,  dum  monstrare  qualis 
esse  debeat  pastor  invigilo,  pulchrum  depinxi  hominem  pictor  foedus  aliosque  ad 
perfectionis  litus  dirigo ,  qui  adhuc  in  delictorum  fluotibus  vorsor.  Sed  in  huius 
quaeso  vitae  naufragio  orationis  tuao  mo  tabuhx  sustine ,  ut  quia  pondus  proprium 
doprimit  tui  meriti  manus  me  °  levet. 


I,  25. 

Grcgorim  I.  papa  Anastasio ,  ixttriarchnc  Antiocheno,   cle  susceptis  pontificatiis  curis 
qncritur.     Synodicam  transmittcns  pcr  Bonifacimn  dcfcnsorcm  sccretum  quoddam  ci  com-     lo 
municat.  S.  Petri  clavcs  donat.  5.9J,  Fchr. 

Cmld.  R  et  r :  Tndidio  IX.  cap.  25. 

Edd.  M:  Lib.  I.  ep.  26;  G:  Lib.  L  ep.  25.  —  Inffi  Refi.  !0ii3  (729). 

GREGORIUS  ANASTASIO  PATRIARCIIAE  ANTIOCHENO. 

Scripta   vestrae   beatitudinis  uti    fes.sus   requiom,    salutem  eger,    fontem   sitiens,      n 
umbram  aestuans  inveni.     Neque  enim   illa  verba  per   linguam  carnis  videbantur  ex- 
pressa,    quia    sic   spiritalem   amorem   suum,  quem  gestabat^,  aperuit,    ac  si  mens  per 
semetipsam  loqueretur.     Sed  durum  valdo   fuit,  quod  secutum  est,  quia  amor  vester 
terrena    mo    portare    onera    praecepit    et  quem  prius  spiritaliter  diligebatis,  posf'  ut'' 
aestimo  temporaliter  amantes,  usque  ad  terram  me  superposito  onere  depressistis.  ita      -'o 
ut   oninom   mentis    rectitudinem  funditus  perdens    contemplationisque*   aciem  amittens 
Psai.118,107.  non  per  prophetiac  spiritum,  sed  per  experimentum  dicam:  'Incurvatus  sum  et  humili- 
atus  sum   usque   quaque\      Tanta   quippe    me°    occupationum   onera  deprimunt,  ut  ad 
superna   animus    nullatenus    erigatur.     Multis   causarum    fluctibus    quatior   et   post   illa 
Psai.  68,3.  quietis   otia   tumultuosae    vitae   tompestatibus   adfligor'',    ita  ut   rocte   dicam:    'Veni  in      25 
altitudinem^  maris  et  tempestas  demersit  me".     Periclitanti  igitur  mihi  orationis  vostrao 
manum   tendite,   vos    qui   in  virtutum    litore  statis.     Quod  vero  me  os  Domini,  quod'' 
lucernam    dicitis,    quod    lotiuendo    multis   prodesse   multisque   posse    lucere   perhibetis, 

m)  qui  cnrr.  in  quia  Berl.  ")  iln   Irr.  Berl. :  meHti.^  furte  iu  ed.  M.  ")  om.  me  Berl. 

1,  25     (hn.    lilvluin   et  numerum    ulrumque    add.    manu    p0.1t.    H 1.  ^)  rorr.    in    gestiibaut    B 1.       30 
Ij)  postea   r  2.               ^)  ut  superscr.  r2;    ut   ita  li  l,    xed    ita    ras.    deletur.  'M  contemplatiouique   II  l. 

")  om.  r  1.  2.  f)  affligor  r  1.  «)  altitudiue  R  1.  '■)  et  B  1. 

/sirfwKS  e.v  titiili  ipsius  silentio  ad  interpretatione.m  mam  iiudnx  e.ixe  rideiitiir.      luhaiinex   Rnreniiax  itiitem, 
Boituie  tuitm  iit  ijyse  infra  ep.  III,  60  recolit  (cf.  Agnellntn,   SS.  Lamjob.  p.  ,342)  in  sinu   at^jue  greniio 
Romanae  ecclesiae  enutritus  et  Deo  auxiliante  provectus,  viagna  fainiliaritute  ciim  pupa  conimictus  erat,      35 
iisepie   ad    teinpus    ciiin   pidlii    Ivmores  illeiiitiinus  ainbiens,  ainbitiosns  et  ainbifinns  a  G-reijorio  reiireheiiditur 
(cf.  epp.  III,  54.    V,   15). 

1)  Haec  verba:  Ecce  .  .  .  levet  in  extreiim  parte   Re/iulue  }ia.iluralis  dis.ieiiatioiie  iain  e.ejileta  ijiiasi 
epilogus  exstant,  cpiem  iios  epistolae  praeunti  annedetuium  piitcmms. 

I,  25     Vicle  ad  hanc  epistokim  quae  supra  ad  ep.  I,  7  adnotaininus.    Nam  cum  epistolam  inodo  citatam      40 
Gregcnius  lum  Ancistasio  dcdisset,   primam   novae   epktohte   partem   usque   ad  multi.s    prodesse  (multi.sque 
posse  lucere)  perhibetis  sujna  lin.  2S  ipsis  fere  rerbis,  quibits  antea  eji.   T,  7  scripserat,  e.vjirimit.     Omiftit 


INDICTIO  IX.  FEBR.  (I,  25.  2G).  39 

acstimationem  mihi  meam  tateor  in  dubietatoni  maximam  peiduxistis.  Considero 
namque  qui  sum  et  nihil  in  me  cx  huius  boni  signo  dcpreliendo.  Considcro  autem 
qui  estis  ct  vos  mentiri  possc  non  arbitror.  Cum  ergo  credero  volo ,  (juod  dicitis, 
contradicit  mihi  infirmitas  mca.  Cum  despucre'  volo,  quod  in  laudc  mea  dicitur, 
contradicit  mihi  sanctitas  vestra.  Scd  quacso,  vir  sancte,  nobis  aliquid  de  hoc  certa- 
mino  nostro  conveniat,  ut  etsi  non  quod  dicitis  ita  cst,  sit  ita  quia  dicitis  '. 

Praeterea  sicuti  patriarchis  aliis,  paribus''  vestris,  synodicam'  vobis  epistolam^ 
dircxi,  quia  apud  me  scmpcr  hoc  estis,  quod  ex  omnipotentis  Dei  munere  acccpistis 
csse,  non  quod  ex  voluntate  hominum  putamini  non  essc. 

Latori  vero  praesentium  Bonitacio  defcnsori''  aliqua  iniuiixi,  quae  sauctitati 
vcstrae  debeat  secretius  intimaro*. 

Amatoris  autcm  vestri  beati  Pctri  a])iistoli  vobis  chivcs  transmisi'',  quac  super 
egros  positae  nuiltis  solent  miraculis  coruscare. 


I,  26. 

Grcgorlus    I.   papa  AnasUtslo ,  arcliicpimxqw  Corinfhio ,  urdinatinniiu  snam  indicat. 
15      Bonifacium  clefensorem  ad  impcratorcm  (Maiiricinm)  missiim  commcndat.       .'>'J1,  Fchr. 
Codd.  R  et  r:  Indictio  IX.  cap.  26". 
Edd.  M:  Lib.  I.  ep.  27;  G:  Lib.  I.  rp.  UC.  —   hiffc  Rc(i.  lOO.J  (730). 

')  (iisputare  codd.  li  el  r;  discutere  cd  0.  PrnebH  lectiunem  meavi  lo/i.  diac.  Lib.  I.  c.  49  cod.  Berol. 
^)  Iratribus  {mperscr.  paribus)  B  1;  patribus  r  2.  ')  sinodicam  R  1. 

20  initciii  iiiiae  dixerat  de  suggessivne  (ul  impcmtoiTm,  iit  Aiiiiftasiuni  honore  restituto  Roniam  renire  coiux- 
diit,  iiiliciens  nunc  de  synodica  et  de  chirHiiis  .timcti  l'ctri.  —  I)e  tempoix  huius  epistohie  cf.  notam  2.  — 
()ii<i  iii  exilium  Anmtasius  mi^in^  sit ,  II.  Kiiiiii>fiiiiiUer,  De  Anastasio  Sinaita  (Wircebargi  1865)  p.  7 
iiiciiiiiiii  relinqiiit,  coniciens  tiiiitiiiiiiinxlo  ciiiii  111  iiioinistcriiim  SHum  niriisum  fiii^ise.  Sed  ciim  Bonifaciiis 
ilcfciimir.  iit  c:c  cp.   I.  21!  liijiict ,  iiil  impcriiliiiciii  iiiixniin   liiiiic  cpistiiliiiii  Aiiiixtiisiii  triiilciiihim  recepeiit,  eum 

2J  Coiistiiiitniiipiili  dcgisse  crcdiiiiiis.  Iil  ijiiiid  cl  cp.  I,  7,  ipiiim  iilinc  cjiistohic  iii  ciiiidcm  iiiiiem  missae  praece- 
(liiiit,  (jiiiiihiiiiinodo  confirmati<r. 

I)  Idciii  scrihit  Gregoriiis  ShplMiuj  cpiscojto  ep.  VII,  S:  si  bona  in  nie  non  iduo  dixistis,  quia 
sunt,  i(U'o  sint  quia  dixistis;  ct  in  alia  ejristohi  (VII,  24)  ad  Anastasium  eadcm  cum  nwdetitiii:  (.om- 
nienionirc  voluistis  non  quid  suiii,   scd  quid    essp  dolieam.  2)  De  symdiai  ridr  notnm  iid  cj>.  1.  24, 

3,1  ((/)(  (((//(  jiiiii.  2!i  liii.  21:  dc  diihiii  ciiis  lciiiporc  iigitiir.  Acccdit ,  nt  lix  credeix  jMssiiinis,  Giciiiinniii  iinsto- 
hun  nostrain  ijiiatuor  demum  Htcnsey  jiosl  ej).  I,  7  scrij>sisse.  Una  cum  cp.  I,  24  idco  cl  eji.  I,  2,j  siijira 
omissa,  serius  in  regisbrum,  recepta  videtur.  3)  Bonifudus  defensor,  quem  in  ej).  sequenti  ad  impera- 

torcm  ConsfmitinopoUm  missicm  essc  lciilmiis,  ni  fdloi;  idem  est  qui  in  Dialogis  lAb.  III.  c.  20  (a.  593,  fin.) 
hic    noster    diaconus  '  iitque    disiicns;it(..r    eeclesiae    /(    Greg(yiio    dicitur.       Constantinopolim    Bonifacium 

■i^  deriim  jinjia  a.  603,  Iid.  direxit,  iam  cum  resjmisaJcm  ccclesiae  constituens,  quem  modo  priniinu  dcfensorem 
(rj).  XIII,  41  cf  cji.  VIII,  16)  nmlo  diaconum  (ejrp.  XIII,  43.  45.  XIV,  S)  titulat.  Dcniipic  Bimifiicius 
noster  sub  numim  quaHi  a.  608  in  Ronmnum  jiontificem  dectus  est.  Cf.  Dialoiius  1.  I.  uhi  Stejihaniis, 
Bonifacio  lujmdione  proximus,  V(dmae  jyrocinciae  jrrcslnjter  rufminatur  it  Librum  Pontific.  Rom.  in  Vita 
Botdfacii  IV.  qui  jxijxim  illum  natione  Marscn-um  de  ciritide  V(deria  ex  pcdre  loluinne  nuxlico  dicit.    Errant 

40      igitur  Binius  et  Lahbeus,  (jui  (ul  Lib.  Vontif  I.  l.  Bonifacium  III.  papam  (a.  607  erecdum)  eum  intcllcgunt. 

4)  Nimirum  de  exilio  eius  subleraiulo.     Certe  pajia  timuit,  ne  ejristola  Constantiniijioli  ab  iiiipcrntorc  lcgcrctiir. 

5)  Plurimis  in  epistolis  registri  nostri  tales  bcnedicliones  quasi  nmgnae  aiiiicitiuc  cl  iic.^itiiiiiitiinns  sigim 
transnmsas  et  receptas  incenimus;  cf.  ejip.  I,  29.  30.  III,  33.  47.  IV,  27.  30.  V,  42.  46.  I  /,  '>'.  •'*■  cet. 
Duodeeim  claves,   sex   alias   benedictiones   et   uiuim  crucem  Gi-egmius,   (juantum   ex   solo   rcgistru   sciiniis, 

45      ponts  jierscmis  dono  dedit. 

I,  26    Dc  Aiuistusio  postea  damnato  cf  ejip.  V,  57.  02.  lam  unno  595,  Aiig.  lohanncs  Anastasio  .■iiiccessit. 


40  fiREGORII  I.  REGISTRT 

GREGORIUS  ANASTASIO  ARCHIEFISCOPO  CORINTHIENSI. 

liiiHcin  Doniini  quanto  sunt  invcstigabilia,  tanto  dpbent  osse  humanis  sensibus 
nictuciiila,  ut  i[uia.  oa  ratio  mortalis  comprchendore  non  valct,  his  se''  necesse  est 
iiuiuili''  lorilis  cervico  substoniat,  quatenus  ((uo  eani  regentis  vohmtas  duxerit"  illic 
oboeditMitibus  mentis  gressibus  prosoquatur.  Ego  autem  considorans  infirmitatem 
miNvm  ad  apostolicae  sodis  cuhnen  non^'  posse  pertingere,  onus  hoc  malui  doclinare, 
nc  in  [lastorali  rcgiinino  imparis  administrationis"  actione  succumbcrcm'.  Sod  (piia 
contraire  non  est  Doniini"  disponentis  arbitrio,  obocdienter''  sccutus  sum  quod'  miseri- 
cors  de  nie  Rcgentis  manus  voluerit''  operari.  Nam  fraternitati  vestrae  etsi  praesens 
non  cveniret  occasio  nccossario '  fuerat  indieandum,  quod  Hcet  indignum  me  apostolicae 
Dominus  sedi  praeesse  dignatus  est.  Cuni  ergo  fiori  hoc  et  causa  posceret  et  directi 
a  nobis  praesentium  latoris,  id  est  Bonifacii'"  defonsoris  ^  evenisset  occasio,  curavimus 
non  solum  scriptis  fraternitati  vostrac  caritatis  vota  persolvere,  sed  etiam  de  ordinatione 
nostra,  quod  dosidcrabile  fuisse  vobis  crodinms,  indicare.  Propterea  caritas  vestra 
rociprocis"  nos  de  unitate  ecclesiae ,  et  desidorabili  nuntio  salutis  vestrac  hietificet, 
quatonus  absentia  corporalis,  quani  nos  bicorum  facit  sustinore  disiunctio  ,  scriptorum 
sibi  vicissitudine  praesentotur. 

Adhortamur  otiam,  ut  quia  memoratum  supcrius  praosentium  portitorem  pro 
necessariis  quibusdam  causis  ad  clomontissimi  principis  vostigia  destinaviraus",  et 
mutabiUtas  tomporis  multa  solet  impcdimenta  itineris  gonerare,  quicquid  ei  sive  in 
terreni  itineris  provisiono,  sive  etiam  iu  procuratione  navigii  nccossarium  fuerit,  vestra  sei' 
sacerdotalis  impoudat  atioctio,  ut  dcstinatum  itor  colorius,  Doniiiio  misorante  ,  valeat 
expHcarc. 


I,  27. 

(rrcfior/nH  I.  jxtpii  Si'h)tst/iu/ii ,  /•p/si^opo  lirs/i/i^i/s/.  sir/h/t  ilr  s/iijijrstioni;  i/d   '////p/r/i- 
torcm  (Maur'//'//(ii/),    /it    Ai/iist//s//tin.   i Aiit/orhrii/iiii)  p/ttr/arrJ/iiiii   Ronmm    irc  pcriii/ttcrcl,      a 
non  dimussa.     Ai/asli/sii  rol/tntittrin  sr/Vc  dcsidcrat.  591,  Fchr. 

Cnilil.    R  rf   !■:    Iiidirlio   IX.  riiji.  iT. 

j-jlil.    M:   Lib.    I.  rji.   -JS;   (i:  Llli.    I.  (7».  27.   ~    Iiiffi'    Hril.    Iilin;   (73 1). 

GREGORIUS  SEBASTIANO  EPISCOPO  RESINIENSI. 

(|uainvis    nulla    merui    bcatitudinis    vcstrac    scripta    siiscipcre,    tamon    ego   etiam      30 
obHvisccntcm  mc  non  obliviscor,  noglegcntom  [lulso.  torpontem  amoris  stimulis  inquieto, 

/,  26-     \iimc;-us  ac  tiliiliis  ihiiinit  iii  li  I.  ")  si  inhl.  1,1,1,111  /-».-7.   ,■  :.'.  '']   huniilis  Ji  1,  e,lit.  31.  O. 

t')   corr.    cx    diixcrat  r  1.  '')   nuii   um.   r  2;    nie    niininic    \rn,il.   nicl    111.  '•)  ammiiiistratioiiis    r  2. 

f)  subcumberem  R  1.  n)  lnjmiuis  se  (corr. /»  set)  Jt  1 ;  ilivini  cd.  pr.  l'!  ila  curr.  er  oboedientes  r2; 

obecliens  B  1.  ■)  corr.  e.r  qn\  fV  '' -i  fHi"  -''''•  '')  <■("■'•.««  vdliiit  r2:  vu\iul  cild.  31.  G.         ')  neces-       ^b 

sarium  Ji  1.  '")  liimifatii  It  I.  ")  .iril.  scrijitiii;  shie  ttccessitatc  udil.  litl(-'ris  cdd.  M.  IJ.  ")  corr.  c.v 

destinabimus   It  I.  ■')  sic  cud.,1.  el  c,l.  /ir.:  utn  so  eilil.  M.   O. 

I,  27  .Sevastiauo  rl.2.  —  pr;ic|i"situ  Ir^tc  c,l.  .V  Vii/ic  <J.  —  IJcsiiiicnsi  ,„d,l.  iiisi  ,/,i,„l  lestc  e,l.  M 
scribntil:  (episcopo)  1'oresinieusi  Viilic.  I>.  Itrniiiix.  ,:/  i;,„i.:  i;isiiniensi  Viiti,-.  iniiis  ant  nl/cr :  Scrniieiisi  ciidil. 
liei/ii.    Remeusi  ed.  jir-;  Kbisiuiensi  cld.   O.  M.     C/.  cji.    V,  40.  40 

1)  Cf.  iioiaiii  :i  iiil  cp.  iiracecdciitcm. 

I,  27  Resinum  (Bhizoii,  Wiiz'iniiim)  whs  Illyriae,  nwtw  Risano  jyrope  Cattaro.  Sinus  etiam,  ad 
fjiirin  .fita  c.v/,  hodie  Golfo  di  Cattaro , _ Mhistteicus  aut  Mhizonicus  nom'mabalm.  —  De  Sebastiano  cpiscopo 
hnins  srdis  cf  cp.    V,   lU. 


INDICTK)  IX.  FEBR.  (I,  2G.  27.  28).  41 

ut  qui  ex  semetipso  nou  vult  inipendere,  vel  pulsatus  sciat  reddere  quod  dobct. 
Praeterea  indico,  sugestionem  me  apud  piissimos  dominos  summis  prccibus  plcnam 
fecisse,  ut  virum  beatissimum  donmum  Anastasium  patriarcham  ',  conccsso  usu  pallei, 
ad  beati  Petri  apostolorum  principis  limina  mecum  celebraturum  sollemnia  missarum 
transmittere  debuisset*,  quatenus  si  ei  ad  sedem  suam  reverti  minime  liceret,  saltem 
mecum  in  honore  suo  viveret.  Sed  quae  causa  contigerit,  ut  eadem  scripta  retinerem, 
praesentium  vobis  lator  innotescet''.  Eiusdem  tamen  domni  Anastasii  animum  cogno- 
scite,  et  quicquid  ei  de  hac  re  placuerit,  vestris  mihi  epistolis  indicate. 


I,  28. 

Gregoritis  I.  papa  Arisfoholum  (ConstantinopoUtanum)  cxpracfcctwn  et  antigraphum 
consolatur  afflictum  rogatquc,  nt  cjnstolac  suac  prollxac  non  vcrha  scd  scnsnin  fraducat. 

5'Jl,  Fchr. 
Codd.  R  et  r:  Iiulidiu  IX.  cap.  iS. 
E(M.  M:  Lib.  I.  ep.  2!/;  G:  Lib.  L  ep.  2S.  —  laffe  Beg.  1097  (732). 

GREGORIUS  ARISTOBOLO  EXPRAEFECTO  ET  ANTIGRAFO. 

Ad  explendum  affectum^  meum,  fateor,  lingua  non  sufficit;  sed  quicquid  do 
vobis  sentio  vester''  vobis  melius  affectus  dicit.  Quibusdam  vero  vos  laborarc  adversi- 
tatibus  audivi.  Sed  non  hac  de  re  valde  contristor ,  quia  plerumque  naves,  quae 
pervenire  ad  alta  pelagi  tcmpestatis  post  prosperitatem'=  poterant,  in  ipso  navigationis 
initio  vento  adversante  repelluntur''.     Sed  ad  portum  repulsa  revocatur". 

Praeterea  si'  prolixam»  epistolam  meam  ad  interpretandum '  accipcre  fortasse 
contigerit,  rogo,  non  verbum  ex  verbo,  sod  sensum  ex  sensu  transferte  '■^,  quia  plerumque 
dum  proprietas  verboruni  tenditur'',  sensuum  virtus  amittitur. 


»)  corr.  In  debuisseut  B 1  (cf.  ejt.  I,  7  nvl.  l).  '')  iiinotescit  )•  2. 

/,  2«     .antegrapho  i?7;  artigrapho  ii;*i,-  .irchigraphu  C(?.  ^t.     C/.  antegrafu  iii  eji.  111,  7.         »)  cHeetnm 

25       r  1.  2;    eHectnm    corr.    in   aftectuni   R 1.  '')  ut  r  1.  i^)    per    prosp.    [om.    tcmpestatis)    cdd.    it.  O. 

'')  reliellitur  r  1.  2.  ")  repulsae  revocantur  E  1.    Edd.  ubiijue  nuni.  simjid. :  uavis  .  .  poterat  .  .  repellitur  cct. 

f)  si  um.  rl;  add.  man.  post.  r  2.  B)  praelixum  rl;  ita  curr.  in  prolixam  r  2.  ^)  iutenditur  r  1; 

attenditur  Ldd.  M.   0 ;  teuetur  li  *  1,  ed.  jir. 

1)  I)e  Anastasio  episcopo  Antiocheno  cf.  iiolas  ad  epp.  I,  7.  2.5. 

30  /,  2.S     De  Aristohulo  quodam,    iiiii  a    Theophylacto    Simocatta  Lib.  III.  c.  3:    Tiji  ,iaaihxi,i  oixutg 

TiQoeatwg  lov  ^aaiUm  rov  'jlviioxov  nQoaayoQevofjtfijg,  a  Theopluine  (ed.  Bonn.  p.  402):  o  xov(iKtii)(t 
Twr  litiaiXixwi'  oXxiav,  ah  Enujrio  deniqne  Lib.  VI.  c.  10  (crjwe  quodam  pro  Aristohulo  Aiulream  scribcnti) : 
rwr  liaaihxuiy  vnuaTiiaxoiv  TiQuiiog  nominatur,  (ul  annum  587  anrudes  historiae  Bymntitute  referunt.  Sed 
utriim  idein  sit  cum  rmstro  anmn,  imcrtum  rdinqiw.  —    Titxdum  expixtefecti  et  antitjrapki  (tho  inuQXMv 

35  xtd  livriYQKtfevg)  et  ThmphyUwtus  (ed.  Bonn.  p.  3)  apud  PJujtium  habet.  Erat  ctutem  antifjraphus  (qui  et  ihio 
yQaftfitnixaii'  tifiiyQutfevg  a  TlieopJuine  p.  111  rocatur),  ut  Isidwus  in  libro  (jlosstirum  expjiad,  camelJarius. 
Ita  et  ab  Emmjno,  quem  Goar  in  mta  tul  Tlicoph.  p.  111  citat,  nuiyister  scriniorum  appdlatur.  l'ost  discermt 
f'tyiiyQ(t(fC(ig  x(d  x(cyxM(iQioiig  Con^antinus  Forj>hyro(j.  De  cerim.  LU>.  I.  c.  55,  (ul  tpiem  locum  nde  qitod 
BeisJiius  (ed.  Bonn.  II,  287)  nokirit,  fuisse  antiip-aplws,  qui  dicttdxmt  seu  concipiehaiU,  id  quod  postea  scribae 

40      exscriberent.  1)  Giegoi-ii  epistolam  latine  scriptam  ut  graece  redderet,  in  officiis  anti(fi-aphi  erat.     Quae 

sit  epistola  Hla  prolixa  nescimiis,  d  non  comentio  cum  Maurinis,  qui  sytuxliam  hic  intettetjnnt.  2)  Cf. 

ep.  VII,  27:  hodie  in  Constantinopolitana  civitate,  qui  de  latino  in  graeco  dictata  Ijene  transferant, 
non  sunt.  Dum  enim  verba  custodiunt  et  sen.sus  minime  adtendunt,  nec  verba  intelligi  faciunt,  et 
sensus  frangunt.  De  interprdibus  autem  imlignis  nm  valentibus  in  (jraecum  doquium  apte  et  proprie 
Keg.  Gbeg.  I.  " 


42  GREGORII  I.  REGISTRl 

I,  29. 

Grcgorius  I.  i>apa  Aiidrmc  illustri  (Vonstaidiiiiijiolilanu)  qucritur  dc  suscepti 
pontificatus  oncribus.     Clavent  beati  Petri  ci  mittit.  591^  Fcbr. 

Ctxld.  R  ct  r:  Indictio  IX.  cnp.  2'J. 
Edd.  31:  Lib.  I.  cp.  HO;  G:  Lib.  L  cp.  -Jii.  —  Jaffc  Kc/j.  lOlW  (733J. 

GREGORIUS  ANDREAE  ILLUSTRI. 

Omnipotens  Deus  dulcissimo  cordi  vestro  indicet,  quia  et  absens  corpore  a  cari- 
tate  Ycstra  animo  non  recessi.  Bona  enim  vestra,  etiam  si  volo,  oblivisci  non  valeo. 
Hoc  autem  quod  me  ad  episcopatus  ordinem  cognoscitis  pervenisse ,  si  me  diligitis, 
plangite ;  quia  tantae  hic  huius  nnindi  occupationes  sunt,  uti  ^*  per  episcopatus  ordinem 
pene  ab  amore  Dei  me  videam  esso  separatum.  Quod  incessanter  defleo,  atque  ut 
pro  me  Dominum  exoretis  rogo. 

Praeterca  sacratissimam  clavem  a  sancti  Petri  apostoli  corpore  vobis  transmisi, 
quao  supcr  aegros  multis  solet  miraculis  coruscare;  nam  etiam  de  eius  catenis  interius 
habet.  Eaedem  igitur  catenae,  quae  illa  sancta  colla  tenuerunt,  suspensae  vestra 
coUa  sanctificent '. 


I,  30. 

Gregorius  I.  papa  lolianni  e.vconsuli  atquc  patricio  ct  quacstori  (Constantinopolitano) 
queritur,  ijatrocinio  eius  sc  cpisco]ium  factum  cssc  non  liomanorum  sed  Langobardorum. 
Clavcm  bcati  Pcfri  ei  mittit.  C>91,  Fcbr. 

Codd.  B  ct  r:   Tmlictiv  IX.  ciip.  3(i. 

Edd.  M:  LH>.  I.  cp.  31;  G:  Lih.  1.  cp.  3(>.  -    laffi:  Reij.   Kiini  (734). 

GREGORIUS  lOIIANNI  EXCONSULI  ATQIIE  PATRICIO  ET  QUAESTORI. 

Bona  "  vestrae  excellcntiac  expertus  tanto  crga  vos  amore  constringor,  ut  vestra 
memoria  de  meo  pectore  aboleri  nuHatenus  possit.     Sed   contra  amorem  non  modice 

/,  2y  ill.  rump.  r-2,It  1;  um.  illustri  r  1.  h"''  I ,  cil.  pr.;  illustri  de  Diliiria  cd.  U.  (de  Dibiria,  dicniH 
Maurini,  ab  omnibiis  msis.  abest  ijuos  vonsuluimus) ;  illyrico  /e»(e  ed.  M  cod.  Andei/ar.  *)  cor>\  in  ut  li  1. 

I,  30  ita  corr.  manu  post.  atraviento  niijro  e.c:  Gregurius  excousul  atque  jiatre  et  quesitori  111; 
exconsule  {om.  et  quaestori)  ed.  pr.  "■)  bouitatem  ed.  M  et  eo  tesle  codd.  Norm.  duo  Tcller.  et  plerique. 

latina  transferrc  ct  Lco  I.  pupn,  (cp.  IJ4,  lii/fi:  licfl.  iJOO  [J7S]J  queritur.  Postrn  Nicolims  I.  oh  impcra- 
twe  Micliaele  pdit,  ut  inteipretcm  mmot ,  qni  dc  cpistola  nihil  minuiit  aut  addat  aut  commutet  (cf.  Bibl. 
Casinemem  IV.  Flwil.  p.  35li).  Ch-eyiniiun  aiitcin  ipsum  (pxiccae  limjuuc  ntscium  fuisse,  quamvis  diu 
respoHsalis  ConslantinopoU  maratHS  sit,  cx  epp.   VII,  Ji).  X,  21.  XI,  55  discimus. 

I,  2'J  Andream  illustrcm  eiimlem  essc  credo ,  qui  in  Cli/>'onico  Pascludi  (ed.  llu>rn.  p.  6'JOJ:  Uf&Qia; 
iXXovoTQiog  6  inixhjv  jov  -xofi^gov  nominatur.  Qui  Mauricii  impei-atwis  domui  tanta  necessitudine 
coniunctus  fuit,  ut  post  impe)'idoris  necem,  ctim  cetois  eiws  familiarissimis  et  ipse  anno  605,  lun.  7  a  Plioca 
aipitis  supplicio  affectus  sit.  Ex  ep.  VII,  26  autcm  liquct  ct  nostrum  Amlream  intime  imperatoris  familia 
usum  esse,  qiii  et  in  tittilo  epistolae  VII,  23  iuxta  Theoctistam,  imperatoris  sororem,  positus  est.  Mat/nificum 
filium  eum  titulat  Grcgorius  cp.  VII.  26.  Quoimdo  autem  mium  sit  nomen  eius  de  Dibiria  iu  cditionibus 
quHmsdam  explicare  non  possuni.  Ij  Cf.  de  dacibus  s.  Petri  notain  5  ad  ep.  I,  25. 

I,  30  Ni  fanor,  de  hoc  lohannc  Tlieophylactus  Simociitta  Lil).  I.  c.  1  dlcit,  narra>is,  post  Til>crit 
praedecessoi'is  sui  mmion  Mauricium  imperatorcm  loluiniii  iiuunhissc,  ut  ad  populum  hnjucrciicr.  loluitvncm 
autem    Tlicophylactus   noinuuU:    {»]ioqu    ditvov   xtd    rofiav   Iho^taxuiv  iniaitjfiovti ,   6V    r«   fittat'Aiv)g  7i(>o~ 


mniCTIO  IX.  FEBR.  (I.  29.  .30.  31).  43 

contristor,  quia  quietem  me  quaerere  cognovistis  et  ad  inquietudinem  perduxistis. 
Vobis  quidem  omnipotens  Deus,  quia  hoc  bono  animo  fecisti.s,  bona  aeterna  retribuat, 
sed  me  a**  tanto  loci  huius  periculo  qualiter  voluerit  absolvat:  quia  sicut  peccata  mea 
merebantur,  non  Romanorum,  sed  Langobai-dorum  episcopus  factus  sum,  quorum 
sinthichiae"  spatae  '  sunt  et  gratia  poena.  Ecce  ubi  me  vestra  patrocinia  perduxerunt. 
Gemo  cotidie  occupationibus  pressus  et  respirare  non  valeo.  Sed  vos,  qui  adhuc 
valetis,  mundi  huius  oceupationes'' fugito;  quia  quanto  in  eo  quisque  profecerit",  tanto, 
ut  video,  ab  amore  Dei  amplius  decrescit. 

Praeterea  sacratissimam  clavem  a  boati  Petri  apostolorum  principis  corpore 
vobis  transmisi,  quae  super  aegros  multis  solet  niiraculis  coruscare ;  nam  etiam  de 
eius  catenis  interius  habef.  Eaedem  igitur  catenae,  quae  ilia  sancta  coUa  tenuerunt, 
suspensae  vestra  colla  sanctificent''. 


I,  31. 

Gmjorius  I.  inipa  Pliilippico  comiti  cxcHhiforum  scrihit,  cpio  nnimo  cpincopntum 
stisccpcrit,  commenclnns  ci  Italiae  cmtsas.  591,  Fcbr. 

Codd.  R  et  r:  Itulictio  IX.  cap.  Hl. 
Edd.  M:  Lib.  I.  ep.  32;  G:  Lih.  I.  ep.  .31.  —  Iiiffc  Reg.  1100  (T35). 

CtREGORIUS  FILIPPICO  COMITI  SCUBITORITM. 

In  quantum  homo  discutere  et  investigare  iudicia  superna  non  sufficit,  in  tantum 
sub   ea  debet   cervicem    cordis  intloctere,    ut   quia   id    quod  sibi  tribuitur,  quo  iudicio 

1')  sed   meam  r  1.  <^)  siutidiiae   r  1 :    syntk-Wv.io  r-J:    siiittiicie  li  1.  'M  occupationibus  r  2. 

•")  proficerit  r  1.  f )  liabont  /■  /.  2. 

J,  31  Filippicoti  rl:  Philippicoti  II  1:  Filippi  r2:  Pliylippo  7i*7,-  Pliilippo  cdd.  —  com  rl.2;  CiTnis 
lll;  magistro  R*  1,  ed.  pr.  —  .scubitorum  r  1.  2,  Itl;  excubitorum  11*1,  eild. 

aniyncau  .  .  ffieyaXijyoQei  .  .  tovtoi'  e7jiX'i>Qui>  '1'toftiiioi  cfiavii  tcTioxctXovai  y.ovdloroQci.  Iinn  initeii  lijuinnef!, 
ut  idem  Lib.  III.  c.  15  ihcct,  patriciux  ct  Ketmtns  ■jyrinceps  criit. 

1)  (i/iiDriim  ainthichiiic  (avylhijxia)  npdtiie  aiiiit,  i.  c.  cpioriim  pnctn  iit  cjliidii  ridiicnint.  2)  Cf.  luitiim  5 
iid  cp.  1,  2.'). 

I,  31  Dc  Philippico  tKirrui  Thcophijliicliix  Siiimciitin  Lili.  I.  c.  13  ti<l  a.  ,'jS4:  'i>iXinnixoi  Jf  ut>T«i'i- 
arciTcii,  x«i  arQccrtjyog  tifccyoQetJertci  vno  rnv  ccvroxQtiroQog,  cci't]Q  enidt^iog  xcci  liccaihxi~jg  avyyevsitcg  eyyvrccrog' 
yccfihtjg  yccQ  irvyxctvev  ttiv  roQ&iag  tctfeXtpyg  tov  cwToxQciroQog;  Evacfritis  Lih.  VI.  c.  3:  Mei  cwtov  tfe 
'PiXinnixov  (i.  e.  post  loJmiinem  i,)ii,perci,ti:r  Philippiciim  mcujistriim  orkntalis  militiac  misitj  xijtfog  nQog 
«vTov  e/ovrcc-  Tt]v  ereQccv  yciQ  ricTv  iiiie).cpic7v  iwroi  yeyccjxtjxei ;  TlicopJmnes  (ed.  Bonn.  p.  419) :  MccvQixiog  .  .  . 
^ciiinnixdv  tov  XSlov  yitfijiQov  rov  ri]g  ««'«roXjJs  aTQiiTtjyov  enoitjae  xofitjric  tiHv  iixov^ijoQtov  iticQQtuv 
iwTi^,  tog  it]v  tcvTOv  icifeXipt]v  tcCrta  iZeviev.  (Ita  et  in  Chronico  Pctsclmli,  ed.  Botm.  p.  G95:  ^•iXinnixog 
nicTQtxiog  xcci  xofitjg  iixov^UToQutv}.  Mcde  Imec  aidem  TlieopJmnes  ccl  a.  593  refert,  cum  cx  nostra  epistola 
cotistet,  Philippicitm  iam  initio  atmi  591  comitem  e,vcuhiiorutti  fuisse.  Quam  stretiue  denique  res  in  hello 
Persico  c/esserit,  et  quotnodo  Mauriciiis  eum,  cutti  seditkinetn  fecerit  exercitus,  fcdsa  suspicione  affli.verit,  fimus 
historia  nohis  tradidit.  Post  Maiiricii  tuuxtn,  ut  Chronic.  Pcisdi.  l.  l.  indicat,  in  clericum  est  attottsus.  — 
Excuhiti  a  Procopio  (Aneaht.  p.  28)  01,  iv  ntcXccTito  tpvXaxeg,  a  Tlieopliylaeto  Lih.  III.  c.  II:  ui  roii 
jiicaiXitog  atuficcTocpvXccxeg  tMmituintur.  Comcs  eorum,  qui  ut  Ccmstimtitms  Pcnphyroij.  De  cerim.  I,  93 
explicat,  Tocg  aTQctTtoJTiag  xici  rQifiovvoi.g  xicl  liixicQioig  praeerat,  sumttmtti  post  impcratorem  locum  iti  ittiperio 
ludtuii.  Itaque  lustinus  (!)  ex  coitiitc  excuhitorum  imperator  electus  est  (cf.  lordunis  Ilist.  Rotti.  MG.  88. 
Antiq.  V(I),  47  et  Constant.  Porphyr.  I)c  ccrim.  I.  c.  93) ;  lustinus  II.  imp.  THteriutn  comitem  exxuUtorum 
ailopicttum  sihi  fiUum  caesarem  proniiiilinrit  scdisiiue  iic  paris  Juttutris  consortem  effecit  (TJuopJuines  p.  381 

6* 


44  GREGORII  I.  EEGISTRI 

disponatur,  ignorat,  nec  ad  appctendum-^  locum''  procax  insistere,  nec  ad  repellendum 
contumax  debet  inveniri.  Unde  indignus  ego  ad  suscipienda  episcopatus  onera 
iussioni  Omniputentis  vestraeque  voluntati  me  subdidi,  cui  me  praeesse  largitate  magis 
gratiao,  quani  iudicii  aestimatione  voluistis.  Potens  est  enim  Deus,  propter  quem  me 
indignum  diligitis,  hanc  vobis  in  pcrpetuum  rcpensare  niercedem,  ut  gratiam,  quam 
indignis  famulis  eius  impenditis,  apud  eum  multiplicius  invenire  valeatis.  Causas  vero 
Italiae  vcstra,  quaeso,  excellentia  habeat  commendatas,  ut  dum  vos  petentibus  libenter 
inipenditis,  omne  quod  a  Deo  petitis  quantocius  impetretis. 


1,  32. 

Gregoniis  I.  papa  Momanmn  pah-icium  ct  cxarclmm  Italiac  hortatnr,  nt  Blandmn 
cpiscopmn  Hortonenscm   iam  diu  Ravennae  detentum  aut   synodi  iudicio  suhiciat,  aut  ad     lo 
ccclcsiam  suam  revcrti  concedat.  f^Dl,  Fchr. 

Codd.  E  et  r:  Indicfio  IX.  cap.  32. 

FaU.   M:  Lib.  I.  ep.  33;  G:  Lih.  I.  cp.  .92.  —   laffe  Itefi.  1101  (7:^6). 

GREGORIUS  ROMANO  PATRICIO  ET  EXARCHO  ITALIAE. 

ocribendi  ad  excellentiam  vestram  si  causa  omnino  nulla  suppeterct,  nos  tamen  is 
esse  oportet  caritate  paterna  de  vestrae  sahitis  incolomitate  sollicitos,  ut  quod  do 
vobis  audire  cupimus,  internuntiorum  frequentia  cognoscamus.  Praeterea  pervenit  ad 
nos,  Blandum  Hortonensis^  ^  civitatis  episcopum  longo  iam  tempore  in  civitate 
Ravennati  a  vestra  exccllentia  dctineri  ^.  Et  fit,  ut  ecclesia  sinc  rectore  et  populus 
quasi  sine  pastore  grex  deflueat''  et  ibidem  infantcs  pro  pcccatis  absque  baptismate  20 
moriantur.  Et  rursus  quia  non  crcdimus ,  quod  cum  excellcntia  vcstra  nisi  ex  aliqua 
probabilis  cxcessus  causa''  tenuerit,  oportet,  ut  habita  synodo  pahxm  fiat,  si  quod  in 
eum  crimen  intenditur.  Et  si  talis  in  eo  culpa  reppcritur'\  quae  usque  ad*"  degra- 
dationem  sacerdotii  perducatur,  aHam  ordinationem  ncccsse  cst  inquiramus,  ne  ecclesia 

•■^)  adpetciulnm  ;■  '2.  '')  loca  R  I.  25 

/,  H2     ^)  ilii  i;,il,1.  ./«o.s  funlnli.  r,l.  p,:  et  teste  ed.  M  li-es  Vnlirani:  irMrtensis  edil.  M.   (r.  '')  defluit 

rl;  iiuit  r2;  lorr.   tiuit    //)    detluiit  E  1.  c)  causas  r  I.  '')  reperitur   )• /.  •')  ad   usnue   111. 

ad  a.  .',74);  Plwcns  Priscn  pntricio  et  e.xciibitwwn  comiti  filiani.  iii  iiiatriiiiaiiinni  dedit  {Thenpliaws  p.  4,')4 
ad.  a.  noii);  MaiiriciuK  ipnc  ex  coniite  excnhiim'iim  a,  TUierio  mesar  creatiis  fnenit,  iit  dixcintiis  ex  ep.  III,  Cil. 

I,  32     Ronumu.i  pmtricim  et  exarchii.i  liaretinae  (iit  iii  Vita  Gi-ef/orii  I.  in  Litnv  jmitificali  nomimitur)       30 
Snuirnffdo  initio  imni  690  suecessei-at  (cf.  Fauliim  diac.  Hi.st.  Lanc).  L.  III.  e.  2iS  et  ipuie  witarit  L.  liethnmnn 
ihidem).  1)  Hortona  urhs  Saninii  ad  mare  Adriaticum  sita.     Hwta  auteni,  lU  editione.f  untea  lepei-unt, 

urhs  in  Etriiria  iam  ideo  Jegi  non  delmerat,  quia  in  Libro  Pmitif.  Vita  Gregorii  I.  (et  in  Pauli  Hist. 
Langd).  Lili.  IV.  c.  .s')  iinrrntur,  ciritatem  Ortani  Langohardos  imuisse,  quam  una  cim  aliis  ciciiatibus 
lionianiis  patricins  demiim  circa  ann.  595  receperit.  Hartona  autem  hac  (uUiuc  tempore  in  exarchi  35 
niaiiihiis  erat,  id  quod  non  refittat  Beretta  apud  Muratminm  SS.  Rer.  Ital.  X,  CCLXXVII;  cf.  Sarigmj 
Gesch.  des  Roni.  Rechts  im  MA.  I,  422,  4S3.  —  De  Blando  Hmimiemd  episcopo  cf.  et  ep.  IX,  194,  idn 
filium  cius  Scolasiicum  in  Hoiiotm  ciritate  defensm^em  inrenimus.  lam  a.  594,  Aiig.  (ut  e.v  ep.  IV,  39 
paiet)  Blicndus  de  cita  dece.isei-at.  2)  (f.  siipra  ep.  I,  10 a,  in  qua  epi.sco)ri  queruntur,  Heliam  Aqiiileiensem 

archiepiscnpum   Rarennne   ab   e.rarclio  (liinc  Simiragdo)   fuisse   detentum.      Conicere   licet  Blandiim  Iritnis      40 
capitidis  consensis.'<e. 


INDICTIO  IX.  FKBR.  (I,  31.  32)   MART.  (I,  33).  45 

Doi  in  his,  sine  quibus  eam  cliristiana  non  patitur  esse  religio,  inculta  ac  dcstituta 
remaneat.  Sin  autem  excellentia  vestra  aliter  se  habero,  quam  de  eo  quod^  dicitur 
esse  perspexerit  eum  ad  ecclesiam  suam  reverti  concedat,  ut  officium  suum  iu 
comniissis  sibi  animabus  adimpleat. 


MENSE  MARTIO  INDIGTIONE  IX. 

I,  33. 

Gregorius  I.  papa  Vcnantlo  ronhuji  pntrieiae  Italicae ,  ciuod  a  vita  monachica  de- 
scierit,  op2)robrio  clat.  3fonet,  ut  vifct  falsos  amicos  Romamque  veniat. 

r,91,  Murt. 
Codd.  R  ct  r:  huUdio  IX.  cap.  33. 
Edd.   M:  Lil,.  I.  ep.  34;  G:  Lib.  I.  cp.  .3.5.  —  loffc  Bcf/.  Il(i3  (737). 

GREGORTUS  VENANTIO  CONIITGI  PATRICIAE  ITALICAE. 

irlulti  hominum  stulti''  putavcrunt,  quod  si  ad  ordinem  episcopatus  eveherer 
vos  alloqui  ac  per  epistolas  frcquontare  recusarem.  Sed  non  ita  est,  quia  ipsa  iam 
loci  mei  necessitato  compellor,  ut  tacere  non  debeam.     Scriptum  quippe  est:   'Clama,  is.^t.  ss.i. 

')  (juid  »■  1.  J. 

Mense  cel.;  Data  meiisc  cei.  (idiunijit  ejiixto/ae  /ii-deecileiiti  11*1. 

I,  33  ila  Imnc  tituhim  resjiiciens  cl  raria.s  lertiouci  codd.  et  aliax  ejii.ilolas  ad  Venantium  et  Ilalicam 
restitui,  Codd.  autem  post  verba  Gregoriu.s  V onnntio  praehent:  cat.  italica  rl.2,  sed  non  laeeo,  lilteram  C 
in  rl  litterae  P  simillimam  csse;  delet  cat.  italica  et  sujierscribit  exnionacho  patricio  r2;  can.  italiae  Rl; 
cartulario  italiae  11*1  ct  lcste  ed.  <1  lod.  Vall.;om.  tiiulum  scribens:  et episfola sancti  Gregorii  E3;  cancellario 
italiae  ed.  O  et  lesle  ed.  Venetiana  eod.  Albornotianus  saec.  XI;  jiatricio  et  exarcho  Italiae  tesie  ed.  0  codd. 
Oemetic  et  Audoenus ,  id  ijuod  ne;/iml  Maurini,  ijui  eosdem  codd.  contulerunl;  exmonacho  teste  ed.  G  codd. 
Carnot.  et  Victorhd  dno;  exinonaclio  p.atricio  ed.  jir.  et  loh.  diac.  Lib.  III.  c,  44.  48;  exnionacho  patricio 
Syracu.sano  ed.  M  ei  teste  eo  omnes  codd.  Vaticani,  Itcijii,  Corbeienses,  Ani//ienni  (cf.  Tamer.ium} ,  Normanni. 
7iisi  rjuod  in  uno  aut  altero  e  Vaticanis  desit  .Syracvisano.  Plurimos  codd.  iiiiiioris  auetoritalis  ila  leijere  el 
eil.  (r  docei,  ")  .studii  niei  teste  ed.  M  cod.  Item. 

I,  33  Ut  ita  titHhiin  hiiiiiK  cjiis:tii!iic  rcstiliuiin  inin  nri/hyctix  roccs  Vonantio  et  Patricia  (pat. 
cmYU2>tiim  in  cat.)  lta,\icii,  hac  ine  causue  nunrnnit.  Pliiribii.'!  /ot*/.s  Itidiai,  cian  Vrnantio  una  nomimdiir,  ut 
ej).  IX,  236  e^yixco^io  Syraaisano  missa:  retlitu.s,  quos  filii  mpi  excellentis.simi  rtiiiioa  i>t  domnu.s  Venantius 
promiserunt,  cet;  q).  IX,  232  in  titulo:  Italicae  patriciae  et  domno  Venantio.  Cimstat  cmtcm  Ittdiami 
jMtridam  fuisse,  et  ex  ep,  III,  5«"  insa-ii^ta  Italicae  patriciae  et  tituhim  adhibenie  excellentiae  et  gloriosae 
filiae.  Venantium  ecmitra  ^iatricitUus  dignitaie  caruisse,  docemur  e^n,.  XJ,  18  insa-i2>ta  Venantio  Syracusano, 
quae  nusrjiiam  utto  titulo  utitur,  ct  XI,  23  quu  dilectissimus  filius  et  XI,  25  rpia  aut  vir  domnus  Venan- 
tius  aut  dulcissimus  filius  tunuimitur.  (Kp.  VI,  40  sola  titulum  2n'aebet  in  codd.  Venantio  exmonacho 
et  patricio ;  sed  cmii  Gullicciolli  in  eilitione  Venetiana  [vide  iltid,  not,  a  ad  ep,  I,  34]  a  librariis  eum  fictiim 
esse  puto,)  Quae  cum  ita  sint,  miramur,  duas  illas  filias  Venantii,  quas  ep.  XI,  23  2n'ofeH  a  jjryjrt  suh 
gloriae  noUK  titulo  rocari,  (Cf,  ep.  XI,  59,  tdti,  quod.  non  nobis  cmitraritim  e.st  dulcissimae  tantum  filiae 
titulantur.)  Cum  autcm  easdem  fdias  et  in  e2>istola  IX,  232  Italicae  et  Venantio  directa  Gregm-ius  sahitet, 
dubium  esse  non  jiotest,  Venantium  nutritum  Italicae  fuitse  eorumque  fdias  in  dic/nittitem  nuitris  rece^ytas 
gloriosas  nominatas  esse.  Ephtohim  nostram  denique  ad  umim  2>ersonti,m  seri^^tam  esse  verhu  eius  satis 
prdbant,  quo  cwcedit,  quod  si  ad  Venantium  et  Italicam  datu  esset,  tituhmi  excellentiae  (cf  e2>2,.  IX,  232.  236) 
haberet,  neque  nomen  Venantii  Itahcam  jn-aecedcrct.  Ituipic  coniw^i  titldcrc  thbui  (cf  cj,j,.  VII,  34,  IX,  67. 
XI,  35.  XIII,  35.  XIV,  12), 


46  GRF.GORTI  I.  REGISTRI 

Ezoc.  3,17.  ne  cesses,  sicut  tuba  exalta  vocem  tuam'.  Et  rursum  scriptum  est:  'Speculatorera 
dedi  te  domui  Israel%  audies  de  ore  meo  verbum  et  annuntiabis''  eis  ex  me'.  Ex 
qua  videlicet  annuntiationc  vel  retenta  vel  exhibita,  quid  speculatorem  vel  auditorem 
sequitur,  protinus  intimatur:  'Si  diccnte  me  ad  impium:  morte  morieris,  non  annuntia- 
veris  ei,  neque  locutus  fueris,  ut  avertatur  a  via  sua  impia  et  vivat,  ipse  impius  in 
iniquitate  sua  morietur'^.  Sanguinem  autcm  eius  de  manu  tua  requiram.  Si  autem 
tu  annuntiaveris  impio  et  ille  non  fuerit  conversus  ab  iniquitate  sua  et  a  via  sua 
impia,  ipse  quidem  in  iniquitate  sua  morietur,  tu  autem  animam  tuam  libcrasti\     Ilinc 

Aot.2o,2c.27.  etiam  Ephesiis  Paulus  dicit:  'Mundae  sunt  hodio  manus  meae  a  sanguine  omnium 
vestrum.  Non  enini  subterfugi,  quo  minus  annuntiarem  omne  consilium  Dei  vobis'. 
Mundus  crgo  a  sanguine  eorum''  non  esset,  si  eis  Dei  consilium  annuntiare  noluisset", 
quia  cum  increpare  delinquentes  noluerit,  eos  proculdubio  tacendo  pastor  oceidit. 
Hac  igitur  consideratione  compulsus,  velis  an  nolis,  locuturus  sum,  quia  omni  virtute 
aut  te  cupio  salvari,  aut  de  tua  morte  me  eripi.  In  quo  enim  habitu  fueris  recolis 
et  supernae  districtionis  animadversione  postposita,  ad  quid  sis  delapsus,  agnoscis. 
Culpam  ergo  tuam  pensa,  dum  vacat;  districtionem  futuri  iudicis,  dum  vales,  exhorresce, 
ne  tunc    illam  amaram    sentias,    cum   eam   iam   nullis  fletibus   evadas.     Pensa,    quod 

Matth.  24,20.  scriptum  est:  'Orate,  ne  fiat  fuga  vestra  hieme  vel  sabbato".  Ad  ambulandum  quippe 
in  hieme  torpor  frigoris  obsistit  et  iuxta  praeceptum  legis*^  ambulare  in  sabbato  non 
licet.  Hicme  orgo  vel  sabbato  fugere  conatur,  qui  iram  districti  iudicis  tunc  appetit 
fugere,  quando  oi  iam»  non  licet  ambulare.  Dum  vacat  ergo,  dum  licet,  animad- 
Ecci.  9,10.  versionem  tanti  terroris  fuge.  Pensa,  quod  scriptum  est:  'Omne  quod  potest  manus 
tua  facere,    instanter   operai-e,   quia  nec  opus,   nec  ratio,    ncc   sapientia''   sunt  apud 

Matth.  12,30.  inferos,  quo  tu  properas'.  Teste  evangelio  scis,  quia  divina  severitas  de  otioso  ser- 
mone  nos  arguct',  et  de  verbo  inutili  rationes  subtiliter  exquiret''.  Pensa  ergo,  quid 
factura   est'   de  perverso  opere,    si   quosdam   in  iudicio   suo   reprobabit"'  de  sermone. 

Act.  5,2  cot.  Annanias"  Deo  pecunias  voverat,  quas  post  diabolica  victus  persuasione"  subtraxit. 
Sed  quai'  morte  multatus  est,  scis.  Si  igitur  ille  niortis  periculo  dignus  fuit,  qui  eos 
quos  dederat  nummos  Deo  abstulit,  considera,  quanto'i  periculo  in  divino  iudicio  dignus 
eris,  qui  non  nunimos,  sed  temetipsum  omnipotenti  Deo'',  cui  te  sub  monachico  habitu 
devoveras,  subtraxisti.  Quapropter  si  correctionis  meae  verba  secuturus  audieris, 
quam  sint  blanda  et  dulcia  in  fine  cognoscis''.  Ecce,  fateor,  merens  loquor  et  facti 
tui  tristitia  addictus  edorc  verba  vix  valeo ;  et  tamen  animus  tuus  actionis  suae 
conscius  vix  sufficit  ferro  quod  audit,  erubcscit,  confunditur,  aversatur.  Si  ergo  ferrc 
non  valet  verba  pulveris,  quid  facturus  cst  ad  iudicium  Cduditoris?  Fateor  tainen,  quia 
supernae  gratiae  esse  misericordiam  maximam  crodo,  quod  te  effugere  vitam  conspicit, 
et  tamen   adliuc   ad  vitam  reservat;  quod  supcrbicntem  te  videt   et  tolerat;   quod  per 

")  ilil.   cmnp.    II 1.  '')  ailnunt,    sic    el    post    r  2,  113.  '•')  ndd.    ad    mnri/.    mnnii,   jirinm  113: 

a,  sanguinc.  onniium  vcstrum,  noii  sanguinem  autem  eius  cct.  ■')  omnium  Ji  3,  ed.  M.  '')  non  volu- 

issct  B  1.  f)  regis  r  1.  8)  ei  etiam  112.  '')  sapientiae  r  2,  R2;  «(M.  nec  scientiae  i?  2.  ')  arguit 

r  1.  2.  ^)  exquirit  r  1. 2.  ')  sit  li  2.  ■")  reproliat  r  1.2   (suo    ore    rep.  It  2 ,   scd    dclct    ore). 

■>)  ila  r  (cf.  ep.  I.  24  ■p.  34  l.  37j  Ananias  B.  ")  suasione  li  2.  i')  snperscr.  vel  quia  /■  2.  'i)  .s-Zc  li  2, 

edd.  G.  M;  quanto  .  .  .  subtraxisti  lin.  31  om.  scd  ud  marrj.  add.  mnnu  nllern  li  1;  quanto  .  .  .  (iniii)ro]itcr  lin.  31 
om.  rt  nil  iiinri/.  iiild.  r2:  quanto  ...  quapropter  om.  et  r  1  scribens:  consiilera  iudicium  do  creditis;  eodem 
'iiiiiilo  113:  considcr.i  iudicium  credis,  uli  ad  marginem  add.  d(esunt)  r(eliqua);  fusius  teste  ed.  Venet.  eod. 
Albornotianns  et  cd.  /ir.:  considera  iudicium  Dei,  quid  mereatur,  qui  semetipsum  Deo  vovit  continuoque  mundi 
desideriis  irretitus,  mentitus  est  quod  vovit,  proseijiientes :  Si  milii  credideris  si  correptiouis  cet.,  iinae  verha 
uncis  inclusa  Maurini  epistolae  adicientes  in  nota  a  mss.  alicna  et  i/lossema  dicnnt,  (nec  cd.  O,  i/nnc  sine 
uncis  ea  recepit,in  18  mss.  hunc  locum  invenit,  nec  lamezius  in  codd.  Amjlicanis;  net/ue  mni/ix  Toli.  dmr.  I.  I.  rnm 
ojfert) ;  attamen  ex  lectione  r  1,  li 3  guodnmmodo  confirmatur.  Sine  duhio  locus  iam  in  nn/irlji/ni  rorrn/itus. 
■■)  Domino  11  1.  ")  cognosces  II  1. 


INDICTIO  IX.  MART.  (I,  33.  31).  47 

indignos  famulos  suos  verba   tibi    increpationis    ct   admonitionis   administrat.     Tantum 
est,  ut  pensare    sollicite    dcbcas,    f]Uod    Paulus  dicit;    'Exliortanuir  vos  fratres ,  ne  in  o. 
vacuum    gratiam  Dei  recipiatis.      Ait    enim:    Temporo   acccpto   exaudivi   tc   ct   in  die 
salutis  adiuvi  te.     Eccc  nunc  tcmpus  acceptabile,  ecce  nunc  dics  salutis\ 

Sed  scio,  quia  cum  epistola  mea  suscipitur,  protinus  amici  conveniunt,  litterati 
clientes  vocantur,  et  de  causa  vitae  consilium  ex''  fautoribus  mortis  quaeritur,  qui 
dum  non  te,  sed  res  tuas  diligunt,  nulla  tibi,  nisi  quae  ad  tempus  placeant'',  loquuntur. 
Talcs  etiam  fuerunt,  sicut  ipso  reminiseeris,  dudum  consiliarii,  qui  te  ad  tanti  fucinus 
perduxerunf^  delicti.  Ut*'  tibi  aliquid  saecularis  auctoris'  loquar:  cum  amicisf  oninia 
tractanda  sunt,  sed  prius  de  ipsis^  Si  vero  in  causa  tua  hominem  consiliarium 
quaeriss,  consiliarium  me,  rogo,  suscipe.  Nullus  tibi  fidclior  esse  ad  consilium  potest, 
quam  qui  non  tua,  scd  te  diligit.  Omnipotens  Dcus  cordi  tuo  indicet  cor  meum, 
quanto  amore,  quanta  te  caritate  complcctitur'':  in  quantum  tamen  divina  gratia  non 
oifendatur.  Nam  sic  culpani  tuam  inscquor,  ut  personam  diligani.  Sic  personam  diligo, 
ut  culpae  vitium  non  amplectar.  Si  igitur  a  me  amari  te  credis,  apostolorum  limini- 
bus  praesentare  meque  consiliario  utere.  Si  autem  esse  fortasse  in  causa  Dci  nimius 
credor,  et  pro  zeli  niei  ardore  suspectus  sum,  cunctam  siniul  ecclesiam  in  consilio  huius 
disceptationis  adhibeo,  et  quicquid  omnibus  fieri  salubriter  placet,  ego  in  nullo  contra- 
dico,  sed  quod  in  commune  decernitur,  laetus  implcbo  et  subscribo":  implentcm  quae 
monui  gratia  te  divina  custodiat. 


I,  M. 

GregoriHS  I.  paiHt,  Fcfro,  ciiiscopo  Tcrracmcnsl,  mandat,  ut  Imlacis  dc  vctcri  loco 
congregationis  cormn pidsis,  novnm  locuin  dcnuo  cis  adcmpium  rcstituut.  Ut  clcmentia  ludacos 
ad  cliristianam  fidem  convertat,  monet.  ^^^^  Mart. 

Cotld.  R  ct  r:  Imlidio  IX.  mp.  34. 
25  EM.  M:  Lib.  I.  ep.  3.j;  G:  Lih.  L  cp.  34.  —  Inffc  HcH-  H"^  ('3'V- 

GREGOmUS  PETRO  EPISCOPO  TEERAOINENSI. 

loseph   praesentium  lator  ludeus"  insinuavit    nobis    de  loco  quodam,    in  quo  ad 

celebrandas    festivitates     suas    ludoi    in    Terracinensi    castro     consistentcs     convcnire 

consuevcrant'',  quod<=  tua  eos  fraternitas  expulissef,  et   in  aliuni    locum    pro    colcndis 

3u     similiter  festivitatibus  suis  te  quoque  noscento  et  consentiente  migraverint".     Et  nunc 

a)  dc  r  1;  corr.    et   m  a  r  2;  a  M.  '')  plnoeiit  Ji  1.  '^)  iierducereut   /.'  2.  3.  <1)  et  (ut) 

add.    manu  post.    r2,  B.3.  ")  om.    auctoris   et  mperscr.   vu-i  E3.  f)  amicos   corr.   !n  amico  r  2. 

B)  om.  et  ad.  marg.  post  add.   consiliarium   queris  R  1.  '')  conplectitur   li  1.  ')  ila  JiJ.3;  sub- 

scribam  rl;    subscriptio   r2,   E  2    (cf.  ep.  J.!6h:    Et   subscriptio.    Sed   nusquam  his   epistolis  regislri  similis 

35       claimda  adiecta  est).  

L34     incipit  (omiUens  lotum  hunc  tilulum)  Iteni  ipsius  B 3.    —    Terraconensi  r2;  epio  Terracine  E  1. 

a)  iudaeus  et  sic  saepius  r  1.  '■)  consuerant  r2;  sic  corr.  in  consueverant  Ji2.  <^)  sicJi3:  (luotl 
om.  rl.2,  B2;  quod  superscr.  R  1.         •')  e.xpulisse  »-2,  B2.         <^)  migraverunt  B  2. 

1)  Maurini  luuic  sententmm  in  Senccuc  ep.  3  rote;  Tu  omnia  cum  amieo  delibera,  .sod  de  ip.so 
40      prius  iHfeHcrunt. 

I.  34     Per   losephum,   Imhieum    rerracincnsem ,    qncrehi   prohda    ilomum   redeuntem,    mmsa    e-ft.  — 

Petrus,  episcopus  Terracinensis ,  in  iniquitate  contra  ludaeos  et  post  lunc  Grcfiorii  iussionem,  ut  ndelur, 

perserercmt.  Vide  ep.  II,  6,  ex  qua  colUyerc  possumiis,  episcopum  idcirco  eos  demio  de  loco  suo  expulme, 

quod  vox  psallentium  e  vicina  symi(jo(ja  in  ccdema  audirctur.     De  vita  Petrus  disccssit  iam  antc  a.  5i)2,  Nov. 

45      {cf-  m>-  III,  13-  H). 


48  GRF;G0MI  I.  REGISTRI 

dc  eodem  loco  cxpulsos''  so  denuo  conqucruntur.  Seds  si  ita  est ,  volumus''.  tua 
fVaternitas  ab  huiusmodi  sc  querela  suspendat  et  ad'  locum.  quem,  sicut  praedixinnis, 
cum  tua  conscientia  quo  congrcgentur  adepti  sunt,  eos  sicut  mos  fuit  ibidem  liceat 
convenirc.  Hos  ^  enim,  qui  a  christiana  rcligione  discordant ,  mansuetudine ,  benigni- 
tatc,  admonendo,  suadcndo  ad  unitatem  fidei  necesse  cst  congregare,  ne  quos  dulcedo 
praedicationis  et  pracventus  futuri  iudicis  terror  ad  credendum  invitare  poterat,  minis 
ot  terroribus  rcpelhintur.  Oportet  crgo  magis',  ut  ad  audiendum  de  vobis  verbum 
Dei  bcnigne  convcniant,  quam  austeritate'^,  quae  supra  modum  extenditur,  expavescant. 


I,  35. 

Greqorius  I.  paim  lolianni,  cpiscopo  Raocnnafi,  mandaf,  uf  3Iuurilioni  cxpracfccfo,  in 
asijlo  residcMi,  cum  rcddat  rationcs  Gcorgio praefccto  (pracforio),  opein  feraf.     591,  3Iarf. 
Cod<f.  H  ct  r:  Tmlicth  IX.  caj).  35. 
Edd.  M:  Lib.  I.  (p.  37;  G:  Lib.  L  ep.  3.5.  —  Ltffe  Betj.  1105  (741). 

GREGOEIUS  lOHANNI  EPISCOPO  EAYENNATI. 

oi  professionem  ordinis  nostri  et  locum,  cuius  ministorium  gerimus,  attendamus^ 
oportet  nos  afflictis,  in  quantum  possunuis,  comitante  iustitia  subvenire.  Quoniam 
ergo  gloriosum  virum  Maurilioncm  expraefecto'' *  in  Fossa  Sconii''^  residcrC'  cognovi- 
mus,  vcstra    ei  fraternitas,    in  quantum  possibilitas  subest,   opem  ferre  fcstinet.     Non 

f)  ita  r  1 :    expulisse   ((leuuo)  »■  :.' ,  J{  2 :   (loco)    etiain  expelli  li  I.  3.  S)  quod  B  1.  3.  '')  add. 

ut  li  1.  i)  ila    r  1;  uiii.  aH  reliiiui  cudd.  i/uus  imsjie^-i.  ^)  sic  r  1,  H  1.  3,  teste  ed.  Venet.  cod.  Alhorn., 

ed.  pr.;  eos  r  2,  li2  et  edd.  G.  M.  ')  ita  r  1;  magis  auperscr.  lil.3;  oni.  r2,  R2,  edd.  ■")  ita 

r  1,  M  3;  austeritatem  ■reli<iui  cudd.  et  edd. ;  cum  voce  expavescant  auicm,  ut  2>atet ,  non  austeritas  sed  verbum 
Dei  coniunijere  debemus. 

*)  adteudamus  r2.  ^)  corr.  iu  expraefectuiu  r2  (cf.  p.  -''S'  Un.  24).  "-')  sic  cojueci  ex  lectione 

codd.  (cf.  infra  nutam  de  loco  Fussa  Sconii).  in  scos  (sine  linea  ahbrev.)  r2;  in  scos  r  1,  R2,  R*l;  in  sco 
curr.  in  in  scos  R  1 ;  in  sauctus  ed.  pr. ;  in  septis  ecclesiasticis  insontem  cd.  O ,  cuiua  cerba  ed.  M  suscipit, 
quamvis,  ut  dicitur  ibidem,  ah  uminbus,  ijuus  ridere  licuit,  mss.  absint.     Cf.  ep.  IX,  4.  ^)  residente  R  1. 

I,  35     De   loliaiiiic    MarciiiKiti    epi.^taqio    cf.   ep.  I,  24 a.  1)  Gre/jorium    Mmirilimii  expraefecto 

patcrna  caritatc  farissc,  cx  cp.  infra  IX,  64  discimus.  Qiia  epistola  patet,  postea  MaurUionem  in  Sicilia 
dcgisse.  2)  Ex  ep.  IX,  4  plctiius  intcllegimus,  eos  qai  rationes  exponere  ddnierint  haud  raro  in  asylum 

ecclesiae  se  rcccpisse.  Cum  enlm  G-regoiius  expraefcctus  ct  alii  rptidam  Leontio  Siciliano  cxcomuli  rationcs 
reddituri  cssent,  Bomw,  ni  fallm;  in  septis  ecclesiasticis  residebant.  (Cf.  ep.  XI,  16,  uhi  kffitur,  loluumem 
argentarium  necessitiitcm  non  modiciiin  pati,  aileo  ut  in  ecclesia  tliu  iam  resideat  cet.,  scilicet  debitorum 
aiusa).  Patet  et  Maurilionein  iwstram  asylum  petii.s!<e.  Bcspiciens  lectionem  sco  restitui  Fossam  Sconii. 
Erat  autcm  Fos.sa  Sconii  ramns  ex  Pmlo  (Eossa  Asconis  apud  lordancm  Gctica  c.  XXIX  ed.  MG.  SS. 
Antiq.  V.  (I),  97.  6),  quem  Agnellus  (Lih.  Pont.  Bav.  c.  70  MG.  SS.  Lamj.  p.  326)  fluviuni  roctd,  post  ct 
nomcn  loci,  mirrante  AgncUo  ibidem  c.  7'J  p.  331:  Manicheorum  hereses  exorta  est  in  civitate  Kavennii, 
quiim  orthodoxi  christiani  convincientes  (sic),  eiecerunt  extra  civitatem,  in  loco  qui  dicitur  Fossa  Sconii. 
Quo  loco  basilicam  S.  Eusebii  et  episcopium  fuisse  cx  AgneUi  cap.  70  supra  laudato  compcrimus:  cuni 
noluissent  Ravennates  cives  (Maxinianum  ei)isc.  a.  546)  reciijere,  morabatur  extra  ijortas  Sancti  Victoris, 
non  longe  a  fluvio,  qui  vocatur  fossa  Sconii,  in  basilica  beati  Eusebii  in  episcopio,  quod  Unimundus 
episcopus  temporibus  Theodorici  regis  baedificavit;  .  .  .  et  praedictuui  episcopium  usque  ad  nostra 
tempora  (saec.  IX)  permansit.  Eandem  S.  Eusdtii  ecclesiam  non  longe  a  campo  Coriixndri  extra  urbem 
sitam  Agnellus  c.  >i6  p.  334  rocat.  De  circmtu  asyloi-um,  qiute  etiam  episcopia  complexa  sunt,  mk  Cod. 
lustin.  I,  12:  Dc  his  qui  ml  ccvlesias  confugiunt. 


INDICTIO  IX.  MART.  (I,  34.  35.  3(j).  49 

quia,  quotl  absit,  de  viri  excellentissimi  domini"  Georgii  praefccti ^  iustitia  dubitamus'', 
aut  in  aliquo  putamuss,  eum  rationis  tramitem''  declinare,  virum  quom'  et  ante  digni- 
tatis  huius  amministrationem'  in  bonis  omnibus  habemus  expertum''*,  sed  quo  et 
gloriosus  vir  IMaurilio  expracfecto'  rationes '  suas  absque  suspicione  opprcssionis 
cxponat,  et  praedictus  cxcellentissimus  vir  domnus  Georgius  praefectus  rationcs  sino 
laceratione  suac  opinionis  exequatur. 


I.  36. 

Grcijorhis  I.  papa  ^lalchnni,  cpiscopnm  Dalmatiac,  udmonct ,  nt  Stcphaiimu, 
cpiscopiim  Scodrcnscm,  compcllat  ad  cJujcndum  iudicium,  in  qiio  controvcrsiac  ciiis  cnm 
lohanne  consiliario  Gcorijii  pracfecti  fpracforio)  disceptcntur.  591,  Mart. 

10  ('(iiJd.   R  et  r:  Iiidictio  IX.  ciip.  30. 

KiW.  M:  Lib.  I.  cp.  3S;  G:  Lib.  I.  ep.  36.  —  Iuffe  Be;).  1106  (T4-i). 

GREGORIUS  MALCIlO  EPISCOPO  DALMATIAE. 

lohannes  vir  eloquentissimus,  consiliarius  vlri  excollentissimi  domni  Georgii 
praefccti    pcr  italiam',    insinuavit    nobis,    contra    Steplianum    episcopuni    Scodrensis'' 

15  civitatis^  quorundam  sc  negotiorum  haberc  controversias  et  pctiit  inter  cum  et  sc 
iudicium  dcbcro  consistcre.  Propterca  fraternitatem  tuam  praesenti  pracceptionc 
curavimus  ammoncndam,  ut  praedictum  episcopum  ad  cligendum''  compellas"  vcnirc 
iudicium.  Et  quicquid  intcr  praedictum  lohanncm  virum  magnificum"'  ct  saepe  fatum 
cpiscopum    clectorum   fuerit    sentcntia  definitum",  ad  effectum  perducere  non  omittas, 

•M  ut  et  actor  de  consecuta  iustitia  gratias  referat  et  pulsatus,  cum  ad  cognitionem 
deducitur,  nihil  contra  te''  de  illata  iniustitias  conqueratur. 


'-■)   ila  ijiiines  cmld. :  rorr.  in  (li.iiuil   r  J.  <■)  airr.  in   (luliilomus    it  l.  K)  corr.  in  putenuis  R  1. 

^)  ex  rat.  tramiteni  U  1;  a  rat.  trauiite  7i'*i,  cdd.  ^ir.  el  O.  '}  sic  R  1:  quae  mo  {crad.  e)  tautae  d.   iii  h. 

amniinistratione  r'2;  quem  t^intue  (1.  iu  li.  admiui.stratione  r  1;  eque  taute  d.  cuius  animiuistratinueni  /i*i, 
e(i!.  pr.;  quem  in  li.  tantae  d.  administratione  edd.  O  et  M.  •')  expertam  It*  1,  ed.  pr,  1)  curr.  in 

expraefectus  )•  2. 

1,36     Dalm.  coiiip.    rl.2;    Dalmati.    Rl:    Dalmaticnsi  /i*i.  »)  Scodensis    tesle    M.    codd.   nnus 

Vatic.  et  oiniies  Xunii.  '')  curr.   ex  elcgendum  r  2.  *■')  coupellas  R  1.  '•)  loliaunem  liiii  ;•  7;  oiii. 

virum  maguificum  It  1.  '■')  ditinitum  r  1.         f)  sic  scripsi;  se  codd.  et  edd.         B)  corr.  e.K  iustitiar  2,  R  I. 

3)  De  Georgio  pi-aefccto  pi-adiyrio  Italiae  cf.  ep.  I,  22.  4}   VieU  rerha  cp.  I,  22  Gem-gio  soriiHae: 

Bonitatem  vestrae  exccllentiae  quam  semper  cognitam  hiiljui.  5)  Be  rationihiis  cf.  ep.  1,  IS  not.  4. 

I,  36  Qiiiim  liiihiicrit  xedein  iii  Bidiiudia  Malchus  cpiscopus,  cdd.  G  et  31  ,se  nescire  inilianit.  luirhdi 
(lUijricum  Sacriim  IV,  16S)  Malchum  Diiiimcnsem  explicat.  Erat  autem  Dumno,  quae  urhs  et  Ihdiiiiiiin, 
Ddminia,  Delmitia  et  Delminta  vocatur,  in  Dahnatia  a  Spalato  ad  orkntem  spectans  et  (a.  146:>  a  Tnrcis 
ceiptei)  usque  cul  iiostros  dies  iwn  mansit.  Porro  tle  nuyrc  non  sedem  episeopalem,  sed  procimium  prufereiidi 
in  titulo  epistolarum,  vide,  quac  dicemus  ad  ep.  I,  41.  Tanmi  Farlatium  nan  sequm-,  (pcippe  qiii  iptod 
pi-otulitnon  satis proharit.  —  De  Malclu),  epii  patrinwidum  Ronumae  ccclesiae  in  Dedniatia  rexit,  cf  epp.  II,  22. 
46.  III,  22;  dcnwiie  eiiis  ep.  V,  6  u.  594,  Sept.  Oct.  scripta.  1)  De  Gcwgio  cf.  ep.  I,  22.  2)  Scodrensis 

cimtas  Iwdie  Scutari.  Stephaniis  epii.scopus  cdilii  non  memoratur.  Constantinus  epi.sc.  Stcplumo  succe.sserat 
a.  602,  MaH.  (ep.  XII,  11). 

Reg.  Greo.  I.  '^ 


50  CiKECIOHlI  I.  HEGISTUI 

I,  37. 

Grc<jor'ms  I.  pdpn  Antliemmm  suldiaconum,  qitod  paiqx-.ntm  curam  mylijjat,  rcprc- 
hcndcns,  Fullicriac  materterae  suac,  aliisquc  feminis  Palatinae  et  Vivianac  suhsidium 
darc  itibct.     Ad  dicm  paschalcm  cum  cvocat.  ■59i,  Mart. 

Codd.  II  et  r:  Imliciio  IX.  caj}.  o7. 

Edd.   M:  Lib.  I.  cp.  39;  G:  Lib.  L   ep.  37.  —  laffc  Bcfl.  1107  (743). 

GREGORIUS  ANTHEMIO  SUBDIACONO. 

Disccdonti  tibi  inandavimus  et  postmodum  pracceptis  discurrcntibus  iniunxisso 
me  niemini  \  ut  curam  pauperum  gercres  ct,  si  quos  illic  egere  cognosceres,  scriptis 
rccurrcntibus  indicares.  Et  vix  de  pa.ucis  liacc  facere  curasti.  Volo  autem,  ut  domnac 
Patoriae,  thiae''  mcao^  mox  ut''  praesontem  iussionem  susceperis  ,  offeras  ad  calci- 
arium  *  puerorum  solidos  quadraginta  et  tritici''  modios  quadringentos.  Domnao 
Palatinao'',  relictao  Urbici,  solidos  viginti  *  et  tritici  modios  trccentos".  Domnao 
Vivianae'',  rclictao  Felicis,  solidos  viginti  et  tritici  modios  trecentos.  Qui«  omnes  simul'' 
octuaginta'  solidi  in  tuis  rationibus  iniputantur''.  Cum  summa'  vero'"  pensionis"  sub 
festinatione  et  iam"  ad  paschalem  dicm^  Domino  auxilianto,  occurritoi'". 


■'■)  lla  coJd.  ipios  coiilnU  el  lesle  ed.  II  t<urb.  Viclnr.  lieij.  Ci.slcr.  Vtilic.  ((ilS.  Jj.jl.  1^5-jiS'.  aiius  sine 
nitmero.  6 '20)  Item.  CaUiL;  delet  tliie  et  superscr.  aniite  r'2  (quem  etcndem  cod.  ed.  G  Iwc  loeo  afferl  suli 
nomine  Seyuieriani  llluslriss.  Franciae  Cancellarii  SOO  annorum  et  optimae  notae) ;  amitae  teste  ed.  G  cod. 
Carnotensis  S.  Petri.  '')  ut  ovi..  codd.  e)  trittici  et  sic  semjier  r  2.  <')  I'aletiiie  i2  7;  Paleutine 

ed.  pr.  f)  ccc  el  si.c  infra  r  I.  f)   Lavliilaiir   7i'*/;   riiiiimaue  cd.  pr.  «)  ([uae  r -J.  '')   odil. 

.siniul  ma.nu  posl.  r  2.  ')  ilii   rl.J,  .led.   corr.  iii  octiigiiitn,  r2:   (ictuginta  Ji  J.  ^)  iuiiutantur  li  I ; 

corr.   iiiiputJUitur  in   iiii|iiitaeiitiir  r  2.  ')   Cmii    siiimiia    /■  /.■    iciini    in   rasura)    suninmm  B  1;    (um.    cnm) 

.snimiiaiii  r2,  cdil.  '")  Ycrii  ovi.  r  I.  ")   im|iciisi(iiium  idd.  /ir.  d  (l  (ed.  O  ad  marij.  add.  al.  iiensiorii.s). 

")  ctiaiii  r  I:  oiii.  i.iiii  /■:.',  cdd.:  odd.  iiiiiiiii  inisl.  iiiittc  r2:  ndd.  traiismlttite  ed.  pr.,  fraiismlttitii  (ad.  mari/. 
al.  .■ulducitd)  cd.    II:  ,idd.  ailducitu  .■./.    .1/.  O  (iccurrite  r2,    li  1 ,  U"  I ,   ed.  pr. 

f,  37     Ih  .[iilliciiiiii  rcdiirc  jiiilrinioiiii  iii  Ciiiiijtiitiiii  cf.  <•/'.  f.  23.  I)  Ilaec  cpiMoln  in  rcffiniro  nobi^ 

a.%'<erriilo  lum  c.rtitt.  -j)   Vulrriii,  Criiiorii  Ihiii  (!hli'.  i.  c.  iiiit  ]niiris  iiid  iHidris  sorm),  cdibi  n<m  memo- 

ratiir.  Scd  Hurraiitc  ipso  Greyorio  (Iloinil.  iii  Kiiinii.  X.KX\'fII.  >f  !.'<:  cf.  Dial.  IV.  c.  in) :  tres  pater 
nieus  sorores  habuit,  quae  cunctae  tre.s  sacrac  virLfiiics  tiicrunt ,  (iiiaruiii  iiua  Tarsilla.,  ;iHa  (lonliana, 
alia  Eniiliana  diccliatur,  disriiiiiis.  Piilrriiiin  iiini  iiinilntn  srd  initlnicriitn  ipsiiis  (i.  c.  mairi.s  sororcm) 
fuissc.  3)  Cidcutntun    intjicii.^ni,    qiiitc    in    ciilccis    ciiiniiitriiiiilis   jit.      Ilit  c.riilicat  Forcclliui,    ijai   cilal 

SuetoHium  (Vita  VesjMisia)d  c.  IS)  itwraniem:  Olassiarios,  (iiii  ali  Ostia  ct  ruteolis  Itouuini  pcdibus 
per  yice.s  commeant,  petentes  constitui  aliquid  sibi  calciarii  iioniinc,  (juasi  pa.runi  cssct  sinc^  respouso 
abegisse,  iussit  (Vespasianus)  post  haec  excalciatos  cursitare.  Postea  aiitcm  vox  adciarii  pnv  qmi>is  munerc 
md praemio  culhibctw,  quomodo  Leo  III.  papa  (in  cpktoln  a.  80(>-  810  scriptu)  dicit :  qui  vobis  (Karolo  irupera- 
tori)  eum  (Portunatum  Gradensem  archiepiscopum)  conlaudant,'  hoc  per  niunera  et  calciaria  faciunt  ('/«//'« 
Biblioth.  Rer.  Germ.  IV,  322;  Bef).  fed.  1]  1918)  et  eodem  Dii  Cam/io  doccnte  Anatlmnasius  III.  episc.  Ncapoli- 
tanus  (saec.  X)  in  ihiniu  tiiutdittn:  Et  nulhiin  iiiiiicdiiiicutiiiu  nos  aut  posteri  nostri  cis  taccrc  pracsu- 
maiuus,  aut  abqudd   calciarliini,  aut  pra.ciniuni  quacrerc   pcr    nullum   modum  cet.  4)  ('/'.  c/i.    I,  .'i7, 

in  ijita  Grciioriiis  eiittdem  Antliemium  sididiiiciiiiinn  Palatinae  illustri  feminae  anmiortim  triginta  solidorum 
siibsidinm  dare  iubet.  Hanc  nostram  Pidittiiinm  ease  patet.  Sed  incertiim  relinquo,  an  Urbicus  defen.sor 
Tilmrtinensis ,  cui  patrimoniiim  Sabinense  et  Carsiolanum  suberat,  et  qui  in  non  modicam  sumnmm  debito)' 
vu>rtuus  crcd,  ita  ut  Gregorius  ep.  III,  21  filios  eitis  sustentare  coactus  sit,  idem  sit  ac  defunctus  Talatwmc 
marilns,  o)  i.  e.  ad  dicm  i:>.  in.  Ajirilis.  6)   Cf.  ep.  I,  18  itot.  4. 


INDICTIO  IX.  MART.  (I,  37.  38.  39).  51 

I,  3S. 

Grcgorius  I.  papa  FcUci,  episcopo  Mcssancnsi,  nuntiat,  sc  Petro  (suhdiacono)  rcctori 
(patrimonii  Siculi)  mandassc,  ut  Taiilini  episcopi  Taurianensis  monachos  in  monastcrio 
S.  Theodori  Mcssancnsi  stih  cpiscopi  corum  rcgiminc  constituat.  501,  Murt. 

Cixld.  B  et  r:  Indictio  IX.  cap.  38. 

Edd.  M:  Lib.  I.  ep.  40;  G:  Lil>.  1.  ep.  SS.  —  laffi  Re{i.  IIOS  (744). 

GREGORIUS  FELICI  EPISCOPO  MESSANENSI. 

lU.  tibi  gratum  confidinuis,  si  fratris  tiii  viri''  venerabilis  opiscopi  Paulini '  perogri- 
nationis  onera  releventur,  ef'  cius  regimine  communi  morcede  beati  Theodori  mo- 
nasterium  in  civitate  tua  fundatum  studiosius  omnipotcnti  Deo  deserviat.  Quod  etiam 
te  iam  voluisse  facere,  eius  relatione  didicimus.  Ideoque  Petro"  rectori  ^  praeccpimus, 
ut  monachos  monastcrii  memorati  episcopi  perquisitos  ad  unum  recongreget,  et  in 
eodem  monasterio  cum  his,  qui  nunc  ibi  sunt,  collocare  nou  differat,  quatenus 
eo  rectore'  dignius  animarum  suarum  curam  exerecant.  Quam  rem  venorationi 
tuae  innotcseendam  pracviilimus.  nc  tc  omisso ''  aliquid  in  tua  contristcris  diocesi  * 
ordinari '. 


I,  39. 

Grcgoriiis  I.  papa  Fctro  suhdiacono  (rcctori  putrivumii  Sicidi)  m/indut,  ut  monaclios 
Faulini,  Tatiriancnsis  cpiscopi,  per  Siciliam  vagantes,  in  monastcrium  S.  Thcodori  Mcssa- 
nense  reducat,  quod  monastcrium  Paulini  curac  suhiciatur.  591,  Mart. 

(Jodd.  R  et  r:  hulictia  IX.  cap.  .1'.i. 

Edd.  M:  Lib.  I.  ep.  41;  G:  Lil).  I.  cp.  Sii.  —  laff,:  Re{i.  n09  (745). 

GREGORIUS  PETRO  SUBDIACONO. 

Yir  vonerabilis-''  Paulinus  opiscoims  Tauri'' civitatis,  provinciac  Brittiorum '',  nobis 
asscruit,  monachos  suos  oceasionc  disporsos  barliarica  usquc''  nunc  per  totam  vagarc'" 

I,  :iS     iii    titii.lo    Mes.-uieusi    r  1.  2;    Meiisaiiieuse    mri:    in    Meusauieiisi    li  1.  ^)  »iii.    viri    11 1. 

t)  ut  ed.  M:  add.  sub  ed.   (1 ;  snperscr.  sub  111.  <=)  sic  li  1 ;    om.  1'etro  r  1.  2  el  edd.;  add.  autem  edd. 

(rcctori)  piitriuiouii  iiostri.  "1)  amisso  r  1.  ")  dioecesi  r  2.  f)  add.  manu  post.  ordiuatum  r  2  et 

ordiuiiri  7i'  /;  oni.  ordiuari  11*1;  ordiuatuiu  iu  tua  c.  dioeesi  edd.  jir.  et  G. 

1,  .3'J     i.ii  tit.ido  diacouo  )•  1.  2,  edd-  pr.  et   (}.  •■')  Uu    {e.ridic.    a.d  marij.    vir    veueriibilis)   )•  2;    viri 

veuerabilis)  rl;  U  (el  in  rasura  euerab.  ctd  add.  ad  marg.  veuerabilis)  li  1;  Vir  inaguificus  teste  ed.  M  coild. 
Valir.  I).  Corh.  Taron.  Michael.  Gemet.  ac  caet.  Norm.;  veruni  (e.r  liTn  ortum)  11*1;  vir  veuerabilis  nm. 
ed.  pr.;    vir    oiii.  edd.  M.  If.  '')  Tiirriuiic    a.ii.t    'l'iiuranac    aut    Tauriuae,    teste    ed.    M    iii    codd.    Valic. 

<^)  lirutiorum  cdd.  '')  eosijue  rl.2,  cd.d.  <=)   viicaro   ;• /;  Viigari  r  2. 

I,  38  Cf.  ut  luuic  epistolum  iilenius  intdlcgas  ep.  I,  3!>.  Fclici  epi^icopo  Messanensi,  cui  plures 
Gretjoriiis  epislolm  dedit  (epp.  I,  r>4.  II,  9)  aniio  595,  Sept.  iam  Domis  succe.<iserat.  1)  Paulinus  episc. 

Tauri  cieitatis  promnciue  Bruttiorum,  ut  Grqjoritis  in  ep.  seqiienti  indicat,  (milyo  Tawianum,  a  Rc(i(ii<> 
ml  scpitentrioncs  veri/ens,  nrhs  ImiHc  erersa)  e.r,  sede  sua  'barharica  occashne'  inilsus  esse  videtur.  Itaqiic 
Iwc  loco  Gregm-ius  de  pereifrinatume  eiiis  dicit.  Post,  epp.  II,  19.  51  (a.  592,  Fdn:  38),  Liparitamm  ecclesiam 
ci  tradit,  decernens  in  Lipara  insula  eum  resukre  et  Tauriancyisis  ecclesim  msitationem  tantummodo  (jerere. 
At  iam  a.  .59U,  Ajrr.  (ep.  IX,  134)  inter  aicteros  Bruttii  episcopos  numeratur,  d  itciii  cjiii.  Xlll,  2o.  21 
(IS02,  Dcc.-003,  lan),  uhi  de  PauHni  morte  wiitur,  de  scdc  eius  Liparitana  tacetur.  Hac  iiiitcni  ep.  I,  38 
S.  Tlieodm-i  momistmo  praeficitm;  in  quod  et  monachi  sui  pcr  SicUlum  rayantes  rccongreijentur.  2)  scil. 

suhdiacono  et  rectori  patriimonii  Ronwni  in  Sicilia  cf.  ep.  J,   1  -  3.  3)  scil.  Paulino  episccr)io. 

I,  39     Cf   iiiiliis  iid  iiracrcdciitcni  epistiitiim. 

7* 


52  GliEGORII  I.  REGISTRI 

Siciliain,  vt  ut'  quippc  sine  rectore,  ncc  animac  euram  gerere ,  noc  disciplinae  sui 
habitus  indulgere.  Qua  do  re  praecipimus »,  eosdem  te  monaclios  omni  eura  et  solli- 
citudinc  perquisitos  ad  unum  reducere,  et  cum  memorato  episcopo  rectoreque  suo  in 
monasterio  sancti  Theodori  in  Messanensi  civitate  posito  collocare,  ut  et  hi  qui  nunc 
ibi  sunt,  quos  cgcre  rectore  comperimus,  et  eos,  quos  de  congregatione  eius  inventos 
rcduxeris ,  in  ununi''  possint  eo  duce  omnipotenti  Domino  deservire.  Quam  rem  et 
viro  venerabili '  Folici  eiusdem  civitatis  cpiscopo  nos  significasse  cognosce,  ne  praeter 
suam  notitiam  in  diocesc''  sibi  commissa  ordinatum  quippiam  contristctur. 


I,  89  a. 

Grcgorius  I.  jiajM  Fdro  suhdiacono  (patrimonii  Sictili  rcctori)  dc  cpiscopis  a  causis 
saecularibus  reniovendis,  dc  rebus  et  niancipiis  iniuste  acquisitis  rcstitucndis,  de  modo,  quo     lo 
cum  laicis  agat,  praccipit.     Episcopos  non  ad  natcdem   smmi  scd  ad  bcati  Pctri  Eomam 
convenire  iubct.  -"'fli,  Mart.  l(i. 

Ex  collectimic  ciinmmm  Hispann  recepta.     Vc  cvdd.  H  1-  4  riile  i>ifra  nofam. 

Eihl.  M:  Lih.  I.  ep.  Sd;  Balu.tius:    Mitc.  V,  4r,'.)  fcd.  3Ian^i  IT,   VI:   Gunzak::  Col/erlio  nnioinim 

ecclesidc  Hisjmnne  Pnrs  IT.  Epi.sfoliie  deirefides  cef.    Mafrifi  IS-JI  p.  ICH.  —  Iiitfi'  lieii.  Ilnj  {74nK       15 

PACTIIM  SANOTI  GREGORII  PAPE  ROMEl  REOTORIBUS  SIOILIE  DATUM. 
I.    Ne    episcopi    in    causis    socuhiribus,    nisi    pro    sola    dofcnsionc 
paupcrum,  niisceantur. 
II.    De  i-ebus  alienis  ab  occlesiastieis  dcfonsoribus    occupatis  absquc 

aliqua  obioctione  rcstituendis.  20 

III.  Ut  mancipia,  que  ab  aliis  possessa  sunt,  ctiam'^  si  iuri  ccclosi- 
astico  so  in  dominio  ecclesio  propria  sponte  subdiderint,  priiis 
rcstituantur  ot  ita  demum  pcr  iuditium  repetantur. 

f)  (iiUI.  cos  rl;  Qiia  pro  ut  edd.   O.  31.         K)  praecepimus  rl.H  ("(■«»•)•.  m  praecip.  r2).  '')  \ino  r  1. 

i)   im  (•()(/(/.   (oihl.  ail  iiuiri/.  viri)  veiierabili  r  2) ;  viro  magnifico  feste  eil.  M  cndil.,  qui.  sujira  iisdem  rcrliis  eji.       25 
inrijiiind:  inn.  \\\i>  edil.  (_!.  M;  om.  viro  venerabili  M*l  et  ed.  pr.  •')  corr.  In  diocesi  r'J. 

I,  .3Ha  Milil  praesfo  erant  in  editione  huius  ejnstolae  codd.  coUectionis  HisjHinae  aut  fjuailnm  a^ffmi- 
tate  eidem  iunctl  ijuatuor:  1)  H 1.  Cod.  Paris.  1565,  fol.  Ti9  (Colb.  408.  Heijius  3887.  4)  memb.  fol.  saec.  X; 
quo  ex  codice  maximae  auctoritatis  et  editioncm  suam  liausit  Baluzius.  2)  H  2.  Cod.  Paris.  10741,  fol.  95 
(Sujipl.  Lat.  205)  memb.  iju.  saec.  X;  post  collectionem,  fjuae  Daeheriana  diiitur,  epistolas  Oregorianas  alias  30 
in  Hispanam  receptas  continet,  cf.  Maassen  Bihl.  Lat.  iur.  c.an.  manusc.  I,  II  p.  26.3  in  Sitzumjsber.  iler 
Wiener  AJc.  1866  Tom.  54.  3)  H3.  Cod.  Escorial.  d  I  2,  fol.  338'  a.  976  scrijiius  a  Vigilane  in  monasterio 
Albeldensi  prope  Logrono;  cf.  Neues  Archiv  VI,  238.  4)  H4.  Cod.  Kscorial.  d  I  1,  fol.  313'  a.  992  in 
monasterio  S.  Aemiliani  prope  Burgos  scriptus;  c/.  Neties  Arcliiv  VI,  236.  Hos  ijuatuor  codices  ipse  coiituTi.  — 
Pactum  ce(.  Praeceptum  H3.4;  pap^  H3;  Romensis  H3.4;  Sicili^  H 3.  Variarum partium  huius  epistolae  35 
summas  titulo  illo  iidlrit  x„hrininodo  Hl,  ijuamijufim  ejristolam  ijisam  in  sejitem  partes  distribimnt  omnes 
nostri  codd.  Iijitur.  iil  inirn  xi /Jlnn  parayrajdios,  hic  paragrajihorum  indicem  rctinui,  ijiuimvis  cuon  inscrijdione 
Pactum  cet  et  has  r/iihiiiiin  ijii.Hiolae  aulheriiicfi.e  fib  auclore  collcclionis  Hisjianae  demum  adiecta  esse  non 
ignorem.  ")  etiani  ail  tigura  ec(?lesiastico  debeantur  esse  iu  (lnniiuo  cud. 

I,  30  a    Ejnstolam  hanc  non  sHn  xxr  registrum  traditani,  ex  authentico,  ut  tituhis  et  condtisio  docenf,      M 
Cijllecfiij  canemum  Hisjmna  inter  G-regorii  I.  epistolas  inseruit.     Vide   Maassen  Gesdiichtc  dcr  Quelkn  dc.t 
can.  Kechts  I,  301.  697.  709,  (jui  docet  jnimitus  in  collectionem  illam  Iwc  caput  non  receptum,  in  codices  auctac 
colkcfifmis  demum  intrasse.    Quo  factum  est,  ut  et  codcl.  H3.4  in  Iwc  capite  nmneiv  carcant  cum  ultimo  loco 
deciefiile  jiriifereHfes  inniieriimCIV  ci  adsa'ihcre  dehereiit.     II  1.2  iiiifem.  ubiqiie  inniicriis  iiiiiiltiiid.  —  Cfciim 


INDICTTO  IX.  MART.  (I,  39.  39  a).  53 

IV.    Ut    etiiim    pro    ceclesio    rebus*''   remoto    favorc    in   cnusis   veritas 

teneatur'\ 
V.    Ut  quod  iurc  ecclosio  conpetit,  non  manu,    sed  racionc  dcbeaf^^ 

iudicari. 
VI.    Qualcm    se   vir    ecclesiasticus  erga   potestatem''    scculi   et   laicos 
nobilcs  debet  exhibere'". 
(VII.) 

GREGORIUS  EPISCOPUS   SERVUS  SERVORUM  DEI  PETRO  SUBDIACONO. 

I.  Pergcnti  tibi  ad  Siciliam  capitularo  quod  dedi''  adsidue^  rolcgcndum''  ost,  ut 
cura  maxima  osse  de  episcopis  dcbeat,  no  in  causis  secularibus  misccantur,  nisi  in 
quantum  necessitas  dcfondcndorum'  pauperum  cogit.  Dc  monachis''  vero  vel  clericis, 
quc  in'  codcm  capitulare  sunt  insita,  nequaquam™  ostimo  modo  esse  movenda".  Sod 
expcrientia  tua  tanta  hec  observationc"  ciistodiat,  quanta''  mcum  desidcrium  cx  hac 
ro  valcat  adimplero. 

II.  Preterea  pervcnit  ad  mc  ab  Antonini '  dcfensoris  tcmporibus  nunc  usquc  in  hoc 
decennio  multos  a  Romana  ecclesia  quasdam  violentias  pertulisse,  ita  ut''  quidam  publicc 
conquorantur'',  fines  suos  violentcr  invasos,  mancipia  abstracta,  res  otiani  mobilcs 
manu  non  iudicio  aliquo  ablatas-.  In  quibus  omnibus  volo,  ut  cxperientia  tua  vclic- 
menter  invigilct  ct  quicquid  per  lioc  dcecnnium  invenerit  violcntcr  ablatum ,  vel  sub 
nomine  ccclcsio  iniustc  detincri,  hoc  ci  cuius  csso  cognovorit  ex  presentis*'  precepti 
mei  auctoritate  rcstituat',  nc"  cogatur  qui  vini  pcrtulit  ad  mo  vonirc^'  ot  tanti 
itineris  laborom  adsumere^'',  cum '^^  utrum  vcra  dicat  hic*  apud  me  non  possit  cdocori'. 
Considerata  crgo  vcnturi  iudicis''  maiostato'',  omnia  cum  peccato  ablata  restituc, 
sciens  quod  magnuin  inilii'  luriuui  rcportas.  si  mcrcc(h^m  potius  quam  divitias 
eongrcgas ''. 

III.  Plerosque  voro  cognovimus''  dc  amissis  nianci[>iis  conqucri,  dieontes,  quia  si 
servus  cuiuspiam  fortasse  dominum  suum  fugions  iuris  ccclesiastici  sc^  essc  profcssus^' 
est,  rectores  ecclesiae  protinus  hunc  ut  servum  ecclcsiastici  iuris  habuerunt,  nullo 
agentes''  iudicio,  sed  servi  vocom'  manibus  defendcntes.  Quod  mihi'' tantum  displicct, 
quantum  a'  veritatis  iudicio  abhorrct'".  Undo  volo,  ut  expcriontia  tua  quecum(|uo" 
ita  facta  cognovcrit,  postposita  tarditate  corrigat,  ct  talia"  quo(juo  mancipia,  si  qua 
mmc  in  iuro  ecclesiastico  habcntur,  sicut  sinc  iudicio  ablata  sunt,  ita''  rcstitui''  anto 
iudicium  docet,  uf  si  quid  in  ois  sanctae  ecclcsiac  Icgitimo  conpetit%  tunc  oorum 
possessores  debeant'  ordinata  actiono   pulsari. 

")  res  cod.  '')  teiic;mtiir  rod.  <-')  dcbcaut  cod.  '')  ])ntostate  ciid.  f)  (lcjiciit  cxliilpcri  cod. 

firegoriiis  cet.  .scrbus  7/ .3.  f)  dci  JI i.  k)  assidue   II 1.  1')  rcgcii(liiiii  /fl.J.  ')  ilcfcii- 

(liiruiii  Jf  I.'J.  ^)  ita  H 1;  iiinuaeis   JI3.4;  mauacis  JI'2.  ')  iii  01».  113.  4.  ■")  uec  a  nuaui- 

quani  H  4.  ")  i)iobeii(la  113.  ")  (il)scrbatioue  i/ .3.  v)  (juautuin  112.  'i)  o</d.    jier   JI 'J. 

>■)  coiKiuirautur  7/ .3 ;  couquereutur  H'2.  ^)  preseuti  H  ].'2.  ')  restituatur  II J.  ")  uec  JIJ.  4. 

^)  veuit  II  J.  wj  labore  assumere  H 1.  ^)  tjui  772;  (juum  77.3.  V)  liiuc  11  J.  '■)  edoccrc 

II J.  4.  *'')  iudicii  772.  '')  mage.state  77 .3.  "^)  niici77  3.  J.  <•)  cougregatas  IJ'J.  ")  cognobi- 

mus  77j.  ')  eoclesiasticis  Hl.J.3;  om.  se  77.3.  S)  jirofectus  est  777.  '')  gentes  777;  agentis  7/".3. -i. 
>)vocc7A7.         ^)mic\  113.  4.         ')  ad  7/2.         '»)  .iborret  772.  .3.         "|  qucijminujue  77.3.  J.  '^)aIia7/2. 

1')  aiite  7/7.  'I)  restituit  77  4.  ')  et  II 3.  4.  «)  coujictltit  H  J.  t)  da  JIl;  debeut  JlJ.3.4. 

luic  epistola  aliam  I,  4'2  eldem  Petro  rectwi 2Mtrimonii  Riculo  ptrtim  dc  iifdcm  arriiimciititi  ftcrijitam.  Nmitram 
autcm  cpistoJam  citat  Ch^cgm-ius  in  ep.  I,  TO. 

1)  De  Antoniuo  defcii.sai'c  cf.  cpp.  II,  3S,  JX,  105.  J)  Cf.  infra  manu  defcnsaro,  manu  defen- 

derc,  ct  cp.  V,  riTa  non  iudicio  S(h1  nianibus  defendere.  (Cassiodirri  Var.  VII,  3  in  caiisa  iura  non 
brachia. ) 


54  ciREGomi  I.  RPxnsTm 

IV.  Cuncta  haoc  inretractabiliter  corrige ,  quia  tunc  vere  beati  Petri  apostoli 
niiles  cris,  si  in  causis  eius  veritatis  custodiam  etiam  sine  eius  acceptione  tenueris. 

Y.  Si  quid  vero  iuste  conspicis"  iuri''  ecclesiastico  posse  conpetere",  cave''  no 
unquam''  hoc  manu  studcas  defensare,  maxime  quia  et  decretum '  sub  anathematis 
interpositione'  constitui,  ne  unquam  a  nostras  ecclesia  urbano''  vel  rustico  praedio' 
tituli  debeantur''  inponi^;  sed  quicquid  ratione'  pauperibus  conpetit',  ratione  etiam 
debet  defendi,  ne  dum  bona  res  non  bene'"  agitur,  apud  omnipotentem  Deum  ctiam " 
quod  iuste  a  nobis  quaeritur  de  iniustitia  redarguatur. 

VI.  Laici  autem  nobiles  vel  vir"  gloriosus  pretor''^  pro'' humilitatc  te '' diligant, 
non  pro "  superbia'  perhorrescant.  Et  tamen  cum"  eos^'  fortassc  contra  quoslibet 
inopes  iniusta'"  aliqua  agere  cognoscis",  humilitatem  protinus  in  erectionemy  verte, 
ut  eis  semper  et  bene  agentibus  subditus^  et  malc  agentibus''  adversarius  existas". 
Sed  ita  fac,  ut  nec''  humilitas  tua  remissa  sit,  ncc  auctoritas  rigida,  quatenus  et 
humilitatem  rectitudo  condiat,  et  ipsam  tuam  rcctitudinem  humilitas  bhmdam'^ 
reddat. 

VII.  Praeterea  sicut  moris  fuit,  ut  ad'' natalem'' pontificis  episcopi  convenirent  *, 
ad  ordinationis  meae  diem  venirc  oos'  prohibe  ",  quia  ista  me''  vana'  superfluitas  non 
delectat.  Sed  si  eos  convenirc  necesse  est ,  in  beati  Pctri  apostolorum  principis 
natalem''^  conveniant',  ut  ei'",  ex  cuius  largitate  pastores  sunt,  gratiarum  actiones 
solvant".     Bene"  valcas. 

Data''  sub  dio  XVII.  kalendarum  Aprolium,    imporatoris  Mauricii    anno  nono"''. 


"■)  cniispicitis  If  1.  1")  iure  IfJ.4.  ^)  competere  II  1.2.  >!)  cabe  HS.-t.  <")  caven- 

(luiii    i|uam    HJ.  f)  iuterpositiuni  IIJ.  ^)  umquara  vestra    eccl.   112;    umquam    nustre    eccl.  114. 

1')  urbana  II 1.  ■)  iiracdie   I/J:    prc.liti..   If  4.  ^)   ilebeant    I[  >.  3.  4.  1)   rationo   .  .  conpetit 

uM.  II -J.  ">)  bouc  i/i.  ")  om.  /I  1.  ")\mI/J.  P)  Ha  .mypf:;.:  yirecor  I/ 1,  cdd.  Baluzii 

et  M;  preter  1/4:  petor  I/  J;  perfcctus  II :i,  ed.  Gonzalez.  'i)  pro  7/7.  ')  om.  t.e  II 4.  s)  per  H 1. 

*)  snpervia  113.  4.  ")  quum  IIH.  '')  eo  HJ.  ")  iniusticia  I/  I.  ^)  cognosces  112. 

y)  herectione  II 2.  '■)  subditus  .  .  agentibus  om.  II 4.  '')  oxistans  114.  '■)  oin.  \\i  ct  corr.  nec 

■m  no  H2.  <=)  blamla  // /.  2.  '1)  om.  112.  <■)  natale  Hj.3.  f)  cpi.scopos  HJ.3.4. 

B)  probubere  II J;  proibe  II  3.  4.  •')  07n.  ista  mo  seribcns  stulta  et  ///.  ')  liana  II 4.  ^)  natalc 

IIJ.3.4.  I)  convonicnt  H 4.  '")  eis  ///.  ")  salvant  HJ;  solbant  1/3.4.  ")    Tota   huec 

euni-bi.-iio   rjciie   .  .  .  nono  in   omnihns  mss.  (le.iidcrotnr,  iiraeter  I/  I.  V)  Dat.  cuil. 

1)  Iliic  ilicrcliini  iii  riiucdio  ii.  .'i'.i:,  Inl.  ,",  ^cp.  V.  :'i7i()  cilirM  Grajf/rius  iicc  .■^inc  caum  csse  pnto, 
qiiiiil  iii  cDihl.  iiiKlri:^  II  I.  :>.  i  ciiiicdiiiin  il/iid,  ijiind  iiini  priiiiKc  (■iiltcctltini  JHnpiniiic  iidicclinn  e.it,  rpi.itohni 
noslnini  praeccilil ;  xcijniliir  cuui  ciiiiciliinn  in  IJj.  Scil  nl  c.c  lciiipnris  nnlis  nppKrcl,  ciiiicilin  dcircliim  inm 
fmteii  consfdi(liiiii  pnjin  iiKcniU.  J)  Ad  roccm  tilulum  imponcrc  cf.  ep.  I,  03.   V,  3S.  57(1  cl  Uii  Caiu/iuin 

siili.  r.  liliili.  I'iil)iiliic  liiiiiem  rel  lapidcfte  in  limite  uff>'i  constitulue  ct  fiominibus  possc.':sorum  tyrnatfic  fuissc 
ridcidiir  lituli.  Scd  cl  iicnerfili  sensu  in  tdul.um  constituere  reliit/ius  I.  (Neues  Arckir  V,  ;'>S4,  Ififf'6  Reg.  9T0J 
pro  occuparc  dicit.  3)  i.  c.   lu.^itinus,  ciii  ep.  I,  2  scripta  est.  4)  Cf.  Invitatoriani  ad   episcopum 

in  natalo  papuo  in  Lihri  diuriii  formuhi  XLII.  (ccl.  Rozihx  p.  71,  iihi  cl  nolKs  (farnerii  et  Baluzii  attendas). 
.^,)  i.  c.  iii  dicin  j:i.  inciisis  Iiinii.  Idciii.  dics,  ut  cx  (h-Cf/orii  JJiiindiK  iii.  Kraiu/.  XXXVII.  §  9  {Cassio 
Narnionsi  episcopo  consuetudo  fuerat  annis  sinn;iilis  nn.talitio  apostolornm  dii;  Romam  venire)  apparet, 
ul  Hiiiniiin  ircnt  al)  epi.fcopis  ti.onnHniquam  ohserralialur.  (1)  Muuricii  fiimus  nonus  [cf.  Mitralt  Essai  de 

(■hriiiiiiiiriiphic  Ili/:indiiic,  S.  rclcrshonrii  1S.;.;  p.  Jl<.))  in  indiclhnicni  ininiim  incidit,  kIiiuc  sinc  ckksk  Jhdu.iius 
{Kil  I.ihniin  diiiruinn  cd.    Hir.iirc  p.  73,  inil.)   cnilirls  lccliinicin   in   dnhiiiin   niciil.     Cj.   Xcncs  .\rchir.  1 1 1.  .'..;  I. 


INDICTIO  IX.  MART.  (I,  SOa)    APR.  (I,  40).  55 

MENSE  APRELI  INDICTIONE  IX. 

I,  40. 

Greyorius  I.  ^Japa  AntJtcmio  suMiacono  (recfori  patrimonii  in  Campania),  qneri- 
monia  lohannis  episcopi  Snrrcntini  motiis,  de  disciplina  monachorum  praccipit. 

5D1,  Anr. 
CoM.  I{  d  r:  Indidio  IX.  aip.  4<i. 
Edd.  M:  Lih.  I.  ep.  42;  G:  Lib.  I.  ep.  40.  —  la/fc  Sqj.  1110  (746). 

GREGOmUS  ANTHEMIO  SUBDIACONO. 

Jolunincsi  frater  et  cocpiscopus  noster,  directo  pcr  lustinn  clericuni  suuni  capi- 
tulare",  inter  alia  plura  hoc  nobis  noscitur  intimasse,  aliquos''  monachos  monasteriorum 
in  Surrcntina''  diocesi  positorum  de  monasterio  in  monasterium'',  prout  eos''  libuerit, 
transmigrare  et  a  proprii^  abbatis  regula  desiderio  rei  saecularis  abscedere.  Scd  et 
quod  non  liccre  notum  est,  peculiaritati  eorum  singulos  studeres.  Propterca  experi- 
cntiac  tuae  praesenti  iussione  mandamus,  ut  nequo  monacho'' ulterius'  do  monasterio 
in  monasterium''  emigrare  liccat,  ncque  eorum  aliquem  pcculiare'  quicquam  habore 
permittat.  Scd  si™  quilibct  hoc  praosumpserit,  in  monasterio  quo  ab  initio  conversatus" 
est  et  sub  abbatis  sui  regulam"  de  qua  fugerat  cum  conpetenti  coercitionei'  rcdda- 
tur,  ne'i  si  tantam  iniquitatem  fiuxam  incmendatamquc  dimittimus,  pereuntium  animae 
a  praepositorum  anima  requirantur'.  Si  quos  auteni"  a  clericatu  in  monachicam 
conversionem'  veniro  contigerit,  non  iiceat  eis  ad  eandem  vel"  aliam  ecclesiam,  qua- 
rum  pridcm  milites  fuerant,  sua  voluntatc  denuo  remeare,  nisi  si"  talis  vitae  monachus 
fuerit,  ut  episcopus  cui  antc  militaverat  sacerdotio  dignum  praeviderit,  ut  ab  co 
dcbeat  eligi,  et  in  loco  (juo  iudicavcrit  ordinari.  Et  quia  aliquos  monachorum  usquo 
ad  tantum  ncfas  prosilisse™  cognovimus,  ut  uxores  publice  sortiantur'',  sub  omni  eos^ 
vigihintia  requiras,  ct  inventos  habita''  coercitione'^  in  monasteriis ,  quorum  monachi 
fucrant,  rctransmittas.  Scd  ct  de  clericis  ad  monachatum  venientibus,  sicut  supra 
diximus,  pcragcrc  non  omittas.  Ita  cnim  Dci  placabis  oculos,  et  impletae  mercedis 
particcps  invcnicris. 

Meiise  cel.  Aprel.  ;■ /;  Aiirelis  111:  Ainil.  >■  :'. 

1,40     lliiiie  liliilmii   oiii.  invipieiis  Iteni  uiusdem    It  :S.  •')  corr.   in  capitulari   li  1.  o.  '')  alius 

;■  /.  'J,  li  1.  '=)  iu  t^yrreutiiui  .  .  mouasterio  om.  et  add.  ad  mari/.  li  1.  <•)  om.  iii  mouasteriuui  7/  3. 

<=)  ila  eodd.  f)  proprii.s  r  1.  B)  serptilur   in  omnibus  ifuos   iiispej-i  codd.   et   in   ed.  ^ir.    .Si   quos 

auteiu  .  .  .  ordiMari  (Un.  Ifi  -  3'Jj  et  deinceps  Propterea  .  .  .  requirautui"  (lin.  12  -  18).  Quae  verba  ila 
transpo.iila  in  quamjilurimis  7nss.  se  ijuoque  invcnisse  testatur  G,  addens,  ope  codd.  Telleriani  ct  Vaticanl 
antiijuissimi  numero  190  (nunc.  619  saec.  XII.  sine  ulla  auctoritale !)  ea  sedi  suae  se  restitwisse.  Sed  patet, 
codd.  a  G  laudatos  hoc  loco  non  meliorem  lectionem  exscripsisse ,  sed  erroreni  manifestum  omnium  codd.  ct 
fortasse  iam  archetypi  correxisse.     Sequitur  editionem  G  ed.  M,  sequimur  ea»)»  et  nos.  '■)  mouachos  li  1 ; 

monachuni  iJ  3.  ')  alterius  codd.  excejilo  li  3,  uhi  alterius  in  ulterius  corr.  •<)  add.  manu  posl.  m 

monasterium  B  1.  1)  peculiarem  r  1.  "»)  om.  si  li  3.  ")  couversus  li  3.  ")  regnla  Ji  1. 

V)  corr.  ex  coereione  72  7.  3  sed  deletposlea  ti  li  3 ;  cf.  infra  nol.  a.  1)   nam  Ii3.  ^)  requu-eutur  ii  .^. 

s)  qualibet  occasioue  a</<Z.  7i*i,  et  edd.  Taene  in  nuUis'  mss.  haec  rerha  inveniri  testatur  ed.  JSI,  neque  maijis 
lamezius  ea  in  codd.  Anijlicanis  leyit.  ^)  iii  monachica  conversione  r  2.  ")  add.  atl  H  3.  ^)  si 

om.  Ii3  et  edd.   G.  M.  w)  prosiliisse  It  1.  >=)  sortirentur  B  1.  3.  J)  udd.  hahita  ed.   G.  '■)  ita 

Iil.3;  om.  habita  rl.2,  edd.;  iligna  ^yvo  liabita  edd.  (cf.  not.  y).  ^)  cohercione  R  1;  coercioue  curr.  in 

coercitioue  sed  corrector  (Eclcehardus?)  delet  denuo  ti  ad  marijincm  e.rplicans  Prisciauus  coercitus  coerciti 
addita  o  fit  coertio  li  3. 

1)  luhannc^i  cpi.icopns  SnrrcnliHUfi,  qiii  in  cowilio  n.  59.5,  Iiil.  5  siihscripsit  et  iii  epp.  IX,  4.5.  62 
mcmoridnr,  iani  ante  600,  Miai.  dc  rita  disccssit  (cf.  cpp.  X,  6.  7).  Sinc  cnnsa  cnni  aniio  .3.0.')'  moHuum 
e.sse  dioint  cdd.  G.  M. 


56  GREGOrvlT  I.  IIEGISTRI 

I,   41. 

Crrcfiuriits  1.  iMt,pa  Lcundro,  episcopo  dc  Spaniis  (Hispalcnsi),  dc  pontificatus  onere 
qiirrifnr.  Lactatur  de  Reccarcdi  conversione.  Deccrnit  de  tripla  haptismatis  mcrsione. 
Codiccs  ijiiosdam  mittit,  scd  nondnm  cxpositioncm  in  b.  loh,  quac  adJmc  a  lihrariis  con- 
scrihatur.  591,  Apr. 

Co(W.  R  et  r:  Indictio  IX.  aip,  41;  coU.  can.  Hi.^priiute:  H  1-4  (cf.  ep.  I,  S'Jo). 

Edd.  M:  Lib.  I.  ep.  43;  G:  Lib.  I.  cp.  41;  Gcmmlcz:  Coll.  can.  Hisp.  I'ais  II.  p.  iJb".  —  htffi 
Bcf/.  1111  (747). 

GREGORIUS  LEANDRO  EPISCOPO  DE  SPANIIS. 

liespondere  epistolis  vestris '  tota  intentioiie"^  voUiissem'',  nisi  pastoralis  curac 
ita  me  labor  attcreret ",  ut  niihi ''  magis  ttere  libeat,  quam  aliquicl  dicere.  Quod  vestra 
quoque  reverentia  in  ipso  litterarum  mearum  textu"  vigilantcr  intellegit^,  quando  ei 
neglegentcrs  loquor'',  quem  vehementer  diligo  ^.  Tantis  quippe  in  hoc  loco  huius 
mundi  fluctibus  quatior,  ut  vetustam  ac  putrescentem'  navem'',  quam  regendam  occulta 
Dei  disponsatione  suscepi,  ad  portum  dirigere  nullatenus  possim.  Nunc  ex  adverso' 
fluctus    inruunt,    nunc    ex    latere    cumuli    spumosi    maris    intumescunt ,    nunc  a  tergo 

1,-il  Hiqianae  cult.  can.  codd.  cosdem  contuli,  quos  supra  p.  52  in  nota  cnumeravi,  excepto  H  2, 
cuius  solummudo  titulum  et  Jinem  inspexi.  Non  aulem  Jormam,  iiua  H  epistolam  nostram  offert  supra  recepi. — 
Ita  titulus  in  rl.3;  de  Spaiiis  li  1;  Ae  Hispauiis  li*l  et  teste  ed.  31  nonnulli  codd.;  de  Spaniis  om.  teste  M 
ed.  Vat.  Mey.  Corb.  Norm.  et  plerique  mss.  cum  quihus  et  ed.  pr. ;  (ad  L.)  Spalensem  (ep.)  teste  ed.  M  cod. 
Cajmciii.  Itotom.;  llispalensi,  edd.  G.  M.  —  In  canonum  collectione  Hispana  sic  inscribitur:  Epistola  (add. 
sanctissimi  HlJ  pape  Gregorii  (add.  prima  H 1)  ad  (add.  beatum  H  Ij  Leandrum  Spalensem  episcopum.  (add.  ex 
integro.  de  directis  liljris  regulis  H 1.  2:  de  simpla  mersione  baptismatis  H:i.4).  Reverentissimo  et  sanctissimo 
fratri  Leandro  episcopo  Gregorius  servururn  Dei  servus.  (om.  G.  s.  D.  s.  H 1;  transponit  G.  s.  s.  D.  H  4). 
Cf.  quae  Neues  Archiv  III,  544  sq.  exposui.  »)  devotioue  if3.  '')  voluissemus  H 1.  '^)  ad- 

tereret  H.  '')  mici  et  sic  semper  H  3.  4.  «)  testu  II 1.  f)  intelligit  r  1.  2,  H3.4.  e)  necle- 

genter  H3.4.  li)  locor  Hl.  i)  putriscentein  rl.2.  ^)  navim  r  1,  lil.  1)  averso  H 1. 

I,  41  Ejiistohim  hiitc  dujilici  trttditione  ct  pc.r  rctiistruin  ct  pcr  coUcctioncm  caiionum  Hisptmam 
(forim  mndiim  aucta;  cf.  suprtt  cp.  I,  3'Jo,  et  Mtia.^sen  Gesdi.  d.  Qiicttcn  des  am.  licclds  I,  301.  697)  reMam 
(laudcmiis.  Quarnm  altcra  ex  cmtlmitico  Imusta  cst.  In  ajllectione  Hisjmm  primi  est  inter  epistolas 
Grcgtyiitctuis  et  siynatur  mimero  C  si  3I(msscn  secpiiinur,  numeiv  XCVII,  si  eilitiomm  Gonzalez,  mimero  XCIX 
si  codd.  nostros  cottectionis  cmdae  disqidrimus.  —  Huiiis  eplstolae  mentionem  faciunt  et  lAcinianus  in  ep. 
scquenti  (I,  41  a)  et  Isidfynis  Hisjjol.  De  inris  itt.  c.  XL  et  eortcUium  Toletanum  IV.  anni  633  (Gonzalez  Coll. 
Hisp.  Pars  I.  p.  368).  Ita  et  (lujilici  traditione  relatam  ct  saepixis  iam  saecidi  VII.  initio  laudatam 
iiniiwrito  in  duhium  vocat  Alcuinus  in  ep.  93.  laffc  Bihl.  Ber.  Germ.  VI,  391  (cf.  Neues  Arcliiv  III,  442 
et  praefationcm  mstram).  —  Leaiider  episcopm  HispaUnsis  (nunc  Sci-iHa),  de  ipio  Isidorum  De  viris 
ill.  c.  XLI  confei-a.9,  a,nno  579-600  sedisse  fciiur.  Qiicm  Grcgorius  ipse  in  Dial.  III.  c.  31  dudum  sibi 
in  amicitiis  familiariter  iuuctiun  dicit.  Umi  ciim  Gret/orio  autein  et  Constcmtinopoli  rixerat  (cf.  ep.  V,  53 a). 
Cur  iiominetur  %n  Begistro  episcopus  de  Fipaniis,  miricm  cssc  jiotest.  Altcserra  explicacit,  id  factum  esse 
dignitatis  (mgendac  causa.  Edd.  G  li  M  codiccs  minoris  (mctcrritatis  sciptentes  'Hisp(densi'  scripsernnt. 
Sccl  tmthcnticitin  oniissn  .<fdc  iii!<rrij)tiiiu  fiii.tsc  Ueverenti.s.simo  ot  sanctissimo  ft-atri  Leandro  episcopo 
Gregorius  cti.  c.r  If  ridnniis  ct  piitct,  rirhn  dc  Sintniis  adiccta  cssc  a  Uhrario  BcgLstri,  iit  terram,  m  qiitim 
ini.^sa  sit  cjiisliilii ,  indicitrct.  (Cf.  c.  g.  cpp.  IX,  212.  214.  2VJ).  Iii  ijiia  rcrsioiii/  ttuthentici  vei-ha  priiiiu 
Epistola  iiLiiic  (irc^-orii  ad  Leandrum  Spalenseui  eiiisi:opnni  cct.  ticniiiiia  itoii  snnt,  sed  ab  editoi-c  coll. 
llispiiniic  itdilita.  I)  Lcand/i-um  eiriseojmm  Givgorio  dc  liitiiliKnto  fiiistolnin  scripsisse  ct  Isidorus  Hisp.  De 
riris  iU.  c.  XLI  rcfcii.  Cui  epistolac  lu)C  loco  respoiulct  papa;  cf.  iiifra  pug.  57  lin.  17.  Item  et  Idlmnnes 
dictus  iduncttor  episcopus  Constantiiwpolitcmiis,  teste  Isidoro  De  viris  ill.  c.  XXXIX,  dc  saeramento  baptis- 
matis  (jracco  cloquio  ad  Latiulrum  ctlidit  rcscrijitum.  2)  Cf.  rcrha  similitcr  ilicta  cp.  I,  7  ct  ibidem  not.  1. 


INDICTIO  IX.  APR.   (I.  41).  57 

terapesta.s  insequitiir.  Interque  haec  omnia  tiirbatiis  cogor  niodo  in  ipsa  clavum 
adversitate^  dirigerc,  modo,  curvato''  navis  latcre'',  minas''  fluctuuni  cx  obliquo" 
declinare.  Ingemisco ',  quia  scntio,  quod  neglegente  mc  crescit  sentina  vitiorum,  ct 
tempestate  fortiter  obviante  iamiamque  putridae  naufragiume  tabulae  sonant.  Flens 
reminiscor,  quod  perdidi  meae''  placidum  litus  quietis,  et  suspirando  terram  conspicio, 
quam  tamen'  rerum  ventis  adversantibus  tenere  non  possum.  Si  crgo  mc,  frater 
karissimc,  diligis'',  tuae'  mihi  orationis  in  his  fluctibus  manum  tende ;  ut  quo'"  labo- 
ranteni"  me  adiuvas",  ex  ipsa  vice  mercedis  in  tuis  quoque  laboribus  valcntior  existas. 

Explere  autem  loquendo  nullatenus  valeo  gaudium  mcum,  quod  communem  filium 
gloriosissimum  Reccarcdum''  rcgem  ad  catholicam  fidcm  intcgcrrima'i  agnovi  dcvotione'' 
conversum '.  Cuius^  dum  mihi  pcr  scripta  vcstra' mores"  exprimitis,  amare  me  ctiam 
quem  nescio  fecistis.  Scd  quia  antiqui  hostis  insidias  scitis,  quoniam  bellum  durius 
contra  victores  proponit,  nunc  erga  eundcm  virum"  vcstra"'  soUertius  sanctitas  vigilct'', 
ut^  bene  cocpta  perficiat,  nec^  sc  dc  perfectis  bonis  operibus  extollat-',  ut  fidem 
cognitam  vitae  quoque  meritis  tencat ;  ct  quia  aeterni  ^  regni  civis  "=  sit  opcribus 
ostendat,    quatenus    post    multa    annorum    curricula    dc    regno    ad    regnum    transcat. 

De  trina^  vero  mersione''  baptismatis ,  nil"  responderi^  verius  potcst  quam  ipsi 
sensistis^,  quia  in  una  fide  nil''  officit'  sanctae  eeclesiae  consuetudo  diversa.  Nos 
autem  quod  tertio  mergimus'',  triduanae  sepulturac  sacramcnta  signamus,  ut  dum 
tertio'  ab  aquis  infans  cducitur,  resurrectio  triduani  teniporis  cxprimatur.  Quod  si 
quis  forte  etiam  pro  summae'"  trinitatis  vcneratione  acstimct"  fieri,  nequc  ad  hoc 
aliquid  obsistif,  baptizandum  semel  in  aquis''  mergere'',  quia  dum  in  tribus  sub- 
sistentiis  una  substantia  est,  reprehensibile  essc  nulhxtcnus  potest,  infantem  in  bap- 
tismate  vel  ter  vel  semel  mei-gerc,  quando  et  in  tribus  mersionibus  personarum  trinitas, 
et  in  una  potest  divinitatis  singularitas  dcsignari.  Sed  si''  nunc  usque  ab  haercticis 
iufans  in  baptismatc  tertio  mergebatur,  ficnduni  apud  vos  esse  non  censeo,  ne  dum 
mersioncs  numerant.  divinitatom  dividant,  dumquc  quod  faciebant  faciunt,  niorcni 
vestrum''  se  vicisse'  gloriontur. 

*)  ipsam    cl.   aclversitatem    r  1;    cladum   113.4.  '■)  curbato   H3;    curvato    curr.    In    curvata  r^. 

•^)  uatere  {add.  ad  inary.  latice)  H3;   latere  iuter  H 4.  '')  om.  minas  r'2;   inn.    uavjs   latere  miuas  r  1. 

e)  oblico  r  2,  R  1;  obligo  Hl.  f)  iugemesco  R  1,  H.  s)  uaufragio  R  1.  '')  me  //.  ')  quanta  (pro 
quam  tameu)  Hl.  ^)  diligitis  r  1.  ')  tu  tuae  H  3.  "')  quod  H.  ")  laborante  H 1;  lavo- 

rautem  H  4.  °)  adiubas  H3.4.  V)  Reccaridum  r  1;  Recbaredum  ///.  '')  iutegerrimam  J/ 7.  ^f . 

^)  devotionem  H 1.  ^)  Uuius  rl.J.  ')  scriptum  vestrura  H 4.  ")  more  H4.  '')  (euudem) 

suum  vestra  r  2;  (eundem)  vestra  suum  r  1:  (euudem)  filium  meuni  H 1;  (eundem)  filiura  nostrura  H3.4. 
w)  om.  vestra  R  1.  ^)  evigilet  r  1.  2.  y)  et  H 1.  3.  ^)  ne  H4.  ^)  extollit  H 1.  •>)  aetemis  r  2. 
*=)  cives  H3;  civi  H4.  '')  om.  Hl.  «'\  niliil  ///;  uicil  et  siu  set}iper  H3.4.  f)  respondi  r,R,H. 

g)  seutitis  Hl.  '')  uibil  //  ')  obficit  r2.  ^)  mergimur  H  3.         ')  tercia  // /.         •")  summa  H  3. 

")  e.xtimet //.         ")  obsisti //J.         i')  co;')-. /'u  aquas  »■  /.         'i)  emergere /fi.  ^)  si  om.  omnes  codd.  praeter 

H3.4;  superscr.  quod  R  1;  add.  quia  edd.  «)  sic  r  1.2.  H;    suum  R  1;  uostrum  edd.  ')  lecisse  Hl. 

1)  Reccarediis  rex,  (iid  iit  fidem  ortliodoxam  acciperet  Leandri  episeopi  irulustria  motus  e^se  videtur 
(cf.  Gre(iorii  Dial.  III.  c.  31  et  Isidonim  Hisp.  De  viris  ill.  c,  XLI),  iam  utmo  586  aut  587  (cf.  Glvrmi. 
loluMinis  Bkki/rensis  et  Hist.  Gotluyrum  Isidm'i  Hisp.J  Imeresim  Arrianam  reliquit.  Sic  episcopi  a.  5Si> 
Mtti.  8.  in  comilio  III.  Toldam  adunati  iam  tuHC  dicere  potuerunt  (Gonzales  Coll.  Hisp.  pars  I.  p.  343) 
de  iam  olim  conversionis  tempore,  quando  secuti  Recaredum  regem  ad  Dei  ecclesiam  transierint.  iS^mo 
iure  igitur  miratar  GcdliccioUi  in  editione  Veneta  (mt.  a  cul  luuw  epistolam)  anno  59/  demum  Gregorium  haec 
verha  saipsisse.  Sed  non  ciim  iUo  ideo  liam  paiiem  epistolae  Gregorio  abiudicai-e  velim  mqiie  coniicere, 
eam  suh  Pelagii  II.  nomine  et  pontificatu  a  Gregm'io  adhiic  cliaeom  esse  seriptam.  Cf.  ep.  IX,  227.  228,  quarum 
chraiwlogia  culhuc  magis  suspicionem  nostram  movere  posset.  Considerare  uutem  debemus,  ciiia  itineris 
cliffictdtate  et  nimtiorum  pmiuria  tum  HisjMinia  a  RoriM  dirisa  fiterit.  2)  De  trina  .  .  .  glorientur 
3S<  in  cwta  concilii  Toletani  IV.  (a.  633),  Gonzale^  l.  I.  p.  368.  •  '•     "  "^ 

Re6.  Gbeg.  I.  8 


58  GREGOEII  I.  REGISTRI 

Uulcissimiie  iiutem  mihi''  fraternitati  vestrae  codices  diiexi,  quoium  notitiam 
subter  inserui.  Ea  autem  quae  in  beati  lob  expositione  dicta  fuerant,  et  vobis 
scribitis''  dirigenda,  quia  haec  verb.is  sensibusque  tepentibus "' per  honielias'^  dixeram", 
utcumquo''  studui  in  librorum  ductums  permutare,  quae  nunc  adhuc  a  librariis  con- 
scribuntur '.  Et  nisi''  portitoris'  praesentium''  me  festinatio  coangustasset',  cuncta 
vobis  transmittere  sine  aliqua  inminutione  vohiissem;  maxime  quia'"  et  hoc  ipsum" 
opus  ad  vestram  reverentiam  scripsi,  ut  ei  quem  prae  ceteris  diligo ,  in  meo  videar'^' 
labore  desudasse. 

Praeterea  si  vobis  indulgeri  tempora  ab  occlesiastica  occupationc  cognoscitis. 
quid  sit  iam  scitis,  quamvis  etiam  absentem''  corpore,  praesentem  mihi  te  semper'' 
intueor"',  quia  vultus  tui  imaginem  intra  cordis  viscera  impressani^  porto'. 


I,  41  a. 

Licinkmm  (Carthuginis  Spartariae)  cpiscoims  Grcyurii  pupac  libruin  rcyulac  jiastorulis 
laudihus  tollit.     Opus  cle  libro  lob  ct  alios  cius  libros  moralcs  sibi  trunsmitti  petit. 

691  -  595. 
Edd.  31:  Lib.  II.   ep.  o4;    Dacherii:   Spicileyiuin  JI,  S6fi   (tium   cd.   Bulaiii  III,    313);    Bahizii: 
MisceM.  VII,  1.  (ed.  Mami  II,  13);  A(juim:  Coitcilim-um  Hisii.  coll.  II,  4-27.  (ed.  2.  111,215). 

mCIPIT   EPI8T0LA   BEATI   LICINIANI  EPISCOPI   DE   LIBRO  REGULARUM 
AD  SANCTUM  GREGORIUM  PAPAM  URBIS  ROME  DIRECTA. 

DOMINO  BEATISSIMO  PAPE  GREGORIO  LICINIANUS  EPISCOPUS. 

Librum  reguhirum  '  a  sanctitate  tua  edituiii ,  et  ad  nos  divina  gratia  opituhxnte 
perlatum,  tanto  libentius  legimus,  quanto  in  co  spiritales  regulas  iuesse  cognovimus". 
Quis''  non  libentius''  legat,  ubi  iugi  meditatione  medicinam  anime  sue  inveniat,  ubi 
contemtis  huius    seculi    rcbus    caducis  ct  in  sua  mutabilitatc  variantibus,   ad  acternae 

")  uiilii  yv;t.  Jl  1.  '')  scriptis  yy.         ^l  cuy/-.  <.<  tu  pBleiitibus  ii  J;  lepeiitibus  i/J.         '')  humilias  JJ  I. 

")  direxeram    IJl.3.  ')  utquecumque  IJ  1;    utquumque  II 3.4.  B)  corr.  ex   dictum  Jil;  ductu  JJ. 

1')  iie  si  li  1.  ')  portitores  II4.         ^)  preseutie  IJ3.  ')  cougustasset  H.  ™)  om.  II 1.         ")  ipsud 

II 1.  3.  o)  videor  r  1.  2;  videatui-  B  1.  l')  abseute  JJ  I.  •<)  add.  esse  II 4.  ')  intuear  U 1.  ^)  pres- 
sam  113.  ')  SeipMntm-  in  coll.  Ilis/jana  haec  verba:  Ueus  te  iucolomem  custodiat  dulcissurie  mihi  (mici 
113.  4)  et  reverentissime  (dilectissime  112)  frater  (pater  1J4). 

T,  41  a  Diws  codd.  Floriacenses  adhibuit  Dacherius,  cuius  lecliunem  quani  senuitur  ed.  J/  lilleru  JJ 
siynaimts ;  Doininicanorum  Baionensium  codice ,  quem  veterem-  nominat,  ttsus  est  Baluzitis ;  a  nobis  sub  littera  B 
lectio  eius  proferlur ;  nos  in  editione  nostra  praecipue  vetustissimum  codicem  Escorialemem  &  I  14,  fol.  164 
(litteris  visigoticis  saec.  VIII.  memb.  fol.  in  tribus  columnis  exaratum ,  cf.  Neues  Archiv  VI,  2o0)  sequitnur. 
Hunc  littera  E  sUjnamus.  Apoyrapho  Toletano  (27.  24)  codicis  E  usus  est  Aguirre,  cf.  Neues  Archiv  VI,  362. 
(Fraymentum  nostrae  epistolae  invenit  in  codice  Ovetensi  praecedens  Ch-et/orii  regulam  pastoralem  Morales; 
cf.  Viage  de  Ambrosio  de  Morales,  Madrid.  1765  p.  97).  —  Ilcipiuut  epistole  E.  ■ —  sancti  D.  —  Licinaui  E. 
—    om.  episcopi  E.    —    om.  papam  B.    —    (pape)   Gregorium  J'J.  ")  cognobimus  E;    cognoseimus  B.  D. 

^)  atld.  enim  B.  ^)  libenter  B. 

1)  De  Greycrrii  expositione  iu  lub,  rulyo  Maralia  diclii,  cf.  epp.  V,  53  et  53  a.  Uac  re  demio  itlem 
miraiimr,  quatum'  mmis  post  codices  iam  nunc  prcnnissos  Leandro  datos  esse. 

I,  41  a  Ut  lumc  ad  Gregorium  papam  epistolam  hic  inseramus,  causa  fuit,  quod  uh  ep.  I,  41  quam 
citat  )wn  multo  tempwe  distare  potest.  Certe  annus  eius  inter  epp.  I,  41  et  V,  53  (591  Apr.  -  595  lul.j 
intercedit  —  De  Liciniano  CartJuigenae  in  Hispania  episcopo  cf.  Isidorum  Dc  viris  ill.  c.  XLII.  Qui 
Mdorus  multas  eiiis  epistolas  letjit,  quarum  quasdam  in  codicc  Escorialensi  invenimus  (cf.  supra  lin.  32  et 
Neues  Ardiiv  1.  l).  1)  Cf.  supru  ep.  I,  24  a. 


INDICTIO  IX.  APR.  (I,  41.  41  a).  59 

vitae  stationem^'  oculos  mentis  aperiat?  Liber  hic  tuus  omnium  est  aula  virtutum. 
Illic  prudentia  inter  bonum  et  malum  discretionis  limitem''  figit,  illic  iustitia  uni- 
cuique  sua''  tribuit,  dum  Deo  animam,  corpusque  animae"  subdit.  Illic  fortitudo  etiam 
in  adversis  et  in  prosperis  repperitur  semper  aequalis,  quae  nec  in  contrariis  frangitur, 
nec  in  prosperis  exaltatur.  Illic  temperantia  furorem  libidinis  frangit,  discreteque 
voluptatibus  modum  inponit.  Illic  cuncta  quae  ad  vitae  aeternae  participium  per- 
tinent  eonprehendis'',  et  non  solum  pastoribus  regulam  vivendi»  describis'',  sed  etiam 
his',  qui  regiminis  officium  nullum''  habent,  vivendi  regulam  tribuis.  Habent  enim 
pastores  in  quadripcrtita  tua  distributione,  quales  ad  hoc  officium  veniant,  qualem 
vitam  gerant  cum'  venerint,  qualiter  vel  qualia  doceant™,  et  ne  in  tanto  sacerdotali 
culmine  extollantur,  quid  agant.  Adtestantur  huic  eximiae  doctrinae  tuae  sancti 
antiqui  patres,  doctores  defensoresque  ecclesiae,  Hilarius",  Ambrosius,  Augustinus", 
Gregorius>';hii  omnes  testimonium  tibi  perhibenfi  sicut  apostolis  praebuerunt  prophetae. 
Hilarius  sanctus  dicit  exponens  verba  apostoli  doctoris  gentium:  'Ita  enim  quae  Hiiarii  do 
propriae''  disciplinae  ac  morum  sunt  ad  sacerdotii^  meritum  utilia  esse  significat,  si  n.T* 
etiam  haec  quae  ad  docendae  ac  tuendae  fidei  scientiam  necessaria  sunt,  inter  reliqua 
non  deerunt*,  quia  non  statim  boni  atque  utilis  sacerdotis  est,  aut  tantummodo  inno- 
center"  agere,  aut  tantummodo  scienter^'  praedicare ;  cum  et  innocens  tantum  sibi 
proficiat  nisi''' doctus  sit,  et  doctus  ^'  si  doctrinam  vivendo  non  adiubet  omnino  sibi  nil 
prosit'''.  Adtestatur  huic  libro  tuo  sanctus  Ambrosius  in  illis  libris  quos  fecit  de 
officiis.  Adtestatur  sanctus  Augustinus ,  dicens :  'In  actione  non  amandus  est  honor  Augustini 
in  hac  vita  sive^  potentia,  quoniam  omnia  vana  sub  sole.  sed  opus  ipsum'',  quod  per  DeiT.'i'9. 
eundem  honorem  vel  potentiam  fit,  si  recte  atque  utiliter  fit,  id  est  ut  valeat  ad  eara  '^'  '' 
salutem  subditorum,  quac  secundum  Doum  est-'.  Propter  quod  ait  apostolus:  "Qui  1.  Thim.  3.1. 
episcopatum  desiderat,  bonum  opus  desiderat",  Exponere  voluif'  quid  sit  episcopus, 
quia  nomen  est  operis,  non  honoris.  Graecum  ost  enim,  atque  inde  ductum  vocabulum, 
quod  ille  qui  praeficitur  eis  quibus  praeficitur  supcrintcndit .  curam  scilicet  oorum 
gerens;  episcopus  quippe  intentio  est^  Ergo''  opiscopum",  si  velimus,  latino  super- 
intendere  possumus  dieere.  Ut  intellegat,  non  so  esse  cpiscopum  qui  praeesse  dilexerit', 
non  prodesse.  Itaque  ab  studio  cognoscendac  veritatis  nemo  prohibetur  quod  ad 
laudabile  pertinet  otium;  locus  vero  superior,  sine  quo  rogi  populus  non  potest,  etsi 
ita  teneatur  atque  administretur  ut  decet,  tamen  indecenters  adpetitur.  Quamobrem 
otium  sanctum  quaerit  karitas'' veritatis;  negotium  iustum  suscipit  necessitas  karitatis. 
Quam'  sarcinam  si  nullus  inponit''',  percipiendae  atque  intuendae''  vacandum  est' 
veritati.  Si  autem  inponitur,  suscipienda  cst  propter  karitatis  necessitatem.  Sed  nec 
sic  omnimodo'"  veritatis  delectatio  deserenda  est.  ne  subtrahatur  illa  suavitas",  et 
opprimatur"  ista  necessitas.'  Adtestatur  Gregorius  sanctus  \  cuius  stilum  adsequeris. 
cuius  exemplo  delitiscere  cupiebas,  ut  pondus  sacerdotii  declinares,  quod  quale  sit  in 
toto    libro    tuo    liquide    declaratur.      Et    tamen   portas  quod   metuebas.     Pondus  cnim 

^)  estatione  E.  ''■>  cliscretionein  limitis  D.  c)  oo^.  D.  '1)  suiim  B.  e)  o,„.  25- 

')  cnnpreliendit  E.  g)  vibencli  et  sic  semper  E.  '■)  presci'ibis  B.  ')  etiam  et  iis  73.  ^)  non  B. 

')  dum  B.  "')  doceut  E.  ")  Ilarius  E.  °)  Agustiinis  et  sic  semper  E.  p)  Nazianzenus 

(glossema?)  add.  D.  1)  praebent  B.  D.  •')  propria  Hilarixin.  ^)  sacerdotio  E.  ')  desint  B. 

")  scienter  D.  ^)  innocenter  E.  '")  sui  suifioiat  si  D.  ^)  doctus  sine  doctrinae  sit  auctoritate 

nisi  innocens  sit  B  et  ita  Hilarius;  doctus  nisi  doctrina  vivendo  {om.  uon  .  .  .  prosit)  D.  >)  sic  B:  sine 

corr.  iii  sive  E;  sine  D.  ^)  ipsut  ut  quod  E.  *)  lacunam  hic  notat  D;  non  ita  E.  B.  '')  veliut  B. 
"^)  em  quijipe  super,  axonog  vero  intentio  est.  Augustinus,  '')  om.  ergo  B.  "^)  imaxonslv  August.  Scrihit 
episcopum  .  .  .  superindentem  sec.  Aguirre  ajiogr.   Tolet.  f)  dixerit  D.  S)  decenter  E.  '•)  lcaritas 

repetil  B;  kaiutas  .  .  .  inipouit  om.  D.  ')  quam  . .  .  imponit  om.  M.  ^)  ac  tuendae  D;  atque  instituendae  E. 
')  add.  enim  E;  add.  etiam  B.  "»)  commodo  D.  '')  suabitas  E.  ")  opprimitur  E. 

1)  i.  e.  Gregorius  Nazicmzewis  in  Apologetica. 


gQ  GREC40RII  I.  REGISTRl 

tuum  sursum  fertur,  non  deorsum:  non  quod  te  ad"  ima  premat,  sed  quod  ad  astra 
sustollat,  dum  pcr  Dei  gratiam  et  oboedientiae  meritum  operisque  boni  efficientiam 
fit  suave'',  quod  pcr  inbecillitatem  humanam  videbatur  liabere  gravedinem.  Dicis 
enira  ea  quae  consonant  apostolis  et  apostolicis  viris.  Pulclier  enim  pulchra  dixisti 
et  in  his  pulchrum  te  esse  ostendisti.  Nolo  enim''  te  similare  indecoro''  pictori  -• 
pulchra  pingenti,  quia  spiritalis  doctrina  a""  spiritali  mente  proficiscitur.  Plus  plerisque 
aestimatur  pictor  homo,  quam  inanimata  pictura.  Sed  hoc  non  adsentationi  aut 
adohxtioni  reputes,  sed  veritati,  quia  nec  me  oportetf  mentiri,  nec  te  decet  falso^ 
laudari''.  Ego"  plane  licet  fedus''  et  te  et  omnia  tua  pulchra  prospexi',  et  memet- 
ipsum"'  in  conparationem  tui  satis  indecorum  vidi.  Unde  precor''  per  gratiam  Dei  w 
quae"  in  te  exuberat,  ut  non  respuas  deprecantem ,  sed  libenter  doccas  quae  me 
fateor  ignorare. 

Conpellimur  igitm-r  necessitate  facere  quod  docesi  non  fieri''.  Peritus  enim 
dum  non  repperitur  qui  ad  officium  saccrdotale''  veniat,  quid  fiendum '  ost,  nisi  ut 
imperitus  sicut"  ego  sum  ordinetur?  lubes,  ut  non  ordinetur  imperitus.  Sed  pertractet  is 
prudentia  tua,  ne  forte  ad  peritiam  non''  sufficiat  ei'',  scire  Christum  lesum  et  hunc 
crucifixum;  si  autem  non  sufficit,  nemo  erit  in  hoc  loco^  qui  peritus  esse  dicatur, 
nemo  erit  utique  sacerdos,  si  nisi  peritus  esse  non  debet.  Bigamis  enim  aperta  fronte 
resistimus,  ne  sacramentum  utique  corrumpamus^.  Quid  si  unius  uxoris  vir  ante 
uxorem  mulierem  tetigerit?  Quid  si  uxorem  non  habuerit,  et  tamen  sinc  mulieris  20 
tactu  non  fuerit''?  Consolare  ergo''  nos  stilo  tuo'':  non  puniamur  nec  nostro  nec 
alieno  peccato.  Valde  enim  metuimus,  ne  per  necessitatem  ea  faciamus,  quae  non 
debemus.  Ecce  obediendum  est  praeceptis  tuis,  ut  talis  fiat,  qualem'^  apostolica 
docef  auctoritas,  et  non  repperitur,  qualis  quaeritur.  Cessabit  ergo  fides,  quae  con- 
stat  ex  auditu;  cessabit  baptismus^  si  non  fuerit  qui  baptizet;  cessabunt  illa  sacro-  25 
sancta  mysteriaf,  quae  per  sacerdotes  fiunt  et  rainistros.  In  utroque  periculura 
manet,  si  aut  talis  ordinetur  qui  non  dcbct,  aut  non  sit  qui  sacra  mysteria  celebret 
vel  ministret. 

Ante  paucos  annos  episcopus  Leandcr  Spalcnsis  "  rcmeans  de  urbe  rcgia  '  vidit 
nos  praetericns,  qui  dixit  nobis  habcrc  sc  horaelias  a  vestra  beatitudine  editas  de  so 
libro  sancti  lob'^.  Et  quia  festinans  pcrtransiit,  rainime  eas  petentibus  nobis  ostendit. 
Postea  vero  scripsisti  ci''  de  trina  tinctionc'  ^  In  qua  epistohi  mcmoras''  displicuisse 
vobis  iUud  opus,  sed  hoc  salubriori  consilio  statuisse ,  ut  in  librorura  ductus'  cas 
transponeres.  Habemus  sane  libellos  sex'"  beati"  Ililarii  cpiscopi  Pictaviensis",  quos 
de  grcco  Origenis  in  latinuui  vertif;  sed  non  omnia  secimdum  ordincra  libri  sancti  x. 
lob  exposuit.  Et  satis  rairor  horainem  doctissimura  et  sanctura,  ut  de  stcllis  naenias 
Origenis  transferrct.  Mihi,  sanctissime  patcr,  nullo  pacto  suadcrii'  potest,  ut  credam 
astra  celi  spiritus  habcrc''  rationales,  quae  nequc   cum  angelis   ncquc  cum  hominibus 

a)  ad  te  E.  '')  suabe  JS.  «)  ergo  D.  '')  decore  £.  <sj  ab  K  f)  decet  D. 

s)  falsa  i?;    ialsum  D.  '')  laudare  D.  ')  ergo  E.  D.  ^)  fidus  D.  ')  couspexi  B.  D.       40 

")  memetipsam  E;  oni.  ipsum  B.  D.  ")  add.  ut  D.  °)  qui  E.  P)  euiiu  B.  D.  n)  doceas  D; 

dices  E.  "^)  non  fieri  om.  D.  s)  sacerdotalem  E.  ')  figendum  E;  laciendum  B.  ")  ut  D. 

■>■)  om.  non  D.  ■")  om.  ei  B.  ^)  libro  D.  y)  corrumpatm-  B.  D.  ^)  fuit  B.  a)  o„j. 

ergo  D.  'I)  tuo  stylo  ut  B.  ^)  taliter  .  .  .  qualiter  B;  qualis  D.  ^)  decet  D.  e)  ababtis- 

mum  E.  f)  sacrasancta  mystlieria  E.  e)  Hispalensis  B.  •')  om.  ei  B.  i)  raersioue  B.      4S 

k)  memoratis  £;  memorant />.  ')  ductum  iJ;  ductu -D.  i^')  ex  E.         ■>)  saucti />.         ")  Pictabiensis  ^; 

Pictavis  B.  P)  pactu  suadere  E.  1)  om.  D. 

1)  Cf.  qi.  I,  41  iiot.   et  ep.   V,  53a.  2)  Cf.  ep.  I,  41  et   V,  53.  53a.  3)  i.  e.  ej).  praecc- 

dentem  I,  41.  4)  Hieranymus  De  riris  iU.  c.  100:  (Hilarius)  ti-actatus  in  lob  (scripsit)  quos  de  gracco 

Oriirenis  ad  scnsuni  transtulit.     Qiwd  ojms  iisqnc  ad  tiostros  ffe  rioii  permiit.  jo 


INDICTIO  IX.  APR.  (I,  41  a)    MAI.  (I.  42).  (51 

facta  esse  scriptura  sancta  declarat.  Dignctur  ergo  beatitudo  vestra  opus  ipsum*  de 
libro  sancti  lob,  sed  et  alios  libros  morales,  quos  fecisse  te  memoras  in  hoc  libro 
regularum^,  exiguitati  nostrae''  transmittere.  Tui  enim  sunius,  tua  legere  delectamur''. 
Optabile  namque  est  ef  mihi  praeclarum.  sicut  tuus  Gregorius  ait,  usque  ad  ultimam 
discere  senectutem. 

Incolomem"   coronam^  vestram   ad   erudiendam   occlesiam'    sunni    saneta  trinitas 
Deus  consorvare  1-'  dignetur.  sicut  optnmus.  beatissimo  papa''. 


MENSE  MAIO. 


I,  42. 

Gregorius  I.  papa  Petro  subdiacono  Siciliae  (xiatrimonii  rcctori)  dc  plurimis  causis 
scribens,  praecipit  de  oneribus  ecclesiac  rusticorum,  de  conditione  conducforum  colonorumgue, 
de  ncgotiis  Pctri  conductoris ,  Campaniani  magistri  militum.,  Salpingi  ludaei,  Antonini 
(dcfcnsoris) ,  de  pecunia  Canusinae  ecclesiac,  de  lapsis  saccrdotibus ,  de  coelibatu  subdia- 
conorum,  de  sustentatione  Liberati  negotiatoris,  dc  hereditate  Fantini  dcfensoris,  de  donationi- 
btis  quibusdam,  de  Saturnino  Rnnmm  dirigendo,  dc  3Iaximi  subdiaconi  viduci  et  fdiis 
sustentandis.  591.  Mai. 

Codd.  R  et  r:  Tndidio  IX.  Cfip.  4i. 

Edd.   M:  Lih.   f.  ep.  44;  G :  Lib.  L  ep.  4i.  —   Jop   Reii.   1112  (74S). 

GREGORIUS  PETRO  SUBDIACONO  SICILIAE. 
(iuod  responsalem '   tuum   tarde  dimisimus    paschalis    festivitatis    oceupationibus 
implicati^  eum  relaxare  citius  minime  valuimus.     Causas  vero,  in''  quibus  indicanduni 
curasti,    omnos    subtiliter''    perquirentes.    qualiter  disposuorimus.   inferius  cognosces. 

'"')  ipsut  i?.  '')  om.  1).  t')  (lelectaraus  E.  '')  om.  D.  <")  iucolumem  /'.  77.  f)  eglesiam  E. 
8)  conserljare  E.         '')  pater  D:  add.  li:  Explicit  epistola  beati  Liciniani. 

Mense  Maclio  R 1.  (Jndictione  JX,  om.  codd.  Tlem  mpra  in  men.se  Aprili  ante  ep.  T,  40,  uhi  p.  55 
falso  ind.  IX.  add.  Cf.  notas  sequentes,  quae  omnes  usrpie  ad  ind.  X.  omissis  his  verhis  leguiitii/r).  Data 
mense  Maio  coniungunt  cum  ep.  1,41  R*  1  et  leste  ed.  M  cod.  Tnron.  S.  (?at.  (ipd  sohis  omnirem  quos 
Maurini  viderint  codd.  hanc  notam  praebet)  et  edd. 

1,42      ^)  in    codd.    (et   loh.    diac.   G-refi.    Vita.  IJ.    c.  59);    tle    edil.  '')  corr.  e.v    suppliciter   r  i. 

1)  Cf.  Ref).  Pastm:  II.  c.  6  qiio  hico  Girfioriit.-i  dicit:  Nam  sicut  in  libris  moralibus  dixi.sse  me 
memini  cet.  et  Isidwum  De  riris  ill.  eap.  XL;  Fertiir  tamen  (Gregorius)  et  alios  libros  morales  scri- 
psisse.    Igittir  sine  causa  Iwc  loco  offemlebatur  GallicciolU  in  ed.  Venet.  Tom.  IV.  p.  XIV.  'i)  Saepe 

iitulo  em-onae  utitur  Ennodius ;  vide  opera  eius  ed.  Hartel  Vindobonae  1SS2  (im  indiee  p.  654). 

I,  42  Transnmsa  videtur  per  Petri  responsalem;  quo  tempore  vide  in  nota  2.  —  De  institutione  ct, 
administratimie  pai^-imonii  Siculi,  Juie  ut  nulla  alia  papali  epistola  iUustrata,  consule  dissertationem ,  quani 
H.  Grisar  edidit  niiper  siih  titulo ;  Verwaltung  utul  Sausluilt  dei'  pHipstlicIieH  Patrinumien  um  das  Jahr  600, 
Zeitschrift  fiir  hatliol.  Tlieohgie  I,  526-563  Tidjingen  1877.  Me  ah  ciu,s  sententiis  saepitis  ahliorrere,  nemo 
mirahitur,   qui   differentiam  ledionum  mstrarum  animadrertit.  1)  Responsalis  nuntius   est  vel  legatus, 

qui  pi-o  alio  responsa  facit.  Eodem  tempm-e  igitur,  quo  Campaniae  rectw  ut  ratimies  redderet  pemimium 
Romam  vocatus  est  (cf.  ep.  I,  37),  et  Petrus  ricariiim  suum  miserat  (cf.  ep.  I,  18  not.  4).  Rationes  tamen 
patrinumii  a  Petro  infra  (ep.  II,  38)  poscuntur.  2)  Pasclia  anm  591  dk  15.  m.  Ap^nlis  fuit.    Ideo 

Gi-egwius,  qui  Petri  nuntium  statim  post  festuni  dimisit,  adhuc  mense  Api-iU  hanc  ejiistolam  scripsisse 
lidetur.    At  Uhrarii  registri  cam  suh  Maio  demmn  receperunt. 


fi2  GUEGORII  I.  REGISTRI 

Cognoviraus  rusticos  ecclesiae  vehementei'  in  frumentorum  pretiis  gravari,  ita 
ut  instituta^  sunima  eis  in  comparatione  abundantiae  tempore  non  servetur,  et  volumus'', 
ut  iuxta  pretia  publica  omni  tempore,  sive  minus  sive  amplius  frumenta  nascantur, 
in  eis  comparationis  mensura  teneatur  ^  Frumenta  autem  quae  naufragio  pereunt  per 
omnia  volumus  reputari'^,  ita  tamen,  ut  a  te  neglegentia  ad  transmittendum  minime 
fiat,  ne  dum  transmittendi  tempus  neglegitur  damnum  ex  vitio  vestro  generetur.  Yalde 
autem  iniustum  et  iniquum  esse  perspeximus,  ut  a  rusticis  ecclesiae  de  sextariaticis  "= ' 
aliquid  accipiatur,  uf  ad  maiorem  modium  dare  compellantur,  quam  in  horreis  ecclesiae 
infertur.  Unde  praesenti  admonitionc '^  praecipimus,  ut  plus  quam  decem  et  octo 
sextariorum  modium'  numquam  a  rusticis  ecclesiae  frumenta  debeant  accipi,  nisi  forte 
si  quid  est,  quod  nautaes  iuxta  consuetudiuem  superaccipiunt,  quod  minui  ipsi  in 
navibus  adtestantur*. 

Cognovimus  etiam,  in  aliquibus  massis''  ecclesiae  exactionem  valde  iniustissimam 
fieri,   ita  ut  libram   septuagenum  ternum    semis'   quod   dici    nefas  est  exigantur''^  et 

=>■)  in  statuta  r  2 ,  quod  et  M  1  scrijmsse  videtur,  sed  post  corr.  ras.  in  iustituta.  b)  et  volumus 

om.  r2,  ed.  pr.;  add.  manu  altera  B  1.  ^)  sextariatidis  (seq.  litura  3  litt.J  Rl;  sextariaticis  alias  sex- 

tariis  (addita  perperam  glossa)  ed.  pr.  '^)  et  )•  1,  edd.  G.  M.  «)  iussione  sec.  ed.  M  codd.  Lyr.  et 

And.  f)  modios   edd.  O.  31;  add.  dare  ed.  pr.  e)  nauti  (i  in  ras.)  R  1.  h)  mansis  r  1,  loli. 

diac.  l.  l.,  ed.  j»:  ')  Addidi  libram,  qiwd  verhum   mea  quidem  sententia  omitti   non  pofest.     Sub  lihra 

septuagenum  fernum  semis  (quam  genitivi  formam  in  um  numeralia  distributiva  seviper  adhihent)  infellege 
ut  infra  nota  5  docehimus,  lihram  7.3*/s  solid.  aureortm.  Codd.  aiUem  praehent  (cf.  not.  epag.  63):  a  septuagenu 
ternu  semls  r  1.  2 ,  R 1,  ita  ut  r  2  supra  a  seribat  parvulum  si/jnum  quoddam  formae  fere  d  annotans  ad 
marg.  vel  septuagena  terna;  et  R 1  a,  quod  omiserat,  post  supra  lin.  addat.  Teste  ed.  M  a,  septuagenii  ternii 
semis  (i.  e,  lectio  eadem  ui  snpra)  ex  Colhertinis  unus.  Hanc  lectionem  et  cognoscimus  in  a  septuagenis 
trinis  (ternis  G)  semis  ut  scrihmt  edd.  pr.  et  G;  septuaginta  terni  (ternis  unus  e.r.  Colb.)  .semis  codd.  qtios 
secuta  est  ed.  JI:  Colb.  unus  Vatic.  Corb.  Norm.  el  2>leriqne  ut  ipsa  censet  potiores.  Denique  septuaginta 
uniae  et  semis  legisse  videtur  Alteserra  p.  38.  Ad  septuagenos  ternos  semis  nuper  Mommsen,  cui  variam 
meam  lectionem  exposueram  hunc  locum  resfituendum  censuit,  Hermes  XV,  403.  Sed  neque  sine  catisa  mihi 
esse  videtur  genitivus  ille  septuagenum  teruura,  quae  verba  librarii  saec.  IX.  (quo  tempore  registrum  nostrum 
ex  libris  charticeis  exscriptum  est)  ut  ohscura  omissis  lineolis  in  septuagenu  ternu  corrumpere  quidem,  sed 
non  ex  signis  LXXIIl  haurire  potuenmt,  neque  video  quamquam  cum  viro  docto  constructionem  exigere  a 
condemno ,  dictionem  exigere  ad  eo  modo  ah  auctoribus  saec.  VI,  vel  VII.  unquam  adhibitam  esse.  Vocem 
libra  autem  siglo  quodam  ita  e,rpressam  fuisse  piersuasum  miki  habeo,  uf  librarii  vel  quod  non  infellexemint 
omitterent  (R  1),  vel  a  legerent  (r  1.  2)  quod  posl  signo  mirum  in  moduin  adscripfo  mutareni  (r  2).  Accedit, 
quod  et  in  tomis,  in  quibtis  census  notaverunt  scrihae  ecclesiae  Romanae,  in  pretiis  exprimendis  signis  propriis 
usi  sint,  quod  saec.  VIII.  probat  cod.  Vatic.  3833  in  Lih.  III.  c.  149  collecfionis  canonum  cardinalis  Deus- 
dedit  (vide  ed.  quam  curavit  Martinucci  et  app.  '.>  in  lirere  ist.  del.  dom.  temporale  a  Borgia  edita,  quonm 
uterque  sigla  codicis  anfefati  diligenter  depinxil).  ^)  conductores  exigantm-  codd,  et  edd ,  quam  lectionem 

1)  AgUw  de  conductcyrum  initirui,  qui  frumenta  Mommi  trannmittenda  minwibtis  pi-etiis  a  colonis 
eniere  cupiverunt.  Coloni  antem,  ut  infra  ridebimiis,  ex  cottsuetudine  tributa  in  pecimia  non  in  sj^ecie 
solrebant  (cf.  infra  notam  ')).  2)  Aiitca,   iit  hoc  hco  apparet,  iam  in  compnratione  fruinenti  tribHtum 

speciale  jwo  maris  periculo  cviyebant  condiictores.  3)  Sextariaticum  aliud  trHmtuiii  esse  indetur,  quod 

in  comparatione  fruiiienti  a  coloiiis  poseebatur,  ifa  nt  reiba  seqitentia  huius  noininis  interpret<itiomm  pi-aebeant. 
4)  3Iodius  iustus  sedecim  tantum  sextarios  continebat  cf.  EJiemninm  Famiium  De  pondei-ibus  r.  71  (ed.  Bur- 
nuinn  Leidae  1731)  et  Volusium  Maecianum  De  asse.  Comperimus  antein  Iwc  loco  modium  decem  et  octo 
sextariorum  in  Jiorrm  Romana  illatum  fuisse.  Est  iijitur  simile  inci'ementum  ei,  quod  exigeba/nt  magistratus 
civ-iles  in  tributis  fiscalibus,  tit  periculum  mensurae  minoris  evitarcnt.  Sic  libinm  quae  duodecim  uneiarum 
(i.  e.  72  solidoruin)  esse  debuit,  quatiundeciin  (aut  84  solidoriiiii)  componere  fecerunt  Constantitd  I.  et  Valen- 
tiniaid  I.  Valentisque  resciipta  (in  Cod.  Tlieodosiano  XII,  7.  1.  X,  19.  14),  qiiod  ut  tniJii  quidem  indetur  firmis 
urgumentis  prdmvit  Soetbeei'  Zur  Geschichte  des  Miinzwcsciis,  Foi-schitngen  z.  Deutscheii  Gesdi.  I,  293. 
Quantis  autem  sextariis  inteidum  coiuluctores  iiiodium  per  cdtusum  aucttim  eoinputaverint,  liquet  ex  ep.  XIII,  37, 
in  qua  modium,  ad  quem  coloni  eccJesiae  frumenta  dare  compdlebantur ,  ngiiiii  et  quin/pie  sextarioru/m 
invenimus.  6)  Nunc  de  exadione  ugit  pupa,  quippe  qiiuin  in  libris  auri  e.Tigebant  eondudores.    (Vide  H 


INDICTIO  [X.  MAI.  (I,  42).  y^ 

adhuc  nequc  hoc  sufficit,  sed  insuper  aliquid  ox  usu  iam  luultoruni  aimorum  cxigi 
dicuntur.  Quam  rcm  omnimodo  detestamur  ct  amputari  de  patrimonio  funditus  volumus. 
Sed  tua  expericntia  sivc  in  hoc  quod  per  libram  amplius,  sive  in  aliis  minutis  oneri- 
bus  *  et  quod  ultra  rationis  aequitatem-'^  a  rusticis  accipitur,  penset  et  omnia  in 
summam''  pensionis  redigat^  uf^  prout  vires  rusticorum  portanf'  pensionem  integrani 
et  pensantem  libram  septuagcnum  vinum'*  persolvant,  ct  ncque  siliquas  extra  libras*, 
neque  libram  maiorem  ncquc  oncra  supra  libram  maiorem*'  cxigis  debeant,  scd  pcr 
estimationem  tuam  prout  virtus  sufficit  in  summam  pensionis  crescat  et  sic  turpis 
exactio  nequaquam  fiat.  Nc  vcro  post  obitum  meum  haec  ipsa  oncra,  quac  supcr 
pensum  inlata  subtrahimus''  et  in  capite  pensionis  fecimus  crescerc,  iterum  in'  quolibet 
addantur  ct  inveniatur''  et'  summa  pensionis  augeri  ct  onera  adicctionis"'  insuper 
rustici  solvere  compellantur",  vohimus,  ut  securitatis  libellos  ita  de  pensiouibus  facias, 
quatenus  inprimas,  dicens,  tantam  pensionem  unumquemque°  debcre   pcrsolvcre  inibi 

Mommsen  l.  l.  sei/ui  non  dubitavU,  AUamen  coiiductores  omitlimus,  viim  rustiei  exigantur  (cf.  infra  p.  <S7  l.  7 
ita  ut  [rustici]  iii  duplo  exacti  sint  et  sic  saejnus),  non  conductores,  qui  acilicet  ipsi  rusticorum  exactionem  faciant. 
Forma  autem  passiva  exigor,  ut  ForcelUni  et  fusius  A.  G.  Cramer  iii  dissertatione  academica  Ad  Oellium 
excursuum  Trias  (Kiel  1827)  p.  28  sq,  docent ,  optime  pro  exigitur  a  me  {ita  et  exigor  'pecuuiam')  adhibetur, 
sed  numquam  2>i'o  exigo,  et  ubi  infra  exigi  dicitur  p.  63  l.  1  et  7  nistici,  de  quibus  iam  saepius  dictum  est, 
intellegendi  sunt,  Qua  re  2>ermotus  hunc  lociim  et  Sarigmj  (Verm,  Schriften  II ,  25)  emendandum  censuit, 
scribens  per  conductores  exigantur.  El  recte  per  conductores  dicit,  cum  a  oonductoribus  dubium  quoddam 
proferre  2>ossit,  Sed  ad  eius  lectionem  ne  accedam,  duae  me  prohihieruiU  2>otissimum  causae.  Prima,  quod 
Ttecjue  conduetorum  aperte  memoria  fit  supra,  ubi  et  in  com^^aratione  frumenlorum  et  in  incremento  modii  de 
conductoribus  sine  dubio  queritur  ^^ajta.  Secunda  quod  i>er  glossam  ni  fallor  verbum  conductores  facillime 
induci  piotuit. 

"■)  aequalitatein  li  1,  edd.   (Jr  et  M.  '^)  suuiuia  /■  /.  "^)  corr.  in  et  r  2;  et  edd.   0.  M.  >')  ut 

pro  viribus  rusticorum  portet  ed.  pr.  >■'}  liestitui  libram  septuagemun  vinum;  quamquam  libram  ne  wms 

qiddem  praebeat  codex,  sed  et  hic  siglum  2>ro  libra  a  libruriis  ad  lectum  esse  credo;  cf,  2>,  62  notam  i  el  ut 
modum  dicendi  melius  intellegas,  ibid.  lin.  10  frumeuta  accipere  modium  decem  et  octo  sextariorum.  Scribunt 
aiUem:  ad  septuageuu  vina  r  1.  2,  R  1  (quorum  r2  corr.  vina  m  bina);  «7«  et  teste  ed.  M  Vatic.  quidam;  et 
septuagenu  vina  sec.  M  Corb. ;  septuageuii  vina  sec.  M  Vatic.  D.  Norm,  Andeg,  et  2  Teller. ;  ad  septuaginta 
vina  alias  ad  septuaginta  viua  lagenas  teste  ed.  M  alii  Vatic;  ad  septuageua  vitia  ed.  2>r.;  ad  septuagena  bina 
edd.  G.  31,  ')  maiora  ed,  M.  n)  exigere  r  1,  ed.  M,  loli,  diac,  l,  l.  '')  subtraximus  li  1,  edd. 

■)  a  li  1.  k)  inveniautur  e(M.  ^/;'.  e<  G,  1)  exed.2>r.;  oin.  et  r  1,  ed,  M,  loh.  diac.  ™)  adleotionis  M  1. 
")  comp.  solv.  li  1.  o)  quemque  {om.  unum)  E  1. 

Gelasii  I.  pccpae  securitatis  litterus  cmni  495,  in  Deusdeclit  CoUectione  canonuin  Lib.  III.  c.  loi  [laffi  Mcy.  ed.  2 
n.  666,  667],  ([uae  testantur,  conductwes  quosdccm:  ex  fundis  intulisse  ile  fructibus  anni  praecedentis 
auri  solidos  XXX).  Peacniae  loco  muteriatn  i%>sam  intellegentes  cum  epistolurutit  editwiinis  erracerunt  in 
intetjwetatione  hnms  exacticmis  et  Scnm/ny  in  dissertatione  succ :  Der  BomiscJie  ColmiM  (Yermischte 
Scltniften  II,  27)  et  (Jrisar  l,  l.  2>.  552.  Libra  ccuri  aictem  secundum  Constwntimi  I.  et  Valentiani  III. 
resc)'ipta  (cf.  Cod,  Theodos,  XII,  lli).  XII,  6,  13)  sequentilnis  saectclis  ccequo  jmiclere  septuagenicm  hinwn 
solidorum  appetidehatur  (vide  Mommsen  Romisclies  Micmwesen  ]},  799),  Uhram  maiorem  i.  e.  84  solidorum 
in  exuctione  tributi  ccdhibitccm  iam  ikcc/.  62  nota  4  citccvimus.  Eoclem  inoclo  et  concluctores  librccm  73  '/2  soli- 
clorum  intulerunt,  augentes  iicc  meclia  siliqua  ununujuempce  librcce  solidum.  (Docte  hunc  calculum  pn'oposuit 
Blotmnsen  i/n  commentario:  Decrel  des  Commodus  fiir  clen  Sccltus  Bm-unitamcs,  Hermes  XV,  403.)  Denique 
et  Cccssiodori  Varias(V,  39)  coiisule,  ubi  Theoclosius  rex  praecipit:  Exigentes  vero  assem  publicum  per 
gravamina  ponderum,  premere  dicuntur  (conductores)  patrimonia  possessorum;  ut  non  tam  exaotio 
quani  praeda  esse  videatur.  Sed  ut  totiu.s  fraudis  abrogetur  occasio  ad  libram  cubiculi  nostri,  quae 
vobis  in  presenti  data  est,  universas  functiones  publicas  iubemus  inferri. 

1}  minutcc  onera,  ut  infrcc  minictiae  (lin.  1  p.  64),  sicnt  tributa  mitu/ra.  2)  sciUcct  oimiia  ccdunmtur 

in   nnum  trHmticm,  quod  iiecuniu  jiersold  solebcct.  3)  Siliquccrum  ccuri,  giiarum  piginti  qucctuor  fccciunt 

solidum  (cf.  ep.  IX,  108),  ccclculo  supi'a  clemonstrccto  trigemce  setuce  cuiqice  librae  ccddebcmtur.  De  trHmto 
siliquatioum  dicto  saeijius  cujit  Cccssicidcniics  in   Vccriis  (II,  4:  Antiochus  siliquatici  vel  nionopolii  titulos 


64  GREGOKn  I.  KEatSTRI 

abiectis'^  .siliqiiis,  onciibus'',  vcl  granaticis '.  Qiiod  autcni  cx  liis  ininutiis  iu  usu 
rectoris  acccdcbat  volo ,  ut  hoc  ex  praoscnti  iussione  nostra  cx  suninia  ponsionis-  in 
usu  tuo  vcniat. 

Ante  omnia  hoc  te  volumus  sollicitc  adtendere,  ne  iniusta  pondcra  in  exigendis 
pcnsiouibus  ponantur.  Sed  si  qua  talia  invenis,  frange  et  nova  ct  recta  constitue  ^, 
quia  ct  filius  mcus  Servus-dei  diaconus  iam  talia  invenit,  quae  ipsi  displicerent*. 
Scd  licentiam  haec  inmutare  non  habuit.  Super  iusta  ergo  pondcra  praeter  excepta 
ct  vilicilia''^  nihil''  aliud  volumus  a  colonis  ccclesiae  exigi. 

Praeterea  cognovimus,  quod  prima  inhxtio  burdationis "  rusticos  nostros  vcho- 
menter  angustet,  ita  ut  priusquani  labores  suos  venundare  valeant  compellantur  tributa 
persolvere.  Quae''  dum  de  suo  unde  dare' non  liabent,  ab  actionariis^  publicis  mutua'' 
accipiunf  et  gravia  commoda  pro  eodem  bencficio  persolvunt.  Ex  qua  re  fit,  ut  dis- 
pendiis  gravibus  coangustcntur.  Unde  praescnti  admonitione  praecipinius,  ut  omne, 
quod  mutuum  pro  cadem  causa  ab  extraneis  accipere  poterant,  a  tua  experientia  in' 
publico  detur*  et  a  rusticis  ecelesiae  paulatim  ut  habuerint  accipiatur'',  ne  dum  in 
tempore  coangustantur,  quod  eis  postmodum  sufficere  in  inferendum  poterat,  prius 
compulsi  vilius  vendant  et  horreis'  minimc  sufficiant'" '. 

^)  atliectis  Ji  1.  'J)  oleribus  sec    ed.  31    Vatic.  duu.  <-■)  vilicilia  It  1;   viliciba  rl  (sed  corr. 

manu  post.  in  vili  cibai'ia)  r'2  et  sec.  ed.  M  Ander/.:  vili  cil)o  sec.  M  Xorin.  2  Teller.  Corb.  Turon.  et  loleriipie 
mss.  loh.  diac. ;  vilia  cibaria  edd.  '^)  uil  B  1.  ^)  qui  edd.  G.  M.  f)  add.  debeaut  R  1,  edd.  G.  M. : 

add.  ad   inary.  possiut  r  2;  possint   et  ed.  pr.  fc')  auctiouariis    edd.  G.  M  et    sec.  ed.  M  Vatic.  D  et 

2  Teller.  l')  mutuo  edd.  G.  M.  >)  ex  ed.  G  et  loh.diac;  aed.M.  ^)  c-on-.  e.e  accipiautur  ii!  7. 

')  orreis  B 1;  hoc  eis  ceteri  codd.  et  edd.  ™)  sufficiant  corr.  ex  sufficiat  H  1 :  ceteri  codd.  ei  edd.  sufficiat. 

exercens;  //,  12:  uonies  siliquaticoruni  cet.:  11,26:  de  siliquatario:  (Yewt  III,  2ti.  V,:il.  SiliqHaticum  dc 
frumentis,  oleo,  rino  mmere  mterdicitur  IV,  ly.    Cf.  Socttteer  l.  1.  p.  277). 

1)  Grarmticum,  xit  ex  nomkie  xxitet,  trihulum  degranis;  grana  4  Uahail  silinaa  qaaeque.  2)  i.  e.  ex 
summa  pensionis,  quam  iam  cul  inferendam  coloni  cotiductori  dederant.  3)  Intelleye  potulera  ad  solklos 

pensamlos.  Cf.  Cassiodcni  rerha  supra  not.  5  jmuj.  02.  63  citata  et  Constantini  deoretum  (Cod.  Tlieodos.  XII,  T.  1), 
cpiwl  quunta  diligentia  solidi  sini  examinandi  docet :  aurum,  quoJ  infertur,  aequa  lance  et  libramentis  paribus 
suscipiatur,  scilicet  ut  duobus  cUgitis  summitas  lini  retineatur,  tres  reliqui  liberi  ad  susceptorem 
emineant,  nec  pondera  deprimant,  nullo  examinis  libramento  servato,  nec  aequis  ac  paribus  suspenso 
statere  mouentis  cet.  4)  Sercus-clei  diuconus,  ut  ex  notitia  sequenti  apparere  ridetur  (dde  p.  67  lin.  36), 

ante  Petrum  suh  Felagio  II.  papa  rectoris  officio  in   Sicilia  functus  est.  6)   VUicilia  tribidum  esse 

videtur,  quod  forsitan  villico  dahcdur.  Cf.  Cassiodori  Var.  V,  39:  Villicorum  (juoque  genus,  quod  ad 
damnosam  tuitionem  queruntur  inventum,  quam  de  privata  possessione,  quani  publica  funditus  volu- 
mus  auioveri  et  diplomi  anni  915  (ap.  Fantuni  Monumenti  Rcmmmti  I,  Ui)  [cf  1 ,  30.  122])  Vilicus 
seu  ministeriale  ad  exigeudam  pensionem.  t>)  (^jiid  sit  himtatio   vox  alibi  nmi  asservata  ex  imstra 

ep.  Imurire  debemus.  Sequor  sententiam  quatn  protulerunt  Alteserra  p.  41  et  Savigny  (Der  rom.  Colonai, 
Verm.  Sclmften  II,  27):  hurdcdionem  vectigal  agro  a  fisco  citnli  im^x^situm  es-^^e,  quod  ter  in  anno  exige- 
hatur,  clie  l.  mensium  lan.  Mai.  Sept.  (cf.  Cocl.  Tlieodosianum  II,  15.  16).  Hoc  loco  prinm  illatio  ad 
olei  culiuram  spectat.  (Vide  de  tritm  illatione  Cassiodori  Var.  capita  plurinui,  uhi  sctepe  et  de  Ternis  et 
Tertiis  agitur,  ut  II,  16.  17.  VII,  20.  21.  X,  7.  15.  35.  38.  XII,  7.)  Colonis  igitur  eccUsiae  et  a  fisco  et  cd) 
ecclesia  tribuium  impcmebatur.  Sed  utruitique  per  ecclesiae  offwicdes  exactum  videtur  (cf.infrap.  67  l.  6sq.). 
7)  i.  e.  ab  nmgistratibus  fisci  fenore  pecuniam  miduam  sumuni.  8)  Savigny  1.  l.  publico  legit  et  explicat 

fisco.  Credo  autem,  2)apam  iubere,  ut  iwm  fisco  sed  extraneis,  a  quihas  coloni  mutimti  sunt,  Imnc  jiecuniam 
rector  restitucd  et  Imnc  restitutimiem  in  puhlico  agat.  Extranei  enim  omnes  sunt,  qui  non  cul  familiam 
S.  Petri  perlinent.  Sic  efficiiur,  ut  impensam  pecuniae  quam  fecit  rector  riistici  paulatim  ei  redchnt. 
9)  Horreis  scdicel  ecclcsiae,  tcmporc  quo  conductorcs  fraiiKiiia  etc.  ah  eis  comparare  debehunt. 


TNmCTIO  IX.  ^[AT.  (I.  42 1.  65 

Pervenit  eHani  ad  nos,  quod  de  nuptiis  rusticoruni '  inmoderata  comnioda  per- 
cipiantur.  De  quibus  praecipinuis,  ut  omne  comniodum  nuptiarum  unius  solidi  suni- 
mam  nullatenus  cxcedat.  Si  qui  snnt  paupores  ctiam ''  minus  darc  dcbent,  si  qui'' 
autoni  divites  praefati  solidi  sunimam  nullatenus  transgrediantur.  (iuod  nuptialc' 
.■i  commodum  nuHatenus  V(dnmus  in  nostra  rationc  rodig-i,  scd  utilitati  conductorum 
proticere. 

Cognovimus  etiam,  quod  quibusdam  conductoribus  morientibus  parcntes  sui  non 
permittuntur  succedero,  sed  res  eorum  ad  iisum  ccclesiae  pertraliuntur-.  De  qua  rc 
definimus,  ut  parentes  moriontium  qui  in  posscssione  ccclcsiae  degunt  licredes  eis 
ni  accedere''  debeant,  nec  aliquid  de  substantia  moricntium  subtrahatur^.  Si  vero  filios 
parvulos  aliquis  reliquerit,  quousque  ad  etatem  talem  veniant'',  ut  substantiam  suam 
regere  valeant,  personae  eligautur  cautae,  quibus  parentum  corum  res  tradi  debeant 
ad  custodiendum. 

Cognovimus  etiam,  quod  si  quis  ex  familia  *  culpam  fcccrit,  non  in  ipso,  scd  in 

i"'      eius   substantia   vindicatur.      De    qua    rc   praccipimus  ^,   ut   quisquis  culpam  fecerit ,  in 

ipso  quidem  ut  dignum  cst  vindicetur.     A  commodo  autem  eius  omniniodo  abstineatur, 

nisi  fortc  parum  aliquid,  quod  in  usu  oxccutoris  qui  ad  cum  transmissus  fuerit  profi- 

cere  possit. 

Cognovimus  etiam.  quia  quotions  conductor  aliquid  colono  suo  iniuste  abstulorit, 

30      lioc  quidem  a  conductorc    cxigitur,    sed  ei  non    rcdditur   a  quo  ablatum  est.     De  qua 

re  praecipimus,  ut  quicquid  violenter  cuilibet  ex  familia  ablatum  fucrit ,  ipsi  restitua- 

tur  cui  ablatum  est  et  utilitati   nostrac   non  proficiat,    no  nos  ipsi  auctores  violentiae 

esse  videamur. 

Praeterea  volunuis.  ut  si  quando  cos  qui    sunt  in  obscquio  expericntiac  tuac  in 
-'■■>      aliquibus  causis  quac  sunt-  cxtra  patrimonium  transmittis,  parva  quidcm  ex  cis  com- 
moda  accipiant,    sed    tamcn    ita    ut    in    corum    utilitate    proficiat;    quia    nos  sacculum 
ecclesiae  ex  iucris  turpibus  nolumus  iiiquinari. 

lubemus  etiam,  ut  hoc  exporicntia  tua  summopere  custodiat,  ut  pcr  commodum 

conductores  in  massis  ccclesiae  numquam  fiant,  ne  dum  commodum  quacritur  condu- 

.30     ctores  frequenter  mutentur.     Ex  qua  mutatione  quid  aliud  agitur,  nisi  ut  ecclesiastica 

praedia    numquam    colantur'?      Sed    ipsa    etiam    libcllatica"  prout    summa  pensionis 

fuerit  modcrcntur.     Rescellas''  et  ccllaria''  non  plus  dc  massis'   ccclcsiae   te   accipere 

")  add.  posl  R  1.  ^)  add.  suiit  R  1.  <=)  uuptialem  B  I.  '')  succedere  edd.  «)  per- 

veniant  edd.  *)  sic  r  1  et  edd. ;  precepiraus  ;■  -J,  li  1.  s)  fiuut  ed.  M.  '')  ifa  r  J,  U  1 ;  rescellas 

35       r  1;  restellas  ed.  pr.;  per  cellas  edd.  G.  J/.  >)  uiausis  r  1. 

1)  Niqitiue  colmutrum  ut  cctcroriim  scrmritm  screris  kyihiis  siibiedae  erant ;  ita  ct  taniiimiiwdu 
m  ea  massa  in  qua  lege  et  conditione  ligati  erimt  ■matrirrwn.inm  mire  iis  licuit  (cf.  ep.  IX,  12S). 
■2)  Cf.  lustiniani  Nov.  7.  c.  H  (ed.  Zaeharias  a  LingentJial  1S81  p.  82),  qua  decernitur,  nt  per  tres  gene- 
rationes  potissivmm  einplvyteusis  cletw.     Hanc  legem  ex  consuetudine  et  papae  dbservaverxmt  (vicle  Giisar: 

40      HausJiatt  cet.  l.  l.  p.  541).  3)  Non   liquet   amion  de   conductoribus  ingenuis  tantum  loquatur  papa. 

Conductoribus  enim  servorum  ccmditione  obstrictis  testanwntum  conderc  omnino  non  licuit.  Cf.  Gelasii  I.  ep. 
anni  496,  laffi  Bcg.  (ed.  2)  738.  4)  Familia  i.  e.  coloni;  cf  infra  ep.  V,  31.     Familiam  ecclesiasticam 

et  saeculairem  distinguit  papa  ep.  V,  .57«;  iii  ep.  nostra  autem  (p.  67  l.  14)  familiam  ecclesiasticam  apertius 
sacerJotes,    diaconos,    monachos    vel   olericos   cul.    S.  Petrum   scilicel  pertincntes  nornitmt.     Coloni  vel 

45      familiae  m  lAbro  diurn.  form.  CI,  ed.  Bosih-e  p.  341.  5)  Ad  rectoris  iwcepta  rescriptum  protendens 

pivJiibet  papa,  ne  ccnulucUyres  in  obtinendis  fundis  prctium  rectori  persolvant.  6)  Libellatica  siint  Jibri 

condiictiotiis.  7)  BescelJa  parr/um  est  praedium  (Du  Cange  et  Alteserra  p.  2:iu).     BecuJa  b.  Petri 

in  GeJasii  I.  ep.  in  Deusdedit  CoJJect.  can.  Lib.  III.  c.  10(i,  laffc  Beg.  (ed.  2)  686.  ItcciiJa  etiam  invenitur 
apud  Salvianum  (MG.  SS.  antiq.  I.  1.  p.  02.  63).  —  Cellarium  cst  id  qitod  in  cclJis  rel  ccllariis  dcpouitur. 
Reg.  Greg.  I.  9 


fifi  (iHKdoHII  I.  KElUSTUl 

volurmis,    uisi    (iuiuitiiiii    consuctudo    cst.      Tua"    autcm   qu;u>    comparari  iussimus    ah 
extraneis  comparcntur. 

Pervenit  autem  ad  nos,  tres  libras  auri  Petro  conductori  do  Subpatriana  iniuste 
ablatas.  De  qua  causa  Fantinum  defensoreni  subtilitcr  require,  et  si  manifeste  iniuste 
ct  incompetenter  ablatae  sunt,  sine  aliqua  tarditate  restitue.  •"' 

Cognovimus  etiam,  rusticos  burdationem''  quam  iam  ab  cis  cxactam''  Thoodosius 
miniine  persolverat  iterum  dedisse,  ita  ut  in  duplo  exacti  sint.  Quod  ideo  factum  est. 
quia  eius  substantia  ad  debitum  ecclesiae  non  sufficiebat.  Sed  quia''  per  filium 
nostrum  Servum  -  dei  diaconum  edocti  sumus ,  quod  ex  rebus  substantiae  cius  possit 
hoc  ipsum  damnum  sufficienter  resarciri,  volumus,  quingentos  septem  solidos  eisdcm  w 
rusticis  sine  aliqua  inminutione  restitui,  ne  in  duplo  videantur  exacti.  Si  autem  supra 
damnum  rusticorum  etiam  quadraginta  solidi  de  rebus  Theodosii  remanent,  quos  et 
apud  te  diceris  habere,  volumus,  ut  filiae  eius  reddantur,  ut  res  suas  quas  in  pignore 
dederat  recipere  debeat.     Cui  etiam  baciola"  ^  patris  sui  restitui  volumus. 

Campanianus    gloriosus    magister    militum'    duodecim    solidos    annuos    lohanni     15 
notario  suo  reliqucrat  ex  massa  Varoniana^     Quod»  dare  te  annis  singulis  sinc  aliqua 
dubitatione  praecipimus  nepti  Eupli  conductoris,  quamvis  omne  mobile''  eiusdem  Eupli 
percepit,  exceptis  dumtaxat  solidis.      Dare    etiam    de  solidis   illius  te  volumus  r,olidos 
vigintiquinque. 

Subpostorium'  ^    aliquod    argcnteum    pro    unu    solido    dicitur    esse   appositum   et      jo 
calix  pro  sex  solidis  dicitur  esse  appositus.     Intcrrogato  Dominico  secretario.  vel  aliis 
qui  scire  possunt,  debitum  i'ecipe  et  vascuhi  pracfata  restitue. 

Agimus   autem    gratias    sollicitudini   tuae  *,    quia   dc   causa    fratris   mei^  praeeepi 
tibi,  ut  argentum  illius  retransmitt.ere  debuisses ,   et    sic  oblivioni  mandasti,   ac  si  tibi 
aliquid  ab  extremo  mancipio  tuo  diccrctur.     Quod  iam  vel  niodo  non  experientia,  sed     2.-. 
neglegentia  tua  studeat  implere.     Vel  (juicquid  eius  apud  Antoninum  fuisse  cognoveris 
sub  omni  velocitate  retransmitte. 

De  causa  Salpingi''  ludci  epistohi  ali(iua.  cst  invcnta.  quam  tibi  fecimus  retrans- 
mitti,  ut  eam  relegens  et  subtiliter  causam  cius  vol  viduae  cuiusdam.   quae  in  eodem 
nogotio    dicitur    implicata,    cognosccns     dc    quin^iuagiuta    uno    solidis,     qui    rcdiberi'      30 
noscuntur.  sicut  iustuni  visum  tibi  fuerit   responsum  facias.  ita  ut  rei"  alienae  iniuste 
nullo  creditor  sis". 

Antonini"  medietas  legat.i  suisi'  data    cst.    mcdietas    rcdihctur''.      Quam"   mcdie- 
tatem  cx  ^  communi  substantia   cis'  volumus  adimplcri.  ct    non   solum  eis",  scd  etiam 

•M  ea  ii'  /  eJ  ijuijum  cudcl.  Ivli..  diiic.         '■)   burduiiutiuiieiii  r  1.  2;  Ijurilatiuuis  datioueui  B  1.         '^)  e.xacta       35 
)•  ;.  2.  <l)  (juam   (postquam?)    corr.    iu    quia   r  2;    qua    corr.    in    quia    Bl;    quoniam  rl,    edd.   G.  M. 

c)  baciliola  Rl:  baciolam  sec.  ed.  M  codd.  S  Colb.  2  Teller.  Norm.  et  plerique;  batiolam  edd.  G.  M.; 
bacceola  ed.  pr.  f)  ghu.  (nuod  siglum  ad.  mary.    e.vplicat  gloriosus   magister   militum)   r2:    gls.  rl;  gl. 

{et  add.  in  rasura  osus  magister  et  ad  marg.miWtnm)  M  1;  gloriosus  ed.  pr.  B)  ila  rl.-J,  ed.  x>r.;   quos 

B  1 ,  edd.  G.  M.  l')  uobile  r  1.  ')  suppositorium  B  1,   edd.  pr.  G.  loh.  diac.  ^)  corr.  ex      4ii 

Salpiagi  B  1.  ')  corr.  in  redhiberi  r  2;  e./'  rediberi  correxisse  videtur  retineri  B  1;  reddi  deberi  sec.  ed.  M 

Vatic.  A.  D.  et  edd.  G.  M.  ™)  i-%s  codd.  et  edd.  ")  creditui-iis  r  1;  creditariis  »-2;  creditoribus  Bl; 

corr.  autem  ea  et  addunt:  nuUo  modo  a  creditoriis  detraudentur  r2,  ed.  M  (et  ita  sec.  M  Vatic.  2,  omnes 
Norm.  Corh.  etc);  nullo  modo  a  creditoribus  defendantiu-  B  1;  teste  ed.  M  nuUi  crediturus  sis  Vatic.  A.  B; 
nuUo   cre(3iturus   sis   ed.  pr.:    nuUo  modo    a   creditoribus    defraudentur  ed.   G.  ")  corr.  in  Antouino  r  2;       45 

Antonino  edd.   G.  M.  v)  ita  scripsi;    legati  sui  r  1.2  edd.;    legatis  suis  B  1.  <l)  ita  scripsi;  redivetur 

Bl,    quod    in    redimetur   corr.;    redimetur  et  ceteri  codd.  et  edd.  ')  corr.  e.i:  (juod  r  2.  B  1;  quod  »•  7. 

s)  corr.  e.v  et  Bl  ')  eius  ed.  pr.;  ei  edd.   G.  M.  ")  ei  edd.   (f.  31. 

1)  Bcwiola   (hic  baciolum?)    getms  pocwli    (Fwcdlini).  2)  Quum   massam   sciticet  b.   Pvtro 

testatiiserat.  3)  Swppostm-ium ,   patena   quaedam.  4)  ironice   divtum,   cf.  infra  lin.  26  tHulum      m 

neglegentia  tua.  .5j  Hic  sine  dubio   de   frafre  Gnyorii   afiitur,   de   qiio  praeter   mentionem   eius  in 


INDICTIO  IX.  MAI.  (I,  42).  (57 

defensoribus  et  peregrinis,  quibus  legati''  tituli''  aliquid  dereliquit,  et  familiao  legatum 
persolvi  voluraus,  quod  tamen  ad  nos  pertinet.  Collecta  ergo  ratione  pro  nostra  parte, 
id  est  pro  novem  unciis  ',  persolve  '^. 

De  solidis  ecclesiae  Canusinae''  ■*  volumus,  ut  aliquid  clericis  eiusdem  ccclesiae 
largiaris,  quatenus  et  hi  ^"  qui  nuno  inopiam' patiuntur  sustentationem  aliquani  lial^eant. 
et  si  illic  voluerit  Deus  ordinari  episcopum,  habeat  unde  subsistat. 

De  hipsis  sacerdotibus  ac  levitis^  vel  quolibet  ex  clero  observare  te  volumus. 
ut  in''  rebus  eorum  nulla  contaminatione  miscearis.  Sed  pauperrima'  regularia 
monasteria''  require,  quae  secundum  Deum  vivere  sciunt,  et  in  eisdem  monasteriis  ad 
poenitentiam  lapsos  trade',  et  res  lapsorum  in  eo  loco  proficiant,  in  quo  agere  poeni- 
tentiam  traduntur,  quatenus  ipsi  ex'"  rebus  illorum  subsidium  habeant,  qui  de  cor- 
reptione  eorum  sollicitudinem  gerunt.  Si  vero  parentes  habent,  res  eorum  legitimis 
parentibus  dentur,  ita  autem  ut  eorum  stipendium ,  qui  in  poenitentiam"  dati  fuerint, 
sufficienter  debeat  procurari.  Si  qui"  vero  ex  familia  ecclesiastica  sacerdotes  vel 
levitae  vel  monachi  vel  clerici  vel  quiiibet  alii  lapsi  fuerint.  dari  eos  in  poenitentiam 
volumus,  sed  res  eorum  ecclesiastico  iuri  non  subtrahi.  Ad  usum  tamen  suum  ac- 
cipiant,  unde  ad  poenitendum  subsistant,  ne  si  nudi  dantur''  locis  in  quibus  dati  fuerint 
onerosi'1  sint.  Si  qui  parentes  in  possessione  habent,  ipsis  res  eorum  tradendae  sunt, 
ut  in  ipsis'"  iuri'  ecclesiae  conserventur. 

Ante  triennium  subdiacones  omnium  ecclesiarum  Siciliae  prohibiti  fuerant,  ut 
niore  Romanae  ecclesiae  suis  uxoribus  nullatenus  miscerentur.  Quod  mihi  durum 
atque  incompetens  videtur.  ut  qui  usum  eiusdem  continentiae  non  invenit,  neque 
castitatem  ante  proposuit',  compellatur  a  sua  uxore  separari ,  atque  per  hoc,  quod 
absit,  deterius  cadat.  Unde  videtur  mihi,  ut  a  praesenti  die  episcopis  omnibus  dicatui', 
ut  nullum  facere  subdiaconum  praesumant,  nisi  qui  se  victurum  caste  promiserit, 
quatenus  et  praeterita",  quae  per  propositum  mentis  appetita  non  sunt,  violenter  non 
exigantur  et  futura  caute  caveantur.  Qui  voro  post  eandem  prohibitionera,  quae^' 
ante  triennium  facta  est,  continenter  cum  suis  coniugibus"'  vixerunt,  laudandi  atque 
remunerandi  sunt  et  ut  in  bono  suo  pormaneant  exhortandi.  Eos  autem  qui  post 
prohibitionem  factam  se  a  suis  uxoribus  continere  noluerunt,  pervenire  ad  sacrum 
ordinem  nolumus,  quia  nullus  debct''  ad  ministorium  altaris  accedere ,  nisi  euius  ca- 
stitas  ante  susceptum  niinisteriura  fuerit  approbata. 

Liberato  negotiatori,  qui  se  occlesiae  comraendavit,  qui  habitat  in  massa  Cinciana, 
annuam  continentiam  ^  a  te  volumus  fieri.  Cuius  continentiae  summam  ipse  aestima 
qualis  esse  dcbeat,  ut  rcnuntiata  nobis  in  tuis  possit  rationibus  iraputari.  De  praesenti 
vero  indictione  iara  a  filio  nostro  Servo-dei  diacono  percepit'. 

")  ligati  rJ:  curr.  e.e  Ugati  r  2.  li  J.  '')  tituli  r  1.  J ,  Hj  (corr.  rn  ras.  in  titulo  R  1);   titulo  edd. 

<=)  persolve  corr.  in  persolvere  r  2.  '')  rorr.  e.r  casiiie  r  2:  cauosiue  Ji  J.         «)  hii  B  J.  f)  impia  r  J. 

S)  ac  levitis  om.  r2;  vel  levitis  ed.  (!,  iji(ae  verba  reicit  ed.  31,  qida,  ut  adnolat ,  in  nullis  mss.  'melioris' 
nntae  reperiantur!  '')  om.  iu    fi  I.  ')  er  pauperrime  corr.  r  2,  c.v  pauperime  T!  7.  ^)  om.  et 

suprascr.  regularia  monasteria  It  J.  ')  corr.  er  tralie  r  2,  li  J.  >")   corr.  e.r  et  R  I.  ")  poeniteutia 

r  2,  ed.  pr.  ")  corr.  e.r  quis   U  1.  P)  uutletur  ;•  1 :  uudeutur  edd.   G.  J/.  'i)  oneri  R  J,  ed.  jir. 

'')  ipsos  r  2.  ^)  iura  R  1.  *)  proraisit  edd:   (i.   ,V.  ")  add.  mala  ed.    O.  "■')  corr.  e.r  qui  r  2. 

")  uxoribus  edd.   G.  M.  ")  corr.  c:r  clel)eat  R  J.  >)  percepit  [erad.  t)   T!J:  percepi  ct  add.  (luod 

mami  altera  ?•  2;  praecepi  rl:  percepi  et  edd. ;  percepi  quod  Joh.  diac. 

q).  IX,  200  nil  scimus.  Nam  qnod  de  fratre,  qni  p)'aefe<iiis  IMnx  fu.erif,  fcdjukintnr,  ex  nomine  Germanus 
Imustum  est  (cf.  (h-egm:  Turon.  Hist.  Franc.  Lih.  X.  c.  J). 

J)  i.  e.  mm  as  sive  totiim  quodhTiet  (cf.  Forcdlini  sidi  v.  uncia)  ex  duodecim  consistat  unciis  pro 
tribus   quartis  partibus  ('/4).  2)  Cnm  ecclesiis  Romana  et  Mediolanensi  (cf.  ep.  XI,  6)   et  Canusina 

eeclesia  (cf  infra  ep.  I,  5J  not.  J)  in  Sicilia  insula  patrimonia  possessisse  ridetur.  Episcopo  adhuc  mense 
lulio  59J  orbata  fuit.  3)  De  cmitinentia  cf.  ep.  I,  J8  not.  2. 


08  (JTiRaniUT  T.  RTCiUSTRT 

Fantimini  dcfunsorcni  lolianncs  qiiidam  *  monachus '  moriens  in  sex  uncias  ^ 
hcredem  dimisit.  Cui  hoc  quidem  quod  dimissum  est  trade,  sed  percontestare''  eum, 
ut  hoc  facere  ulterius  non  praesumut.  8ed  pro  labore  suo  statue  quid  accipiat,  ut 
ei  vacuus  labor  suus  esse  non  debcat:  et  lioc  meminerit,  ut  qui  ecclesiae  stipendiis 
subsistit,  ad  lucra  propria  non  anhelet.  Si  quid  vero  sine  peccato,  sine  appetitu  con- 
cupiscentiae  pcr  eos  qui  causas  ecclesiae  agunt  ad  ecclesiam  venerit"^,  dignum  est, 
ut  ipsi  vacui  ex  labore  suo  esse  non  debeant.  Sed  nostro  rcservetur''  iudicio,  quahter 
debeant  remunerari. 

De  argento  Rusticiani  causam  subtiliter  require  et  quicquid  tibi  iustum  videtur 
exequere".  Alexandrum  virum  magnificum'  ammone,  ut  causam  suam  cum  sancta 
ecclesia  decidere  debeat.  Quod  si  facere  forte  neglexerit,  eandcm  causam  cum  timore 
Dei  honestate  servata  ut  potes  exequere.  In  qua  re  etiam  hxrgiri  te  aliquid  volumus, 
ets  si  potest  fieri,  quod  aliis  dandum  est,  ipsi  relaxetur,  dummodo  causam  quam 
nobiscum  habet  exeat'. 

Donationem  ancillae  Dei,  quae  lapsa  est  et  in  monasterio  Monosteo'^  ^  data,  omni 
postposita  tarditate  restitue,  quatenus  ipse  locus,  ut  superius  dixi,  rerum  eius  stipendia 
habeat,  qui  eius  sollicitudinis  hibores'  portat.  Sed  et  quicquid  ab  aliis  ex  eius  sub- 
stantia  tenotur,  recolhge  et  monasterio  praefato  trade. 

Pensiones  xcnodochii  de  Via-nova,  quantas  mihi  indicasti'"  quia  apud  te  habes, 
nobis  dirigc.  Actionario  autem,  quem  in  eodem  patrimonio  deputasti",  prout  tibi 
videtur  ei  aliquid  largire. 

De  ancilia  Dei  quae  cum  Theodosio  fuit  Extranea  nomine  vidctur  mihi,  ut  ei 
continentiam  facias,  si  utile  conspicis,  aut  certe  donationem  quam  fecit  reddas.  Do- 
mum  monasterii,  quam  Antoninus  datis  triginta  solidis  a  monastorio  tulerat,  receptis 
solidis  omni  postposita  tarditate  restitue.  Amulas  onichinas*  requisita  subtiliter 
veritate  restitue,  quas  per  portitorem  praesentium  retransmisi. 

Saturnino"  si  vacat  et  occupatus  apud  te  non  est,  eum''  ad  nos  dirige.  Felix 
conductor  domnae  Campanae,  quem  liberum  reliqucrat  atque  esse  indiscussum  iusserat, 
dixit,  sibi  a  Maximo  subdiacono  septuaginta  duos  solidos  tultosi,  pro  quibus  dandis'' 
asseruit,  quia  omnes  res  suas  quas  in  Sicilia  habuit,  vel  venundavit^  vcl  apposuit. 
Sed  scolastici'  dixerunt,  quia  de  fraudibus  indiscussus  esse  non  potest.  Dum  tamen 
ad  nos  de  Campania  reverterotur,  facta  tempestate  mortuus  est.  Cuius  te  volumus 
uxorem  et  filios  requirere  et  quicquid  vel  apposuerat  vel  vendiderat,  apposita  absolve, 
de  venditis  pretium  restitnc  et  insuper  eis'  aliquid  alimcntum"  praebe,  quia  Maximus 

"■)  corr.  ex  quidem  rl;    quiiTeiii  et  cd.  jir  '')  corr.  ex  percontare   Ul;    contestarc   ecld.   (i.  M. 

<=)  co)T.  6«  venerint  i?  i.         <')  reserventur /i' 7 ;  se  servetur  r  2;  servetur  ?•  i,  edd  '^)  om.  et  add.  ad  iiitiri/. 

alien.  m.  et   quicquicT  .  .  .  e.xequere  It  1.  ^)  xna  rj.2;  u  (et  in  ras.  o  magnificura)  li  1.  e)  ut  Ji  t. 

')  exoat    r  1. 2   (corr.    in    exerat    r  3J ;   exerat    corr.    in    oxeat   Ji  1;   exerceat    edd.   pr.  G;   perexoat  ed.  M. 
"^)  Monosteo  om.  edd.  G.  31.  ')  sollicitudinom  lalioris /J  7;  corr.  lahoros  ex  laboris  i- 2.  >")  incTicastis 

r  1.  2  (erad.  s  r2).  ")  deputastis  r  1.  2  (crad.  s.  r2).  ")  corr.   in   Saturninum   r  2:    Satuniinum 

edd.  G.  M.  r)  om.  eum  edd.  G.  M.  'i)  cultos  ed.  pr.;  .ablatns  edd.  G.  M.         >■)  datis  Ji  1.         s)  ,,,„.;..  ;„ 

veuun(Te(lit  r2;  venuniTecTit  et  edd.  ')  cis  om.  ct  add.  2>oiitea  li  1;  oiii.  ct  ed.  jir.  "')  .■ilii|ui(l  aliiiiciiti 

ed.  pr.;  aTiquo(T  alimentum  edcl.   G.  M. 

1)  Ncscio  an  nmi  sit  scriibcndum  notarius  {ef.  cp.  I,  82  titulum,  tibi  vox  notarius  in  mmaclvmn  est 
Ofmipta).  Mmiudlms  enim  testwmli  faailUdem  nisi  cx  speciali  ^xrmissiwie  mn  Imhuii  (cf.  ep.  XIII,  .'>). 
2)  i.  c.  in  dimidiam  paHem;  cf.  supra  p.  i!7  not.  1.  Vidctiir  aHcram  jiarlcm  Faiitiiins  ecclciiae  Somanae 
reliquisse.  3)  Cf.  idem  monasterimii  iit  cp.  II,  :is.  1)  Amnlac  sacpiiis  iii.   Libro  pontificali  (ride 

Vitas  Silvestri,    Gregorii  III.,    Benedicli  TII.i    iiicwiii-antin-.      Siiiit  inilcm.  nt    .\llcscn-ii   /i.  -(7  ex  Ordine 
Romuno  docet,  vasa,quihns  continclnr  ciiiiiin  cl  aqiia  ml  sacrillciinii  allnris.  ."i)    l)c  .■nliolasticis  cf  riotam 

ad  cp.   I,  :s. 


TNniflTK)  IX.  MAI.  (I.  42.  4;!).  «9 

eum  in''  Siciliam  misurat  ct  ibi  ei  quae  asserebat'',   abstulerat.      Cognosce    ergo  quae 
tulta"  sunt  et  uxori  filiisque  eius  sine  aliqua  mora  restitue. 

Haec  omnia  sollicite  relege  omnemque  illam  familiarem  tuam  neglegentiam 
postpone.  Scripta  mea  ad  rusticos  quae  direxi  per  omnes  massas  fac  relegi ,  ut 
sciant,  quid  sibi  contra  violentias  ex  auctoritate  nostra  defendore  debeant  eisque  vel 
autlicntica  vcl  exemplaria  eorum  dentur.  Vide,  ut  omnia  absque  imminutione  custodias, 
quia  de  his  quae  tibi  pro  servanda  iustitia  scribo  ego  absolvor  et  tu  si  ncglegis 
obligaris.  Terribilem  iudicem  venicntem  eonsidera,  et  de  adventu  illius  nunc  tua 
consideratio''  contremescat",  ne  tunc  sino  causa  iam  timeat,  cum  coram  illo  caolum 
ct  terra  tremuerit.     Audisti  quidf  volo,  vide  quid  agas. 


I,  43. 

Gref/orius  I.  papu  imivcrsis  Ilhjriac  cpiscopis  manclaf,  ut  coc^nscopos  ah  1/osfibus 
cxpulsos  in  ecclcsiis  stus  rccipianf  cf  sasfcnfcnf.  confmuans  impcraforis  dccrcfHm  ad  prac- 
fectum  praetorio  lobinum  destinatum.  'iDl,  Mai. 

CoM.  R  et  r:  Tndidio  IX.  cap.  43. 

Edd.   M:  Lib.  I.  ep.  45;  G:  Lih.  L  ep.  4H.  —  laffe  Eeii.   UVi  (749). 

GREGOR[US  UNIVEKSIS  EPISCOPIS  PEPv  ILLIRICUM. 

lobinus  excellentissimus  vir  filius  noster,  praefectus  praetorio-''  per  Illiricum ', 
scriptis  suis  nobis  indicasse  dinoscitur,  ad''  se  sacris  apicibus^  destinatis  iussum  fuissc'-, 
episcopos,  quos  e  propriis  locis  hostilitatis  furor''  expulerat,  ad  eos  episcopos  qui 
nunc  usque''  in  locis  propriis  degunt,  pro  sustentatione  ac  stipcndiis  praesentis  esse 
vitae  iungendos.     Et    licct   ad   lioc  fraternitatcm  vestram    iussio  principalis  admonoat, 

"■)  om.  eum  iu  r  1,  li  1;  eum  Maximu.s  .Sioiliaiii  ed.  pr.  ^'}  asserebaut  II 1.  '^)  culta  ed.  'pr. ; 

ablata  cdd.   O.  M.  d)  couscientia  edd.   G.  M.  '^)  corr.  in  contremiscat  II  1;  coutremiscat  edd.   O.  M. 

f)  (juod  edd.   O.  M. 

1,43     om.  per  B  1.  —  Ylliricum  r  1.  ^)  jipTi  r  1,  B  ]  (corr.  j/rima  mrmu  in  iiopulo  »■  ij ;  prcfcctus 

ed.  pr.:  praepositus  r  i  (!)  et  edd.  G.  M;  cf.  ep.  1,22.  '')  curr.e.v  a  B  1.  c)  tidd.  iil  codd.  et  ed./ir. 

'1)  quoque  B  1. 

I,  43  Ilhjricitm  sine  duhio  eodem  .lensu  hic  dicitur,  quo  infra  in  epistola  nostra  praefectus  praetorio 
per  Illyrieum.  Befpio  Bonumo  enim  a  Dioeletiano  in  quinque  partes  diviso  suh  lUyrici  ruymim  prorinciae 
sunt  institidae:  Dacia,  Moesia,  Macedonia,  Tessalia,  Eirirus,  AcJmia  (quae  onmes  et  Illyricum  orientalc 
nomiiMntur)  et  Pannonia,  Dalmatia  (i.  e.  lUyricum  occidentale).  Aliter  lUyricum  provincmm  sitjnificat 
lUyrici  occidentalis.  (Cf.  Marquardt  Bom.  Staatsr.  I,  141  nof.  4  et  Cmp.  Inscr.  Lat.  III).  Prae- 
tmiana  autem  haec  lUyrici  dioecesis  citili  tantum  non  ecdesiastica  administredione  unita,  Gregorii  tempwe 
a  pluribus  metropolitis  re{iehatur  et  saepius  im,  registro  epistolae  suh  nostro  titulo  occurrunt.  Et  si  quisquam 
nohis  ohicit,  metropolitam  in  lustiniana  piima  constitutum  maioii  (mctotitate  m-natim.  fuisse,  ut  ex  epp.  V, 
10.  16  appareat,  ex  iisdcm  epistdlis  discimus,  lioc  tempwe  lustinimiam  pimim  sacerdote  m-JMtam  fuisse. 
1)  Cf.  de  lohino  ep.  II,  23.  2)  i.  e.  pw  decrctum  imj)eratoris  (Mauricii).  3)  De  invasionibus 

harharm'um  in  lUyricum  lide  ad  annos  583.  584.  587.  588.  590.  591  Muralt:  Essai  sur  la  chronograpliie 
hysantine  p.  241  sqq.  A  TJmophane  et  Simocatta  sic  de  Avaiibus  et  de  populo  iis  sid>misso  Sclminorum. 
rcfertur;  Sekivos  Gregwius  ipse  infra  in  ep.  X,  36  nmninat.  Qui  Iwstili  impetu  Istrum  lioc  temjxyre  iam 
lonffius  transgressi  in  Dalmatiamque  p-ocedentes  et  Besinum  (cf.  cp.  V,  40)  ceperu.nt  (quo  factum  est,  vt 
episcopus  Be.iinmsis  eerte  iam  anno  591,  Fd/r.  [quod  supra  ad  cp.  I,  27  addcrc  oiiiisij  ('iinstiiiitiiinpuli 
re.tideret;  cf.  ep.  I,  25  not.)  et.  Lissum  in  p/roiimia  Pracriditana ,  ut  cp.  II,  37  diiccl.  Pnslcii  cl  Sidiiiinc 
ct  Iiisliiiiaiiiic  priiiiiic  nililc  iiiiiiiiiichiiiit  (cpji.   X,  311.  XI.    17). 


70  GREGORII  I.  REGISTRI 

habemus  tameii  miuus  horum"  mandatum''  aetuiiii  primipis,  quo  ad  haec  terribilius 
peragenda  compellimur,  ut  non  dico  fratres  et  coepiscopos  nostros,  sed  ipsos  etiam, 
quos  nobis  contrarios  patimur,  cum  oportunitas  postulat,  in  conferendis  subsidiis 
necessitatum  carnalium  diligamus.  Oportet  ergo,  vos  ad  hanc  rem  et  caelesti  primitus 
principi  oboediontes  existere  et  imperialibus  etlam  iussionibus  consentire,  quatenus 
fratres  coepiscoposque  nostros,  quos  et  captivitatis  diversarumque  necessitatum  angustiae 
comprimunt,  debeatis  consolandos  convivendosque  '^  vobiscum  in  ecclesiasticis  susten- 
tationibus  libenter  suscipere.  Xon  quidem  ut  per  communionem  episcopalis  throni 
dignitas  dividatur,  sed  ut  ab  ccclesia  iuxta  possibilitatem  sufficientia''  debeant  ali- 
menta  percipero '.  Sic  enim  et  proximum  in  Deo  et  Deum  in  proximo  diligere  com- 
probamur,  NuUam  quippe  eis  nos  in  vestris  ecclesiis  auctoritatem  tribuimus,  sod 
tamen  eos  vestris  solatiis  contineri  summopere  hortamur. 


MENSE  lUNIO. 

I,  44. 

Grcgorkis  1.  papa  Pciro  subdiacono  (rcctorl  patrmonii  Siculi)  i^raccipit,  ut  cacco 
egcntique  viro  Filimuth  susfentationem  annuam  trihuat.  .5.9i,  lun. 

Codd.  B  et  r:  Indictlo  IX.  cap.  44. 
Edd.   M:  Lih.   T.  ep.  46;  G:  LH>.  I.  ep.  44.  -   Taffe  Reg.  1114  (750). 

GREGORIUS  PETRO  SUBDIACONO. 

Divina  praecepta  nos  admonent,  diligere  proximos  tamquam*  nosmetipsos.  et 
cum  hac  eos  praecipiamur  caritate  diligere ,  quanto  magis  debemus  his  in  subsidiis 
necessitatum  carnalium  subvenire,  ut  earum''  angustias,  si  non  ex  oranibus,  saltem 
aliquibus   sustentaculis  sublevemus?     Quoniam   ergo    Pilimuth^    virum    dignissimum  ^" 

a)  liis  edd.   (I.  3T.  '')  praeceptum  ed.  M.  >=)  corr.  in  coiiiuvau(los(|ue  et  add.  nd  marg.  vcl 

couiungeudosque  M  1 ;  couvicturosque  ed.  G.  <^)  c.orr.  in  sufficieutiae  r  1;  sufficientiae  ed.   G. 

Meuse  luuio  (om.  indictione  IX.)  codd.  Adiciunt  ad  calcem  ejnstolae  I,  43:  Data  mense  lulio  T}'*1; 
Mense  (Mensis  ed.  G)  luiiii  iudictioue  noua  edd.  G.  M ,  nl>i  notat  M:  Jn  nullis  codd.  mss.  Iiaec  occtirrerunt, 
si  Turon.  S.  Gnt.  et  Colb.  vet.  evcipias,  in  quo  tamen  dubium.  Hlrim  nd  prnesentem  epistolam,  an  ad  serjuentem 
ista  pertineant. 

I^  44     a)  sicut  edd.   <t.  J/.  h)  eorum  edd.  <^)  sic  restitui  locum  corruptum.     Codd.  praebeni : 

filium  oud.  rl;  filim  {sequitur  rasura  .3  litt.  corr.  autem  filim  in  filium  et  add.  marg.  viri  dignissimi)  r2; 
fili  m  {sequitur  in  rasura  uth)  Bl;  filium  filimutli  M  la  (Paris.  lat.  2281  saec.  XII.  eiusdem  familiae  ac  U 1) 
et  teste  ed.  M  Vatic.  B  (nunc  Urbin.  99  saec.  XV.  item  familiae  B 1  ac  stipra  Blb  notatus);  fili  mi  aut 
B*l;  fili  mi  te  ed.  pr.  Quibus  er  verbis  ut  cerium  recipio  filimuth  (de  quo  iiomine  cf.  infra) ;  ut  didiium 
siglum  ud.  (i.  e.  viniiu  diguissimum  teste  r  2,  qui  codex  saepius  ad  man/inem  notas  recte  interpretatur ;  caetemm 
vir  dignus  ei  vir  devotus  aut  vir  devotissimus  lei/i  2>ossit).  Lectiones  autem  quns  eeteri  codd.  et  edd.  pro- 
feruni  satis  per  variantes  supra  citaias  explicantur :    Godestaldii  viri  diguissiini  filium  ed.  G;  Godiscalclii  viri 

1)  Itu  Gi-egorius  ipse  Anastasium  Antiochemm  et  Castwium  Ariminensem  et  Blarinianum  Baren- 
natem  ad  se  vocat  (cf.  epp.  I,  7.  II,  28.  XI,  21).  Profeii  AUeserra  et  similia  decreta  a  synodis  editu  et 
exemplum  Quintiani  Butenensis  episcopi  a  Gothis  puki,  qui  testi  Gregwio  Turon.  Hist.  Franc.  Lili.  II.  c.  .Vj 
(d>  Euplwasio  Avernemi  episcopo,  ut  cum  ipso  i^veret,  susceptus  est. 

I,  44  Missa  per  ipsum  cui  papa  concedit  sustentationem  Filinmth.  Mandata  nostro  similia  ludies 
in  epp.  I,  65.  II,  .H8.  IV,  28.  IX,  109.  ■  1)  Filimuth  mmen  alibi  non  reperitur.  Est  autem  sine 
duhiij  iiiimen  Guthicum,  ciiiiis  partoii  priorem  in  Filinii?r  hiihes,  iilleram  in  Beremud,  Evenuuil,  Thorisinuil, 


INDlCTId  IX.  I\l.\l.  |l.  43)    lUN.  |1,  14.  4r.).  71 

non  soluni  amissionc  vi.sus,  sed  etiam  inopia  victus"  cgestatem  pati  conspexinuis, 
necessarium  duximus,  in  quantum  possibilitas  suppetit,  ci''  praebere'^  consultum. 
Proptcrea  expcrientiae  tuae  praesenti  iussione  praecipimus ,  ut  annis  singulis  viginti 
quattuor  modia'' tritici,  fabarum''  quoque  modia'  duodecim  et  vini  decimatassi  viginti 
pro  sustentatione  vitae  debeat  ministrare'',  quod  tuis  postmodum  possit  rationibus 
imputari.  Ita  ergo  fac ,  ut  praescntium  lator  nullas  de  percipiendis  Doniini  donis 
moras'  sustineat  et  tu  benc  dispensatae  mercodis  possis  particeps  invcniri. 


I,  45. 

Gregorms  I.  ixipa  Virciilium  (Ardatenscm)  et  TTicodoruni,,  Mussilivnsem  eiuscopus, 
hortattir,  ne  luclaeos  ad  baptismuiii  coijant.  591,  luu. 

Codd.  B  et  r:  Indicfio  IX.  cap.  4.5. 
Edd.  M:  Lib.  I.  ep.  47;  G:  Lib.  I.  cp.  4.5.   —  laffi  Bcg.  1115  (751). 

GREGOEIUS  YIRGILIO  ET  THEODORO  EPISCOPIS  MASSILIAE  GALLIARUM. 

Scribendi  ad  fraternitatem  vestram  reddcndumquc''  debitae  salutationis''  alloquium 
licet '  nulla  congrui   temporis  vel    personarum    csset    occasio,    actum''  est,   ut  uno  in 

digiiissinii  filium  ed.  M  quae  in  ruita  adidl :  'lUi.  tres  {'!)  Vatic.  consent.ientibu.s  aliis  melions  notae.  Vatii:. 
A.  el  C.  tilium  Ovadiscalchi.  Sinc  fortasse  occasio  scribendi  Odiscalclii  ut  habemus  in  Corh.  et  omnibus  jYocnt.' 
In  lohannis  diac.  Vita  Qreyorii  I.  ubi  Lib.  II.  c.  55  ep.  nostra  recepta  est,  ed.  M  et  cod.  Berol.  leyunt 
filium  viri  dignissimi;  ad  quem  locum  ed.  M  explicat:  'In  Colb.  et  in  edd.  Vatic.  et  (.}.  filium  filimoud.  In 
Gilot.  filiam  filimoud.     Ainul  Boll.  Godistaldii  dignissimi  filium.      Vtic.  filium  Odiscalclii'. 

")  corr.  e.i:  ductus  r2.  ■')  om.  r.  c)  corr.  ex  prevere  II 1.  '')  sic  Jt  1  et  hic  et  infra 

tesie  ed.  M  plurimi  codd.  loh.  diae.,  ad  quos  addo  Berol.  qui  alia  m.  corr.  modia  in  modios ;  mod.  (corr.  alia  m. 
modios)  r  1,  mo.  r2;  modios  edd.  Cf.  infra  not.  f.  «)  fabarumque  Rl;  fabarum  Rla  (Paris.  lat.  2281); 

1'ab.  rl.2  (corr.  alia  m.  in  fabas  rl);    fabae  edd.  el  loh.  diac.  *)  modia   corr.  in   modios  R 1  et   loh. 

diac.  cod.  Berol.;  mH.  r  1,  mo.  r  2;  modios  efW.     Cf.  supra  not.  d.  8)  sic.  r2   et  loh.  diac;    decimat.  corr. 

alia  VI.  in  decimationem  rl,  deciiuationem  tesfe  ed.  M  Vaticanus  (J:  decem  Rl  (add.  ad  martj.  vel  viui 
decimas  ter) ;   decinias  ter  ed.  pr.  (et  teste   ed.  M  Valic.  B  [li  1  b] ;    deeima  ter  Ileifd).  •')  ministrari  r  1. 

>)  mora  r  1. 

I,  45  in  titulo  add.  Virgilio  Arelateusi  cum  ed.  G  et  M,  quamvis  neque  in  Vatic.  B.  C.  D.  Corb. 
Rem.  Korm.  Andeg.  ijuos  codices  citat  invenerit.  —  episcopo  codd.  nostri  et  potiores  in  ed.  M  citaii.  Scripsi 
autem  episcopis  accipiem  correcturam  quam  iam  sec.  ed.  M  codd.  Vatic.  B.  C.  praebent.  —  Massilio  R 1;  om. 
Massiliae  Vatic.  B.  C,  ed.  pr.  et  loh.  diac.  Lib.  IV.  c.  42.  —  Galliarum  om.  ed.  pr.  et  reliqui  codd.  in  ed.  M 
collati.  a)  sic  codd.  et  ed.  2>r. ;  reddendique  edd.  O.  M.  '')  corr.  ex  salutis  R  1.  <=)  corr.  ex 

factum  R  1. 

quae  exempla  omnia  ex  lordanis  Geticin  exscripsi.  ( Vide  iiidiceiii  personarnm  in  ed.  MG.  SS.  Antiq.  qiiam 
curarit  Tli.  Mommsen.) 

1)  Cf.  ep.  II,  3S:  cui  volumus  viginti  deeimatos  vini  .  .  .  debeas  ministrare.  Explicat  aateiit 
roceiii  deciniatae  aut  decimati ,  ut  ;[mmus  ridit  Altesserru ,  Vifa  Adriam  I.  papae  in  Lib.  xmitificfdi  (ed. 
Bianchini  c.  32S):  decimatas  vini  duas  jjensantes  per  unamquamque  decimatam  libras  sexaginta. 

I,  45  Ih  tituh  rerba  Massiliae  Galliarum  addifa  puto,  ut  locum,  quo  epistola  dirigatur  exprimant ; 
cf  quae  numui  ad  ep.  I,  41.  Erat  autem  Vkgilius  einseoims  Arelatensis,  qiii  annis  5SS-  610  sedisse  tradir 
fiir;  queni  Gi-egmius  a.  595,  Aug.  12.  (q).  V,  58)  iuxta  anfiquum  mm-em  pallio  et  ricHrus  suis  et  ep.  VI,  51 
fifulo  metropdlitae  Galliarum  cn-ncd.  lam  pfiius  autem  infer  episcopos  Gallkui  (i.  e.  qui  suli  reguo  Chdde- 
bei-fi  erawt,  cf.  ep.  V,  59),  eum  metropolitana  auctcyritate  excelluisse  et  nostra  probat  cpisfola.  Plurimas  ad 
cum  saipsit  epistolas  papa.  —  Tlieodm-o  Massiliensi  episcopo  anni  575  -  c.  594  dantnr.  Aliln  m  epist.ohs 
iiostris  nO)i  memcn-atur  et  ridemus  successorem  eius  Sereimm  in  eiyiscopatu  a.  596,  lul.  (ep.  vl,  52). 
1)  Licet  hic  non  piarticula  adwsatioa,  sed  causalis,  ut  cum,  quia. 


72  CKEGdini  1.  l!E(iISTl>M 

teiiipore  et  quae  tlucebiuit  cle  dilectione  proxiiiiitatis''  frateinae  persolvorcm  et  (juorun- 
dam  quorimoniam,  quac  ad  nos  perlata  cst,  quomodo  crrantium  salvandae  sint  animae. 
non  taccrem.  Plurimi  siquidem  ludaicae  religionis  viri  in  hac  provincia  commanentes 
ac  subindc  in  Massiliac  partibus''  pro  diversis  negotiis  ambulantes  ad  nostram  perduxcre 
notitiam,  multos  consistcntium  in  illis  partibus  ludeorum  vi  magis  ad  fontem  baptis- 
matis  quam  praedicatione  perductos.  Nam  intentum''  quidem  huiuscemodi  et  laude 
dignum  censeo  et  de  Domini  nostri  descendere  dilcctione  profiteor.  Sed  hanc  eandem 
intentioncm,  nisi  compctens  scripturae  sacrac  comitetur  cfTectus.  timco,  ne^'  aut  mer- 
cedis  opus  oxinde  non  provoniat".  aut  iuxta  aliquid  animarum  quas  eripi  volumus 
quod  absit  dispendia*  subsequantur.  I)um  enim  quispiam  ad  baptismatis  fontem  non 
pracdicationis  suavitatc,  sed  necessitate  pervencrit,  ad  pristinam  superstitionem  remeans 
inde  deterius  moritur,  unde  rcnktus  csse  vidcbatur.  Pratcrnitas  crgo  vestra  huiusce- 
modi  homincs  frequcnti  praedicatione  provocct,  quatenus  mutare  veterem  magis  vitam 
de  doctoris  suavitate  dcsidercnt.  Sic  cnim  cts  intentio  nostra  recte  perficitur  ct  con- 
vcrsi  animus  ad  priorcm  denuo  vomitum  non  mutatur.  Adhibcndus  ergo  illis  est 
sormo,  qui  et  errorum  in  ipsis  spinas  urere  debcat  ct  pracdicando  quod  in  his  tene- 
brascit''  inluminet.  Ut  pro  his  ammonitionc  frequenti  mcrccdem  fratcrnitas  vestra 
capiat  et  corum  quantos'   Dcus  donaverit  ac  rcgencrationem  novae  vitae   perducat. 


I,    1(1. 

(ifciiorius  1.  jMqjti,  Tliajiluriiiii,  dacciii  Snrdiitidc,  inouct,  id  Dounlniii  ufl/ciidiiii  siuiiii, 
ijiii  iiioiiadcru  S.  Viti  posscssiuiicni  dcteutci,  ad  iudiciuin  ciiiii  Iidiana  (dAiatissa  friihaf, 
iidjctquc  ut  tcstamcntttm  Pompci(mac  iicncri  cassari  iutcrdicat.  i>!)l,  lun. 

Cvdd.  B  et  r:  Indictiu  IX.  aip.  46. 

Edd.  M:  Lib.  I.  cp.  4fi ;  G:  Lib.  I.  cp.  46.  —  Iiilfc  Rcil.  1116  (7d2). 

GREGORIUS  THEODORO  DUCI  SARDINIAE. 

lustitiam  quam  mcntc  gcritis  oportet  coram  hominibus  luoc  operuin  dcmonstrctis. 
luliana  siquidcm  abbatissa  monasterii  sanctiViti*,  quod  Vitula  quondam  rceordandae 
incmoriac''  construxerat,  insinuavit  nobis,  a  Donato  officiali  vcstro  possessioncm  iuris 
praedicti  ■=  monasterii  detentari.  Qui  dum  excellentiae  vestrae  patrociniis  cingi  se 
conspicit,  ad  examinandum  iudicium  venire  contemnit.  Sed  nunc  gloria  vestra  prae- 
cipiat,  cundem  officialom  cum  praedicta  ancilla  Dei  arbitralo  subire  iudicium,  quatenus 
quicquid  corum  de  tali  controvcrsia  arbitrum  iudicio  fuerit  dcfinitum'',  effectui  man- 
cipetur,  ut  id  quod  se  amittere  sive  rctinerc  prospcxcrit,  iion  iioc  virtutis  opcrc  ficri, 
sed  legis  iustitiae  debeat  reputari. 

i»)  proximitoti  7i /.  '')  purtes  efZf^.  (i.  31.  >-■)  iuteiitioneiii  .  .  .  cligiiam  cfW.;  iutentuin  lerjimus 

et  ep.  I,  Sl,  'l)  nee  r  1.  J.  i')  curr.  ex  preveniat  li  1;  praeveniat  r  1.  '-i.  f)  susjjendia  {sujjrascr. 

vel  clispendia)  R  1.  B)  et  um.   U  1.  '')  ita  R  1,  r2;  corr.    auiem  ex   tenebra  sit  U  1;   corr.  in  tene- 

brescit  r2;  tenebresoit  rl  el  edd.  ')  eos  quantum  edd.   (f.  31. 

I,  46     ^)  lusti  sec.  ed.  31  Vatic.   C.  '')  quoiulam  rec.  nieni.  in  rasiira  add.  R  1.  <^)  iuris  prae- 

dicti  in  rasura  B  1.  '')  difinitum  r  1. 

I,  46  TJieodoi-us  dux  Sardiniiie  qiii  in  epji.  I,  47.  .5!*  magister  niilitum  rovntur,  iuiurii.^:  iic  riulentiis 
luleo  in  clerum  et  plehem  insulae  saeviit  (de  corrwptione  Tlmodcn-i  oide  ep.  IX,  27),  itt  Ccrcfjoiius  qimeliis 
modo  impe)-atm-i  (ep.  I,  47),  modo  exarclw  Africae  (ej).  I,  oll)  swigereret.  Fcrtindmt  enim  Sardinia  ad 
Africam  jiroriiwiain.     Vide  Cod.  Iiistiniani  I,  27  (al  Krikicr  jj.  77.  7ii).     lustinianus  Arcluilao  p.  p.  Africae: 


rNDICTIO  IX.  IDN.  il.  45.  iix  47,  7H 

Pariter  et  Pompeiana  religiosa  ^.  qiiao  monasteriiim  in  domo  propria  construxissc 
dinoscitur,  questa  est,  testamentum-'  quondam''  generi'^  sui  matrem  defuncti  vello 
cassare,  quatenus  ultimum  filii  eius  arbitrium  ad  irritum  dediicatur.  Pro  qua  re 
caritate  paterna  gloriam  vestram  necessarium  duximus  adhortandam,  ut  piis  se  causis 
salva  iustitia  libenter  accomodef,  et  quicquid  iiis  iuris  ratio  benigne  tribuit.  iubeat 
custodiri".  Dominum  autem  petimus,  qui' viani  vitae  vestraes  propitius  dirigat,  digni- 
tatemque  eius''  susceptae'  amministrationis''  prosperitate  disponat. 


I,  47. 

Gregorms  I.  pajM  Honorato  diacono  (responsali  Constantinopolitano)  inandtU.  itl 
imperatori  (Mauricio)  qucrelas  sufigerat,  qiias  contra  Theodoruin  magislrum  mililHm  rl 
Sardiniae  duccm  civcs  pcr  lanuarium  Caralitannm  arch.icpiscopum  protulerint. 

591,  lun. 

Cudd.  B,  et  r:  Indictio  IX.  aiji.  47. 

Edd.  M:  Lib.  I.  ep.  49;  G:  Lib.  I.  ep.  47.  —   lafe  Eai.  lUT  (7.i3j. 

GREGOmUS  HONORATO  DIACONO. 

Quia  regiminis  locum  licet  inmeriti  suscepinius,  ita '' oportet  ut  fratrum  nostrorum 
necessitatibus  in  quantum  facultas  suppetit  concurramus.  lanuarius  ergo  metropoleo.s 
Caralis'"  frater  et  coepiscopus  noster^  veniens  liic  in  Romanam''  civitatcm  cdocuit 
nos,  Tiieodorum  gloriosum  magistruni  militum'',  qui  ducatum  Sardiniae  insulae  suscepisse 
dinoscitur^,  niulta  illic  contra  piissimorum  dominorum'  iussa  peragere,  quibus  "^^  plurima 
gravamina  possessorum  vel  civium  imperii  sui  competcnti  clementia  vel  mansuetudinc 
submovcrunt.  Pro  qua  re  volumus.  ut  apto  tempore  piissimis  dominis  iuxta  id, 
quod  provinciales   praedictac   insulao   iuste''  et  competenter  postulant,  suggeras,   duni 

a)  quaestatim  /■  /;  quaesta  testamentuiu  (cuiiiji.  tm.)  r:!:  questa  (seij.  in  rasiira  milii  est)  uni.  testa- 
uieiitum  B  1;  tjueritur  generis  (geueri  ed.  jjr.)  sui  matreui  voluutatem  velle  cessare  B'"  1  et  ed.  jn-.:  queritvu- 
(questa  est  ed.  31)  matrem  quondam  geueri  sui  defuncti  testamentum  eivis  velle  cassare  edd.  O.  M.  '')  quuil 

rl.2;   om.  quondam   //;;  rj.  not.  a.  •=)  geueris  ;•  /  2.  '')  ailcommodet  r  2.  e)  custodire  rl.i. 

f)  ita  r2,  ed.  pr.:    eoiilriiliinil    quiam   vite  It  1 .    quite  r  1:    ut    edd.   tr.  31.  8)  corr.  e.v   uostrae   r  2. 

I')  om.    edd.    O.  31.  ')  suscepta    lil.    rl,   ed.    ///•.;     corr.    suscepta    lii     susceptae    r2;    susceptam 

edd.   0.  31.  k|  i-ijrr.  e.c  amministrationi  r  2 

1,  47  -Sec.  ed.  31  Vatic.  mms  Honorato  archidiacouu ,  aller  not.  1)  Honorato  diacono  .Salonitauo. 
a)  sic  r  2,  B  1,  ed.  pr.;  om.  iU  r  1,  edd.  G.  31.  '^)  Carallis  rl;  (corr.  in  Caralis  BlJ.  i-)  Komana 

civitate  (corr.  ex  oivitatem)  r  1.  ^)  Ita  scrijtsi   cum  edd.  G.  31,   cf.   infra   epjj.  I,    oi).   IX,    27;    glm. 

siglis  autem  utuntur  r  1.  2,  ijuod  corr.  in  glsum  r  1  et  exjdicnt  ad  marrj.  gloriosum  luilitem  /■  2 ;  glo(sum  in 
ras.)  B  1;  gloriosum  ed.  pr.;  cf.  infra  not  b.  hidus  eii.  «)  om.  et  add.  in  marr/.  quibus  ....  vel  civium 

B  1.  f)  iuste  um.  r  1.  2,  ed.  pr. 

Numitlia  et  Mauritaniii  et  Sardinia  a  praesidil/us  gubernentur.  Qiiiia  jiriieside.':  lusditianini  iii  rdtcrn 
epistola  de  rulmiimtratwne  Afriaie  duces  tvcam  l.  l.  Belisario  .tcribit:  In  Sa.rdiiiia  autcm  iubeinus,  lUiccni 
ordinari  et  eum  iuxta  montes  ubi  Barbaricini  videntur  sedere. 

/)  Pompeiaiiam  relifjiosaM  feiiiiiiam,  qiiae  de  miiUis  yrammiiubtis  qiiesta  est,  Crrexjoriits  ct  cji.  I,  isi 
Iitiiiiuriu  Caralihino  archiepiscopo  et  ep.  III,  36  Scdjino  defenso^-i  Sardiniae  commeiuJat.  Eitndcm  Pinit- 
pciaimm,  si  coiikctura  niea  iiie  non  fallif,  ep.  XIV,  2  memm-atiir,  nbi  ct  ijciieri  citis  Ejnjjiliaiiii  ct  ftliac 
3Iatroime  noiiiitut,  comp&riimis.     Qiio  loco  plura  de  Iwalitate  dicuntiir. 

I,  47    De  Honcrrato  diacono  cf  stipra  ep.  I,  6  mt.  6.  1)  lantiarius  Caralititntis   (('ii(iliari) 

eiJiscopns  princeps  Sardiniae  imidae,   ad  qiiem  pluriiimc  extant  Grctjtjrii  ejitstoliie.  -')  De  Theodoro 

cf.  ep.  I,  46  itot.  3)  i.  e.  imperator,  cf.  not.  ■'>  ail  ep.  I,  i>- 

IlEG.  Greg.  I.  10 


74  (;i!Kt!(iHll   l.   IJKCISTKI 

ot  iiiitca''  iwl  Eihiiitiuin  gloriosuiii  virum''  iam  por  iiidictioucm  scptimaiii,  tuiic  duccin 
Sardiniac.  sacra  impcrialia '  concurrcrunt,  quibus  omnia  praeccpcrunt  gravaminum  "^ 
capitula  submovcri,  quatonus  coi'um  iussa  dc  pictatis  largitate  procedentia  a  ducibus, 
quos  in  temporc  praeesse  contigerit,  inconcussa  servcntur,  mercesque  eorum  ab  admini- 
strantibus  non  dcbeat  dissipari,  ut  quietam  sub  imperio  clementi  dominorum  vitam 
transigant  ct  consultum,  quod  subiectis  suis  tranquilla  mente  tribuunt,  in  adventu'' 
acterni  iudicis  multiplicata  compensationc  rccipiant. 


I,  48. 

(irciiiiriuA  1.  [Kipa  AntltemM  mhdiacono  (rcclori  (Jaiiiinuiiac)  inundat.  /irolnlicat, 
ui;  iu  Enmorfiana  insida  cuni  monachis  luihitcnl  mtdicrcs.  Ad  insidae  fahricam  Feiici 
ahhali  plumhi  qiumtitatem  donat.  Ihi  ct  in  Palmaria  ct  in  aliis  insulis  puerus  minores 
annis  ododecim  monachos  fieri  vetat.  591,  lun. 

Guild.  B  et  r:  Imlictio  IX.  cap.  48. 

EiM.  M:  Lib.  I.  ep.  .50;  G:  Lili.  L  ep.  48.  —  la/fe  Eeii.  1118  (754). 

GREGORIUS  ANTHEMIO  8UBDIAC0N0. 

Sicut  rcgiminis  locum  Deo,  ut  ipsi  placuit,  disponente  susccpiiiuis.  ita  nos 
oportet  de  commissis  nobis  animabus  esse  sollicitos.  Comperimus  autein.  in  insula 
quam  appellant  Eumorfianam"  ^,  in  qua  situm  oratorium  beati  Petri  principis  apostolorum 
esse  dinoscitur,  multos  virorum  cum  mulieribus  suis  diversorum  patrimoniorum  illic 
pro  neccssitate  feritatis  barbaricae '^  refugissc,  quod'' inoportune'^  iudicavimus,  ut  dum 
alia  refugiorum  loca  vicina  sint,  cur''  ibidem  cum  monachis  debeant  mulieres  habitare'.' 
Propterea  experientiae  tuae  praesenti  iussione  praecipimus.  ut  a  praesenti  tempore 
nullam  illic  ulterius  mulierem,  sive  ecclesiastici  iuris  sit,  sive  cuiuslibet  alterius, 
habitare  commanercve''  permittat.  sed  refugium  sibi .  cum  sicut  praedictum'  est  tot 
loca  vicina  sint.  ubi  maluerint  ipsi^  provideaut,  ut  omnis  exinde  mulierum  conversatio 

»)  om.  aiitea   /■  1.  2.  ■>)  glu    siglum    adhibenl  r  1.  2    (e.iplicat    r  2    ad    inanj.    gloriosum    viruiii) ; 

glosu  li  1;  gloriosum  ed.  jir. ;  gloriosum  magistrum  uiilituiii  edd.  O.  J/.  '-')  sic  corr.  e.c  gra  vanum  lil; 

gravia  iiunc  r  1.  2,  edd.   O.  M;  gravia  tunc  ed.  i'r.  '')  adventuin  li  1. 

I,  4S  *)  iu  iusula  Eumorfiana  r  1;  in  insulaqiiam  Euorfianam  {corr.  in  Eumorfianam  et  add.  difiiut)  r  2; 
in  iusulam  quam  Eumorfianam  [delet  quam)  7?  1  (de  siylis  qa  /.  e.  quam  appellant  aut  quae  appellatur  <;/'.  ei>2>.  II, 
16.  IT);  iii  iusula  que  a  morfiana  dicitur  ed.  pr.;  in  in.sula  Orpliiaria  ed.  0;  m  iiisula  EuiiKn-pliiana  sec. 
omnes  codd.    Valic.  Norm.  elc.  ed.  31.  'J)  et  quod   li  1.  c)  importuuum  edd.  0.  M,  quamquam  2>ro 

lectione  codd.  quam  supru  exkibemus  ed.  M  duos  cit.at  Vatir.  '')  quur  R  1.  *)  commareve    corr. 

in  vel    commanere  r  1.  f)  dictum  r  2.  S)  corr.  in  i[)sae  r  2. 

1)  i.  e.  dea^etiiw  iinperiale,  c/'.  iiot.  2  ad  ep.  I,  43. 

I,  48  1)  De  Eumoifiamt  insula  niliil  constat.  Cum  autem  Valmaria  imula  aliaequc  tma  ciim 
Emiwrfiunu  nominentur,  conicere  piossunMs,  eam  ad  insulas  Pontiuiuis  (isole  di  Ponza)  peifinuisse;  ceiie 
Canvpanifce  AntJiemii  pyrorinciae  littwi  dbiucuit.  Insulum  es.se,  quue  nunc  S.  Muriae  dicatur,  a-cdunt 
Maurini;  insulam  iwn  lcmge  a  Pahimria  et  Pontia  sitam  Gus.mnrdle.us,  qui  (hpliiaria  legit.  2)  Barharica. 

feritas  hic  ut  saepius  Lungoburdwum  inrasio  dicitur.  Caiiquinium  iworinciam  autem  Langdbardi  iam 
ante  decem  et  norem  annos  (572)  inirarerunt,  si  rereru  /.olto  du.r  Benerentumis  per  riginti  cmnvs  rexit; 
(cf.  Puuli  diac.  Hist.  Luiigob.  III,  33.  IV,  18,  idii  lef/as  i>,.  eil.  MG.  SS.  Ital.  p.  122  ad  nuirg.  a.  o'J2). 
Anm  581  (cf.  Pabsl  in  ForschuHgen  z.  Deutschen  G.  II,  453)  Neupolim  obsederant,  et  circa  ipsa  nostrae 
epistolac  tempora  custriim  Casiimm  inraserimt. 


TNDICTIO  IX.  IIJN.  (I.  48.  4fiV  75 

submoveatur,  ne,  si  quae  in  nobis  est  curam  gerere  desistamus  atquc''  inimici  laqueis 
obviare'',  nos  exinde,  quod  absit,  si  quid  adversi''  contigerit  culpabiles''  existamus. 

...'"'  Praesentium  itaque  latori  Pelici  abbati  mille  quiugentas'  libras  plumbi '-. 
de  quo  in  eadem  insula  reiacere^''  dinoscitur'',  dare  non  differas,  quod  postmodum. 
cum  totius  quantitatis  ratio  noscitur",  in  tuis  rationibus  imputetur.  Ita  ergo''.  ut  tu 
ipse  pi'0videas,  si  in  eiusdem  insulae  fabrica  expendi  utiliter  valet'. 

Quia  autem  dura  est  in  insulis  congregatio  monachorum,  etiam  puoros  in  eisdem 
monasteriis  ante  decem  et  octo  annorum  tempora  suscipi  prohibemus.  Vel  si  qui 
nunc  sunt,  tua  eos  experientia  auferat  et  in  Romanam  urbem  transmittat.  Hnc  et  in 
Palmaria*  ahisque  insulis  te  per  omnia  volumus  custodire. 


I,  49. 

Gre(jor'mA  I.  papa  universos  iiKnnifliofi  iu-  ('hrisfi  -  luontc  inmda  dissolnfe  Dircntcs 
Orosio  ahbatl  ohoedirc  iithef.  :')91,  Inn. 

Codd.  B  et  r:  ImVictio  IX.  ciip.  4'.i. 
Eild.   M:  Lih.  I.  ep.  .W;  G:  Lih.   I.  rp.  V.K  —  Inffi-   lic(i.   lUU  (Tr,.-,). 

CTRErTORTT^S  UNIVERSIS  MONACHIS  IN  CHRISTI-MONTE 
INSULA  CONSTITUTIS. 

1  ervenit  ad  nos ,  nulla  vos  monachicac  regulae  praecepta  custodire.  Pro  qua 
re  conpulsi  sumus,  praesontis  praecepti  portitorem  Orosium''  abbatem  '  ad  vos  dirigerc, 
ut  omnia  acta  vostra   subtilitcr    exquirons  .    quaeque   ci    recta   fuerint  visa  disponat  et 

a)  que  )•  2;  at^me  in  ros.  I!  1.  '■)  corr.  er.  obbiare  1!  1.  <■'■)  aversi  Rl;  diversi  ed.  M.  '^)  corr. 
e.r  culpabilis  H  1,  r  '2.  ^)  nvlln  iii  coilil.  cl  edil.  lacunn.  f)  corr.  ex  quingeuti  li  1.  8)  sic  codil.  et 

ed.2>r.;    egere   edd.  G.  M.  '')  uoscitur  )•  7.    III.  (corr.  iii  jilurimuiu  diuciscitur   Rl).  ')  unscetur 

edd.   a.  M.  k)  aaiL  lac  edd.  1)  valeut  edd.   (^.  M. 

1, 40     uin.   iiisula    ed.  jir.   et   teste  ed.  M  Vatic.  B    et  Colb. ;    inscribit   sec.   ed.   M   Vatic.  4.   universis 

monacliis    in    insula    Gorgona    constitutis    (liii    tiliilu.i   ex   ep.  I,  ,50   fictus  ridetur).  ^)  Ilorosium  r  1. 2; 

cf.  ep.  I,  50. 

1)  Vcrha,  (piae  exci(I,eriiHt,  itn  rentituere  jjos.s» )»«■<:  petiri.sse  n  Gre{iorio  Felicem  iihhatem  ((pii 
moiuistcrii  insulm  Euniorfiaiuie  fuisse  rkletur),  ut  cul  aediftaiiiomm  ecclesiae  coiiferret  doHum.  2)  Hanc 

plumbi  multitudinem  ad  tecta  construenda  coiwedere  ridetur  papa.  Cf.  Librum  pontific^dem  in  Vita  Serfjii 
(ed.  BiancJdni  n.  163):  Trulliun  vero  eiusdem  ecclesiae  fusis  chavti.s  plumbeis  cooperuit  et  in  Vita 
(heiiorii  IIL  (n.  200} :  tectum  vetusta  incuria  clemolitum  cum  calce  abundantissima  seu  chartis 
plumbeis  a  novo  restaur-avit.  Sed  et  ad  foriiuis  fahricandm  aut  cancdes  pei'  quos  aqua  in  (dria  ecdesiarum 
dccnrrat  plumbum  adhibitum  est.  Cf.  ibidem.  in  Vita  Adriani  I.  (n.  .331);  dum  per  nimiam  neglectus 
incuriam  phimbum  ipsius  centenarii  (i.  e.  caimli.i,  vide  Du  Cange)  furtim  iam  plurima  ex  parte  exinde 
altlatum  fuisset,  reliquum  plumbum  conquassatum  protinus  isdem  praecipuus  pastor  addita  multi- 
tudine  plumbi  ipsum  centenarium   noviter  fecit.  3)  Conicere  rellem  cum  G-risar  (Rundpaiu)  durcJi 

die  Patriimnien  des  Ji.  StuJiJes  um  das  JaJir  600,  Zeitsdirift  f.  Jcath.  TJieoJ.  I  p.  342  Tiihingen  1877)  in 
met(dlo  plumhario,  quod  patrimonii  sancti  Petri  itiris  fiiisset,  si  aliqna  inter  Jms  Pontianias  insulas,  quac 
nmnes  sunt  (niginis  vi.dcaniae,  nt  riri  scientiae  geologicae  peritissimi  me  (locuei'unt,  plumbum  ptroduceret. 
4)  Pahimrola  nunc  dicta,  iuxta  Pontiam  insulam. 

I,  49  Per  Orosium  ahbcUem  directa.  —  Ut  iam  in  epistola  p>-aecedenti  vidimns,  omnes  Jiae  parruJae 
maris  TyrrJieni  insulae  iiunuisteria  Jmbuerunt.  Cf.  verstts  RutiJii  Nuiimtiani  in  Itinerario  Lili.  II,  quos 
citiit  AJte.^icrrii  p.  52.  CJiristi-nwns  insuJa  (Juidie  Montccri.fln)  uli  IJru  ud  iiicridiem  x^jccVkos  sciijiiiJiif:  mngis 
diccndiis,  u  Ik  Orosio  abbute  cf.  ep.  .feq. 

10* 


76 


fJT{E(iOniI  T.  RKCiTSTRI 


iiobi«,  (luac  ali  u<>  fucrint  ordinata,  renuntiet.  Proindo  animonennis ,  ut  oninem  ei 
oboedientiam  pracbeatis  ct  (luicnuid  disposucrit  vclut  a  mc  dispositnm  cum  dcliita 
reverentia  custoditc. 


I,  50. 

Grerforiiis  I.  papa  Symniacho  dcfensori  praccipit,  nt  una  ciim  Orosio  abhatc  c.t 
monacliis  trnminittcndis  in  insnlam  Corsicam  locuni  monastcrii  eliiiat.  et  in  Gorifonn 
insida  nionaclms  rorririaf.  Dc  saccrdotmi  custitufc  cf  dc  snstcntutionc  uliquihns  dandu 
addit.  ''fli,  lun. 

Codd.  B  et  r:  Iiulictio  IX.  cap.  50. 

Edcl.  M:  Lib.  I.  ep.  52;  G:  M).  L  ep.  50.  —  laffi  Bcfi.  iriO  (756). 

GREGOEIUS  SYMMACHO  DEPENSORI. 

Filius  meus  Bonifatius  diacomis '  dixit  mihi ,  quod  cxperientia  tua  scripsisset, 
monastcrium  quondam  a  Labinia^  rcligiosa  femina  constitutum  ^'  reparatum""  cxistcre, 
ct  in  co''  monachi  debeant  ordinari.  Et  quidem  laudavi  sollicitudinem  tuam.  Scd 
volo,  ut  excepto  eo  loco,  qui  iam  in  eandem  rem  dimissus  est,  locus  alter  debeat 
providcri:  ita  tamen,  ut  pro  incertitudine  temporis-  locus  super  mare  requiri  dcbeat, 
(jui  aut  loci  dispositionc  munitus  existat,  aut  certe  non  magno  labore  muniri  valcat, 
ut  illic  uionachos  transmittamus ;  quatcnus  ipsa  insula,  quae  monasterium  nunc  usquc 
uon  liabuit,  etiam  in  huius  conversatiouis  via  nieliorari  debeat.  Ad  quam  rcm  im- 
plcndam  atque  providendam  Orosium  abbatem^  praesentis  praecepti  portitorem  direxi- 
nuis,  cum  quo  tua  cxperientia  litora  Corsicae  circumeat.  Ef^  cuiuslibct  personao 
privatae  locus  talis  inveniri*  potucrit,  dignum  «  parati  sumus  prctium  dare.  ut  possinuis 
aliquid  firme  constituere. 

Cui  praefato  Orosio  iniunximus,  ut  iu  Gorgonac''  insula*  perexeat',  cum  quo 
tua  expericntia  pariter  eat.  Et  mala  omnia.  quae  illic  cognovimus  admissa'',  ita 
vindicate,  ut  per  ultionem  vestram  praefata  insula  etiam  in  posterum  nianeat  correcta. 
Iluius  insulac  monasteria  saepe  fatus  abbas  Orosius  instituat.  atquc  ita  ad  nos 
remeare  festinct.  Ita  igitur  expcrientia  tua  faciat,  ut  ex  utraquc  rc,  id  cst  vel  provi- 
dendo  in  Corsica  monasterio,  vel  corrigeudis  monacliis  in  Gorgonn'.  non  nostrae.  scd 
voluntati  omnipotentis  Dei  parere  festines. 

Praeterea  volumus,  ut  sacerdotes  qui  in  Corsica  commorantur  prohibcri  dcbeaut, 
ne  cum  mulicribus  conversentur.  exccpta  dumtaxat  matrc,  sorore,  vcl  uxorc,  quae 
caste  regenda   cst.     Tribus ''  vevo .    dc    quibus  pracdicto    filio    mco  Bonifatio  diacono'" 

7,50     oia.    imriierum  It  1.  <>■)  Ijaviiiia.  rd.  pr.;    .\\\m\;i   rd.   II:    Labina  ed.  31,    ijiuie    nnlut:    ' Itu 

tres  'iiiss.    Vutir.  Xiirm.  Oorb.  vel  Labiuia'.  '')  cuustructum  cdd.  c)  posse  paratum  codd.  ct  cd.  pr. 

'1)  cum  r  1.  a.  ")  adrl.  si  sicpra  lin.  i?  i,  et  si  edd.  O.  M;  sed  cf.  ep.  1,  72  (p.  92,  lin.  ISJ.  '')  tidd. 

tlignus  edd.  G.  31.  s;)  clignus  S  1.  '')  Gorgouem  iusulam  ed.   G;  Gorgomam  insulam  ed.  31.  >)  ita 

rudd.  nostri  hitrr  r/iios  et  Ji*U  et  sec.  ed.  3[  Vutic.  C  P.  Korm.  Corh.:  alii  Vutir.  pergat,  rjuodedd.  rrrepermit. 
k)  corr.  cx  .Tinmissa  i?  /.  ;•  2.  ')  (Jorgone  cd.  pr. :  (Jorgouia  edd.   G.  31.  '"}  udd.  tuo  r  I.  2. 

I,  .'>0  Per  Ordsiiiiii  nhbafem  in  Corsicam.  dircdn,  iihi  Symmfichnm  fiiisse  ex  ipsa.  iwstrn  episfnla 
iijiparct.  1)  Duotiiis    idiis   locis    Bonifatii   diaconi    memnrin    fit,    qni  idem  ciim    nostro  fiiisse   ndeliir. 

Ep.  IV,  2   rclatioiieiii   Bonifatii   dc   rebus  Mediolanmsibus ,   cp.    Vf.  .-;/   dc  rehns   Rarennntdms  nndimiis. 
2)  Cf.  iiot.  I  ad.  eji  I.  77.  3)  De  Iwc  ridt  et.  ep.  praecedenlcm.  4)  Gmyomi  insnla  maris  Tyrr- 

hriii.  Iiiiiiil  loiiiir  II   Liriinio  distnns.  dr  qiia  cf.  cji.    V,    17.  ."W   Scilicct  Iriliiis  sacrrdotihiis. 


INPICTIO  IX.  TUN.  (1,  50)    lUL.  (I.  f.l.  52).  77 

tua"   cxperientia    scripsit,   qiiia    vehemonter    ogeant''.    quicquid    cis    sufficore  ncstimas 
iinpcndc.     (iuoil  nos  in  tuis  postmodum  rationibus  iminitabinius' . 


M  E  N  S  E    I  U  L  I  0. 

I,  51. 

C-rregorius  I.  papa  Felicem,  Siponfinum  eplscopiuii .  risifnforcm  comfifnif  Cmiusinac 
'■>     ecclcsiae,  iibi  presiyteros  quosdam  orclinari  iuhef.  ')D1,  luf. 

Codd.  Jt  et  r:  Indictio  IX.  cap.  .51. 
Edd.  M:  Lib.  I.  ep.  53;  G:  Mi.   T.  ep.  r,i.  —  hiffi:  Reti.  112]  (T5T). 

GREGORIUS  FELICI  EPISCOPO  SIPONTINO. 

I  ervenit  ad  nos.  quod  Canosina "  ecclesia^  ita  sit  sacerdotii  officio  destituta,  ut 
iM  nec  poenitentia  decedentibus  iliideni  nec  baptisma  praestari''  possit  infantibus.  Huius 
igitur  tam  piae  rei  tamque  necessariae  mole  permoti  iubemus  dilectioni  tuao ,  ut 
huius  praeceptionis  auctoritate  commonitus'^  memoratae  occlesiae  visitator  accedas 
et  ....''-  vel  duos  parroechiales''  prcsbyteros  debeas  ordinare.  quos  tamen  dignos 
ad  talc  ofticium  vcnerationc  vitae  ot  moruni  gravitato  pervideris  ct  quibus  in  nullo 
15  obvient  constituta  canonicao  disciplinae.  ut  sanctae  cuui  digna'  cautcla  providcatur 
occlesiae. 

I.  52. 

Grcgoriiis  I.  papa  luhanncni,  cpiscopum  Biirrrnfinum,  in  Cuprcac  in.^mfac  monasfcrio 
S.  Stc.phani  reliquias  S.  Agatliac  soJlcmnifcr  rollocarr  iiihcf.  :'i!)J.  Jnl. 

Codd.  R  et  r:  Indictio  IX.  cap.  ;>■>. 
2(j  Edd.   M:  Lib.  I.  ep.  54;  G:  Lib.  I.  cp.  52.  —    fiiffc  B((J.  1122  (T5S). 

GREGORIUS  lOHANNI  EPISCOPO  SURRENTINO. 

lieligiosis  desideriis  facile  cst  praeberc  conscnsum .  ut  fidelis  devotio  celerem 
sortiatur   effectum.     Et  (|Uoniam   Savinus-^    ablias    niouastcrii    sancti''  Stephani  insulae 

*)  om.  ct  add.  sujira  lin.  fl  1.  '')  egeuat  /■  1.  2  (corr.  iii  egens  erat  ;•  ]):  egeant   ed.  pr.;   egent  7?  7 

25       et  edd.   6'.  31.  <■)  reputabinnts  •)•  1.  2. 

Mense  lulio  id  suprapp.  61.  TO  omissa  indictione  IX.    Data  niense  iulio  ad  calceni  praecedentis  ep.  adicltmt 

R*  1  et  edd.  quanmi  M  in  aotae.cplicat ,  in  mdlo  alio  cod.  ijuam  in  Turon.  S.  Oat.  temporis  indicationem  lei/i. 

1,51     .Sepoutino  li  8,  Ii*l,  ed.  pr.  ^)  Casina   corr.  iii    (.'anosiua   corr.  in   Caiinsina  r  2 :    Caniisia 

ed.  pr.;  Canusiua  H  ."i  ef  edd.   G.  M.  '')  prestare  r  2.  f)  counnunitus  P  3.  '')   imlln  iii  rodd. 

30       et  edd.   lacuna.  ")  parrooliiales   R  1.  3.  ^)  condigua  ed.  M. 

1,53     a)  corr.  e.r  Sabiuus   R  1.  '')  om.  sanoti   r  1.  2.   /?*/. 

I,  51  Endem  formulcc  usus  e.st  Gretiorinn  snprn  in  cp.  I.  15.  —  Sipoidiiiii  Apiilinc  nrba  in  iirn 
maris  Adriatici,  nlii  num  Manfredonia.  Fclia;  episcojnis  cl  iii  cpp.  JII,  41.  42  (5ii3,  Inn.)  d  iii  ep.  IV,  17 
(593,  Dec.J  oecurrit.     lain  autem  Kiwcessc»-  eiua  aiino  .v.iT.  Noc  (Cji.  VIII.  s)  noiiiinaiiir.  1)  ('annxiuin 

35  ad  Aufinum  flumen,  item  urbs  Apuliae  iMud  fonrie  a  Siponto  distaiis.  ricina  Caiinis.  Et  iii  Biafiviis 
Lib.  II.  c.  16  G^-egorius  de  Canusinae  ecclesim  episcopo  (Totilae  rciiis  tcmporis)  foqnitiir.  AJiae  notitiae  eius, 
ut  ridetnr,  lum  smvt  servuiae.     Cf.  supi-a  ep.  I,  42  p.  6T  mt.  2.  2)   Ut  et  e.v  rerbis  nostrae  epistofae  et  ex 

ep.  I,  15  patet,  exdsum  est:  unum  cardinalem  illic  presbyterum  et  duos  diacones.  Ut  enim  epistola  nostra 
dicit,  non  in  eccfesia  sed  in.parroechiistantinmiwdo  sacn-dotcs  ordinare  deliet.     Qiiod  qnam  sif  perrersum  firpiet. 

40  /,   52     Pliirimas  loriniiliis  dc  sinictiiariis  iiiif  collocandis  aiit  conccdendis  ct  coffocandis  in  Liliro  diiirno 


78  riREOORIT  I.  REOTSTRT 

Capris''!  sugossit  nobis ,  se''  saiiftae  Agathae  martyris'^^  reliquias  iam  olim  apud  se 
habere  concessas,  et  in  monasterio  suo  vult  ipsa  sanctuaria  -  collocari,  ideoque  ad 
praedictiim  monastorium  te  iubemus  accedere  et,  si  ibidem  nullum  corpus  constat 
liumatum,  praedicta  sanctuaria  solleniniter  collocaliis.  iit  devotionis  suae  potiatur  effectu. 


I,  53. 

G^regorius  1.  jMpa  Antkemium  suhdiaconum  (rccforem  patrimonii  Campaniae)  prae- 
cipit,  curet,  ne  filii  Gaudiosi  et  Siricae  manumissae  ah  actorihus  Romanae  ecclesiae  iuri 
vindicentur.  591,  lul. 

Codd.  R  et  r :  Imlktio  IX.  cap.  53. 

Erlfl.  M:  LU>.  I.  ep.  .55;  G:  Lih.  L  ep.  .i.3.  —  Inffc  Eef/.   1123  (759). 

GREGORIITS  ANTHEMIO  SUBDIACONO. 

JNon  solum  froquentibus  praeceptionibus,  sed  etiam  praesentem  te  saepius 
monuisse  memini%  ut  illic  vice  nostra  non  tantum  pro  iitilitatibus  ecclesiasticis, 
quantum  pro  sublovandis  pauperum  necessitatibus  fungereris  et  eos  magis  a  cuiuslibet 
illius''  oppressionibus  vindicares.  Praesentium  ergo  lator  Gaiidiosus  insinuavit  nobis, 
ab  actoribus  sanctae  Romanae,  cui  Deo  auctore  praesidemus,  ecclesiae  sibi  violentiam 
inrogari;  asserens,  quod  filios  suos  iuri''  praedictae  velint  ecclesiae  vindicare.  Oblatis 
etenim  ab  eo  documentis  agnovimus,  Siricam  uxorem  praesentium  portitoris  ab  Aetia'' 
quondam"  gloriosae  memoriae*^  Morenac  cuidam  feminae  titulo  donationis  fuisse 
largitams  et  ab  eadem  Morena  per  epistolam  manumissam ''.  Et  ideo  indecens  esse 
credimus,  ut  progeniti  ex  libera  muliere  filii  ad  servitium  retrahantur  ^.  Propterea 
experientiae  tuae  praesenti  auctoritate  praecipimus ,  ut  his  ipsis  documentis  sicut  et 
nos  didicimus  exuto  a  curis  animo  diligcnter  intendat,  quatenus  si  documenta  nulla 
sunt  ab  ecclesiae  parte,  quae  documentis  huius  hominis  debeant  obviare,  ab  eius  se 
molestia  sine  aliqua  retractatione'  suspendat.  Durum  enim  est,  ut  si  alii  pro  mercede 
sua  libertates  tribuunt.  ab  ecclesia  qua  tueri  haec  oportuerant  revocentur.  Iterum 
ei'go   atque    iterum   exporientiam    tuam    necessario  submonemus ,   ut  illic  si   quae  inter 

^)  Cabris  r  1.  'J,  R*  1  r/  sec.  ed.  3f  iii  uno  Vatir.  Norm.  Corh.  et  p/eri^qiie;  Calabris  iit  Tiirov.:  Capreis 
ed.  2»:  '')  se  om.  rodd.  ed.  pr.  c)  martiris  B  1. 

I,  53  ")  add.  supra  lin.  meRl;  nie  memini  edd.  G.  M.  '')  <)«;.  rl  et  edd.  c)  viri  edd.  O.  M. 
'')  ab  etiam  (corr.  in  ob  hoc  etiani)  r2;  ab  etiam  r  1;  habeam  (rorr.  ad  Mon/.  in  a  iloniino  quodam  suo)  li  1 ; 
ab  etia  11*1;  ab  Ecia  ecW.  ^)   qcT.  sii/io  ntilnr  rl;  quod  r  2,  Rl  frorr.  arl  manj.  in  quodam  R  1,  cf.  not. 

praeced.) ;    quondam  R*l    et    edd.  '')  gl.ni.    roiupend.    adhibent   r  1.2    (r  2  e.rpHcat    ad.    marg.    gloriose 

memorie;  sed,  et  gloriosum  militem  sii/nifrare  potesl) ;  gloriani  (ad  marg.  gloriose)  R  1;  gloriosa  R*!,  ed.  pr. 
S)  fuisse  (corr.  in  fuisset)  largita  )■  2;  luisset  largita  r  1.  >')  manumissa  r  2.  ')  retractione  R  1. 

(cf.  formulax  XII-  XIV.  XVI.  XVII.)  ef  in  .s-C(/uf)i/i7)»s  Gregorii  epit^oli.^!  fcf  epp.  IX,  4.5.  59.  isi. 
XI,  19.  57.)   iHrenimiifi,  xed  nuUa  pilene  ciim  nosttra  conxentit.  —  De  lohanne  cf.  ep.  I,  40  not.  1. 

1)  Capris   insida  nunc  Ciqm,  e.v  adrerso  Smrenti  nrhis.  2)  Reliqniae   ct  sanclnaria  non  snnt 

eadem  res,  ut  explicant  Baluzius  in  notis  ad,  Lihrmn  diurnum  ed.  Roziire  ^j.  41  et  ed.  M  in  nola  d  ad 
ep.  I,  54  (eius  wdinis).  Vide  infra  ep.  VI,  43,  iihl  de  'reliquiurum  sanetuariis'  loquitur.  Itaqne  cmn 
(jarHerio  (ad  Lityrum  diurn.  L  1.)  sanetuaria  'thmis  reliquiurmn'  intellego. 

I,  53  1)  Cf.  Iiistiniani  Codicem  VII,  14:  De  iruienuis  manumissis,  ct  infni  mannmi.isionis  jxuiinam 
ep.    VI,   12. 


INDICTK)  l\.  TPL.  (T,  51!.  riJi.  7.) 

paiipei'es  et  sanctain  Ronianam  ccclesiani  quaestiones  vertinitur,  onini  mentis  integri- 
tate-''  discutiat,  sicque  patrinioniales  utilitates  peragat.  ut  a  bonignitate  iustitiae  non 
recedat. 


I,  .>}. 

Gre<jorius  I.  pupa  Fdro  stibdiucouu  (rcdori  putriiiionii  pcr  Sicil.iuiii)  iimndal ,  id 
ud  dedicaUoHem  oratorii  b.  Muriae  in  monustcrio  (PanormitanoJ  Mariniani  abbatis 
acdificati  mcnse  Aiujusto  largitiones  quasdam  contribuut.  591,  Itd. 

Codd.  K  et  r:  Indiclio  IX.  cap.  54. 

Edd.  M:  Lib.  I.  ep.  56;  G:  Lib.  I.  ejj.  54.  —  lafft  Be//.   It21  (THO). 

GREGORIUS  PETRO  SUBDIACONO. 

restivitatibus  sanctorum^  desiderabiliter  insistcntes  praesentis  praeceptionis  nostrae 
paginam  ad  experientiam  tuam  nccesse  duximus  dirigendam,  indicantes  ei ,  oratorium 
beatae  Mariae,  quod  nuper  in  cella  fratrum  -  aedificatum  cst,  ubi  Marinianus  abbas 
praeesse  dinoscitur,  Augusto  mense  disposuisse  nos,  adiuvante  Domino,  summopere 
dedicari,  quatenus  coepta  nostra,  operante  Domino-'',  debeant  consummari.  Sed  quia 
cellae  ipsius  tenuitas  exigit ,  debere  nos  in  ijjsa  diei  festivitate  concurrere,  proptcrea 
volumus,  ut  ad  colebrandam  dedicationem  dare  debeas  ad  erogandum  pauperibus  in 
auro  solidos  dcceni,  vini  amphoras''  triginta,  annonas  ducentas''^,  olei  orcas*  duas, 
berbices'' duodecim,  gallinas  centum"-'',  quae  tuis  postmodum*' possint  rationibus  inipu- 
tari.  Statim  ergo  fieri  luxcc  in»  nullac''  morao  interiectione  constitue,  ut  vota  nostra 
Deo  auctore  cclerem  sortiantur  effectum. 


*)  integritateque  r  2. 

1,54  a)  Deo  H  1.  I'}  autwas  »■  ;.  2;aiii)lioras  7i*i,  eeipj-.  ^)  ami  cc  B  1,  r  1.  2,  rpiod  auiiuiias  cc 
leyeiidum  puto;  agnos  autem  ed.  M  sec.  Vatic.  E,  onines  Norm.  Anyl.  Corh.  Eem. ;  annouae  modios  cc  B*  1, 
edd.  pr.  G;  aimonae  treceuta  sextaria  teste  ed.  M  Vatic.  B.  '')  vervices  corr.  in  verbices  Bl;  verveces 

B*  1,  ed.  0;  verneces  ed.  pr.  e)  trecentas  teste  ed.  M  Vatic.  B.  f)  om.  postmoduni  R  1.  8)  om. 

iu  edd.  0.  M.  '')  corr.  in  uullius  r  2;  nuilo  corr.  in  nulla  Bl;  nulla  edd. 

I,  54  1)  Festkntatem  qna  oratiiriiini  b.  Mariac  mense  Auyusto  papa  dedicare  desiderat  hitdlego 
Assnmptionem  S.  Mariae,  quae dic  15.  iiicnsis  Auyusti celdtratitr.  Cf.  Nicepltwi  Callisti  Hist.  eccl.  Lib.  XVII. 
c.  2t!,  qiii  narnd,  Mauridum  imperatwem  xoifiijdif  rlji  9cot6xov  hoc  die  iiistituisse,  et  Caleiidariiiin  liuina- 
nnm,  saec.    VIII.  in  ed.  Fronto-Fabricii  p.  221.  2)  Nomen  propi'ium  Cella-fratram  cralidit  loli.  dc 

lolmnne  in  Cod.  dipl.  Siciliae  I,  117.  De  quo  numasterio  mag-iui  controrersia  exarsit,  an  inter  sex  illa 
a  Chrgwio  ante  %nmtificatuin  suum  in  SicHia  msula  instituta,  de  quibus  narrat  pnitims  iam  Gregmius 
Turon.  Rist.  Fraiu:.  Lib.  X.  c.  1,  sit  numerandum.  Et  cum  papa  cmitra  cmisuetudinem  voce  'fratrum' 
ntcdur  et  lioc  oixdwium  ipse  'coeptum  simm'  (liii.  14)  dicat,  valde  mihi  probabik  esse  videtm.  Panmmi  cellam 
sitttiH  fuisse  epp.  II,  38.  III,  27  probare  videntur,  in  quibus  de  abbate  Mariniano  Panminitano  kgiiims; 
qui  et  ipse  (ep).  II,  38)  frater  a  papa  iwmitiatur.  3)  i.  e.  ducentos  panes;  cf.  Fm-ceUini  s.  r.  aniwna. 

Agnos,  ut  Maurini  legeiimt  ceiie  non  tot  dedisset  piapa  et  ulio  mxline  eos  inter  largitimies  inseruisset. 
4)  Orca  ab  editmibus  ex  Isidm-o  Etymol.  Lib.  XX.  c.  6  amplmae  species  eoeplicatur.  Eodem  verbo  utitwr 
pro  viensura  olei  Gregmiiis  Turon.  iii  Hist.  Franc.  Lib.  IV.  c.  44.  Quaiiuis  igitiw  mm,  ut  Varro  docet 
Dc  re  rustic.  Lib.  I,  c.  13,  mensura  sit  Hispana ,   taiiien  ct  alibi  cst  recepta.  5)  Cf.  nrvicum  el  gal- 

linarum  largitimiem  ep.  IX,  78. 


80  liREGORll  I.  REGISTRI 

I,  55. 

Gregurius  I.  ijupu  Severo  episcopu  (FicHlino,  Arimincnsis  ccclcsiae)  cisitatori  Scribil, 
aul  (Ariminenses)  episcopum  sibi  eliganf.  auf  ah  ipso  indicatmu  accipiant.  Ocleatintm 
uutcm  non  concedit.  691,  Iid. 

Codd.  M  et  r:  IikIIcHo  IX.  cap.  r,.:,. 

EM.  M:  Lib.  I.  ep.  ■iT;  G:  Lih.  I.  ep.  .3.3.  —  laffi  liaj.  ll-2.j  (761). 

GREGORIUS  SEVERO  EPISCOPO. 

rraternitatis  tuae  eclocti  sumiis  epistola.  in  persona  Ocleatiui'  de  electione 
episcopatus  aliquos  consensisse.^  Quem  quoniam  non*  cedimus,  iu  eius  non  debent 
immorari  persona.  Sed  habitatoribus  eiusdem  civitatis  edicito,  ut  si  in  eadem  ecclesia'' 
dignum  ad  lioc  opus  invenerint,  in  ipsius  cuncti  electione  declinent.  Alioquin  prae- 
sentium  tibi  portitor  personam .  de  qua  ei  diximus,  indicabif^^.  in  cuius  debeat  tieri 
electione  decretum.  Vos  etenim  in  eiusdem  ecclesiae  visitatione  estote  sollertes  atque 
solliciti,  ut  et  res  eius  inlibatae  serventur  et  utilitates  vobis  disponentibus  more  solito 
peragantur. 

I.  56. 

LTrciiorins  I.  papa  Arsicinuiit  ducctii,  rlc.ruiii.  urdiucin  ct  plcbciit  Ariinincnscs  ad- 
iiionct,  ne  Oclcatinum  cliganf.     Si  alium  non  invcniunt,  ipsc  desigmd  qiii  ordincfur. 

591,  lul. 

C(j(l<l.   i?  d  r:  liididiu  IX.  atp.   .'ilj. 

Edcl.   M:  Lib.  I.  cp.  •3*';  G:  Lih.  I.  ep.  .'iii.  —   Iiiffr  lieij.   U:>t:  [7(i->). 

GKEGORIUS  ARSICINO  DUCI.  CLERO.  URDINI  ET  PLEBI  CIVITATIS 

ARIMINENSIS. 

Dilectionis  vestrae  (|uam  sit  in  expectatione  pontilicis  prona  devotio.  dircctac" 
relationis''  textus  insinuat.  Sed  quia  ordinatorcm  vehementer  oportct  in  his  esse 
soilicitum.  nostrae  in  hoc  utique  cura  deliberationis  invigilat.  Ideoque  caritatcm 
vestram  scriptis  praesentibus  ammonemus,  ut  nullus  se  pro  Ocleatini  debeat  ad  nos 
fatigare  persona.  Sed  si  iu  eadem  civitate  qui  ad  hoc  sit  utilis  invenitur,  ita  ut  a 
nobis  reprehcndi  non  possit.  vestra  concurrat  clectio.  Si  vero  digniis  ad  hoc  inventus 
non  fuerit,  nos  in  quo  pariter  debeatis  praebere  conscnsum  praesentium  diximus  por- 
titori.  Vos  autem  unanimes  orate  fideliter.  ut  quicumque  fuerit  ordinandus  et  vobis 
utilis  possit  existere  et  dignum  sacerdotale  Deo  nostro  exhibere  servitium. 


/,  .35     '')  nos»'2;  corr.  noi  in  nuyi  B  1.  '')  iii   eaiideni  eeclesiam  r '2.  '^)  curr.  cj;  indicavit  R  1. 

I,  56    Ursicino  edd.  2>r.  et  G.  —  blebi  r  1.  •i)  dilecte  )•  2.  '')  lationis  li  1. 

I,  -55  De  Secero  episcopo  cf.  ep.  V,  ■>!  iitncriptam:  Serero,  episeopo  Fiailino  risitatori  ccclesiae 
Biiremiatis.  Erai  autem  Ficulum  al.  Ficocle  hodie  Cerria,  icrbs  mter  Raremmm  et  Ai'iminiim  (Rimini) 
in  ora  nmris  Adriatici  sita.  1)  Nomen   noii   solum   hic  et  ep.  seq.  leffitur.     Ockatinnm  defensorein  in 

Pdaffii  I.  papue  epistolis  inrenimns;  riile  Neiie-s  Ardt,ir  V,  .j57  Taffe  Eeg.  (ed.  2)  n.  102S.  Ocleatiittis 
noster   ex   clero  Ronuim   ficisse   vidditr.  2)  De  .irimitiemi   eledione   agitiir,    ut    ex  cp.  I,  .56'  liqud. 

Cf.  quae  dixi  tul  histonam  Ariminensem  Grefforii  teinpore  iUuslraiulam  Neues  Arcldr  VII,  58S.  Castoriux 
deinde  eledtis  (nescimus  an  fuerit  a  papa  commeiulatus)  d  a  papa  ordinatus  (cf.  ep.  IX,  138)  iam  a.  592, 
lan.  offtcio  stto  funffittir. 

I,  56  De  diucuin  ituigisiratura  cf.  Keyel  Gescli.  der  Stadteveifassung  von  Itcdien  1, 17S  .'<q.  Controrcrsiam 
ijitul  siffniftcet  vox  ordo,   vide  ibidein  I,  iso  scp  Cdcrum  confei'  de  electicme  Ariminensi  ep.  praecedentem. 


INDICTIO  IX.  lUL.  (I,  55.  5ti.  57.  58).  81 

I.  57. 

Crnyuruiti  1.  papa  Anthcmiu  snbdiacono  (rcdori  palriinonii  iicr  Caiiqiuniaiikj  inaiulal, 
iit  Falalinae  sUpcndiuin  annutim  persolvat.  591,  Itd. 

Codd.  R  cf  r:  Indicfio  IX.  cap.   .57. 
Edd.  M:  Lib.  I.  ep.  .V.i ;  G:  Lih.  I.  cp.  -j?.  —  luffc  liiy.  m?  {THS). 

GREGORIUS  ANTHEMIO  SUBDIACONO. 

Si  in"'  proximorum  necessitatibus  liabita  compassione  bonigna  mentc  concurrimus. 
nostris  procul  dubio  petitionibus ''  clementem  Dominum'^  reppcrimus.  Palatina  siquideni 
inlustris  femina^''  continua  hostilitate^  insinuavit  se  plurimis  necessitatibus  subiacere. 
Proptcrca  experientiae  tuae  praesenti  auctoritate  praecipimus ,  ut  pro  sustentationc 
eius  annuos  triginta  solidos  dare  non  difFerat,  qui  tuis  possint"  postmodum  rationibus 
imputari.  Ita  ergo  fac ,  ut  et  tu  bene  ministratae'  mercedis  commodum  percipias  et 
nostra  ad  elfectum  praecepta  perducas  '*. 


I,  .^8. 
Gregorius   I.  papa   ckrum ,  ordincm  et  idehcm  Ferttsinam  adliortatur,  nc  cpiscoinun 
clitjere  cunctcntur.  591,  lul. 

Cudd.  B  et  r:  Indictiu  IX.  cap.  ■'„•<. 
Edd.  M:  Lih.  I.  ep.  60;  G:  Lih.  I.   ep.  .JA'.  —  Ittffi;  Nei).  irj.s  (7ii4). 

GREGORIUS  CLERO  ORDINI  ET  PLE13I  CONSISTENTl  PERUSIA. 

lUiramur,  karissimi"  in  Christo  fratres,  quare  ecclesiam  Dei  tanto  tempore  absque 
rectore  conspicitis  ac  de  vestro  totiusque  plebis  regimiue  minime  cogitatis.  Notum 
est  enim,  quod  grex,  si  pastoris  cura  defuerit,  per  avia  gradiatur  et  ob  hoc  familiarius '' ' 
inimici  laqueis"'  insidiantis  incurrat.  Unde  necesse  est,  de  his  qui  ecclesiae  militant 
unum  habito  Domini  timore  perquirere,  qui  pastoris  ministerium  possit  digne  suscipere, 
atquc  illic  protegente  Doniino  sacramentorum  divinorum  dispensator  insistere,  quatenus 
et  pro  filiis  ccclesiae  purae''  cotidie  mentis  hob)caustuin  ^"  ofterat  et  viam  gregi, 
quomodo  ad  supernam  patriam  dirigatur',  ostendat. 


/,  .57  "•]  ita  r  tl  lol,.  diac.  ]'ita  IJret/arii  I.  Lih.  11.  r.  .j.j;  u„i.  iii  It  J ,  edd.  0  M:  eiiiin  ed.  />r. 
'J)  uecessitatibus  edd.  O.  M,  udseribeute  ed.  M:  Iii   Xonu.  et  uunaullis  etiani,  \'atie.  petitiuuibus.  «)  Deuin 

R  1.  '•)  siylu  iul.  f.  (■  l.  2,  sed  explieat  ad  marij.    inlustris    femiua  »•  2.  «)  possit  )• ;.  2  (corr.  in 

possiut  r  -J) ;  debeant  S  1.  f)  curr.  e.r.  uiinistrante  r  2;  iiiiiiistrando  edd.  «)  sec.  ed.  M  codex  uiius 

Teller.  addit  Meuse  Augusto  Indiet.  IX:  /lerperaiu  r^udeni,  et  confusa  aitt  a  librarlis  aiit  ab  editoribits 
ep.  I,  :j7  euni  ep.  /,  ii.j. 

I,  oS     ")  ciinssimi  r /licet  sae^jias.  ^)  faeilius  sec.  Vatic.  ed.  M.  '^l  laqueos  )• /,  ecW.  '';  vestrae 

r  1;  vestrae  purae  edd.  G.  M.  «)  lioloeliaustuui  /•  2  ')  gradiatur  edd.  G.  M. 

I,  o7    Emukiii,  fofiimluM   Imbes    in  ep.  I,  ti-j.  J)  De  Pcdatina  cf.  ep.  I,  37  et  eius  iwtam  4. 

2)  LaiUjobardonim  detMpiilathnes  'continnae'  (cf.  de  Lamiuhardis  in  Campxmia  not.  2  ad  ep.  1,  48)  caitsa 
fuisse  videntur,  cnr  ium  trilins  iii£ii.sihns  pust  itcritm  Pahdiiiam  sttstciitct  papa. 

I,  oH  Pcrasia  liudic  Pcrnyiu  Etrnriae  nrhs  iiotissima.  Hoc  tcmpore  a  Laiuiuhardis  iiiindniit  capta 
faisse  ridetur.  (Cf  Berctta  in  Mttratori  S.S.  Ecr.  Itid.  X.  p.  CCXIV,  Sariffny  Gescli.  ttcs  Puin.  B. 
im  MA.  I,  48:-i  et  Panti  Ui.'<l.  LaiHjuh.  Lih.  IV.  c.  8  ttd  aiin.  .5.0.J.J  —  Be  orAme  cf  cp.  I,  .30.  0  Vox 
familiai'iter  ita  ut  sapra  cp.  I,  42  p.  «y  /(/(.  o:  c.x  consuetuiline,  saepc  siijnificat. 

Reu.  Greg.  I.  11 


S2  tiUKliORll   1.  RElUSTlM 

I.  59. 

Irrniorina  I.  piijxi,  a  (Tcniuuiio ,  pafricio  cl  r.rarclio  Africav,  iictit,  iit  Tlicodorum 
iiiaiiislnun  militum  (ct  dmcm  Sardiniae)  ah  ininriis  in  paupcrcs  et  homines  ccclcsiac 
Turrituuuc  prohiheat.  o'Jl,  lul. 

Vodd.   R  et  r:  InilivHo  IX.  arp.  ■'>'.i. 

Edd.  M:  Lib.  I.  ep.   61;  G:  Lih.  I.  ej>.  .y.i.  —  hiffe  Meij.  lUii  (7I5;>). 

GREGOIIIUS  GENNADIO  PATKIOIO  ET  EXAKCHO  AFRICAE. 

Dei  vos  prae  uculis  iiulesineiiter  habere  timorom  ac  sectari  iustitiam.  sub- 
missa''  hostium  colhi  testantur.  Sed  ut  gloriam  vestram  in  eaclem  prosperitate  gratia 
Christi  custodiat,  quaecumquo  perpere''  committi  cognoscitis ,  celeri  sicut  consuistis 
prohibitione  compescite.  ut  armis  iustitiae  praemunitus'' hostiles''  impetus  fidei  virtute 
quantotius "  superetis.  ilarinianus  siquidem.  Turritanae  civitatis  ^  frater  et  coepiscopus 
noster,  nobis  lacriniabilitcr  indicavit.  civitatis  suae  pauperes  omnino  vexari  et  com- 
modalibus  affligi  dispendiis.  Insuper  et  religiosos  ecclesiae  suae  homines  gravem  ab 
hominibus  Theodori  -  magistri  militum  *  sustinere  molestiam  ac  pati  corporales  iniurias, 
et  ad  hoc  usque  prorumpitur,  ut  in  carcerem.  quod  dici  nefas  est,  retrudantur;  se 
quideni  etiam  in  causis  ad  ecclesiam  suam  pertinentibus  a  praefato  glorioso  viro 
graviter  impediri.  Quae  quam  sint,  si  tamen  vera  sunt.  rei  publicae  diseiplinae  con- 
traria^,  vos  scitis.  Et  quia  haec  omnia  vestram  excellentiam  convenit  emendare, 
salutans  eminentiam  vestram  exposco,  ut  ea  ulterius  fieri  non  sinatis.  Sed  ex  opere 
illi  iubete  diligere^',  ut  ab  ecclesiae  se''  laesione  removeat  et  nullus  eorum  in  angariis 
seu  commodis  ultra  quam  sinit  ratio  praegravetur.  aut  si  quae  causae  fuerint'  non 
potentatus  nietu,  sed  legali  ordine  finiantur.  Ita  igitur,  quaeso,  aspirante  vobis  Domino 
haec  omnia  praeceptionis  vestrae  interminatione   corrigite.   ut  si  non  rectitudinis  con- 

J,oi)     ^)  sumiriissii    I!  I.  ''i   loir.  in  \m\wi-uni   r2:   jnT|ieiaiii  edd.  ^'1   rJ.tii.l,Tiwl.l.  "^)   rurr. 

e.c  hostilis   Ji'  I,  r  J.  •')   iiuud  cst  lutius  //  /,   /■  J:  ijuuil  est  tutius  /■  i  rl  ila  rurr.  11  I :  rorr.  aaleiii.  In  quautotius 

/■S;tjuud  est  tutius  euliiieu  virtutis  edd. />r.  II:  ijuuil  est  tiitius  eulnieii  (d.  .1/.  ')  iiiaguil  cumjiend.  r  1.  :i ; 

maguilici  In  ritsiiru  et  iiiq>ni  lln.  add.  viri   //  /;    iiiaguitiei  ^iri   el    .ser.    ed.  J/    \'atic.  B  (Rlb).  ")  lucus 

eorruptus,  ijui  ijuomoi.lo  restitueitdiis  sit  nescio ;  dirigere  Jl  1;  ililigeuti  ed.  G;  om.  diligere  sec.  ed.  M  Vutic.  JD. 
Corb,  Norm.  et  pluriini.  ^')  um.  et  add.  mairn  jtusf.  se   //  /.  ^)  curr.  ex  tueraut  r  l. 

I,  .jii  (Teititiidiiot  piilrtciiis  et  e.eiirchiin  A/ricite.  nd  tjiiem  jiliires  scripsil  ejiistolns  (Iretiorius,  suejiius 
in  illis  uuiynii  iii  rebns  bellicis  tjlorut  deeornhir  iridr  iit/i.  1.  7J.  7::).  (^hii  fticriitt  liosics  ct  tjitides  eitis 
rictffriae  pcr  TlieophykictHm  Simoadtaiu  et  Tliriiiikiiiietii  iitiiiiterittius.  Vutc  Siiiiticiitlittu  Lib.JIl.  c.4(j).190) 
ud  a/nn.  584:  r!i  Ai^vt]  ui  xtoi'  Mavtjovaiiof  iyvfit/jtt<  i)ifn'/Mvi>  eiiii/Aoi.  xai  rwi'  iih]it£i  rto  'Pio/uuixwi' 
vvSQuyctl^ti/xiiTiov  TiQui  j6  mniirdy  xai  xki i/ioviiftivut'  i'.7iix'/.irov.  o'vrto  /ih'  ovr  ixtJvia  /jijit  riav  (iani^iar 
xcX  ritg  i]viiti;  xaref^evru,  x6v  itvj(ivit  'l'u)iji:ioit:  vjiu](it'/.(<a<iaai .  xni  ii]i'  n  i]ficfii<tv  iv>jyx<t'A,iCovTO ;  ct 
TMophunem  ed.  Bomi.  jt.  4o:i  iid  aun.  6/i7:  n':  .'ilavQovaiiov  t.'/<'),  xari^.  ii]v  '.lif(Jix>]v  ,uf;'f(A«f  T(i()(t)((k 
inoirjauvxo.  De  Gemtadio  itoslro  et  Siiitocatlu  tiurrure  ridetur,  sed  eum  decurem  ud  unn.  Silo  uut  oini 
nominat;  ride  Lib.  VII,  t.  6:  Kard  tuvrovi  iot!(  ^(Qovovg  oi  TreQi  t>]v  Aijivtjv  MavQovaioi  ifuo/xoaiav 
xitrd  Tiov  'l'io/tiiion'  jiuiovvtih.  dnei  d'f  xd  n'Ai]ihi  avveQQSvaav,  ei  /iey(i  (fiojiov  oi  KetQ^rjdovioi  yivovrai. 
6  /lev  ovv  revvddioi  x6  xtjvixavxit  JexitQ.  uv  arQitTijyoi  ervy^itvev  liiv  riji  Aijivtjg,  ref^ea/ievog  (i/iv{t^>]Tto 
nhj^st  Tivl  lov  xitr'  avrov  avaruvra  7i6Xe/iov.  ()o'/lw  rot-c  ii(tQ)i('tQovs  x(iTenoiLe/i>]aaro.  .  .  .  6  KiiQ](>j^6vio( 
■no'Xe/io(  e'/,('t/i^ave  r>]v  dittXvaiv.  o'vrio  pev  t>i'>'  xard  r>]v  .4i^i}rjV  ev  xid  /i(i'/,it  X(i'/.(!)f  diexifleTo  toic: 
'Pio/xaioig.      Cf.  Muralt   Essai   siir   lo    cltrttiutijr.    I>tj:tiiilitie   tul  tinn.  ,58S  -  3i)6.  I)  Tnmtana,  ut  in 

sequenti  plenius  patet,  Sardiniiie  iitsti/iic  eirdas  siite  dtibio  est  retiis  Turris  Libyssonis  Colmiia  in 
Sardiniae  purte  iiu!ridio>udi  haml  loneie  distuns  u  Semari.  'Pertinebat  uutem  Surdiitiu  od  .\friaiiu  dioce.^iim; 
cf.  siipi-a  ep.  I,  46.  ■>)  De  Theodoro  dtice  Sardiniae  et  iiuujistro  mUitum  c/'.  ejt.  J,  4i!.  :ij  Cf.  Cod, 

Iusiin'iani  I,  3:    De  episcojjis  et  clericis  et  tnfra  ep.  XIII,  60. 


INDirTIO  IX.  lUL.  (I.  59.  GO.  Gl).  83 

templatione,  saltem  formidine  vestrae  iussionis  a  talibus  se  gloriosus  Theodorus  vel 
iioniines  cius  abstineant.  quatenns.  quod  ad  laudom  vestram  proficiat  ot  mercedem.  in 
partibus  vobis  oomniissis  possit  tiorere  cum  libcrtato  iustitia. 


T.  60. 

G-rcfiorins  I.  papa  lannario.  arrhirpif:ropo  Carnlitnno.  CnfrJlniii  Ivrndam  rommrndal . 

r>9].  iiii. 

Codd.  R  ct  r:  Iiidictio  IX.  cap.  r,o. 

Edd.   M:  Lili.  I.  ep.  fl2;  G:  Lih.  I.  ep.  00.  —  hiffi-  /?,v/.  jriO  (700. 

GREGORTTTS  lANUARTO  ARCHIEPTSrOPO  OE  OARALIS  SARDINTAE. 

Si  ipse  se-'  Dominus  noster  viduaruni  maiitum  oiphanornmque ''  patrem  scripturae 
sanctae  testimonio  profitetur,  nos  quoque  niembra  corporis  eius  ad  imitandum  caput 
summo  debemus  aifectu  mentis  intendere.  et  salva  iustitia  orphanis''  ac  viduis  praesto 
esse''  necesse  est.  Ef  quia  insinuatum'  nobis  est,  Oatellam  religiosam  feminam 
habentem  filium  hic  in  sancta  Romana  cui  Deo  auctore  praesidemus^  ecclesia''  mili- 
tantem,  quorundam  inmissionibus  vel  inquietudinibus  molestari ,  de  qua  re  fraterni- 
tatem  vestram  scriptis  praesentibus  necesse  duxinuis  adhortandani,  ut  eidem  praedictao 
feminao  tuitionem  ferre  salva  iustitia  non  declinet,  sciens  quod  dc  huiuscemodi  rebus 
et  Dominuni  sibi  debitorem  faciat  et  nostram  circa  se  caritatem  niagis'  adstringat. 
Causao''  enim  praedictae  feminae,  sive  sint',  sive  fuerint.  vestro  volumus  iudicio 
terminari,  ut  foralis'"  illi  inquietudo  submovori  dobeat  ot  tamen  a  iudicii  iustitia 
nullatenus  excusetur.  Oro  auteni  Dominum,  qui"  viam  vestram  cursu  ad  se  prospcrn 
dirigat,  et  ad  regna  venturao  gloriao  propitiatus  ipse  porducat. 


I.  (il. 
Grr.fiorins   I.   jiapa    TaniKtrin.  arrliir/iisrnjMi    ('(iraJifnini.   Vomprinnam  tuendam  com- 
mcncM.  ^>^1.  InJ. 

Cixld.   R  d  r:  Iiididio   TX.  Ciip.  01. 
Kdd.   M:  Lili.   T.  q>.  '>■■;,•  fr:  Lili.   I.  ep.  01.   -   l,i/f,    Itni.   ;;.-;/  CTHTl. 

GREGORIUS  lANUARTO  ARCITTEPISCOPO  CARALIS  SARDTNIAE. 

ijicot  fratornitas  vestra  zolo  se  iustitiae  in  diversorum  tuitionem  congruenter 
impendat,  proniorem"^  oam  credinius  prorsus  oxistere  in  eorum  solamina,  quos  ei 
nostra   commendat   epistola.     Ponipoiana  '   igitur   roligiosa    femina    jier  hominem   suuni 

J,60     Caralis  con:  e:r  Carallis  Ji  1:    —    Sariliiiiae    c.i:   >Sariliae  r  2.  ■<■)  /lir   om.    se   omnes  codd.  ; 

.S!(pr«scf.  siipcd  viduariiiii  'iiiaiiii  />ost  Jt  I,  r  2.  '')  liorfaiionimque  ;■  1.2.  <■)  orfanis  rl.2.         ■')  prae- 

stitisse  Rl,  r2  (add.  ad,  mart/.  vel  presto  esneR  1):  praestitisse  quotl  necesse  est  Ji'"l:  praestare  quod  iiecesse 
est  ed.  pr.;  praosto  si  necesse  sit  esse  edd.  G.  M.  <=)  et  oin.  r  1:   delet  r  2.  f)  add.  vero  r  1.  2 ; 

ras.  delere  videtur  R  J.  s)  resideinus  ;■  7.  2.  '')  /iro  Iiic  in  cet.  hic  {corr.  in  huic)  sanctae  Romanae 

c.  D.  a.  p.  ecclesiae  R  1.  ')  maius  r  1.2.  ^)  ita  codd.;  causas  edd.  G.  M.  ')  suiit  ;•  ;.  2. 

™)  furalis  r  1:  feralis  r2.  R'\l :  fertilis  ed.  pr.  ")  rnrr.  in  qwi  r3:  ut   /)'*/,  ed.  pr. 

161     Caralli  7? /.  ••')  proniore  ;■  i. 

I,  60  Eadem  est  epistoln  ac  I,  62  pancifi  fantKiiuiiodo  iiiitii  rerljis  iii.ntatix,  ita  ut  tantumper  lilirarii 
crroreinhis  in  re()istrum  recepta  esse  mdecUur.  —  Traiismiasa  est  iiiki  ciiiii  sciiieiifi  ep.  forsitan  per  lioiiiiiiciii 
Pompeianae.     De  laniiario  cf.  siqmi  ep.  I,  47. 

I,  01     Per  hominem  Pampeianae  nt  ridetnr  triinsmissn.  1)  Dc  Powjviann  cf.  I,  46. 

11* 


84  OREGOKH  I.  REGISTRI 

siiggossit,  multa  sc  quorundain ''  inrationabiliter  adsidue  sustinere  gravamina  et  ob  hoc 
nobis  supplicasse  dinoscitur,  ut  vobis  cam  nostris  commendaremus  apicibus.  Propterea 
salutans''  fratcrnitatem  tuam,  debito''  caritatis  affectu  praedictam  vobis  feminnm 
necessario  duximus  commendandam,  ut  comitante  iustitia  a  nullo'^  eam  fraternitas  tua 
contra  aequitatem  gravari  permittat,  nec  aliqua  inconsulte  pati  dispendia.  Sed  si 
quas  eam  causas  habere  contigerit,  in  electorum  iudicio  altei-cando ^'  ventiletur  con- 
tentio,  et  quaecumque  fuerint  definita  ita  tranquille  ad  effectum  vobis  solatiantibus 
perducantur,  ut  et  vobis  pro  tali  opere  merces  inhaereat  et  nostris  apieibus  com- 
mendata  gaudeat  se  invenisse  iustitiam. 


I,  62. 

Grcgorkts  I.  papa  lanmrio,  arclikpixrojw  Caralitano,  CatcUam  fitcvdam  commcndaf.      lo 

Codd.  R  et  r:  Indictio  IX.  cap.  «i2.  ^^^>  -^"'- 

Edd.  M:  LilK  I.  ep.  64:  G:  Lili.  I.  ep.  fi2.  —  lo/fe  Eefi :  11-30  fT6S). 

GREGORIUS  lANUARIO  AROHIEPISCOPO  OARALIS  SARDINIAE. 

1  astoralis  regiminis  necessitate  compellinmr,  ut  orphanorum"  viduarumque  causis  i-, 
sollertius  qunm  curis  eeteris  insistamus.  Et  quia  insinuatum  nobis  est,  Oatellam 
religiosam  feminam  liabentem''  fibum  hic'  sanctae  Romnnae .  cui  Deo  auctore  prae- 
sidemus,  ecclesiae  militantem.  quorundam  inmissionibus  vcl  inquictudinibus  molestari. 
de  qua  re  fraternitatem  tuam  scriptis  praesentibus  necesse  duxinuis  adhortandam ,  ut 
eidem  praedictae  feminae  tuitionem  ferre  salva  iustitia  non  declinet ,  sciens  quia  de  20 
huiuscemodi  rebus  et  Dominum  sibi  debitorem  faciat  et  nostram"'  circa  se  caritatem 
magis"'  adstringat.  Oausas*^  enim  praedictae  feminae  sive  sints,  sive  fuerint'\  vestro 
volumus  iudicio  terminari.  ut  foralis'  illi  inquietudo  submoveri  debeat  et  tamen  a 
iudicii  iustitia  nullatenus  exeusetur.  Oro  autem  Dominum ,  qui''  viam  vestram  cursu 
nd  se  prospero  dirigat.  ot  ad   regni  venturi  glorinm  ]ivopitintus  ipse  perducat.  -a 


I,  63. 

Oi'egarius  I.  papa  Anfhcmio  suhdiacono  (rcctori  patrimonii  pcr  Cainpaniam)  jirae- 
cipit,  ut  domum  Pefronii  Romanac  ecclesiac  nofarii  iniustc  tifulafam  viduae  eius  Theodorac 
resfifmt.  591,  M. 

Codd.  B  et  r:  Indictio  IX.  c<qi.  63. 

Edd.   M:  Lili.   I.  cp.  6:,:  G:  Lilj.  I.  ep.  «.S'.  —    T,itf'i:   Refi.  IISH  (76ii). 

GREGORIUS  ANTHEMIO  SUBDIACONO. 

oicut  res  ad  ius  ecclesiae  pertinentes  amittere  non  debemus .  ita  aiienas  appe- 
tere    incivile    esse    nihilominus    iudicamus.      Et    quonianr^    edocti    sumus.    quondam'' 

'')  add.  hominum  edd.   (1.   M.         >^^l  corr.  in  salutautes  Ul;  sahitantes  edd.   G.  M.  •')  devoto  II 1. 

<■)  ita  B 1;  uuUa  r  1. -J .  Ji*  1,  ed.  j>r.:  uulhim  sec.  ed.  M  Vatic.  B:  iu  niiUa  ed.  G;  iu  uuUo  ed.  M  et  in 
e.a  citati  dvo  Vatic.  et  alii  '/lotioris  notae'.  ')  aheroaiuluni  r  2:  aUercautium  B*1,  ed.  />r. 

I,  62     Caralli  B  1.  ")  orfauoruni  /■  1.  2.  '')  eorr.  e.r  haventera  B  1.  <■')  huic  ;•  /.  2. 

'1)  nostra  r  1.  2.  ^)  uiaius  r  1.  2.  f)  causa  corr.  in  causae  r  2.  B)  si  fuerunt  codd.  '')  sive  uon 

luerunt  B  J.  ')  corr.  in  feralis  r  2.  ^)  corr.  in  quo  r  2. 

1,6.3     *)  corr.  e.v  quod  J}1.  1')  qd  sighim  adhibet  rl;  quod  r2;  add.  manu  posteriori  jwst  dojnnni 

quondara  B  1. 

I,  62     Kon  dixcrcixit  rdi  cp.  I,  60;  cf'.  qniie  <<iipro  monni. 
I,  ()',■;     l^r    Tlieodomm    iransniinsii. 


TXmCTIO  TX.  TUL.  (T.  (il.  (V2.  i\?,.  CA).  Sf) 

domum  Petronii  notarii  sanctae  Romanae  cui  Dco  auctoro  pracsidcnuis  ecclesiae.  a 
Constantio  tunc  defensore  inrationabiliter  titulatam ',  oxpericntiae  tuae  praesentis 
praeeepti''  pagina''  demandanuis,  ut  omni  excusatione  vel  dilatione  omissa,  doposito 
titulo  eandem  domuni  praesentium  latrici  Tlioodorae  rolictae  *■  ante  praedicti  Petronii 
sine  mora  restituas,  ne  quod  absit  vidnis  indo  ]irnoiudioiuin  orinfiir.  unde  oonsolntioiiis 
dolionnt'  invonire  solatiuni. 


I,  64. 

Crregorius  I.  pnpa  Fclici,  cpifirdpo  Messmnmi,  praecijut,  iif  clero  consHctiim  stipendiuni 
{rnnsmittat.  Palmatiannriini,  qiids  ipsi  ilono  ilcdnit .  preliiini  reddit  ct  intcrdicil  ci.  nc 
Romam  vcniat.  .'tfll,  hil. 

Codd.  R  et  r:  hulidio  IX.  cnp.  ti4. 

EM.  M:  Lih.  I.  c/).  lifi:  O:  Lili.  I.  rp.  H-i.  —   Iriffc  /iV//.   /«.-;  (7T0). 

GREGORTUS  FELTCT  EPT8C0T'()  MESSANENST. 

(  onsuetudines ,  quao  ecclesiis  gravamen  noscuntur  iiiducore.  nostra  nos  docot 
consideratione  romittore.  no  illic  aliqun  cngnntiir  inforro.  unde  sjlii  inforonda  debent" 
potius  cxpectaro.  Clori  siquidoin''  vol  nlioruiii  consiietudineni  to  oportet  inlibatam'' 
servare  eisque  nniiis  singulis  quae  sunt  oonsiiotn  transinittero.  Nobis  quoque  do 
cetero,  no  quid  transmittere  debens.  inliibonius.  T-^t  (|uoninm  non  dolectamur  exeniis, 
palmatianas  ',  quas  tua  direxit  fratcsrnitas,  cuin  gratinrum  actione  suscepimus,  sed  eas. 
nc  quod  exinde  potuisses  sentirc  dispendium .  digno  fecimus  pretio  venundari  ot  id 
tuae  fraternitati  transmisiinus  sigillatim''.  Sed  quia  caritatem  tuani  ad  nos  velle  venire 
cognovinius,  scriptis  praosentibus  admonenuis.  ut  ad  veniendum  non  debeas  laborem® 
assumere  ■■^.  Sed  ora  pro  nobis,  ut  quanto  nos  itineris  intervalla  dissociant*  tanto 
animis  nostris  ad  invicem  Christo  adiuvante  simus  in  caritate  coniuncti,  quatenus 
aTternn  nos  obseorntiono  iuvantos  susceptum  ofticium  ventiiro  integriim  iudici  resignemus. 


<:)  ndd.  maiiu  jiosl.  li  I.  '')   pagiiiain  11  I.  '•)  relae.  r  1 :  rel.  {nd  inari/.  e.rplicmn- reVigwsae)  r2; 

reli  {ct  snprn  rasurn  add.  cte)   II  I.  'I  corr.  iii  debeiit  /.'  /;  viilne  .  .  .  debet  ft*  1.  ed.  pr. 

1,  1)4     ^)  debeant  J?  ].  ^')  ila  It  1 :  -sed  ndd.  ad,  mnn/.  clericis  quideni;  clerici  siqnidein  r2:  clerieis 

quidem  rl:    cleri    ed.    pr.;    clericiiruni    edd.    H.   M.  <:)  inlibate  rl:    inlihatiini    rorr.    rx    inliliatuin    r  •>. 

'')  sigillatum  codd.;  singillatini  edd.   (l.    M.  ")  cnrr.  e.r  lavnreni    II 1.  f)  dlssicinnt   r  J. 

1)  i.  e.   titiito   occiipidam,    riiidicafniii    cf.    de    roce   titiili  ep.  I,  oihi  not.  2. 

I,  64     De  Felice  c/'.  ep.  I,  .36'.  1)  Se  .reiiii.'i  mii  delectari  (rregoriiis  et  iti  epp.  V.  Jii.  VI,  60 

uumifeslid.  Pahnatianas  emn  Altesara  vestes  palmiias,  qnihiis  erant  foliu  palime  intexta  explico.  Vestes 
in  iimnere  diit  Ealoffio  Alexamh-ino  Gregmius  ipse  ep.  VII,  .37  (sex  minora  Aipiitanica  pallia).  et  ep.  VII,  27 
Narsae  Constantitiojiolitano  duas  camisias  transniiltit,  nt  qnihiisdani  ens  offcrat.  Vestes  paliiintae  atitem  vl 
(locet  Forcellini  iam  (mtiqiiitcdis  tempoi^e  in  nsn  erant.  Cetermn  qiias  rarias  sententias  de  Pidm(dianis 
lud)uerint  riri  docti,  videas  apud  Dn  Canfie.  Pahiuie  friictus  seu  daetylos  hie  dcmatos  esse,  creM  Gallic- 
ciolK  in  ed.   Veneta.  2)  Cf.  ep.  I,  70,  quae  uiw  mense  post  (Auyusto)  scripta  e.^^t:   quin   iani   tpiniiu.s 

veniendi  et  redeundi  non  sinit  (episcopos  Sieiliae)  nolumus  ante  hieraem  fatigari. 


86  GREGORII  I.  REGISTRI 

I,   65. 

Grqiorius  I.  papa  Pefro  (Ruhdiacono  ct  rrciori  pafrimonii  Sicnli)  mnudaf .  uf 
Pastori  anmiam  sustentationem  impertiaf.  Ml,  luL 

CmW.  E  ef  r:  Indiclio  IX.  cap.  65. 
E(W.  M:  Lili.  I.  cp.  fl7:  G:  L{1>.  L  ep.  6-5.  —  Inffc  Ecfi.  1134  (771). 

GREGORIUS  PETRO. 

Si  proximorum  iiecessitatibus  liabita  compassione  benigna  mente  concurrimus, 
nostris  proculdubio  pctitionibus  clementem  Dominum  repperimus.  Pastorem  ^  siquidem. 
qui  nimia  visus  inbecillitate^'  laborat'',  habens''  coniugem  atque''  mancipia,  qui  et  cum 
lonathe*"  quondam'  glorioso  magistro  militumS'^  fuerat ,  plurimis  cognovimus  necessi- 
tatibus  subiacere.  Propterea  experientiam  tuam  per  praesontis  praecepti  paginam 
admonemus,  uti''  pro  sustentatione'  eius  annuos  tritici  modios''  tof ,  necnon  et  fabarum"' 
modios  tot"  dare  non  differat.  quae  omnia"  postmodum  tuis  possint  rationibus  imputari. 
Ita  ergo  fac,  ut  et  tu  bene  ministrataei'  mercedis  commodum  percipias  et  nostra  ad 
effectum  praecepta  perducas. 


M  E  N  S  E    A  U  G  U  S  T  0. 

I,  fifi. 

Grcgorius  I.  papa  Anthcmio  suhdiacono  (rcctori  Campaniac  pafrimonii)  mandat,  ut 
clericos,  gui  siippeUectilem  ecclesiae  Venafranae  vendiderint,  ad  pocnitentiam  religet,  cf 
Hchraeum,  qiii  eam  cmerit,  per  iudicem  provinclac  ad  rcstitutionem  cogo.t.     '>f)l,  Aiig. 

Codd.  R  et  r:  Itulictio  IX.  cap.  66. 

Edd.  31:  Lih.   I.  ep.  6S :  G:  Lih.   T.  cp.   66.  —  Ififp  Tteq.   u:i.<  {77i\ 

I,  «,5  Petro  sulKliiiccnici  crW.  <i.  31.  (leste  71/  cl  coihl.  VaHc.  4.  cl  Avde;/.);  Autliemio  siilKlijicimi)  /'.  e. 
titulum    ep.   T,  57    repetentes  inscriJjmil   /1*1.    ed.  pr.  ■')  rorr.  c.r   iuvecillitate   11  1.  '')  eorr.  e:r 

lavorat  Bl.  •^)  habentera  edd.   O.   31.  ''l  deo  ((110  rorr.  i.n  diioqtie  r'J:  (liiorjue  cild.  <^)  lonatha 

r  1,  edd.  f)  quod  delet  r  2;  coinp.  qud.  )•  1;  r.omp.  f|Uod  7?  ?.  8)  <;/'.  nol.  d  ad  ep.    T.  47;  glo.  r  1: 

glm.   (exj)licat  ad  mari/.  glorioso  milite)  r2;  gla.  7i  1;  glorioso  TV'' 1,  rdil.  /ir.ct  G;  gloriosa  ed.   31.  I')  ut 

«hic  {erad.  h)  Jl  1 .  iinac  /illerar  iin   .«/i/nifir.nil.  viro  clarissimo  ncsrio.  '<)   snstentioue   ;■ /.  i\  k)  tritici 

kmo  r  1;  trit  k  luo.  /■:.'.■  Irit  cl  iii  rnsiirii  \r'\  mod.  //  /,■  tritici  miKlios  (moilios  rl  iiifrii)  A'*7,  cdd.  Xisi  auuuos 
accederet,  siijla  nio.  hic  ei  iiifra  poliiis  uiodia  (rf.  ep.  I,  44)  'iiilerprclaremur.  Qii/d  sih/  aulem  re/it  k  siqla,  ncscio. 
1)  ita  r2,  Ttl;  tot  cum  linea  abbrec.  r  1;  XXIIII  Ti.*  1,  ed.  jn:  (ef.  ep.  I,  44  uhi  idem  mimerus) ;  XXIII  cor- 
ru^yie  ed.  G;  ti-ecentos  sec.  unum  Vaiic.  Corb.  Norm.  ed.  M,  ipiae  in  aliijs  codd.  centum  modios  /eyi  aftirinat. 
>")  fab.  comp.  codd.,  soltis  Tt*  1  labe;  /In  cl  cdd.  Scr/ps/  fabarum  -sec.  leclionem  iii  ep.  T,  44.  ")  ila  r  2. 

Bl;  tot  cum  lineola  nl  snprii  (iiol.  /)  r  I:  XII  ii'* 7,  ed.  jir.  (e.y:  cp.  1.44);  \l perperani  ed.  G:  totidem  e(/.  31. 
")  quo  iTia  corr.  in  quae  onuiia  li  1;  oni.  omuia  /■  /.  1';  ijui  r2.  cd.  /ir.;  ut  /■  /;  i|Uiic  ci/i/.  (/.  31.  i')  /la  11  1 

(cf.  ep.  I,  57);  ministraus  /■  /.  2.  cilt/. 

Mense  Augusto  omissa  indictione  /A'.  (cf.  siipra  p.  6IJ.  Edi4/o  M  adnolnt .  /lacc  rerba.  /er/i  in  so/o 
Turon.  8.  Gatiani  et  in  Colbertino,  in  quo  lamen  ad  ep.  scq.  (i.  e.  ad  ep.  /,  66)  pertinerc  rideantnr  (cf.  nol.  1/ 
ad,  e/K  I,  57).     In  J/ne  cp.  I.  65  add.     Data  mense  Augusto  7?*/,  c.d.  /ir. 

I,  65     Ad  Cdndcin  fhrmain  cnin  ep.  I.  57  e.vpressa  e.s(.  //  radorem  recte  ncjmen  proprium  inley- 

prehintKr  editores.  2)  De  nmjistris  mdiliiin  cf  Hec/el  Gescli.  d.  ital.  Stadteverfassiiru/  I,  ISO.        :t)  Nohi, 

(piod  liic  epistola  nmtra  iam  in  formii/mii  iniilata  e.^it ;  sed  forsit.an  qiiia  .timilis  epistola  I,  57  antecedit,  liic 
iiiinicri  iilcni  siippiitiindi  siiiit. 


iNlilCTKi  IX.  irL.  (l,(;f.).   ArG.  (l,  r,i;.  (;?).  87 

GREGORIUS  ANTHEMIO  SUBDIACONO. 

1'uscus  archiater  ardore  fidei  provocatus-''  preces  cffundif'  diccns  Opilionem 
diaconem,  scd  et;"  Servum-dei''  et  Crescentium  clericos  Benafranae'' ecclcsiae ',  oblitos 
timorem  fiituri  iudicii,  ministeria  ^  antefatae  ecclesiae  Hebreo  cuidam  quod  dici  nefas 
cst  vendidisse.  Id  est:  in  argento  calices  duos,  coronas  cum  dclfinis  duas  et  dc  aliis 
coronis^  lilios°',  pallea''  maiora  minora  sex'.  Et  ideo  mox  uf^  praesentem  iussionem 
experientia  tua  susceperit,  memoratos  ecclesiasticos  ad  se  faciat  indifterenter  occurrerc, 
et  requisita  veritate,  si  ita  ut  suggestum  est  constiterit,  memoratum  Hebreum,  qui 
oblitus  vigorem  legum ,  praesumpsit  sacra  comparare  cymilia  per  iudicem '  provinciae 
faciat  conveniri  et  sine  aliqua  mora  antefata  ministeria  restituere  compellatur,  ut  ex 
eis  nihil  saepe  fatae  ecclesiae  possit  inminui.  Suprascriptos'"  autem  diaconem  vel 
clericos,  qui  tantum  nefas  commiserunt,  in  poenitentia"  religaro  non  ditforas,  ut  tale 
tantumque  delictum  suis  lacrimis  possiut  diluere. 


1,  07. 

Gregorius  I.  papa  Fdro  suhdiacouo   (rccfori  patronouii  Sicnlij  iiumdaf ,  uf  inona- 
15     durii  lohannis  abbatis  negotia  Fausto  quondam  canccllario  coinmittat.         591,  Amj. 
Cudd.  E  et  r:  Indktio  IX.  cap.  67. 
Edd.   M:  Lib.  I.  cp.  (Ul;  G:  Lib.  I.  ep.  ti7.  —    hiljv   Haj.  im  {773). 

GREGORIUS  PETRO  SUBDIACONO  SICILIAE. 

Sicut  studii  nostri  essc  condecet,  a  litigiis"  foralibus  monachos  submovere'',  ut 
30  divinis  ministeriis  pic  ac  sollerter  invigilent.  ita  necesse  est  nostra  provisione,  quem- 
ammodiim  negotia  eorum  disponi  debeant,  ordinarc,  uti^^  ne  distenta  mens  per  varias 
causarum  curas  ctfluat  ct  ad  celebrandum  opus  consuetum  euervata  torpescat.  Prae- 
sentium  itaque  lator  abbas  iohannes,  plurima  se  monasterii  sui  asseruif  habere  nego- 
tia.     Pro  qua  re  experientiam  tuam  per  praesentis    praecepti*^   paginani   admonemus, 

25  /,  66     ■>)  (idd.siipra  liii.  nohis  It  o.         '■)  cun:  in  emulit  I!  I:  etfudit  A' .^•,  edil.  U.  M.         '^)  oiii.  sed  et 

ed.  Mtesies  pi-ofereus  mss.  Vatic.  et  Xonii.  '^')  .servum  Dei  edd.  G.  M;  inelius  inteUeyit  cerba  iam  Ecke- 

hardus  IV.  su2)rascribens  iis  tu  7i3:  propnum  uumen.  "j  ita  li  1  et  sec.   MVatic.  I>  fli  IbJ ;  Beuafauae 

rl.2,  li  3  et  sec.  M  Vatic.  ('.  Xorm.  Corb.;  VenatUuiiu  itciii  ed.  M  tesle  Vatii:  II;  Beuefaue  B'*!,  ed.  jri:; 
Venafranae  edd.   G.   M.  f)  coronas  r->.  n)  cyiw.  ('/*  liliatis  R  3.  '')   [lallea  ft>;-/'.  (M  pallia  r  i. :?,  iJ  o",- 

3u       pallia  II 1.  i)  sic  r  2  et  teste  ed.  M  Vatic.  1>  (11  Ib).  Xorni.  et  Corb.:    niaiora.   et  niinora  sex  rl  et  sec. 

M  Vatic.  C;  maiora  et  miuora  septem  E'^- 1  et  sec.  M  Vatic.  B;  maiora  sex  lil,  ed.  pr.  (ad  murij.  add. 
maiora  vel  minora  sex  li  1);  Qmiam  sex  {superscr.  que  vermiculata)  liS;  (pallium)  maius  uuum  niiuora  sex 
teste  ed.  M  Vatic.  A;  maiora  sex  et  miuora  septem  etW.  G.  M.  ^)  ovi.  ut  rl.2,  II 1.  ')  pro  iudioe 

corr.  in   coram  iudice  M  3.  ™)  ssos  r  1.2,  Rl  (superscr.  li  1  supra  scriptos);    fratres  ii  .3;   sauctos  ii*i, 

35       ed.  pr. ;  ipsum  ed.   G.  " )  poenitentiam  li  3,  ed.  pr. 

I,  67     a)  litiljus  li  I.  'J)  subnioveri   K  J.         i;)  sic  codd.  el  ed.  pr.         '')  asserit  r  2  ((),  edd.   G.   M. 

")  scripti  r  2  ('?)  edd. 

1,66     1)    Veiitifniin  iliudic  etiani  Veiia)ru)  iirbs  CaiiqiKiiiiu:  2)  Mininleria  savra  xnid  lasa  et 

sitppellc.v  itt    iiifra    i:p.  iiuslra  iiioiistratnr.  3)  l)c  curuiiis,  delphinis  et  liliis    ride  Libnini  poidif.  nbi 

40      /;(  Vitis  Silrcstri  et  Adriani  I.  plnriiiui  horiiin  urnanientorum  exemplu  inrems. 

I,  67    Per  lohannem  ubhutem  transinissa.  l)  lolumnes    idem  fuisse   eidetur,   qai  ep.  VII,  36 

abbas  monasterii  S.  Lueiae  in  Syracusana  ciritede  dicitnr  et  ep.  III,  3  sine  sede  sua  nominatur.  Nmii 
uegotia  eius  ex  his  duubus  epistolis  apeiie  demunstraiditr.  Ulratjiie  enm  cuiiteidiuiie  el  neijotiis  saeculari- 
hus  obstricticm  ostendit. 


§^  (IT!p:(iOHlT  1.  liEGISTRI 

qiuitfnus  cuni  Kniisto,  i]ui  Uomani,  viri  magnifici "^  expraetores.  cancellarius''  tuerat. 
loqui  debeat.  ( Uiius  si  pronam  n  ail  hanc  rem  compercris  voluntatem ',  ei  monasterii 
ipsius  gencraliter  clebeas  constituto  salario  commendare  negotia.  Expedit  enim,  parvo 
incommodo  ab  strepitu  causarum  servos  Dei  quietos  existerc,  ut  et'  utilitates  cellae 
per  neglcgcntiam  non  porcant  et  servorum  Dei  mcntos  ad  opus  Dominicum  liberi- 
ores  existant. 


I,  68. 

GfOfioriiis  I.  papa  muvcrsos  cpiscopos  pcr  Siciliam  conimoncf ,   cavcant  pscudodcfcn- 
survs,  qui  cos  in  angariis  affUgant.  591,  Awj. 

CocM.  B  et  r:  Imlictio  IX.  cap.  68. 
Edd.  M:  Lib.  I.  ep.  70;  G:  Lib.  I.  ep.  «,y.  —   [affe  Reij.  im  (7T4). 

GREGORIUS  UNIVERSIS  EPISCOPIS  PER  SICILIAM. 
rraternitatis  vestrae  diu  iam  probata*  devotio  tanto  nos  conpellit  pro  vobis  caute 
providei'e,  quanto  vos  astruit  audito  nostrae  ecclesiae  nomini''  studiose  concurrere. 
Cognovimus,  quosdam  in  Sieilia  insula  sinuilantcs  se  sedis  apostolicae  defensores" 
vos''  in  angariis  aliisque  rebus  atlligero,  necessarioque''  duxiraus,  eorum  fallaciae 
scriptis  praesentibus  obviare'.  Ideoque  fraternitatem  vestram  caritate  debita^  salu- 
tantes  magnopere  commonemus,  ut  nullo  modo  talibus  deinceps  apud  vos  locus  sub- 
ripiendi  remaneat.  Scd  et  quisquis  iile''  revera  sedis  nostrae  fuerit  notarius  vel 
defensor,  nisi  nostra'  ad  vos  specialiter  vel  rectoris  nostri  patrimonii  scripta '  detulerit. 
nullis  per  nomen  ecclesiae  nostrae  potiatur  angariis,  nec  aliqua  vobis  ab  eo  gravamina 
imponi  permittatis,  sed  suis  utilitatibus  iter  suum  propriis  disponat,  ut  novit,  expensis. 
Nec  quenquam  ab  eo  in  illis  locis  patiamini  molestari.  Haec'  etenim  quae  nostris 
apicibus  pro  vestra  vestrorumque  quiete  inhibuisse  cognoscimur''  sic  constantius  conser- 
vate,  ut  lioc  exuti  gravamine  divinis  obsequiis  dcvoti    ac    piiratioros'    invcniri  valeatis. 


')  uiu  compend.  r  1.  2  invlal  ad  laai;/.  r  2  viri  magiiiiiei);  llrtiuaii  u  (cvrr.  in  Kumaue  uibisl  H  1 ; 
llunianae  urbis  leste  ed.  M  Vatic.  B;  iuris  meniorandi  Ii*l,  ed.  pr.;  viri  niemoraudi  sec.  M  Valic.  A. 
s)  expraeter  *•  1:  exjiret.  r  i,  R  1  (corr.  in  expretoris  r  2,  in  expretore  R  1).  Cf.  nol.  ad  ep.  I,  24  p.  2S  I.  24.  8ec. 
ed.  jlf  expretoris  Becc.  ex  tempure    Valic.   A.  '')  cancellum  r  1.2  (corr.  in  cancellarius  r  2) ;  cancellarios 

eorr.  in  cancellarius   It  I:  caucellii   lesle  cd.    J\I  Cuiii.   I.ijr.  el  Aiul:  canccllis  Bccc.  ')  (idd.  huc   H  I. 

I,  68     *)  cvrr.  c.c  provata  Jt  I.  '')   ila  It  I,  cf.  lin.  20;  ilni  sii/la  ad/ul)ei(l  r  I.  2;  e.c  </(io  donuii  damuu 

orlitm  puto  ut  scrihtmt  edd.  <;)  deF  coinpend.  r  1,  Rl;  deteusores  r2;  quo  ex  com^iendio  posl  defensores 

de  fruineuto  (juo(jue  lectunt  esl:    itatpte  defensores  de  tVumento  edd.  G.  M;  legatos  de  trumeuto  B*l,  ed.  pr. 
'')  om..  vos  /•  1.  2.  It  I.  ")  uecessariu  {om.  (jue)  /•  /.  2,   It  I.  ')  ol)l)iare   It  1.  K)  qua  debet  /•  2; 

qua  debemus  ed.  /ir.  ^)  udd.  est  si  edd.  M  uustrae  /•  /.  2,  ed.  ///•..•  uostri  R  I.  ^)  coguoscinuis 

rl.2;  coguovimus  ed.  /ir.  ')  apparatiures   It  I. 

l)  Z'V()(.s^/.s  ///«  iiuniiis  iioii  (tcccjiit.  (jitiid  ('./'  (■'/  c(iiicli((liiiiits,  (jiKid  iiciiitc  cji.  111,  :>  iiaiiic  cji.  VII,  .16 
iiietiiorattir. 

I,  68  Vide  qiuie  ilixi  iit  nola  2  iid  cp.  I,  1.  1)  De  jmetulodelensoyibus  (Ct  toiisnratofcs  ct  Martia- 
ntis  quidam  in  Sicilia  prava  sibi  praeswmptione  nomen  delenswum  simdxmt)  vide  ep.  IX,  22.  Exempla. 
rjHibtis  G-regmitis  defensorem  speciiditer  commendat,  ejip.  IX,  29.  30  cet.  praebent.  Formnlas  atttem  ittsti- 
liiciidi  dcfeiisoris  itiias  iiohis  asscrfacit   tlrctiofii   fitiislniin :  epp.    V,  26.   IX,  97. 


INDICTrd  IX.  AUG.  a,  'iH-  tiSi.  70).  gg 

I,  (i«). 
Griyofim  I.  inipa  Fclro  subdiacono  (recturi  pafrlmunii  Sicali)  coinmcndat  Cijriucnm 
ct  loliannam  ciiis  coniwjcm,  quac  cx  Itulaca  Christiana  convvrsa  niolcstiam  sustincat. 

r,91,  Anij. 
Cudd.  li  et  r:  Imlidiu  IX.  ciip.  0<l. 
Edd.  M:  Lib.  I.  ep.  71;  G:  Lib.  I.  ci>.  61).  —  Iiiljc  Riy.  USH  (iio). 

CtREGOIUUS  petro  subdiacono. 

rjgentibus  nostrac-'  comincnclationis  auxilio  oportet  uos,  in  (juaiiluiii  ratio  patitur. 
bcnigna  mente  praebere  subsidium^.  Proinde  cxperientiae  tuac  Cyriacum  et  loluinnam 
coniugem  eius  praesentium  portitores  nostra  praeceptione  duximus  commendandos, 
quatenus  a  nullo  eos  contra  iustitiam  opprimi  vel  gravari  permittas.  Sed  ubi  necessc 
fuerit,  tuis  annuente  iustitia  solatiis  perfruantur,  ut  salva  aequitate  nostram  sibi  in 
omnibus  commendationem  te  concurrente  prodesse  laeteutur.  Quia  vero  praefata 
femina  pro  eo,  quod  post  acceptas  sponsalitias  arras  '^  ex  ludea  ad  Christianam  religi- 
onem  conversa  est,  dicitur  sustinere  molestiam,  et  eandem  causam  iam  dictam  asserunf 
et  finitam,  experientia  tua  diligenter  exquirat,  et  si  causam  iudicatam  agnoverit'', 
nullam  exinde  querelam  adversus  suprascriptam '  feminam  ulterius  quolibet  modo 
reserpere  permittat.  Sed  quae  iudicata  sunt  modis  omnibus  conservcntur,  no  ob  id, 
quod  meliorcm  partem  elegisse  dinoscitur,   malorum   liominum   controversiis  quatiatur. 


I,  70. 

Grcgorins  I.  papa  Petro  subdiacono  (rcctori  pa,trimonii  Siculi)  mandat ,  rnrct  nt 
ciiiscopi  Siculi  qul  causa  cum  lustino  practorc  prohibiti  Romam  dic  2'J.  lun.  nun 
vcnerint,  itinere  desistant,  quorum  quosdam  ad  Petruni  cUrigit.  Frumenta  comparari  iuhet, 
quae  mense  Februario  transmittanttir.  Naves  commcndatas  tueatur,  terras  in  cmjjhi/tcusin 
concessas  in  utilitatem  patrimonii  redigat.  ^jOI,  Aug. 

Codd.  R  et  r:  Indictio  IX.  cap.  70. 

Edd.  M:  Lib.  I.  ep.  72;  G:  Lib.  I.  ep.  7u.  —  /«//c  lieij.  ll:iu  (77HJ. 

GREGORIUB  PETRO  SUBDIACONO. 

(juia  fratres  et  coepiscopos  nostros  in  Sicilia  insula  commorantes  ad  beati  Petri 
apostoli  natalitium  diem  ^  convenisse  voluimus,  scriptis  praecedontibus  agnovisti  ^.  Sed 
quia  ea  causa,  quae  cum  viro  magnifico'"- lustino  expraetore'  dicitur,  eorum  iter  interim 
praepedivit   et    quia   iam    tempus  veniendi  et   redeundi   non    sinit,   eos   nolumus  ante 

I,  6'J     a)  eorr.  e.c  iiosUis  /•  2.  ''J  pi-esidium  li  1.         >^)  arrbas  cd.  M;  saras  ed.  2>r.         '*)  ass"ei'  r  1; 

asseruit  edd.   G.  M.  «)  coguoverit  li  1,  edd.   U.   M.  ')  superscriptani  r  1. 

I,  70     *)  um  cudd. 

I,  6'J     Per  Cyriacum  et  loluiiinam  coiiiidies  truHSiuiisa. 

I,  70  1)  i.  e.  ad  iliem  2i).  iiieims  lunii.  2)  Ejristolam  dicif  I,  S'J  a  (iidc  ibidem  u.  VII).  3)  De 
Iiistino  praelore  et  causa  eius  ignota  cum  episcopis  Siciliae  cf.  ep.  I,  2  et  not.  eiiis  1.  I'cv  crrureM  librarvi 
luic  loco  Iiistinus  clicitur  expraetor,  saltem  in  ep.  II,  30,  i.  e.  a.  5'J2,  IhI.  .-5.  aJliiic  practor  tdiilatur; 
L/ibeiiinus  autem,  successm'  eius,  non  ante  a.  .j'J3,  Mai.   in  epistolis  iiiemonitiir. 

Reg.  Ureg.  I.  l^ 


90  GREtiuRlI  I.  KKtUSTRI 

liiemein  fatigari '-.  Gregorium  vero  Agrigentinuin  -  et  Leonem  Catiuensem^  et  Yictorcm 
Panormitanum  ^  per  omnia  vohimus  ad  te"'  ante  hiemem  proficisci^ 

(juinquaginta  vero  auri  libris'' nova  frumenta  ab  extraneis  compara''  et  in  Sicilia 
in  locis,  in  quibus  non  pereant,  repono '',  ut  mense''  Februario  illic  naves  quantas 
possumus  dirigamus  et^'  eadem  ad  uos  frumenta  deferantur.  Sed  et  si  nos  transmittere 
cessamus ,  ipso  naves'  provide  et^  ad  nos  auxiliante  Domino  Februario  mense  haec 
cadem  frumenta  transmitte'',  exceptis  dumtaxat  frumentis,  quae  nunc  mense  Septembrio  vel 
Octubrio '  iuxta  coiisuetudinem  transmitti  praestolamur.  Ita  ergo  tua  experientia  faciat. 
ut  sine  alicuius  vcxatione  coloni  ecclesiastici  frumenta  congregentur-,  quia''  tantum 
hic  parva  nativitas'  fuit,  ut,  nisi  auxiliante  Deo  de  Sicilia  frumenta  congregentur. 
fames'"  vehementer  immineat.  Naves  vero,  quae  commendatae  sanctae  ecclesiae  semper 
fuerunt,  iu  omnibus  tuere,  ad  quod  tibi  etiam  directac "  gloriosi  viri  Leonis  exconsulis 
epistolae  concurrunt  ^. 

Muhi  vero  hic  veniunt,  qui  torras  aliquas  vel  iusuhis  in  iurc  ecclesiae  nostrae 
in  enphiteusin" '"  sibi  postulant    dari.     Et   aliquibus    (|uidem    uegamus.    aliquibus  vero 

'•)  iius  Ji  1  (!)  tl  td.    M  reUiclaiUibiis  iil  uil  idunim»  «««.  »^^1  liljnis  r  2.   Ii*l;    libras  quas  habes 

e.K  eis  ed.  jir.;  libris  quas  habe.s  ed.  O.  ''l   meiises  i- 2,  ed.  (•'.  "J  iit  /■  J,  luh.    diac.    in   Vita  O-reyord 

Lib.  11.  ,:.  .3!*.         f)  ila  r  1.    >;  rurr.  iii  ijisis  iiaviljus  r -J ;  ipsas  uaves  li  I.  «)  et  om.  r  l.  J.         li)  corr. 

in  traiismittere  r  J.  >)  (Jctubriu  r  I.  ^)  cjuia   .  .  .  cuugregeutur  om.  el   udd.  jjoslea  ad  inarij.  H  l. 

')  sativitas  «ec.  ed.   M  cod.    Jii;/otiaiiii.t   Joli.  diiie.  l.  I.  '")  corr.  e.r  taniis  r  J,  H  1.  ")  corr.  e.r 

dilecte  r  2.  ")  eufuteusiu  /•/,•  eufiteusiii  ;•  2;  eupliiteusiu  In  rasiira  li  1;  eniphyteosim  edd.  (J.  M. 

l)  .iiite  hieinem  ductu  iiderjn-etiitione  (iiiriierinx  ind  Lilinnii  diiirii.  furin.  IjXXIV.  ed.  Moziire  p.  Jdl) 
e.ejiliod  (inte  diein  Nur.  /,s'.  'l'rc.-<  /j/ks-f  aH  (iiinan.^  riinreiitiuiie^:  in  ilie  iinliiti  ,S,S.  1'eiri  cl  Vauli  (2'J.  luii.J, 
iii  dedicidione  hiiaiticae  (It^.  Kur.j,  circn  idnx  Miiiaf:.  i>cd  el  harinii.  rativne  nini  lialiitii,  inea  ijnideni  sen- 
lcntia,  anle  hienicin  ii\itiiiie  iiitrlleiii  iiotexl.  'I'iniiiil  /laiia  lenijieKtatiiiii.  (cf.  Uial.  Lib.  IV.  c.  -'il)  ct  liicinis 
iinperitatein.  Qaud  auteni  cjiisco/ii  Sicidi  niolestc  tulermt  qiioquo  tempwc  lioiiMm  ire,  cx  eji.  VII,  l'.i  sali.-i 
iijqmret.  2)  Idem  (jfregorins  A(iriyeidinus  (CfirgentiJ  cjnsay/ms,  si  recte  ej>.  111,  J2  interjirejamuv,  a.  .iVJ 

Noi:  Bomae  erat,  qiio  et  acciisatores  eiiis  pujkt  cocat.  Ibi  luco  suo  morisse  ridetur  ])apa  episcopnm;  ntiqnc 
a.  5H4,  Nor.  (ep.  V,  12)  Ayrigentum  episcojio  eyet  vt  jmr  risiiatwem  Vetrum,  ejHscojmm  2'ricaUtannm, 
culministratur.  Sed  remoiio  fM'sitan.  ad  temjms  haiid  longain  cral.  N^empe  ep.  XIII,  22  (602,  Dec.  -  603, 
lau.)  tieirum  Gr&j(»'ium  qneiulam  inter  SicUiae  epi.scojm  liubcmas ,  qaem  Affrigentinum  fuisse  suspicamur. 
Eusanius  aiitem  .iyriyentiniis  (piscojnis,  cuias  incnfin  fit  eji.  IV,  :i6  (o'J-i,  lul.)  >utn  successw,  sed  praede- 
ccssoi'  erat  (jrreyorii.  .H)  Leo  Catinensis  (Catania),  ad  qiiem  pae>iuUi»ia  regist)'i  epistola  XIV,  J6  (a.  604. 

Feh:  Mmi.)  lulhuc  ilirectu  est,  plminuts  Utteras  a  jxqia  (wcqtii.  Ad  diem  mttulcm  S.  Petri  (i.  e.  ud  lan.  21).) 
amii  sequentis  (i.  e.  anni  592)  Bomum  renit,  ul  co)u:UuU  potest  cx  ep.  II,  30.  In  qiia  ep.,  mea  sodoitia 
lul.  5.  eius  atmi,  pujM  Iitstino  p^'(xetori  Leonon  faWm  (niminibiis  purgatmn  conmiemlat.  4)   Victor 

Paruyrmiianus  (Palmiu))  suepius  in  regisiro  menun^atur.  Obitum  eius  discinius  ex  ep.  XIII,  J6  (a.  602, 
Nov.)  qua  visitator  PatunDiUttnis  orditiatur.  Anno  603,  lul.  (ep.  XIII,  40)  Idlumties  iam  Victwi  suc- 
cessered.  5)  Ad  te,  id  est  Syracusaif,  ubi  residebat  Petrus.    Mutarit  ed.  M  liacc  verba,  so-ibens  ad  no.s, 

quia  ex  ep.  II,  33  (nostra  ep.  11,  30)  et  XI,  12  (lege  III,  12  confiaUt  etUtor  Ubntin  et  indictionem ;  qiuw  item 
nostra  est  ep.  III,  12)  pate(.tt,  episcopos  saltem  Gregorinni  et  Vidorem  Ronuon  retiire  itissos.  Contra  ut  siqnu 
ridimus  ipsis  his  epistoUs probari  ridetur  ante  hieniem  anni  591  lios  episcopos  >ix»i  renisse,  qui  niniirum i)e)'  tatitum 
tempus  cerie  Ronuie  retenti  non  sunt.  A  Pelro  an.lem  ricario  jxipac  [cf.  ep.  I,  1)  p)'i»mm,  episcojti  iudiairi 
(leheb(mt.  6)  Cf  qaae  de  re  fntmeidaria  anniilari  ad  eji.  T,  42.     lloc  frunmitum  extriun-dinarimn  non 

n  cohynis  ecdesiite,  a  qitihus  iam  /rnm£>da  soUta  cmcbantur ,  seil  ab  extraneis  p)'etio  convpumre  iussus  est 
Petras.  7)  llepone)'e  iiissit  Gregoritts  liaec  frumenta  m  SidUa,   quia  Iwrrea  Ronuina  non  sufficiebatit, 

cf  ej).   V,  36,  et  quae  not.  4.  5  ad  ej).  1,  2  disserui.  S)  Intellego,  ne  coloni   ut  vcndimt    coyantur. 

9)  Cf.  ep.  I,  3.  Prob(d>ile  est  Leone>n  excormilem  nostrae  epistolae  tempwe  imn  Romae  dcffisse.  10)  S(nliccl 
conducUyres,  qui  pi'aedia  redimere  roUi.erunt.  De  emphfftdisi  legas,  quod  nuper  Chisar  (HausJudt  der  ))dj)st.l. 
Patr'i))u»iie)i,  Zeitschrijl  fiir  kathol.  l'hcol.  l.  I.  p.  540-542)  docte  disseruit;  sed  coffnoscet  quisque  twstra  lectione: 


TNDICTIO  IX.  AUG.  (I,  70.  71.  72).  C)i 

iam  concessimiis.  Sed  tua  experientia  sanctae  ecclesiae  utilitatem  conspiciat.  memor, 
quod  ante  sacratissimum  beati  Petri  apostoli  corpus  potostatem  patrimonii  oius  acceperit. 
Et  licet''  hinc  scripta  decurrant,  quod  utilitatem  patrimonii  impcdit,  fieri  nullo  modo 
permittat,  quia  nec  nos  siue  reservatione''  aliquid  dedisse  reminisciniur  vel  dare 
disponimus. 


I,  71. 

Grcgorius  I.  papa  Pcfro  suhdiacono  (rcctori  patrimonii)  pcr  Siciliam  (lcputat ,  ut 
possessioncs  ecclesiae  Tauromenitanae  ah  Jlomanac  ecclcsiae  actionariis  iniuste  occupatas 
restituat.  Ad  recuperandas  pecunias  ciuasdam  Secundino  cpiscopto  ciusdcm  ccclcsiae  opcm 
fcrat.  !>91,  Aufl. 

(jodd.  R  et  r:  Indictio  IX.  cap.  71. 

Eihl.  .V:  Lih.  I.  ep.  7>i:  G:  Lih.   L  cp.   71.  —  IfifjY'  Rey.   1140  (777j. 

GREGORTUS  PETRO  SUBDIACONO  PER  SICILTAM. 

vuanto  apositolicae  sedi  ab  ecclesiis  reverentia  cetoris  exhibetur,  tanto-'  eam  in 
earuni  decot  esse  tuitione  sollicitam.  Et  quia  domus  vel  fines  atque  possessioncs 
Tauromenitanae''*  iuri  ecclesiae  pertinentes  dicuntur  ab  actionariis  ^  nostrae  ecclesiae 
contra  rationis  ordincm  occupatae,  experientiae  tuae  ^"  huius  praecepti  pag-ina  depn- 
tamus,  quatenus  cognita  veritate,  si  ita  est,  cuncta  quae  occupata  didiceris  in  antefatae 
ecclesiae  pristina  iura  restituas.  Quia  vero  pervenit  ad  nos  vivente''  adhuc  Victorino 
episcopo  '  eiusdem  ecclesiae  perisse  pecunias,  ad  earum'"  requisitioncm  te  Secundino  *• 
fratri  et  coepiscopo  nostro  volunms  praebere''  solatia  et  utilitatibus  eiusdem  ecclesiae, 
in  quo  necessarium  fuerit,  salva  aoquitatc  concurrore.  Ita  etenim  cuncta,  (]uae  in 
huius  praecepti  pagina  continentur,  etfectui  mancipare  fcstina.  ut  (b^  ac(|uitate  servata 
praefati  episco])!  relationiTuis  informennir". 


I,  72. 

Orcgorius  I.  papa  Gcnnadium,  cxarchum  ct  patricium  Africac,  nt  crclcsiac  hoslcs 
Donatistas  suhprimat,  adntonet.  7)e  eligcndo  a  concilio  cf  ccrfa  in  scdc  constifucndo 
primatc  praccipit.     Episcopis  concitii  Nmnidiac  in  itincrc  Floiiiano  au.iifium  impcndat. 

r>f)l,  Awj. 

Co(hh  R  et  r:  Tiulictio  IX.  ciip.  7J. 

E(hl.   31:  Lili.    i:  cp.   74:  G:  Lih.   I.  ep.    7>.  —    ffiffe  Reej.    1141  (77.S}. 

V)  IMiet  /•  J.  '11  /'"  -/?  /;  .servatioiic  >•  :.',•  conscrv.'itione  ed.  pr.;  ratione  r  1  e/  edd.   G.   M. 

I,  71     per  Siciliam  om.  cild.  ^\  tautnm  i- ;.  :>.  '')  TaiiromotenitanQ  1!  1:  Tanromtenitanac  rl: 

Taurominitauae  edd.   G.  M.  ■■")  add.  praesentis  edd.  G.  M.  <')  venientc  ;•  /.  '')  eornm   //  /. 

*)  corr.  e.r  preveve  Jt  1.  s)  pro  informemnr  edd.   G.  M  ipse  laudei^is. 

qui:i  nec  nos  .sino  veservatione  ali<|uiil  (in  enipliyteusiin)  ili^lisse  reminiscimur  nciifcidiiiiii  dc  Iiac  iiistHiitioiir 
riiMc  iimtari. 

I,  71  1)  Tiiiiroiimiiiiiii  (Tiioriiiiiui)  Siciliae  nrhs  iiitcr  Cataiiidiii  ct  Messaiiaia  sita.  'JJ  AdionarU 
sire  adores  ecclesiarum  ixegotia  earum  (/erimt  saeculariii.     Cf.  cji.  II,  SS.  .5)   Victoriims,  episccypus  Tauro- 

menitaims,  qui  Secimdini  jyraeclecessor  fuisse  vidctur,  alihi  nnn  iiieiiioratur.     Iijitur  de  annis  sacerdotii  eius 
iiil  ciiiistiit.  4)  SeeuHdinus,  ejnscojms  Tauromeiiitiiiiiis,  cui  pliiriuiii.^  cjii.^lohi.^^  scrijisit  G^-efiorius.  iilliiiiain 

(Xni.  -J')  lUij,  Dec.  rel  60.%  laii.  (cf.  d  ejyji.  IV,  17ii  ct   ]'.  .-,7iiK  jnipur  ntinii  ■<iiperasse  riddur. 

12* 


92  rxTiECiOBII  T.  REGISTRI 

GREGORTITS  GENNA.DIO  PATRICIO  ET  EXARCHO  AFRICAE. 

bicut  cxcellentiam  vestram  hostilibus  bellis  in  hac  vita  Dominus  victoriarum 
fecit  luce  fulgere,  ita  oportet  eam"  inimicis  ecclesiae  eius  ^  omni  vivacitate  mentis  et 
corporis  obviare,  quatenus  eius  ex  utroque  triumpho  magis  ac  magis  enitescat  opinio, 
cuni  ct  forensibus  bellis''  adversariis  catholicae  ecclesiae  pro'^  Christiano  populo  5 
vehcmenter  obsistitis,  et  ecclesiastica  proelia  sicut  bellatores  Domini  fortiter  dimicatis. 
Notum  est  enim,  hereticae  religionis  viros,  si  eis  quod  absit  suppetit  nocendi  licentia, 
contra  catholicam  fidem  vehementer  insurgere,  quatenus  hereseos  suae''  venena  ad 
tabefacienda  si  valuerint  Christiani  corporis  menibra  transfundant.  Cognovimus  enim, 
eos  contra  catholicam  ecclesiam  Domino  cis  adversante  colla  subrigere  et  fidem  velle  m 
Christiani  nominis  inclinare.  Sed  eminentia  vestra  conatus  eorum  comprimat  et 
superbas  eorum  cervices  iugo  rectitudinis  premat.  Concilium  vero  catholicorum  episco- 
porum  ^  admoneri  praecipite.  ut  primatem  non  cx  ordine  loci '  postpositis  vitae  meritis 
faciat ,  quouiam  apud  Deum  non  gradus  elegantior ,  sed  vitae  melioris  actio  compro- 
batur.  Ipse  vcro  primas  non"  passim  sicut  moris  est  per  villas,  sed  in  una  iuxta  « 
eorum  electioncm  civitate  rcsideat*.  quatenus  adeptae  dignitatis  meliori  geniof'  resi- 
stendi  Donatistis  possibilitas  disponatur.  Ex  concilio  vero  Numidiae",  si  qui  dcside- 
raverints  ad  apostolicam  sedcm  venire,  permittite,  ct  quiiibet  corum  viac  contradicei-e 
voluerit,  obviate.  Magna''  profecto  cxecllentiae  vcstrae  apud  Crcatorem  gloria  profi- 
cit,  si  per  eam  dispersarum  ecclesiarum  potucrit  societas  restaurari.  Cum  enim  2( 
largita  munera  ad  nominis  sui  conspicit  gloriam  revocari.  tanto  largiora  tribuit,  quanto 
pcr  eum'  religionis  suno  dignitatem   vidcrit  niupliari. 

1.72  a)  ctiain  /■  ;.         '')   i)ellis  et  1!  1.         ^)  mhl.  ii.liii  m.   jjr.i    /,';.•  pro  eccle.siae  ;■ /.         <')  om.  Rl. 

^)  vern  iion  |irini.is  non    r  1.                f)  rorr.  in  ingenio  r  1.   l!1:  ingenin  eilil.  pr.   O.               ?)  si  rjiiis  deside- 

raverit  lil.  '')  luagno  ])rofectu  fil.    M .    ijtine  rltnl  /trn  xnn  lerlioiir  Fnlir.    D.     Pnrh.  Nnrm.   liem.  Kexcio        .j 

nn  recte.  ')  ea  eild.    O.   M. 

J,  72     Dc  Gotttiidio  cf.  cp.  7,  .").'*.     EyiiitUthi  Itnec  ttitci  cnm  rpji.    I,   73-7.'>  )tcr  Hihirttitt  (■hitrftthiyitiiit 
trcoisiiiissn  riiMitr,  iitti  (cf.  cp.   I.  7-'>)    itttiic   crplcto    itiitcrc  Jioinitito   iit  Africrtiii  rcrcrsn^  cst.  1)  Dc 

Domttistis  loqiiittir  piiini,    ijititrtttit  Ititcrcsiiit   et   iitfrn    ep.  J,   7.'>  et  siicjtins   ilctc.<tiitiir  (cf.  e.  fi.  eitp.  IJ,  4I>. 
JV,  82.  V,  S).  2)   Vlttrii  coitciliit,  cttin  siiifpihtc  .Ifricitc  jtrorinciiie  Itiilifintl  siiifitthis  jtriiimfcs  siiie  ditbio       ■>, 

iiifcllegif  pctpa.  Cf.  cp.  1 ,  7.5,  iii  citiit  cjiisco^iis  Nttittitliitc  ile  primiifc  jirttjtrio  scriltif  pttyKi ,  ef  not.  seg. 
iS)  JJanil  rccte  eilitores  hititc  locitm  ad  'onlinationis  cmtiqttitatem'  refcrniit ;  qiiam  interjwetotionem  Lco  IX. 
quidem  (in  ep.  luffi  Hefi.  3268  Miijne  tom.  143  p.  731)  confiriimt,  scribens  nt  Alteserrap.  6S  jmmus  thciiit : 
In  singulis  (Afric^ae)  provinciis  antiquitus  primates  instituebantur ,  non  secundum  potentiam  alicuius 
civitatis,  sed  seeundum  tempu»  suae  ordinationis,  cpiibus  tamen  omnilius  praeerat  unus  scilicet  Cartha-  ,i, 
ginensis  archieiiiscop.us ,  qui  etiam  non  incongrue  dici  potest  metropolitanus  propter  Carthaginem 
metropolim  totius  Africae  cet.  Sed  nm  ridea,  quoiiwdo  rcrha  ex  ordine  loci  ita  intellcfii  possini,  ctim  eit 
antecedant  hnec  iilia  quoniam  nnn  gradus  elegantior  comprobatur.  Neqttc  eji.  J,  7.'>  de  iirdiniitionis 
tempore  afiif.  lintnt  atttem,  itt  e.v  his  epistolis  apparet,  sedes  episcopales  sinfitthirtt m  Africiic  proriitciartim 
seciindum  dignitatis  ceifum  i)radum  mrlinafae.  4)  Hic  et  aliis  locis  docemur,  G-reyorii  tempore  episcopos      j 

quosdam  non  certam  sedem  retimiisse.  Cf.  cp.  VI,  23,  rpia  pctpa  interdicit  Amalfitan.o  episcopo  foris  per 
diversa  loca  va.gari.  ne  alii  episcopi  exemplum  eius  sequentes  oastrum  relinciuant  et  foris  magis 
eligant  habitare.  Ita  et  in  caiitione  episcopi  (Lib.  diurn.  n.  LXXIV.)  episcopus  promittit  per  diversas 
provincias  aut  civitates  non  discurrere,  ciuatenus  eoclesiam  suam  videatur  sine  qualibet  occasione 
deserere.  .5)  genius,  geniare  ro.x  et  in  Ca.%siodori  Variis  (cf.  VI,  r>.  12.  20)  nilde  usititfn.  li)  Ntimidici  4 
episcopi  titnc  concilium  ceJebrarernnt  nf  ridcttir,  ipiibiis  ifii  adtniiifis  ep.  T,  7.')  est  scrijifn.  (Jtto  in  concilio 
fnrsUitn  de  primate  ugehatur. 


INDTCTTO  IX.  AUO.  (72.  73).  93 

Pevsolventes''   praeterea    paternao    caritati.s    affectum    Dominuni    petimus.  qui' 

brachium  vestrum    ad   comprimendos'"  hostes    forto"    efficiat".   et  mentem   eius''  fidei 
zelo  velnt  mucronem  oladii  vibrantis  exacuat''. 


T,  7:i. 

fhrriorbis  I.  papa  Gcnnadio,  putricio  ct  c.rarclio  Africae,  dc  victoriix  iiratuhdur  ct 
iiratias  agit,  qnod  patrimonio  S.  Pctri  hcneflcia  contu^crit.  Ililaruiu  notarinin  suniii 
commcndat.  :',!)J.  Ami. 

Codd.  R  H  r:  Jiulicfh  IX.  ciip.  r.9, 

Edd.   M:  Lib.   T.  ep.  76;  G:  JJI:    f.  qi.    7.H.  —    r,itfc   Rr;l.    lU-J  (77<.i). 

GREGORIUS  GENNADK)  J'ATi;iCI()  ET  EXARCHO  PER  AFRICAM. 

Si  non  i'x  tidci  merito  et  Ciiristianae  reliji^ionis  gratia  tanta  excellentiae  vestrae 
bellicorum  actuum  prosperitas  eveniret,  non  summopere  miranda  fuerant",  cum  scia- 
mus,  haec  etiani  antiquis  bellorum  ducibus  fuisse  concessa.  Sed  cum  futuras  Deo 
largiente  victorias  non  carnali  providentia,  sed  magis  orationibus  praevenitis,  fit,  ut 
hoc  in  stuporem''  veniat,  quod  gloria  vestra  non  terreno  consiiio,  sed  Deo  desuper 
largiente  descendat.  Ilbi  enim  meritorum  vestrorum  loquax  non  discurrif  opinio'.' 
Quae  et  bella  vos  frequenter  appetere  non  desiderio  fundendi  sanguinis,  sed  dila- 
tandae  causa  rei  publicae,  in  qua  Deum  coli  conspicimus,  loquitur'',  quatenus  Christi 
nomen  per  subditas  gentes  fidei  pracdicatione  circumquaque  discurrat".  Sicut  enim 
exteriora  vos  virtutum  opera  eminentes  in  hac  vita  constituunt,  ita  et  interna  morum 
ornamenta  ex  corde  mundo  procedentia  in  futura  vita'  caelesti  ^  gaudiorum  parti- 
cipatione  ghirificant.  Plurima ''  eiiim  pro  pascendis  ovibus  bcati  Pctri  apostolorum 
principis  utilitatibus '  excellcntiam  vestram  praestitisse  didicimus.  ita  ut  non  parva 
loca  patrimonii  eius  propriis  nudata  cultoribus  hirgitis  daticiorujn''  habitatoribus  ^ 
restaurasset.  Quaequc  hic  illi  cliristianissima  mente  confertis.  horum  retributionem 
per  spem  futuro  iudicio  sustinetis.  Quamobrom  praesentium  quoque  latorem  Hilarum  ' 
notarium'"^  cmincntiae  vestrae  iudicavimus  eommendandum.  ut  in  his,  quae  sibi 
necessaria  iustitia   tamen  praeeunte  suggesserit.  solitnm  ei   impendatis  affectum. 

^)  iH-aesolventes  /.'/,  r  1.  'l  rnri:  iii  qwo  r2,  iii   ut    //  /;  iini>  ril,l.  /ir.    <l.  "')  comprimend:is 

/•;.  »)  fortem  r  J;  (ern,l.   et)   lorfe   //  /.  ")   (el   rra,l.\  1-iciat   //  /.  I')   /'o    r  1.  >.   11*  I.  cJ.  pr.; 

vestrani  siiprascr.  B  1.  'i)  exaeuet  r  1.  2,  H*  I. 

I,  7.3     ")  luerat  cd.  U,  quae  lectio  reiiiclanlilvs  licel  codd.  an  non  uccipieiida  sil,  ilubito.  '')  stupore 

Ji  1.  <:)  (liscurrat  B  1.  <')  loqueretur  codd.  et  ed.  pr.  Hcrihimns  cum  edd.  G.  31  loquitur.  ^)  discurrere 
rl.2,  J!  1,  corr.  in  discurreret  r2,  Bl;  discurret  ed.  pr.  f)  in  tuturam  vit<am  J!  1,  ed.  O;   in  futuram 

r  1.  2,  Jfl;  in   futiira  edd.  pr.  M.  K)  ita  r  1.  2;  curr.  in  caelestium  Jil;  caelestium  edd.  '•)  corr.  in 

plurimas  r2.  •)  corr.  iii   utilitates  r  2.  ^)  datitiorum   edd.  O.  3J;   datitiis  sec.  ed.  M  Becc;  .ada- 

ciorum  ed.  pr.;  dacorum  iiraliani  JJecr.  C.  XXJII.  qu.  4.  c.  49  (vide  tpias  Friedberg  in  ed.  novissima  adnotat 
lectiones  varias:  datorum  et  clericorum);  Daratitiorum  in  varia  lectione  notnt  Binius  in  Conciliorum  coUectione 
I,  743.  ')  Hylarium  E*l;  Hilarium   edd.  pr.  et  G.  '")  ita  seripsi  (cf.  ep.  I,  82);  nomine  r  1.  2  (corr. 

e.v  iioue  r  1)  edd.  pr.  et  G;  oin.  uomiue  B  I,  ed.  M. 

I,  73  Epistola per  Hilarnm  clutrliiJarmm  transmissu.  DeGcniuu.liocf.ep.  f,  Hi).  1)  De  daticiorura 
habitatoribus  ut  iam  ex  varia  leclione  (iimlumimdo  cqrparct  multum  /iihuiati  siint  editorcs,  referenies  eos  ad 
rwjionem  Dara  uut  Darath,  ita  nt  tedionem  DuratUioriim  p/raettderittt.  Sed  recte  iam  Atteserru  p.  <i5  vocem 
datitiortim  a  deditiis  derirut.  Datitia  autem  praedia  sunt  coiicessa  dntitiis  ad  colendum;  et  dutitius  aut 
dcditiiis  diciii>i  c.sf  qiiilH)ei  iiiirliarus,  qui  se  Romunis  dederut.     Vide  Du  Canye.  1"  Jliluriis,  ijui  iul  res 

[Hiitjwniiii  ciir,iiiil,i.-i  (i/;  cji.   I.   74)  Africam  profectus  est    (iam   ■'fuh    Pcliuiio  II.  piqm  ciiin  iii  Africn  fnissc 


1)4  GRKriOEII  I.  REGISTRT 

Porsolventes  autem  paternae  caritatis  alloquium,  petimus  cloininum  salvatoremque 
nostrum,  qui  eminentiam  vestram  pro  solatio  sanctae  rei  publicae  misericorditer 
protegat  et  ad  dilatandum  por  finitimas  gentes  nomon  eius  magis  magisque  brachii 
sui  firmitate  confortet. 


I,  74. 

Grpgorius  I.  papa  Gaitdioso,  mafiistro  miJitnm  Africae,  commendat  (Hilarum  nofarimn 
vcl  chartularium  suum.)  quem  ad  ordinandas  rrs  paupcrum  direxcrit.         :'t!)l,  Attcj. 
Codd.  R  et  r:  Indictio  IX.  cap.  74. 
E(M.  31:  Lih.  I.  ep.  76;  G:  Lih.  L  ep.  74.  —  laffe  Rer/.  114.3  (7S0). 

GREGOKIUS  GAUDIOSO  MAGISTRO  MILITUM  AFRICAE. 

oicut  lucernae  lumen  per  collimitantia  quoque"  quod''  lucet  loca  diffunditur,  ita  cuius- 
libet  personae  bonorum  actuum  probitas  non  solum  quo  degit,  sed  per  diversas  pro- 
vincias  fama  loquente  cognoscitur,  ut  quoniam  praesentiae  nulla  potest  inesse  notitia, 
hoc  discursus  opinionis  efficiat,  quod  rei  veritas  per  praesentiam  poterat  exhibere. 
Didicimus  enim,  diversos  iudices,  qui  ad  administrandam'  Africam  provinciam  dirigun- 
tur,  summa  gloriam  vestram  familiaritate  diligei'e.  Quod  non  procederet,  nisi  apud 
eosdem  iudices  mentis'*  eius  sinceritas  appareret,  ut  adeptam  administrationem  consilii 
vestri  participatione  disponerent.  Ex  quo*  maximas  Domino  gratias  referimus,  cum 
tales  habere  proprios  provincias  liabitatores  agnoscimus,  qiii  ingenita  nobilitate  polleant 
et  potontibus  viris  adhaereant  provincialil)usquo  suis  ad  remedium.  adepta  temporum 
opportunitate,  consistant. 

Persolventes  itaque  paternae  caritatis  aftectum  praesentium  latorem  ',  quem  illic 
ad  ordinandas  res  paupcrum  direximus,  vestrae  gloriae  commendamus.  quatenus  eis 
quo  neccsse  fuerint'  solatia"  salva  iustitia  tribuatis.  Oro  autem  Dominum.  qui  ''  vitam 
vestrani  in  omni  bono  custodiat  actusque  vostros  misericordiae  suac  dono  disponat. 


7,  74     Mnqistro  milltum  compendio  scribunt:  MAMT  rl;  in.a.  mt.  »•  i;  manil.  7?  J   C'/iio  J!t,  nl  legant 
■lec.  ed.  M  in,aueiiti  dito  Vatic.) ;  Mantenie  episcopo  A.  Ii*l;  Anuturno  episeopo  ed.  jir.  »)  imaeque  r  1, 

edd.  O.  M.  '')  ild  cndil.:  ijuo  edd.  <:)  mlnistrandam  Jl  1,  edd.  O.  M.  ^)  menti  r].2;  ineutisinceritas 
(stqn-ascr.  eius^  Li  1.  '■)  ot  quo  rl.-J  (corr.  in  ex  quo  r  2) ;   et  quidem  edd.   O.  M.  f)  fuit  ed.  pr.;  ci 

quae  necessaria  1'uerint  ed.  (r ;  ei  in  quo  necesse  iuerit  ed.  31.         B)  om.  solatia  edd.  O.  M.         '')  corr.  in  qiin  ;■  2. 

e.v  ep.  I,  7.5  discimua),  e.vcepto  epistolae  IX,  1.32  titulo  seniper  dicitur  in  Gre/iwii  retiiitro  clifirtularius.  Sed 
eodeiii  officio  fnncti  suiit  ecctesiae  notariits  et  diaiiiilariHs,  ita  iit  proiimcitc  aiiiho  rerba  adhilienntur  (cf. 
epp.  XIII,  22.  2H,  nhi  Hadrianiis  et  epp.  LX,  SS.  XIII.  S7,  nbi  Sakrius  iiuxln  notarii  modo  ch.irtularii 
ilicti  siint).  Hdiiriim  ifiitur  merito  notarium  nominat  loltaniics  diac.  in  Vita  (rrefjori  I.  Lib.  11.  c.  .jS, 
intei'  reetores  patriwoniQrum  et  Hilariuni  notarium  CTermaniciani  numcrans.  (Geriiumiciam  non  loiuje  ab 
Hijrpone  sltam  fimsc  jier  Awiustini  ep.  2.'il  priilinut  Maurini  in  not.  c.  ad  ep.  T,  76  ordiim  eorum;  ita  et 
in  Notitia  ]wor.  Africae  3IG.  SS.  aiitiq.  Hf,  i  p.  nn  Geriiuniiensis  episc.  intei-  Numidicos  profertnr.}  Quae 
cuiii  ita  sint  imii  diibito  ledionem  nilde  siisjtectiim  noiuine  iut  infra  ep.  I,  S2  inonachuml  iu  iiotarium 
iiiutare. 

I,  74     Transinissa  pe.r  Hilaruin   imtariiim.     Gandiosi  alihi   mn  fit   memirin.     Eral  aiitem  wm/i'.s7«' 
iiiililiim  sidi  e.aircho  siimmus  rei  mditaris  manislrntiiy,  iln  nl  rei  cirilis  praefcctii^  prnetiirin.  /)  Scilicet 

Hdiiruin.  de  (pio  cf  cp.   I,   73  nol.  2. 


INDICTIO  IX.  AUG.  (1.  74.  75).  95 

I,   7.-). 

Gregorius  J.  papa  univcrsis  episcojiis  Nuniidinv,  qui  per  Hilimmi  charfnhuiuiii 
pdierant,  ut  veteres  consuetudines  de  primate  eonstitucndo  cdiasque  confirmet,  obscjuifur. 
Sed  ne  cx  Donatistis  cligatur  prohihet.  591,  Aug. 

Codd.  B  et  r:  Jiulictiu  /X  cap.  75. 

Edd.  31:  Lih.  I.  cp.  77;  G:  Lih.  I.  cji.  7:,.  —  laffe  Eeij.  1144  (7iil). 

GKEGOKIUS  UNIYERSIS  EPISCOPIS  NUMIDIAE. 

oi  qiiaudo,  kavissimi  in  Christo  fratres,  inter  virentes  segetes  zizauioruni  quaedani 
se  infert  inportuna  commixtio,  hanc  radicitus  necesse  est  cultoris  manus  adimat.  ne 
futurus  secundae  segetis  fructus  possit  intercipi.  Et  nos  ergo,  qui  licet  indigni 
Dominici  culturam  agri  suscepimus,  ab  omni  zizaniorum  scandalo  ingenuam  reddere 
segetem  festinemus'',  quatenus  agerDomino''  reditu  abundantiori  fructiticet'^.  Petistis 
etenini  per  Hilarum  chartularium  nostrum  a  bcatae  memoriao  decessore  nostro ,  ut 
omnes  vobis  retro  temporum  consuetudines  servarentur,  quas''  a  beati  Petri  aposto- 
lorum  principis  ordinationum  initiis  liactenus  vetustas  longa  servavit".  Et  nos  quidem 
iuxta  seriem  relationis  vestrac  consuetudinem,  quae  tamen  contra  fidem  catholicam 
nihil  usurpari''  dinoscitur,  immotam  permanere  coucedimus.  sive  de  primatibus  con- 
stituendis .  ceterisque  capitulis :  exceptis  his ,  qui  ex  Donatistis  ad  episcopatum  per- 
veniunt,  quos  provehi  ad  primatus  dignitatem,  etiam  cum  ordo  '  eos  ad  locum  eundem 
deferat,  modis  omnibus  prohibemus.  Sufficiat  auteni  illis,  commissaes  sibi  plebis'' 
tantummodo  curam  gerere,  non  autem  etiani  illos  antistites,  quos  catholica  fides  in 
ecclesiao  sinu  et'  edocuit  et  genuit,  ad  optinendi  culmen  primatus  anteire.  Vos  ergo. 
fratres  karissimi,  admonitiones  nostras  zelo  caritatis  Dominicae  praevenite,  scientes, 
quod  districtus  iudex  ad  examinandum''  deducturus  est  cuncta  quae  gerimus  et  unum- 
qucmquc  nostrum  non  ex  pracrogativa  subHmioris  gradus,  scd  ex  operum  meritis 
approbabit'.  Quaeso  ergo  vosmetipsos  invicem  altcrna  in  Christo  pace  diligito  et 
hereticis  vel  inimicis  ecclesiae  uno  cordis  intuitu  obviate.  Proximorum'"  animabus 
estote  solliciti,  ad  fidem  quos  valctis  praedicationc  caritatis  praetenso  etiam  terrore 
futuri  iudicii  suadctc,  quoniam  pastores  constituti  estis  et  Dominus  gregum  ab  his 
quibus  commisit  pastoribus,  fructum  multiplicati  gregis  cxpcctat".  Qui  si  proprii 
gregis  augmentum  adhibito  studio  diligcntiori  prospexcrit,  multiplicibus  profecto  nos" 
caelestis  regni  muneribus  decorabit. 

Persolvens  practerca  fratcmae  dilcctionis  aUoquium  oro  Doniinum,  qui''  vos 
animarum  pastorcs  quos ''  clegit  antc  sc  dignos  efficiat  ct  hic  actus  vestros',  quos  in 
futura  vita  digne  suscipiat,  ipse  disponat. 


/,  75     ■')  festiiiamus  r  2,  Ji*  1,  ed.  pr.         '')  agri  Uomiiiu  r  1.  2;  slc  iii  rais.  Ji  1;  cvrr.  in  ager  IJomiui 
r  2 ;  ager  Domini  et  edd.  ")  fructificent  r  1.  '')  quae  r  1.  2;  B  1,  Ji*  1  ed.  pr.  o)  servabit  R  1. 

f)  usurj^are  edd.  B)  commissas  r  2.  '')  plebes  r  1.  2.  ')  rns.  delei  et  B  1.  ^)  ita  corr.  ex 

examinandam  r2;    examinanda  B  1,    ed.  jir.  l)  corr.   e.v   aiiprobavit  Bl;    adi)robabit  r  2.  '")  rie 

proximorum  edd.   O.  31.  ")  spectat  r  2.  ")  corr.  in  vos  Rl;   vos    edd.   G.  31.  1')  corr.  in  ut 

r  2.  1)  quos  om.  R  1.  '')  nostros  [corr.  in  vesti'os)  R*l;  nostrus  edd. 

J,  r.3     Trammissa  per  Hilarniii  notariinii.     Hpiscvjri  Niimidiae,  nt  stipru  conieci  (cp.  /.  72  not.  Hj, 
in  coiwilio  hoc  tempore  coniuncli  erant.  l)  Cf.  /piac  inonni  ad  cp.  J,  72  not.  o. 


96  GEEGOIUI  I.  liEUISTKI 

I,   7fi. 

(imjurids  I.  jHipd  Lcoiii  cjjifitvpo  in  Cofsiai  visikUionciu  ccdcsiac  Sdouvnsis  iiiiuufiit. 

'j!)l,  Alljl. 
Coilil.   ]{  d  r:  Imlicfio  IX.  cii.p.  <"«. 
Kilil.   M:  Lib.    I.  rp.  7f<;  G:  Lib.  I.  cp.  76.  —  lajfe  B&J.   tUo  {7S2). 

GREGORIUS  LEONI  EPISCOPO  IN  CORSICA. 

l'astoi'alis  iios  cura  constringit,  ccclcsiac  saeerdotis  moderaniinc  destitutac  solli- 
cita  considerationc  concurrere.  Et  quoniam  ecclesiam  Saoncnsem^  '  annos''  plurimos. 
obcuntc  oius  pontifiee,  omnino  destitutani  agnovimus,  fraternitati  tuae  visitationis  cius 
operam  duximus  iniungendam'',  quatenus  tuis  dispositionibus  eius  possit  utilitas  profli- 
gari.  In  qua  ctiam  ecclesia''  vel  eius  parroecliiis  diacones  atque  presbytcros  tibi 
concedimus  ordinandi  licentiam.  De  quibus  tamen  tui  sit  studii  diligentius  pcrscrutari, 
ut  eorum  pcrsonae  sacris''  nuUo  modo  canonibus  respuantur.  Sed  quos  fraternitas 
tua  tanto  ministerio  dignos  perspexerit  eorumque  mores  et  actus  huie  ordinationi 
concordare  eognoverit,  eos  auetoritatis  nostrae  permissione  ad  praedictum  promoveat' 
liecnter  offieium.  Cunctis  igitur  tes  rebus  superscriptae''  ecclesiac  ut  proprium  volu- 
mus  uti  pontificem  ^  usque  ad  secundam  nostram  epistolam.  Ita  in  his  omnibus  dili- 
gens  ac  esto'  sollicitus,  ut  tua  dispensationc  utilitates  ecclesiasticae  salubriter  modis 
omnibus  Deo  valeant  auctore  disponi. 


I,  77. 

Grcijorius  1.  jjapa  Martiuuin ,  episcopum  quoiulaiu  Tainatis  ccclesiac  in  Corsica, 
Alericnsem  episcopum  constituit.  ^>^1,  Aiuj. 

Codd.  B  et  r:  Indictio  IX.  cap.  77. 
Edd.  M:  Lib.  I.  cp.   79;  G:  Lib.  I.  ep.  77.  ~   litffe  lien.  11411  (76'.S). 

GREGORIl  S  MARTINO  EPISCOPO  IN  CORSICA. 

lusta  poscentibus  aureni  nos  oportet  bcuivolam  commodare,  quatenus  ct  pctentcs 

rcmedia   sperata   reppcriant   et   ecclesiae    non   desit   sollieitudo    pastoris.     Et  quoniam 

ecclesia  Tainatis",    in   qua   dudum   fucrat  honore   sacerdotali   tua   fraternitas  decorata, 

ita   est   delictis    facientibus   hostili    feritate  '    occupata    atque  diruta .  ut  illuc''  ultcrius 

/,  71)  ■')  Uarneusem  sec.  ed.  M  Vativaai  A.  li.  (!.  IJ;  .Sajdiioiiseiii  Tiii-un.;  Sciouensem  ed.  pi:;  Aleri- 
eusem  ed.   G.  ''J  ante  auuos  edd.   G.  M.  *=)  iuiuuyeutlum    I!  I.  'M  ec.clesiam  )•  i.  •=)  a  sacris 

edd.  G.  M.  *')  corr.  er  prouioveliat  /■  :.',■  promuvebit   A' 7.  "I  o;«.  te  cudd.;   svlus  suprascr.  te  113. 

^)  sancte  corr.  hi  eiusdem  li  S.  ')  curr.  in  atlesto  liJ;  atlesto  e/  li  H,  nbl  additnr  et. 

I,  77  ''•)  ecclesiam  Taiuatem  rl,'2;  Taina  [seqtutw  ras.  unius  litt.)  tis  U  1;  Taitanis,  Taiiiates,  Taina- 
tissam  Vatic.  sec.  ed.  M;  Tanatem  ed.  M;  Taminatu  li*  1 ,  ed.  pr.;  Tamitana  ed.  G  annotans  in  plurimis  mss. 
ei  apud  luh.  diac.  (Lil.  IIT,  c.  15  Vitae  Greyorii  I.  uhi  in  cd.  M  Tamitana)  %«"  Taitaua.  •')  illic  r  1, 

ed.  pr. 

I,  7t>  Ablujrret  a  faniMki  de  iustituemlo  rinitatore  u  Gregorio  in  epp.  I,  16.  61  adkibita.  Ad  mslruiii 
antciii  exeinplar  etiam  respiciunt  epp.  II,  37.  VI,  -21.  IX,  13i).  140.  —  Leanis  sedem  tuque  hic  neque  ex  ep.  I,  7'.i 
comperimus.    In  reliquis  epistolis  eius  imi  fd  memoria.  I)  Saana  Corsicae  urbs,  ah  Ajaceio  cul  mendiem 

sita;  Jwdie  diruta.     Seiies  episcop<n'um  ante  «.  1123.  Ginnsio  te.-ite,  ignota  est.  2)  Cf.  ep.  I,  77  iwt.  3. 

I,  77  Martini  episajpi  sedis  TaiiuUis  luiUnni  fninnin  idinmle  acceiiimus.  Bc  Martino  cf.etep.  1,  7'J. 
Paucis  annis  post  e  cita  exiit.     Vide  infra  mjtitiii   >.  1}  (t>ui  fuerint  Iwstes,  nisi  forte  insulae  barbarac 

ipsiiis    iiciilcs    iiiiiijritnins.       Litiiiiohiirdos    itcmpc    Corsicain  tunc   iiicasisse   in   aiinalibns   iuiii   refertur.      Seil 


INItlCTIo  IX.  AUG.  (I.  713.  77.  7Sl.  <t7 

spcs  remeandi  nulhi  renianserit,  in  ecclesiani  te  Alirenseni'-,  (|uae  iam  diu  pontitieis 
cst  auxilio  destituta,  cardinaleni  sccunduni  petitionis  tuae  niodum  hac  auctoritate  con- 
stituimus  sine  diibio  sacerdotcm '.  Ita  ergo  studio  vigilanti  cum  Dei  timorc''  sccun- 
dum  canonum  praecepta  cuncta  dispono  vcl  ordina.  ut  et  fraternitas  tua  suis  desideriis 
se  gaudeat  fuisse  potitam  et  ecclcsia  Dei  alterno  gaudio  replcatur  cardinalem  te  sus- 
ccpissc  pontificcm. 


I,  78. 

Gir.ijuriti»  I.  papa  rlcniiii,  ordiunit,  vt  pkJiciii  Mcvaniciisvin  tnlliurta/tir  (itl  vliijcndtim 
citiatMjptim.     Evclesim  vuram  intcriiit  sc  lltmoralu  presbijtcro  voiiiiiiistsse  miutiat. 

501,  Autf. 
Coctd.  R  et  r:  iMlictiu  IX.  mp.  TH. 
10  Edd.  M:  Lib.  I.  ep.  81;  G:  Lib.  L  ep.  r.s.  —  Ltjlc  lieij.  114,s  (TH.J). 

GREG0RIU8  CLERO  ORDINI  ET  RLEBI  CONSISTENTI 
MEVIANENSIS  ECCLESIAE. 

(Juotiens  rcs  aliqua  pluribus  agcnda  committitur.  dum  quisque  dissentit  ab  altero, 
dispcndiis   potius    quam   utilitatibus   aditus    rcscratur.      Quod   nos  providentes  ,  ne  hoc 

15  vestrae  contingere  possit-''  eeclcsiae,  eius  curam  utilitatesque  Ilonorato  prcsbytcro  ad 
praesens  committendas  clcgimus,  quatcnus  res  utilitatesquc  ecclesiae  per  cum  et 
procurari  valeant  et  modis  omnibus  custodiri.  Ideoque  diloctionem  vestram  scriptis 
praescntibus  adhortamur,  quatcnus  ut  vobis  possit  ordinari  sacerdos  invicem  vestrae 
voluntatis    in    unius    digna    electione  concordet  adsensus   nec   amplius   Dei  ecclcsiam 

20  officio  patiamini  vacare  pontificis.  Quousque''  vero  ccclesiac  ipsi  sacerdos  fuerit 
ordinandus,  omnem  suprascripto"  presbitero  sicut  dixinms,  sollicitudinis  eius  curam 
commisimus.  Ita  ergo  vestra  se''  dilectio  in  his  omnibus  exhibcre  fcstinet,  ut  amorcm 
vos  ccclesiae  habere  pronae  devotio  mentis  ostendat. 


>:)  ecflesia   Aleriensi   ed.  G;    ecclesia  Saonensi  ed.  M.  ''i  ita  R  1;  amore  celeri   coild.   el  cdd. 

I,  TS  in  titulo:  blebi  r  /.  -'.  —  consist,  comj/end.  codd.  praeter  R*l;  consistentibus  W 1  et  ed.  M; 
universis  ed.  pr.  —  Mevianensis  ecclesiae  )•  /.  i,  R  1  et  teste  ed.  G  iii,  plurilius  codd.;  Mevaniensi  ed.  M; 
Vianeusi  R*l;  Viennensis  ed.  pr.;    Vivauiensis  ed.  0;    Eutiuaesi  sec.  ed.  M  in  (hlb.  "^)  posset  R  1. 

^)  suprascr.  ante  quousque  et  r  2.  c)  ssto.  r  1.  2  (e.cplicat  supradicto  r  1;  superscripto  )•  'Jj;  supra  (e(  corr. 

supraso)  R  1;  supradicto  edd.  G.  M;  praeiato  ed.  pr.  d)  om.  se  r  1.  2. 

cf.  ep.  IX,  195,  in  qm  papa  cinitra  seciciulam  invotsioncm  Lamiuhariloi-um  in  Sitrdinia  insiila  Caraliiii  aliaqne 
loca  prammniri  iuliet.     Fieri  potuit  ut  piima  invasio  et  Corsicam  insulam  attiffisset. 

2)  Aleria  urbs  in.m-a  occidentali  Coisicae  a  Cervione  ad  meridiem  rersa,  Imlie  excisa.  lam  a.  5'.)6,  lait. 
Petrum  episcopum  Aleriensem  (ep.  TI,  22)  inrenimus.  Sed  episcopium  iterum  iam  diu  orhatiim  esse  queritur 
a.  601,  Auy.  papa  in  ep.  XI,  58.  3)  Cardinalem  sacerdotem  aut  pontificem  (ride  infra  lin.  6)  tdem 

siijnificare  ac  proprium  pontificem  probant  epp.  I,  T6.  II,  48.  III,  20  cet.,  ubi  proprius  et  epp.  J,  T'.i.  II.  oT. 
III,  1.3  cet.,  M&J  cardinalis  eodem  modo  dicitur  (cf.etep.  II,  12  cardinalem  episcopura);  item  cardinalem  et 
pvoprium  sacerdotem  quendam  dicit  Grefjorius  in  epi.  III,  24  (ita  et  Gelasius  I.  papti  in  Jaffe  Rerj.  at.  2. 
n.  679.  680).  Incardinatus  in  ecclesia  autem  dicitur  piHmo  loco  ordinatus.  Cf.  Balusii  imtum  ad  Lihri  aiurni 
Form.  VIII.  ed.  Roziire  p.  33.  et  Gussanvillei  notain  5  ad  ep.  eius  ordinis  I,  15. 

I,  T8  Mevania  urhs  JJmbriae  ad  flwmen  Clitumnum  sita,  hodie  Bexiuina.  Nointitm  tm  tempm-e  in 
imnibiis  Lantjdbardcn-um  fuisse  videtur.  Contra  cf  Beretta  in  Miiratori  SS.  Rer.  If.  X.  p.  CCXIV.  et 
Sai-igny  Gcsch.  des  Rom.  Rechts  iin  M.\.  t,  483.  Visitationem  Meraniensis  ecctesiac  u.  59T,  Im. 
Chrysanthus  Spotetinus  episcopus  tuthuit.     Cf.  ep.  IX,  166. 

Eeg.  Greg.  I.  13 


98  GREGOIUI  I.  KEGISTR! 

T,   79. 

Greijoyiiis  I.  piqm  ui  ilmihm  c/iistolis  clnv  cf  uvbilibus  Corsicuc  mt)itiat,  sc  Martniiini 
episciqnim  Alcricnsem  ct  Lconem  visitatorcm  ccclcsiae  Saoncnsis  constifuisse. 

5'Jl,  Aui). 
Cijdil.   R  ct  !■ :  Iiidictio  IX.  cap.   7ii. 
Edd.   31:  Lib.  I.  ep.  80:  G:  Lib.  I  ep.  7li.  -    laffe  Rcfi.   1147  (784). 

CtREGOEIUS  clero  nobilibus  corsicae  a  pari  duas. 

lU  si  vos  miilto  iani  tempore  sine  pontificc  esse  Dei  ecclesiani'''  non  doletis,  nos 
tamen  dc  cius  regiminc  cogitare  et  suscepti  cura  compellit  officii  et  vestrae  quam- 
plurinuim  caritas  dilectionis  adstringit  ^" ,  scientcs,  quod  in  eius  gubernationibus  ani- 
nuirum  vestrarum  simul  consistat  utilitas.  Nam  si  grcgi  pastoris  cura  dcfuorit,  facile 
laqueos  insidiatoris  incurrit.     Ea  de  re,  quoniam  ecclesia 

Alarensis'^     sacerdotis      Saonensis'=    saeerdotis    diu     est    auxilio    destituta    necessario'' 

diu   est  auxilio   desti-      duximus,  Leoni  fratri  et  coepiscopo    nostro   eius  operam  visi- 

tuta,  necessario''duxi-      tationis  iniungere.     Cui  etiam  in  ea  paroecliiisque  ipsius  pres- 

mus,  Martinum  fratrem     byteros  atque  diacones  concessimus  ordinandi  licentiam,  eunique 

et    coepiscopum   nost-      rebus    cius.   quousque    illic    fuerit,    ut  proprium  pontificem  uti 

rum  ibidem  cardiualem      permisimus.      Ideoquc    scriptis    praesentibus    admonemus ,    uti 

consistcre''      sacerdo-      praefatum  visitatorem  caritas  vestra  cum    omni  devotione  sus- 

tem^ '.  cipiat  eique  s  oboedientiam  in  his  quae  rationi  conveniunt  sicut 

ecclesiae  dccet  filios  exliibeto,  quatenus  omnia.  quae  ad  utili- 

tatem    superscriptae    pcrtinere    cognoscitis'^    ecclesiae,   vestra 

valeat  devotione  suffultus  implere. 


I,  80. 

Grcgorius  I.  papa  Laurentimn  cpiscopum  Mcdiolanenscm  liortatur,  ut  iiiittat  cmn  quo 
de  pecunia  ex  jidfriwonii  Siciliae  exactione  ab  eo  requisita  defmiatur.  591,  Awj. 

Codd.  R  et  r:  Lidictio  IX.  cap.  80. 
Edd.  M:  Lib.  I.  ep.  82;  G:  Lib.  I.  ep.  80.  —  lafjc  liey.  1149  (786). 

I,  79  in  titulo :  clero  ordiui  et  uuljilibus  ed.  iir.  —  curr.  iii  a  paribus  r  'J :  oni.  a  pari  duas  A' i{,  ed.  pr.: 
a  paribus  edd.   G.  31.  ")  Dei  ecelesia    corr.  in    in   Dei  ecclesia  r  2.  '')  astringit  li  3;    astringat  B  1. 

")  ecclesia  Alarensis  Sonanensis  codd.;  sed  Alareusis  corr.  in  Alirensis  »■  2:  Arasensis  R*l,  ed.  pr;  Sona- 
sausis  -fi*i;   Soanausis  ed.  pr.;    om.  Alarensis  ed.  31;  om.  Saonensis  et  scrihit  Alerieusis  ed.  G.  "^)  neces- 

sarium  edd.  G.  31.  i^)  constituere  edd.  f)  seguitur  in  codd.  Leoni  fi-atri  cet.  ut  in  secunda  columna 

posuivius;  Leoui  vero  r  J,  edd.  G.  31;  et  Leoni  r2;  post  Leoni  add.  manu  alia  autem  B  3.  TransposMimus 
nos  Saonensis  ex  priori  loco  (cf.  notam  c)  et  iterarimus  verba  sacerdotis  .  .  .  duximus  quae  si  desunt  epistola 
intellegi  non  piotest.  S)  cuique  E  1,  ed.  j»:  '')  ita  Rl;  coguoscitur  )•  J.  2 ;  cognoscuutur  edd. 

I,  79  Nota  A  pari  duas  hic  ujferte  docet  siiu/ulas  misscts  esse  epistolas,  qiMS  librariiis  inepte  con- 
traxif,  adiciens  uiii  decreto  verbu  atterius,  qxiae  iii  concepto  sine  dubio  ad  inargmem  eius  adscripta  ercmt;  cf. 
qiuie  dixi  ml  ep.  I,  24  in  nota.  Itaque  et  trjpographice  rerba  utrique  epistolae  propiia  per  columnm  distinxi. 
Codices  autem  et  editiones  hanc  rem  miniine  cognorerunt.  —  Miramur  in  titulo  plebem  praeter  usum  esse 
omissam.  Sed  cf.  cpp.  VI,  26.  X,  19.  —  Quae  hie  Corsis  nuntiat  pcmtifex  siwfidatim  in  epp.  I,  76.  77 
decreverat.  1)  De  sacerdote  cardinali  cf.  ep.  I,  77  iwt.  3. 

I,  80  Transmissa  Geniutm  ubi  episcopi  Mediolanenseji  inde  ah  illo  teinpore,  qiio  LaniiolKirdi  3tedio- 
lanum  invaserant  (a.  569,  Sept.  cf.  PauK  diac.  Hist.  Lungob.  II,  26),  cum  nmqna  paiie  cleri  sui  (cf.  infra 
ep.  III,  30)  residebant.  —  Laurentius  Mediolanensis  huiiis  nmninis  secumltis  episcopus  ut  Gavm  docet  annis 
573,  laii.  22  —  592.  Aiiy.  21.  sedit.  Ex  registro  discimns  certc  cum  a.  593,  3Iurt.  e  vitu  ium  decessisse  (ep.  III,  26). 


INDICTIO  IX.  AUG.  (I,  7fi.  SO.  Sl).  99 

GREGORIITS  LAURENTIO  EPISCOPO  MEDIOLANENSI. 

Scripta  fiatcrnitatis  vestrac  suscipiens  gratias  oninipotcnti  Deo  retuli,  qui  deside- 
rabili  me  sospitatis  cius  nuntio  rclevavit.  Quod  auteni  perhibetis,  ab  exactione"  pa- 
trimonii  Siciliae  provinciac  '  iuri  sauctae  cui  Deo  auctore''  praesidetis  ecclesiae  certam 
redhiberi  pecuniae  quautitatein,  pro  eo  quod  ab  actoribus  sanctae  Romanae  ecclesiae 
illo  in  tempore  patrimonii  ecelesiae  vestrae  celebrabatur  exactio^  necessarium  fuerif^, 
iuxta  tenorem  scriptorum  a  vobis  directorum  acceptarum  inlatarumque  pecuniarum 
summam  inspicere  et  totius  ratiocinii  meritum  subtiliter  indagare.  Quibus  perspectis 
nihil  a  sancta  Romana  ccclesia  ecclesiae  vestrae  allegatum  est  redhiberi.  Sed  quia 
dum  Constantius  diaconus  vester  ^  ad  ea  quae  obiecta  a  nostris  fuerant  aliud  alle- 
gavit,  examen  negotii  venit  in  dubium,  quod  subtilius  poterat  ventilari,  si  persona 
existeret,  cum  qua  definiri  aliqnid  stabiliter  potuisset.  Proinde  necesse  est,  ut  san- 
ctitas  vestra  hac  de  re  personam  instituat,  cum  qua  Romana  ecclesia  aliquid  debeat 
solide  definire,  ut  sive  nihil  debet  ex  iudicio  pateat,  seu  si  quid''  debet"  et  restituit^ 
persona  quam  instituitis  securitatem  sollemniter  emittat. 


I,  81. 

Gregorius  I.  papa  lanuario,  archiepiscopo  Caralitano,  mandaf,  ut  Liheratum  diaconum 
amhitione  inflaftint  ulfmmm  infer  diacones  constitunt,  qumi  sinr  episcopi  cessione  non 
incardincf.  5f)l,  Aug. 

Codd.  R  ct  r:  Indidio  IX.  aip.  Hl. 

Edd.   M:  Lih.  I.  ep.  S3;  G:  Lih.  I.  ep.  .S7.  —  laffc  Beii.   IJ.JO  (7ST). 

GREGORIUS  lANUARIO  ARCHIEPISCOPO  CARALIS  SARDINIAE. 

Scriptis  tuis  cor  nostrum  laotificasse  dinosceris,  quod  te  mandatorum  nostrorum 
memorem  fuisse  testatus  es.  Et  quia  memoriter  rctinemus  ea.  quae  nos  fraternitati 
tuae  mandasse  commemoras,  quemadmodum  disponcndum  sit,  ubi  vohintatis  nostrae 
expectatur  auctoritas,  scriptis  breviter  praesentibus  respoudemus.  Liberatus  igitur, 
de  quo  nobis  tua  fraternitas  indicavit,  qui  diaconii  fungi  perhibetur  officio,  si  a 
decessore  tuo  non  factus  est  cardinalis  ^,  ordinatis  a  te  diaconibus  nulla  debet  ratione 
praeponi,  ne  eos,  quos  consecrando  probasse  cognosceris,  reprobare  supponendo  quo- 
dam  modo  videaris.     Praedictuni  itaque  Liberatum.  qnem  reprimendus  ambitionis  inflat 

/,  80     versus  4  post  titulum  vacuos  relimjuit  r  2.  ^)  ob  exactionem  11 1.  '')  auctore  ovi.  r  1.  2. 

'')  ftiit  edd.   G.  M.  '')  si  quid  emendavi  ex  aliquid  ut  codd.  et  edd.  cj  dcbuit  cdd.  pr.  M.  ')  {oiii. 

et)  i-estituat  ed.  O ;  ot  restituet  ed.  pr. 

1,  81    in  titulo :  Caralus  r  2;  Caralli  E  1. 

1)  De  hoc  pcdrimomo  Mediolanensi  in  Sicilia  ride  Ca.tsiodovi  Vnrifi<<  II,  29,  vU  Tlimlm-icus  rex 
Adikic  sciiatcni  penmtus  petiiione  Euslorijii  episcopi  Mediohmeiisis  cc.  a.  .j04  imiecipii,  ut  praediis  vel 
hominibus  illius  ecclesiae  intra  Siciliam  constifcutis  tuitionem  praestefc.  Idem  jmtriimnium  Juthes  in 
G^-egmii  ep.  XI,  6:  quia  unde  possunt  alimenta  sancto  Ambrosio  servientibus  clericis  ministrari  nihil 
in  hostium  locis  sed  in  Sicilia  efc  in  aliis  reipublicae  partibus  consisfcifc.  2)  Primo  forsitnii  iiini^ionia 

LafUiobardieae  tempm-e.  3)  Idem  esse  ridetur  Constantius  hic  ac  sticcessor  LaurentH.     Cf.  ep.  III,  29, 

in  qua  eligemlus  in  episcopidum  Constantius  diaconus  MedioUmensis  ivcatur. 

I,  81     De  lanuario  archiepiscapo  ef.  ep.  I,  60.  1)  Diacoinix  ciirdiiudis  ent  iirchidiacoiiiis  tiiit  qiii 

2>riiiiiif!  e.<t  lyrdiwis  diaeonmiim;  cf.  sMpra  not.  3  ad  ep.  J,  77. 


100  GREGORH  I.  REGISTRT  INDICTIO  IX.  AUG.  (I,  82). 

spiritus,  onmi"  instantia  ab  intentus''  sui  pvavitato  coinpcscc  ot  ultimum  inter  diacones 
starc  constitue,  ne  dum  se  inlicite  praeferri  contendit,  inmeritus  loco'^  in  quo  nunc 
situs  est  iudicetur.  Cuius  tamen  si  oboedientia  fueris  invitatus  et  eum  post  haec 
facere  cardinalem  volueris,  nisi  pontificis  sui  cossionem''  sollemni  more  meruerit,  ab- 
stinendum  ab  eius"  incardinatione  meminoris:  quoniam  aequitati  convenire  non  ani- 
bigis,  ut  aliis  servare  non  differas,  quod  ipse  quoque  tibi  servari  desideras. 


I,  82. 

Grcgorius  I.  papa  Ullaro  notario  Africm  iniumjit ,  id  Argcntium,  cpiscoimm  Lami- 
gensem,  concilio  coacto  variorum  criminum  rationem  rcposcat.  ^91,  Awj. 

Codd.  R  et  r:  htdictio  IX.  cap.  82. 

Edd.   M:  Lih.  I.  ep.  84;  G:  Lib.  I.  cp.  82.  —  Jnffe  Rey.  11.51  (788). 

GREGORIUS  IIILARO  NOTARIO  AFRICAE. 

relicissimus  atque  Vinccntius  diaconcs  ecclosiae  Lamigensis  ^  oblata  petitione 
quao  tenetur  in  subditis  suggessorunt-'^,  ab  Argentio  eiusdoni  civitatis  episcopo  gravom 
se  iniustitiam  portulissc  et  accepto  praemio  Donatistas  in  occlesiis  fuisso  praepositos, 
eumque  inter  alia  non  leve  aliud  facinus  quod  dici  nefas  est  commisisse  commemo- 
rant.  Propterea  experientiae  tuae  praosentis  praocopti  pagina  duximus  iniungendum, 
quatenus  praefatum  opiscopum  idoneae  satisdationi ''  committere  non  ommittas  tuaque 
instantia  in  loeis  illis  fiat  ex  more  concilium  et  omnia  secundum  oblatae  textum 
petitionis  canoniec  corampositis  partibus  subtili  indagatione  perquirant''.  Et  quae- 
cumque  eorum  fuorint  iudicio  terminata,  te  exequente  modis  omnibus  compleautur. 
Ita  ergo  cum  omni  te  vivacitate  liuic  causae  volumus  praebere  instantiam ,  ut  ad 
oxaminanda  quae  iussiinus  nulla  possit  subnecti  dilatio'',  sciturus  non  in  levem  te 
offensam  incurrere,  si  nostra  fuerit  quacumquo  excusatione  lentata''  praeceptio. 


!>)  cum  H  1.  '')  intentus  c/.  cp.  1,45  p.  72  Un.  6.  <•)  locuiii   r1.2:    locci  121.  '')  rorr. 

!n  concessioueni  II  1;  concessionem  et  ed.    (f.  '')  onnii  cdd.   O.  3f. 

I,  ,s-J     iii  tiliilo:  llilario  i?*i,  edd.  pr.   G.  —   monaclio  Africae  codd.  et  edd.  Notario  scrihendum  pulo, 

(cf.  sii/lii  ndtariuiii  iii  iioniine  corrupia  in  ep.  I,  73  not.  m).             ^j  subgesseruut  i?  /.             •')  ita  r  2;  corr. 

in  satislUtioni  lil;  satisiactioui  rl  ei  edd.  >-')  perrjuirantur  li  1,  edd.  G.  M.  <*)  corr.  c.r  latio  It  1. 
")  corr.  ex  lenta  lil,  r2;  leuta  et  r  1. 

I,  82  I)c  Ilihiro  cltariiiliirio  seu  noiario  ct  recioir  patriiiuniii  pcr  .ifricaiit  ride  iiol.  2  ad  ep.  I,  7:-i. 
Ouius  offlcium  et  iii  iiiislni  epistnla  oxperientiae  iiliilu  (liii.  loj  apciie  imlicutur.  Necessario  iijitur 
instyripticmem  codicuiii  iiwjiiaiii   iiiiiliiriiniis.  i)  Quac   sil    Lamiijensis  ecdlesia  inceiium  est,   cmn   duos 

cpiscopos  dircrsarinii  sediiiiii  Laniiggigensium  {siiic  didiio  idciii  ac  Lamigensium)  proferat  in  prorincia 
Numidia  Niiiiliii  jiror.  Afric.  (MG.  SS.  antiq.  III,  l  p.  liCl  Cf  etiam  Africaw  christiauam  (cd.  Morcelli 
I.  Iii7,  Ilrixiac  istli),  idii  lialics  siiiiili  iiiniiiiir  lirniriiriiliuiii  Liiiiiiiiriisrm  rpisciijiiiiii .  ipii  riiiii  Diiiiaiislis 
iiiiiiii    III  nilliiliiiiirm   1'arlliiiiliiiiriisriii  irlrhniril. 


IN  NOMINE  DOMINI. 


MENSE  SEPTEMBRIO  INDICTIONE  X. 
II,  1. 

Narratio  dc  dcpositioiic  Lainrntii  arcjiidiaconi  ct  prnniotionc  Hoiiorati. 

r>91,  Scpf. 
Vodd.  R  et  r:  Indictio  X.  sine  nnmero  ante  aip.  I. 
Ed<l.  M:  Appeiuh  ■>;  G:  Lilr   TI.    Iiid.  X.  .s/iie  iiiiiiiero  iinle  ep.   1. 

lemporibus  papae  Gregorii^,  consulatu''  Mauricii  augusti  anno  septimo  '  depo- 
situs  est  Laurentius,  qui  prinms  fueraf"  in  ordine  diaconii  sedis  apostolicae,  propter 
superbiam  et  mala  sua  quao  tacenda  duximus.  Et  factus  est  archidiaconus  Honoratus  ^ 
coram  omnibus  presbyteris,  diaconibus,  notariis  atque''  subdiaconibus'',  vel  cuncto  clero 
in  Basilica  Aurea  ■'. 


11,1     *)  donmi  Gregorii  pjipae  R*  1.  '')  ita  Rl,  rl;  consul.  (compend.,  quod   iii  margine  inter- 

pretalur  coiisulatu)  »•  2;  consulatus  edd.   G.  31.  <^)  ita  R  1;  om.  fuerat  r  ].■>,  scd  ndd.    crat   m.    secnnda 

r2;  fuit  R*  1.  ^)  ita  R  1;  notariisque  rl.2;  notariis  subdiaconibusque  R*  1.  «)  subdiacouis  rl.2, 

sed  corr,  in  subdiaconibus  r  2. 

II,  1  Ufrum  ea  qiiae  supra  narraniur  a  papa  in.  concilio  (jefta  fuerint,  annim,  qiiaeritiir.  Sed  rede 
ut  mihi  ridetur  Hefele  ConciliewjeschicJiie  col.  II,  de  Jtoe  capiie  tacet,  cum  inter  clerum  episcopi  jn^aemiies  non 
tradaniur.  1)  Sine  causa  de  tempore  Jmius  ca/pitis  diMtat  CrussanvUleus.   Mauricii  consulatus  annus 

jyrimus  (cf.  TJieopJmnem  ed.  Bonn.  p.  390  et  Murnlt  1.  J.  p.  244  sqq.)  ah  anno  5S3,  Dec.  20.  currii.  Igitur 
annus  7.  comulatus  eius  in  mensem  Sept.  ind.  X.  mire  ccmrenit.  Grcgorium.  autem  ordiimtiones  mense 
Septeinbrio  fecisse  etiaiii  in  Lihro  Fontif.  suh  Vita  Gi-egm'ii  I.  refeiiur,  uhi  an  nostra  ordincdio  inteJlefjenda 
sit,  in  didfio  relinquo.  ■>)  Laurentium  cum  Honorcdo  eonfnndit  Guss.  et  apocrisiarium  eum  Constan- 

tinopolitanum  esse,  qtci  Gregwio  ipsi  in  Jwc  munere  successerit  suspnmtur;  (cf.  cpiae  supra  ad  epp.  I,  0.  47 
monuimus).  Sed.  iiec  quod  Hotioratum  atiingit  ad  tutnc  sententiam  accedo.  Hcmmutiis  enim  ccpocrisiariiis 
jmtcriori  adJmc  tempore  fiiit  (cf.  epp.  II,  36.  III,  n.  7)  ct  seiiipcr  diacomis  mmupiam  arcJiidiaconus 
titulotur.  3)  BasiJicam'  Auremii   aiit   Constantiniaiunii.    quiini    iiunc  Lateranensem  dicimus,   iibique 

inireii  uiiisirii  ili'iiictiiiii  fiiiKse  rifcrt  Iiiliiiiiiies  diac.  aiiiio  l-Jiiii.  (T)c  cccloiiii  Liitcruiiciisi  iqi.  MidiiUim 
Mus.  Itul.  II  oii:s.j 


102  GREGORII  I.  REGISTRI 

II,  2. 

Pracceptlo  Gregorii  I.  papue  (h  Ufania  niaiorc,  qnac  in  fcsto  annnae  dexwtioms  a 
S.  Laurentio  in  Lucina  ad  Vatieanimi  procedat.  591,  S&pt. 

Codd.  B  et  r:  Indidio  X.  sine  nnmero  ante  cap.  1. 
Edd.  31:  Appeiid.  3;  G:  LUi.  TI.  Ind.   X.  niiie  numero  riiite  ep.  1.   —  laffr  Fef/.  lir,3. 

TN  NOMINE  DOMINI.   CHARTULA  QUAE  RELECTA  EST  DE  LAETANIA 
MAIORE  IN  BASILICA  SANCTAE  MARIAE. 

Sollemtiitas  annuae  dovotionis,  filii  dilectissimi,  nos  ammonet,  ut  laetaniam  quae 
maior  ab  omnibus  appellatur  sollicitis  ac  devotis  debeamus  auxiliante  Domino  menti- 
bus  celebrare,  per  quam  a  nostris  excessibus  eius  misericordiae  supplicantes  purgari 
aliquatenus  mereamur.  Considerare  etenim  nos  convenit,  dilectissimi,  quam  variis 
continuisque  calamitatibus  ^  pro  nostris  culpis  atque  offensionibus  affligamur,  et  qualiter 
item^  coelestis  pietatis  nobis  subinde  medicina  subveniat.  Sexta  igitur  feria  veniente'' 
a  titulo  beati  Laurentii  martyris  qui  appellatur  Lucinae^  egredientes,  ad  beatum 
Petruni  apostolorum  principem  Domino  supplicantes  cum  hymnis  et  canticis  spiritali- 
bus  properemus,  ut  ibideni  sacra  mysteria  celebrantes,  tam  de  antiquioribus  quam  de 
praesentibus  beneficiis  pietati  eius  in  quantum  possumus  referre  gratias  mereamur. 


II,  3 

Gregoritis  1.  papa  Petro  notario  (Regiensi)  praecipit,  id  monasterii  S.  Archangcli 
temiitatcm  sttblevet  et  pensionem  tcrndae  ecclesiae  Rotnanae  niinuat.  ')91,  Scpt. 

Codd.  B  et  r:  Indictio  X.  cap.  1. 
Edd.  M:  Lib.  II.  ep.   1;  G:  Lib.  II.  Iiiil  X.  ep.  1.  —  laffe  Bey.  11, U  (789). 

GREGORirS  PETRO  NOTARIO. 

Monasterium  sancti  Archangeli  quod  Tropeis '  est  constitutum,  indicante  prae- 
sentium  portitore ,  victus  habere  necessitatem  didicimus.  Ideoque  experientia  tua 
diligenter  invigilet,  et  si  eiusdem  loci  monachos  bene  se  tractare  noveris,   in  quibus 

II,  2  iii  titulo:  om.  in  nomiiie  domini  ii*/  (ubi  inscribilur  hoc  caput:  incip.  epistole  ex  registro  sancti 
Gregoi-ii  pape  indictione  X)  et  edd.  (i.  M:  —  Karta  E*  1 ;  charta  edd  O.  M;  —  relicta  Ii*l,  edd.  G.  M. 
*)  ita  B  1;  item  07n.  R*l;  idem  r  1.  2  (corr.  in  eadem  r2).  ^)  om.  veniente  R  1. 

II,  2  Basilica  S.  3Iariiie  (niinc  S.  3Iaria  ilaflpiorej  sita  iii  urhe  inter  septentriones  et  orientem 
solem.  —  Cf.  cum  Itoc  aipite  aliam  laetaniam  qiiae  dicitur  sejitiformi.^  infra  XIII,  2.  Laetania  nostra  ctiins 
annirersarium  celebrat  papa  et  quae  iam  ante  Ch-eporii  tempm-a  instituta  esse  ridetiir,  an  sit  recte  Imc  loco 
sub  mense  Septembri  iii  reriistrum  inseripta  praeietiim  cum  in  pi-incipio  indictionis  liiteras  praecedat,  non 
satis  liquet.  1)  Laywjobanlorum   inrasionem,    inundatiomm    Tiberis,    inguinariam  pestikntiam   (cf. 

6h-egorium  Tiiron.  Hist.  Franc.  Lib.  X.  c.  1  et  Fauhim  diac.  Hist.  Lanffob.  Lib.  III.  c.  24)  inteUex/it 
Gregcrrius.  2)  Hixlie  S.  Lorenzo  iii  Lucina  (in  ria  quae  Cryrso  dieitur)  quae  ecelesia  jiaullo  distat  a 

S.  Petro,  utraque  basilica  inter  septentriones  et  occasum  solis  spectante. 

II,  3  Petnim  notarium  cum  Petro  subdiacono  confumlit  Idlmniies  diaconus  (Vitn  G-regorii  I. 
LUi.  II.  c.  55)  inscribens  hane  epistolam:  item  eidem.  cum  epistola  pinecedat  I,  18:  Petro  subcliacono 
titiilata.  Fuit  aufem  Petrus  notarius  Rommiis  ut  ex  ep.  V,  9  patet  Beyii  constitutus,  xibi  ecclesiae 
Bomimie  res  in  Briittiorum  prorincia  cujendas  in  neyotio  Iwdjuit.  1)  Tropui  urbs  Bruttiorum  nuiritima 

ad  Vaticanum  jnmmntorium  sifa,  liaud  irrocid  ah  ciritate  rpiae  3IrmteIeone  IukHc  appellrdur  et  sub  urchiepiisco- 
pKilu   iiuiic  Ihyiensi  eiiiistiliita. 


TNDICTin  X.  SEPT.  (II.  i.  ;!.  4).  lo;^ 

eos  necessitatcm  haberc  manifesta  veritate  patuorit,  eis  ^'  subvenire  hac  auctoritate 
suffultus,  niodis  omnibus  festinabis,  sciturus  tuis  csse  rationibus  quicquid  nostra  prae- 
ceptione  praebueris  iniputandum.  Scd  et  terrulam  ecclcsiae  nostrae  vicinam  sibi, 
quam  solidum  unum  ct  trcmisscs  duos''  pensitare''  asserunt,  require'';  si  ita  est", 
libellario  ^  nomine  ad  summam  trcmissis  unius  habcre  concede'.  Studii  ergo  tui  sit 
haec  omnia  ita  complere,  si  sicut  dixiraus  eius  loci''  monachi  in  Dei  scrvitio  sicut 
decet  sollertcss  extitcrint''. 


II,  4. 

(ircfioriHs  I.  jiii.jKi.  Pracicdiciiun  cpiaco])!!.!!!.  (Niiruii:iii:ciii )  inuHc.i,  tit  cniii  iu  cicilu,tc 
ciiis  mortalitas  valdc  ijrasset.ur  Bomanos  ct  Lamiobanlos  iu  co  loco  dcycutcs  et  maximc 
(jcntiles  et  hacreiios  ad  veram  fidem  convertat.  591,  Scpt. 

Cudd.  B  et  r:  Indiclki  X.  cap.  i. 

Edd.  M:  Lib.  II.  ep.  2;  G:  Lib.  IL  Ind.  X.  cii.   2.  —  laffc  Brii.   1155  (7<.i(i). 

GREGORIUS  PRAEIECTICK)  EPISCOPO. 

J  crvenit  ad  nos,  peccatis  immincntibus  in  civitate  vcstra,  id  cst'"'  Narnicnsi ', 
mortaiitatcm  ^  omnino  grassari'\  Quac  rcs  nos  nimis  addixit*^.  Quamobrem  salutantes 
fraternitatem  tuam  instantissime''  suademus,  ut  a  Langobardorum  sive  Romanorum'= 
qui  in  eodem  loco  degunt  admonitione  sivc  exhortatione  nulla  ratione  cessetisf,  et 
niaxime  as  gcntilium  cf'  hcrcticorum,  ut  ad  vcram  rectamquc  fidem  catholicam  con- 
vertantur.  Sic  enim  aut  divina  misericordia  pro  sua  forsan  cis  conversione  ct  in  hac 
vita  subvenict,  aut  si  cos  migrarc'  contigcrit,  a  suis ,  quod  et  magis  optandum  est, 
transeunt''  facinoribus  absoluti. 


II,  3     "■)  ei  )•  2.  'J)  curi:  ex   (luas  r  1.  '^)  peiisita   /•  /;    peiisitaiii    Ivh.    di.ac.   trrefjorii  Vita 

Lib.  II.  c.  55.  J)  ita  E  1;  res  rl;  om.  r  2,  edd.  f)  add.  sibi  ed.   G.  f)  loci  ((jiiod  cum 

ceteris  edd.  addoj  om.  codd.  et  loh.  diac.  l.  l.  s)  sollerter  corr.  ni  soUertes  B  1,  r  2;  sollerter  edd.  O.  M. 

^)  perstiteriiit  edd.  G.  M. 

II,  i  in  titulo:  Praeiectiiciu  r  1:  Prelectino  B*l:  Praeiecfiue  ed.  pr.:  Praeiecto  ed.  31,  quoe  iiro 
lectione  sua  '  Vatic.  plurimos  Norm.  Corb.  Beyios.  Andeij.'  evocat.  Item  loh.  diac.  in  Vita  Oreyoi-ii  I.  Lib.  II. 
c.  50,  nbi  in  ed.  M  ex  'Bec/.  et  Utic'  leciio  Proiecto  citatur.  —  Naniiensi  add.  edd.  G.  M  et  loh.  diac. 
(ed.  M)  l.  l.  a)  om.  id  est  edd.  G.  M;  om.  id  est  Narniensi  loh.  diac.  ^)  corr.  in   crassari  r  1. 

c)  afflixit  ed.   O.  '')  modis  omnibus  (^iro  instantissime)  edd.   O.  M.  «)  sive  Roraanurura  om.  ed.  pr. 

f)  cesses  U  1.  i)  om.  a  i2*i,  ed.  pir.  ^)  om.  et  B*  1,  ed.  jir.  i)  migrari  B  1,  r  2.  ^)  transient 

edd.    0.  M. 

2)  Liljellarium  a  hhdJo  (ep.  I,  42  p.  6-1:  volunnis  ut  securitatis  liljellos  de  pensioniljus  facias)  ita 
ut  libellaticum  (ibklemp.  65:  Libellatica  prout  summa  pensioni.s  fuerit  moderentur)  est  qwod  ad  conductionis 
librum  aut  pactum  spectat.     Libellarius  titulus  ctiani  in  Cassiodori  Var.  V.  7.  3)  Minuit  papa  pretium 

condMCtionis   qnatuor   quintis,   cnm   trcs   tremisscs  hahcut   solidus,   (piinqnc   igitur  tremisses  iiwnachi  antca 
persolverint. 

II,  4  Praeiecticii  (Narniensis  ut  ex  epistvla  ipsa  disciimis)  episcopi  alibi  iwn  fit  mentio.  De  p^-aede- 
cesscrre  eius  Cassio  Totilae  ret/is  teimpwe  ex  Dialogorum  Lib.  III.  c.  6  cmnpermus.  Quod  Aialogorum  caput  cum 
(h-egorius  sa-iberet,  i.  e.  anno  593  fin.,  tunc  multi  de  Narniensi  civitate  (Ronuie)  aderant.  Forsitan  ut  de 
noro  episcopo  eligendo  cid  papam  referrent.  Ceiie  a.  595,  lul.  5.  (ep.  V,  57 a,  cf.  ep.  IX,  60)  iam.  Praeiecticio 
successerat  Constantius  episoopus  Narniensis.  1)  Narnia  (nunc  Narni)  urhs  Uiidiriac  rn  Langobardorum 

potesta.te   iam   hoc  teinpm-e  fuissc   ridctur.  2)  Mortalifus   niiniruin  ciiius  caasii   fiiit  hies   inguinaria. 

Cf.  II,  2  not.  1. 


101  (iKEG(jRII  1.  REGISTRI 

II.  5. 

(irajoritts  1.  jiaptt.   flcrtnn,  'tiobilcs,  urdinciit  cf  jilcbcin  Ncapulitdiiofi  Itorliiltir,   ttl  in 
locunt  Dcinclrii  cpiscopi  dcpositi  siicccssorciit,  fjiuiiu  priiiitiiii  stibstittmiit.        iJDl,  Sciit. 
Codil.  R  et  r:  Iiulidio  X.  aqi.  3. 
Edd.  M:  Lib.  II.  ep.  6;  G:  Lib.  IL  Iml  X.  ep.  3.  —  laffe  Re{i.  im  (7'J3). 

GREGORIUS  CLERO  NOBILIBUS  ORDINI  ET  PLEBI 
CONSISTENTI  NEAPOLIM. 

'Juamvis  spiritalium  •'^  sincera  dcvotio  filiorum  pro  matro  ccclcsia  nullius  adhor- 
tationis  indigeat.  vcrumtamen  ne  sa^  ncglegendam  cxistimet  epistolari  dcbet  alloquio 
provocari.  Propter  quod  dilectionem  vestram  commonitione  paternac  caritatis  adgi'cdior, 
ut  profusis  lacrimis  rcdcmptori  nostro  unanimitcr  gratias  referamus,  qui  sub  tani 
pcrverso  doctore'^  vos  pcr  avia  gradi  non''  pertulit,  sed  indigni  pastoris  crimina 
publicavit.  Demetrius  ^  siquidem,  qui  nec  ante  episcopus  dici  mcrucrat,  tantis  ac 
talibus  negotiis "  inventus  cst  involutus ,  ut  si  secundum  suorum  qualitatem  facinorum 
iudicium  sine  misericordia  suscepisset,  divinis  mundanisque  legibus  durissima  procul- 
dubio  fucrat  morte  plectendus.  Sed  quia  paenitentiae  reservatus  sacerdotii  honorc 
privatus  est,  ecclesiam  Dci  sine  doctorc'  diu  vacare  non  patimur,  quia  et  canonicis  est 
regulis  constitutum,  ut  defuncto  vel  sublato  pastore,  diu  sacerdotio  privaris  non  dcbeat. 
Ideoque  caritateni  vestram  scriptis  praesentibus  duxi  neccssario  commonendam,  uti 
ad  eligendum  pontificem  nec  mora,  nec  discordia,  quae  consuevit  scandala  generarc, 
proveniat.  Sed  talem  vobis  cum  omni  sollicitudinc  personam  exquirite,  in  qua  ct 
omnium  adunata  possit  gaudere  concordia  et  sacris  nullo  modo  canonibus  respuatur'', 
quatenus  officium  quod  nefandissimus  hominum  male  gerendo  polluerat,  quisquis  illc 
cum  Christi  gratia'  fucrit  ordinatus ,  ipso  quoquc  suffragantc .  digna  valcat  ammini- 
stratione  complere. 


II,  6. 

G-rcgorius  I.  papa  Bucuudac  (Forinicnsi)  ct  Agncllo  (Fwidcnsi)  cpiscopis  mandut, 
id  unu  cum  Petro  episcopo  (Tcrracincnsi)  e.tquirunt,  num  vox  psallcntium  ex  loco  sub 
synagoga  in  ccclesiam  vicinam  ■pcrfcratur,  ct  si  nccessc  sit,  aliuin  lucuin,  ludaeis  assigncnt. 
Ceterum  ludaeos  gravari  vetat.  591,  Sept.  Oct. 

Codd.  P:  cap.  38  (inter  epistolas  Irul.  X.  cup.  1). 

Edd.  31:  Lib.  I.  ep.  10;  G:  Lib.  XII.  ep.  18.  —  laffi:  Reg.  1157  (T3ll). 

II,  5  hi  lUvlu:  plevi  corr.  hi  plebi  L'  1 ;  I)lebi  ;■  /.  'J.  —  cousisteuti  curr.  ex  coiisisteute  11 1:  cuusist. 
cum  lineola  abbrev.  rl.2;  consistentibus  edd.  O.  M,  quod  om.  ed.  pr.  —  ita  Neajiolim  r  1.  2 ;  Neapoll  111; 
Neapolini  ed.  pr. ;  Neapoli  edd.  6.  M.     Cf.  epp.  II,  12.  13.  -Y,  18.  li>.  »)  spii-ituaUuin  1!  1.  '')  si  r  2. 

<^)   add.  qui  r  2.  '•)  secutus  suvi  r  1 ,  ed.  M  et  codd.   ibi  citatos  Vatic.  liey.  Aorm.  Corb.  cel. ;  rectum  r  2, 

El;  sed  delet  el  suprascr.  non  B  1:  gradientes  ad  iter    rectum   perduxit   edd.  pr.  G.  «)  nequitiis  ed.   G. 

f)  ductore    ed.    G.  s)  add.    ecclesia    edd.    O.  M.  ^)  reppellatur   lU  ed.  M   citat   'Norm.    Gorb.   et 

nonullV.  ')  per  Dei  gratiam  ed.  G. 

II,  r,  Be  titnlo  cf.  epp.  I,  56.  .58  cef.  et  lyraesertim  Hqjel  Stddtereifassunf)  rmi  Itcdien  I,  185. 
1'Msqrj.    —    De   nora   electione  Neapolitani  antistitis  vide  et  epp.  II,  12.  13.  1)  Be  Bemetrio,  ciiius 

facinora  non  refenmiur,  cf.  ep.  I,  14. 

II,  6"  Cf.  ep.  I,  34,  et  de  ordiiie  ct  temporc  cins  quiie  disserui  in  Neiies  Archir  JII,  592.  608.  — 
Bacaadam  episcopum  Formieusem   liabcs   iu  cpii.   I,  4  (not.  2)  el  I,  8.     AijiicHas  FuudcHsis   episcopas  post 


INDICTIO  X.  SEPT.  (II,  5.  G,  7).  105 

GREGORIUS  BAGAUDAE  ET  AGNELLO  EPISCOPIS. 
DE  IIEBREIS. 

Supplicaverunt  nobis  liebrci  Ten-acinae''  degentes,  ut  locum,  queni''sab''  svna- 
goge''  hactenus  habuerunt,  eum  illis"  nostra^  quoque  auctoritate  esset»  habendi '' 
licentia'.  Sed  quia  pervenit  ad  nos,  eo''  quod  locus  ipse  sic  vicinus  esset  ecclesiae ', 
ut  etiam™  vox  psallentium  perveniret,  scripsimus  fratri  et  cocpiscopo  nostro  Petro"', 
et"  si  ita  esset,  auf  vox  de  eodem  h)co  in  ecclesiae''  ore''^  sonaret,  ludeorum  cele- 
brationibus  privaretur.  Ideoque  fraternitas  vestra  cum  suprascripto"  Petro'  fratre  et 
coepiseopo  nostro  looum  ipsum  diligcnter  inspiciat,  et  si  ita  est,  aut"  aliquid  vobis 
ecclesiae"  fuerit  visum  officere'",  alium  locum  intra  ipsum"  castelkim  praevidete,  ubi 
praefati  Hebrei  conveniant,  quo  sua  possint  sine  inpedimento  ceremonia^'  celebrarc. 
Talem  vero  fraternitas  vestra''  praevideat",  si  hoc  fuerint  loco''  privati,  ut  nulla  cxindc 
in'^  futuro  querella'^  nascatur. 

Praedictos  vero''  Hebreos  gravari  vel  aftiigi  contra  rationis  ordincm  prohibemusf. 
Sed  sicut  Romanis  vivcre  legibus»  permittuntur'',  annuente  iustitia  actosquc'  suos  ut 
norunt''  nuHo  inpcdiente'  disponant.     Eis  tamcn  Ohristiana  mancipia  habcre  non  liceat-'. 


II.  7. 

Grcgorins  I.  papa  Vclod  magistro  militiim  milites  transmittit.  Monet,  nt  3I(irtii  et 
Vitaliani  consiliis-  titatur  et  Ariulfuin  (clucem  Spoletinum)  erumpentem  a  tergo  ndoriatnr. 
Familias  quasdam,  quae  cum  Mauricio  magistro  militum  sint,  dimitti  iuhet. 

Codd.  P:  aip.  43  (inter  epiMas  Ind.  X.  cajj.  0).  i}!)!,  Scpf.  27. 

Edd.  M:  Lih.  II.  ep.  .3;  0:  Llb.  XH.  ep.  >!.  —  Ixffe  A'c</.  11 -,2  (791). 

II.  I)  !u  lilidu:  Baiicaile  P  d  (Uaueiito  Pa  J  iii  iailice);  Baucaudae  Pb  1.  3.  7;  Paucaudae  Pb  3; 
Bauacde  P  b  4.  ij :  Bagaude  ed.  /ir.  ubi  ep.  in  fine  Ind.  VII  (pars  XIII.  fol.  141)  exslal.  —  episcopo 
Pa  1.  'J,  P  h  1.  7;  (epis  P  n  J.  I'b  I  in  iudiee).  —  Ebi"eis  et  sie  saepius  P  a  3,  P  b  1.  2.  3.  7:  Hebraeis 
Pa  2;  0711.  tle  Hebieis  edd.   tl.  M.  <>■)  deracine  eodd.  praeter  Pb3,  ubi  de  ratioue  ^«-o  terraciue;  Tar- 

racinae  edd.   O.  31.  '')  locuiunue   Pa  1:    quem    om.  Ph  2.  <:)  cuni   Pb  1;    oin.    sul)   P*7,    edd. 

<')  syuagoga  Pa2:    synagogij  Pb  4.  .5:    sub    synagoge   nomiue    see.  ed.  M    Vatic.  I).  ")  eum    illis   om. 

Pa  2.  '')  nostram  Pa   1.  B)  auetoritates    et  codd.  praeter  Pb  3,  tibi  auctoritatis   et  et  P*l,  qui 

praebet  verba  nostra;  om.  esset  Pa  2  et  sec.  ed.  M  Vatte.  D.  '■)  habentis  P  a  1.  i)  licentiam  P  b  4.  5  ; 

licentiam   (laremus  sec.   ed.  M  Valic.  D.  ^)  eo    om.  edd.   G.  M;  cf.  ep.  I,  il  p.  11,3  insinuavit  eo  quod. 

')  manu  post.   add.  Pb  1.  '")  add.   ail   eam   reluctantibus  codd.    edd.  G.  M;    add.    illuc  P*  1,  ed.  pr 

")  Petroom.  Pi4.  ")  oiii.  P  a  2,  P*  1,  edd.  2»:  G.;  ut  ed.  M.  P)  ut  Pa  2,  P*  1,  edd.  i)  ecclesia 

edd.  el  codd.  praeter  Pa  1.  ')  om.  ore  et  scribunt  resouaret  Pa  2,  P*  1,  edd.  ^)  .nyla  ss  P  b  1.  2 ; 

supradicto  P  a  2.  ')  om.  edd.  G.  M.  ")  ut  P  o  :?.  3,  P'^  1,  edd.  ")  ecclesia  codd.  (add.  in  P*i 

et  edd.jir.  G);  ecclesiae  scribimus  cum  ed.  M.  ^^)  sic  scribo  (cf.  ep.  34);  officium  codd.  ercejjto  P*i;  obfuisse 
P*l  et  edd.  =')  om.  P  a  2.  y)  cerimonia  Pb  4.  5;  suas  .  .  .   cerimonias  P*l  et  edd.  '^)  odd. 

locum  edd.  '■)  provideat  P  b  4.  .5.  '')  om.  loco  P*  1,  ed.  pr.  '^)  om.  in   P  b  4.  5.  '')  querela 

Pa2.  3,  Pb  4.  3,  P*  1.  «)  veros  P  a  1.  f)  prohibete  P  a  2.         B)  regibus  P  b  5.  '')  premittuntur 

P  a  2.         >)  ita  P  a  1,  Pb  1.2.  •')  noverunt  P«  2.  ')  disponente  P*l,  ed.  pr.;  inpediente   disponente 

disponant  ceteri  codd.  praeter  P  a  2. 

iiujrtem  Petri  Teiracinensis  episcopi  in  epiiacopatK,  etiain  viciiio  Terracinae  institntus  est  antii^te,i;  cf. 
ep.  III,  13.  1)  Be  Petro  ride  ep.  I,  34.    Epistola,  ciiiiis  Iwc  loco  meminit  papa,  deperdita  est.    Nam 

in  ep.  I,  34  nuscpuim  de  voce  psallentium  ludaem-um  agitiir.  2)  i,  e.  in  ostio  aut  vestilmlo  ecclesiae. 

3)  De  comlitiom  ludaeoruin  in  reym  Romaiw  cf.  Cod.  lustiniani  I,  9.  10  {I,  10:  ne  Christianuni  nian- 
cii^iuni  Iniereticus  vel  paganus  vel  ludaeus  haljeat  vel  pos.sideat  vel  circunicidat). 

//,  7  Exordium  ejjiatolae  mutilum  esse  credo.  —  Dc  rebus  hic  relatis  cf.  epp.  II,  32.  33.  Quomodo 
autein  una  cuiii  altera  colutereat,  mn  satis  apparet.    De  Vdoce  nihil  aliud  comperimus.     Sed  ex  Juic  ep.  sieut 

Reg.  Greg.  I,  14 


106  GREGORII  I.  REGISTRI 

GREG0KIIJ8  YELUCI  MAGISTRO  MILITUM. 
DE  PERSECUTIONE  ARIULFI. 

Kt  pi-idenr'  quideni''  expressinius'^  gloriae  vestrae,  qiiia'' milites  illic  erant  parati 
venire.  Sed  quoniam  inimicos  congrcgatos  et  hic  discurrere  epistola"  vestra  signifi- 
caverat,  haec  eos  hic  causa  retinuit.  Nunc'  vero  utile  visum  est,  ut  aliquanti  illic 
milites  transmittantur,  quos  gloria  tua  ammonoro  et  hortari  ut  parati  sint  ad  hiborem 
studeat.  Et  occasione  inventa  cum  gloriosis  tiliis  nostris  Martio^'  et  Vitaliano  kiquere, 
et  quaecumque  vobis  Deo  adiutore  pro  utilitate  rei  publicae  stetcrint'',  facite.  Et  si 
hic'  vel  ad  Ravennates''  partes  nec  dicendum  Ariulfum' '  cognoveritis  excurrere,  vos 
a  dorso  eius  ita  sicut  viros  fortes  condecet  laboratc'",  quatenus  opinio  vestra  ex 
laboris  vestri  qualitate  amplius  in  re  publica  Deo  auxiliante  proficiat. 

Illud  tamen  prae  omnibus  ammonemus,  ut  familiam  Ah)in"  et  Adobin"  atque 
lugildi  Grusingi''^,  qui  cum  glorioso  Mauricioi  magistro  militum  esse  noscuntur",  sine 
aliqua  mora  vel  excusatione  relaxes,  quatenus  venientes  illic  homines  pracdicti  viri 
cum  eis  sine  aliquo  inpedimento  debeant^  ambulare'. 

Data"  die  V.''  kalendarum  Octubriaruiii"'  indictione  X.'' 


MENSE  OCTUBRIO  INDICTIONE  X. 

II,  8. 

Gregorius  I.  papa  Muximianuni,  episcopum  Syracusanimi,  vicariiim  apiostolicac  sedis 
in  Sicilia  constituit,  maiores  catisas  suo  luclicio  reservans.  591,  Oct. 

Codd.  B  et  r:  Indictio  X.  C((p.  4. 
Edd.  M:  Lib.  II.  ep.  7;  G:  Lil>.  IL  Iwl.   X.  ep.  4.  —  I((tje  liefj.  11. yt»  (7i»6j. 

II.  7  In  tllitlo:  JlaiiuW  I' a  1.  Ib  4.  .; :  Uaiiiu.lri  iV/  /.•  llaiiolli  Pi  2:  J.ariuolfi  P li  S  {i(hl  inde.c 
Ariuulfi);    Barimilfi   P  li  7.  ")  ])ri(leui    vni.    eil.  pr.  '')  <iui(lem    om.   1' (t ,  Pb  4.  3,  edd.    G.  M. 

•^)  expressiuius  quod,  oin.    cuild.  scribimus  aiin  edd.   11.  M.  '')  om.  (juia   ed.  pr.  «)  epistula  P ((   1. 

f)  nani  Pa  2.  B)  Marcio   Ph  1;   Mauricio  edd.  pr.   O.;    Maurilio    ed.  31.  ^)  ita  codd.  et  ed.  i>r.; 

statuerint    edd.    (1.  Jf.  ')  luic  P  h.    —    Se(piilur    in    cod.  P  b   2  Jinito  folio  87    fol.  praecedens    76. 

^)  Ravennantes  Ph  1.  ')  JJariullo  corr.  in  Hariulfuni   P  b  4.  '")  laborare   Pa  1,  Ph  1.   2.  4.  ■'>. 

")  tamilia  maloini  P  a  2;  Maloiu  edd.  ")  adobini  Pa  2;  adoin  Ph  4.  ;'i.  P|  at(jue  om.  Pa  2,  Ph  4.  .5; 

grusindi  Pb  4.  5;  nigildi  atque  grossingi  ed.  jir.:  Vigildi  at^jue  Grussingi  edd.  O.  .M.  <i)  Mauritio  P  a  2, 

Ph.3.4.5:  Maurilio  ed.  M.  ')  uoscunt  Pa  2.  ^)  debeat  P  a  1,  P  h.  ')  ambolare  P a  I. 

")  Uata  —  iud.   X.   om.  P a  2,  edd.  *)  lio  ( pro  V.)   P h  3.  ^^)  com/ieiid.    oct.    cudd.     De  furma 

Octubriarum  (f.  notas  temjioris  jip.  4,  16.  2'.)  et  y(J,  S.  ^)  VJJ.   P*l. 

Meuse  cet. :  octuber  li  1;  oct.  (compend.)  r  1.  2.  Citat  ed.  M  liunc  meiisetn  e.c  Turon.  S.  (rat.  in  calce 
notartim  epistolae  in  R  et  r  jiraecedentis  i.  e.  e/i.  II,  5.     De  lectione  Octubrio  ef.  quae  sujira  ji.  4  monuimus. 

CvC  aliis  nwdo  dictis  coiistut,  exefrcitum  Pomimiiin  cotitra  Ariulfam  dncein  fipoletifmm  (de  quo  cf  Pauli 
Hist.  Langob.  Lih.  IV.  c.  16)  haml  procul  a  Spolcto  collectum  ftiisse.  (Dc  bdlo  Ariidfi,  cmtra  Momams 
'in  Camerino'  refert  Paulus  l.  l.  et  ibi  imperatovis  exercitum  etiain  nostme  cjiistolae  tempcn^e  sedisse  cmiicimus). 
Cui  cxerdtui  Pomnno  jyraefecti  erant  Vdox  et  Mauricius  atqiie  Vitalianus  el  si  recfe  codkes  scribiint  Martius 
itmiistri  militum.     Sed  Mauridits  et  Vitalianus  inter  magistros  jiriores  fuisse  ridentiir.  1)  Arinlfus,  nt 

e.v  Paiilo  discimus,  gentilis  adhiic  erat.  2)  Langobardorum  Ktd  /ortasse  Gothorum  nomim. 

II,  8  De  MuximkwAj,  ipii  rersiis  ftncm  unni  5'.)0  adhiw  fuerut  ubbas  nutmisterii  Poiimni  8.  Andreue  ud 
Clirum  Scauri  et  per  annum  in  palatio  cum  papa  rixit,  jyriusquam  episcopiis  crearetur  (ride  AA.  SS.  die 
t).  lun),  cf.  quae  adtulimus  ad.  ep.  I,  14 u  (p.  1.5).  De  vita  discessit  Mu.ximianus  iaiti  anm  504  ante 
menj<.  Non.  ut  patet  ex  ep.  V,  20. 


INDICTIO  X.  SEPT.  (II,  7).  OCT.  (II,  8.  !)).  107 

GREGnRIUS  MAXIMIANO  EPISCOPO  SYRACUSANO. 

Mandata  caelestia  efficacius  gerimus,  si  nostra  cum  fratribus  onera  partiamur. 
Proinde  super  cunctas  Siciliae  ecclesias  te  reverontissimum  viruni  Maximianum  fratrem 
et  coepiscopum  meum  vice''  sodis  apostolicae  ministrare  decerninius',  ut  quisquis  illic 
religionis  liabitu  censetur,  fraternitati  tuae  ex  nostra  auctoritate  subiaceat ;  quateiius 
eis  posthac''  necessarium  non  sit,  ad  nos  pro  parvulis  causis  tanta  maris  spatia  trans- 
meando  pervenire.  Sed  si  qua  fortasse  difficilia  existunt,  quae  fratornitatis  tuae  iudicio 
dirimi  nequaquam  possunt,  haec  solummodo  nostrum  iudicium  flagitent,  ut  suble- 
vati  de  minimis  in  causis  maioribus  efficacius  oecupemur'^.  Quas  videlicet  vices  non 
loco,  sed  personae  tribuimus,  quia  ex  transacta  in  te  vita  didicimus,  quid  etiani  de 
subsequenti  tua  conversatione''  praesumanius. 


II,  0. 

Gregorms  I.  ^jc/^ot  Fdici,  cpisrnpo  Mrsmnmsi,  maiKhd,  nf  hasilicam  (/iimi(laiii  in 
civitate  Messanensi  consccrct.  :')91.  Ocf.  :'>. 

Codd.  P:  caj).  39  (inter  ejJisto/ri-s  Ind.  X.  cap.  2). 
Edd.  M:  Lih.  11.  ep.  5;  O:  Lih.  XIL  ep.  10.  —  laffe  Reij.  1158  (796). 

GREGORIUS  FELICI  EPISCOPO  MESSANENSI. 
DE  ECCLESIA  CONSTRUENDA. 

lanuarius  diaconus*  ecclesiae  ''  Messanensis"^  potitorii''  nobis  insinuatione"  suggessit, 
quae  habetur'  in  subditis ',  intra  civitatem  Messanensem''  basilicam  se''  pro  sua 
devotione  fundasse,  quam  in  honore'  sanctorum''  Stephani  et  Pancrati'  et  Eupli '" 
desiderat  consecrari.  Et  ideo",  frater  karissime,  si  in  tuae"  civitatis  iure  consistit.  et 
nulkim  corpus  ibidem  constat  humatum,  percepta''  primitus  donatione  legitima,  id  est: 

11,8  iii   titulo:    siracusaiia    corr.  in    siracusano  Rl;    syracus    (rompenil.)  r  1.  2.  !i)  vicem  r  1.  2. 

^)  corr.  ex  post  hanc  R  1.  <^)  se(pdtur  in  r  1  inserta  quaedam  r/lossa:  ut  diificilia  quacque  romani   ponti- 

ficis  indicium  flagitent.  <')  conversatione  r  1,  edd. ;  conversione  R  1,  r  2. 

II.  9  in  tilulo  Mensanensi  {sed  in  indice  Me.sanensi)  Pa  1;  Mesanensi  Pa  2,  V  h  4.  5  et  indices  in 
Pb  1.  3.  4:   Messenensi  indej;  in  Pa  2  —  om.  ie  P!>  1.  *)  diacuuus  Ph  1.  '')  ecclesia  Ph  1. 

•=)  Mensanensis  Ph  1;  MesanensisPa  2.  3.  d)  petitori  Pa  1.  H:  petitoria  edd.  <=)  insinactione  P  a  2. 

f)  quia  haberet  Pa  2.  8)  in    civitate   Messanensi  edd.;  Men.sanenseni    Ph  1,  Mesanensi    Pa  2;    Mi.sa- 

nenseni    Pa  3.  ••)  om.  basilicam  se  et  scr.  j)Ost'devoiione':  fundatam  ecclesiam  P «  2.  >)  quae  in  h. 

Ph4:  hnnorem  Pb  3.-  '<)  sci  St.   Pb4;  Stefani  Pa  1.  ')  Pancratii  P a  2.  3,  edd.  "')  et  iMipli 

om.  Pn  2;  scr.  et  upli  Pa  1;  atque   eupli  Pa3,  edd.   G.  M;  atque  Empli  ed.  pr.  (fol.  141').  ")  edeo 

Pb  1.         o)  in  tuae  InPa  1;  add.  m.  post.  secundtim  in  Ph  1.  —  add.  diocesis  codd.  et  edd.         f)  |irecepta  I'h  1. 

1)  Cf.  ep.  I,  1  iM  Petrum  siMiaconHm  ricariatu  apostolico  in  Sieilia  restitiim  papa,  nimtiat. 
Ntinc  autem  Petro  hoc  muniis  adcmptum  esse  non  mireris,  eiim  iam  papae  in  aninw  fiierit,  ut  eum  Rmnam 
revocaret,  id  quod  mense  lulio  sequentis  anni  facfum  est  (cf.  ep.  II,  38).  Immerito  erfio  in  Codice  dipl. 
SicHiamo  I,  127  putatur,   eodem   tcmpwe  duos  institutos  fuisse  vicarios  apostolicos. 

II,  9  Fcrrmtilam  simillimam  huic  epistolac  Juibes  in  Libro  diiirno,  nhi  esl  n.  XI.  suh  tittdo  'Respon-ium 
oratorii  dedicandi'.  Secundum  hoc  exemphim  multae  compositae  siint  Ch'egorii  epistolae:  mdc  epp.  II,  15. 
IX,  5S.  71.  180.  233,  Xlll,  IS.  Adhibitum  esse  riMw  etiam  in  epp.  I,  52  (cf.  quae  inonuimus  ibidem)  et 
IX,  183.  Sed  pjane  cum  mstra  nulla  harum  epistolarum  consentit.  Usus  est  paullo  dimrsa  farmula  ut 
eandem  rem  exp^-imeret,  Gdasiiis  I.  papa  (ap.  Thiel  RomaHffrum  Pantificiim  epistolac  I,  449  epp.  34.  35),  cuius 
qiiaedam  rrrha  pi-opitcs  ad  nostram  epistolam  accedtmt.  —  De  Felice  Messcmensi  episcopo  cf.  ep.  I,  38. 
1)  Exemplum   lihdli  petitoi-ii  nec  in  fine  hiiius  epistolae,  nec  uhi  alias  eandem  fmwnlam  lef/imus  librarius 

14* 


108  GIIEGORII  I.  RKGISTRI 

a  praesenti''  finnuis''  a/*  tributi.s  liberos'  fisualibus  solidos  dcrein  ,  et  de  reliqua  sub- 
stantia  sua  sibi  tantumniodo  usumfructum  retineat,  —  quae  omnia  diligenter  inquire,  _ 
ut"  si  eorum^  quae  ofFeruntur  reditunni  qiiantitas,  vel  quae  tempore  mortis  reliquerit 
sartis"  teetis"  et  luminaribus  nec  non  alinioniis  servientium,  annua  possunt  prae- 
statione  sufficere,  ipsa^  munificentia''  gestis  niunicipalibus''  alligata  .  .  .  .''^.  Quod 
si  liaec  quae  diximus  per  soUicitudinem  tuam"^  inpleta  non  fuerint,  de  propria  sub- 
stantia  quanti  interfuerif  utilitati  ecclesiasticae''  te'  vel  heredes  tuos  satisfacturuni« 
esse  non  dubites''.  His  igitur  procuratis  benedictio  optata'  proveniat''.  Nec  ante 
dedicationis  munus  inpertias',  quam'"  superius  conprehensus  fuerit  ordo  donationis 
inpletus".  enuntiaturus"  ex  more  nihil  illic  conditoris  iuri  ulterins''  iani  deberi,  nisi 
processionis  gratia,  quae  Christianis  omnibus  iu  coinnuine  debetur-'.  Sanctuaria'''* 
vero  suscepta  sui  cum  reverentia  coUocabis'. 

Data''   die  III.'  nonarum  Octubriarum"  indictione  X. 


II,   10. 

<TiT(iorius  1.  popa  Saliiiio  suhdiacono  (liomano)  iiinnddt.  iit  hortniii  ijnniihm  parflir- 
noni  Euprqriac  tradat.  i>9],  Ort.? 

C.fM.  P:  caji.  40  (inter  episiotiifi  Tiul.  X.  cap.  3). 
EM.  M:  Lib.  II.  ep.  4:  G:  Lib.  XII.  ep.  P.i.  —  Liffe  Bet/.  UOO  (794). 

'i)  presente  Pb  1;  praesentis  Pb  4.  ')  anno  Fa    >:   anuis   Ph  4;   a.   pracsentis   anni    eihJ.  G.   V. 

s)  mn.  a  P a  l,Pb  3,  edd.  ')  liberis  Pa  >.  ")  et  Ph  1.  3.  '')  earnni  rndd.  «)  sarti  P ti  J, 

Ph  1.  xj  ticfis   Pri   U  Pb  1.  J.  s)  sufficere  rc  ipsa  Pn  ],  ed.  M.  '■)  add.  sit  edd.  G.  M. 

^)  nnmioipallilins  P  ti  1.  '')  iiulla  /lic  In  codd.  et  edd.  lacuna.  ")  soUicitudine  tua  Pa  2.         <•)  inter- 

fuerunt  Pa  1;  interfuerint  Pa  J.  «)  ccclesiae  Pa  2.  edd.   G.  M.  f)  oin.  te  codd.  (praeter  P  b  3J 

et  ed.  pr.  e)  satisfactnros  Pa    >.  'i)  dubitis   Pa  1.  ')  opcrata   Ph  4.  ^)  preveniat  Ph  1. 

')  impericias  Pb  1.  ">)  queni  Pa  1:  (jnae  Pb  4.  ,'i.  ")  inpletur  Pa  1.  ")  et  nunciaturus  Ph  1. 

1')  inre  alterius  P  a  2.  1)  sanctuarium  codd.;  sanctuaria  edd.  O.  M,  tptas  serpior.  ■■)  coulocabis  Pa  2; 

sic  corr.  e.r,    conlocavis  Pa  3;    collocabit  Pb4.  ^l  Data  .   .  .  ind.    X.    om.    etld.    (falso    Uata   die   Non. 

Octob.  ludictioue  10  ed.  M  notam  ex  'coll.  PaulV  i.  e.  e.r  Pa  1  citat).  ')  IIII,   P  ti  2.  ")  oct.    tiiit 

octb.  compend.   codd.  De  forma  Octubriarum  cf.  ep.  II,  7.  p.  106,  15. 

(cf.  epp.  1,  62.  II,  15  cet.)    iii    Gregorii  I.  reffistniin   recepit;   iiotiis  serrnrit   aiitein  petitnriiiiit    'iii    siiMitis' 
ndditiim  epistota  Symmichi  papae  a.  514,  lan.  11.  ap.  Tliiel  Eji)i.  Bom.  1'oit.i.  1,  729.  2)  Omissa  esse 

hic  rerlia :  praodictam  basilicam  sollemniter  consecres   aut  simUia  ex  ceteris  huius  formulae  eiiistolis  ceiie 
cognosces.  3)  Haec  rerba  etiiim  in  cpistola  Gelasii  I.  (Tltiel.  I.  I.  ep.  35)  lef/ititfiir ;  recte  iriittir  papa  'e.v 

■morc'  dicit.  4)  De  sancttiiiriis  cf.  cp.  I,  52  not.  2. 

II,  10  Ad  quem  mensem  jxmenda  sit  hacc  epistolu  adhttc  luicsito.  Nam  si  ordinem  eitis  in  collectione 
PatiU  conspicimus,  ptitet,  eam  aut  cuni  praecedenti  epistola  coltaerere  (i.  e.  cum  ep.  II,  9,  quae  est  data  die 
5.  Octoh,),  aut  ciim  epistola  sequenti  (quae  ep.  II,  31  in  registro  sid)  iiieiise  lulio  recejita  e,it),  aut  eam 
pertinere  ad  inensem  quemvis  infer  Octobrem  591  et  Itdium  593.  Ee.s  autem  in  epistola  ipsa  rdatae,  hanc 
quaestionem  non  definiunt.  —  Sahinus,  qtii  in  ceterix  epistolis  semper  dicitur  Sarinus,  stibdiaconus  regio- 
narins  (cf.  ep.  VIII,  16)  fuit  ecclesiae  Boimnae,  quo  tititlo  reyionarii  in  epp.  IX,  122.  X,  2  decirratur. 
(In  ep.  III,  10  'suhdiacoimiii  nostrtiin'  Gregm-im  euiii  appdlatj.  Ut  ex  epistola  nostra  discimus  tunc  Bomae 
fuit.  Sed  urbem  iam  mense  Oct.  592  rdiqtdsse  ridetur  (cf.  ep.  III,  lOJ.  Postea,  anno  599  (lan.  —  Sept. 
Oct.),  in  Brtittia  jrrotyinda  in  ciritate  Begiensi  defensoris  ecclmae  Boiiunuie  munei-e  fiinctus  est  (ride 
epp.  IX,  88.  89.  120.  122.  124  - 127.  X,  2j.  Igitur  in  ep.  IX,  110  inter  ceteros  defensor&s  in  tittdo  epistolac 
noiittiiatiir. 


INDICTIO  X.  OCT.  (II,  10).  DEC.  (II.  11).  109 

GREGORIUS  SABINO  SUBDIACONc^. 
DE  IIORTO   MONASTERK)   TRADENDO. 

Officio  piefaMs  inpellimur'',  iiionasteriis  provida  eonsidoratione  ferre  consultum, 
ne''  hii,  qui  Dei  sorvitio  deputati  esse"  noscuntur'',  necessitatem  aliquam'^  possint  quod 
avertat  Dominus  austinere*^.  Ideoque*^  experientiae''  tuae  liac  auctoritate  praecipimus ', 
ut''  hortum  Feliciani  quondam  presbiteri '  positum'"  regione  prima  ante  grados" 
sanctae  Sabinae"  '  excusatione  postposita  nionasterio  Euprepiae'',  in  (iuo'i  anciliaruni 
Dei  congreg-atio  esse  cognoscitur"',  iure  proprietario  possidenduni  tradere  sine  ambigui- 
tate  festinet,  quatenus  nostrae  iutae''  beneficio  largitatis  in  Dei  servitio  ipso  quoque 
suttVagante  securis*  mentil)us  perseverent ". 


MENSE  DECEMBRIO  INDICTIONE  X. 
II.  II. 

Grcqorins  I.  papa  Candido,  cpisnojw  dc  Vrhc  Vi'f.crc,  praccipit,  nf  Caliinmiof^o  ac/iro- 
tanti  (clerico)  consiiefa  cormnoda  cxsojvat.  ')91,  I)cc. 

Codd.  R  et  r :  Indictio  X.  cap.  .5. 

Edd.  M:  Lib.  II.  ep.  8;  G:  Lih.  II.  Ind.  X.  ep.  .5.  —  la/j):  Bef/.  mi  (797). 

GREGORIUS  CANDIDO  EPISCOUO  DE  URBE  VETERE. 
Lum  percussio  corporalis  ■*  utrum  pro  purgatione,  an  pro  vindicta  contingat,  Dei 
in  hoc  iudicium  ignoratur''.  non  debet  a  nobis  addi  fiagellatis  afflictio,  ne  nos  culpae 
quod  absit  offensa  respiciat '.  Et  quia  praesentium  lator  Calumniosus  pro  hac  pei'- 
cussiono  quam  sustinct  consueta  sibi  commoda  ab  ecclesia  vcstra  asserit  negari, 
idcirco  fraternitatem  tuam  praesentibus  liortamur  epistolis,  quatenus  nihil  eum  ad  per- 

11,10  In  titulo  Savino  P  b  3.  7,  P'l.  —  (liacuiiu  Pa  3.  —  mun,ist.  aJjbreviant  plurbni  codd.; 
monasterio  Pa  2,  Pb  2,  P*l;  monasterii  in  indice  Pa  1,  P  /i  1.  3.  4.  3;  add.  ancillarum  dei  P*l,  ed.  jn-.  — 
dando  Pa  2.  a)  inpellamur  codd.   (praefer  P  h  4.  .3  impellimur).  '■)  ut  1' b  4.  ^)  deputasse 

Pa  1.  3,  Ph;    conputati   sunt  P  a  2.  <•)  om.  Pa  2.  e)  necessitate  aliqna  Pa  2.  f)  sustineri 

Pa  2.  B)  ideo  Pa  2.  '')  ex    presentiae   Pa  1,   Ph   J.   2.  4.  .'>    {curr.  Ph  2    e.c    ex    preseute). 

')  hac  auctoritatem  pr.  Pa  1;    hanc  damus  auctoritatem  Pa  2.  ^)  uti   Ph.  ')  om.  qnondam  pres- 

biteri  Pa  2;  Feliciani  quod  praesbiter  Pa  1.  Pb.  ">)  (jui  positus  est  Pa  2.  ")  grados  codd.  jiraeter 

Ph  4.  .5.  ")  corr.  ex  Savinae  Pb  1.  1')  Euppriae  Pa  1;  Jiuprebriae  Pa  2.  <l)  qita  Pa  1.  Ph. 

'■)  est  congregatio  {om.  cognoscitur)  Pa  2.  s)  iure  Pb  4;  om.  iutae  edd.  ')  sccuri  J'h  3.  ")  ('Crse- 

querent  P  b  1.  Adnotat  ed.  M:  'In  Colhert.  .sic  clavditur  epist.  Die  fertia  Nonas  Octol).  Ind.  X'.  Qnac  siinl 
scilicet  verba  ejnst.  praecedentis. 

Mense  cet.  nostri  codd.  et  sec.  ed.  31.  Colb.  et  Turon.  S.  Gat. 

II,  11  *)  temporalis  R*l,  ed.  pr.  —  add.  imminet  in  mari/.  notans  'al.  non  lei/iliir  immiuet'  ed.  O, 
*>)  add.  et  ideo  in  marg.  adiciens  'al.  nnn  legitur  et  ideo'  ed.  G. 

1)  In  septeni  regimm  adhuc  nrhs  distiricta  fiiit,  qiiibus  sim/ulis  reffionarii  nofarii  rel  suhdiaconi  (cf. 
ep.  VIII,  16)  praefecti  erant.  De  loco  in  cpistola  nostra  citato  'regione  prinai  antc  ffradus  S.  Siibinae' 
■i.  e.  sub  Ai-entino  monte  cf.  ■Imdmi  Topograpfiie  der  Stadt  Rom  II,  317. 

II,  11  Transiuissa  per  Cahimniosu7u,  cfericiiin  ecclesiae  Urbis  Veteiis.  —  Cundidus  in  ep.  VI,  27 
cpiscopus  de  Urbe  vetere  maiore  appeJlatur.  De  praedecessore  eius,  lolmnne  episcopo,  cf.  ep.  I,  12. 
IJ  Apte  Alteserra  e^nstolaiu  IV,   7.3  cdid,  c.r  qua  itein  Grcfiorii  meiis  de  prcslnjteris  infrmis  iiiWflejiatur. 


\\0  (illEGf)RII  I.  REOISTRI 

eipieiula  quno  consueta  sunt  haec  egritudo  deboat  inipodire,  quia  diversis  in  ecclesia 
militantibus  varia  sicut  nosti  saepe  contingit  intirmitas.  Et  si  hoc  fuerint  oxomplo 
deterriti,  nulhis  de  cetero  qui  ecclesiao  militet  poterit  inveniri.  Sed  secundum  Kici 
eius  ordinem  quaeque  ei,  si  sanus  esset,  poterant  niinistrari,  de  ipsa  exiguitate,  quae 
ecclesiae  potest  accedere,  fraternitas  tua  divini  contemplatione'  iudieii  egrotanti  prae- 
bere  non  desinat,  quatenus  in  huius  rei  administratione  ad  elomosynam''  potius  videaris, 
quae  sunt  consueta  exolvendo'',  convertere. 


II,  12. 

Grrqoriiit;  I.  papa  Neapolitano  rlrro ,  ordini  rt  plrhi  ilr  Fanlo  rpisropo  (Nrprsino) 
ah  ris  in  srdrm  Nra.politanam  cleeto  non  assrntit.      Ut  ei  iiifrrim  oliordiant,  monrt. 

.',91,  Dcr. 
Codd.  B  et  r:  Indictio  X.  cap.  6. 
Edd.  M:  Lib.  II.  ep.  9;  G:  Lib.  II.  Ind.  X.  ep.  c.  —  laffi:  Be{i.  lir,-2  (T98). 

GREGORIUS  CLERO  ORDINI  ET  PLEBI  CONSISTENTI  NEAPOLI. 

Quale  de  Paulo  fratre  et  coepiscopo  ^  nostro  habeat  caritas  vestra  iudicium^, 
directa  a  vobis  delatio^  patefecit.  Quem  quoniam  ita  estis  in  paucis  diebus  experti, 
ut  eum  cardinalem  habere  desideretis  episcopum  ',  gratuianuir.  Sed  quia  summis  in 
rebus  citum  non  oportet  esse  consilium'',  et  nos  quid  fiendum  sit  matura  subinde 
Christo  adiuvante  deliberatione  disponimus,  et  vobis  melius  tractu''  teraporis  qualem 
se  exhibeat  innotescit''.  Ideoque,  filii  dilectissimi ,  praedicto  viro,  si  eum  vere  dili- 
gitis,  oboeditc,  devotisque  ad  eum  mentibus  occursione  pacificn  convenite,  quatenus 
ita  vos  ad  alterutrum  dilectio  mutuae  caritatis  adstringat*,  ut  inimicus  saeviendo 
circumvolans  in  nullo  vestrumf  viam  nanciscatur  ad  dissociandam  unanimitatem  qua 
subrepat.  Praefatum  quoque  episcopum  dum  fructum  animarum,  quem  desideramus 
Deo  nostro,  ipso  quoque  sufFragante  facere  senserimus,  quicquid  post  hoc''  de  eius 
persona  vestroque  desiderio  cordi  nostro  inspiratio  divina  ministrnverit,  faciamus''*. 


'^)  menior  ed.  /ir.  <•)  elemosinani   7?  1.  ^)  exsolvendo  r. 

II,  1-J  in  titulo:  cleru  li  1;  clero  om.  r  1.  2,  li*  1  et  edd.;  cf.  lilidum  ep.  II,  6.  —  blebi  r  1.2;  cori: 
pleLi  e.r  clero   It  1;    compend.  consist.  r  1;    Neapolim  Ii*l,  ed.  pr.  ")  delatio  superscr.  vel  re  R  1 ;  vel 

rodilatio  r  1;  dil.atio  r2;  relatio  edd.  •>)  concilium  r  2.  "^)  xupersrr.  pro  R  1.  <')  innotescet 

R  1.  <?l  .astringat   It  1.  ')  in  nuUo  viani  nanc.   ad  vestram  notntque  in  marff.  nulli  vestruni  ed.  (t. 

B)  li.aec  edd.  '')  corr.  in  faciaemus  r2;  faciemus  erM. 

II,  12  Dc  epixcoj/o  in  ecclesia  Neapiolilmm  jxist  Demetrii  depiiisitioncm  constitiiendo  cf.  cp.  II,  r>. 
1)  Fiiuliist  episcopu.<i  est  Nepesinus,  ut  apparet  ex  ep.  infra  II,  20  (ef.  ep.  II,  14).  2)  ludicium  partis 

solummodo  Neapolitanorum  fuisse  ndetm-;  eerte  Paiilus  administratm'  ecclesiae  consiitutiis,  nt  epp.  III,  1.  2 
docent,  multos  adversa/rios  hahiiit  Neapoli  et  saepims  in  ecclesiam  suam  Nepesinam  rererti  desiderahat 
(epp.  II,  18.  III,  33).  Anmo  593,  Mai.  denique  Nepesinis  redditus  a.  595,  lul  5.  sub  titulo  Pauli  episcopi 
Nepesini  conciUo  subscripsit,  (cf.  epip.  III,  35.  V,.57a).  Postea  nihil  de  eo  audimwi.  3)  i.  e.  episcopum 

propi-ium;  cf.  quae  monui  ad  ep.  I,  77  twt.  3.  Falso  Alteseira  ad  ep.  II,  0  (p.  74)  de  officio  eiiiscopi 
cardinalis  seu  visitatoris  agit.  4)  Usque  ad  ann.  593,  Mai.  Paulus  quumvis  inritux  ecclesiae  Nea- 

pilitanae  nefptia  msitatoris  munere  fum/ens  administrant.  Posteu  Fmiuimtus  electus  est  episcopus  projrrius, 
(jucm  iiule  iih  mcnse  Augusto  a.  .593  in  refiisfro  nostro  li(d>rmus. 


INDICTIO  X.  DEC.  (II,  12.  13).  lAN.  (II,  14).  1 1  ] 

II,   13. 

Greyorius  I.  pcqm  Paulo  cptscopo  (Nepcsino)  administralioncm  Ncapolitanae  ccclcsiae 
delegat,  concedens  ei  itira  qiiacdam  episcopi.  591,  Dec. 

Codd.  R  et  r:  Tndidio  X.  cap.  7. 
EM.  M:  LO).  II.  ep.  10;  G:  Lih.  II.  Ind.  X.  cp.  7.  —  lafjc  Eiy.  1163  (7'J'J). 

GREGORirS  PAULO  EPISCOPO  NEAPOLITANO, 

Oi  sacerdotale  quod  suscipimus"  secure  ministramus  officium,  et  divinum  adiu- 
torium  et  dilectio  nobis  spiritalium  aderit  sine  dubio  filiorum.  Ea  propter''  ita  se 
fraternitas  tua  in  cunctis  studeat  exhibere,  quatenus  testimonium,  quod  de  ea  Neapoli- 
tanae  civitatis  clerus,  nobilitas ',  simul  habet  ot  populus,  bonitatis  tuae  augmento 
roboretur.  Sic  ergo  te  in  praefati  populi  adhortatione  adsidua"^  debes  occupationc 
constringere,  ut  verbi  tui  fructum,  quem  ex  eis  fueris  operatus,  in  suis  horreis  divinus 
condat  agricola.  Quousque  vero  de  his,  quae  a  nobis  praedicti  filii  nostri  fienda 
depostulant,  revelante  Domino  deliberare  possimus,  clericos  ex  laicis  ordinari'',  necnon 
et  manumissiones  ^  apud  te  in  eadem  ecclesia  sollemniter  celebrari  concedimus. 
Consuctudines  autem  cleri  suprascriptae  ecclesiae  ct  presbitcrium*  ^  to  volumus  sino 
cunctatione  persolvere.  In  cuius  etiam  instructione  ita  diligentor  iiivigila,  quatenus 
ab  incongruis  vel  inlicitis  omnibus  abstinentes  in  Dei  nostri  servitium'  digno  obsc- 
cundationis  ministorio  te  quoque  hortante  consistant*. 


MENSE  lANUARIO  INDICTIONE  X. 

II,   14. 

(rregorius  I.  papa  Nepesinum  clcrum,  ordincm  et  plebcm  Lcontio  viro  clarissimo, 
cui  civitatis  curam  demandaverit,  parere  itdict.  592,  lan. 

Codd.  R  et  r:  Iiulictio  X.  cap.  8. 
Edd.  M:  M>.  II.  ep.  U;  G:  Lib.  II.   Itul.  X.  ep.  S.  —  laffi  Reij.  im  (HOH). 

11,13     in  Hlii/ij:    iiea))<>li  Ji  1.  -i)   suscepiiiius  cdd.  ^)  curr.  iii  prupterea  r2;   ita    el    edd. 

•^)  vorr.  in  assiduu  li  1.  '')  ordiiiaie  li  1.  ")  ila  r  1  et  in  ras.  11 1 ;  presbiterum  additijue  in  mary. 

presbiterorum  r  2;  presbyteruruin  edd.  ')  servitio  li  1,  edd.  pr.  M.  S)  add.  qiiud  ad  ep.  II,   14 

spectat:  data  meuse  lulio  iudictioue  X.  lt*l;  data  raense  Xanuario  indictione  X.  ed.  pr.;  Mense  lanuario  Ind.  X. 
edd.  O.  31. 

Mense  cel.  ilii  nuslri  codd.  et  leste  ed.  M:  Colberl.  rel.  el  Turon.  »S'.  Gal.  (cf.  nulam  f.  ad  ep.  prae- 
cedenlem  II,   13).  —  indictio   R  1. 

II,  13  Cf.  qiiae  siipra  ud  ep.  praecedentem  de  Puiili  mmtere  monuimtis.  Ex  quibus  patet,  nmle 
eum  in  insaiptimie  nostra  Neapolitanum  episcopum  appdlari.  Sed  consentientihus  omnibus  eodicihiis 
tituhmi  mtitare  noluimm.  —  Custodiam  civitatis  Neapolitanae  in  ep.  II,  34  (a.  5'J2,  Inl.)  (rreffoiriis  Con- 
stantio  trihuno  demandat.  1)  Vide  titulum  ep.  II,  12  et  nota,  nobilitateiii    lioc   hco   idem  sibi   celle 

qiiod  siiprii  orclo.     (Cf.  Heijel,  Gesch.  der  Stddtererfassung  von  Italien  I,  185).  2)  i.  e.  nuinumissiones 

serrorum  cel  ecclesiae  Neapolitanae ,  vel  alicyrum  dominorum,  qui  in  ecclesia  assistente  episcopo  absolri 
solebant.     Cf.  in  Codice  Iiist.  I,  13  Constantini   imp.   rescripta.  3)  Consuetudines    et   presbyteriuin 

sunt  stipendia,  quae  clero  ah  episcopo  persolvebantm:    Cf.  dc  preshyterio  epp.  II,  38.  V,  27  et  Du  Canf/e  s.  h.  v. 

II,  14  Transmissa  per  Leontium  ririim  clarrissimum.  —  Ncjk,  Etruriae  nrbs  Juiiid  prucnl  a  lioiiia 
ad  tiwniem  Smactem  sita,  hodk  Nepi. 


112  GREOORII  I.  REOISTRI 

GREGORIUS  C].ER()  ORDINI  ET  PLEBI  CONSISTENTI  NEPE. 

Leontio  viro  clarissimo^  ',  pracscntium  portitori,  curam  sollicitudinomque  civitatis 
iniunximus  ^  ^,  ut  in  cunctis  invigilans  ,  quae  ad  utilitatem  vestram ,  vel  rei  publicae 
pertinere  cognoscit'^,  ipse  disponat.  Ideoquc  dilectionem  vestram  scriptis  praesentibus 
admonemus,  quatenus  ei  in  omnibus  exhibcro  oboedicntiam  debcatis,  nec  quisquam 
vestrum  eum  pro  vestra  utilitate  tractantem  existimet  contemnendum.  Quia  quisquis 
congruae''  ordinationi  eius  rostitcrit,  nostrac  dispositioni  rcsultarc  cognoscitur''. 
(Juicumque  vero  cum'  in  his  quae  supra  retulimus  audicrit,  nos  audiet.  Si  quis  autcni. 
quod  non  credimus ,  eum  post  lianc  admonitionem  nostram  contemnendum  putaverit, 
ad  suum  proculdubio  sciat  pertinere  periculum. 


II,   15. 

ChT.ijorius  I.  papa  Castorio,  cpiscopo  Arimincnsi,  nuindal,  nt  oraforiuni  a  Thcnwtca 
conditum  in  Jionore  S.  Crucis  consecrct.  iJ92,  lan. 

Cuikl.  R  et  r:  Imlictio  X.  cap.  9. 
Edd.  M:  Lib.  II.  yj.  12;  G:  Lih.  U.  Ind.  X   cp.  It.  —  lalfe  Bqj.  1167  (804). 

GREGORIUS  CASTORIO  EPISCOPO  ARIMINO. 

lliemotea"  inlustris  femina''  petitorii''  nobis  insinuatione  suggcssit,  quod  liabctur 
in  subditis,  intra  civitatem  Ariminensem  in  loco  iuris  sui  oratorium  se  pro  sua  devotione 
fundasse,  quod  in  honore''  sanctae  crucis '  desiderat  consecrari.  Et  ideo,  frater 
karissimc",    si    in    tuae    civitatis    mcniorata  constructio  iure  consistit,  et  nullum  corpus 

11,14  in  tilii/u:  om.  elero  ed.  pr.;  blebi  rl.'2;  coii.sist.  iihhrerial  r  1,  om.  ed.  jir.;  Nepesiiie  ecclesie 
ed.  pr.  Nepae  edd.  G.  M.  ^)  di/lis  uc  utuntur  codd.,  inler  quon  r  2  et  R  1  viro  clarissimo  ad  mare/iiiem. 

add.;  huic  fe.T  uc  ortiim)  li*  l,  ed.  pr.  '"^  iniuncxiiiuis  i?  i.  ")  dii^noscet  cdd.    G.  M.  '•)  con- 

grue  coiZtZ.,  e(Z.  7«'. ;  congruae  cd.  G:  iucuiigrue  ed.  M.  ""1  coguoscetur  ctW.  G.  M.  ')  quia  (juicuncjue 

in  his  eum  ed.  pr. 

II,  l'j     in  l.iliiUr.    ile   .\riniiii..  tild.   G.  .11:    Ariniinensi  ed.  pr.  ■')  Timnthea  edd.  G.  M;  Themo- 

tliea  ed.  pr.  ''I  siiila  iul.   f.  rmld.:  ndd..  iii  marf/.  ilhistrls  femiiia  J!  1.  '^]  ila  r  1.  2 ;  petitoria  B  1  cl 

edd. ;  sic  corr.  r  2.     {Liher  dinrmis  iti  furiiinla  \I:    petitorii   cum  ruriii  lcclione    petitoria).  ■')  honorem 

edd.  G.  M.  ")  carissime  ;•  7.  2. 

I)  Alibi  eiiis  iii  rejii.stni  iiiciitin  inni  fit.  Leonfnini  e.rcoiiaidcin  rirnin  (iloriosismnum  SicUianiiin 
(epp.  VIII,  :i3  —  XI,  4  i.  e.  ijihs,  Anij.  —  iji.iu,  Sept.)  carc,  ne  cnm  co  confumlas.  2)  Sacerdote  Neixsiwt 
civitcis,  nt  ep.  II.  IS  docet,  tnnc  cariiit,  et  tribus  demum  mensHiuspost  Gixgorius  risitatorem  Nejxsinis  m-dinarit 
(ep.  II,  26).  Instante  aiitem  Langobardicae  inrasionis  periculo  (cf.  q>.  II,  7)  jyrimum  papa  de  salute  exteriwe 
urbis  curans,  Leontium  mu/ktratum  quendam  nobilem  administrationi  eius  in'aefecit.  Ita  Neapoli  visitatmx 
iam  eon,stitut,o  tribuno  cuitlam  cmftiididm  dcnnmdcit  in  ep.  II,  34  (anno  592.  luL).  Sed  non  est,  quod 
Neapolitamm  ccut  Nepesiimin  nrbcin  nil  iiiilriinuninni  Homanum  peHiyiuisse  inde  concludamus,  ut  fecerunt 
Alteserra  p.  74  et  Maurini  in  indice  sub  r.  Nepa  ct  in  Vila  Girgorii  Lib.  III.  cap.  ;i  n.  6.  (Cf.  Analccta 
iuris  pontificii  II  pars  2  [1860]  p.  1942  sqq.).  Ceterum  immerito  Scmgny,  Geschicldc  d.  Eiiin.  U.  im. 
M.4.  I,  484  cum  Beretta  (ap.  Muratori  SS.  Ttid.  X,  20.5)  Nejminum  ojfpidum  inter  ca  numercd,  quac  tnnc 
n  Law/dbardis  ca.pfa  fuerint.  Cui  iain  iililncnfi  suni  Leo,  Gesch.  Italiens  I,  82,  Hegel  l.  l.  I,  173  not.  1, 
Trinjii  Cod.  clipl.  I,  249. 

II,  15  Expressa  est  ad  exemiilum  formuJac  XI.  Libri  diurni  (ed.  Rosiere  p.  38).  Cf.  qimc  supra 
lul  ep.  II,  9  monuimus.  —  De  Castorio  Ari»mu'n.si  episcop>o  pauUo  ante  instituto  cf.  siqnn  ep.  I,  .'>6  ct 
Neues  Archii}  VII,  .588.  1)  Nrcrrat  Tonini  in  Ubro  suo  'Rimini'  II,  174  hoc  oratorium po.steic  dictum  essc 

'Monastero  di  S.  Oroce  e  dei  SS.  (Josnui  e  Damicuut'.  Farrochiam  fuisse  usqite  lul  ann.  1808,  et  Iwdie  (a.  ISH^) 
iuxta  pcdatium  viri  mbilissimi  Marc.  Amlifacis  commetulatoris  Diotallcn  situm,  loco  oratwii  palatii  exstare. 


INDICTIO  X.  lAN.  (II.  14.  15.  16).  |13 

ibidem  constat  esso  humatum,  porcepta  primitus  donatione  logitima,  id  est,  totius  facul- 
tatis  eius,  excepta  familia,  mobilom  vel  inmobilemf  sesoquoK  moventem''  uncias' 
octo''',  retento  sibi  usufructu''  diobus  vitae  suao,  gcstisque  municipalibus  alligatam ', 
praedictum  oratorium  absque  missis  publicis"  sollemniter  consecrabis",  ita  ut  in  eodom 
loco  ncc  futuris  temporibus  baptisterium  construatur,  nec  presbiterum  constituas 
cardinalem'.  Et  si  niissas  ibi"  fieri  forto  maluerit,  a  dilcctiono  tua  presbitorum 
noverit  postulanduni,  quatenus  nihil  tale''  a  quolibet  alio  saccrdoto  uIlatonus'i  praesu- 
nuitur''.     Sanctuaria*  vero  suscepta  sui  cum  revcrontia  collocabis. 


II,    1(5. 

Gn'()orins  I.  ixqM  Inijior/nunut  iinscopnin  (Atellaitnm?)  monvt,  nl  Doininico  jiirsb[/tcro, 
ccclcsim  S.  Marinc  qiinc  dicitnr  Fisonis  a  scse  pracfcctnin,  dcbita   cinolnmcnta  ijcrsolcat. 

'j92,  lun. 
CoM.  R  et  r:  hidictio  X.  ciip.  10. 
Edd.  M:  Ub.  II.  ep.  13;  G:  Lib.  II.  Ind.  X.  ep.  10.  —   laffe  liiy.  1168  (805). 

GREGORIUS  IMroKTUNU  EPISCOPO. 
Ka  quae  provide  disponuntur  fraternitatem  tuam  credimus  libentcr  ainploctero^. 
Et  quia  ecclosiam''  sanctae  Mariae,  quae  appollatur  Pisonis'',  in  tua  positam  parroechia'' 
presbitero  vacare  cognovimus ,  praesentium  portitorem  Dominicum  prosbiterum  in 
eadem  occlesia  ut  praeosse  deboat,  nos  certum  est"  deputasse.  Idooque  fraternitas 
tua  ei  cmolunicnta  eiusdcm  occlesiae'  faciat  sine  cunctationo  praostari^,  ot  fructus 
decimae  indictionis,  qui  iam  pcrcopti  sunt^,  praodicto  viro  fac  sine  mora  rcstitui'', 
quatenus  ciusdem  ecclesiao  utilitates.  cuius  emolumenta  consequitur,  Dco  adiutore' 
sollicite  valeat  procurare. 


f)  ita  r  1,  U*  1,  cd.  pr.;  iiiovilein  vel  iiiiiinvile  /■  2 ;  iniiliil(ium  iii  rus.)  vel  iiinniiliil(iiiin  hi  riis.)  Rl; 
mobilium   vel   imraobilium  edd.   O.  M.  8)  setiue  edd.  G.  M.  '')  Ita  R*  1,  ed.  pr.:  inovente   r  l.-J: 

movent(ium  in  ras.)  B  1;  moveutium  edd.  G.  M.  >)  ita  codd.  ed.  pr. ;  unciis  edd.   G.  31.  k)   ita  ft  t, 

R*l;  usumfructum  rl;    usumfructu  corr.  in  usufructus  r2;    iisufructuario  edd.  ')  ita  rl.2,  R*  1,  ed. 

pr. ;  alligata  R  1  et  edd.  G.  M.  >>')  missas  publicas  R  1  et  Lib.  diurn.,  sed  corr.  ras.  in  missa  ijublica  R  1. 

")  corr.  ex  consecravis  B  1.  ")  sibi  corr.  iu  ibi  Rl;  sibi  ?•  2;  sibi  missas  si  R*l;  sibi  edd.  pr.  et  G;  ibi 

ed.  M.     (Lib.  diurn.  l.  l.  sibi   cum   varia   lectione   ibi).  i')  ita  R 1,  ed.  pr.    et  Lib.  diurn.;   aliud  r  1.  3, 

ed.  M;  alias  ed.  G.  <i)  nullatenus  ed.  pr.  ■■)  om.  sanctuaria  .  .  .  collocabis  ed.  pr. 

II,  16  iii  tittdo:  Oportuno  Rl  (cj.  e}).  IX,  142).  —  Attellano  udd.  ed.  M,  quamvis  ex  nota  a  jmteat, 
liuc    rocahuluin   in    codd.   non   inveniri;    hausit    autem    e.e    ep.  IX,  142.  '^)  curr.  in    amplecti  r  2,  R  1 ; 

amplecti  r  1,  edd.  ^)  ecclesiae  rl.2;  cor)-.  m  ecclesiam  r  2.  c)   qa  pisonis  r  1.  2  (quae  appellatur  «(/i/. 

r  2  ad.  marij.;  cf.  de  his  sii/lis  supra  ep.  I,  48  p.  74  not.  a  et  ep.  II,  17);  Campisonis  codd.  ijuos  ed.  M. 
inspexit;  q(uond.  in  )'as. )  pisonis  R  1,  unde  quouilam  Campisonis  ed.  0;  (om.  qa)  pyssauis  R*l;  piissanis  ed.  pr. 
"1)  parochia  R  1.         "^)  noscito  {pro  nos  certum  est)  edd.  jir.   G.  f)  ecclesiae  eius  r  1,  ed.  pr.         e)  prae- 

stare  r  2.  '')  sequitur  in  r  1  al.  m.  hd.  {id  est  hic  deest)  et  omitiunttir   verba  quateuus  .  .  .  consequitur. 

')  auctore  R  1. 

2)  i.  e.  duas  tertias;  cf.  suprap.  67  mt.  1.  De  toco  nostro  agit  Savigny  im  dissertatione  Die  Uiicial- 
einllieihmg  der  Romischen  Fmidi  (Vermischte  Scliriften  I,  100).  3)  i.  e.  jyroprium;  ef.  eji.  I,  77  not.  3, 

cj).  II,  12  Hot.  3.  4)  De  satwtimriis  vide  notam  2  ad  ej).  I,  52. 

II,  16  TransiHis.^iu  jxr  Dominictcm  presbyterum.  —  Importumim  hiuic  fnisse  ejiiscojuuii.  AteJhuiam 
(AteUa  civitas  Campaniae  inter  Neajmlim  ct  Cajnmm  sita ;  ntmc  Aversa  dicta)  concliuUmus  ei;  eji.  IX,  142. 
Sed  certum  iudicium  ferre  non  licet.  l)  i.  e.  fructus  percepti  in  tempore  ah  Sept.  5'Jl  usqiie  ad.  lan.  592. 

Reg.  Greg.  I.  15 


1  1  4  CtREC40KII  I.  REGISTRI 


MENSE  FEBHUARIO  INDICTIONE  X. 

II,   17. 

Gnyorius  I.  papd  Io/kiiuwiii  ,  ciii^copum  Vclitcruuiii ,  cnm  hiu-haronun  pcricnlnin 
immincal,  scdctii  cpiscupahm  in  locinn  qui  dicitnr  Arcnafa  lul  S.  Andrcam  apostolum 
transferrc  luhct.  -5^^,  Fcbr. 

Codd.  B  et  r:  Indictio  X.  aqi.  II. 

Edd.  M:  Lib.  11.  ep.  14;  G:  Lib.  II.  Iml.  X.  eji.  11.  —  Liffe  Beri.  lic,[>  (S06). 

GREGORIUS  lOIIANM  EPISCOPO  YELLITRANO. 

leiiiporis  qualitas  admonet,  episcoporuni  scdes  antiquitus  cevtis  civitatibus  con- 
stitutas  ad  alia,  quac  sccuriora  putanuis,  eiusdem  dioceseos  loca  transponere ,  quo  et 
habitatores  nunc  *  dirigere^,  ct  barbarici''  possit''  periculum  facilius  declinari "^ '.  Pro- 
pterea  te  lohannem  fratrem  coepiscopumque  nostrum  Vellitrcnsis '^  civitatis,  sedemque 
tuani  in  locum  qui  appellatur  Arenata  e  2  ad  sanctum  Andream  apostolum  praecipimus'' 
exinde  transmigrari',  quatenus  et  nb  hostilitatis  incursu  libcrior  existcrc  valeas,  et 
illic  consuetudine''  sollemnium  fcsta"  disponas™. 


Meiise  cel.  cudd.  r  2,  Rl.  R*  I  lianc  temimrls  iivlum  jiosl  tltiduvi  epislolac  sequentis  (II,  17)  ponunl; 
lanlummodo  r  1  iustum  iJraehel  urdinem.  Incersum  teiniim  et  Taron.  <S'.  Gat.  inseruisse  videtur ,  qiio  permoti 
Maurini  Mense  Febraario  Ind.  X.  ud  ralcem  ep.  //,  17  addidernnt.  —  indict.  XI  corr.  in  iiulicf.  \  B  1;  om. 
datum,  ut  solet,  B  3. 

11,17  in  titulo:  om.  numerum  R 1.  —  Vellitrano  Rl,  R*l;  Velletrano  ed.  pr.;  Velitrano  ed.  31: 
Hillitrauo  r  1.  2,  113.  =>)  vel  tutius  suprascr.  RS;  (pro  nuiic  scr.  securius  Inonis  Decr.  III  c.  79.  Pan.  II 

c.  37;  securi  valeaiit  (fratiani  IJecr.  0.  VII.  iju.  1  c.  44  ed.  Fried1)erij  [non  ita  ed.  RomanaJ).  —  corruiituiii 
hic  videtur  vocahiilum  et  jiro  eo  scrihere  reliin  valeanius  (cf.  Gratiani  lectionem)  aut  non  incommoduni  sit 
(ad  quod  litterae  nuuc  projnus  accedunt).  ^)  ita  r  1.  'i,  R  H,  R*l,  ed.  pr.;  diri(gi  in  ras.)  Rl;  vel  degere 

sujirascr.  R  3;  degere  edd.  0.  Met  loh.  diac.  in  Vita  Grei/orii  I.  Lib.  III.  c.  17  atijue  Ivo  et  Grat.  l.  l.  <^)  corr. 

in  barbaricura  r  2;  barbaricum  R  3,  edd.  et  loh.  diac,  Ivo,  Grat.;  barbarici  hostis  Anselmi  coll.  can.  ut  Fried- 
herij  in    Gratiani  ed.  l.  l.  docet;  barbai'orum /f*i.  <1)  possint  edd.  G.  M  et  loh.  diac.  l.  l.         ^)  declinare 

edd.  G.  M  et  loh.  diac.  l.  l.  ')  corr.  iii  bellitrensis  R  1;  Velletrensis  ed.  pr.;  Velitrensis  ed.  M;  billitrensis 

R  3.  s)  qa  arenata  r2;    ca  (corr.  in  ija)  arenata  r  1;  qiia  (sujirascr.  ond)    arenati  Rl;  quondam  Uare- 

nata  ed.  G;  quondam  Arenata  Gral.  l.  l.;  qui  appellatur  renati  R  3,  et  Iro;  quani  areiiata  [postea  add  dicunt) 
11*  1;  quem  Arenata  .  .  .  dicunt  ed.  j>r.;  ([ui  Harenata  dicitur  ed.  M;  qui  appellatur  Arenata  loh.  diac.  l.  I. 
(Vf.  de  siijlis  qa  •notam  c  ad  epist.  quae  praecedit).  '■)  praecepimus  r  2,  R  3,  R*  1.  ')  transmigiare 

R  3  et  ed.  M.  k)  ita  r  I    et    loh.    diac.  I.  l.    testihus  ed.  G  et    Gratiaiii    ed.   Romana   (iii  ed.  M  enim 

aliter  se  hahet  leclio) ;  consuetudinem  ;•  2,  R  l.  3,  R*  1,  ed.  pr.  et  Ivo  l.l.;  corr.in  consuetudinum  r2:  consue- 
tudinum  edd.  G.  M  et  loh.  diar.  l.  l.  in  ed.  M.  •)  curr.  in  festive  R  1  (festivc  et  Grat.):  festorum  R  3 

et  Ivonis  Decr.  l.   l.)  '")  add.  temjioris  notain  ed.  M ;  cf.  ijuae  supra  l.  16  inonuimus. 

II,  17  Vcnitrii  (iiuuc  Vcllclri)  inii.'i  Latii,  a  Boimi  jniiilhim  distiins.  —  L)e  lohiiiine  qiiscojxj  cf. 
epp.  II,  48.   V.   ')7a.  1)  Cf.  ep.  I,  50  de   iimuuiterio  in   seciiriorem   locum   transferendo.      Bes   qnae 

seciitae  sttnt  jiapae  sollicitiidinem  jwobarerunt.  Et  cum  Langubardorwm  invasione  jrrojyinqiui  ecclesia 
Trium  Tabernarum  rastata  fuerit  (ride  ej}.  II,  48  a.  o»2,  Aii;i.),  cum  Vditernu  iam  securiori  nniri  jwtuit. 
2)  Boryia ,  Storia  di  Velletri  (ed.  a.  1723)  j).  124  seq.  loquitiir  de  dirersis  locis,  quac  jrro  Arenata  habita 
smit.     Ojrinatur    ipse   Hlum   locum  fuisse,   ubi  Iwdie  Bocca   3IiissiiiM  rel  Boccit    de  Massimi.  3)  De 

instanti  pasclwli  temjwe  (Ajn:  6.)  loqiti  videtur  papa. 


INDICTIO  X.  FEBR.  (II,  17.  18.  19).  1  ]  f, 

II,    18. 

Gregorius  I.  juqm  Paulum  ejnscopum  (Nepesinum) ,  quem  Neapolitanis  visitatorem. 
consfituerat,  in  sedem  suam  rcverti  cupimtem,  incepta  })crsequi  iuhet,  cum  dc  episcopo 
ordinando  nondum  decernerc  possit.  Pctrnin  dinconum,  dc  quo  Theodorus  retulcraf ,  a 
suspicionc  liberum  rcddit.  '>02,  Fchr. 

Codd.  li  et  r:  Indictio  X.  cap.  12. 

Edd.  M:  Lib.  II.  ep.  15;  G:  Lih.  II.  Iiid.  X.  cp.  IJ.  —  Liffi:  Fq/.  llTo  (Ho7). 

GREGORIUS  PAULO  EPISCOPO. 

Ad  hoc  fraternitateiii  tuam  ad  praesens  Neapolitanae  ecelesiae  praeesse  con- 
stitui,  iit  quosque  potuissos  suasoria  ad  Deum  praedicatione  converteres.  Et  dum 
t<ita  te  hoc  oporteat  intentione  peragcre ,  priusquam  hunc  060"  fructum  opereris'', 
reverti  festinas,  petisquo'^  me,  ut  celeriter  eandem  debeam  ecclesiam  ordinarc,  dum 
meus''  non  sit  in  hac  re  animus  otiosus.  Sed  quia  utilitates "  eius  sumnia  cupio  fir- 
mitate  vaUare,  diuturna  de  hoc  necesse  habeo  deliberatione  tractare,  ut  eam  dignii 
possim  ordinationo  Christo  revelante  disponerc.  Interea  ergo  fraternitas  tua  ita 
invigilare  aniniarum  lucris  studeat,  ut  iudicium  i[Uod  de  te  habeo  operationis  tuae 
roboretur  effectu. 

De  persona  vero  Petri  diaconi  ^  quac  scripsisti,  omnia  mihi  Theodorus  vir  claris- 
simus^^  nunc  indicavit.  Et  ideo  postquam  tibi  adhaerere,  et  ccclesiasticis  eum  utili- 
tatibus  tua  testificatione  studere  cognovi,  nullius  debet  advcrsitatem  vel  inimicitias 
forniidare.  Sed  quaiito  sibi  alios  invidere  perpendit,  tanto  vigilantius  ut  ei  nihil 
nocere  valeant  in  utilitatibus  ecclesiae  et  Dei  servitio  pcrseveret.  Fratcrnitas  autem 
tua  pro  eius  persona  post  hoc  non  debet  esse  suspccta,  (juia  nulhi  apiid  mc  subrcptio 
locum  inveniet. 


II,  U). 

Grcgorius  I.  papa  Patdinum,  cpiscopum  ( Tauriancnsem)  de  cpistola  Ma.rimicmo 
(Sijracusano)  cpiscopo  scripta  (cp.  II,  51  anni  592,  Febr.  29.)  certiorcm  facit  cumque  in 
Liparitanu  ccclcsia  sihi  subdita  rcsidcrc,  Tauriancnsis  vcro  visitafionem  gcrcrc  iuhef. 

CoAd.  n  et  r:  Indictio  X.  cap.  Vi.  ''^^^'  ■^'^^'"-  (^^-^ 

Edd.  M:  Lib.  II.  ep.  17;  G:  Lih.  II.   I„d.   X.  cp.   Vi.  —  laffi  Refi.  117-2  (HO\t). 

II,  IS  ^)  ita  n  1  el  slc  corr.ex  huc  diTi  (aiit  dhi)  r->;  (om.  hunc)  ad  deum  r  1;  domiiii  E*l,  ed.  pr. 
1))  add.  luic  ed.  pr.  <=)  add.  a  edd.   G.  31.  '')  corr.  ex  mens  B  1.  <')  corr.  ex  utilitas  It  1. 

f)  sigla  iTc  codd.,  intcr  ijuos  rl  ad  mari).  add.  vir  clarissinuis.  Sed,  ac  B*  t;  v.  c.  om.  ed.  pr.;  vir  cousu- 
laris  edd.  6.  M. 

II,  is    Cf.   cpuie  supra  cid,  ep.  II.  12   dc    Pcml/j  Neapolitano  episcopo  nionimmis.  1)  An  Jiic 

Pctrnf:  dinconiis  ille  .fit  Neitpolitanus ,  qiii  cdiqiiot  annis  post  (a.  600,  lul)  a  NeapoUtanis  episcopus  electiis 
a  papa  twn  ccmfirnwtur,  qiiia  et  sit  simplex  et  cul  usuras  solidos  dederit  (nide  ep.  X,  19),  non  upparet. 
•2)  Be  Hieodwo  dicit  Alteserra  citans  epp.  III,  18.  IX,  11:  'Fuit  a  consiliis  Crrefforii,  ideo  is  consiliarium 
simm  vocitaf.  Sed  utrum  hic  fuerit,  quein  elocpmitissimiim  in  ep.  III,  18  titukit  Gi-effm-ius,  an  Neapoli- 
tanus  cpiidam  rir  maffnifictis  dictns,  qui  postea  (ic.  598,  Oct.  Nor)  nuiior  2>opuU  appellatur  (cf.  epp.  IX,  47.  70), 
an  deniqite  neidcr  lun-itm.  non  diiudico. 

II,  19  Dc  tetnpcn-e  qito  luiec  epistola  scripta  sit  cf.  suhsa-ipttionem  epistolae  m  calcc  huius  indicticmis 
u  IHiriiriu  additae  (ep.  II,  51).     Ex   cpta   patet,   rectissime  hoc  eaput  adJme  sub  mense    Feln-uario  reifistro 

l.f)* 


116  GREGORII  T.  HECilSTRI 

GREGORITTS  PAULINO  EPISCOPO. 
Scire  te  volumus,  quia  Maximiano  fratri  et  coepiscopo  nostro '  scripsimus'-,  ut 
fraternitatem  tuam  ecclesiae  Lyparitanae  "■  *  ex  nostra  auctoritate  praeesse  constituat. 
Cui  te  modis  omnibus  oboedire  necesse  est,  eiusque  ecclesiae  utilitatibus  praecipimus 
decenter  insistere,  et  quaeque  eius  commoditatibus  agnoveris  oportere,  te  volumus  sine 
cunctatione  peragero.  Ecclesiam  vero  Tauritanensem ''.  quoticns  oportunum  tempus 
oredideris,  visitabis.  Ita  ergo  fraternitas  tua  haec  omnia  implere  festinet,  ut  et  sui 
praesentia  Lyparitanam  "=  salubriter  disponat  ecclesiam ,  et  visitationis  studio  Taurita- 
ncnsem''  ecclesiam  congregare  ef  fovere  non  desinat'. 


MENSE  MARTIO  INDICTIONE  X. 

II,  20. 

Grcgorhis  I.  papa  in  Nataleni,  cpiscopiim  Salonitanum ,  conviviis  male  indulgcntem 
ntquc  manclatis  apostolicis  rcpuc/nantem  invckitur.  Qucm  Uonorafum  archidiacomim  rcsti- 
tuere  iterum  cum  cxcommunicationis  minis  iuhct.  Honorafxm  af'ji<r  nnnfium  sifji  in  liuliciHm 
transmittendos  postidat.  -'lOS,  Mart. 

Codd.  R  etr:  Ttidictio  A'.  aqj.  14. 

Edd.  M:  Lih.  II.  ep.  18;  G:  Lih.  II.  Lid.  X.  qi.  11.  —  I«tf>}  J?«/.  im  (sio). 

GREGORIUS  NATALI  EPISCOPO  SALOXITANO. 

J)niltis  ab  urbe  tua  venientibus,  frater  karissime,  didici,  pastoraH  cura  derelicta 
solis  te  conviviis  ocenpatum  ^.     Quae  audita  non  crederem,  nisi  haec  actionum  tuarum 

II,  19     titiilo  aiJd.  Liparifano  ed.  j/r.  ^)  Liparitanae  edd.    Cf.  epp.  III ,  53.    VII ,  19.  '')  .tic 

e.orr.  ex  taurianensem  lil;  taurianenseni  ed.  M.  —  De  variis  formi^  huiiis  iiominis  cf.  in  ejj.  I,  .39:  Tauri 
civitas,  in  epp.  II,  51,  XIII,  21:  Tanrianensis  ecclesia,  in  ep.  IX,  134  Taurensis  episcopns,  in  ep.  XIII,  20 
Taurianis.  c)  liparifanam  r  1,  II 1,  cdd.  <')  ita  li  1 ,  edd.  jir.  O;   taurianenseni  rl.2,  R'*l,  ed.  M. 

«)  et  om.  rl.2,  R*  1.  ed.  j)r.;  add.  altera  m.  R  1.  f)  add.  Data  meiise  Marfio  iniL  \  R*l,  edd.  (ed.  M 

citat  pro  lectione  sua  duos  Teller.  et  Colbert.). 

Mense  cet.  ita  codd.  nostri;  cf.  notaia  f  ud  eji.  praecedentem  II,  19. 

inserium  esse.  Videhir  enim  eodem  die  29.  Febi:  ciim  ep.  II,  51  ipsa  fuisse  edita.  —  De  raidino,  episcopo 
Tmvrianetisi ,  cf.  quae  stipra  ad  ej).  I,  38  iiot.  1  di.iseruimus.  Gwssanvinaei  iiotn  l  iid  )iustriiiii  ep.,  qua 
dicit,  enin  ante  mensein  Martium  (ind.  X)  ohiisse,  ex  lectione  miiltis  meiulis  corriipta  jlu.cit. 

1)  De  Maximiano   ej^iscopo    Syracunano   cf.  ep.  II,  8.  2)  i.  c.  ep.  II,  51   data  die  29.  meiisis 

Febi:  a.  592.  3)  Urhs  lAjjaritana  in  insula    eiusdem  nominis,  quae  ad  latus  septentriotmle  Siciliae 

sita  est.  Episcopus  Liparitanus  Agatlio,  ut  ex  ep.  III,  53  (a.  593.  lul.)  discimus,  proptei-  excessus  quosdam 
depositus  erat,  et  ecclesia  sacerdote  caruit.  Erat  autein  stib  auctmitate  Syracusani  arcltiepiscopi,  cuin  ad 
Siciliaiuis  sedes  numei-aretur  (cf.  ep.  VII,  19).  —  lAjiaritana  ciritas  locus  muniius  in  ej).  II,  51  dicitur; 
eontra  Taurianum  }u)C  tempore  cidhuc  cdi  Imstihus  derastatum  fuisse  ridetur. 

II,  20  Transinissa  est  cum  iis  qvae  pivxime  sequuntur  epistolis  trilms  per  Anloniimm  .iididiaconum 
et  rectorein  jiatrimtynii  per  Dalmitiam,  qui  tunc  ut  fioc  munei'e  fungatur  a  papa  Salonam  missus  est. 
De  SaJonitano  ejnscopo  Natali  eiusque  cum  Honorato  diacono  causa  ride  ejyp.  I,  10.  19  et  eas  quae 
nostruin  sequuntur  II,  21  —  23.  l)  Iliic   ojijnvhrium    repeHere   studet   Natalis    in  qyistola  quadam,  cui 

respmidet  Gregmius  in  ep.  II.  50  i.  e.  Ang.  a.  592.  Infra  meiises  Mart.  et  Aiig.  igilur  nuntii  tei-  iter 
Sidonam   fecennit.     lain  untea  moroi  siius  iltiiin  ipsHiii  corre.cisse,  scrihil  pupa  ineiise  Iidin  (ep.  II,  45). 


INDICTIO  X.  FEBR.  (II.  10),  MART.  (II,  20.  21).  117 

experimcntis  aclprobarem.  Nam  quia  nequaquam  lectioni"  studeas,  nequaquam  exhor- 
tationi  invigiles,  sed  ipsum  quoque  usum  ecclesiastici  ordinis  ignores,  hoc  est  in 
tcstimonio,  quod  eis  sub  quibus  es  positus  servare  reverentiam  nescis.  Cum  onim 
sanctae  memoriae  decessoris  mei  fueris  scriptis  prohibitus^,  ne  contra  Honoratum 
archidiaconem  tuum  dolorem  tam  longae  ingratitudinis  in  corde  retineres,  cumque  et 
a  me''  haec  tibi  summopere  fuerint  interdicta',  et  mandata  Dei  neglegens'',  et  scripta 
nostra  contemnens ,  praefatuni  Honoratum  archidiaconum  tuum  quasi  ad  fortiorem 
honorem  provehens  conatus  es  callida  arte  degradare.  Unde  actum  est,  ut  eo  archi- 
diaconatus''  loco  summoto  alium  arcesceres",  qui  tuis  moribus  obtemperare  potuisset, 
cum  praefatus  vir  pro  nulla  tibi  ut  arbitror  re  displicuit,  nisi  quod  vasa  sacra  et 
velamina*  tuis  te  parentibus  dare  prohibebat.  Quam  causam  subtili  voluimus  et 
nunc  ego  et  tunc  sanctae  memoriae  decessor  meus  indagatione  discutere.  Sed  tu, 
tuoruni  tibi  actuum  conscius,  personam  ad  iudiciiim  instructam '  transmittere  distulisti. 
Proinde  fraternitas  tua  vel  post  frequentatam  totiens  admonitionem  a  culpae  suae 
errore  resipiscat  et  praefatum  Honoratum  in  suo ,  mox^  mea  scripta  susceperit,  loco 
suscipiat.  Quod  si  facere  fortasse  distulcris ,  usum  tibi  pallii'',  qui  ab  hac  sede  con- 
cessus  est,  noveris  esse  sublatum.  Si  vero  etiam  amisso  pallio  adhuc  in  eadem 
pertinacia  persistis",  Dominici  te  scias  corporis  ac  sanguinis  participatione  esse 
privatuni.  Post  quac  iam  necesse  est,  ut  causas  tuas  suptilius''  indagantes,  an  in 
episcopatu  ipso  persistere  debeas  summa  nos  scias'  cura  atque  inquisitione'"  tractare. 
Eum  vero  qui  contra  iustitiae  regulam  ad  locum"  alterius  provehi  consensit,  ab  eiusdem 
archidiaconatus  honore  deponimus.  Qui  si  ulterius  in  loco  eodem  ministrare  prae- 
sumpserit,  se  participationc  communionis  sacrae  noverit  esse  privatum.  Tu  igitur, 
frater  karissime,  nequaquam  nos  amplius  provoces,  ne  duros  valde  in  asperitate  sentias, 
quos  erga  te  positos  in  caritate  contcmnis.  Restituto  igitur  ioco  suo  Honorato  archi- 
diacono  instructam  personam  sub  festinatione  transmitte,  qui  mihi  hoc  debere  ex 
ratione  fieri  suis  possit  allegationibus  demonstrare.  Eundem  namque  archidiaconem 
ad  nos  venire  decrevimus ,  ut  quicquid  iustuni ,  quicquid  omnipotenti  Deo  placitum 
fuerit,  cognitis  assertionibus  partium  decernamus.  Nos  enim  nullum  pro  personali 
amore  defendimus,  sed  auctore  Deo  normam  iustitiae  postposita  cuiuslibet  personae 
acceptione  custodimus. 


II,  21. 

Grecioriua  I.  papa  nnlnrsis  7>nh)Kiflnr  cjilxropif:,  rjttid  Nafdll.  rjiisropn  BnJovifano, 
in  rpistola  praemlcnti  (II,  20)  dr  lloitnynfo  ayrliiiHanmo  yrsfifitrntfo  rf  ilr  indirio  royam 
sc  ineundo  praeceperit,  significaf.  i^i^S,  Mart. 

Codd.  R  et  r:  Indktio  X.  cap.  15. 

Edd.  M:  Lih.  II.  ep.  19;  G:  Lih.  II.  Ii,d.  X.  ep.   Id.  —  7»//V  Eeq.  1174  (Hll). 

11,20     =1)  ililectioiii  rl;  tlilectinni  J!  1.             '')  saepe  coiTeiJtiis  fueris   et   ndd.    ed.   (l.     Cf.  ep.  11,21 

nolaiii  ij  p.  IW,  42.           <=)  negleii.s  corr.  in  iiegligeiis  Jt  1.  <')  arcliiiliacon(ati  in  ras.)  li  1.           <")  curr.  in 

arcesseres  11 1;  arcisceris  rl.2,  quod  corr.  in  ascisceres  r  3;  arcessires  B*l;  accerseres  ed.  31.             ')  corr. 

e.r  instructum  r  2.              8)  mox  mie  ut  eliam  in  epp.  I,  37.  (!C>  ludies,  ubi  reluciantihux  codicibus  fiaiid  recle 

ut  addidi.     Suprascr.  ut  al.  manu  It  1 ;   mox  ut  edd.              '')  corr.  ex  pallei  r2.  ')  perfstiteris  ('«  rnx.) 

11  1.              k)   ;/„  ,-2;  p„r,.,  gx  subtilius  lil.              ')   ila   Ul;  vm.  nos  scias  rl.2.  el  edd.              "')  adil.  nld. 

ileljeannis.             ")   (jiro  ail  looum)  scr.  in  arcliiiliouattnu  eil.  G. 

2)  Hiiec  Pefaefii  II.  iiapne   epistola   deperdita  eat.     Cf   laffe   Reii.  loi;o  (ISUI).  :i)  Loqnitiir,    iit 

ridctiir,  de  cp.  I,  19.  4)  Eadem  in  ep.  I,   lii   e.yniilia   cl    irnliidiacinii  ciiKtiidiac  iniiiidala  iijipclfaiitiir. 

II,  21     Cf.  epistolaiii  prraecedentem,  et  qiiac  iii  mitifi  nd  eain  woiiuiiiiiin. 


118  GREGORII  I.  REOISTRI 

GREGORIUS  UNIVERSIS  EPISCOPIS  DELMA.TIAS  CONSTITUTIS. 

Fi-aternitatem  vestram  licet  desideremus  scriptis  frequenter  discurrentibus"  visi- 
tare,  tum''  praeterea  cum  res  exigit  utraque  cupimus  negotii'^  unius  occasione  per- 
solvere,  ut  et  fraternos  de  visitatione  relevemus  animos,  et  quae  superveniiint,  ne 
mentem  possint  ignorata  confundere,  subtilius'»  explicare^  Frater  itaque  noster 
Natalisf,  Salonitanae  civitatis  episcopus,  cum  Honoratum  archidiaconem  sedis  suae 
ad  ordinem  presbiteratus  vellet  provehere.  ac  deinceps  ille  ad  sublimiorem  gradum 
crescere  declinaret,  a  sanctae  memoriae  decessore  meo  missa  supplicatione  poposcerat, 
ne  ad  hunc  ordinem  invitus  accederet.  Hoc  enim  fieri  sibi  non  provehendi  gratia, 
sed  causa  ingratitudinis  perhibebat.  Pro  qua  re  tunc  iam  sanctae  memoriae  decessor 
noster  scripta  Natali  fratri  coepiscopoque  nostro  direxerat,  interdicens.  ne  praedictum 
Ilonoratum  archidiaconem  invitum  proveheret,  neve  dolorem  conceptae  ingratitudinis 
in  corde  retineret.  Cumque  et  a  nobis  e  haec  eidem  summopere  fuerint  interdicta, 
non  sohim  mandata  Dei  neglegens,  sed  et  scripta  nostra  contemnens,  praefatum  arehi- 
diacouem  ut  dicitur  contra  morem  quasi  ad  fortiorem  honorem  provehens  conatus  est 
callide  degradare.  Unde  actum  est.  ut  eo  de  archidiaconatus  loco  summoto,  alium 
arcesceret'',  qui  in  loco  depositi  archidiaconi  ministraret.  Quem  sciiicet  Honoratum 
arbitramur  antistiti  suo  displicere  propterea  potuisse,  quod  eum  vasa  sacra  suis 
dare  parentibus  prohibebat.  Quam  causam  et  tunc  sanctae  memoriae  decessor  meus 
et  nunc  ego  suptili  vohiimus  indagatione  discutere.  Sed  his'  ipse  sibi  conscius  per- 
sonam  ad  iudicium  postposuit  destinarc.  ne  actuum  eius  discussa  potuisset  veritas 
apparere.  Nos  itaque  tot  iam  scriptis  admonitum  et  hactenus  ^  pertinaciter  obstinatum. 
scriptis  iterum  directis  per  praesentium  latorem '  curavimus  ammonendum,  quatenus 
Ilonoratum  archidiaconem.  coniungente  ^  statim  praesentium  latore,  in  priori  loco 
susciperet.  Quem  si'  obdurato  adhuc  corde  contumaciter  ad  eundem  gradum"'  revocare 
forte  postponeret,  usu  eum  pallii",  qui  ab  hac  sede  concessus  est,  pro  contumacia  tot 
vicibus  admissa"  privari  praecipimus.  Si  vcro  etiam  amisso  pallio  adhuc  in  eadem 
pertinacia  perseveraverit,  a  Dominici  quoque  corporis  aC  sanguinis  eum  participationc 
praecipimus  submoveri''.  Aequum  enim  est,  ut  asperos  de  iustitia  sentiat,  quos  erga 
so  positos  in  caritate  contempsit.  Nos  itaque  ne''  nunc  quidem  a  iustitiae,  quam 
praefatus  antistes  despexit,  semita  deviamus.  Sed  restituto  in  loco  suo  eo,  cuius 
nobis  culpa  minime  patuit,  praecipimus  Natalem  episcopum  instructam  ad  nos  dirigere 
debere  personam ,  qui  rectam  eius  esse  intcntionem  suis  possit  nobis  allegationibus " 
demonstrare.  Nam  et  eundem  archidiaconem  veuire  fecimus,  ut  quicquid  iustum. 
quiequid  omnipotenti  Deo  placitum  fuerit,  cognitis  assertionibus  partium  decernamus. 
Nullum  nainquo  pro  personali  amore  defendimus ,  sed  auctore  Deo  normam  iustitiae 
postposita  cuiuslibet  acceptione  personae'  custodimus. 


II,  Jl     in    1'dulo:    ilelniatias  r  1.  2;    sic  c.orr.  ex  tlelmatitis  Rl;    dalmatias  R^l;    per   Dalniatiam    cdtl. 
O.  M;  per  Dalmacias  ed.  pr.  —  constitutis    corr.  ex  constituti  R  1;   mn.  constitutis    ed.  pr.  <>■)  om.  dis- 

currentibus  R*  I.  '')  tamen  edd.  G.  M.  c)  negotia  ed.   M,  corrit/ens,  ut  dicit ,  .lec.  m.<i.i.  leclionem 

ndf/atam!  <')  corr.  subtilius  ex  supt.  r2;  suptUius  ex  subt.  R  I.  ")  explicemus   in  recentiorilms 

mss.  ed.  M  invenit;  explicemus  ed.  G.  f)  multos  codd.  omittere  hoc  nomen  ed.  M  adnotat.  8)  add. 

saepe  correptus  fuerit  et  ed.  G.  '>)  sic  Rl,   sed  corr.  in  arcesseret;  arcisceret  rl.'2,  qnod  VJ   corr.  ex 

ascisceret;  accessiret  ed.pr.;  adscisceret  ed.  G;  arcesseret  ed.  M.  ')  raa.  corr.  !n  is  B  ].  ^)  acteiuis 

r  1.2.  ')  om.  si  rl.2,  R*l,  quod  supra   vers.  add.  r2;    quem  .   .  .  1'orte    si  ed.  jir.:    ipii   \:m\  .  .  .  si 

tbrte    cdd,.   G.   M.  ■")  add.  si  rl,    edd.  ")  p.illei  r  1.2.  ")  amissa  r  2.  v)  aut  r  2. 

'1)  snnminveri   111.  ■■)  om.neetsnj/r.rers.odd.nGcRl.  *)  alligationilius  r  1.  ')  oin.  pcrsoii.ae  r  1.2. 

1)  i.   e.   }V!r   Atitoninnm   snbdiaantum    et    rectwem    juilrimonii    Didmtitini.      ('/'■    ejni.   11,    22.  23. 
2)  couiuugente  =  adveniente,  cf.  ep.  11,  22,  p.  119,  22. 


INDICTIO  X.  MART.  (II,  21.  22).  119 

II,  -1% 

Gnyorlus  I.  jxtpa  Antuninu  snMiacunu  mandat,  nt  cum  Salonac  advencrit,  Natalem 
c[nscopum  ad  rcstituendum  Honoratum  archidiaconum  hortetur  et  in  rccusantem  severitatem 
adhiheat.     Malchum  episcopum  qiiam  jirimiim  ad  sc  venirc  iuhct.  593,  Mart. 

CixW.  R  et  r:  Indictio  X.  caii.  16. 

FM.   M:  Lib.   II.  ep.  20;  G:  Lih.  II   //«/.  X.  qi.  Ift.   —   Inffc  Rai.   im  (sm. 

GRECtORIUS  antonino  subdiacono. 

Honoratus,  arcliidiaconus  ccclesiae  Salonitanae,  a  sanctao  monioriao  deccssoro 
meo  missa  supplicatione  poposccrat,  ut  ab  antistite  sud  invitus  provehi  ad  fortioris 
gradus  ordinem  contra  morcm  nullo  niodo^  cogeretur.  lloc  enim  fieri  sibi  non  pro- 
vehcndi  gratia,  sed  causa  ingratitudinis  perhibcbat.  ]*ro  qua  rc  tunc  iam  sanctae 
memoriae  decessor  nostcr  scriptis''  Natali  fratri  coepiscopoque  nostro  interdixerat, 
nc''  praedictum  Honoratum  archidiaconem''  invitum  provehcret,  nevc  dolorcm  conceptae 
ingratitudinis  diutius  in  corde  retinerct.  Quoniam"  et  a  me  hacc  cidem  summopere 
fucrint  interdicta,  non  solum  mandata  Dci  neglegens',  sed  ets  scripta  nostra  contem- 
nens'',  praefatum  archidiaconem  quasi  ad  fortiorcm  honorcm  provehcns  conatus  est 
arte  callida  degradare.  Unde  actum  est,  ut  eo  dc'  archidiaconatus  loco  summoto, 
alium  arcesccrct  ■*,  qui  eius  obtemperare  moribus  potuissct.  Quem  Honoratum  archi- 
diaconcm  arbitramur  antistiti  suo  aliunde  displicerc  non  potuisse,  nisi  quod  eum  vasa 
sacra  suis  darc  parcntibus  prohibebat.  Quam  causam  suptili  voluimus'  ct  tiinc  sanctae 
mcmoriae  decessor  meus  ct  nunc  ego  indagationc  discuterc.  Sed  his"'  ipse  suoruni 
sibi"  actuum  conscius  personam  ad  iudicium  postposuit  destinarc.  Proinde  expcrientiam 
tuam  praesentis  praecepti  auctoritatc  duximus  fulcicndam,  quatcnus  coniungens"  in 
Salonam  '  Natalem  fratrem  Cdcpiscopuniquc  nostrum  saltim  tot  scriptis  ammonitum 
studeat  adhortari,  ut  supra  menioratum  archidiaconem  in  suo  statim  loco  suscipiat. 
Quod  si  facere  hoc  contumaciter  ut  consuevit  forte  distulerit,  usum  ei  pallii",  qui  ab 
hac  sede  concessus  est,  ex  auctoritate  scdis  apostolicac  contradicito.  Qucm  si  etiam 
amisso  pallio  adhuc  in  cadem  pertinacia  perseverare  perspexeris,  Dominici  quoque 
corporis  ac  sanguinis  cundcm  antistitcm''  participationc  privabis.  Eum  vero  qui 
contra  iustitiac  rcguhiin  ad  locum  alterius  provchi  consensit ,  ab  ciusdem  archidiaco- 
natus  honore  deponi  praecipimus.  Qui'  si  ultcrius  in  loco  eodem  ministrare  prae- 
sumpserit ,  comniunionis  sacrae''  participatione  privamus.  Aequum  enim  est',  ut 
asperos  de  iustitia   sentiat,    quos"    erga   se  positos   in   caritate  contemnit^.     Rcstituto 

II,  22     a)  iioii  7i*7,  ed.  pr.;  nulhitenus  h' 3  et  edd.   O.  M.         '')  udd.  suis  edd.  (r.    ]\[.  ^)  ueque. 

curr.  iii   neque  ut  R  3.  "M  arcliidiacoiunu    el    sic    sctnpcr  R  3.  <■)  Kt  quouiaui    (et   sii/ira  i^ers.) 

113.  f)  negligeus  113.  S)  om.  et  H3,   ed.  M.  '')  coutempuens  r  1.  ')  ut  eodem  (et 

add.   supra    vers.    ab)  R  3.  ^)  sic  Rl  quod   corr.    in    arcesseret;    arcisceret  r  1.2,  R  3;    corr.  in  ascis- 

ceret  r2;   asciret  E*  1 ;   ascisceret  ed.  pr.;    adscisceret  ed.  G;    arcesseret  ed.  M.  ')  volumus  (et  add. 

supra    lin.    uti)    R  3.  '")  corr.   ras.    in    is    R 1;    is  71*  3;    om.   his   r  1.  ")  om.  sibi  r  1.  2 ,  ed.  2"'- 

")  couvenieus  R  3,  edd.  O.  M;  oin.  ed.  pr.  v)  pallei  r  1.  2.  'l)  in  margine  addit  R3:    n(ota)   sub- 

diaconura  antistiti  precipere.  ■■)  quem  edd.   O.  M  ^)  add.  supra  vers.  eum  R  3.  *)  est  enim 

R  1.  ")  add.  siipra  rers.  leues  R  3.  ")  coutempnit  r  1;  corr.  in  contempsit  R  3. 

11.  22  Aidonino ,  qiiem  ep.  III,  :i2  (Apr.  .593)  subdiaconum  et  rectorem  patrimonii  ecclesiae 
Romanae  illio  (i.  e.  Sidunae)  appellat,  epistolas  scripsit  Gregwius:  III,  V.  22,  quarum  III,  22  subdiacono 
et  rectori  patrimonii  in  Daliiiatia  titidata  est.  Ut  ex  ep.  nostra  et  seqttenti  ^Mtet,  tunc  Sdlovmm  Anto- 
ninus  proficiseebalnr ,  iiiiiiiriiin,  Romae  redor  patrinumii  Daliiudini  iiukIo  creatus.  Iifitur  Iwc  d,ecretum  ei  cum 
c}tp.  II,  20.  21  23  ■jnriisqnam  iter  cixpit  a  papa  traditiim  csf.  Cetemm  cf.  epp.  pi-aecedentes  II,  20.  21  et 
ijiiiie  iid  ens  in  iuitis  dissernimus.  ij  i.  e.  cniii  priiiiiiiii  iidrenerit  Salonam.    Cf.  mt.  2  ad  cp.  II,  21. 


120  GREUOKH   [.  HWilSTRI 

ergo"'  loco  suii  Jlonorato  arcliidiacimo"  instruetam  personam  su[)radictus  antistes  tc 
compellentc  dirigat,  qui  intcntionem  eius  essc  vcl  fuisse  iustamy  suis  mihi  allcgationi- 
bus^  possit  dcmonstrarc.  Scd  ct  cundeni  archidiaconem  ad  nos  venirc  praecipimus. 
ut  quicquid  iustum ,  quicquid  omnipotenti  Deo  placitum  fucrit,  cognitis  assertionibus 
partium  decernanius.  Nos  enim  nullum  pro  personali  amore  defcndimus,  sed  auctore 
Dco  normam  iustitiae  postposita  cuiuslibet  acccptione*    scrvamus. 

Malchum^  vcro  fratrem  cocpiscopumquc  nostrum  curabis  fidciussori  committerc, 
ut  ad  nos  quantotius  veniat,  quatenus  omni  mora  ac  dilatione  postposita ,  actionuni 
suarum  cxpositis  ratiociniis.  ad  propria^  cum  securitate  valeat  remearc. 


II,  2:i. 

(i mjuriaa  I.  papa  lohino,  pracfedo  praetoriv  lUyrici,  sab  (•miif<  regimine  provinciain 
u  hurbaris  vastatam  reflorescerc  gaudet,  pafrimonioU  administratornm  (Antoninum  suh- 
diaconum)  commendat.     Salonitano  episco^n)  Natali  opem  ferri  vefat.  592,  Mart. 

Cvdd.  B  ct  r:  Indicfio  X.  cap.  17. 

Edil  M:  Lib.  11.  qi.  21:  G:  Lib.  II.   hiil.  X.  qi.  17.  -   Inffc  l-tiy.  1176  (si:i). 

GREGORIUS  lOBINO  PRAEFEOTO  PRAETORIO  YLLIRICI. 

Licet  ad  rcddcnda  paternae  caritatis  officia  hostilitate^  itineris^  occupatis^', 
raritas  portitorum  impediat,  quotiens  tanien  occasio  incidcrit .  excellentiam  vcstram 
non  dcsistimus  scriptis  discurrentibus  visitarc ,  quatenus  hos,  quorum  aspectum  prae- 
sentium  videre  non  possumus,  eos  aliquatcnus  scriptis  valeamus  altcrnantibus  intucri. 
Gaudemus  itaque,  quod  eminentiae  vestrae  rcgimine  adflictae''  Dominus  voluit  pro- 
vinciae  eonsulere.  ut  quam  ex  una  parte  flagello  barbaricae  vastationis  ulcerat,  hanc 
ex  alia  per  eminentiam  vestram  quasi  per  superductam''  salutem  curet.  Largitam 
ergo  vobis  dignitatem  ex  solo  munerc  donantis  adtendite'^.  ct  ex  ipsa  concessi  rcgi- 
minis  administratione  Conditorcm  vcstrum  erga  vos  placabiliorem  facito,  quatenus  cum 
ipse  quosf  largitus  est  meritis  bonorum  opcrum  ad  suam  viderit  gloriam    rcvocari,    ct 

™)  igitur  li  1.  3.  ^)  archidiacono  r  1,  li  -3.  >')  corr.  e.i:  iustum  r  2.  ^)  alligatiduibus  /•  /. 

^)  odd.  personae  li  3,  edd. 

11,23  iii  titnlo:  iubiiiu  II 1;  El*(_>  ovines,  iit  ridetur,  codd.  antiiiiiissimi  (certe  r  1.  2,  H  1,  i?*Jj  et  edd. 
nonnidlae ,  quae  ante  ed.  G.  mnt  factae.  EPO  auleni  ex  PPU  ortuni  esse  perspicuum  est.  Cf.  ep.  1 ,  22 
(supra  2>.  26  lin.  23)  et  ep.  1 ,  43  (sttpra  p.  6'J  Un.  2,'>).  Sed  scripsit  ed.  G  praefecto  sequens  tum  'quosdam 
mss.  codd.',  tum  ep.  I,  43,  ipiamquam  in  ea  praeposito  imenit;  ed.  M  in  Vnticanis  legit  praeposito,  exprae- 
fecto,  in  Xorm.  Am/lic.  Corb.  etc.  quos  sequitur  praefecto.  lohino  IUirici  hanc  ep.  inscrihit  ed.  pr.  —  YUirici 
7?  1;  Hyllirici  ;•  1.  2;  Illirici  Ii*l:  Illyrici  edd.  G.  31.  "■)  itiueribus  etW.  >')  occupati  E  1.  '^)  aftiictae 

/•  1.  2.  >')  suprailictam  corr.  in  supraduc^tam  Jl  1.  <=)  corr.  in  attendite   ii  I.  f)  quod  edd.  G.  M. 

2)  Dc  JSlidcho  episcopo  qmdam  Didimdittc  et  sede  eius  cf.  siqtra  mtuin  ad  ep.  I,  36.  Cam  ante 
Antoninum,  iit  ridetiir,  patrimoninm  Didiiuitinum  re.visset,  rationes  nimiriim  non  hene  gestas  Gre/priu 
Romae  proponere  rccnsarit:    Cf.  epp.  II,  4:>.  III,  22.  V,  li.  :j)  i.  c.  in  SiciUac  parte.t,  ut  cx  ep.  III,  22 

ajpparet. 

II,  23  Per  .Intoniniim  suhcliaconmii  et  rectorem  patrimonii  Dahmitini  —  Dalmatiu  acl  Illyricnm 
occidcntidc  pcrtinchal  —  vna  cuiii  epp.  pra«xdentUms  transmissa.  Cf.  cp.  I,  43,  uhi  in  notis  de  iworiiKia 
Itlyrici  cfiimiis.  Il>i  lohinus  eodem  tttido:  excellentissimus  vir  filius  nostcr  praefectu,s  praetorio  per 
Illyricuni  aiijiclliititr.    Alias  in  rerfistro  lohini  mentio  mm  fil.  1)  De  Avarmn  et  Sclarinonim  irrnptionibus 

hoc  tcmporc  factis  in  not.  3  ail  ep.  I,  43  di.rimns. 


INDICTIO  X.  MART.  (II,  22.  23.  24).  121 

in  hac  vos  vita  clariores  efficiat,  et  praemia  vobis  regni  caelestis  concedat.  Praesentinm 
igitur  latorem'^,  quem  illic  pro  ipsa  exigui  patrimonioli  administratione  direximus, 
vestrae  excellentiae  commendamuss.  Nos  enini  caritatis  vestrae  connexi''  vinculo 
Dominum  petimus,  qui'  sic  actus  vestros  in  liac  vita  dirigat,  ut  ipsorum  merito  ad 
aeterna  vos  regna  perducat. 

Natali  autem  fratri  et  coepiscopo  nostro  ^  in  nullo  vestra  gloria  contra  iustitiam  ^ 
opem  ferat,  quia  tanto  necesse  cst,  ut  canonicac  ultionis  vindictam  sentiat ,  quanto  et 
ipsam  regulam  canonicam  ignorat. 


II,   24. 

Gmjorius  I.  pcqm  Mn.iiiiiiiDio,  episcopo  Syracusano,  iiiaiidat,  iit  prcshijtcntin  iiuiiidnm 
a  Fclicc  viro  clarissiiiio  charlulario  commcndatitiii ,  si  digiiuiii  cpiscopuiu  invcncrit ,  ad  se 
miitat.  592,  3Iart. 

Codd.  R  et  r :  Indldio  X.  cap.  Ls. 

Edd.   M:  Lib.  II.  ip.  24;  G:  Lih.  IL  Iiul.  X.  ep.  is.  —  Inffe  Riy.  1177  (suj. 

GREGORIUS  MAXIMIANO  EPISCOPO  SYRACUSANO. 
rdix  vir  clarissimus*^  praesentium  lator  edocuit''  nos,  esse  quendam  in  illis 
partibus  presbiterum.  qui  ad  episcopatus  ordinem  provehi  probatae"  vitae  merito 
dignus  appareat.  Hunc  ergo  fraternitas  tua  coram  se  deduci  faciat,  eumque  sicut 
certus  sum  propter  animae  periculura  diligenter  examinet.  Quem  si  ad  hunc  provehi 
gradum  dignum  esse  perspexerit,  ad  nos  studeat  destinare,  ut  euni  Domino''  dispo- 
nente'^  loco  cui  praeviderimus' possimus  ordinarc  pastorem.  Praesentium  vero  latorem 
Felicem  virum  clarissimum  cartulariums  salva  fraternitatis''  tuae  iustitia  commenda- 
mus,  quatenus   iu'  his,  quae  iuste   poposcerit,  fraternum''  invenire  possit  affectum. 


e)  om.  in  textu  et  add.  in  martj.  vestrae  excelleiitiae  comiueudamus  R  1.  '■)  couexi  r  1,  R  1.  ')  'juo 
R  1,  R*l,  edd.;  sed  cf.  mpra  epp.  I,  46  (p.  73  lin.  tjj,  60  (p.  6'3  lin.  20),  62  (p.  84  lin.  24).  ^)  om.  coiitra 
iustitiam  R*  1,  ed.  pr. 

II,  24  •■')  siylis  uic  utuntur  r  1.  2,  ipiihus  'm  inargine  addit  vir  clarissimus  r2;  in  ras.  uc  R  1 ;  om.  v.  c. 
ed.  pr.;    vir   cousularis  edd.   6.  31.  '')  lato(r  in  ras.)   docuit  R  1.  ")  corr.  ex  provat?  Rl;  om. 

probatae  ed.  31.  d)  sjg  Ji  j ;  Deo  edd. ;  om..  doraino  r  1.  2.  e)  corr.  in  disponeutes  )■  2.  f)  prae- 

videmus  R  1.  e)  siijla  iiic  caft  R  1;  uc  cart  r  1.  2  (add.  in  marij.  uiram  clarissimum  r  2);  vicaria  caritate 

R*  1,  ed.  pir.  et  sec.  ed.  M  Vatic.  A;  vestrae  caritati  sec.  ed.  M  Vaiic.  B  et  C;  virum  cousularera  vestrae 
charitati  ed.  G  (notans  v.  ch.  abesse  a  quibusdam  mss);  virum  consularera  chartularium  edd.  M  sequens 
Norm.  Corb.  Vatic.  D  etc.  ^)  fraterniuti  R  1,  ed.  M.  ')  om.  iii  his  quae  ius  R  1.         ^)  paternum  R  1. 

2)  i.  e.  Antuninus,  de  qito  iam  satis  eijiiiiiix.  Hiinc  latm-em  'missum  qni  X)Ost  Malehum  patrimoHiHin 
(seilicet  Dalmatinum)  r&jci-ct'  Gussanvillaeus  dixit.  Ojnnio  eius  igitur  cum  iwstra  iHterprettdione  coimntit 
(cf.  siqrra  notam  2  ad  ep.  II,  22).  Contra  Ch'isar  Bundgang  cet.  p.  357  putat,  hic  de  patrimonw  Hlyrici 
orientalis  agi  illumqjue  latorem  Idlmnncm  notarium  faisse,  qui  in  catalogo  rectorum  patrimoniorum  lolmnnis 
diaconi  (Vita  Gregorii  I,  Lib.  II,  c.  53)  Illyricani  reciw  nominatur.  Qiiod  quam  lecis  momenti  sit,  si 
epp.  praecedentes  cum  lirn  coniungimus,   manifestum  est.  3)  De  Natali  cpiscopo   SalonitaHo  cf  epp. 

praecedentes. 

II,  24  Tranmissa  per  Felicem  chartidarinm.  —  De  Maximiam,  cpiscopo  Syracusam,  cf  ep.  11,  8. 
1)  Felix,  qui  post  in  liac  ep.  chartularius  appellatur  (cf.  de  insigni  chartidarii  dignitate  notam  2  ad  ep.  I,  3), 
in  epp.  IX,  41.  42.  90.  91  Felix  SicUianus  et  eum  litulo  gloriae  naminMnr.  Ex  quilnis  epp.  di.'^cim,us 
pussessiones  ciiis  in  Syracusanis  paiiihus  sitas  tuisse. 

Ut.o.  Greg.  I.  16 


122  GREGORII  I.  REGISTRI 

II,  25. 

Grcyorius  I.  papu  Benenatuin  cijlscopum  (Bliscnatcm)  visifatorem  ecclesiae  Cunianac 
Liberio  ejyiscopo  niortuo  constitutum  csse  demmtiat.  Ut  novum  episcoptim  eligendiim 
curef,  mandaf.  592,  Marf. 

Codd.  B  et  r:  Indictio  X,  cap.  llt. 

Edd.  M:  Ub.  II.  ep.  25;  G:  Lib.  IL  Ind.  X.  ep.  19.  —  Infft  Eef/.  IITS  (815). 

GREGORIUS  BENENATO  EPISCOPO  VISITATORI  CUMAS. 

Quoniam  Cumanae"  ecclesiae'' Liberius  quondam''  antistes  de  hac  luce  migrasse 
cognoscitur,  propterea  visitationis  destitutae  ecclesiae  fraternitati  tuae  operam  sollem- 
niter  delegamus.  Quam  ita  te  convenit  exhibere,  ut  nihil  de  provectionibus  clericorum, 
reditu,  ornatu,  ministerioque'',  vel  quicquid  illud  est,  a  quoquam  praesumatur  ecclesiae. 
Et  ideo  caritas  tua  ad  praedictam  ecclesiam  ire  properabit'',  et  adsiduis  adhortationi- 
bus*'  clerum  plebemque  eiusdem  ecclesiae  admonere  te  volumus,  ut  remoto  studio, 
uno  eodemque  consensu  talem  sibi  praeficiendum  expetant  sacerdotem,  qui  et  tanto 
ministerio  dignus  valeat  repperiri,  et  a  venerandis  canonibus  nullatenus  respuatur. 
Qui  dum  fuerit  postulatus,  cum  sollemnitate  decreti  omnium  subscriptionibus  roborati 
et  dilectionis  tuae  testimonio  litterarum  ad  nos  sacrandus  occurrat.  Commonentess 
etiam  fraternitatem  tuam,  ut  nulhim  de  altera  eligi  permittas  ecclesia,  nisi  forte  inter 
clericos  ipsius  civitatis ,  in  qua  visitationis  impendis  officium ,  nulhis  ad  episcopatum 
dignus,  quod  evenire  non  credimus,  potuerit  inveniri.  Provisurus  ante'^  omnia,  ne 
ad'  cuiushbet  conversationis^  meritum'  laicae  personae  adspirare  praesumant.  et  tu 
periculum  ordinis  tui  quod  absit  incurras. 


II,  26. 

Gregorius  I.  papa  quendam  lohannem  cpiscopum  visitatorcm  ecclesiae  JSepesinae 
consfitufum  esse  denunfiat.  Vuius  ecclesiae  cimi  Paulus  episcopus  Neapoli  visifafionis 
munere  fungafur,  solemnia  paschalia  ibidem  procuref.  592,  Mart. 

Codd.  B  et  r:  Indictio  X  cap.  20. 

Edd.  M:  M).  II.  ep.  26;  G:  Lib.  11.  Iml.  X.  ep.  20.  —  laffe  Beg:  UTy  (S16). 

II,  2.5  in  titiilo  :  om.  visitatori  ciimas  cd.  pr.  et  ed.  M  cmii  codd.  Corb.  Korm.  liem.  et  tribus  Vatic. 
In  nostris  codd.  liaec  verba  exstant.  —  Cumaaae  ecclesiae  ed.   G.  »)  cumaiia  r  1 ;  cum  humana  corr.  in 

cumanae  r  2.  ^)  ecclesia  r  1 ;  corr.  in  ecclesiae  r  2.  c)  q  {suprascr.  uondam)  iJ  1.  <')  ita  li  1 

et  corr.  ex  ministeriique  r  2 ;  ministeriique  r  1;  ministeriisque  edd.  pr.  31.         <■)  properavit  corr.  in  properet  iJ  1. 
f)   corr.  ex    ortatiouibus   R  1.  K)  commonemus    edd.    G.  M.  li)  nte  B  ] ,  r  2    (corr.   in    ante  li  1). 

')  add.    manu    altera    sttpra    vers.    hoc  B  1;    ad    hoc    etiam    ed.  M;    om.    ad   )•  1.  ^)  add.    vel    ed.  M. 

')  meriti  r  1.  2  (corr.  in  meritum  r  2) ;  merito  B  1;  meriti  ed.  31;  meritique  ed.  2>r. 

II,  25  Eandem  fere  formidam,  qiiae  in  primis  tantiimmodo  verhis  paullo  distat,  ex  Uulsfemi  editione 
in  Libri  diimii  n.  100  (append.  II)  Boziire  p.  251  recejrit.  Eodem  modo  mutatam  lutbcs  infra  in  epp.  IX, 
80.  184.  Xm,  16.  Simili  formula  antem  saepius  Gregorius  usus  est  in  epp.  IV,  39  cet.  —  Benenatum 
episcopum  fuisse  Misenatem  ex  epp.  II,  44.  IX,  121.  163.  scimus.  Oriminibus  ineiclpatum  iam  ante  Dec.  598 
Gregwius  eum  ab  episcopafu  remorit  (cf.  ep.  IX,  80).  Erat  atdem  Misenum  urhs  episcopaUs  Campaniae  in 
promontorio  eimdem  nominis  sita,  haud  pyi-ocid  u  Cumis,  quae  a  promontmio  Misetw  paullo  ad  sepfentriones 
rerpebanf. 

II,  26  Cuius  episcopatics  fuerit  lohannes  antistes,  sileidio  praeterit  tifulus.  Fortasse  hic  iUc  est 
lolmnnes  episcopus  (diridae  cuiuadam,  ut  opinor.  sedis),  qui  m  f/).  IT.  40  Crotonicnsibus  codem  modo  iHS-itafor 
constituitur.  —  De  Nepe  cf.  ep.  II,  14  p.  lli,  41. 


INDICTIO  X.  MART.  (II,  25.  26).  APU.  (11,  27).  123 

GREGORIUS  lOHANNI  EPISCOPO  VISITATORI  NEPESINO. 

Quoniam  Paiilo  fratri  et  coepiscopo  nostro  Neapolitanae  ecclesiae  operam  visi- 
tationis  iniiinximus  \  idcirco  fraternitas  tua  ecclesiae  Nepesinae  visitationem  non 
desistat  adsumere ,  quatenus  exigente  paschali  festivitate  ^,  quicquid  sacrorum  sollem- 
nitas  poscit",  te  operante  modis  omnibus  impleatur.  Donec  igitur  quid  de  persona 
praedicti  fratris  et  coepiscopi  nostri  agendum  sit,  deliberare  possimus ,  ita  in  cunctis 
se  fraternitas  tua  sollertem  vigilantemqiie  studeat  exhibere,  ut  praedictus  vir  absens 
nullo  modo  sentiatur''. 


MENSE  APRELI  INDICTIONE  X. 

11,  27. 

Gregorms  I.  papa  Rusticianam  (patriciam)  votuni  visitandi  loca  sancta  abiecisse 
dolct.  Passivi  in  eam  calumnias  ab  imperatore  rc^ndsas  cssc  misericordiae  divinae  reputat. 
Nominatim  salutem  diversis  nuntiat.  592,  Apr. 

Codd.  B  et  r:  Tndietio  X.  cap.  21. 

Edd.  M:  Lib.  II.  ep.  27;  G:  Lib.  IL  Ind.  X.  ep.  21.  —  laffe  Bui.  im  (817). 

GREGORIUS  RUSTICTANAE. 

Epistolam  excellentiae  vestrae  suscipiens  votivo  sum  incolomitatis  eius  nuntio 
relevatus,  optans,  ut  vitam  actusque  vestros  sua  misericordia  Dominus  et  protegat  et 
disponat.  Valde  autem  miratus  sum,  cur  deliberatae  viae  eundi  ad  loca  sancta 
intentionemi  et  votum  boni  operis  deflexistis,  dum  si  quando  bonum  aliquod  dono 
Conditoris  in  corde  concipitur*,  celeri''  necesse  est  devotione  compleri,  ne  dum  calli- 
dus  insidiator  animum  redire"  nititur,  subinde  impedimenta  suggerat,  quibus  ad 
effectum  minime  desideria  sua  mens  occupationibus  debilitata  perducat.  Unde  necesse 
est  excellentiam  vestram  omnibus  impedimentis  piis  causis  obviantibus  anteire,  et  ad 
fructum  boni  operis  totis  cordis  nisibus  inhiare,  ut  et  in  praescnti  saeculo  tranquille 
vivere,  et  in  futuro  caeleste  regnum  valeat  possidere. 

11,26  in  titulo:  om.  visitatori  sec.  ed.  M  Vaticani;  om.  visitatori  nepesiuo  edd.  pr.  et  31  seqitens 
Norm.  Corb.  Bem.  etc.  ")  corr.  ex  possit  r  2.  '')  add.  temporis   notam ,   quae   ad  eiip.  II,  27   cet. 

spectat,  edd. 

Mense  cei.  Apreli  r  1;  cf.  etiam  supra  p.  55;  Aprili  r2;  Aprilis  R 1.  In  Colhert.  vet.  et  Taron. 
S.   Gai.  hanc  notam  vidit  ed.  M  (vide  eius  notam  b  ad  ep.  II,  26). 

II,  27    titulo  add.  patrioiae  edd. ;  cf.  ep.  IV,  44  cei.  ^)  recipitur  B  1.  ^)  corr.  ex  cleri  B  1. 

<=)  retardare  ed.  pr.;  irretire  edd.  O.  M. 

1)  Cf.  epp.  II,  12.  13.  14.  18.  2)  Pascha  anni  592  in   diern  Api:  6.    incidit.     Ciim   cp.  nostra 

suh  mense  Mart.  posita  sit,   dmuo   ex   hac  re  cotinoscimus ,  quam  mirc  ordo  epistolaruni  cum  tempmx  quo 
rerera  scriptae  sunt  consentint. 

II,  27  Busticiana  nobilissima  quaedam  femina  (lyidua  fuisse  tidetur),  quae  in  aliis  epistolis  semper 
patricia  appeUatiir,  cum  antea  Romae  vixerit  tune  temporis  Constantimpoli  morabatur.  Mu/jnae  ut  videtur 
auctoritatis  erat  in  aula  imperiali.  Amidtia  ei  eiusque  familiae  conkmt^us  Gregorim  nonnullas  caritate 
insignes  epistolas  Rttsticianae  scripsit.     Cf.  epp.  IV,  44.    VIII,  22.    XI,  25.  26.  (XIII,  26).  1)  Ad 

numtem  Sinai,  ut  ex  ep.  IV,  44  discimus,  ire  roverat.    Sed  eam  nimis  celeriter  rotum  expkvisse  in  eadem 
ep.  Atu).  594  Gregorius  vituperat. 

16* 


124  GREGORII  I.  REGISTRl 

Illud  autem  quod  scripsistis,  rassivum''^  contra  vos  aliquas  molitum  fuisse 
calumnias ,  piissimos  vero  imperatores'  non  solum  libcnter  non  audisse,  sed  etiam 
aspere  suscepisse,  cuius  hoc  fuerit  donum  perpcndite,  ct  ad  eum  qui  hominibus  in 
hoc  saeculo ,  ne  quantum  appetunt  nocere  valeant,  potenter  obviat,  totam  spem  mentis 
inflectite,  quatenus  pravas  hominum  voluntates  brachii  sui  oppositione  reverberef^, 
conatusque  eorum  ut  consuevit  misericorditer  ipse  confringat. 

Gloriosum  domnum  Appionem  et  domnam  Eusebiam'.  domnum  Eudoxium  et 
domnam  Gregoriam*  mea  per  vos  deprecor  vice  salutari. 


II,  28. 

Gregorius  I.  papa  lohanni,  episcopo  Ravemiafi,  agit  gratias,  quod  Castorium  episco- 
pum  (Ariminensem)  infirmum  visitaverit,  Ravcnnaequc  receperit.  Qnem  ad  sese  vel  per 
Siciliam  mitti  iiibet.  Ouram  dclegat  lohanni  cpiscoporum  snornm,  qni  al)  hostibus  impcditi 
Romam  venire  non  possint.  592,  Apr. 

Codd.  R  et  r:  Indictio  X.  cap.  '22. 

Edd.  M:  Lih.  II.  ep.  35;  G:  Lil).  II.  Ind.  X.  ep.  22.  —  lulfi:  Etn-  llSl  (.S22). 

GREGORIUS  lOHANNI  EPISCOPO  RAYENNATI. 

Dominicis  mandatis  praecipimur  proximos  sicut  nosmetipsos  diligere  eorumque 
languoribus  tamquam  propriis  infirmitatibus  condolere.  Quorum^  memor  vestra 
fraternitas  competenti  sibi  more  Castorium^  fratrem  coepiscopumque  nostrum  et  prius 
compassiono  habita  studuit  visitare,  et  eum  postmodum  pro  excrescenti  molestia 
corporis  in  Ravennati  urbe  suscipcro.  Unde  non  solum  nos  impensae  caritatis,  sed 
et  Deum  vobis  fecistis  procul  dubio  debitorem'',  cui^'  in  fratris  infirmitate''  condohiisse 
probamini,  ipsumque  aegrum  in  sui  membri  molestia  non  solum  visitasse,  sed  etiam 
suscepisse.  Quem  quidem  ipse  pro  simplicitate  sua'^  illic  ordinare  omnimodo'  renue- 
bam".  Sed  petentium''  importunitas  fecit,  ut  contradicere  nullatenus  potuissem.  Si 
autem  fieri  potest,  multum  mihi  et  ipsi  consuletis ,  si  eum  ad  mo  vel  per  Siciliam^ 
transmittatis,  si  tamen  ei  non  grave  iter '  esse  perpenditis. 

■^)  corr.  ex  Passibiim  H  1.       «)  convert.nt  (snprascr.  rnami  recentiore  vel  reverberet)  li  1.        ')  I^useviani  )•  1. 

11,28     in   titiilo:    lob.anni    corr.  ex    lolianne  R  1.  '')  quod  R  1.  •')  corr.  ex    devitorem  R  1. 

"^)  qui  edd.   G.  M.  '')  infirmitatera  R  1.  <^)  om.  sua  r.  f)  omnino  R  1.  K)  rennuebam  R  1. 

h)  potentium  aec.  ed.  M  cod.  Rem.  'I   ita  r  1:  eum  {pro  ei  n)  graviter  esse  R  1,  r  2;  ei  grave  non  esse  edd. 

2)  De  Pas»im,  qiiiit  fnerit,  hH  iii  rrtfistro  rel  iii  aniHdiliiis  Byzaiitinis  aiidimiis.  H)  i.  e.  Mau- 

ricimn  cf.  ep.  I,  6  not.  5,  p.  8,  43.  4)  Fdios  fiUasque  Rusticianae  Gregwius,  ut  credo,  salutat.  .  Appioni 

et  Eusebiae  eorumque  fdiis  in  ep.  IV,  44  saltttem  mittit,  Eiidoxio  im,  ep.  VIII,  22;  Eusebiae  epistolam 
XIII,  26  scrihit,  eandemque  in  ep.  VIII,  22  filiam  Rusticiamie  appdlat.  Eusebiae  maritus  igitur  Appio 
fuit,  Eiidoxiiis  EusAiae  frater  et  Gregcnia,  nt  videtur,  illius  icxoi:  De  Rusticianae  nepote  Fltrategio,  Eusehiae 
fdio  modo  nato,  post  letjemus. 

II,  28    De  lohanne,  episcopo  Raremude,  ride  .siipi-a  iiotain  ad  ep.  I,  24a.  1)  scilicet  episcopum 

Ariminensem.  Cf.  epp.  I,  55.  56  II,  15  et  infra  V,  48.  I,  55  in  nota  2  dde  verha:  'nescimits  an  fuerit  a  papa 
commendatus',  cum  in  ep.  nostra  legamus,  Gregorium  ordinatiotiis  eius  adversarium  fuisse.  Optime  autem 
papa  inspexerat,  qui  vir  et  quantus  sit  Castorius,  quippe  qui,  ut  ex  loJuxmie  diacono  (Vita  Gregorii  I. 
Lih.  III.  c.  7)  scimus,  ar  siihdiaeono  Romano  a  piapa  episeopus  creatus  est.  Eledio  et  ordvnatio  eius  post 
lul.  591  demum  factae  siint.  2)  Maurini  adnotant:  'Fortasse  quod  propter  Langohardorum  exercitus, 

qui  oinnia  itinera  ohsidehanl ,  Roiiiam  terra  proficisci  non  esset  tutum,  ac  mari  libei-ioi'  transitus  esset  et 
seciirior'.    Sed  indii  jiotius  causa  ftmse  ridetiir,  qiiod  naris  iiifrino  minores  dolwes  parare  .lolet.  quam  rehiculum. 


INDICTIO  X.  APK.  (II,  27.  28).  MAI.  (II,  29).  125 

De  episcopis  vero  ad  nos  pertinentibus,  qui  tamen  huc  pro  interpositione  hostiuni 
venire  non  possunt^,  curam  vestra  fraternitas  gerat.  Ita  tamen,  ut  pro  causis  suis 
ad  Ravennatem  urbem  nullatenus  revocentur,  ne  eos  hoc  tempore  vexare  aut  fatigare 
in  aliquo  videamur.  Sed  si  qua  sunt,  quae  in  eis  videantur  iuste  reprehendi'',  debent 
semper  per  fraternitatis  vestrae  epistolas  ammoneri.  Sin  vero  aliqua,  quod  absit 
graviora  contigerint,  haec  ad  nos  subtiHter  referre  vos  volumus,  ut  inquisitionis  vestrae 
testimouio  roborati,  quae  legibus  canonibusque  conveniunt,  sahibri  iuvanto  Domino' 
consilio  disponamus'". 


II,  29. 

Grcgorius  I.  pajM  Ste^yhano  cJiarttilario  Siciliae  mandat,  retraltat  monachos  duos,  qui 
monasteriim  S.  Georgii,  in  massa  Maratodis  situm,  reliquerint.  Ctti  msnnstcrio  a  massae 
preshytero  nova  onera  iniponi  vetat.  ■')92,  Mai.  19. 

Codd.  P:  cap.  45  (inter  epistolas  Ind.  X.  cap.  S). 

Edd.   M:  Lib.  II.  ep.  28;  G:  Lih.   XIL  ep.  20.  —  Inffit  Rey.  11S2  (818). 

GREGORIUS  AD  STEPHANUM  CARTARIUM  SIOILIAE. 
DE  MONAOHIS  RESTITUENDIS. 

Scientes  magnitudinem  caritatis  vestrae  toto  Dominum  corde"-  diligere,  ob  hoc 
ea  quae  in  massis''  de  iure  quondam''  patriciae''  recordationis"  luli''  contra  praecepta 
Dominica»  contraque  canonum  regulam  eommissa  esse  didicimus ,  ad  eius  necesse 
duximus''  referre  notitiam,  quatenus  haec '  quae  perpetrata  sunt  corrigi  debeant,  et 
alii  deinceps  temptare '^  non  praesumant.  Insinuatum  igitur  nobis  est,  in  massa'  quae 
nuncupatur  Maratodis'"  ab"  abbate  monasterii  sancti  Georgii  quod  in  eadem  situm 
est'  duos  monachos  refugisse,  et  unum  quidem  ex  eis  iam  coniugem  accepisse",  alium 
autemP  laicum  eiTectum  saecuhariter  vivere,  cum  nec  ex  familia  massac'i  homines  ipsi 
sed''  esse  liberi  asserantur,  et  vel  si  conditionem^  debuissent"  contra  Deum  erat,  ut 
post  adeptum*  divini  officii  cultum,  ad  saecularem  vitam  atque  habitum"  remearent. 
Ilnde   hortor,    ut    habita    iudicis   aeterni    consideratione    monaclios    ipsos  retradi"  sine 

k)  iuiusta  deprehendi  M  1.  •)  Domiui  sec.  ed.  M  Vatlc.  C.  '")  viensis,  quem  edd.  udd.,  ad 

epp.  iii  It  et  r  sequenies  (II,  30  cet.)  spectat. 

11,29  in  titulo:  Stefanum  Pa  1  in  ind.  et  Pb  3  —  cartarium  Pa  1;  cartularium  P*l.  —  om.  de 
monacliis  Pa  2;  (de  monachis)  add.  fugitivis  ed.  pr.  Inscribunt  lianc  ep.  Stephano  chartulario  edd.  G.  M. 
a)  Deum  corde  Pbl.4;    corde  Deum  Pa  2.  '')  marsis  P;   corr.  ex   mjirsi  Pb  1.  <=)  quod  Pal.2, 

Pb  4.  d)  patricii  codd.  e)  recordatione  Pa  2.  ')  uili  P;  lulii  ed.  M;  patricii  viri  piae  recor- 

dationis  edd.  pr.  G.  e)  domini  Pa2.  l>)  diximus  Pb  1.  ')  ita  Pa  2,  edd.  pr.  G;  hee  corr. 

in  li^  Pa  1;    ae  Pb  1;    hae  Pb  4;    et  ed.  M.  ^)  perpetrare  Pa  2.  ')  mursa  Pa  2;   masse  Pb  1. 

™)  marato   dis   disiunciis  verbis  Pb  1.  2;  marato  edd.  G.  31;  in  aratro  ed.  pr.  "j  ab  om.  Pa  1.  2,  Pb  1.  4, 

ed.  M;  de  edd.  pr.    G.  ")   accipisse  Pa  I.  r)  vero  Pa  2.  l)  massa  corr.  ex  massas  Pb  1. 

r)  om.  sed  edd.  G.  M;  se  ed.  jf.  ^)  secundum  conditionem  debuissent   agere  edd.    reluctantibus  nostris 

codicibus.  t)  corr.  ex  acceptum  Pb2.  ")  om.  atque    habitum  Pa  2.  ^)  retradi  corr.  ex  retrahi 

Pb  2;  corr.  in  retrudi  m.  post.  in  Pb  4 ;  retrudi  edd. 

3)  Cf.  epp.  sequetvtes  II,  32.  33. 

11,29  Stepilutnns  cha,rtn\a,r'ms  miinnarwm,  i.  e.  Ht  credo  insularam,  cp.  V,  .38  //(»?((/»r,  diartuhirius 
tantmn  in  ep.  III,  3.    De  cJmiiularii  dignitate  vide  ep.  I,  3  not.  2 ,  p.  4 ,  32.  1)  De  Iwc  S.  Georgii 

nionasterio  in  massa  Maratodis,  quod,  ut  mferius  epistola  nostra  docet,  triginta  iam  n.nnis  floruit,  nil  aliud 
scimus.  Ab  lioc  dirersnm  in  Sicilia  monasterium  S.  Georpii  in  loco  'adsedem'  ep.  IX,  7  atat.  Cf.  Cod. 
dipl.  Sic.  I,  432.  437.  2)  Cf  ep.  II,  37  p.  133,  11  conditioni  obnoxiuni,  et  ep.  IV,  21  conditionem 

loei  delicnte.s. 


126  GREGORII  I.  REGISTRI 

dilatione  faciatis,  iit  non"  eorum  in  exemplo  cum  vestro  quod  absit  peccato  cete- 
rorum''  monasteriorum  districtio  dissipetur,  sed  magis  ut  in^  magnitudinis '^  vestrae 
solatiis  aliis  monachis  spes  gerendi  talia  submoveatur*. 

Adseruit  etiam  praedictus  abba^,  presbyterum  supradictae''  massae  novas'' 
monasterio  ipsi  consuetudines  velle  ponere'',  quae^  ex  tempore  conditi  monasterii  per 
tricennales  tempus  hactenus  non  fuerunt;  si  quid  enini''  illic  munificentiae  gratia  a 
fidelibus  viris  oblatum'  fuerat'',  portionem  se'  debere  percipere.  Quod  magnitudo 
vestra  studeat  diligenter  agnoscere,  et  si  hoc  ab  initio  non  fuit,  etiam  labentibus 
temporibus  aliquid™  noviter  inponi  non  condeceat",  quam°  maxime  cum  exiguae  sub- 
stantiae  et  monasterium  pauperum  esse  didicimus,  et  abbatem  ipsum  hospitalem 
omnino  essef  multorum  adtestatione  didicimus. 

Data  dic  XIIII.  kalendarum  luniarum  indictione  X% 


MENSE  lULIO  INDICTIONE  X. 

II,  30. 

Gregorius  I.  papa  Iustino  praetori  (Siciliae)  Leoncm  cpiscopum  (Catanensem)  a 
falsis  criminibus  purgatum  commcndat.  592,  lul.  5. 

Codd.  B  et  r:  Imlictio  X.  cap.  2.3;  P:  cap.  42  (intcr  epistdlas  ImJ.  X.  cap.  6J. 
Edd.  31:  Lib.  IL  ep.  3-3;  G:  LH).  II.  Itul.  X.  ep.  23.  —  laffe  Eet).  im  (821). 

GREGORIUS  lUSTINO  PRAETORI. 
liabet   lioc    proprium   antiqui   hostis   invidia,    ut   quos  in  pravorum  actuum  per- 
petrationem ",    Deo    sibi    resistente,    decipere    non   valet,    opiniones   corum    falsa''  ad 

■"')  non  scripsi  pro  in;  ut  in  eoium  in  Fa  1 ,  Pb  2;  ut  in  eorum  Pb  1.  4;  ne  in  eorum  Pa  2,  ed.  2>r.; 
ne  eorum  edd.  O.  J/.  ^)  a  ccjterorura  Pb  2.  i')  ita  codd.  praeter  Pb  4;  om.  in  edd.  G.  M.  ^)  magni- 
tudini  Pa  1,  Pb  1.  2.  4.  *)  submobatur  Pal,  Pb  1.  2.  •>)  abbas  solummodo  Pa  2  et  edd.  <=)  prae- 

dictae  edd.  il)  nobas  Pa  1,  Pb  1.  2.  ")  iniponere  edd.  G.  M.  f)  qui  Pa  1,  Pb  1.  2.  4.  8)  trincen- 
nale  Pal;    triennale  Pb  4,  edd.   (Sed  notat  G:    triceunale   quidavi  mss.).  h)  iin  scripsi  pro  si  quidem; 

posuerunt  repwjnantibus  codd.  siquidem  si  quid  deo  edd.  G.  M.  •)  ablatum  Pa  1,  Pb  1.  2.  ^)  fuerit 

edd.  O.  M.  1)  portione  sed  Pa  1,  Pb  2;  portione  se  Pb  1.  4;   add.  asserat  edd.  0.  M.  ™)  aliud 

edd.  O.  M.  ")  liceat  Pa  2;  condecet  ed.  pr.;  concedat  edd.   O.  M.  °)  ita  Pb;  quia  Pa  1,  ed.   O; 

quoniam  ed.  pr.;  quia  et  Pa2;  om.  quam  ed.  M.  P)  ex  se  Fa2,  Fb.  i)  ita  recte  hanc  ep.  con- 

cludens  Fa ;  sed  praeponit  Pb  et  P*  1  eandem  temporis  notam  ep.  in  coll.  P  subserpienti,  i.  e.  ep.  nostrae  II,  33.  — 
lul.  Pb  4.  {Notat  ed.   G:  'hanc  ep.  concludunt  quidam  mss.  data  die  14.  lul.  ind.  X"). 

Mense  cet.  ita  ad  calcem  ep.  II,  28,  i.  e.  epistolae  in  B  et  r  nostram  praecedentis  R*l,  r  1.  2  et  sec. 
ed.  31  codd.  S.   Gat.  et  Colb.  vet. ;  legitur  in  titulo  ante  ep.  II,  30  in  R  1.     Omitlit  hanc  notam  coll.  P. 

11,30  titulus:  lustino  praetori  Retr  (praeter  R'*l,  ubi  lustino  presbytero;  cf.  infra  ep.  III,  37); 
lustiauo  presbytero  ed.  pr. ;  ad  lustinianum  de  Leone  episcopo  suscipiendo  P  (ad  lustiano  cet.  Pa  1 ;  add.  de 
iuramento  Pb3).   P  sequuntur  codd.  ab  ed.  M  laudati:  duo  Teller.  et  Colb.  "«)  perpetratione  R  1,  Fa  2, 

Fb4.  b)   faisas  ^  j_ 

II,  30  De  tempore  huius  epistolae  nota,  quod  in  coUectione  R  suh  mense  lalio  recepfa,  in  collectione  P 
(uxuratim-em  diei  siffnificatumem  profert.  Diserepant  autem  classes  Pa  et  Ph,  cum  Pa  alias  maioris 
auctwitatis  hcdnta  3  non.  lun.  i.  e.  lun.  3  adscribat,  Pb3  non.  lul.  i.  e.  Iiil.  S.  Si  autem  epistokie  XI,  52 
rationem  ludiemws,  item  sub  mense  Iwlio  in  R  traditne,  et  in  P  cum  nota  10.  kal.  lul.  insignitae,  fwtasse 
fidem    notae   in  Pa   concedemus.     Attamen  hic  Ph  pracfero,  cum  B  rim  notac  ad  LtliHm  spectantis  sine 


INDICTIO  X.  MAI,  (II,  29).  lUL.  (II,  30.  31).  127 

praesens  simulando  dilaceret''.  Quoniain  igitur  quaedam  contra  sacerdotale''  propo- 
situm  de  Leoue  fratre  et  coepiscopo  nostro  ^  sinister  rumor  asperserat,  utrum  vera 
essent  districta  diutius  fecimus  inquisitione  perquiri",  et  uullam  in  eo'  de  his,  quae 
dicta  fuerant,  culpam  invenimus.  Sed  ne  quid  videretur  omissura,  aut  nostro  potuisset 
cordi  dubium  remanere,  ad  beati  Petri  sacratissimums  corpus  districta''  euni  ex  abun- 
danti  fecimus  sacramenta  praebere.  Quibus  praestitis,  magna  sumus'  exultatione 
gavisi,  quod  huiuscemodi''  innocentia  eius  evidenter  enituit.  Pro  qua  re  gloria  vestra 
praedictum  virum  cum  omni  caritate  suscipiat,  et  reverentiam  ei,  qualem  sacerdoti 
decet,  exhibeat:  nec  quaedam  cordibus  remaneat  de  his  quae  iam'  sunt  purgata 
dubietas.  Sed  ita  suprascripto"'  vos  episcopo  devotissime  oportet  in  omnibus  ad- 
haerere,  ut  congrue  decenterque  Deum  in  eius  persona"  videamini  cuius  minister  est 
honorare". 

Data  die  III.  nonarum  luliarum  indictione  Xp. 


II,  31. 

Gregorius  I.  iMpa  Eusebium  abbatem  reprehendit,  quod  communionem  a  Maximiano 
1,',     episcopo  (Syracusano)  oblatam  recusaverit.     Ccntum   solidos  ei  pcr  Petruni  subdiaconnm 
transmittit.  592,  lul. 

Codd.   R  et  r:  Indidio  X.  cup.  24;  P:  cap.  41  (inhr  epistohts  Ind.  X,  cap.  4). 
Edd.  M:  Lib.  IL  ep.  36;  G:  Lih.  IL   Ind.  X.  ep.  24.  —  laffi  Bcg.  11S4  (823). 

GREGORIUS  EUSEBIO  ABBATI. 

r 

20  Oredat  mihi   caritas   tua,  quia  valde  contristatus  sum  de  tristitia  tua,  ac*  si  in 

te  iniuriam  ipse''  pertulissem.  Sed  cum  postmodum  agnovi ,  quia  etiam  reddente'' 
reverentissimo  viro''  fratre  et  coepiscopo  nostro  Maximiano"^'  gratiam  atque  com- 
munionem  tua  dilectio^  ab  eo  communicari  nolebat,  cognovi  et  ilUid  prius  iustum 
fuisse    quod8   factum    est.      Servorum  Dei  humilitas  in  afflictionis  tempore  debet  ap- 

25,  c)  delaceret  P«  2.  '^)  sacerdotalem  P  (praeter  Fb  4)  et  r;  erad.  m  r  2.  <>)  perquiret  imlluin 

I'a  3,  Pbl.2;    perquirere   nullam  Pa  2,  Pb  3  et    ita    corr.  Pa3;    corr.   in    perqiiiri   et  Pb2.  ')  add. 

quae  P  (praeter  Pb  4).  B)  ad  beati  per  sacratissimum  P;  per  ex  nota  P  ortuni  esse  puto.  '')  per- 

strieta  P.  ')  sum  Pa  1.  k)  add.  experimento  edd.  O.  M.  l)  om.  iam  r  1.  "')  om.  supra- 

scripto  P.  ")  persouam  P  (praeter  Pa  2).  °)  honorari  Pa  3,  Pb.  i')  Diem  om.  B.  r   et  edd., 

30  indicat  P,  in  fine  nostrae  ep.  Pa,  in  initio  sequentis  (TI,  7)  Ph.  Scribit  auiem  Dat.  die  III.  nonaram  iul. 
Pb  1.  3.  7;  om.  nwmerum  III.  Pb  2;  Dat.  die  III.  nonarum  iuuiamm  Pa  1.  2  (Pa  1  mensem.  per  ahhr.  m. 
exprimit). 

11,31     titulo  add.    de  subiectione   episcopi  sui  P  (om.   sui  Pb  1).  ^)  hanc  Pa  I.  ^)  ipse 

iniuriam  P.         <=)  reddentem  Pa  1 ;  uarraute  {om.  quia  —  reddente)  Pa  2.         ^)  om.  viro  Pa  2.         >-■)  Maxi- 

35       miniano  Pa  3.  f)  tuam  dilectione  Pa  1.  S)  add.  ut  Pb  4. 

dubio  aiujet.  —  Translata  esse  videttir  haec  ep.  per  Leoncm,  ep>i.scopum  Catinensem.  —  Dc  lustiiw  practore 
Sidliae  cf.  ep).  I,  2.  70. 

1)  De  Leone  episcopo  Catinensi  loquitur  papa.  Cf  ep.  L,  70  p.  90  not.  3.  Ad  diem  natalitium 
h.  Petri  i.  e.  lun.  29.  592,   ut   iussus   e)-at,  Leo    Romim  profcctus   est,   uU  saaramenta  praehuit   et   cp. 

40      nostram  accepit. 

LL,  31  Missa  esse  videtur  una  eum  epp.  LL,  35.  3S  po-  Benenutum  notarium,  postea  recto^-em  patrimmiii 
Fanwmitani,  sive  per  Rotmnum  defensorem  postea  rectcn-em  patrinwnii  Syracusani,  aut  per  Cyriacum  ahbatem, 
qui  omnes  tum  Roma  in  Siciliam  profecti  sunt.  —  Etiseliii  cdihatis  Siculi  quod  fuerit  monasterium,  fortasse 
Syracusis  situm,  non  traditur.     Cf.  epp.  LL,  35.  38,  quae  omnes  eidem  mensi  attrihutae  eodem  tempore  ceiie 

45      scripiae  sunt.    Ep.  LL,  38  twstram  ep.  adhuc  pi)-aecedere  videtur.  1)  i.  e.  episcopo  Syracusano. 


128  GREGOEII  I.  REGISTRI 

parere.  Qui  vero  se  contra  praepositos''  suos  erigunt,  profecto  ostenditur,  quia  servi 
Dei  esse '  contemnunt.  Et  quidem  ab  illo  hoc  quod  factum  est  fieri  minime  ^  debuit, 
a  te'  tamen  debuit  omnimodo™  humiliter"  suscipi ;  et  rursum°  cum  gratiam''  reddebat, 
ad  eum  cum  gratiarum  actione''  debuit  occurri'.  Quod  quia^  ita  a  te'  factum  non 
est,  ad  hoc"  cognosco ,  quia  nobis  omnino  lacrimarum  opus  est.  Non  enim  grande 
est  his  nos  esse  humiles^,  a  quibus  honoramur,  quia  hoc  et  saeculares  quilibet^"  faciunt, 
sed  illis  maxime  esse  humiles"  debemus,  a  quibus  aliqua  patimur.  Psalmista^'  dicit: 
i'sai.  9,14.  'Vide  humilitatem  meam  de  inimicis  meis',  nos  cuius  vitae  sunius ,  qui  humiles '  esse 
etiam  patribus  nolumus?  Proinde  dilectissime*  fili  rogo,  ut  omnis''  amaritudo  de  corde 
tuo*^  transeat,  ne  fortasse  finis  vicinus  sit,  et  antiquus  hostis  per  iniquitatem  discor- 
diae''  viam  regni  caelestis  interchidat". 

Praeterea  centum  solidos  per  Petrum  subdiaconem'  dilectioni  tuae  dare»*  fecimus^, 
quos''  peto,  ut  absque  iniuria  sui'^  suscipiat. 


n,  32. 

Grmjurius  I.  papu  Mauricio  et  Vitaliano  maqlstris  militum  scrihit,  sc  timuisse,  nc 
miiites  qui  ad  cos  mitterentur  in  manus  Arkilfi  (diicis  Spoletini)  inciderent.  Si  Romam 
Ariulfus  pergat,  ut  a  tergo  cum  insequantur  adhortatur.  592,  (lul.). 

Codd.  P:  cap.  44  (inter  epistolas  Ind.  X.  aip.  7). 

Edd.  31:  Lib.  II.  ep.  29;  G:  Lih.  XIL  ep.  32.  —   Taffe  Ttex).  US7  (792). 

GREGORIUS  AD  MAURICIUM  ET  YITALIANUM  MAGISTROS  MILITUM. 

uloriae  vestrae  suscipientes  epistolas  ^  Deo  gratias  egimus,  quia  de  salute  vestra 
cognovimus.    Et  de  sollicitudine  vestra  multum  gavisi  sumus,  et  mox  ea  quae  scripsistis 

•')  postpositos  Pbl;   propositos  Ph  4.  •)  esse  servi  Dei  P.  ^)  noii  Pu2.  ')  corr.  ex 

ante  Phl;  at   Fa2.  "')  ita  scripsi,cum  codd.  corrvjdionem  praeberent:  omui  r  1.2;  orania  ceteri;  omnino 

ed.   G.         ")  corr.  iii  Immilitate  r  2;  cmn  onnu  debuit  humilitate  edd.  pr.  M.  ")  sursum  Pa  1.         v)  gratia 

Pb  1.  1)  actionem  Pb  (praeter  Pb  4).  ')  recurri  Pa2.  ^)  que  Pa2.  ')  ante  P.  ")  adhuc 

Pa2;    corr.   adhoc   in   adhuc  Pb  4.  *)  huniilis  Pb  1.  "')  quibus   libet  Pa  2,  Ph  4;    quibus   libent 

ceteri  codd.  P.  ^)  om.  humiles  P  (practer  Pa 2).  >)  add.  enim  Pa  2 ;   Nam  psalmista  edd.   O.  M. 

^)  humilis  Pb  1.  »)  karissirae  Pa  2.  h)  omues  P«  1.  <:)  suo  Pa  2.  "i)  per   iniquitatis 

discordia  P  (diseordiam  Pa2.3,  Pb4).  ^')  interdncat  Ph  I.  f)  subdiacuuem  Pb  1.  «)  dari  Rl 

et  edd.;  transmisimus  (jiro  dare  fecimus)  Pa  2.  '')  quod  P.  i)  siii  om.  Pb  1. 

11,32  in  titulo:  Maurilio  oppuijnantibus  omnihus  nostris  codd.  ed.  M.  (ad  Mamnlium  Pb4,  sed  idem 
codex  m  indice:  ad  Mauriciura).  —  raagister  Pal  in  ind.  et  Pbl;  magistrum  Pa  2  in  ind.;  magistrorum 
l^h4  {!n  ind.  mag).  ")  epistulas  Pa  1,  Pb  2.  3. 

2)  Ita  Petro  nuindatur  in  ejj.  II,  3S.  3)  Cf.  in  ep.  IX,  12ii:  exeniuni.  quod  non  sit  iniuriosum. 

II,  32  De  temjwe  epistolae  twstrae  ad.tcribendo  diii,  liaesitavi.  Si  ordini  in  coUedione  P  (qiiue  sola 
eam  traditj  (mctoritatem  cmicedimus  omnino  diihii  sumus.  Est  enim  posita  inter  epp.  II,  7  (P  cap.  43,  ind.  X. 
cap.  6)  et  II,  29  (P  cap.  4.'>,  ind.  X.  cap.  S),  quariim  priiim  die  27.  Sept.  691,  secnnda  die  19.  Mai.  692 
datae  sunt.  Sed  his  duahus  epistolis  praetermissis  ordo  ad  mensem  lulium  spectat,  ad  quem  et  ep.  II,  30, 
quae  praecedit  in  P  (cap.  42,  ind.  X.  cap.  6)  peiiin^,  eademque  in  B  siib  lulio  recepta  esf,  et  ep.  II,  37  in  P 
cap.  50,  ind.  X.  cap.  13,  sicut  collectio  R  probat.  (Cf.  indicem  epistolarum  P  in  praefatione  et-  in  Neua 
Archiv  UI,  592.)  Ordo  igitar  quo  tradita  est,  lumc  ep.  potius  ad.  tnensem  lulium  rocat.  Porro  quae  in  epistola 
■nostra  refenmtivr  proxime  cum  epp.  II,  7  et  H,  33  coJmerent,  sed  de  tempore,  qiiam  difficih  sit  certum 
iudicium  ferre,  ex  eo  rides,  quod  virorum  doctorum  senientiae  valde  inter  se  discrcpant.  Cf.  Troya  Cod. 
dipl.  I,  254.  Attamen  netjari  iwn  potest,  cum  epistola  scriberetur  diem  natulitium  h.  Petri  imminuisse.  Irjitur 
iios  errare  w)n  credimus,   si  epistolam  medio  mense  lun.  scriptum  putumus,  arguentes  eam  tardius  ISn-ario, 


INDICTIO  X.  lUL.  (II,  31.  32.  33).  129 

parata  fuorunt.  Sed  Aldio''^  vir  magnificus"  post  adventum  honiinum  vestrorum  nobis 
scripsit,  quia  in  proximo  iam  Ariulfus''^  esset,  et  timuimus,  ne  milites  qui  ad  vos 
diriguntur  in  manus  eius  inciderent.  Tamen  et  hic  in  quantum  Dcus  adiuverit  contra 
eum  filius  noster  gloriosus  magister  miiitum"  paravit  se'.  Sed  et  gloria  vestra,  si 
huc'  perrexerits  ipsa''  hostis ,  quomodo'  cousuevistis''  cum  auxilio'  Dei  a  dorso  eius 
quod"  potestis  perficite.  Speramus"  enim  in  omnipotentis  Dei  virtutem"  et  in  ipsius 
beati  Petri  principis  apostolorum,  in  cuius  natale  *  sanguina''-' cftundi  desiderant,  quia 
ipsum  sibi  contrarium  sine  mora  invenienf. 


II,  33. 

Gregorius  I.  paipa  Mauricio  ct  Vitaliano  niagistris  militum  nimtiat  dc  fide  Suancnsium, 
qui  ciim  Ariulfo  (ducc  Spoletino),  ut  die  11.  m.  lunii  scripscrit,  dc  deditione  egerint. 
Iiihct,  ut  possessiones  Ariulfi  si  Romam  attendat  driiraedcnfur.  592,  (lul.). 

Cmld.  P:  cap.  46  (ititer  epktulas  Iiid.  X.  cap.  9). 
Edd.  31:  Lib.  II.  ep.  30;  G:  Lib.  XII  ep.  23.  —  laffe  licg.  1188  (819). 

GREGORIUS  MAURICIO  ET  VITALIAXO  MAGISTRIS  MILITUM. 
DE  DEPRAEDATIONE. 

Suppliciter  gloriac  vestrae  per  filium  nostrum  Vitalianum  ^,  cum  quo  ct^  trac- 
taretis,  et  verbo  et  scripto  mandavimus.    Undecimo  autem  die  mensis  lunii''  Ariulfus" 

^)  Agil  Pa  2.  cj  vir  luaguificus  si(jUs  um  in  codd.  e.vpressum;    urin  Pb  3.  4;  vestroruui  {om.  post) 

Pa2;  vir  memoi-andus  edd.  pr.  G.  <1)  Hariulfus  Pb4.  »)  si<jla:  gl.   mag.  mil.;  om.  magister  Pal; 

agil  miles  Pa2;   gloria   mag.   mil.  Pbo.  0  hucusque  Pa2.  K)  perexierit  Pa,  Pb4   et   ed.  M. 

'')  ita  codd.  (Cf.  Du  Canr/e) ;  corr.  manus  post.  in  ipsae  Pb  4;  ipse  edd.  ')  quomo  Pa  2.  ^)  consuistis 
Pa  1.  1)  per  auxilium  Pa  1.  '")  quae  Pb  4.  ")  speramur  Pb  2.  ")   virtute  Pa  2  ct  cdd. 

V)  sanguinem  edd.  <i)  ita  Pa  2;  ceteri  codd.  inveuiet. 

//,  33  in  iitulo:  Maurilio  ed.  M  reluctantibus  omnibus  cudd.  Cf.  ep.  II,  32.  —  magister  Pb  1.  — 
de  ilepraedatione  PJ  .ii  et  plurimi  in  indiee;  de  praedatione  Pal.2,  Ph  2;  de  depredicatioue  Pb  1;  de  predie. 
Pb  4  {i7i  ind.  de  predicatione) ;    om.   de    depr.  edd.  ■')  et   codd.;   ut   ed.  31.  ^)  lauuarii  sine  causa 

scripsemnt  edd.  '^)  Hariulfus  et  sic  semper  Pb  4. 

ut  CMii  epistolis  registri  mniHmjcrctiir ,  traditam  et  sic  iiicnsi  Iulio  aihcriptam  fuisse.  Quae  aryuiiieuta 
(juodammodo  episiola  (juae  scqiiitur  confirinat.  —  De  Mauricio  et  Vitaliano  maiji^ttris  mdiium  idiuiulc  nihil 
refcrtur.    Vf.  cpp.  II,  7.  33. 

1)  Aldio  rir  magnificus,  ni  fallimur,  ille  est  qui  in  ep.  IX,  102  magister  militum  at<iue  gloriosus 
tltidatiir.  TJt  ex  eadem  ep.  discimus  dvitati  i.  e.  urhi  cuidam  praepositus  erat,  quae  ad  Venantii  episcopi 
Perusini  diocesim  pciiinebat.  2)  Ariulfus,  dux  Spoletinus.     Cf.  cp.  II,  7.  3)  i.  c.  Castus  magistei- 

militum  Romanus,  quem  praeconem  laudum  Prisci  iiatricii  Orientis  in  Romanis  partibus  paterna 
dilectione  eidem  Prisco  papa  in  ep.  III,  61  (393,  lul.)  commendut.  Cf.  et  epp.  V,  30.  36.  Perperam  Iwc 
loco  Troya  Cod.  dipl.  I,  253  de  Veloce  magistro  militum  loquitur.  De  mugistris  militum  Bomanis  cf.  Hegel, 
SUidteverf  v.  Italien  I,  180.  4)  i.  e.  die  29.  lun.     Cf.  epp.  I,  39a  p.  54  not.  5.    I,  70  p.  89  not.  1. 

Vidde  autem  rem  petiurhat  Troya  l.  l.  I,  254,  cum  pro  martyrio  ut  semper  adldhetiir  natidem  S.  Petri  de 
cathedra  inteUegat,  et  mvo  errcnx  mciisem  laimariiim  imlucat,  in  (pio  Ide  dies  tunc  celehratns  sit.  5)  sanguen 
lide  Fmxellini  s.  h.  v. 

II,  33  De  temp(n'e  cf.  quae  ad  ep.  praecedentem  momii.  Sequitur  autem  ep.  nostra  in  P  epistolam 
II,  29  (P  cap.  45  iiul.  X.  cap.  8),  quae  est  diei  19.  Mai.  592  et  praecedit  (praetermissis  epp.  sine  mense) 
epistolam  II,  37  (P  cap.  50  ind.  X.  cap.  13),  quam  ad  men.sem  lulium  coUectio  B  vocat.  Post  diem  11. 
tmnsis  Iim.  II,  33  seriptam  fuisse,  ep.  ipsa  testatur.  Igitur  eam  huic  mensi  exeunti  adscribo,  tamen  cum 
ep.  II,  32  suh  imnse  lulio  eam  rdinqums,  cui  pauUo  tardius  a  lihrario  attributa  est.  Ceterum  cf.  nutas  (ul 
ep.  II,  32.  1)  Cave,  ne  confundas  hunc  cum  Vitaliano  nuujistro  militum. 

Re(i.  Gbeo.  I.  17 


130  GREGORII  I.  REGISTRI 

hanc  epistulam'^'  quam  vobis  direximus  transmisit.  Et  idoo  rclegentes  eam  videte, 
si  in  fide  sua  Suanenses''^  quam  rei  publicae  promiserunt  perstiterunt.  Obsides' 
dignos  de  quibus  possitiss  confidere  ab  eis  percipite,  et  insuper  denuo  sacramentis 
obstringite'',  reddentes  eis  quod  loco  pignoris  sustulistis'  et  sermonibus  vestris  eos 
sanantes.  Si  autem  manifestissime  cognoveritis ,  eos  cum  Ariulfo  de  sua  subditione 
locutos''  fuisse',  vel  certe  obsides  ei  dedisse ,  sicut  nos  Ariulfi  epistola  quam  vobis 
direximus"'  dubios  reddidif,  salubri  consilio  pertractantes,  ne  in  aliquo  anima  vestra 
vel  nostra  de  sacramentis  gravetur,  quicquid  utile  rei  publicae  iudicaveritis  peragite. 
Sed  ita  faciat  gloria  vestra,  ut  neque  sit  aliquid,  unde  possimus  ab  adversariis  repre- 
hendi,  neque  in  quo  utilitas  rei  publicae  exigit"  quod  avertaf'  Dominus  neglegatur. 
Praeterea'1  gloriosi  filii  estote  solliciti,  quia  quantum  conperi  hostem  coUectam''  habet, 
et  in  Nardias^^  dicitur  residere ,  et'  si  huc"  cursum  Deo  sibi  irato  mittere  voluerit, 
vos  loca  ipsius,  quantum  vos  Dominus  adiuvaverit",  depraedato"',  aut  certe  sculcas^* 
quos^  mittitis''  sollicite  requirant,  ne  dolens  factum  ad  vos''  discurrat''. 


II,  34. 

Gregorius  I.  pajja  tiniversis  Neapolitanis  militihus  praecipit,  ut  Constantio  trihuno, 
cui  custodiam  civitatis  mandaverit,  ohoedicntiam  porro  exhiheanf.  592,  (luL). 

CocM.  P:  ciiji.  47  fmter  epistulas  Ind.  X.  caj).  10). 
Edd.  M:  Lib.  II.  ep.  31;  G:  LUh  XII.  ep.  24.  -   Liffe  Bq/.  IISU  (SiO). 

GREGORIUS  UNIYERSIS  MILITIBUS  IN  NEAPOLI. 

Oumma  militiae  laus  inter  alia  bona  merita  haec  est,  oboedientiam  sanctae  rei 
publicae    utilitatibus   exhibere,    quoque"-  sibi    utiliter    imperatum  fuerit,   obtemperare. 

'•)  epistulam  Po,  ;,  Pi  i.         «)  Buameiises  J'i /.         f)  obside  Pi  / ;  obsiilesque  eA?.  G.  Ji.  8)  possetis 

Pa2,  Pb  1.  2.  1>)  perstringite  Pa  2.  ')  substolistia  Pa  1;  substulistis  Pb  2.  k)  locutus  Pb  1. 

')  esse  (om.  vel  —  iledisse)  Pa2.  '")  direxerimus  Pb  1.  ")  reddedit  Pal,  Pbl.2.     Hoc  loco  addit 

quae  2>rttis  omisit  Pa  2:  et  obsides  eos  Ariultb  dedisse  cognoscitis.  °)  exiget  Pa  2.  v)  advertat  Pa  /. 

1)  propterea  Pa  2.  r)   coUectum  Pa  2  et  edd.    Cf.  p.  129,  5.  *)  in  uardias  omnes  codd.  {praeter  Pb  4 

iu  uardios) ;  iu  armis  Veusdedit  in  coll.  can.  ed.  Martinucci  p.  3*(> ;  narmas  ed.  pr. ;  narina  edd.  6.  M. 
')  ut  (pro  et)  codd.  ")  hic  PaJ,  Pb  2.  4.  v)  adiubaberit  P«  1:  iuverit  edii  O.  M.  «')  deprae- 

damini  edd.   0.  M,  reluctantibus  omnibus  codd.  ^)    sdulcas  Pb  1.  i')  quas  Pa  2  et  sec.  edd.  G.  M 

codd.  Vall.   Corb.  ■'■)  mittetis  Pa  1  et  sec.  edd.  6.  M  Vall.  et  Corb.  ")  vos  codd.;  nos  'edd.  G.  M. 

'')  corr.  ex  discurrant  Pb2;  recurrant  Pa2.  Temporis  nota,  quam  Maurini  in  noia  i/  ex  Colb.  vet.  citant, 
ad  ep.  in  coll.  P  praecedentem,  i.  e.  ep.  II,  39,  perlinet. 

11,34  in  titulo:  Neapolitanis  (om.  in)  edd.  G.  M;  Neopolis  {om.  in)  ed.  pr.  —  add.  constitutis 
R*l,  consistes  ed.  pr.  »)  quod  Pa2;  quoquc  ceterl  Pa  et  Pb;  quodque  edd. 

2)  Summ   (hudie  Suaiia)    iirhs   Ktriiriac.      Cf.  Piszetti   Antiqiiita    Toscane  I,  12.  62.  3)  Quid 

significet  tox  Nardiae  diiudicare  non  valeo.  Fartasse  sunt  campi  ad  Nar  flitriiim.  (Videetiam  Plinii  hist. 
nat.  m,  14  tibi  cogmmine  Nartes  dicimtur  Interamnates,  qui  in  ripa  ad  Nar  habitant.)  Sed  ne  Nardias  in 
Namias  corrigamus  nil  impedit,  Juiud  nescii  nimirum,  tunc  per  brerc  tempus  Narniam  in  Lawidmrdmum 
potestate  fiiisse,  ciim  epp.  II,  4  (591,  Scpt.)  ct  V,  57a  (595,  lul.  5.)  episcopos  Narnienses  proferant.  Cf.  not. 
ad  cp.  II,  4.  lliic  uccedit  quod  defama  loquitur  Greijiwiits.  Narniam  deniiinc  u  iiillitibiis  Bonmnis  miinitam 
esse,  in  ep.  V,  oii  (595,  lun.)  refeiiur.  Cf.  etiam  Paulum  diac.  Hist.  Lanf/.  VI  c^  4S,  qui  narrat,  Narniam 
a  Langohardis  octaro  demum  saeculo  captam.  4)  i.  c.  lopias.     C/'.  Leijem  Lnngohiird.  Lih.  I,  14.     Si 

quis  in  exercitu  ambulare  contemserit  aut  in  .sculcam  ct  Simocattam  Hisf.  Lib.  VI,  i)  ifirafQoviid,  ij'»' 
ay.oi'/ly.icy  avyijtfci  rij  nuiQiio  rfmrri  'Piofiaiun  dnoxu'/.eii'. 

II,  34  Nola  qiiod  tiinc  ccclesia  Neapolitana  episcojio  jiriratii  fuil.  Vidc  ip.  11,  2(i.  Perperam  de 
leiHpurc  cjt.  Hostrac  disscruerunt  Di  Meo  Ann.  I,  159,   Troya  Cod.  dipl.  I,  272. 


INDICTIO  X.  lUL.  (II,  33.  34.  35).  131 

Sicut  et  nunc  devotionem  vestram  fecisse  didiciiiius'',  quae  epistolis  nostris  ^,  quibus 
magnificum  virum  Constantium  "^  tribunum''  custodiae  civitatis  deputavimus  praeesse", 
paruif,  et  congruam  militaris  devotionis'^  oboedientiam  demonstravit.  Unde''  scriptis 
vos  praesentibus'  curavimus  ammonendos,  uti  praedicto  magnifico  viro  tribuno,  sicut 
et  fecistis,  omnem  debeatis  pro  serenissimorum  dominorum^  utilitate  vel  conservanda 
civitate  oboedientiam  exhibere,  quatenus  quicquid  a  vobis  hactenus  bene  gestum 
agnoscitur,  per''  pracsentis'  temporis  vigihmtiam  ac  sollicitudinem  augmentetis '". 


II,  35. 

Gregorius  I.  papa  Maximianum  e^nscopiim  (SyrarAisamm)  reprehendit ,  qnod  Euse- 
hiiim  abbatem  aegrotantem  cxcommunicaverit.     Cui  solatium  praeberi  iuhet. 

CocU.  P:  cap.  48  (inter  epislolas  Ind.  X.  cap.  11).  -J-- ~'   (lul.). 

Edd.  M:  Lih.  II.  cp.  .34;  G:  Lib.  XII.  ep.  26.  —  laffe  Befi.  lisr,  (Sir,). 

GREGORIITS  MAXIMIANO  EPISCOPO. 
DE  ABBATE  SUO  REFOVENDO. 

rrequenter  me  ammonuisse  vos  recolo,  ut''  in  proferenda  sententia  esse  prae- 
cipites  nullatenus  deberetis.  Et  nunc  ecce  cognovi,  quia  reverentissimum  virum  abba- 
tem  Eusebium  commota  furore  vestra''  fraternitas  excommunicavit.  Quod  ego  valde 
miratus  sum,  ut  non  antiqua  eius  conversatio '^,  non  aetas''  longa,  non  egritudo  diu- 
turna  ab  ira  vestrum  auimum  flecteret.  Quilibef  enimf  in  eo  fuisset  excessus  «,  ipsa 
egritudinis  eius'' afflictio  ei'  debuit  pro  flagello  sufficere.  Quem  enim  divina  disciplina 
conterit,  ei  humana  flagelhi  addi  superfluum  fuit.  Sed  fortasse  ideo  excedere  in  tali 
persona  permissus  es ,  ut  acutior''  in  vilioribus  fias',  et  diu  trutines™,  cum  aliquem" 
per  sententiam"  ferire  disponis.  Eundem  tamon  praefatum  virum  quanto?  furore 
exasperasti,  tauta  nunc  dulcedinei  consolare,  quia  valde  iniquum''  est,  ut  qui  te  plus 
amaverunt,  ipsi  te  sine  causa  atrociorem  contra  se  sontiant^ 


'')  dedicimus  Ph  1.  c)  Constaiitiiium  Ph  4,  <'|  om.  tnbunum  Ph  4.  ")   precesse  Pb  1: 

preces  se  Ph2.4.  0  itn  Ph2;  pnravit  reliqui.  SJ  debutionis  P<i  1,  Ph  1.4.  'M  inde  Pa2. 

')  om.  praesentibus  Pa  2.  '^)  om.  per  Ph  1.  ')  praesenti  P  {praeler  Pa  2:  praesentis).  "')  aumentitis 

Pa  1;  amentetis  Ph  1.  3. 

II,  35  in  tiiulo:  om.  episcopo  Pa  2.  —  abbato  Ph  1.  —  udd.  SjTaciisano  et  om.  de —  refoveudo  edd.  G.  M. 
=>)  et  ipro  ut)  Pa  1,  Ph  1.  2.  4.  '')  vestrae  Ph  1.  2.  <:)  conversatioue  Pa  1,  Ph  1.  2;  erad.  ne  Ph  4. 

d)  nam  et  has  Ph  1.  ")  quaelibet  Pa2.  f)  etenim  Ph  (praeter  Ph  4).  8)  iu    eum    fuissent 

delicta  Pa2;    fuerit  exc.  edd.  '')  om.   eius    edd.  ')  om.  ei  Pa2.  ^)  cautior  Ph  1.  4  edd.; 

cautiorem  te  exliibeas  (om.  in  vilioribus  —  trutines)  Pn  2.  ')  fia  Pa  1.  ™)  diuturnis  Ph  1;  diu  trutiuis 

Pal,  Pb  2.  ^)  aUquam  Pa  2.  o)  ita  cum  Pa2  et  edd.  G.  M  scriho;  presentiara  Pal,  Pb2.3.4; 

presentia   {om.  ferire)   ed.  pr. ;    praescientiam  Ph  1.  1')  (luantuni  Pa  1.  <i)  dulcidine  Pal,   Pb  2. 

!■)  iniustum  edd.  O.  M.  ^)  sentiunt  Pa  1,  Pb. 

1)  Hae  episialae  deperditae  simt.  2)  i.  e.  MaHricii  imp.  cf.  ep.  I,  6  mt.  S.     Ex  his  rerbis  patd, 

qiiantKm  crrareiint,  qid  luic  epistola  probare  roliterunt,  titne  Neapolim  irder  jmsessiones  ecclesiae  Bomanae 
fuisse.     Cf.  cp.  n,  12  w>t.  2. 

II,  35  Missa  esse  videtur  pcr  Cyriacum  aitt  Benemttitm  aitt  Eomanitm .  cf.  epp.  II,  31.  38.  — 
Maximianus  e.st  episcopus  Syraeusaniis.     Cf.  cum  hac  ep.  epistolaa  II,  31.  .38. 

17* 


132  GREGomi  I.  REGISTRI 

II,  30. 

Grcgorius  I.  p(ipa  HononUo  diacono  (responsali  ConstnnfinopolUano)  manda.t,  ut 
Venantium  chartas  exconsulaius  petcntem  imperatori  (Mauricio)  commcndct. 

Codd.  P:  cap.  49  (inter  epistolas  Ind.  X.  cap.' 12).  ■J-i^,  (lul.). 

Edd.  M:  Lib.  II.  ep.  r,3;  G:  Lib.  XII.  ep.  -JT.  —  la/ie  Beti.  1190  (S66). 

GREGORIUS  HONORATO  DIACONO. 
DE  VENANTIO  HONORANDO. 

rilius  meus  domnus  Venantius  ^  nepos"  quondam''  Opilionis  patricii  ad  beatum 
Petrum  apostoium  venit,  lioc  a  me  summopere''  petiturus,  ut  causam  eius''  dilectioni 
tuae  commendare  debuissem.  Honores  etenim'"  non  habet,  et  cartas  exconsulatus^ 
petit»,  pro  quibus  triginta''  auri  libras  transmisit,  ut  ei  debeant  conparari.  In  qua 
re  volo,  ut  dilectio  tiia  se  summopere  inpendat',  quia''  talis  vir  est,  cui  lionor  etiam 
sine  pretio  debeatur.  Et  quia  easdem  cartas  emere  ut  dixi  paratus',  nec'"  valde  nec- 
cesse  est,  ut  ex  me  aliquid  serenissimis  principibus"  dicatur,  —  sed  raagis  ex  se  agat 
dilectio  tua,  quatenus  oblatis  in  sacella*'^  consuetudinibus  honoresP  mereatur  accipere. 
Si  quid  tamen  potueris  mitius  agere,  maximam  de  eo^  mercedem  habes"'.  Sed  ita 
fac,  ut  labor  eius  quod^  hic  ad  nos  fatigatus  est,  vacuus  non  sit.  Si  vero  in  eadem 
causa  difficile  aliquid  esse  perspexeris,  etiam  quia  per  me  hoc  postulet,  indicare 
debes,  et  cuius  bonitatis',  cuius"  modestiae''  atque'"  sapientiae  sif  serenissimis 
dominis^  intimare. 

II,  37. 

Gregorius  I.  papa  lolianncm,  cxptdsum  cpiscopiim  Lissitanutn,  vactiae  ecclesiae 
Scyllacinae,  dum  Lissus  ab  Jiostibus  tcneattir,  praeesse  iubet.  Quo  modo  ccclcsiam  regat 
praescribit.  593,  lul. 

Codd.  R  et  r:  Indictio  X.  cap.  '25;  P:  cap.  50  (inter  epistolas  hid.  X.  cap.  13). 

Edd.  M:  Lib.  U.  ep.  37;  G:  Lib.  IL  Iml.   X.  cp.  2.;.  —  laffc  Reej.  1191  (S26). 

GREGORIUS  lOHANNI  EPISCOPO  SQUILLACINO. 

1  astoralis  offieii  cura  nos  ammonet,  destitutis''  ecclesiis''  proprios  ponstituere 
sacerdotes,  qui  gregem  Dominicum''  pastorali  debeant  sollicitudine  gubernare.   Proptei'ea 

II,  3i:     in    titulo    om.    de  Venantio    honorando    edd.   G.  M.  •'')  nepus  Pal,  Ph.  '')  (|Uoil 

Ph  1.  4;  oni.  quondam  Pa  2.  <^)  add.  est  Pa  2.  '1)  om.  e!us  Ph  2.  <')  enim  Ph  1  et  cdd.   (f.  .17. 

f)  e.xconsolatus  Pal,  Pbl;  exconsolatu  Pa  2:  cx  consultu  (corr.  in  exconsultus)  Pb  4 ;  caritatem  fuam 
C(msolatos  ed.  ]ir.  g)  jietiit  Pa  2,  edd.  '■)  trigenta  Pa  1.  ')  praeparet  [om.  inpendat  —  ut  dixi) 

Pa  2.  k)  qui  Pa  1,  Pb  2.  1)  add.  est  edd.  '")  non   edd.  G.  M.  »)  dominis  Pa  2. 

°)  sacello  ed.  JI/".  i')  honoribus  Pa  1,  Ph.  l)  potueris  de  eo  raitius  agere  maximam  ed.  M.  '')  habebis 
Pb  1  etydd.  G.  31;  baberes  ed.  pr.  ^)  quo  edd.  G.  M.  ')  novitatis  codd.  et  ed.  pr.  quae  forma 

positis  V  pro  b  facillime  explicatur.  ")  et  ^)ro  cuius  Pa  2.  '')  add.  sit  edd.  '•'')  autfiue  Pb  1. 

^)  ita  Pa  2;  om.  sit  ceteri  codd.  >')  principibus  Pa  2;  om.  dominis  Pa  1. 

II,  37  in  tttulo  om.  lobanni  episcopo  et  add.  de  ordinibus  sacris  P.  —  .Squillarino  Pb  1;  Sriuilli- 
citano  li*l;    om.   Squillacino   ed.   pr.  ^)  de   statutis  Pa2.  '')  ecclesiae  r2,  Pb  1;    sic  eorr.  in 

ecclesiis  Ph  2.  4.  ")  domini  Pa  2. 

II,  3C,  Honoratus  apoerisiai^im  ecclesiae  Romanae  ComtantinopoU  erat.  Cf.  ep.  I,  C,  nol.  0  (p.  S). 
1)  Foiiasse  hic  ille  Venantiits  est  Syracusanus,  de  qiw  ad  ep.  I,  33  fusius  egimus.  Qtiae  coniectura  si  rera 
esf,  inde  probatur  exconsulatus  lumonorem  ei  negatum  esse.  Numquam  enim  hoc  titulo  in  ejustolis  ad 
Vcnantium  Givnm-ius  utitur.  2)  sacella  =  fiscus  seu  aerarium  pulilicuni  (Maur.). 

II,  37  Farmula  simiU  usus  est  lilnwius  qimlis  exstat  in  Libro  diurno  n.  VI,  cum  qua  inde  iii/  rerbis 
praecipiuuis  autem  usque  ad  probati  sunt  (p.  133  lin.  8—15)  jilane  cp.  nostra  consentit.    Vide  ed.  Rosihx 


INDICTIO  X.  lUL.  (II,  m.  37).  133 

te  lohannem  ab  liostibus''  eaptivatae"  Lissitanae''  civitatisi  episcopum  in  Squillacinas 
ecclesia  cardinalem  necesse  duximus  constituere  sacerdotem,  ut  ef'  susceptam'  semel 
aniniarum  curam''  intuitu  futurae  retributionis  impleas.  Et  licet  a  tua' hoste  inminente 
depulsus  sis,  aHam  quae  a  pastore  vacat  debeas'"  ecclesiam  gubernare,  ita  tamen,  ut 
si"  civitatem  illam  ab  hostibus "  liboram  effici,  et  Domino  protegente  ad  priorem 
staturai'  contigerit  revocari,  in''  eam  in  qua  es"^  prius  ordinatus  occlesiam  revertaris^^. 
Sin  autem  praedicta  civitas  continua  captivitatis*  calamitate  premitur,  in  hac  in  qua 
et  a"  nobis  incardinatus  ^  es  debeas  ecclesia  permanere.  Praecipimus  autem^",  ne 
umquam  inlicitas  ordinationes  facias,  ne"' bigamura,  aut'' qui  virginem  non  est  sortitus 
uxorem,  aut  ignorantem  Htteras,  vel  in  qualibet  parte  corporis  vitiatum^,  poenitentem'', 
vel  curiae  *  aut"  cuilibet  conditioni''  ■"  obnoxium,  ad  sacros  ordines  permittas'^  accedere''. 
Sed  si  quos  huiusraodi  reppereris,  non  audeas  promovere.  Afros  passim,  vel  incognitos 
peregrinos  ad  ecclesiasticos  ordines  tendentes  nulla  ratione  suscipias ,  quia  Afri 
quidem''  aliquif  Manichaeis,  ahqui  rebaptizati,  peregrini  vero  plurimi  etiam  in  niinori- 
bus  ordinibus  constituti  fortiori''  de  se  praetendisse  honori'  saepe  probati  sunt.  Am- 
monemus  etiam  fraternitatem  tuam,  ut  in''  commissis  sibi  animabus  sollerter  invigilet, 
et  animarum  magis  lucris  quam  commodis'  vitae  praesentis  intendat.  In  continendis 
ac""  disponendis  ecclesiae  rebus  diHgens  existat,  ut  omni  ex  parte  susceptum  digne 
te  gessisse"  pastoris  officium  venturus  iudex,  cum  ad  iudicandum  venerit,  debeat 
adprobare. 


II,  38. 

Grcgorms  I.  papa  Pcfro  mMincono  (rcctori  inl rimonii)  Siciliac  raria  clc  iic(iofiis 
aihninisfrationis  niandat.     Praccipif,  ut  luclacis,  si  Cliristiani  ficri  vclint,  pcnsum  mimiat, 

<')  ostium  Pa  2.  ^)  captivitatae  Pa  2,  Pb  3.  4.  f)  Lisitanae  P  (praeter  Pa  2:   Lisatbane). 

B)  Squillacena  P  1;   Squilliciiia  Pa  2.  '')  nm.  et  edd.  O.  M.  ')  suscepta  r,  P.  ^)  cura  r; 

om.  curani  P.  ')  tue  li  1  et  r;    tuo  P    (at    tuo  Pb ;    a    tuo    curr.    in    a    tua  Pb  4).  ")  debes 

edd.   G.  31.  '^)  om.  si  P.  «)  corr.  ex  hostilibus  r.  P)  statu  Pa  1,  Pb  1.  2.  1)  ad  edd. 

G.  M.  •')  et  (pro  esj  r  1.  2;  ordinatus  es  Pa  1.  2,  Pb  2.  4;    ord.  est  Pb  1;    incardinatus  ed.  O  (notans 

in  marg.  al.  ordinatus).  ^)  revertatis  Pa  1.  ')  om.  cont.  capt.  Pa  2.  ")  om.  6t  r  1;  om.  et 

su^yerscr.  a,  R  1,  r  2.  ^)  om.  autem  Pa.  ^)  nec  r  2,  Pa  1,  Pb  2.  ")  et  Pa  2;   om.  aut  Pb 

(siqicrscr.   vel  Pb  4).  y)  add.  vel  edd.   G.    M.  '■)  poenitentiae    (notans    in   mari/.   al.   poenitentem) 

ed.  0.  '^)  iu  curiae  aut  P  (erad.  in  Pb  2);  vel  curiae  (notans  al.  deesse  vel  curiae)  ed.   G;   vel  curiae 

aut    leyitur    in    Libr.    diurn.  ed.  Pozih^e  ]}.  25.  '')  conditione  Pb  1,  Pa  2.  <^)  permittas  —  ordines 

om.  Pa  2.  '')  accidere  Pa  1.  ")  quidam  ed.  M.  f )  om..  aliqui  R,  r,  edd.  pr.  M.  S)  corr.  ex 

monachi  Pb  1.  '>)  fortioris  de  (deletur   s  de)   r2;  fortioris  et  Pa  1,  Pb  2,  ed.pr.;  fortiores  Pa  2 ,  Pb4; 

fortioribus  Pb  1;  ad  fortiorem  ed.  M;   ad  fortiores  ed.  O.  *)  honoris  Pa  1,  Pb,  ed.  pr.;    honores  Pa  2, 

ed.   G;  honorem  ed.  M.  ^)  non  in  (corr.  in  ut  in)  Pb  2.  1)  magis  quam  lucris  commodisque  Pa  2. 

'")  om.  ac  (curr.  disponendisque)  R  1 :  aut  2>''o  ac  edd,   G.  M.  °)  egisse  R  1. 

p.  24-26  et  notas  ibidem.  —  Squillacium  aut  Scyllacium  (cf.  ep.  VIII,  32;  hodie  SqHillace,  qua  fornui 
modertui  et  G-regorins  hic  usus  esse  videtur)  urbs  olim  Bruttiae  nunc  Calabriae  nltmoris  ad  oram  nmris 
■tita  luiud  procul  a  Orotone.  —  lolmnni  episcopo  pi-aeterea  (rregorius  scripsit  epp.  II,  39.  VIII,  32. 

1)  Li.ssus,  tirhs  Illyrici  ad  prorinciam  Praemlitanani  pertimns,  in  ora  inaris  Adriatici  sita  (nutw 
Alessio  prope  Dnraszo).  Hostes  svne  dubio  sunt  Arares  et  Sclamni,  de  quibiis  supra  cul  epp.  I,  43  not.  3 
et  II,  23  not.  1  egimus.  2)  Mense  Aug.   a.  598  (ep.  VIII,  32)  adhuc  lolmnms  ecclesiae  ScyUacinae. 

piraefuit.  Post  hoc  nil  de  eo  refertur.  3)  incardinatus  cf.  cardinalis  in  mta  3  ad  ep.  I,  78.  4)  curiae 
cum  Libri  diurni  lectione  recepinius.  Cf.  de  significatione  curiae  Sarigny  Eam.  R.  im  MA.  I,  .3.5.5  et  Hegel 
Stiidtemif.  rmi  Italien  1, 185  sequ.  5)  Cf.  supra  ep.  II,  29  not.  2.  Conditio  =  servitus  (inde  conditionalis  = 
servi  sive  mancipia).     Cf.  Baluzium  ad  Libr.  div/rn.  ed.  Boziere  p.  25. 


134  GREGORII  I.  RE6ISTRI 

ut  Eusehio  ahhati  centtmi  solidos  e.vsohat,  ut  pensiones  nonae  et  decimae  indictionuni  et 
rationes  omnes  secum  Romam  deferat.  Quem  haheat  prohutum  in  Syracusayia  partc  et 
Benenatim  notarium  in  Panormitana  administratorcs  patrlmonii  sihi  substituat. 

Codd.  P:  cap.  51  (inter  epi^stolas  Ind.  X.  cap.  14).  ^^'^'  U"'^-)- 

Edd.  M:  Lib.  II.  ep.  :i-2;  G:  Lib.  XIL  ep.  30.  —  laffe  Eec/.  im  (824). 

GREGORIUS  PETRO  SIJBDIACONO  SICILIAE. 
DE  DIYERSIS  CAUSIS. 

Tndicante'^  Romano  defensore^  cognovi,  quia  monasterium  ancillarum  Dei.  quod 
est  in  fundo  Monostheo  *> '^,  ab  ecclesia  nostra  de  Villa-nova'^  fundo  iuris  sui  violentiam 
pertulit,  qui  eidem  monasterio  dicitur  dimissus''.  Quod  si  ita  esf^,  experientia  tua 
eis  et  fundum  restituat,  et  eiusdem  fundi  de  duabus  indictionibus  *  quas  egisti*" 
pensiones  reddats.  Quia'*  autem  multi  ludeorum  in  massis  ecclesiae'  commanent 
volo,  ut  si  qui  de"^  eis  Christiani  voluerint  fieri,  aliquanta  eis  pensi'  relaxentur'", 
quatenus  isto  beneficio  provocati,  tali  desiderio  et  alii  adsurgant". 

Vaccae"  autem  quae  iam  aetate  sterilesP  sunt,  vel  boves  masculii  qui  omnino' 
esse  inutiles  videntur,  vendi  debent^  ut  saltim  eorum  pretium  ad  aliquam  utilitatem 
crescat.  Greges  vero  equarum  quos*  valde  inutiliter  habemus  omnes  volo  distrahi, 
et  tantummodo  quadringentos  "  iuveniores'"*  servari"  ad  foetum,  ex  quibus  quadringentis" 

//,  3S  in  tltulo :  de  universis  causis  (praeter  Pb  4 ;  diversis)  omnes  quos  vidi  codd.  P  in  inscriptione 
epistolae;  sed  recte  scribunt  idem  codd.  (iiversis  in  indice  einstolarum ;  de  diversis  ed.  2>r.;  om.  de  div.  caus. 
edd.  G.  M.  »)  add.  milii  Pa  2  et  edd.  G.  M.  *■)  ita  plurimi  codd.  Monostereo  (fort.  in  Monosdeo 

corr.fj  Pb  1;  Monastlieo  Pb4;  Monotheo  cum  ed.  G.  etiam  M,  quae  citat  lectiones:  Monastheo  e.r  Vatic.  D, 
Monasterio  vel  Mouotheo  ex  Vatic.A;  Monocheo  ed    pr.  "^)  add.  de  edd.  G.  M.  ^)  demissus -P6  J. 

«)  est    07«.    codd.   praeter  Pa  2,  Pb  4.  f)  exegisti    edd.    G.   M ,    (M   sec.    codd.  Vatic.  D    et   Regios). 

s)  restituat  edd.  ^)  qui  Pb  1.  >)  marsis  ecclesia  Pa  2.  ^)  ex  edd.  ')  pensionis  Pa  2. 

"")  aliquanta  .  .   .  relaxetur  Pa,  Pb2.4;    aliquantum    .  .  .   relaxetur  edd.  ")  surgaut  Pa2:    urgantur 

ed.  2>r.;  urgeautur  ed.  G.  ")  \a.ccas  codd.,  ed. 2>r.  P)  sterele  Pa  1,  Pb  1.  1)  mascuUm  Pa  1.  2. 

"■)  omni  Pa  1 :   om.  omniuo  Pa  2.  ^)  debentur  omnes  Pa  2.  ')  quas  edd.  >')  quadrigentos  Pal; 

cccc  Pa  2:    quadragiutos  Pb  1;   quadringentas   edd.,   sed  quadraginta  ed.  Ven.  v)  juniores   edd.  G.  M; 

minores  ed.  jir.  ^)  salvai-i  Pa  2.  ^)  quadrigentis  Pa  1. 

II,  38  De  mense  huic  ep.  adscribendo  ambiffi  pmtest,  si  solummodo  wdo  in  collectiotw  P  (qtiae  sola 
qmtolam  II,  38  nobis  servavif)  perspicitur.  Nam  ultimum  locum  inter  epip.  indidionis  X  in  coll.  P  obtiniiit 
et  non  esset  cur  eam  cum  epistola  praecedenti  II,  37,  cuius  tempus  colkctione  R  satis  conslat,  mensi  lulio 
aUribtieremu.1,  nisi  plurimue  indietionis  X  epp.  in  P  lul  hunc  mensem  pertinerent.  Praeterea,  si  ea  quae  in 
ep.  nar)'antur  observamus,  hcus  ubi  de  Eusebio  abbate  dicitur,  jyro.xinu;  accedit  ad  epp.  II,  31.  35,  quarum 
lyrima  in  coll.  R  .tub  lulio  posita  est.  Ejmtola  nostra  autem  aut  eodem  tempore  seripta  est,  quo  II,  31.  :io, 
aut  potius  prius  quam  q).  II,  31,  qiiae  epistolae  II,  38  iam  meminii.  Igitur  parri  nwmenti  sunt  duo  arqu- 
menta,  quae  memcm  Auqmtum  indicare  ridentur.  Quorum  primum  est  hoc:  Duartim  indicfionum  petisiones 
iam  egerat  Petrus  cum  Gregwius  scriberet.  Ineunte  indictione  IX,  ut  sujmi  in  ep.  I,  1  vidimus,  Petrus  in 
Siciliam  missus  non  ante  exeuntem  indictionem  X  pensiones  binorum  annorum  reddere  potuit.  Sed  forta.'ise 
ante  itidictionem  expletam  pensioties  reeeiierat.  Altera  est  ratio,  qiiod  Ch-egoriii,s  Petrum  quem  ridere  desiderat, 
quique  Rotnam  ire  qiiam  maxime  festimd,  non  ante  diem  14.  Sept.  proficisci  itibet.  Itaque  ut  videtur  dies  ille  iam 
■imminehat.  —  Transmissa  esse  videtur  eum  epp.  U,  31.  35  per  Cyriacum  abbatem  vd  Benenatum  tKMrium 
rel  Romanum  defenscrrem.  —  De  Petro  subdiacono  rectore  patriimnii  Siciliae  cf.  epp.  I,  1.  39  a  et  ante 
omnes  I,  42,  cum  qua  nosira  ep.  plurimis  rebus  coniuncta  est.  1)  Romanus  defensor,  qui  saepius  in 

epistola  nostra  mem/ratur,  tune  Romae  fuerat;  postea,  Oct.  698,  a  Gregorio  rector  patrimonii  ecclesiae 
Romanae  in  partibus  Syraeusanis  constituius  est.  Cf.  epp.  IX,  28  -  32.  Deinde  papa  plurima  ei  .<icrip.fit 
nmndata.  2)  De  eodem  nwmisterio  atxciUarum  Monosteo  ep.  I,  42  agit.    Vide  p.  68,  15.  3)  i.  c. 

imlictionum  IX  et-  X.    Vide  quae  supra  moniii.  4)  i.  e.  pullos  equarum. 


INDICTIO  X.  lUL.  (II,  38).  I35 

singuli"  conductoribus  singulao  condomac  '  dari  "^  debent",  quatenus  cx  ipsis  aliquid 
singulis  annis  reddant,  quia  durum  valde  est,  ut  sexaginta  solidos''  pastoribus  expen- 
damus,  et  sexaginta  denarios"  ex  eisdem  gregibus  non  habcmus''.  Ita  ergo  tua  ex- 
perientia  faciat,  uts  aliae''  pcr  conductores  omncs  sicut  diximus  partiantur,  alias' 
distrahe,  et  in  nummum  "^  reduc'.  Pastores  vcro™  ipsos  per  possessiones  ordina,  ut 
ex"  cultura  terrae  ferre  aliquid  utilitatis  possint.  Aeramenta  vero  omnia,  quae  sive 
in  Syracusis",  siveP  in  Panurmo  iuris  ecclesiastici  esse  possunt,  distrahcnda  sunt, 
priusquam  ipsa  vetustate  funditus  pereant. 

Veniente  autem  fratre  Cyriaco''  servo  Dei  de  Roma''^,  de  iHo  subtilitcr''  requi- 
sivi,  si  cum  tua  conscientia  fuerit  de  accipiendo  praemio  in  causa  mulieris  cuiusdam 
locutus.  Quod  isdfim  frater  ita  se  dixit'  te  referente  cognovisse,  quia  ex  te  inmissus 
est,  ut  quis  esset  ad  conferendum  praemium  inmissor  probaret.  Quod  ego'credidi", 
moxque  eum^  in  gratiam^'  familiariter  recepi'',  coram^  clero  polypticum'''  deduxi", 
presbiterium*  ei  auxi,  in  loco  eum''  superiori  inter  defensores  posui,  conlaudans 
coram  omnibus'^  fidem  eius,  quia  ita  se  in  obsequio  tuo  fideliter  gesserit.  Quem  idcirco 
ad''  te  celeriter  retransmisi.  Quia  vero"  multum  festinas,  et  ego  quamvis  egrotus  te 
videre  desidero,  quem  ipse  in  oninibus  probatum  habes  loco  tuo  in  Syracusana*^  parte'' 
derelinque,   et   ipse    ad   me  venire  festina,  ut   si  omnipotenti  Deo  placuerit,  comniuni 

•'')  Ua  scrvpsi;  slngulis   cmld'  ct  edd.  '')  sic  2'a  J,  Ph  4   sed  iu    uuuvi    veria    coiiclomedari   fcm- 

trahunt  quo  facUimi  est,  ut  ed.  M  notet:  'Fauli  lectio  est  corrupta^;  condoniedare  Pbl;  commeiidari  Pa  2, 
Pb  2  et  sec.  ed.  M  Vatic.  D;  condonari  edd.  <=)  debentur  Pa  J.  ^)  om.  solidos  Pa  2.  ^)  dinarios 

Pa  1,  Pb4;  dena  Pa  2.  f)  babeamus  Pa2  et  edd.  s)  et  (2>ro  ut)  Pb  1.  '')  .viV  Pa2,  ed. 

pr.;  alia  ceteri  codd.  et  edd.  'J  et  alias  Pa  2 ;  aliis  Pb  4:  alia  edd.  0.  M.  '^)  unum  Pa.  ')  redige 

edd.  G.  M.  m)  veros  Pa  1.  ")  om.  ex  Pa.  ")  Siracusis  Pa  1.  2,  Pb  2.  3.  4.  i')  vel— vel 

edd.   G.   M;  vel — sive  ed.  pr.  <\)  Ciriaco  Pa  1,  Pb  2.  3.  >')  ita  codd.;  Eomam  edd.  •*)  similiter 

Pa  2.  'J  dicit  edd.  G.  M.  ")  ergo  credi  Pa  1,  Ph  1.  2.  4.  ^)  om.  eum  Pb  1.  '")  gracia 

Pb  1.  4.  ^)  recipi  Pb  (praeter  Pb  4).  y)  add.  populo  et  edd.  G.  M,  /juarum  M  notat,  leyi  in  Reffiis 

Mss.  et  Paulo   diac.(!)  Coram  populo  et  clero  polypticum  deduxi.  ^)  ita  Pb2.  4  polyticuni  Pa  1,  Ph  1; 

poleticum  Pa2;  populi  eum  ed.  pr.;  eiun  edd.   G.  M.  ")  perduxi  Pa  1,  edd.   G.  M.  '')  om.  eum 

edd.  <;)  honiinibus  Pa  2.  '')  a  Pb  1.  ")  om.  vero  Pa2,  Pb  2.  ')  .Siracusana  l'u  1,  Pb  2. 

1)  condoma  siVe  coudunui  «  P((}iia  'domus  cnm  curia  li  ceteris  nccessdriis'  e.rplicatw  (Dn  Camjc). 
Vide  eandem  rocem  in  epp.  IX,  71  (conduma  rineolam  tetiet),  194  (fundi  camxndi  cum  cmulurmi  una 
(Jhnantur),  XIII,  18  (condunui  una  donatiir),  uhi  Maurini  massam  seu  praedium  ecclesiae  i/nielle{junt. 
2)  Cyriacus  servus  Dei  de  Roma  i.  e.  vumaclms  It(nnanus  saepius  in  Crregorii  epistolis  occurrit.  Legati 
munere  iwimum  in  Sicilia,  tum  in  Sardinia,  denique  in  Gallia  furuius  est.  Fromisoue  eum  papa  amio  594, 
Mai.  (epp.  IV,  23.  26)  cum  iam  in  Sardinia  fuerti  rel  abbatem  vel  servum  Dei  titulat.  Postea  semper 
abbatem ;  cf  epp.  V,  2.  IX,  1.  208.  213.  214.  218.  219.  Patrem  autem  monasterii  (cum  editorSrus  ceteris 
addendum  est  nostri,  nisi  nmien  monasterii  exddit)  in  ep.  IX,  20S.  Si  nostrum  lecfimus,  abbas  fuit  in 
quudam  illorum  coenoUm-um,  qworum  teste  Greyario  Turon.  (X,  c.  1)  septem  papa  constitueral  (sex  in  Sicilia 
unum  R(manum).  Quo  iure  autem  inter  ahhatcs  mmiasterii  Bomani  (S.  Andreae  ad  Clirum  Scauri)  numeretur, 
)«'.-fei'o.     ('/'.  ejx  VIII,  12  I,  14a  II,  8  et  Ann.  Camaldol.  I,  68.  3)  polyptycha  codices  appellabantur  in 

(pios  praecipue  ecclesiarum  accepta  atque  expensa  describebantur.  (Vide  Dti  Cange).  Hic  de  lihro  expm- 
sarum  loquitur  Gregorius,  ut  ex  sequenti  patet.  Pro  administratione  Siculi  iMtrinumii  jx)hjpfycha  fuisse 
specialia  ex  ep.  IX,  199  discimus.  Cf.  et  lohannis  diac.  verba  in  Vita  S.  Gregorii  II  c.  24:  Igitur  inciiiiens 
tantum  largior  esse  de  collato  temporali  eommodo,  quantum  certior  de  recipiendo  praemio  sempiterno, 
cunctorum  patrimoniorum  praediorumque  reditus  ex  Gelasiano  polyptyco  .  .  adaeravit,  eorumque  pensi- 
onibus  in  auro  ai'gentoque  collatis  omniljus  ordinibus  ecclesiasticis  vel  palatinis,  monasteriis,  ecelesiis, 
coenieteriis ,  diaconiis,  senodochiis  urbanis  vel  suburbanis,  quot  solidi  singulis  quater  in  anno  distri- 
buerentur,  pascha  scilicet,  natali  apostolorum,  natali  S.  Andreae,  natalitioque  suo  per  polyptychum,  quo 
hactenus  erogatur,  indixit.  4)  i.  e.  stipendium  ei  auxit.     Cf  ep.  II,  13  not.  3.  5)  Quas  Siciliae 

insulae  partes  patrimonium  Syracusanum  ccmplexum  sit,  ex  ep.  IX,  29  videas. 


136  GREGOEII  I.  RE6ISTRI 

consilio  pertractemus,  utrum  ipse  illic''  reverti,  an  alter  in  loco  tuo  illic  debeat  ordi- 
n;ui.  Benenatum  vero  notarium^  pariter  transmisi,  ut  in  Panurmitana  parte  locum 
tuum^  in  patrimonio,  quoadusque'^  omnipotens  Dous  ordinct  (juod  ei  placuerit,  ipse 
conservef. 

Romanum  de  levitate  sua  vehementer  increpavi,  quia  sicut  nunc  repperi,  in  xeno- 
dochio*  quod  tenuit,  solis'  magis  utilitatibus  quam  mereedibus  ^  occupatus  fuit.  Et 
ideo  si  fortasse  tibi  visum  fuerit,  loco  tuo  ipsum  relinquere»',  vide  quemammodum  eum 
ammonendo  et  terrendo  praemunias '',  ut  sciat  se'  circa  rusticos  pie  et  sollicitc  agcre,  et 
circa  extraneos  et  urbanos  se  nmtare''. . .  in  omnibus  exhibere  *.  Ego  tamen  haec  loqucns 
personam  nullam  cligo,  sed  tuo  hoc'  iudicio  derehnquo.  In  Panurmitana  autem  parte 
loci  servatorem  tuum'"  me  sufficit  elegisse.  Videre"  volo ,  quod°  ipsei'  Syracusanaei 
parti''  provideris^.  Veniens  autem  pecunias*  et  ornamenta  de  Antonini"  substantia ■'' 
tecum  defer.  Pensiones  quoque  nonae^  et  decimae  indictionum™  quas  egisti''  et 
rationes  omnes  pariter  deporta.  Stude  si  Dominoy  placuerit^,  ut='  mare''  ante"= 
natale  beati  Cypriani''^  non"  transeas,  ne'  ex  signo  quod  diebu.s  ipsis  semper  inminct 
quod  absit  aUquod  periculum  possit  evenire. 

Praeterea  cognoscass,  quia''  pro  eo  quod  Pretiosum  servum  Dei  non  pro  gravi 
culpa  graviter  adversatus  sum.  eumque  a  me  tristem  amaricatumque  repuli,  non  leviter 
in  mea  cogitatione  mordear'.  Et  scripsi  domno''  episcopo'',  ut  eum  retransmittere 
debuisset,  si  vellet.  Sed  omnino  noluit.  Quem  contristare  ego  nec  debeo  nec  possum, 
quia  in  Dei  causis  occupatus ,  consolatione'  fulciri  debet"\  non  amaritudine  reprimi". 
Isdem  vero  Pretiosus  sicut  audio  omnimodo"  contristatur,  quia  ad  me  non  revertitur. 
Ego    vero    ut    dixi   domnum   episcopum    contristarc    non    possum,  qui''  cum    non  vult'' 

a)  illuc  Pa  2,  edd.   0.  M.  '')  add.  Iiabejit  Fa  2.  c)  quodaiUiucliusque  Pa  2.  <f)  om. 

conscrvet  Pa2.  *)  cenoclochio  Pb  1;    seuodocluo  Pa3;   cenothocio  Pa  1,  Pb  2.  4.  f|  ila  scripsi 

cum  Pa  1,  Pb,  ed.  j»:;  suis  Pa  3  et  edd.  O.  M.  s)  relinque  edd.  '•)  praeraoueas  Pa2.  ')  sciat  te 
Pa  1;  scia  te  Pbl:  sci  ate  Pb  2 ;  sciat  se  Pa2,  Pb4,  edd.  ^)  ita,  sed  sine  indicio  lacunac  Pal,  Ph. 

Cf.infranot.i;  mutua  caritatc  Pa2:  mutatum  ed.  pi\;  mutatura  et  streuuura  edd.  O.  M\  add.  in  marg.  iii. 
post.  et  probabilem  l'1i  4.  ')  om.  lioc  Pa  2.  '")  tui  cdd.  G.  M.  »)  Et  videre  edd.  G.  M.  °)  quoraodo 
Pa  2.  V)  ipsae  l'a  2.  "i)  Siracusauae  Pa  1,  Pb  2.  '')  parte  Pa  1,  Pb;  partes  Pa  2;  iu  Syracusana 

jjarfe  edd.  G.  M.  ^)  provideas  Pa  2.  ')  add.  quoque  Pa  1.  ")  add.  parte  vel  edd.  G.  31.  v)  annonae 
Pa2.  w)  iudictiones  Pa2;  indictionis  edd.  G.   M.  ^)  cxegisti  edd.   G.   M.  y)  om.  doniino  Pa2, 

ed.  pr.;  non  Pa  1;  Deo  edd.  G.  M.  ''■)  placet  Pa2.  •'')  aut  Pb  1.  '')  ila  Ph;  maria  Pa2;  mere(ant 

natale)  Pa  1;  in  liac  re  ed.  pr.;  in  hanc  urhem  edd.  G.  31.  <')  iu   Pa  2.  >')  Cipriani  Pa,  1,  Pb  2. 

<=)  iki,  Pa2;  om.  cctcri  codd.  et  edd.  f)  nec   Fb  2  ;   et  Pa  1;  ne  Fa2,  cdd.  K)  jiropterea  cognosce 

Pa2.  '')  qui  T'al  Fh,  (corr.  iii  (luia,  Fb  4).  ')  mordeat  Fa  1,  Pb;    mordet  l'a  2.  '')  add. 

meo  Pa2,  meo  (jiro  episcopo)  Pb  4.  ']  oin.    cousolatinne  Fa  2.  '»)  fulccrc   deheat  Fal,  l'b 

(lulcere  debet  Fb  4).  ")  sic  Pb  4,  ed.  pr.;  reiiremi   Fh;  deiirimi    Pa  2,  cdd.   G.  31.  ")  omniuo  cdd. 

P)  quia  Pb  2.  4.  <i)  uut  Fb  1. 

1)  BemiMtum  imtariitm  statiin  Fctru.'!  SHCcessorcm  itn,  nt  manditlnm  fitcrut,  institttit.  Gf.  rp.  III,  27 
■meme  Ap>:  a.  593  scriptam,  ubi  BeneHatus  notarius  et  rector  patrinionii  partis  Panormitanae  titulatur. 
2)  Grey^/ritis  vitiiperat,  qiiod  Momumis  studio  vuiicrri  utilitates  /.  e.  reditus  xenodochii  procurarerit,  quain 
mercedes   i.  e.  stipendia,  qtiae  paujieribus   solvenda   erant.  H)    Comiimidat    Grciioriiis   quodammoilo 

Momanitm,  iit  in paHe  Syracusana  rcctor  patrimnnii  inst.it itatnr.    Cf.  siipra  ]>.  134  not.  1.  4)  Cf.  ep.  I,  42 

p.  04,  11-15.  Cum  riistici,  ut  trdmta  persolntnt  iinnpitlsi ,  iniitna  pro  firairibus  commodis  accq)issent 
Gregurius  iam  591,  3Iai.  tmndarit:  'ut  onme  quod  nuituuui  ab  extraueis  (rustici)  accipere  poterant,  (a 
Petro)  in  publico  detiir  et  a  rusticis  paulatim  ut  habuerint  accipiatur".  Amhigo,  annon  hiic  referendits 
sit  lociis,  qui  valde  in  codicibits  est  corruptus.  5)  I)e  Antonino  defentore  iam  mortuo,  ct  testamento  eius 
cf  ep.  I,  39a  p.  53,   15  ct  ep.  I,  42  p.  66,  26.  33.  ac  p.  68,  24.  ([)  i.  c.  diem  14.  m.  SejJtembris.     Cf.  dc 

tcmpestatihus  et  proccUis  tpiae  hoc  tempore  imminebit,nt  PJrafirii  Hisl.  eccl.  Lib.  IV.  t'.  16,  ut  GussanviUaetis 
docle  adiuMat.  7)  scilicet  Maximiano  Syracusano  episcopo.     Epistola  luiec  (kperdita  cst. 


iNuicTio  X.  lUL.  (ir,  ;j8).  lav 

dimittere,  ct  inter"  utrosque  anceps  maneo.  Tu*"  ergo,  si  quidem  parvo'^  corpusculo 
maiorem  sapientiam''  habes",  eandem  causam  ita  dispone,  ut  et  mea  voluntas  fiat,  et 
domnus  episcopus  non  contristetur.  Quom  tamen  si  leviter  contristari  videris,  omnino 
exinde  nihil  loquaris.  Egre  autem'  tuh,  quod  domnum  Eusebiums  excommunicavit  ^ 
virum  tantae''  aetatis  et  tantae  egritudinis.  Unde  necesse  est,  ut  eidem  domno  epis- 
copo  secrete'  dicas,  quatenus  in  proferendis  sententiis  praeceps  non  sit,  quia  viiium 
specierum  more''  eausae,  quae  per  sententiam  decidendae'  sunt,  necesse  est,  ut  prius 
studiosa  et  frequentissima  consideratione  mensurentur  ^. 

Venientibus  scribonibus ',  qui  sicut  audio  iam  illic  tyrones  colligunt*,  loci  serva- 
tori  tuo'"  deputa,  ut  parum"  aliquid  exenium"  offerant,  quatenus  eos  sibi  placabiles '' 
roddant  ^.  Sed  et  officio  praetoris ''  ^  priusquam  venias  aliquid  secundum  consuetudinem 
antiquam  tribue%  per  manus  tamen  illius  quem  dimittis,  ut  ei'  gratiam  eorum  con- 
cilies".  Ne  et  nos  omnino  eis  inhumani  esse  videamur,  ea  quae  danda  per  prae- 
ceptum  singulis  quibusque  personis  vel  monasteriis  tuae  experientiae  iniunxi,  loci''' 
servatoribus  tuis  praecipe"',  ut  per  oninia  inpleant.  Trecentos  vero  solidos,  quos  per 
te  pauperibus  direxi''.  eorum  arbitrio  non  arbitror  committendos.  Illa  ergo  de 
singulis  locis  et  personis  inpleant.  Ilaec^'  vero  auxiliante  Domino  cum  veneris, 
qualiter  deponenda''  sinf',  pertractenius''. 

Ante  hoc  vero  tempus'^  iam  scripsisse  me''  memini,  ut  legata,  quae  ex  testamento" 
Antonini  defensoris'  a  nobis  debentur,  monasteriis  vel  aliiss  solverentur ''.  Et  quarc 
nescio  tua  experientia  hoc  inplere  tardaverit.  Proinde  vokimus,  ut  pro  portione  nostra 
ex  pecuniis  ecclesiae  eadem  legata  inpleas,  ut  cum  ad  me  veneris,  illic  contra  te 
gemitum  pauperum  non  relinquas.  Cautiones  vero,  quae  in  eiusdem  Antonini  sub- 
stantia  sunt  inventae,  pariter  defer  '. 

''■)  in  Fb  1.  4.  ''J  tur  l'a  1.  '^)  iii  parvu  edd.  corr.  quidein  in  fiuide  iu  Pi  4.  '')  ita 

Pa  2;  maiori   sapieutiae   ccleri   cudd.    (sapieutiani   /-'4  4).  ^)  habens  Pa  3.  f)  t.iuieu    edd.   O.  M. 

e)  Eusicliium  Fai.  '')  tautum  Fh  1.  i)  secreta  Fb  1.  ■')  om.  vilium  specierum  more  edd.  G.  31 ; 

add.  se  agit  ed.  pr.  ')  decide  Fa  /,  Fh  4;  diceudae  Fa  i.  n»)  locis  servatoribus  tuis  Pa2;  loco 

tuo  servatorem  ed.  pr.;  loci  tui  servatoribus  ed.  G;  loci  tui  servatori  ed.  M.  ")  patrumPa  /.  ")  aliriuod 
xeuium   Pa2;  xeuii  edd.  l')  placcaviles  Pa  1.  <l)  offerant  .  .  .  reddaut  codd.;    otferat  ..  .  reddat 

edd.  pr.  31.  r)  repetit  Pa  2.  s)  tribuit  Pa  1;  tribuaut  Pa  2.  ')  eis  Fa  2.  ")  conciliis 

Pa  1,  Ph  (consiliis  Pb  4).  '■')  locis  Pu.  "')  percipe  Ph  1.  ^)  dixi   Pal,  Pb  2>raeter  Pb  4. 

y)  Sine  causa  Imnc  ordinem,  quem  el  ed.  G  'in  ijuilmndam  mss.'  el  ed.  31  in  Vatic.  et  apud  Paulum  invenisse 
se  dicunt ,  edd.  inrerternnl,  Irmisponentes :  Haec  vero  —  pertractemus  supra  in  lin.  7.5  anfe:  Treceutos 
vero.  2)  dispoueuda  Fa2,  edd.  ")  suut  Phl.2,  edd.  '')  pertractabimus  Pa2,  edd.   0.  31. 

<^)  ita  Pa  2;  tempore  ceteri  codd.  <!)  scrijisissem  (memiui)  Fal;  me  om.  edd.  U.  31.  '^)  timore 

fe:c  TTMO  explicandum)  codd.;  morte  Vatic.  V  sec.  31;  tenore  edd.  (Jf.  aliam  corruptelam  ex  hac  abhreviatione 
ortam  in  ep.  IX,   143.  f)  add.  <[uae  Fa  2.  (!)  ecclesiis  Fa  2;  add.  prout  statutum   fuit  edd.   G.  31. 

I)  Cf.  epistohiiti  11,  3.'i.  2)  I)e    Irntinn    liiiiirum   ^iimit.  oj  Dc   scriioiiibiin    ridc  Siiiid- 

cnttum  Hist.  I  c.  4  (vd.  lionn.  p.  41):  <<r(f()i'.  tmi'  au>Hi'.ii>ifv).i'.xu>i'  tov  ,i(iai'/.iu>i  vncQfftQninroi' .  oV 
n/.(tif-iii»'i:  Tij  .liitividi  (fu)i'ii  'Po)/jaioi  x(:Torou(ii^ov(}ir  cniulcimpic  Lib.  VII.  c.  .5  (cd.  Bonn.  p.  27.'i)  ct 
Libniin  p>ontificcdem  in  Vigilii  et  Theodwi  Vitis  ac  (iiiae  GussanrillaeHS  et  Codex  dipl.  Sivil.  I  p.  47i>  dc  iis 
colleyerunt.  Greyorius  sa-ihones,  quos  titulo  magnitudinis  et  magnificorum  wwcrf  (cf.  epp.  IX,  .J7.  0-1.  73. 
77.  78),   ut   ex  ep.  IX,  78  patet,  jxtrum  dilevit.  4)  Scribonum  erat,   itt  cx  hoc  hco  apjxiret,  lirones 

colligi^-e.  Tironum  coJlatio  crat  onus  proriiwiarnm  propter  possessioim  et  praedia.  Cf.  Cod.  Tlieodos. 
Lib.   VIL   tif.  13   cf    Lib.   XX.    dc    tironibiis.      (Cod.    dipl    Sicil.    I,  22.   470).  .3)   /.  c.    Instinns   cf. 

cpj>.  I,  2.  3i)a  (p.  :,4,  iij.  II,  3ii.  6)  De  cp.  I,  42  ( ]>.  i!l!,  32  cct.J  hqiii  ridctiir  pupu.  7)  Qiiuc 

vcrba  ojitime  epi.stola  IX,  40  dlnstruntnr ,  in  cpiu  (ireijorins  Caiididnm  dcfcnsorcin  liiduco  cnidam  pro 
crcdita  pecunia  rebus  eius  reiidUis  chirographum  obligationis  recMcre  iiibet.  (Juod  debiti  iiutrumentiim  iii 
caikm  ep.  saepiiis  etiam  oautio  dicitHr.     Cf.  laffe  Beg.  051  (62o),  Deusdedit  Coll.  can.  Lib.  III.  c.  111. 

Re«.  Gueg.  1.  IS 


138  UREGORII  1.  REGISTRI 

Cognovi  autem  Romano  referentc,  quia  moriens  uxor  Redempti''  unam  concam 
argenteam  nudis  verbis  dixerit  venundari''  et  libertis  suis  dari ".  Scutellam  quoque 
argenteam  monasterio  cuidam"!  reliquerit,  in  quibus  utrisque  voluntatem  eius  per  omnia 
volumus  inplere",  ne  ex  rebus  minimis  maiora  peccata  capiamus. 

Fratre  autem  Martiniano' abbate^  indicante  cognovi,  quia  fabrica  in  Praetoritano^ 
monasterio  nec  ad  medietatem  quidem  adhuc  perducta  est.  Ex  qua  re  quid  aliud 
quam''  favorem'  tuae  experientiae  conlaudamus''^.  Sed  vel  nunc  ammonitus  excitare, 
et  quantum  potes  in  eiusdem  monasterii  constructionem'  te  exhibe.  Ego  nihil  eis 
dari'"  in  cxpensis  dixi,  non  auteni  monasterium  de  eis  fabricare  prohibui.  Sed  ita 
fac,  ut  ei  quem  loco  tuo  Panurmo"  dimiseris"  iniungas,  quatenus  expensis  et  annona 
occlesiastica  hoc  idem  monastorium  construat,  ct  ad  me  Privati*  abbatis  querela  non 
redeat. 

Praeterea  cognovi,  quia  quasdam  res  vel  plures  fundorum  alieni  iuris  esse  cog- 
noscis,  sed  pro  quorundam  obtestatione  vel  metu  dominis''  suis  restituere  formidos. 
Qui  si  veraciter  christianus  esses,  plus  Dei  iudicium,  quam  voces  hominum'i  timeros''. 
Adtende  %  quia  ego  quoque  te  hac  de  re  indesinenter  ammoneo.  Quod  si  inplerc 
neglexeris,  etiam  et  meas  voces  contra  te  in  testimonium  habebis. 

Si  vero  de  laicis  Deum  timentes'  inveneris,  ut  tonsorari"  debeant*  et  actionarii 
sub  rectore  fieri,  oiiinino  libcnter  fero.  Quibus  necesso  est,  ut  etiam  epistulac" 
transmittantur ''. 

De  causa  autem  tilii  suprascripti ",  si  scolasticos  ^  consuluisti  ct  non  sunt  legibus 
iusta  quac  repctit,  utilitatcm  paupcrum  gravari''  nolumus ,  sed  pro  co  quod  sc  hic 
fatigavit  quinquaginta  ci  solidos  darc  te  volumus ,  quody  tuis  certum  est  rationibus 
inputari.  In  causa  vcro  ptochii^''  quas  expensas  de  rcbus  ecclesiae  fecisti,  aut  illic^ 
do    pensionc''    rcdituum    eius    tibi    satisfacito,    aut    si    certc    ipsi*^   rcditus    minimo    ad 

=>)  Kedeinti  Pa,  rcl.  M.  '')   voiiuiitlarn   l'a  1.  c.)  ((aie  Pa  2,  Pb  4.  '')  cuiusdam  teste  ed.  M 

Vallc.  A.  e)   inipleri  l'a2,e<ld.  (!.  M.  f)  ilascrijisi;  M.areiano  Pci  J;    Maitiauu  Pa  2;   Maiiniauo  Pb, 

edd.  ir.  M ;  Maximiano  ed.  ]>r.  8)  I'iaetoiianii  reluctantibus  mss.  edd.  '')  nisi  Pa  2.         i)  favore  Pb 

(foverem  Pb  4),  fervorem  edd.   G.  M.  ^)  conlaudemus  edd.  G.  M.  l)  constructione  edd.  ™)  dare 

Pa2,  Pb  1.4.  ")  Panormi   edd.   G.  M;   Panormio    ed.  pr.  »)  add.    niodis    omnibus   edd.  G.  31. 

V)  ita  Pa  2  cl  cdd.  jir.   G;  ad  lioniinis  Pa  1,  Pb  (ad  homines  suos  Pb  4) ;  Iiomiuibus  cd.  21.  l)  homines 

(om.  vuces)  Pa2.  '')   furniides  cdd.  pr.   G;  formidares  cd.  M.  »)  adte  Pa  1,  Pb  (atte  Pb  4);   om. 

attende  Pa  2;  at  tu  cd.  pr.  ')  timentibus  edd.  ")  consolari  Pb  1;  consonari  Pa2;  considerari  Pb  4. 

^)  epistolam  transniittamus  I'a  2.  '^)  locus,  ut  videtur  corruptus :  sciiii  si  scolasticos,  cf.  supra  p.  11,  lin.  28 

Pa  1;  sanctissimi  filii  scolastici  Pa2;  ssci  (i.  e.  suprascripti ;  erad.  autem  primam  litteram  s)  uisi  scolasticos 
Pbl;  suprascripti  filii  uisi  scliolasticos  teste  ed.  M  Vatic.A;  ssci  (suprascripti)  et  Meg.  eodem  teste;  nisi  cum 
scholasticos  Vatic.  D  ut  idem  notant ;  sci  nisi  scolasticos  P6  2.  .9;  sci  nisi  scol.Pb3.4;  vero  filii  sci  unde  scol. 
ed.  pr.;  Commissi  scolastici  cdd.  G.  M.  (G  Itune  loeum  restituendum  putat:  De  causa  vero  tilii  Comissi  sclio- 
lastici,  de  quo  oousuluisti).  ^)  gravare  edd.  G.  M.  .v)  quos  edd.  O.  M.  ")  sic  scribo ;  ptooliisi 

codd.  plurimi;  pothisi  Pa  2;  ptothisi  {corr.  in  ptocliisi)  Pb3;  Prothisi  ed.j»:;  Prochisi  edd.  G.  M,  quarum  M 
citat  Prochiti  ex  cod.  Jier/.    lam.  G  adnolal:  eyo  pUichii  lei/cndmn  crederem.         ")  ille  Pa  2.  '')  peusionem 

Pb  I.  2.  4.  0)   ipse  Pa  2. 

1)  Martinianiis  abbas  idein  esf,  qni  Martinianus  abbas  de  Panornio  in  ep.  III,  27  mwiiiintnr. 
Fi/rtussc  et  ab  illo  liaud  diversus,  qiiem  in  ep.  IX,  7  Marinianuni  abbateui ,  nionasterii  cuiu  ecclesia 
S.  Georgii  in  loco  qui  ad  Seclem  dicitur  coniunoti  rcperimus.  De  qno  mmiasterio  cf.  mt.  2  ep.  I,  54. 
2)  ironice  dicium  cj'.  ep.  I,  42  p.  66,  23.  3)  Privatus  abbas  fuit  Praetoritani  monasterii,  non  pi-oail 

a  PamAyrmo  siti.     Cf.  AUeserra  p.  331.  4)  Tonsura  igitur  non  signum  cleri  fuit,  sed  earum  etiam  qiii 

ad  ecclesiae  admitiistrationem  saecularem  peiiinebant.  5)  epistolas  inanumissionis ,   quia  sertri  fuerint 

laici,  Gussanviillaeus  intellegit.  Sed  ciir  non  de  breribus  accepti  muneris  agat  Gregorius  ?  6)  De  Eomatio 
defensm-e,  ut  conicio,  agitur.  Fortasse  autem  sanctissinius  cum  phirimis  codd.  legi  et.  pi'n  nomine  Imberi  debet. 
7)  ptochium,  nTco;(HO)'  est  domus  panperum  liospitio  dcputata  (Dii  Caiige).     Cf.  iji.  IX,   123. 


INDICTIO  X.  lUL.  (II,  as.  :}!)).  1 39 

reconpensandum  sufficiunt*,  hic  necesse  est  ut  hoc  a  diacono  recipiatur.  DeGelasio'' 
autem  subdiacono  loqui  aliquid  non  praesumas,  quia  scelus  illius  usque  ad  finem 
vitae  gravissimam  poenitentiam"  indiget. 

Praeterea  unum  nobis  caballum''  miserum  et  quinque  bonos  asinos  transmisisti. 
Caballum  illum  sedere  non  possum,  quia  miser  est,  illos  autem  bonos"  sedere  non 
possum,  quia  asini  sunt.  Sed  petimus,  ut  si  nos  continere  '  disponitis,  aliquid  vobis- 
cum^  dignum»  deferatis.  Eusebio  autem  abbati  dare  te  volumus  auri  solidos  centum  ^, 
quos  tuis  certum  est  rationibus  inputari.  Cognovimus  autem,  Sisinnium  qui  iudex 
Samnii  fuit  gravi  inopia  in  Sicilia  laborare,  cui  volumus  xx''  decimatos^  vini'  et 
quattuor  solidos  annuos  debeas''  ministrare.  Anastasius  autem'  religiosus""  iuxta 
Panurmitana"  civitate  dicitur  habitare  iu  oratorio"  sanctae  Agnae'',  cui  dari'i  volumus 
auri  solidos  sex.  Matri  autem  Urbici*  praepositi  dari''  volumus  solidos  sex,  qui  tuis 
rationibus  inputantur^  De  Honoratae^  vero  ancillae'  Dei  causa  hoc  mihi  videtur,  ut 
omnem  substantiam,  quae  constat  quia  ante  episcopatus  tempus  lohannis  episcopi 
Laurinensis"  ^  fuit,  veniens  tecum  deferas.  Eadem  vero  ancilla  Dei  cum  filio  suo 
vcniat,  ut  nos  cum  ea  loqui  et  quod  Deo  placitum  fuerit^'  facere  debeamus.  Codicem 
autem  Eptatici'  de  substantia  Antonini  dari"  vohimus  in  monasterio  Praetoritano", 
reliquos  tecum  deferri. 


II,  39. 

Gregoritts   I.  papa  lohanni,  episcopo  Scyllacino,   mandat,  nt  visitationem  ecclesme 
Crotoniensis  suscipiat  (et  episcopum  cligendum  curet).  592,  lul. 

Codd.  B  et  r:  Iitdictio  X.  cap.  20. 
Edd.  M:  Lib.  II.  ep.  38.  —  laffe  Ret/.  im  (S-27). 

^)  .sufficiat  ra  2;  sufficercut  ed.  jir. ;  sufficiaut  edd.   G.  M.  '')  gcksia  I'h  2.  '')  ila  Pa  1, 

Ph;  ad  gravissimuni  vitae  fiuem  poeuiteutiam  Pa2;  ad  gravissimum  fiuem  vitae  poeuiteutia  ed.  pr.  (uhi  add. 
nou)  a,Uiue  Rey.  et  duo  Vatie.  ut  notat  ed.  M;  ad  finem  vitae  gravissima  poenitentia  edd.  G.  31.  <')  cavallum 

Pa  ],  Ph  .3  et  sic  sae/iius.  ")  add.  asiuos  Pa  2.  f)  ita  Ph  4,  ed.  pr.    et  Vatic.  A  et  D  ut  ed.  M 

nolat;  oin.  vobis  Pal.2;  uiibiscum  ceteri  Ph;  cum  dignum  in  coudiguum  iinitavit  Pa2;  uobis  condignum 
edd.  O.  M.  g)  digno    teste    ed.  M  Vatic.  A ;    diguem   ed.  pr.  '■)  in  Ph  1.  2.  4   hoc    locu ,    lacuna 

reticta  XX  repeiitur  sic:  volunuis  XX  XX  decimatos  cet.  fortasse  aliud   donum   excidit;    quatuor  decim 

batos    sec.    ed.  M  Vatic.  ]>.  ')  vinuni   Pii  1,  Ph  et  lier/ii  sec.  M;    addit  dare  Pa2.  ^)  om.  debeas 

Pa  2.  ')  ita  scripsi  cum  edd.   <J.  M;  cuim  codd.  et  ed.  pr.  ">)  relegiosus  Pli  1.  ")   Pauurmi- 

tauae  Ph    (praeter  Pb4);  iuxta  Pauormitanam  civitatem  Pa  2,  edd.  °)  oraturio  Ph  1.  i')  agneu 

Pa  1.  '1)  dare  Pa2,  Ph  1.  ')  dare  Pa2.  s)  imputabuntur  edd.   0.  M.  ')  aucilla  Ph  1. 

»)  ita  Ph,  ed.  pr.  el  teste  ed.  G.  Teller.  Vall.  Voss.  Thuan.;  teste  ed.  M:  Vatic.  Peg.  Teller.  Tliuan.  ; 
Laurenissis  Pa  1;  Laureusis  Pa  2;  Lariuensis  ed.   (!.  ")  fuerat  Ph  I.  '•'')  dare  Pu  2.  ^)  Praeter- 

miauo  Pa2;  l^ractoriauo  rdd. 

1)  Cf.  ep.  III,  2S  et  I,  18  not.  2.  2)  Vide  ep.  II,  31.     Haec  cerba  inm  imus  quum  ep.  II,  31 

itcripta  esse  videntur.  3)  Cf.  ep.  I,  44  (p.  71,  4)  et  not.  ibidem.  n.  1.  4)  Urbictis  piraepositus  in  ep.  V,  4 
(Panormitano  episcopo  directa)  praepositu.s  monasterii  uiei  dictns  (qnarc  S.  Hermae  eoembium  unum  ex 
sex  a  Ch-efiorio  conditis  Imhetnrcf.  siiprap.  135  not.  2),  idem  csse  ridcfnr,  ijiii  in  ep.  VI,  ,39  abbas  monasterii 
S.  Hermae  in  Panormo  roeatur.  Epp.  IX,  20.  21  ei  inscriptae  siint.  In  ep.  XIII,  14  dc  ehrtinne  eius 
in   episcopum   Panminitunum   agiitir.  5)  Dc   Honmnta   monacha   ride   ep.  IV,  34.      Vidmt   fiierat 

Speciosi  subdiaconi  et  marito  mortuo  denuo  m,atrim.miiiim  cum  cleiico,  ut  videtur,  iniit.  Qiuan  ob  rem  Leo, 
episcoptis  Catinensis,  eam  in  nwnasterium  retrusit.  6)  Latirinensis  sedes  ignota.    Ad  Siciliam  ^miinere 

ridetur.  7)  Ileptaticum  =  heiitiiteuclinm,   scilicet   code.r   septem  priores  siicrae  scrijiturae  libros  con- 

ttnens,  ut  recte  Maurini  adnotant. 

18* 


140  CiUKdORlI  I.  REdlSTKI 

CtREGORIUS  ioiianni  episcopo  sqitillacino. 

Obituiii  Cotronae  '  civitatis  antistitis  ■''  directa  relatio''  nobis  *=  patefecit.  Qua- 
propter  visitationis  destitutae  ecclesiae  fraternitati  tuae  operam  sollemniter  delegamus. 
Quani  ita  te  convenit  exhibere,-ut  nihil  de  provectionibus  ciericorum'',  ornatu ,  mini- 
steriisijuc '\  et  cetera'^. 


11,  40. 

(Trc.goriuf!  1.  ]tapa  Crotonirnai  rJrro,  ordini  rt  plrhi  nnntint,  sr  lohannrw  rpif^ropiiiii 
(ScA/UacinHin)  //s  risilaforrm  'institiiifixr.  (rui  in  rrrando  rpisropo  oltordiant). 

Codd.  R  d  r:  Indlctio  X.  cap.  ->-.  •''■'■'~'    ^"^^- 

Edd.  M:  Lih.  11  ep.  :i9:  G:  Lib.  II.  Ind.  X.  ep.  ■J7.  —  Liffe  Eeg.  llii.l  (Si.sj. 

GREG0RIU8  CLERO  ORPINI  ET  PLEBI  CONSISTENTI  COTRONAE. 

Vcstri  antistitis  obituni  cognoscentes,  curae  nobis  fuit  destitutae  ecclesiae 
visitationem   fratri  et  coepiscopo  nostro  lohanni '  sollemniter   delegare.     Cui  dedimus 

11,39  Epistolam  hanc,  quani  ed.  G  omittit,  BahirJus  inter  Miscellanea  V,  46S  (ed.  Mansi  II,  11) 
recepil.  Ex  quo  codice  eam  liauserit,  non  indicat.  Sed  in  elencho  dicit  in  S.  Gregorii  ex>istolis  se  vsum  esse 
codd.  Colhertinis,  40.  133.  72G.  1053.  1065.  Horum  codicum  n.  726  (nunc  Paris.  3-280  Q  -]-  P  continens  huc 
non  spectat;  ceteri  1.35  (nunc  Paris.  3-381)  codicis  E  1  apographum,  40.  1053.  1065  (Paris.  -2385.  -3-286.  3383) 
collectionem  auctam  R*  otferunt,  in  his  rjuatuor  igitur  et  ep.  nostra  II,  39  extaf.  Variam  Baluzii  lectionem 
cum  littera  B  noiomus.  ")  codd.    obitum    antistitis,    omittentes    nomen    ac    civitatem    eius;    aolum  r3  in 

margine  veteri  manu  post  obitum  addit  cotroue  civitatis.  Sec.  ed.  M  autistitis  Crotoniensis  tres  Vatic. 
Quod  utrum  ex  archetgpo  haustum  sit,  an  ex  epistola  sequenti  conctudatur  nescimus.  Addunt  illius  ed.  M  et  B, 
pro  qua  lectione  M  citat  Vatic.  D ,  Turon.  S.  Gat.  Korman.  Corh.  etc.  et  mss.  lohannis  diac.  III,  33. 
1')  corr.  ex  delatio  i?  1.  «)  ita  r  1,  in  ras.  R  1,  B;  om.  nobis  edd.  pr.  M.  '')  add.  cum  formula 

epj>.  VII,  16  cet.  reilitu  edd.  M.  B;  add.  in  margine  presumas  7nanus  antiqua  in  r3.  <-)  add.    cum  formula 

epp.  VII ,  16  cet.  vel  (luidquid  —  incurras  ed.  B;  vel  quidquid  —  respondeat  ed.  M,  quihus  edd.  docemur 
posteriores  codices  rario  modo  quasdam  partes  illius  formulae  adiecisse.  f)  om.  et  cetera  edd.  B  M. 

II,  40  iu  litulo  nm.  clero  ed.  pr.  —  blebi  r  1.  3.  —  vm.  consistenti  ed.  2>r.  —  cothronae  r  1.  2;  co- 
(t  nigro  atramento  add.)vo\\a,  II 1;  Cotronao  etiam  sec.  ed.  31  in  plurilms  mss.;  Ortoriae  ut  ihideni  notatur  in 
lieg.  3800;    (.'rotoui    ed.  pr.;    Crotouae    edd.   G.  M. 

II,  39  Haiic  forimdam  habes  in  Liln-o  diiinio  cd.  Eo^ii^re  append.  3  n.  109,  nhi  ex  Holxtenii  e/litiotie 
haiixUi  f.sY.  Eodem  exemplo  usus  est  Gi-egoriiis  iii  rpip.  ]'II,  16,  XIII,  16,  nhi  epistolam  nostram  completam 
inrenies.  Sed  cfifiin  cpistolae  II,  35.  IV,  39.  V,  33.  IX.  .sl.  100.  185.  XIII,  17.  30  simdi  forma  con- 
ceptae  sinit,  de  ipia  c/'.  cpi.<:tohm  qiiae  .•^eiiuitiir  II,  40.  —  I)c  lohanne  episcopo  Scyllacino  cf.  ep.  II,  37. 
1)  Cotronae  sfire  Crotonae,  cmn  codicis  pi-aecelleniissimi  correctore  esse  siqiplendnm  et  cp.  quae  sequitiir  II,  40, 
demonstrat  et  urhs  Cvotona  ipsa  iuxta  Scyllaeiiim  sita.  Est  enim  Croton  (rulyo  C/rotmxe)  in  occidmtali 
Bruttiae  ora,  ad  nmre  loniiim  urhs  illa  iam  antiqiiissimis  temporilms  notissinui.  Qiii  fiierit  ihi  episccrpus 
moiimis  hoc  tempcn-e  iiinoramus.  3)  Quomodo  epistola  finirerit,  ride  in  (diis  eiusdem  fm-mulae  exem- 

plaribus  supra  citatis.  Non  miramur  rebquam  cpistolam  librarium  omisisse,  ciim  in  formulario  eam 
Jiabuerit,  et  in  registro  non  fmtmdae,  sed  potius  res  gestue  sermri  debueiint.  Igitur  perperam  editm-es 
stqn-a  pro  civitatis  noinine  illius  soiipserunt ,  rerbis  quae  rextituimus  sine  dubio  iniuria  tantiim  temporum 
perditis.  Neque  eos  sequor,  qui  cum  manuscriptis  lei-im-is  auciwitatis  ad  exemplum  reliquarum  ejnstolarum 
huius  fm-mulae  epistolam  nostram  supplei-erunt. 

II,  40  Eandem  fm-mulam  praehet  Ijilier  diurniis  ed.  Eoziere  in  append.  3  >i.  llo  c.r  Hole.stenii 
editione  huu.siam.  Saepis.mne  eam  habes  inter  epp.  Gregm-ii.  Vide  epp.  XIII,  17.  IV,  39,  nec  non  V,  3-2- 
IX.  .S7.  100.  1.S5.  XIII.  -2(1.  —  Be  Cotrone  iam  dictiim  e.<<t  in  nofa  1  ad  ep.  pi-aecedentem  II,  39,  qiiae 
SHinmd  iiffinitate  ciiin  no^tra  coiiiiinctu  esl.  Ij  i.  c.  lohaiiiii,  epi.^icopo  Sryllacino,  iit  cp.  II,  39  docet. 


INBIOTIO  X.  lUr,.  (II.  39.  40.  41.  42). 


141 


in   niandatis,    ut  niliil   de  provectionibus  clericorum,  reditu,  ornatu,  ministeriisque"  et 
c  e  t  e  r  a  ^"  ^. 


II,  41. 

Gregorius  I.  papa  lohanni,  rpiwopn  Punminafi,  ranmm  Wilandi  contra  Gavinianmn 
(liaconum  diiudicandam  demandat.  ')!)2,  Inl. 

Codd.  R  et  r:  Indietio  X.  caj).  3S. 
FM.  M:  Lib.  II.  ep.  40;  G:  Lih.  II.  Lul  X.  C]>.  -JS.  —  Infle  Fcg.  119-i  fSJit). 

GREGORIUS  lOHANNI  EPISCOPO  RAVENNAE. 

iurgantium  controversias  celeri  sententia  terminare,  et  aequitati  procuklubio 
convenit  et  vigori.  Quia  ergo  Wilandus*'  lator  praesentium  fraternitatis  tuae  cog- 
nitionem  implorat,  diaconem  Gavinianum  "^  ^,  contra  quem  sc  habere  causam  commc- 
morat,  fraternitas  tua  ad  suum  faciat  accersire  iudicium.  Et  amota  dilatione  causae 
veritatem  sulttili  in(juisitiono  diseutiat,  et  quaecumque  iustitiae  ordo  dictaverit,  ac  tua 
fuerit  sententia  definitum'',  et  observare  et  implere  partes  modis  omnibus  compellantur. 


II,  42. 

Gregorinfi  I.  papa  Felici,  episcopo  Acropolitano,  viaitatori  provinciar  Lacaniac, 
erclesiarmn  ah  episcopis  destitidaritm  Vclinae,  Iru.ventinae,  Blunda.nac  curam.  iniungit. 

Codd.  R  H  r:  Indictio  X.  cap.  29.  ^>^2>   I"f- 

Edd.  M:  Lih.  II  ep.  4:i:  G:  Ld>.  II   Tml.   X.  ep.  29.  —  laffe  Ref/.   im  (sSO). 

GREGORIUS  FELICI  EPISCOPO  DE  ACROPOLI  VISITATORI 
PROVINCIAE  LUCANIAE. 

liuoninm  Velina-',  Buxentina'',  et  Blandana"  ecclesiae'' ',  quae  tibi  in  vicino  sunt 
constitutae.    sacerdotis   noscuntur   vacare    regimine,    propterea   fraternitati    tuae  earnm 

*)  niinisteriis  r  ].  2;  mperxcr.  jiresuniat  r  2;  add.  ;i  (juofjnani  —  miveritis  rtiiii  codtl.  posti;ritn'ibits 
(secundmn  formulam   epp.  IV.  .9!)    cet.)  edd.   G.  M.  '')  ila  11  1,  r  I,  Jl*  I.  ed.  /a-.:  et  oeterum  de/et  r  2: 

om.  et  oetera  edd.  G.  M. 

II,  41     iii  tihtlo:  li.ivenua  corr.  in  Ravennaer  3;  Ravenna  E  1 ;  Ravennati  7i'*  1,  edd.  G  pr.  •')  uuilan- 

dus  )■  7.  2:    uilinanilus  It  I:    willaudus  11*1;  Mulandus  ed.  pr.;  Viulandus  edd.   G.  31.  '')  (■raviuianum 

ed.  M;  (Jal)iniariuni  ed.  pr.  ''"l  fuerit  —  detinituni  codd.;  fuerint  —  definita  ed.  M. 

II,  42  in  lilulo  de  acriipoliui  Ji  1 ;  visitatori  pmvinciae  per  sit/la  uist  pu  e.xiiriiaiint  li  1 ,  r  1.  2;  om, 
visitatori  —  Lucauiae  edtl.,  iittariim  M  l.ainen  nolaf  haec  rerlia  e.r  Valic.  .1  et  B,  presbytero  visitatori  cet.  ex 
Corli.  "■)  velsiui   /.'  /.  '')  uii.xentiiia  r  2.  'I  blandani  li*  1.  '')  eoclesia  r2;  ecclesic  in  ras.  li  1. 

2)  Ik  tdthrcriit/tt  /itit:  ep.  cf.  qtiae  ad  ep.  II,  :i9  not.  2  iittiiiitiinit<.    Nani  einn  tjittitjitr  etlilnrrn  >;iiji]ilrreriiid. 

II.  41     Jnnixiniiim  pei'  WilamlmH.  —  De  loluinne  cf.  Cjip.  I,  24a  II,  3'i.  I)  iionicii  sin.e  dnhio 

Gothicnm.  2)  Ad    nomen.    Gariniani   cf.  nanctiim  Gariniini   et   ahhatixfiain   Gariniain   iii    ep.  IX,  197. 

II,  42  Formit/ti  hitiiift  cp.,  iiiiod  iniranitir,  iiec  in  re/iquo  reiii.^ro  nec  in  Liliro  diitriiti  occitrrit.  — 
AcropoJis  0(1  sinttni  Sttlrniiiaiinin  iii  Lticanitt  Kiln  Iniiiw  ^(iropoli).  De  Fcliic  aliniidc  iti/iil  aciniiis. 
Titulus  cius,  tit  credo.  e.r  epistola.  nostra  lumstiis  cM.  Nam  risitatcn^es  prorinciarum  Greui/rium  instituisse, 
misquam  refeiiiir.  li   Vdki   inter    Paestum   et  Buxentum  in   oiri  maris  Tyrrlieni,  f(»-tasse  ubi  nunc 

Castellamimre  della  Bruca.  Buxentum  haud  procul  (di  urbe  Salernitamt,  Imdie  aut  Capo  della  Forestu 
iwope  Pdlicastro,  aut  Pisciotta  nella  V(dle  di  Nori.     Blaiula  hodie  Pcnio  di  Sajm  e.«e  'videtnr. 


142  GREGOEn  I.  REGISTRI 

sollemniter  operam  visitationis  iniunginuis ,  illud  prae  omnibua  commonentes ,  ut  ubi 
praefatarum  ecclesiarum  sive  dioceseos  earum  vel  diacones  sive"  religiosae  personae 
inventae  fuerint,  districte  ac'  canonice  ut  vivant  modis  omnibuss  studebis.  Nec 
passim  eis  in  qualibet  re  sit  excedendi  licentia.  Sed  tuo  moderamine  atque  provisione 
inculpabiliter  in  qua  sunt  conversatione  vel  habitu  perseverent,  sciturus'',  si  quid  secus 
accesserit,  tuo'  neglectui  niodis  omnibus  imputari''.  Presbiteros  quoque  vel  diacones, 
si  in  aliquibus  ecclesiis  praevideris'  ordinandos,  si  tales  personae  fuerint.  qui  cano- 
nicis  regulis  morum™  vel  vitae  qualitate  nullo  modo  reprobentur",  habebis  per  oninia 
ordinandi  licentiam.  Ministeria^  vero  earundem  ecclesiarum  ubi  sint  recondita,  solli- 
cita  indagatione  perquire.  Quibus  repertis  ad  nostram  notionem  perducere  festinato, 
ut  cognoscentes  quid  fiendum  sit  adiutore  Doniino  disponamus. 


II,  43. 

Gregorius  1. 2)apa  Lucillo,  episcopo  Mclitensi,  mandat,  cogat  clericos  suos  possessioncs 
ecclesiae  Africanac  tcncntes,  ut  earum  pensionem  solvant.  :j92,  lul. 

CorJd.  R  et  r:  Indktio  X.  eap.  30. 
Edd.  M:  Lih.  71  ep.  44;  G:  Lili.  IL  Ind.  X.  ep.  :io.  —  laffe  Heg.  im  (S:il). 

GREGORIUS  LUCILLO  EPISCOPO  DE  MELITA. 

Ufficii  nostri  decet"  valde  praepositum'',  subiectis  magnopere  suaderc,  ut  rebus 
debeanf  servare  fidem  in  placitis''^,  ne  dum  inconsiderate''  lucrandi  rapiuntur  studio, 
pacificam  vertant  conventionem  in  iurgium.  Pervenit  itaque  ad  nos,  fraternitatis  tuae 
clericos  terras  Africanae  tenentes  ecclesiae ,  quod  pensionem  earundem'  possessionum 
dare  contemnant.  Quod  si  verum  est  et  ad  fraternitatis  tuae  haec  sunt  perlata 
notitiam,  tua  in  hoc  desidia  eorum  culpa  nutrita  est.  Ob  quam  rem  scriptis  te  prae- 
sentibus  ammonemus.  quatenus  ad  persolvendam  pensionem  nulla  mora  nullave  ex- 
cusatione  eosdem  clericos  uti  permittas.  Sed  si  fidem  honestatis  contemplatione 
servare  postponunt,  tua  districtione  compulsi,  quae  rationi  conveniunt  cogantur  implere. 
Nam  si  huius  rei  ad  nos  denuo  querella  recurrerit,  ct  do  tc  aliam  habere  aestima- 
tionem  incipimus  et  iii  iilos  ut  dignum  ost  vindicamus  ". 


<■)  iliacone  si  sive  r  2.  f)  o»i.  ac  r  i,  p.dd.  g)  odd.  adnionere  edd.  pr.  el  G.  ''J  odd. 

quia  codd.  et  ed.  y;r.  ')  corr.  ex  tui  r  2.  k)  corr.  in  inijmtabitur  r  ■>.  ')  provideris  sec.  cd.  J/ 

codd.  A'orm.  et  alii.  "')  om.  moruni  r;  om.  morum  vcl  vitae  ed.  pr.  ")  reprovcutur  (corr.  v  in  b) 

It  1 ;  repravetur  (corr.  in  repraventur)  r  •>;  respuantur  R*  1,  ed.  pr. 

Tf,  43  in  titidn:  Lucido ,  nt  ed.  G  notat,  »(  omnihus  eius  mss.,  cui  nullus  nostrorum  consentit.  — 
Jleliza  Ji*  1,  ed.  pr.  ")  (.£,,•>•.  e,x  debet  R  1.  '')  ita  iJ  /,  r-J;  quod  corr.  m  propositum  It  1  inmari/ine 

adiecto  vel;  quo  ortum  est  valde'vel  propusituni  in  r  I.  '')  debcat  r  1.  '')  implacitis  li  1.  ^)  incon- 

siderat9  r  1;  inconsiderati   H  1,  r  2.  f)  eorniidein  ;•  /.  s)  incipiannis  —  viudicabimus  r  /,  edd.  G.  M. 

•J)  De  ministeriiii  cf.  ep.  I,  GC,  (p.  S7)  ^iot.  ■>. 

II,  43  Lucilhis  episcojnis  mense  Octohri  a.  598  mJmiHi.-ilratio)ie  eccJe.tiae  ob  crimina  siia  suJmioretur, 
(ep.  IX,  •2.5).  Sucee.'sor  eius  est  Traianm,  quem  m.  Sept.  reJ  Oct.  a.  599  in  ep.  X,  1  inrenimns.  —  Melita 
e.tt   insula    marif:   Meditei-riniei.    qune   hodie   Midta    nvncapatnr.  1)  placitum  =  |)nct-um   rcJ   piitins 

oomlnctio. 


INDICTIO  X.  lUL.  (II,  42.  43.  44.  45).  143 


II,  44. 

Grcfiorius  I.  papu  Bencnatmu  cpiscopiim  (Misenatem) ,  Cumanae  ecclesiae  episcopo 
niortuo,  unitarum  ccclesiarum  Cumanae  atquc  3Iisenatis  episcopum  constituit. 

Cudd.  R  et  r:  hulktio  X.  cap.  31.  ^9^>  -^»'- 

Edd.  M:  Lib.  II.  ep.  4.5;  G:  Lih.  IL  Iiid.  X.  ep.  Sl.  —  laffe  Reij.  IV.tT  (m). 

s  GREGORIUS  BENENATO  EPISCOPO. 

lU  teniporis  qualitas  ct  vicinitas  nos  locoium  invitat,  ut  Cunianam  atque  Mise- 
natium^  xmire  debeamus  ecclesias'^,  quoniam  nec'^  longo''  a  se  itineris  intervallo" 
seiunctae  sunt,  nec  peccatis  facientibus  tanta  populi  multitudo  cst ,  ut  singulos  sicut 
olim  fuit   habere  debeant'  sacei'dotcs.     Quia   igitur  Cumani   castri   sacerdos  '  cursum 

111  vitac  huius  explevit ,  utramque  nos  ecclesiam  s  praesentis  auctoritatis  pagina  unisse 
tibique  commisisse  cognosce ,  propriumquo  te  utrarumque  ecclesiarum  scito  cssc 
pontificcm.  Et  quaeque  tibi  de  earuni  patrimonio,  vcl  cleri''  ordinatione  sive  pro- 
motionc,  iuxta  canonum  statuta  visa  fuerint  ordinare  atquc  disponcre,  habebis  ut 
proprius    revera   sacerdos   liberam  ex  nostrae   auctoritatis  cousensu   atquc  pcrmissione 

i.i  licentiam.  Ubi  vero  commodius  ac  utilius  esse  prospexeris*  liabitato,  ita  sane,  ut 
alteram  ecclesiam,  a  qua  corporalitcr  ad  praesens  es''^  absens,  sollicita  providentique 
cura  disponas,  quatenus  divina  illic  mysteria'  sollemniter  auxiliante  Domino  pcra- 
gantur.  Fraternitas  crgo  tua  tanto  in  adhortationc '"  lucraudisquc  aninuibus  sollicitiori 
cura  scmper"  invigilet,  quanto  so  unitarum  ecclcsiaruni  gubernationis  oncra  susccpisse 

:;o      cognoscit. 


II,  45. 

Gregorius  I.  papa  lohanni ,  episcopo  Uavennati,  scrihit  de  paee  cmn  Ariulfu  (duec 
Spoletino)  inetmda,  dc  ■urhihus  Romana  et  NcapoJitana  ah  Ariulfo  et  Ariclii  (dtice  Bene- 
vcntano)  in  iJericidum  adductis,  de  eausa  episcoporum  Histriae,  dc  Romani  patricii  iniqui- 
tate,  de  quacstionihus  ecclesiastiei  reyiminis,  cet.  Elemosynam  incensac  Severi  urhi  dencgaf, 
Fanensi  per  Claudium  ahhatem  transmitterc  iuhet.  Addit  de  Nafali  cpiscopo  (Salonituno) 
in  melius  mututo  et  de  Maleho  episcopo,  a  qtio  rationes  (patrimonii  Dalmutini)  posttdut. 

Codd.  R  et  r:  Indictio  X.  cap.  32.  ^''^^'  •^"'- 

Edd.  M:  Lib.  11  ep.  46;  G:  Lih.  II  Iiul.  X.  ep.  32.  —  laffe  Eeg.  IPJS  (m). 

II,  44  "■)  Misinatiuin  »•;  Misiniatium  R  3;  Mesmaciuui  ed.  pr.;  Misenatem  edd.  G.  M.  '')  eccleslam 
R  3;  eurr.  ecclesias  ex  ecclesiae  r  2.  '^)  Iiae  r  1;   hae  ex  liaec  r2;   vm.  nec  R*l;    ncm  cd.  pr;   eae  nuu 

edd.  G.  31.  <•)  longe  r  et  R3.  «)  spatio  edd.  G.   M.  f)  debeat  ?•  2.  s)  utrasque  nos 

ecclesias  rl;  utramque  {erad.  iios)  eccl.  {udd.  poatea  nos  [unisse])  R  1.  '')  clero  r  I.  cleri  corr.  e.v  clero 

R  3,  r  2.  ')  perspe.xeris  i?  3,  edd.  G.  M.  ^)  corp.  es  absens  in  ras.   R3;  curp.  ail  praesens  abfueris 

ed.  i>r.;  curp.  praesens  non  es  ed.  G.  ')  ministeria  teste  ed.  M  Vatic.  A,  Nortn.  et  nonnulli.  ■")  add. 

populi  R  1.  n)  nuper  R3,  r2;  corr.  in  nunc  (pervigilet  ex  invigilet)  R3;  superscr.  caute    semper  r  2. 

II  44  A  Libii  diiirni  furimda  IX  (De  adunandis  ecclesiis)  dirersa ;  ef.  etiain  ep.  I,  S.  —  De 
ISenenato,  ejTiscoiio  Miscimti,  iaiii  eyiinus  ad  ep.  II,  2.^  ciim  qua  nostram  conferas.  1)  1.  e.  Lihenns; 

cf.  ep.  H  25. 


J44  c;re(;orii  i.  reoistrt 

GREGORIUS  lOHANNI  EPISCOPO  RAYENNAE. 

Quod  niultis  scriptis^  vestrae  beatitudinis  minime  respondi,  non  hoc  torpori'' 
meo  sed  languori  deputate.  Quia  peccatis  nieis  facientibus  eo  terapore,  quo'^  Ariulfus''  ' 
ad  Romanam"  urbem  veniens^  alios  occidit ,  alios  detruncavit,  tanta  mestitia  affectus 
sum,  ut  in  coli''*  molestiam  caderem.  Valde  autem  mirabar,  quid  esset  quod  illa 
mihi  notissima  sollicitudo  vestrae  sanctitatis  huic  urbi  meisque  necessitatibus  minime 
prodesset».  Sed  scriptis  vestris  discurrentibus  agnovi'',  vos  quidem  soUicite  agere, 
sed  tamen  apud  quem  agere'  non  habere''.  Peccatis  ergo  hoc  meis  deputo',  quia 
iste"',  qui  nunc  intercst,  et  pugnare  contra  inimicos  nostros  dissimulat*  et  nos  facere 
pacem  vetat^,  quamvis  iam  modo,  etiamsi"  velit"^,  facere  omnino  non  possunms  p, 
quia  Ariulfus'1  exercitum  Auctarif  et  Nordulfi''  habens '  eorum  sibi  dari  precaria' 
desiderat  *,  ut  nobiscum  loqui  aliquid  de  pace  dignetur". 

De  causa  vero  episcoporum  Histriae "  omnia  quae  mihi  vestra  fraternitas  scripsit 
ita  esse  iam  ante ''  deprehendi  in  his  iussionibus .  quae  ad  me  a  piissimis  principibus 
venerunt,  quatenus  me  interim  ab  eorum  compulsione  suspenderem  '".  Ego  quidem 
pni  liis  quae  scripsistis™  zelo  atque  ardori''  vestro  valde  congaudeo ,  debitoremque 
nie  vobis  multipliciter  factum*'  profiteor.  Scitote  tamen,  quia  de  eadem  re  serenissi- 
mis  dominis  cum  summo  zelo  ct  libertate  rescribere''  non  cessabo  '^  Movere  autem 
vos    non    debet    praefati    excellentissimi''    viri    Romani    patricii   animositas,    quia   nos 

II  4j     !,a  titulu  :  Kavmnia  I!  1 ;  Raseuuati   II  o.  •^)  scriptis  uui.  i-udd.     IIu<:  cerhiiiii   R  1  poaieriori 

riuinii  add.:  siiperscr.  consultis  post  ininime  ^.3;  ]>ro  multis  scr.  seriptis  B*  1  el  ed.  2>^.!  multis  scriptis 
edd.  G.  31.  '')  corpori  r  1.  ^)  quo  alia  m.  superscr.  Jt  1.  '')  Hariulphus  Jil;  Auriulfus  113; 

Agilulfus  7i'*i,  Vatic.  A  (ed.  M):  Agilolfus  ed.  j»:;  Aniulplius  sec.  G  in  pluribus  inss.:  Ariiiulfus  Norm. 
(ed.  M) ;  Ariulphus  edd.  G.  M.  <;)  Itomani  i2  3.  ^)  ita  nostri  codd.  et  sec.  M  ires  Vatic. ;  cliolicam 

edd.  G.  M.  e)  add.  dirigeret  ijuod  postea  delet  B  1.  ^)  agnovimus  {supruscr.  vos)  I{  3.  ')  ila  r  1.  2 

(corr.  in  agei'et  r  2);  ageret  It  l;  agereni  (corr.  in  ageretis)  li  3;  ageretis,  ageret  rel  ageres  Vatic.  (ed.  M); 
agere  culpamque  Vatic.  D  (ed.  M);    agere  possitis  edd.  sec.  Noi-m.  ^)  liaberet  Bl;    liaberem  B3;    om. 

(^ed  tamen  —  habere  Xorm.  (ed.  M).  l)  reputo  B  3,  B*I,  ed.  pr.  »')  om.  iste  B  1.  3  (suprascr.  B  1). 

")  etiam  {suprascr.  si)  B  I.  3.  ")  add.  el  posiea  delet  seJ  II  I.  I')  corr.  in  possinius  B  3.  l)  Ariul- 

phus  B  1,  r  1;  Agilulfus  7i'*  /;  Agilolfus  ed.  /ir.  ')  Autarit  ;•  1 ;  ila  curr.  in  Anctarit  11  1 ;  Auctarit  corr.  in 

Auctarith  liS;  Autharit  Ii*J;  Antliaritli  ed.  pr.:  Autharis  ed.   11:  Autliari  cd.   .1/.  s|  corr.  ex  Nordiulli 

B3;    Nordulpbi    edd.   G.  M.  ')  sujirascr.    vel   precia    cara,    ijnoil  pustea    delet.  II  3.  ")  curr.  in 

dignentur  ii  .i).  ''1  curr.  e.r  taniante  li  2 ;  amaiiter /i  3.  "')  scriptis  corr.  in  seripsi^ti  B  t:    serilnsti 

r  1.2,  lio,  '/iiud  iii  seripsisti  curr.  r2,  in  scripsistis    li  3.  "1  ex  ardori  B  1.  3.  >J  eautuni  B  3. 

''■  I  seribere  li  1.  3,  (corr.  in  rescr.  II  ]).  •')  e.xcellentis  7i  3. 

II,  4.j  Fortus!<c  per  Claudium  alihutcm  CluiisitaHum  iransmissa.  —  De  lolutiuie  cf.  cpp.  I,  24 a,  II,  41. 
1)  i.  e.  du.v  Spoletinus;  cf.  ep.  II,  7  nut.  2)  Exeunte  meme  lunio  rel  ineunte  lulio  revera,  iit  minatus 

erat  (cf  ep.  II,  32),  Ariulfus  'aide  2>ortas'  fuinse  et  Romim  obsedisse  ridetur.  .3)  colon  sire  colum  = 

crassum  intestinum  (Forcellini).  4)  De  Eommo  patrieio  et  exarcho  Italiae   (cf  ep.  I,  32)  loquitur 

papu.     Cf  cp.  V,  311,   cx  cuius  silentio  plurima  colUyere  imssumus.  5)  In  cp.  V,  36  Greyorius  tuirral, 

ut  ridetur,  de  lioc  leiiqiore  diceiis:  pax  sulidueta  est  quam  cum  Langobardis  in  Tuscia  positis  feceram. 
6)  scilicet  Ariulfus.  7)  .Auciard  et  Nordulfus,  duces  Lanyohardorum  fuisse  videntur.     Auctarit  falso 

Alieserra  pi.  S7  reiiciii  Liiiuiohardoriim  (iam  iiuirtaum  o.  Se^it.  ■'tOO  cf.  ep.  I,  17  not.  2)  credit.  Nordulfiis, 
qui  et  iii  eji.  1',  oii  siih  iiomine  Norduulfus  occurrit,  iii  Codice  dipl.  Lanyoh.  a  Troya  jMtricius  titulatur. 
Nuii  rideo  iiiiu  iiiir.  .•<)  Sic  Itaec   rerha  intelleyo,   ut  Ariulfus  trihuta,   ipiac  pro   stijKiidiis   militum 

Auetarit  et  Nordulfus  priiis  a  papa  acccperant  nuiic  a  Cri'eyorio  posceret.  Precarium  —  tributum  in  ep.  X, 
SI;  =  stipendium  IX,  131.  133.  Maurini  Imnc  vocem  =  rogam  niilitarem  explicant  de  qua  vide  infra 
not.  p.  145  not.  3.  '.I)  Propter  schisiiui  trium  capitulorum  Greyorius  episcopos  quosdam  Hislriae  cum 

Scrcro  Anuileiensi  episcoiio,  Roiiuim  vocavei-at.     Cf.  epp.  I,  16.  16a.  10)  Vide  ep.  I,  10  h.  11)  Haec 

cpisiola  un  scrijita  sit,  noii  liijuet.     Certc  non  cxstal  iii  iiosiro  rcyi.^ftro. 


INDICTIO  X.  lUL.  (II,  45).  145 

quantum  cum  loco  et  ordine  jiraoimus,  tantum-''  si  qua  sunt  eius  levia  tolorare  maturc 
et  graviter  debemus. 

Si  quando  tanien  est  aliquis''  locus  optinendi,  agat  apud  eum  fraternitas  vestra, 
ut  pacem  cum  Ariulfo",  si  ad  aliquid  parum''  possumus,  faciamus,  quia  miles  de 
Romana  urbe  tultus'^  est ',  sicut  ipse  novit.  Theodosiaci'^  vero,  qui  hic  remanscrunt, 
rogams'  non  accipientes  vix  ad  murorum  quidem  custodiam  sc  accommodant*,  et 
destituta  ab  omnibus  civitas,  si  pacem  non  habet,  quomodo  subsistet? 

Praeterea  de  puella,  de  qua  scripsistis  nobis,  quae  de  captivitate  redempta  est, 
ut  requiri  qualiter  orta  sit  debuisset,  sciaf'  sanctitas  vestra,  quia  ignota'  persona  non 
facile  investigari  potest.  lllud  autem  quod  dicitis,  ut  is  qui  ordinatus  est''  iterum 
ordinetur,  valde  i-idiculum  est  et  ab''*  ingenii  vestri  consideratione  extrancum,  nisi  forto 
quod  exemplum  ad  medium  deducitur',  de  quo  et  ille  iudicandus  est,  qui  tale  aliquid 
fecisse  perhibetur.  Absit  enim'"  a  fraternitate  vestra  sic  sapere.  Sicut  enim  bapti- 
zatus  semel  baptizari  iterum  non  debet,  ita  qui°  consecratus  e.st°  semel  in  eodem 
ordine  iterum  non  valet  consecrari.  Sed  si  quis  cum  levi  forsitan  culpa  ad  sacer- 
dotium  venit,  pro  culpa  poenitentia  indici  debet  et  tamen  ordo  servari. 

De  Neapolitana  vero  urbe  excellentissimo'' exarchoi' instanter  inminete'.  Quia 
Aregis'*'',  ut  cognovimus,  cum  Ariulfo'  se  fecit",  et  reipublicae  contra  fidem  venit ', 
et  valde  insidiatur  eideni  civitati,  in  qua  si  celeriter  dux  non  mittitur  omnino  iam 
inter  perditas  habeatur^. 

De  hoc  vero  quod  dicitis  incensae  civitati  Severi^'  scismatici'' **  elcmosynam  esse 
mittendam,    idcirco    ita^'    vestra    fraternitas    sentit,    quia    quae  contra  nos  pracmia  in 

'')  tauto  r  i;  (juanto  —  tauto  edd.  0.  M.  '')  ita  It  3;  aliquanJo  ceteri  codd. ;  aliquam  cum  eo  ed.pr.; 
aliquis  cum  eo  edd.   0.  Jf.  ")  Ariulplio  B  1   et  edd.   6.  M;  Agilulib   Ji*l;  Agilolib  ed.  pr.  d)  ex 

patrum  M  3.  «)  ablatus  ed.  G  et  sec.  ed.  31  Aud.  et  nonnulli  alii  mss.  f)  corr.  ex  Theodesiaci  R  3,  ad 
(juod  verbum  in  marg.  notatur:  a  Thodosio  quondam  legio  sic  vocata,  quasi  ceteris  robustior.  B)  notat  R  3 
ad  rogam  in  mary. ;  roga  erat  que  militibus  super  stipendia  dari  solebat.  Unde  Erogo.  '')  oni.  debuisset  sciat  r  ; 

debuissemus  sciat  edd.  G.  M:  corr.  sciat  ex  scit  R  1;  scit  B  3;  volo  ut  requirat  sanct.  v.  quia  B*  1,  ed.  pr. 
')  ignorata  R 3;  add.  est  r  2.  ^)  suprascr.  R3  scilicet  per  impositionera  manuum.  ^  *)  oiii.  B3.  ')  reducitur 
B  1.  ni)  autem  (pro  enim)  suprascr.  B  3;  autem  edd.  G.  M.  ")  om.  qui  R  1.  3.  ")  om.  est  R  1.  3. 
v)  sifjlo  excell.  utuntur  r  1.  2  [in  r  2  in  marg.  excellentissimo) ;  e.xcellentissimi  corr.  in  excellentissimo  B  1 ; 
excellenti  R  3;  excelleutissimo  viro  edd.  pr.  G.  i)  exarco  B  1.  3.  ^)  add.  indici  r  1;   imminente 

vobis  indicamus  edd.  G.  3f.  ^)  .Vrogis  B  i.  3;  Arigis  r  1,  edd.   G.  M:  aregus  ft*  1,  cd.  /ir.  *)  Ariufo 

R  1.  ")  refecit  fi3;  ut  cog.  ariulfus  eum  fefellit  fi*l,  ed.  pr.  ■*')  habetur  r  1,  ed.  3f;  ita  corr.  ex 

habeatur   li3;  habebitur  edd.  pr.   G.  w)  civitatisaveri  fl  1.  3,  r  1.2:    civitati  a  veris  (scismaficis)  iJ*-/, 

ed.  pr.     Scribo  Severi  cum  edd.   G.   .1/.  ^)  scismaticis  fi  3.  R*  1,  ed.  pr.  y)  om.  ita  r  1.  2  et  edd. 

1)  Cf.  ep.  V,  36,  iM  Gi'egorins  dicit:  Deinde  corrupta  pace  de  Eomana  civitate  milites  ablati 
sunt.  Bt  qiiidem  alii  ab  hostibus  occisi,  alii  vero  Narniis  et  Perusiae  positi,  et  ut  Perusia  teneretuv 
Roma  reliota  est.  2)  Tlieodosiacwwm  legio,  ut  iuste  interpretantnr  Alteserra  p.  8i)  et  Maiirini,  ii  Tlieo- 

dosio  Mawicii  filio  cognomen  duxit.     Cf.  Marini  I  Papki  ]>p.  13i).  207.  3)  roga  =  donativum  nnl 

stipendium  (cf.  Da  Catu/e  et  iwtam  3  in  ed.  G).  Hie  ut  saepius  a  Gi-efjorio  pro  stipendiis  iiiililinn  ilivilnr. 
4)  Qiia  in  re  inuUum  adiurerunt  Grqjoriiis  pyraefectiis  praetmio  et  Castiis  magistcr  militum,  qiiii^  jnijiii  lu 
ep.  V,  30  laudibus  tollit  sic  dicens:  omnia  quae  potuerunt  fieri  nullo  modo  neglexerunt  et  labore.s  vigili- 
arum  et  custodiae  civitatis  in  eadem  obsessione  vehementissinios  pertulerunt.  :JJ  i.  e.  Romanus,  de 

quo  lide  supi-a  p.  144  not.  4.  0)  Aregis  {rulgo  Arichis),   quem  Paulus  diiiciiiins  /U,   c.  18  Arigis 

iiominat ,  imiiuo  Zottone  duce  dux  Benventanwum  successit.  Aliis  locis  Gregoriiis  foniia  Arogis  utitur; 
ride  cpp.  IX,  44.  124.  126,  quaruin  ultiina  duei  ipsi  est  dirccta.  7)  i.  e.  ciiin  Arichis  aitt  jmiedecessm' 

ciiis  autea  imperio  jiacis  fidcin  serraveiit,  nunc  foedus  cum  Ariulfo  iiiiit.  8)  (jiiae  sit  Severi  schis- 

matici  civitas,  grare  doctis  negotium  dedit.  (Vide  Troya  Cod.  dipil.  I,  270,  ijiii  Miiratori  Ann.  .592  et 
Assemani  Ital.  SS.  I,  .548  jiro  Aiicoiia  profert.)  Ego  cum  Baronio  ct  .Uteserra  p.  90  Sererum  Aquileiensem 
inlcllego.     Cf.  p.  144  uol.  9  luiiiis  cji. 

Reg.  Greg.  I.  111 


14«  lUiECOKIl  I.  HECISTUI 

palatio-'  niittat.  ignorat''.  Qiuio  otsi  uon  tiaasniitterot  nobis  considerandinn  fnit.  quia 
niisericordia  prius  tidelibus  ac  post"-'  est  ecclesiae''  hostibus  facienda.  luxta  quippe 
est  civitas  Fanum"^.  in  qua  multi  captivati  sunt.  ad  quam  ego  iam  transacto  anno 
transmittere'  volui.  sed  inter  hostes  medios  non  praesunipsi.  Yidetur  ergo  mihi,  ut 
Claudium  abbatem-  cum  aliquanta  pecunia  ibis  transmittere  debeatis,  ut'' liberos.  quos 
iilic  pro  pretio  suo'  in  servitio  teneri  invenerit'',  vel'  si  qui  adhuc  captivi  sunt,  redinuit. 
Do  sumnia  vero  eiusdem  pecuniae  transmittenda  vobis  certum  sit.  quia  quicquid  vos 
decernitis.  mihi  placet.  Sin  autem  cum  exeellentissimo'"  viro  Romano  patricio  agitis, 
ut  pacem  facere  cum  Ariulfo  debeanms.  ego  ad  vos  personam  aliam  transmittere 
paratus  sum  ■',  cum  qua  mercedis  causae  melius  fiant.  De  fratre  autem  et  coepiscopo 
nostro  Natalc"*  valde  contristabar,  quod  de  illo  quaedam  superba  cognoveram.  Sed 
quia  mores  suos  ipse  correxit^.  meam  tristitiani  simul  meipsum  vincendo  consolatus 
est.  Pro  qua  re  fratrem  et  coepiscopum  nostruni  Malchum  amnione  ^,  ut  prius"  ad 
nos  veniat,  rationes  suas  ponat,  et  tunc  demum  alibi,  ubi  necesse  est,  proficiscatur". 
et  si  eius  actus  bonos  cognoscimus.  ei  fortasse''  hoc  ipsum  patrinionium  quod  tenuit* 
restituamus. 


II,  46. 

(rnyoriitt;  I.  lutpa  Cofiiiiibo  rfiiacopo  (Xitiitididc)  iitanduf,  ut  in  ciiisfcopontin  concifio 
iiiiK  ntiu  Ililfiro  chartttlario  dc  diuconis  Pudciitianav  ccclcsiac  ct  Maximiaiio  a  Donafistis 
lorrapto  iiidiciaiii  faciat.  Maxiiiiianuin  rciiioccrc  iidict.  l)c  Donatisfaruni  hucrcsi  rcpcf- 
lenda  addif.  o92,  lul.  (U3.). 

Codd.  K  ct  r:  Indictio  X.  cap.  33. 

Edd.  M:  Lib.  II.  q>.  /.S,-  G:  LHi.  IT.  Fiid.  X.  <-/-.  .;.;.  -   laffr  J,',-;.  im>  (S3o). 

(iHFAiOKllS  COlAMr.o   KIMSCOPO. 
.>otum  est,  karissimo  in  Ohristo  frater,  quoil  anficjuus  hostis,  qni  primum  homineni 
dc   iniradysi  deliciis-'  in   hanc  aerumnosam  vitam  callida  persuasione  deposuit,  et  in  eo 

»1   pjilatium  I-  1  el  idil.  '')  stijierscr.  113:  vel  i\t!ia  civifas  '-')  postea  superscr.  Jt  3:  pustea 

etiiim  edil.  G.  Jt.  '')  ecclesia  »■  /;  ecclesiaium  in  ras.  B  I;  om.  ecclesiae  li  3.  ^)  l*banum  edd.  G.  .1/. 

f)  millere   li  1.3.  S)  illuc  edd.  G.  J/.  1'1  et  (yiro  uri  r  2,  li*l,  ed.  jir.  ')  om.  suo  ed.  .V. 

''^   iuveuet  H  1:  iuveuif  li  3,  r  2,  onines  corr.  in  iuveuerit.  '1  ut    It  I.  3,  corr.  tii  vel   It  l.  in  aut  7i'  .5. 

'"I  excelleuti  It  3.  ")  corr.  in  Natali   H  1.  ")  ita  codd.;  priusi|uaiu  edd.   G.  .1/.  l'l  iidd.  rejie- 

tentes  cerba  modo  scriplii:  ubi  necesse  est  ut  It  1.  r2  (delel  ul  r'J):  necesse  esl  uf  Ito,  r  I;  ei  ubi  n.  cst 
(om.  ut)  A'*l,  ed.  i>r.     Qiiae  cerba  non  recipienda  dtiximiis. 

11,46     in  lilitlo  add.  Numidiae  ed.  G.  »)  paradvso  delioiaruui   h'  1  el  \'atic.  B  (ed.  M). 

I)  DiMnm  e.^t,  de  qitit  nihe  I''tiite'itxi  jntikt  loiinidur  (tot  xniit  in  Itnliit  itrbiv  hiiin.-f  nomiiii.''.  nt  rivie 
Maitriiii  tuliiotitnt,  itt  di/ficile  xit,  statttcre,  dc  ijtia  (tfndur;  jiraeciintii  e.it  Fanam  /oiiuiiae,  Ftiniim  simjili- 
citcr  dicta.  niiix  in  1'iiibriit  (7Ji.s«j^i/i,<).  2)  Clanditiii  itlilHt.i,  i]ni  u  lolianite  Rarenmdi  eiiiseopo  ininriiiin 

liertitleraf  ctiiiisiine  camtit  liomae  iudieitbatnr  (cf.  ep.  VI,  34)  xaejtius  a  jiiijia,  cum  quo  amicitia  et  stndiix 
IHterttrii»  intime  fnit  coniuiictus  (cf.  ej).  XII,  6),  Bomain  rocahtdur  (cf.  ej>.  VIII,  IS.  IX,  1T9).  In 
ej).  Yin,  17  abbiis  monasterii  SS.  lohannis  et  Stephani  in  Cla.-!sit«na  civitate  nominatur.  Menxe  lan.  (i02 
enin  jhiuIIo   aiite  inortuuin   fuisse,   e.v  ep.  XII,  6  collitfimu.t.  3)  Videtiir  iffittir  Claudius  cum  hac 

ej>istola  Eoiiia  Bareniiam  jirofectus  esse.  4)  Vidc  not.  ad  ej>.  Ilf  20.  5)  De  conririorum  studio 

et  iniariti  in  Honoratum  archidiaconum  affit  jxijmi.  i>)  Vide  not.  ad  ep.  I,  36  et  ej>.  II,  22,  p.  120,  T. 

7)  In  Sicilinm  transire  ivluit,  iit  ridelur.    Cf.  ep.  IIT.  22.  Sj  i.  e.  Dalmaiinum  cf'.  not.  2  ad  ej>.  II,  22. 

n,  46  De  die  huic  epistolae  addito  cf.  ep.  II,  d2.  Dithium  autem  esse  non  jxiiest,  quin  ittraque 
cpisttila,   quiinim  altera  foiie  fortuiia  die  23.  Inl.  insicinita  est,  altera  iiltimum  locuin  inter  ej>p.  suh  mense 


TNDICTIO  X.  lUL.  (II,  45.  4(j).  I47 

iam  tune  humano  generi  poenam  mortalitatis  inflixit*,  eadem  nunc  calliditate  ovium 
Dominicarum  pastores,  quo  facilius  gregem  capiat,  transfusis  conatur''  venenis  inficere 
et  iure  iam''  potestati  propriae  vindicare.  Sed  nos,  qui  licet  inmcriti  sedem  apostoli- 
cam  vice  Petri  apostolorum  principis  suscepimus  gubernandam,  ipso  pontificatus  officio 
cogimur,  generali  hosti  quibus  valemus  nisibus  obviare.  Porrecta  igitur  petitione 
insinuaverunt  nobis  praesentium  iatores  Constantius  et  Mustelus''  ef  asserunt,  ecclesiae 
Pudentianae  '  diacones  Numidia  provincia  constitutae  Maximianum  ecclesiae  eiusdem 
antistitem  in  loco,  quof  deget»,  corruptum  premio''  Donatistarum  episcopum  nova' 
licentia  fiei-i  permisisse,  cum  otsi  hoc  anterior  usus  permitteret,  manere  atque  per- 
sistere  fides  catholica  prohiberet  ^.  Ob  hoc  ergo  fraternitatem  tuam  seriptis  praesenti- 
bus  necessario  duximus  adhortandam.  ut  veniente  ad  te''  Hilaro' cliartuhxrio'"  nostro '', 
adunato  episcoporum  universali  coneilio,  habito"  prae  oeulis  terrore  venturi  iudicii, 
causa  eadem"  subtili  ac  sollerti  debeat  indagatione  perquirii'.  Et  si  capitulum  hoc 
a  praesentium  latoribus  praedicto  episcopo  documentis  idoneis  fuerit  adprobatum ,  a 
dignitate  officioque  quo  fungitur  modis  omnibus  degradetur,  ut  et  ille  ad  poenitentiae 
lucra  per  agnitionem  delicti  redeat,  ot  eeteri  temptaro  talia  non  praesumant.  Aequum 
enim  est,  ut  qui  lesum  Christum ,  dominum  nostrum'',  horetico  accepta  pecunia  ut 
fertur  vendidif,  ab  eius  videlicet  saerosaneti  corporis  ac  sanguinis  tractandis  mysteriis 
submoveatur''.  Si  qua  autem  inter  eos  extra  crimen  hoc  damnorum  quorundam  vel 
privatorum  negotiorum,  sicut  et  petitio  diaeonorum  ipsorum  continet ,  versatur  intentio, 
hane  tua  fraternitas  cum  praedicto  chartulario  nostro  probata'  cogiiitione  pcrquirat, 
et  inter  utramque  partem  iustitia  procedente"  definiat. 

Porro  autom  praesentium  latorum  insinuationc  didicimus,  Donatistaruni  *  hercsim^' 
pro  peccatis  cotidie  dilatari "',  ot  valdo  plures  data  per  venalitatem  licentia  post  eatholi- 
eum  baptisma  a  Donatistis"  denuo  baptizari.  Quod  quam  grave  sit,  frater,  oportet 
nos>  tota  mentis  intentione  perpendere.  Ecce  lupus  Dominicum  gregem  non  iam  in 
nocte  latenter,  sed  in  aperta  luee  dilaniat,  et  nos  eum'-  grassari"  in  ovium  neee'' 
ccrninius,  et  nulla  ei  sollieitudine,  nullis  verborum  iaeulis  obviamus.  Quos  ergo  fructus 
Domino  multiplieati  gregis  ostendemus",  si  et  ipsum  quem  pascendum''  suscepimus 
otiosa  mente  cerninms  a  bestia  devorari?  Studeamus  igitur  cor  nostrum''  terrenorum 
pastorum    imitatione    succendei^e'',    qui     hiemales    noctos    imbribus    geluque    constricti 

■M   iullexif,    //;;;  riin-.   iutllxlt  er  inlloxlt    /l  I.  r  2.  '')   Ui(    I!  I  fl  slr  rorr.  c.r  cdiiutiir    /i' .',',•  coiietur 

r  H  eiJJ.  '■)   iiiiseiiiiii   ( /-n.   iiiiiO    J!  :S.  'Il   .Miistt.-lliis  r,hl.   (1.   M.  e)    iit    /.'  /.  ')   r„rr.  r.r  que 

Jl  1.  «)  rorr.  !,i  ilegit  r  J :  degit  ,M.      Vj.  ilegiii  (?)   .//..  .\u.-<,o,m,a  r,,.  17  ( Forrrli;,,;).  M  |...stn„„luii,  7/.;. 

i)   11011   bona  Votlr.  A    (fM.   .Vj.  k)  se   R  1,  r  ■>,  e,l.  jir.  1)   Ilyl.-iro  r  1;  llllari.i  .-./.    '.'.  '")  cartliu- 

lario  J'2;  cartulario  It  :i.  ")  rorr.  r.r.  liabeto   /? /.  ")  causam  eaudeni   /.' /.  i')  i,,!,!.  //t  marii. 

perijuirere   //  /.  'i)  queui  iiilil.  It  1,  r  2,  e,l.  jir.   (delet  ijiieiu  I{  1).  ■')  vciiuiiideilit  /■  2,  eil,!.  »)  corr. 

e.x  submobatur  //  /.  ')  pribata  {superscr.  vel  probafa)   li  1;  privata  riht.  pr.  O.  ")  preceilente  ed.  jir. 

V)  ciirr.  ex  hercseiu  r  i',   //  1 ;    heresem  r  l.  "')  corr.    ex  latari   //  /.  •'^)  <■.>.■.•.    '".'•    Duiiatisfas   //  1. 

i')  corr.  iii   vos    /.'  /.  '■)  eum    it  I.  "■)  rorr.  ii,  erassari   r  J.  ''j   iieceiii    /.'  /.  ')  osteiiiliiiiiis  r /. 

'1)   ,;,rr.    ex    pareeuihun  r  J.  <■)  nostn.rum    (/.,■..    c.r    iiostrinii)    i-orr.    si,iirrsrr;i,rii:<    vel     ii..s    li..riiiii    /,'  .V. 

f)   ,-orr.  ;„  iiiiitatioiii  sncceilero    //  H. 

luliu  vhtinnil ,  i[iiiie<[iie  jntri  iiiiiilo  in  Africam  desttinatae  xiiiit,  iil>  iixdeiii  xiiit  d,-l,if,ie  iiiiidiin,  c,ideiin[,te 
tempeyre  scriptuc.  —  'rriiiiiisfni  cst  per  Cunstantiuiii  et  Iltiisteliiiii,  Piidriii;,ii„ix  dineinwii.  —  ('iilnmhi, 
epixcopi  Numidiiie,  qnainrix  pliirimri^  ci  Kcripiiit  papu  epistolas,  sedeii  niisipuim  iiidividiir.  Cf.  cpp.  III,  47. 
IV,  :ij.  VI,  34  cet.  Vriiiiii^  niitem  [ii;i,-inciae  NumidiM  tunc  Adeodutun  episcopus  (cf.  ep.  III,  48),  pnsttea 
Victor  ejiisicopiix  (cf.  ep.  XII,  s)  ri;it.  l)  Seden  epit<co[vdifi  Niimidine,  iilii  fiierit  iiino);im,i<i.  (.Iresconinin. 
episcoinini  l'iuh'ntianenseni,  Diiiiiilistiiiii  qiinuliim ,  c.r  Citlol.  ('inihiii).  nqi.  i'"/  it/frnnit  Mititriii;.  IJe 
Miiximitiiiii  tdittiiitr    iid  iiitdimus.  -Jj  Cf  cp.  1,   r.J.  .'(/  I)r  llditru  (■/'.  ip.    I.   7.)  tinl.  J  rt  i[i.  I.   7j. 

4)  IJe  Doiitttistis  rf  c[,,i.   I,    7J.    T.j.    IV.   .:i.-,  cet. 


I4S  (n?n:f;0RTT  i.  t^roisttu 

ducunt  sacpe  pervigilos,  ne  vel  una  ovis  et  non  forte  utilis  pereat.  Quam  etsi 
insidiator  ore  voraci  momorderit,  quomodo  satagunt,  quibus  cordis  anhelant  aestibus, 
in  quibus  vocibiis-'ut  eruant  captum  pecus  angustia  stimulante  prosiliunt,  ne  a  gregis 
domino''  quicquid  per  incuriam  perdiderint  exigatur?  Yigilemus  ergo,  ne  quid  pereat, 
et  si  captum  forte  quid  fuerit,  vocibus  divinorum  eloquiorum  ad  gregem  Dominicum 
reducainus,  ut  ille  qui  pastor  pastorum  est,  vigilasse  nos  circa  ovile  suum  suo  dignetur 
misericors  iudicio  comprobare".  Hoc  quoque  vos  necesse  est  sollerter  adtendere,  ut 
si  qua  contra  latores  praesentium  eiusdem  episcopi  fuerit  recta  petitio ,  suptili  debeat 
indagatione  perquiri,  et  si  fortasse  ipsi  quoque  pro  sua  culpa  iure  feriendi  sunt,  eis 
pro  eo  quod  ad  nos  fatigati  sunt  nequaquam  censemus  esse  parcendum. 


MENSE  AUGUSTO  INDICTIONE  X. 

II,  47. 

Crregorlus  I.  papa  lannario  arrliiepiscopn  (Caralifano),  ut  mulfas  qwrdas  dc  co 
delatas  diiudicet,  lohanncni  nofarium  sitnm  miffif.  Bcprclicndif ,  qnod  Isidorum  virnm 
excellentissimum  excomnmnicavcrit.  '>92,  Amj. 

Codd.  R  et  r:  Indictio  X.  cap.  34. 

Edd.  M:  Lili.  II.  ep.  49;  G:  Lih.  II  Ind.  X.  e.p.  34.  —  laffe  Eeti.  IJOl  (83C,). 

GREGORIITS  lANlIARIO  ARCHIEPISCOPO. 

oi  sacerdotale  quod  administramus  officium  mentis  integritate  pensemus,  sic 
nos  cuni  filiis  nostris  individuae  caritatis  debet  unire  concordia,  ut  sicut  patres  in 
noniine ,  ita  aflfectu  probemur  in  opere.  Dum  ergo  tales  nos  esse  quales  praefati 
sumus  oportoat,  miramur,  cur'^  adversus  fraternitatem  tuam  tanta  querimoniarum 
moles  exorta  sit.  Quod  quidem  nos  adhuc  credere  dubitamus.  Sed  ut  veritatem 
valeamus  agnoscore,  lohanncm^,  sedis  nostrae  notarium,  nostra  illic  praeceptione 
suffultum  direximus ,  qui  partes  in  electorum  compellat  adesse  iudicio'',  et  sua  ad 
effectum  executione  quae  fuerint  iudicata  perducat.  Quocirca  fraternitatem  tuam 
scriptis  praesentibus  adhortamur,  ut  causarum  apud  se  ante  debeat  merita  pertractare. 
Et  si  qua  se  iniuste  tulisse  vel  habere  cognoscit,  ante  iudicium  sacerdotii  contom- 
platione  restituat.     Inter  querelas   autem   multiplices  Ysidorus*^  vir  excellentissimus''  "^ 

")  in  fjuas  voee.s  edd.   G.  M.  '')  domini  r  1.  '^)  corr.  cx  conprovare  />  1. 

Mense  cet.  ag.  Ji  3,  agustus  li  1.  Hanc  teinporis  notam ,  quam  j/raebent  mmtes  nostri  mss.  modo  in 
fne  eji.  11,  46,  modo  in  initio  ep.  II,  47  Maurini  invenerunt  in  codd.    Turon.  S.  Gat.  et  Bomanis. 

11,47  in  titulo:  loliauni  episcopo  teste  ed.  M  Vatic.  A  et  B;  item  episcopo  edd.  pr.  (f;  add.  C'arali- 
tano  teste  M  codd.  AngUc.  Norm.  et  nonnulli  Vatic,  edd.  O.  M.  lohannes  diac.  Vita  »9.  Greyorii  lAh.lII.  c.  31. 
fragmenium  ep.  nostrae  quod  recepit  ita  protidit:  lanuario  quoque  Caralitano  episcopo  post  aliqua  scribit 
dicens.  Add.  sec.  ed.  M  Vatic.  A  et  B  argmnentum :  Hic  praecipit ,  ut  episcopus  exconinuuiicare  clericuni 
pro    iniuriis    nullatenus    audeat.  ")  quur  r  1:    corr.    cur    ex   quur  li  1,  r  2.  ^)  iudicium  r  2;   ex 

iudicium  corr.    I!  1.  c)  Hysidorus  li  1;    Isidorus  edd.  '')  siylo  ue  utuntur  rl.2,    quod  in  margine 

r  2  explicat  vir  excellentissinuis ;  veniens  R  1  et  tesfe  M  Vatic.  B;  vir  clarissimus  loli.  diac.  l.  l.  et  edd.  G.  M: 
om.   V.   e.  B*!,  ed.  pr. 

II,  47  T)e  lanuario ,  Canditano  arcliicpiscopo ,  cf.  epp.  I,  60  -  li2.  81.  De  caii.m,  quam  nostra  ep. 
tractat,  praeeijme  ep.  III,  36.  1)  lohannes,  lionmmte  ecclesiae  notariiis,  etiam  in  ep.  III,  36  oecurrit. 

Fortasse  ideiu  e.it,  qiiem  postea  Gre/ioyius  leijidiim  in  Hispaniam  misit.    Vide  e]yp.  XIII,  47.  48.  50.  2)  Dc 

hidiira.  ijiii  caiisam  coiilrii   (.'iiraJdaiiaiii  nvlesiaui  Iialiiiit,  ef.  ep.  III,  :16,  iilii  tiliilo  eloquentis.sinii  oriialiir. 


INDK.TIO  X.  TUL.  (II.  4(1).   AUG.  (II.  47.  48).  I49 

a  fraternitate  tua  frustra  so  excnmnumicatum  anatlieinatizatumque  conquestus  est. 
Quod  quam  ob  rem  factum  fuerit  dum  a  clerico  tuo,  qui  praesens  erat,  voluissemus 
addiscere,  pro  nulla  alia  causa  nisi  pro  eo,  quod  te  iniuriaverat,  factum  innotuit. 
Quae  i"es  nos  vehementer  adflixif,  quia  si  ita  est,  nihil  te  ostendis  de  caelestibus 
cogitare,  sed  terrenam  te  conversationem  habero  significas,  dum  pro  vindicta  propriae 
iniuriae,  quod  sacris  regulis  prohibetur,  maledietionem  anathematis  invexisti.  1'nde 
de  cetero  omnino  esto  circumspectus  atque  sollicitus,  et  talia  cuiqunm  pi'o  defensione 
iniuriae  tuae  inferre  denuo  non  praesumas.  Nam  si  tale  aliquid  feceris,  in  te  scias 
postea  vindicandum. 


II,  48. 

Gregorius  I.   jmpa    lohannem  e.phcopmn   quendani    ceelexinr    Triiim  -  Tahcnianim. 
cnm  cius  ecclesia  vicina  iunctac,  episcopum  essc  constiiuif.  ')92,  Aiig. 

Codd.  R  et  r:  Indictio  X.  cap.  35. 
Edd.  M:  Lib.  II.  ep.  50;  G:  Lib.  IL  Ind.  X.  ep.  35.  —  laffe  He/j.  m->  (837). 

GREGORIUS  lOHANNI  EPISCOPO. 
r  ostquam  hostilis  impietas  ^  diversarum  civitatum  ita  peecatis  facientibus  desolavit 
ecclesias,  ut  reparandi  eas  spes  nulla  populo  deficientc  remanserit,  maiori  valde  cura 
constringimur,  ne  defunctis  earum  sacerdotibus  reliquiac  plebis  nullo  pastoris  modera- 
mine  gubernatae^  per  invia  fidei  hostis  callidi  rapiantur,  quod  absit,  insidia''.  Huius 
ergo  rei  sollicitudine  saepe  commoniti"  hoc  nostro  sedit  cordi  consilium,  ut  vicinis 
eas  mandaremus  pontificibus  gubernandas.  Ideoque  fraternitati  tuae''  curam  guber- 
nationemque  Trium  -  Tavernensium "  ^  ecclesiae  praevidimus  *■  committendam ,  quam 
tuae  ecclesiae  adgregari  unirique  necesse  est,  quatenus  utrarumque  ecclesiarum  sacer- 
dos  recte,  Christo  adiutore,  possis  existero.  Quaeque^  tibi  de  eius  patrimonio ,  vel 
cleri  ordinatione,  seu  promotionc,  vigilanti  ac  canonica  visa  fuerint  cura  disponerc, 
quippe  ut  pontifex  proprius  liberam  habebis''  ex  nostra  praesenti  permissione  licentiam. 
Quapropter,  frater  karissime ,  Dominicorum  reminiscens  salubriter  mandatorum  ita  in 
commissae  plebis  regimine  lucrandisque  animabus  invigila,  ut  anto  tribunal  aeterni 
iudicis  constitutus  fructum  bonae  operationis,  quod  ad  mercedem  tuam  pertineat,  eidem 
redemtori  nostro,  in  quo  laetari  possit ',  exhibeas. 


0)  affiigit  edd.  G.  M. 

II,  4li  in  titido:  add.  Velitraiici  cnm  Ivhanue  diac.  (Vita  S.  (Irei/orV  Lib.  III.  c.  l.'>)  edd.  <!.  M,  Veliteriifi, 
tU  ed.  M  notat,  Hemensis.  Epi.scopo  Squellacino  inscrllil  ep.  nostram  Vatic.  A  (ed.  M),  quod  unde  Jtuxerit 
lohannes  diac.  l.  l.  demonstrat.  Hic  enim  ante  ep.  II,  4S  aliam  II,  :'," .  lohanni  Squillacino  inscriptam, 
•profert  ^^  e.r  guveniatae   corr.  Rl;    sic   saepius   guveniai'e  guyeniatio.  '')  corr.    in    insidiis  li  3; 

insiiliis  edd.  ■=)  commoti  ed.  <i.  <•)  superscr.  m.nndandam  U  3.  «)  corr.  in    trium  tabernen.sinni 

R  1,  r  2;  trium  travernensium  R*  1 :  cum  travennensiiim  ed.  pr.;  trium  Tabernarum  ed.d.  ti.  M  {quamqnam. 
'omnes  fere  mss.'  ul  testalnr  ed.  M  trinm  Tabeniensium).  •')  providimus  edd.  <i.  M.  K)  corr.  in 

et  quaeque  r  2,  R  3.  l')  liabeas  edd.  <t.  M.  ')  corr.  in  possis   R  3. 

II,  48  Eandem  formiihim  gerrarit  Liber  diiirnus  n.  IX  ed.  Eo.:i(re  p.  34.  35.  Ea  nsus  est 
Greywim  pi-aelcrea  iii  cjij).  III,  20.  VI,  !».  —  lohannes  ciim  loJumne  diacono  ejn.scojmii  Velitraniix 
inteUegendas  cs-f.  Nain  ciim  e,r.  ep.  11,  17  jiatcat,  Velitris  tiiiic  lohannem  sedisse,  ef.  episcopatm  eccle.^nac 
Triiim  Tabernarum  riciniis  dicatiir,  omnia  iijdime  consentiiinf.  De  lohanne  aiitem  Velitrano  cf.  rinae 
siijn-ii  ad  ej).  II,  17  moniiimns.  1)  Sinc  diiliio  de  Lanfioliardis  dicta.     Cf.  'bai-baricae  feritatis  nece.ssi- 

tateni'    iii    cp.  I,  48    (p.   74,   l'.i).  2)  Tres  -  Taliernae .    iirbs   Lalii    (nnnc   diriita)   paiilhi    tantiim   a 

Velitris  disiaiis. 


150  (UIKGORII  I.  REGISTRI 

II,  49. 

Gregorius  I.  papa  universos  Hiberiae  episcopos  hortatnr,  ut  duhietate  de  trihus 
capitulis  ablata  ad  catholicam  ecclesiam  revertantur.  Librum,  quem  Pelagius  (II.)  papa 
de  hac  re  scripserat,  iis  tratismittit.  .^>92,  Aug. 

Codd.  R  et  r:  Indictio  X.  cap.  36. 

Edd.  M:  Lih.  II.  ep.  57;  G:  Lil>.  IL  Iml  X.  ep.  36.  —  Inffe  Reg.  1203  (8,38). 

GREGORIUS  UNIVERSIS  EPISCOPIS  PER  HIBERIAM. 
DE  TRIUM  CAPITULORUM  CAUSA. 

ocripta  vestra  siinima  cum  gratulatione  suscepi.  Sed  erit  in  me  uberior  valde 
laetitia,  si  mihi  de  vestra  contigerit  reversione  gaudere.  Prima  itaque  epistolae  vestrae 
frons  gravem  vos  pati  persecutionem  innotuit.  Quae  quidem  persecutio  dum  non 
rationabiliter  sustinetur,  nequaquam  proficit  ad  salutem.  Nam  nuUi  fas  est  retributio- 
nem  praemiorum  expectare  pro  culpa-''.  Debetis  enim  scire,  sicut  beatus  Cyprianus ' 
ait,    quia:    'Martyrem   non    facit   poena,   sed    causa'.      Dum   igitur   ita  sit,  incongruum 

//,  Jfl  in  tiiulo  addidi  episoopis  per  Hiberiam  (cf.  ep.  XI,  52  et  notam  infra  in  initio  huius  ep.  adlatain). 
Nam  verba  huiusmodi  excidisse,  ipsa  epistola  clare  docet  (cf.  etiam  epp.  I,  1.  43.  V,  10  cel.),  quaynquam  optimi 
(wM.  R  1,  r  1.  'i  iiemqne  mss.  teste  O  duodecim,  teste  M  Vaticani  A.  B.  C.  D,  omnes  Koiinanni,  duo 
Teller.  Colhert.  Turon.  et  pene  omnes  ea  non  habeant.  Add.  autem  per  Hyberiam  episcopis  U*l;  per 
Ilyberniam  (om.  de  causa  trium  capitulorum)  ed.  pr.  atque  eodem  modo  (Hiberniam  scribens)  ed.  6,  qui  hanc 
lectionem  Hn  plurihis  ?/iss.'  inrenit.  Similiter  Uuiversis  episcopis  Ilystriae  Deusdedit  I  c.  15S ,  ed.  Marli- 
nucci  p.  110,  qui  -smJ  hoc  titnlo  fraymentum  epi.  nostrae  profert.  Universis  tle  trium  capituloruni  causa  episcopis 
ed.  M,  quae  notat  universalis  de  tr.  cet.  ex  Vatic.  C,  universis  defensoribus  trium  capitulornm  ex  Turon. 
Delens.atio  trium  capitulnnnii   (/  in  duobtis  mss.  leyit.  ")  per  eulpam  r  1.  i,  R*  1,  ed.  pr. 

II,  4U  Titiihini,  qiietn  opttimi  pliirimique  mmus0'ipti  exhibent,  ad  exemplmn  epistohmim:  universis 
]iin-  N.  episcoiiis  diyeeliiram  (cf.  epp.  I,  1.  17.  43.  GS.  75.  II,  21  cet..)  esse  supplendum,  nemo  est  qui  non 
riilnit.  Iifiliir  riiiii  ciidirc  It*l.  ((//((,<  ijiiidciii  lerlm'is  momenti,  episcopis  pcr  Tliljeriiim  rerepi.  Qnid 
iiiilnii  siiiiiiiiii  rrniiii  riiiifixiinir  rirl  ilnrli  niile  iios  et  let/erint  et  interpretati  siiil ,  ride  iii  iiolis  editioiiiiin 
(r  rt  M,  rl  iii  iiiniidiliiia  Biirniiii  iniii.  :,'.ij  rinn  critice  Pacfii  et  iidditaiiiriilo,  qiiod  Minisi  adircil  (rd. 
Liic.  1741  Tiiiii.  X.  p^  .yjs).  lla  fnrlnni  CKf,  nt  de  Hiberniii,  de  Inlrin,  dr  llispiinia  fidiiilarriiliir. 
Benique  cnm  BaUei-inisi  (ridc  Nori.-<H  Opp.  nl.  lUilhr.  IV,  976  seq.)  Ilefelc  in  Conalieiujeschichte  II,  896 
(ed.  2  p.  920)  eoniecit,  epistolaiii,  dr  ifnn  iiifiinns,  fiiissc  cpistolaiu  cnc.ycHcaui.  Qiiod  qiiam  sit  pei^rersum, 
qiiiir  iii  rpisliilii  iji^n  diriiiiliir  docriil.  Nain  ccrlis  schismaticis  qitibusdam  (cpltcopi.^i  sine  diihio)  Grefim-iiim 
rr.^ijiiiiidrrr  irf.  rrrlm :  srri|itu.  vostra.  ilo  vcstra  reversione  gaudore.  epistolae  vestrae  frons.  (]uo(l  auteni 
scribitis)  et  liliniiii  qiiriidiiiii  Iraiisiiiittere,  in  epistola  encycUca  satis  inepte  e.sset!  Sed  iam  ad  lectionem 
Hostram  redcainiis,  iil  cain  iiripinieutis  ea;  ep.  XI,  52  haustis  eonfirmemus.  Epistola  cnim  XI,  52  in  titulo 
hahet:  Gregorius  Quirico  episcopo  et  ceteris  in  Hiberia  episcopis  catholicis.  In  rpistola  ijisn  dr  .ichisinati- 
cis,  qnoinodo  iii  ccclcsiani.  catholicam  recijtiendi  sint  Gregorius  disseril.  ()iio  iani.  c.r  lilnlo  ridriiins,  in 
Ililirriit  liiiir  fnis^r  phirr^  rpi^copos,  ct  schismaticos  et  ortliodoxos,  riini  ipiilnis  rpisliilaniin  ricissititdincm 
iili.<:rrrarit  juipii.  Prnrlrrrii  rji.  XI,  52  nos  docet  Hiberiam  tcrrain  fnissc  loiH/issiiiio  intcrrallo  ah  Italia 
distantem  (cf.  rrrhn  qnnr  iiiripiniii  rpisliihini :  Qnia  caintati  nihil  longe  e.st,  quos  dividunt  loca,  iungat 
epistoUi).  ()iiiiil  ilhislriiliir  iliiirrr  iiiiiilii,  qiii  rpi.stohnn  Qiiirici  ceterorumque  Hiberiensium  episcopm'um. 
liiiniiini  drfrrrr  ilrhinl.  Niiiii  (iregm-ius  dolet ,  Iiilorrni  Hoiniini  renientem,  epistolas  qitas  acceperat,  ut  sibi 
rrddrrrl,  Ilirrosiilipiiis  riiiii  rrlnis  cdiis  prrdidissr.  J'rrspiriiiini  iiiitiir  est,  renisse  latorem  ex  ierrit  ah  Iliero- 
siiliiniis  iidliiir  iiil  Drinilrm  sprrlaiilr.  llihrriinn  nd  Ciniciisinii  iiidiriil.  Eodrm  niodii  Hdirrirnsiliii^  scrihil 
(iriynriiis  in  rp.  II,  l'.i.  Srd  qiiii  siiiiiificaliiiiir  iilidiir  Iioc  iioiiiliir,  iitriiin  nd  piirram  illam  proriiiciam 
[liiidir  (iiiriiislini.  Grorifirn ,  Arniriiinc  iiiniori  ricinit).  an  iid  Irrrain  iiniphoris  r.rtcnsionis  referat,  non 
iliiiiiliro.  —   J>r  triiiiii  ciiiiiiiitiirinii  ciiii-ni  rj'.  siiprii  rp.  I,  16.  16ii.  C   Siiiiihhns  rrrhis  ulitur  (^yprianiis 

in  hhrti  I)c  iiiiilalr  ecclcsiiir.      I'iirlassc    nitleni    Grriiuriiis    ciilaini    lnpsn    dr    ..\iiiiiisiiiio   iliril ,  qiii  pliirihits 


INDICTIO  X.  AUG.  (U,  40).  151 

nimis  est.  de  ea  vos  quam  dicitis  persecutione  gloriari,  pcr  quam  vos  constat  ad 
aeterna  praemia  minime''  provehi.  E-educat  ergo  caritatem  vestram  tandem  intcgritas 
fidei  ad  matrem  quae  vos  generavit  ecclesiam.  Nulla  vos  animoruni  intentio  a  con- 
cordiae  unitate  dissociet,  nulla  persuasio  repetendo'^  vos  a  recto  itinerc  defatiget. 
Nam  in  synodo,  in  qua  de  tribus  capitulis  actum  est^,  aperto''  liquet ,  nihil  de  fidc 
convulsum  esse,  vel  aliquatenus  inmutatum,  sed  sicut  scitis  de  quibusdam  illic 
solummodo  personis  est  actitatum,  quarum  una,  cuius  scripta  evidonter  a  rectitudine 
catholicae  fidei  deviabant,  non  iniuste  damnata  est '. 

Quod  autem  scribitis,  quia  ex  illo  tempore  inter  alias  provincias  maximc  flagcl- 
latur"  Italia,  non  hoc  ad  eius  intorquerc  dcbetis  obprobrium,  quoniam  scriptum  cst: 
'Quem  diligit  Dominus  castigat,  flagellat  oninem  filium  quem  rccipit'.  Si  igitur  ut  iioiii.  12,1;. 
dicitis  ita  est,  ex  eo  tempore  magis  dilecta  est  apud  Deum  et  modis  omnibus  adpro- 
bata,  ex  quo  Domini  sui  meruit  sustinere  flagella.  Quia  vero  non  ita  sit,  quemad- 
modum  vos  in  eius  insultatione*^  affirmare  conamini,  rationem  e  adtenditc. 

Postquam  recordandae  memoriae  Yigilius  papa*  in  urbe  regia  constitutus  contra 
Theodoram,  tunc  augustam,  vel  Acephalos'' damnationis  promulgavit  sentcntiani  ^  tunc 
Romana  urbs  ab  hostibus  adita'  et  captivata  est''.  Ergo  bonam  causani  habuerunt 
Acephali  et  iniuste  damnati  sunt,  post  quorum  damnationem  talia  contigerunt?  Absit. 
Hoc  enim  nec  vestrum  quempiam ,  nec  alios ,  qui  catholicae  fidei  mysteriis  instituti 
sunt,  dicere,  vel  aliquo  modo  confiteri  conveniet''.  His  deniquc  cognitis ,  ab  hac 
quandoquc  iam  dcliberatione  recedite.  Ut  igitur  de  tribus  capitulis  animis  vestris 
ablata  dubietate  possit  satisfactio  abundantcr  infundi,  librum,  qucm  ex  hac  rc  sanctae 
mcmoriae  deccssor  meus  Pelagius  papa  scripseraf,  vobis  utile  iudicavi  transmittere. 
Quem  si  deposito  voluntariae  defensionis  studio  puro  vigilantique  cordc  sacpius 
volueritis  relegere ,  eum  vos  per  omnia  secuturos  et  ad  unitatem  nostram  rcversuros 
nihilominus  esse  confido.  Porro  autcm'  si  post  huius  libri  Icctioncm  in  ca  qua  estis 
volucritis  delibcratione  persistere,  sinc  dubio  non  rationi  operam,  scd  obstinationi  vos 
dare  monstratis.  Unde  itcrum  habita  compassione'"  caritatem  vestram  ammonco,  ut 
quoniam  Deo  suffragantc  fidci  nostrac  integritas  in  causa  triuni  capituloruin  inviolata 
permansit,  mentis  tumore  dcposito  tanto  citius"  ad  matrcm  vcstram,  quac  filios  suos 
expectat  et  invitat,  ccclesiam  rcdcatis,  quanto  vos  ab  ea"  cotidic  pro  vobis  expectari 
cognoscitis''. 

'0  pei-  q.  cuiistat  (ad  superscr.)  (jtenia  pi'.  (viis  sii/icrsri\)  miiiinie  /1'  /.•  p.  i|.  e.  .■id  ;ie(  |ir.  iiiiniiiie  V(.s  ;■  /. 
'■)  repeudo  eil.   <!   ei   scc.  3J   cudd.  quidam.  '')  a]H'rte  ;■  J,  rd.   M ;    m.    [i;nle  cd.  /ir.  '■)   fl;igelli'(nr 

cdd.   G.  31.  f)  insultationem  )•  2,  edd.   (1.  .1/.  k)  (n^itidnrni  r  U.  '')  ^iceliili   (el.  si.v  sem/ter)  r  1.  'J. 

i)  addicta  Vatic.  B  (ed.  31).  ^)  couvenit  cdd    O.  31.  l)  um.   autem  r  /.  '")  passione  ed.  ]»:; 

locutione  ed.  O.  ")  corr.  ex  tantocius  »•  2.  ")  curr.  c.c  lialieat  r  2.  V)  cvrr.  ex  coguoscatis  li  1. 

lucia  hiinc  seidentiain  iisdem  nrhix  'jn-ofcrt.  Vide  S.  Aiii/Hstiui  ep.  III,  4T  et  eiiiadein  Coininenl.  in  Paidm. 
34  et  t;s.  (Altcierra  p.  '.)■>).  2)  Dc  Chakedoneiirti  sijuodu  iiuircrsali  a.  ^Hl  dicit  Oreiiiyrius.  H)  Theu- 
durnm   Mo/isnytciiiiiu  iudicca.  (Gussanrill.)  4)  .",;;r -.j.).3.  5}  Aimo  54T,  Mart.  cum  Coristantimj- 

]>uK  essct.  Cf.  la/fe  Eei/.  ed.  2  p.  120.  Alibi  non  traditur,  iiiter  ceteros  etiam  Thcuduram  damiiiitam  essr. 
(!)  Tunc  intcr  Bclisarium  et  Totilam  reyem  Ostrugothorum  de  Bomaiia  urhe  piiiiiiiitnm  rsl,  sal  lluuia  cu/ita 
essc  u  Totila  iam  amw  646  Bec.  IT.  ridrlur.  Cf.  dc  annis  546  et  .54^,  rinihiis  hoc  faetniii  iillrihiiilnr, 
Greijorocius  Gesch.  der  Stadt  liom  I,  4iiT  c/  Jlaukc  Weltijesch.  IV,  II,  ST.  T)  Vilaijiiiiu  JI.  /nijiiim 

respicit  Gfegm-ius.  Oitant  Jioc  loco  editores  (G  et  M)  ct  Hefelc  l.  c.  epistolam,  ijiiam  relaijius  II.  Eliae 
Aquileiensi  aliisque  Istriae  episcopis,  k<  pro  trihiis  capitidis  argumenta  refelleixt,  scripiit  (laffe  lietj.  1056 
[688]).  Hanc  autem  ejyistolam  valde  j/rolixam  (in  jn-affatione  nostra  suh  Vita  Greijmn  nim  halies},  ijiiiim 
te-ite  Paido  diac.  III,  c.  20  G^-egm-ius  ipse,  ciim  e^sct  udhiic  diaconus  Hominiis,  compusnrnil.  uuii  iiiiiucrdu 
lihriim  'vocare  potuit.  Sed  observandum  est,  recepta  in  titulo  epistolae  nostni.e  lcctiaue  per  I.'itriam,  ijnuiii 
mirum  fuisset,  si  Greyorius  ham  cp.  episcopis  Istriac  itei'um  transmisisset. 


152  OREGORII  I.  REGISTRI 


II,  50. 

(hrfforius  I.  papa  Natali,  cpiscopo  Salonitano,  convivia  excusanti  reconciliatnm  se 
pracbcf.  Litcm  cing  cam,  Honorato  urchidiacono ,  cum  lerjati  advencrint ,  se  iuste  iudi- 
caturum  spondct.  oi):i,  Awj. 

Codd.  R  ef  r:  Iii/Uctio  X.  cap.  37. 

Edd.  M:  Lib.  II.  ep.  oi;  G:  Lib.  II.  Ind.  X.  ep.  37.  —  laffe  K«/.  liOi  (fiSyj. 

GREGORIUS  NATALI  EPI8C0P0  SALONITANO. 

(|uasi  oblita  praeccdentium  scriptorum  serie  sola-''  vestrac  ^  beatitudiiii  quae  ad 
dulcedinem  pertinent''  loqui  decreveram.  Sed  dum'i  vestra  epistola  ad  priora  scripta 
ratiocinando  revocat,  iterum  forsitan  quaedam  quae    minus   libeant   narrare  compellor. 

In  conviviorum  etenim  defensione  ^  vestra  fraternitas  Abrahae '  convivium  memo- 
cet!  rat,  in  quo,  teste  sacro  eloquio,  tres  angelos  suscepisse  perhibetur.  Sed  hoc  exemplo 
neque  nos  beatitudinem  vestram  de  convivio  reprehendimus,  si  hanc  suscipere  angelos 
1- 27- in  hospitalitates  cognoscimus.  Rursum  narrat  Isaac  satiatum  filio  benedictionem 
dedisse.  Quae  utraque  veteris  testamenti,  quia  ita  sunt  gesta  per  historiam,  ut  tamen 
signarent  aliquid  per  allegoriam,  utinam  valeamus  sic  res  gestas  legendo  percurrere, 
ut  possimus  etiam  gerendas  providendo  sentire.  Ille  quippe  in  tribus  angelis  unum 
salutans  Trinitatis  subsistentias  unius  substantiae  esse  declaravit.  Iste  vero  satiatus 
benedieif'  filium,  quia  qui  divinis  epulis  repletur,  illius  sensus  in  prophetiae  virtutem 
tenditur.  Divinae  autem  epulae  sacri  eloquii  verba  sunt.  Si  igitur  adsidue  legitis, 
si  exeniplum  ab  exterioribus  trahentes  interna  penetratis ,  quasi  de  agri  venatione 
satiati  mentis  ventrem  repletis,  ut  ante  posito  filio,  suscepto  videlicet  populo,  possitis' 
ventura  nuntiare.  Sed  iam  in  hoc  saeculo  caligat,  qui  de  Deo  aliquid  prophetat,  quia 
profecto  dignum  est,  ut  hic  iam  per  concupiscentiam  minus  videat,  cuius  sensus  per 
intellegentiam''  intus  coruscat.  Haec  ergo  ad  vosmetipsos  trahite,  et  si  vos  tales 
cognoscitis',  nihil  est  quod  de  nostra'"  aestimatione  dubitetis.  Gaudere  quoque 
beatitudinem  vestram  invenio,  si  voracis  nomen  cum  rerum  auctore  sustineat.  Quod 
ego  breviter  expono.  quia  si  de  vobis  falsum  dicitur,  nomen  hoc  veraciter  cum  rerum 
auctore  sustinetis.  Si"  vero  de  vobis"  verum  est.  hoc''  de  illo  falsum  fuisse  quis 
dubitet?  Absolvere  vos ''  non  valet  par  nomen,  quorum  dispar  est  causa.  Nam  cum 
eo  crucem  etiam  periturus  latro  suscepit.  Sed  quein  reatus  proprius  tenuit,  par 
crucifixio  non  absolvit.  Ego  tamen''  quantis  valeo  precibus  deposco,  ut  sanctis- 
simam  fraternitatem  vestram  auctori  nostro  non  solum  nonien,  sed  etiam  causa^ 
coniungat. 

Convivia  autem',  quae  ex  intentione  impendendae  caritatis  fiunt,  recte  vestra 
sanctitas  in  suis  epistolis  laudat.  Sed  tamen  sciendum  est,  quia  tunc  veraciter  ex 
caritate  prodeunt,  cum  in  eis  nulla  absentium  vita  mordetur,  nullus  ex  irrisione 
reprehenditur,  et  non"  in  eis  inanes  saecularium  negotiorum  fabulae,  sed  verba  sacrae 
lectionis  audiuntur,    cum  non  plus ,    quam  necesse  est,  servitur  corpori,   sed    sola  eius 

II,  jo     •')  cui-r.  iu  soli  /■::;.  '')  vestrii  r  1.  '-)  pertiuerent  edd.   U.  .1/.  '•)  cuiii  Ji3;  corr. 

cum  in   (lum  li  l.  «)  clefensiuuem  r  I,    edd.  tr.  M.  f)  habrahe  M  1.  s)  hiispitalitatem  r  1. 

'')  benedi.xit  edd.  ')  corr.  ex  possetis  r  2.  ^)  alleguriam  {add.  in   marij.  at.  intelligeutiam)  ed.   G. 

1)  aguuscitis  r  L'.  '")  corr.  ex  vestra   /i'  1;  vestra  ed.   G.  ")  siu  It  I,  ed.pr.  °)  corr.  ex  nobis  r  2. 

i')  quud  )■  1.  'J.  'l)  uos  ]{  1;  corr.  vos  ex  nus  r  i.  ')  autem  edd.  G.  M.  ^)  causam  R  1,  ed.  G. 

')  add.  cumnuuiia    ed.   G  (notans   in    mar;/.   aliter  deest  conuuuuia).  ")  uec  edd.  G.  M. 

II,  .jii     l)c  Natali  eijittcojK)  et  cai(.sa  e(«.s  cniii  llonoralo  ride  ejiji.  I.  Jii.   i;i.   II.  -Jd  —  Jo. 


INDICTIO  X.  AUfi.  (II,  50).  153 

infirmitas  reficitur,  ut  ad  usus"  exercendao  virtutis''  liabeatur.     Hacc  itaque  si  vos  in 
vestris  conviviis  agitis,  abstinentium  fateor  niagistri  estis. 

Quod  ergo  Pauli  apostoli  ad  me  testimonium  posuistis,  quo  "^  ait:  'Qui  non  man- Hom.  14,3. 
ducat,  manducantem  non  iudicet',  omnino  existimo  incongruum  fuisse.  Quia  neque 
ego  non  comedo,  neque  ad  hoc  a  Paulo  dictum  est,  ut  menibra  Christi,  quae  in  eius 
corpore,  id  esf  ecclesia.  invicem  sibi  caritatis  compage  connexa  sunt,  nuilam  de  se 
ullo  modo  curam  geranf.  Sed  si  neque  ego  ad  te ,  neque  tu  aliquid  pertineres^  ad 
me,  iure  tacere  comjJellerer,  ut  eum  non  reprehenderem ,  qui  emendari  non  posset^^ 
Haec  ergo  sententia  propter  eos  solummodo  dicta  est ,  qui  illos  iudicare  student, 
quorum  cura  sibi  commissa  non  est.  At  postquam  nos  auctore  Domino  unum  sumus, 
si  nobis''  ea  quae  corrigenda  sunt  tacemus,  valde  delinquinius.  Ecce  fraternitas  tua 
aegre  tulit",  se  a  me  de  conviviis  esse  reprehensam,  cum  ego  qui  etsi  hanc''  non 
vita  tamen  loco  transgredior,  ab  omnibus  corripi,  ab  omnibus  emendari  paratus  sim'. 
Et  hunc™  solum  mihi  araicum  aestimo ,  per  cuius  linguam  ante  apparitionem  districti 
iudicis  meae  maculas  mentis  tergo. 

Illud  autem",  frater  dulcissime ,  quod  tribulationibus  pressum  legere  posse  te 
abnegas,  niinus  ad  excusationem  idoneum  puto,  cum  Paulus  dicat :  'Quaecuraque  Rom.  15,4. 
scripta  sunt,  ad  nostram  doctrinam  seripta  sunt.  ut  per  patientiam  et  consohitionem 
scripturarum  spem  habeamus'.  Si  igitur  ad  consolationem  nostram  sacra  scriptura 
praeparata  est,  tanto  magis  debenuis  logere,  (luanto"  nos  conspicimus  sub  tribula- 
tionum  fasce  lassari.  Si  vero  in  ea  solummodo  est  sententia  fidendum,  quam  in  epistola 
vestra  posuistis,  qua  Dominus  dicif;  'Cum  tradent  vos,  nolite  cogitare  quomodo  aut  Matth.  10,1; 
quid  loquamini.  Dabitur  enim  vobis  in  illa  hora  quid  loquamini.  Non  enim  vos  estis 
qui  loquimini ,  sed  spiritus  patins  vostri  qui  loquitur  in  vobis'.  Sacra  ergo  ad  nos 
eloquia  frustra  maiulata  sunt,  quia''  repleti  spiritu  verbis  exterioribus  non  egemus. 
Sed  aliud  est,  frater  karissime,  quod  angustati  persecutionis  tempore  absque  dubi- 
tatione  confidere,  aliud  quod  in  tran(juillitate  ecclesiae  agere  dobemus.  Oportet  nos 
enim"^  hunc  spirituni  modo  legendo  perciperc,  quem  ^*  possimus,  si  contigerit  causa,  in 
nobis  esse'  etiam  patiendo  monstrare". 

Valdc  vero  in  epistola  vestra  gavisus  suni,  quod  vos  exhortationi"'  studium  dare 
fatemiiii.  In  lioc  etenim"'  scio.  quia  curam  vestri  ordinis  sollerter  agitis,  si  ad  auc- 
torem  vestrum  et  alios  trahere  curatis.  Quod  autom  in  eodem  loco  dicitis,  vos  mei 
similes  non  esse,  post  obortam  laetitiam  me  ilico  contristatis".  Quia  laudes  meas  per 
inrisionem  dici  cxistimo,  quas  per  veritatem  minime  recognosco.  Ago  autem  omni- 
potenti  Deo  gratias,  quia  per  vos  quidem''  heretici  ad  sanctam  ecclesiam  revocantur. 
Sed  curae  vobis  esse''  necesse  est,  ut  ipsi  (juoque,  qui"  intra  sanctae  ecclesiae 
gremium  continentur'',  ita  vivant,  quatenus  eius  adversarii  pravis  moribus  non  existant. 
Nam  si  non  divino  desiderio,  sed  terrenis  cupiditaribus  voluptatibusque  deserviunt, 
intra  eius  grcmium  filii  alieni  nutriuntuv. 

Quod  autem  vos  fatemini  ecclesiasticos  ordines  ignorare  non  posse,  ego  quoque 
hoc  de  vobis  per  omnia  scio,  atque  idcirco  "^  valde  contristor.     Quia  cum  rerum  ordinem 

^)  usuui  edd.  O.  M.  '■)  superscr.  valiilior  B  S.  '^)  quod  /•  :.'.  '^)  udd.  iii  edd.  G.  M. 

e)  gerat  r  1;  corr.  in  geraut  »•  a,  B  1.  f)  corr.  ex  pertiuiescis  R  3.  '*)  queiu  emendare   nou    posset 

{corr.  in   possem)  R  1;  quem  emendare  non  possem  ed.  6.  '')  om.  uobis  R  1.  'j  ait   (pro  aegre 

tulit)  R  3.  •')  mperscr.  R  3:  scilicet  frateruitatem.  l)  sum  r  >.  ">)  liunc  vm.  r  1.  2.  ")  tamen 

R  1.  ")  add.  magis  edd.  6.  M.  v)  dicit  Domiuus  R  1.  'i)  qni  edd.   0.  M.  ^)  add.  per 

r  1.  edd.   G.  M.  ")  quae  r  1,  edd.   G.  M.  >;  om.  es.se  r  7,  ed.  M.  ")  denionstrare  edd.  G.  M. 

")  exhortationis   ;•  2;    corr.   ex    exhortationis   R  J.  «)  euini    R  1.  =')  corr.    in    coutristastis   R  1. 

y)  quidam  R  1.  ')  esse  jwstea  add.   R  1 ;    curare    voliis   ed.  G.  ")   om.   quoque  Rl,    ed.  pr. ; 

quique  r  1;   om.  qui   teste  ed.  M  Vatic.  D  et  Korm.  '')  continenter  R  1:    contineautur  /•  2,    Vatic.  D  et 

Korm.  (ed.  M),  qui  add.  et.  '^)  corr.  in  iccirco  R  1. 

Rkb.  Greg.  I.  20 


154  GREGORir  I.  REGISTRI 

scitis,  in  iiie  qiiod  peius  est  sciendo  dcliquistis.  Postquam  cniin  ad  beatitudinem 
vcstram  et  deccssoris  mei  ct  mea  iii  causa  Honorati  archidiaconi  scripta  directa  sunt', 
tunc  contempta  utriusque  sentcntia,  pracfatus  Ilonoratus  proprio  gradu  privatus  est. 
Quod  si  quislibet  ex  quattuor  patriarchis  ^  fecisset,  sine  gravissimo  scandalo  tanta 
contumacia  transire  nullo  modo  potuisset.  Tameii  postquam  fraternitas  vestra  ad 
suum  ordinem  rediit,  nec  ego  meae  vel"  decessoris  mei  iniuriae  memor  sum. 

Quod  vero  dicitis  vestris''  temporibus  debere  servari,  quae  a  decessoribus'^^  quoquc 
tradita  atque  custodita  sunt,  absit  hoC'  a  me,  ut'  statuta  maiorum  consacerdotibus 
meis  in  qualibet  ecclesia  infringam,  quia  mihi  iniuriam  facio.  si  fratrum  meorum  iura 
perturbo '.  Sed  cum  responsales  vestri  *  advenerint ,  quae  inter  vos  et  praefatum 
Honoratum  archidiaconum^  sint  iusta^,  cognosco''  et  ex  ipso  meo  examine  perpendotis', 
quia  si*^  pars  vestra  per  iustitiain  fulta  est,  adversum  me'  nec  ante  pertulistis'". 
Sin  vero  saepefato  Honorato  archidiacono"  in  assertione  sua  iustitia  suffragatur ",  cx 
eius  absolutione  monstrabo,  quia  personas  etiam  quas  novi  in  iudicio  non  agnosco. 

De  excommunicationis  vero  articulo,  quae  tanien  interposita  conditione  gradu'' 
secundo  vel  tertio  iam,  ut  ita  dicam.  ex  necessitate  subiuncta  est,  beatitudo  vestra 
.  Cor.  10,6.  inmerito  queritur,  cum  Paulus  apostohis  dicat:  "In  promtu  habentes  ulcisci  oinnem 
inoboedientiam".  Scd  ista  iam  transeant ,  ad  nostra  redeamus.  Si  enim  recte  agit, 
ego  domno  Natali  iiou  possum''  coniunctus  non  esse''.  cuius  me  affcctui  valdc  esse 
debitorem^  novi. 


II,  51. 

GrcgoriKs  I.  ii<ipa  Maxaniiino.  c/iisropo  Si/racitmno,  pracciiiit,  iit  1'aidinuiii.  cpiscointin 
Tauriancnsem  vacanti  ccclcsiac  Liparitanac.  /tracfiriat.  ')92,  Fchr.   '29. 

Co(M.  11  H  r:  Iiididio  X.  ciip.  :i.s. 
Edd    M:  Lih.  11.  cj-.  W;  G:  Lih.    II.   Ind.  X.  ip.  ■JC.  —  In/fi-  Jtn/.   liTl  i.stmj. 

a)  tiiu.    VL-1    |5c/-,   ileoessoiisciiK')   I{  I:    nee    tc/i/.  (.'.    .1/.                 !•)  iio.stris    c</i/.    ti.  M.                  ^)  :i    meis 

praedecessorilius  edd.    (!.  .1/.              <')  oiii.  licic  r  2.  '')  iie  /•  /.              ')  archidiac   Jl  1:  arclMcliaccniein  R  :i. 

*>')  gesta  edd.  jir.   <}.           ''j  ccignciscaiii  cdd.   II.   .1/  ')   )ier|ieuditis  r  2,   I!  S.          ^)  uin.  si  cudd.           ')  add. 

post   me  'si'  Jl  .'1;    iiiliil   adveisi   a    iiic    perlcritis   siciit  eiL  jir.;    siyiiiliter  uiliil  advcrsuiu  a  me  perteretis  sicut 

edd.   G.  M               '")  curr.    iii    perpendistis  li  3.  ")  rurr.    e.r    archidiaccini  /•  :.'.                ")  Iragatur  li  .3. 
P)  om.  gradu   Jit  cil.  M   testntiir  codd.    lleiii.   Curb.   Xurni.  ae  -pleriijue,  ciini    (juihiis    ct    cd.  3J;    gradus  ed.   (J. 

1)  oiii.  ncin  Ji  I:  cupossiini  /■  /.              ')  iiin.  iiciii  esse  /•  /.  2.             ^)  ex  dcvitcireiu  Ji  1. 

y  I'elii<iii  II.    i]i.   di'iii'i-dit<t   est ;   if.    I<i/)'e    J{e<i.   loiio  (GitJJ.     (Ireijorii    e/uKlolue    sunt  I,   r.l.  II,  ;.v. 

2)  i.  e.  episcopus  ConstuntitK>politaHus,  Ale.ciindriiiiin,  .itifiochenus.  Hierosoliitukmus.  Cf.ep.I,  24.        ;i)  Verhii 
similia  Imbes  in  qi.  II,  'yj;  sententimn  similliiiiuin  iii  eji.  XI,  24.  4)  De  rcsjtonscdibiis  cf.  ep.  II,  i>2. 

II,  itJ  Epistolam  lutnc  li  illam  (/iiue  itc<iuititr  uiii  ipii  reijistrum  iti  scrinio  Lateraiwnsi  coinposuit, 
iiut  (/ui  collectionem  B  ex  ilkt  e.carjisit,  sttis  locis  omisit,  et  ciim  cas  in  calce  indictiotiis  ad  cpiam  jiertineni 
jtoneret ,  temporis  nohim  iiecinuiiorem  addere  ciinirit,  nc  lociis  ejnstolarum  /iilsiim  tcmpus  indicaret.  (^iui 
re  2)erspicuum  e.-<t ,  et  sumtnae  auctoritatis  luihititm  c,s.<e  epistolarutn  (/rditiem,  et  librarium  cum  epistotas 
colligeret  aiit  e.r  itriiiiiudi  colleetione  exsoriheret,  pleniores  temportnn  ^iofas  nosse,  (/uum  eas  quas  ciim  ceteris 
cpistolis  coniaii.cit.  (^luae  diei  significatio  nos  et  hoc  docet,  si  recte  coniecimtis  ep.  II,  m  eodem  clie  cutii  7U)stra 
detiam  esse,  librarium  suh  iusto  men.se  adhue  cpistolas  locasse,  etiamsi  idtimo  menMs  die  scriptae  fueiiid. 
Fraecedere  dehuit  in  retjistro  cp.  tutstra  c/tistnlam  IT,  Jii,  (jitae  eius  mentionem  facit.  —  De  Maximiano 
el  (/uae  ei  committutitur  cf.  vp.  II,  J9. 


INDICTIO  X.  AUa.  (II,  50).    FEBR.  (II.  f.l).   lUL.  (II,  r,-2).  155 

GREGORIUS  MAXIMIANO  EPISCOPO  SYRACUSANO. 

Tjocis  munitis"^  ecclesia  constituta  pastoris  vacare  non  debet  officio.  Quia  igitur 
ecclesia  Lyparitana  sacerdote  privata  dinoscitur,  ideoque  Paulinum  Taurianensis'' 
ecclesiae  episcopum  in  praedicta  ecclesia  Lyparitana  fraternitas  tua  sine  mora  praeesso 
constituat,  ut  officii  sui  amministrationem  in  eadem  ecclesia  vigilanter  exliibeat,  et 
quaeque  eius  utilitatibus  convenirc  didicerit,  ordinare  nnn  desinat,  Cunctumquo  clerum'^ 
uf  in  omnibus  cannnice  ei  oboedire  debeat  animoneas '',  quatenus  praefatae  ccclesiae 
in  cunctis  utilitas,  praedicto  fratro  et  coej^iscopo  nostro  dispononte,  Cliristo  adiuvanto 
valeat  procurari. 

Data*  pridie  kalendas  Martiass  indictione  X. 


II,  52. 

Gregoriuf:  I.  pnpn  Domrnim,  rpif:ropo  C.nrUiaqinienf<i.  initvm  poniifimtnm.  qnnmvis 
.svvv)  ndmodinu  (irntuhmli  (irntina  aiiit.     T)r  rrrtoiinstiris  pririlrfiiit^  srrvandis  nddit. 

.'>92,  Iid.  5.9. 
CrxW.  M  et  r:  Indk-lio  X.  cap.  :','.). 
Edd.  M:  IJb.  11.  cp.  47:  (!:  IJh.  II.  Iiid.   X.  cp.  .?!(.  —   Iriffc  Ttc<l.   1  i:i9  (fl.ll): 

GREGORTUS  DOMINICO  EPISCOPO  CARTAGINENSI. 

l'erlatas  ad  nns  serius '  per  Dnnntiim  atque  Quodvultdeum"  reverentissimos 
fratrcs  et  cocpiscopos  nostros,  necnon  et  Victnrem  diaconum,  vel  Agilegium''  notarium^ 
vestrae  fraternitatis  epistnbis,  summa  cum  gratulatione  suscepimus.  In  quarum  etsi 
nos  sustinuisse  dispendium''    tarditate   putavimus,    tamen  de  uberinri  repporimus  cari- 

//,  ;■)/     *)  ininiicls  cd.   <J.         '')  'rinirit;inensi.s  ed.  pr.  <■)  corr.  hi  onnctus(iuo  clerus  r  2.  •!)  ut 

om.  r  2.  ")  ita  r  ];  ammonitus  r  ■>:  corr.  admouet  m  admoneat  li  1.  f)  Dat.  in-idie  cet.  r  1.2:  om. 

haec  rerba  li  ] ;  data  pridie  cet.  teste  ed.  M  Turon.  S.  dat.;  data  II.  kl.  cct.  11*1,  ed.  pr.  R)  breriatione 

It!.  m.Trt.  uttmtur  codd.;  kl.  marcii  lantiim  Ii''l,  ed.  jir. 

11,52  in  tiiulo:  Cartaginense /J /,•  Kartaginensi  ll'''l:  Cartliagiueusi  ed.  J/;  Cartliaginiensi  cd.  O;  nm. 
Cartagiuensi  ed.  pr.  ■<■)  quovultdeum  li  1 ;  Quucypldcuui  cd.  jir.  '')  Agileum  It*l:  Agilium  ed.  jir.: 

Angelum    (in   mari/.   add.  aliter  Aglleguini)  ed,.    (1.  '' i   add.   dc  r  /.    nld.   /ir.    <i :    fe  r2:    crax.  lioc  loco 

diiaa  litteras   U  /. 

1)   Cf.  epp.  /,  r,0.     II,    17. 

II,  r,2  Bc  tempcn-is  nota,  qna  Imnc  cpi.si.otniii  iiiJ<iiiiUiiii  cxxc  ijiiiidcwiis,  if.  iiiinc  mipra  nd  ep.  II,  Tjl 
moiiiiimiis.  —  Tramtaia  esse  ridetur  per  eoxde.m  ninitiiis,  ipii  cp.  TT,  4i',  iii  Xiimiiliniii  dclnlcninf,  Constantiiim 
e.t  Mustelum  Piidc.nf.ianos  diaconas.  Nnm  iiiinlii.  'inns  Ihmiinicns  llnmnm  cnm  cpislnln ,  riii  Greiioniis 
moclo  respondet,  miseirat,  i.  c.  Dmmtiis  cf  t^hindniltdciis  cpiscnpi  ntiinc  Viilnv  dincniiis  d  Aiplciiiiis  notnruis 
resixmsalium  mimere  fungentes  Eomnc  mnnscnint.  —  I)c  Ikimiiiicn,  cpiscnpo  ('nrllin/iinicHsi ,  pnsfnrn.i 
stndio  conira  Donatisfas  exar.^^n  (cf.  cp.  U,  .;;  d  iiitiiiui  amicifin  ciiiii  Gnyorio  coniiincto  (cf.  epp.  \  I,  1(>.  <iO. 

VIII,  .-;/,  XII,  1),  ricleas  epp.  mndn  citnlns  cl  Vlf,  32.  X,  20.  Erat  antem  sedes  eins  jtraestaniissinuT  inter 
Afrimnas.     Cl'.  ep.  I,  72  p.  ii2  not.   2.  I)  (^iinmquain   Grccjorius  riiicritiir,   serins   Dominici  epi.ifotnx 

se  recepisse,  tamen  non  ci'edns,  mcn.^ic  Inlio  id  dcmnni  fnctnin  cssc.  Xnm  ■iiiiiitii.  qni  Diniiiiuci  <irn1ii- 
lationem  detulerunt  iam  tantum  iempns  Itnmnc  iiinrntiniiliir.  ciim  (jrciiorins  rcspmidcrct,  nt  in  jinc  ejiistolae 
papa  (h  ecrrum  moribus  ralde  con§(uidcnt.  -Ji  flmucs  Iii  c.c  nnstrn  Iniitnm  cpi.Jnln  iinti.     Otiserrandam 

csf,  nom.iMl  cum  roce  Dens  C(m.positn ,  Africnuis  rnldc  nsiitn  fnisse.     Cnm  iinmiiic  (.Juodvultclcns   <■/.  in  ep. 

VII,  :i2  Cuuiquodeus  et  plurima  similin  iii  iinlilin  ■jimr.  Afric.  (MG.  SS.  nnliq.  III.  pnrs   li. 

20* 


156  GREGORII  I.  REGISTRI 

tate  compendium ,  ut  hac  dilatione  temporis  non  interrupta  videatur  sed  nutrita 
dilectio,  quani  miserante  Domino  contemplatione  sacerdotii,  lectionis  usu,  aetatisque 
in  vobis  cognoscimus  iam  maturitate  fundatam.  Non  enim  tam  large  de  te  flueret, 
si  in  tuis  plurinias  venas  mentibus  atqiie  uberrimas  non  liaberet.  Hanc  ergo  mati'em 
custodemque  virtutum,  frater  sanctissime,  inconcussa  stabilitate  teneamus.  Xullae 
in  nobis  eam  subdolorum  linguae  inminuant,  nullae  antiqui  liostis  insidiae  corrumpant. 
Haec  namque  divisa''  iungit,  et  coniuncta  custodit.  Haec  humilia  sine  tumore  subrigit. 
Haec  erecta  sine  deiectione  summittit.  Per  hanc  universalis  ecclesiae  unitas,  quae 
est  compago  corporis  Christi,  exaequatione  mentis  gaudet  in  singulis.  cum  sit  ei 
disparilitas  in  diversitate  membrorum.  Per  hanc  eadem  membra  et  alieno  gaudio  in  lo 
suis    afflicta    exiliunt ,    et   alienis  meroribus   etiam   in  suis  laeta  contabescunt.     Teste 

i.Loi.  i2,2c.  enim  magistro  gentium,  dum  'si  quid  patitur  unum  membrum'",  compatiuntur  cetera* 
membra ,  et  si  gloriatur  unum  membrum ",  congaudenf'  omnia  membra",  vos  non 
ambigo  de  nostra  perturbatione  '  ingemiscere.  cum  nos''  omnino  certuni  sit  de  vestra 
pace  gauderc.  15 

Quod  vero  ordinationi  nostrae  fraternitas  vestra  congaudet.  affectum  mihi 
integerrimae  caritatis  exhibet.  Sed  ex  consideratione  huius  ordinis  mentem  meam 
fateor  transverberat  vis  doloris.  Grave  namque  est  pondus  sacerdotii ;  prius  quippe 
cst  necesse  sacerdoti,  ut  ceteris  ad  exemplum  vivat,  ac  deinde  servandum,  ut  mentem 
per  extensa'  exempla  non  elevet.  De  praedicationis'"  seniper  ministerio"  cogitct,  m 
intentissimo  timore  considerans,  quod  recessurus"  ad  percipiendum  regnum  Dominus 
i.nc.  19,13.  et  talenta  servis  tribuciis  dicat :  'Negotiamini  dum  venio'.  Quod  profecto  negotium 
tunc  vere  nos  agimus,  si  vivendo  et  loquendo  proximorum  animas  lucramur,  si  infir- 
mos  quosque  caelestis  regni  gaudia  praedicando  in  superno  amore  roboramus,  si 
protervos  ac  tumidos  gehennae  supplicia  torribiliter  insonando  flectimus,  si  nulliP  2.'. 
contra  veritatem  parcimus,  si  supernis  amicitiis  dediti  luimanas  inimicitias  non  time- 
mus.     Quod  nimirum  exhibcnsi,  quasi  quoddam''  sc  sacrificium  obtulisse  Deo  psalmista 

Ps.139, 21.22.  noverat,  cuin  diccbat:  'Nonne  qui  tc  odcrant,  Deus,  oderam  illos  ct  super  inimicos 
tuos  tabescebam?  Perfecto  odio  oderam  illos  et"  inimici  facti  sunt  milii".  Sed  ad 
haec'  ego  pondus  mcae  infirmitatis  cxpavesco.  et  quod  accepto  rcgno  paterfamilias  m 
redeat  rationem  nol)iscum  positurus'  aspicio.  Scd  qua "  eum  mente  sustineo ,  cui  de 
suscepto  negotio  animarum  lucrum  aut  nullum .  aut  pcne  nullum  reporto?  Tua  ergo, 
frater  karissime,  oratione  me  adiuva,  ct  quac  do  mc  formidare  me  conspicis  in 
temetipso  cotidic  timore  providac  sollicitudinis  pensa.  Por  caritatis  quippc  compagem 
et  tua  sunt  quae  de  me  eloquor,  et  mea  quae  te  agcrc  concupisco.  ;!.■, 

De  ccclcsiasticis  vero  privilegiis'  quod  vcstra  fraternitas  scribit,  lioc  postposita 
dubitatione  tcneat.  Quia  sicut  nostra  defendimus,  ita  singulis  quibusque  ccclcsiis  sua 
iura  servamus.  Ncc  cuilibct  favcnte  gratia  ultra  quam  merctur  impertior,  nec  ulli 
hoc  quod  sui  iuris  est  ambitu  stimulante  derogabo.  Scd  fratres  meos  honorare  per 
omnia  cupio,  sicquc  studco  honore  singulos^  subvehi,  dummodo  non  sit  (|uod  alteri  40 
iure  ab  altero  possit  opponi.     Kesponsalium*  vcro  vestrorum  moribus  vahle  congnudci), 

'')  inclivisa  rvdcl.  <")  mfnil^rurinn    //  J.  fj  (inniin   II  1.  C(l.  pr.  P)  niemliidrnni   11  1.  ''j  con- 

gaudebunt  iJ  i.  ')  persecutione    Valic.   C  fcil.  31).  ^)  vos  It  1.  ')  ila  r  2,  ed.  pr.;  mpcr  extensa 

add.  vel  ostensa  It  1;  ostensa  r  1,  edd.  <!.  .)/.         '")  iirepatinnis  )■  J.        "J  cj:  mysterio  corr.  E  1.        ")  regres- 
suras  {iii  marr/.  vel  recessurus)  H  J.  \>)  nulla  r  -J.  'i)  add.  et  li  J.  ')  corr.  ex  quondam  R  1.       ii 

^)  om.  et  r  2.         ')  hoc  edd.  pr.   31.         ")  quani  li  I.  'i  )ii)nores  iu  ooulos  r  'Jx  lionores  in  Jilios  ed.  pr. 

:-!)  De  pririlet/iis  prinuiiiix   iii/crc  riilctiir  pnjxi.     Cf.   c/yp.  I,  72.  7.>.  4)  Dc  resixmsnlUms  ride 

ej).  J,  42  p.  ()J  riof.  l.     Plnrimi  epi^icapi   iiiit  cid  Cduxinii   ccrtaiii  gereiidiim,  iint  iit  ridetnr  qiii  dintiiis  res 
eccleairie  .'siiiie  c/crrrciit  Bimiiic  res/mn.fulex  lndiiicriuil. 


INDICTIO  X.  lUL.  (II,  -.2).  157 

in  quibus  mihi  ostensum  est,  quantuni  nie  diligitis,  qui  ad  me  electos  fratres  et  filios 
transmisistis. 

Data   die  X.  kalendas  Ausustas  indictione  X." 


w)  ahbrevianl  cocld.  dat.  J.  X.  kl.  ang.  iiid.   X.   (angnstii.s  Tt  1).      Xolai   eil.  M  hi/i    iii     Tiiron.  S.   Oat. 
ilata   XII.   kal.  any'.   iiul.   X.  et  ritiose  iii   noiiniillix  jji-iilie  kn].  MarL  (ijniie  verljii  ad  pi-aecedeiilem  ep.  jiertinent). 


MENSE  SEPTEMBRIO  INDICTIONE  XI. 

m,  I. 

Grcgorim  I.  pajxi  Pcfro,  siMiacono  (rcctorl  palriiiionii)  Campaniac,  iiuntiat,  gc 
ScoJasticum  Campaniac  iudiccm  admonuissc ,  ut  vindicet  scditionem  in  castello  Limdlano 
contra  Paiduin  cpiscopiiiii  (Nepcsitium  ct  administraforem  ecclcsiac  NeapoUtanac)  motam. 
Ad  candcni  rciii  disifitirendam  Epijjhanium  diaconum  mittit.  Petro  iiiandaf.  ut  illos 
adiuvef.  Addit  dr  Clcinentina  (pafricia)  ciusque  mancipiis,  sedifionis  reis,  inhefqiw  iif 
mancipia,  rpiae  in  castclli  Lueullani  ecclcsias  refugerint.  Ncapoliin  rcroccntur. 

Coflih  R  (i  r:  Iiiilidio  X.  XL  cap.  40  CLul.  XI.  rap.  1).  ^>^2,   Scpt. 

Kihl    M:  Lih.   Ilf.  .7..   / .-  G:  Lili.    II.  Iinl.  XT.  qi.   1.  —   hqjc  Ttrii.  ]2ti.;  (S4ti). 

CtREGORIUS  petro  subdiacono  campaniae. 

(I.ualc  in  eastcllo  Lucullano'''  sit  scelus  in  Paulo  -  fratro  et  cocjiiscopo  nostro'' 
commissum,  directa  nobis  fecit  relatio  manifcstum.  Et  quia  Iiis''  diebus  Scolasticus'' 
vir  magnificus'^  Campaniae  iudcx '  hic  praesens  inventus  est,  specialiter  ei'  iniunxi- 
mu8«,  ut  tantae  pervcrsitatis  insaniam  districta  debuisset  emendatione  corrigere.  Sed 
quia   nunc   praedictne    rclatiouis    portitor*   nobis    ut    pcrsonam   dirigeremus    imminuit'\ 

Meiise  i^et.  Ita  omisna.  inrocationc  noram  indictionem  incijHUnl  li  1,  r  1.  U.  /'/v(f)/i/V/(7  Iiiciiiiimt  epistolae 
Gregorii  cet.  inil.  XI.  ct  nm..  viensem  /i*J.  Similiter  Incipit  Registrum  Gregorii.  Iml.  XI.  cil.  pr.  —  .sep- 
tembrio  leijo,  itt  supra  p.  1.  101;  compendiis  utuntur  septemb.  r  1.2;  selit.  B  1. 

III,  1     ^)  incnlanci  ]!*1:  Viculano  ed.  pr.;  Luculano  ed.   <f.  '■)  Paulnm   rratrem  et  coepiscopum 

nostrum  r2  el  edd.   <!.   M.  <•)  j/ost  his  medinm  rersnm   liberum  rcliiujiiil  r  2.  '')   Scliolastious  edd. 

G.  M.  <■)   Xotas  adliilient  um  ;•  1.  2;  urin  H  1.     Ad  marg.  add.   vir  memorabilis  r  2;    ila  i.n  textu  Ii*l. 

edd.  pr.   G.  f)  ei  om.  II 1.  S)   iniuncxinius  1!  I.  '')  /'//.  J!  !.  r  2;  lianc  lectionem.  in  Norm. 

inpenit  ed.  M  et  in  mari/.  notat  ed.  G;  corr.  in  innuit  r  2:  innuit  /.'*  1  el  tesle  M  cod.  Corli. ;  innotuit  cd.  pr.; 
ammonuit  r  1;  uos  .  .  .  admonuit  edd.  G.  M. 

III,  1  Transmissa  esse  eidetur  una  cum  sequenti  epistola  per  Epiplumiuiii,  subdiaconum  Bomanum.  — 
Petriis  subdiaconus  currentibus  indictionibus  IX.  et.  X.  in  Sicilia  patrinumiiim  eccksiae  Bomanae  re.xit, 
ubi  ctiam  per  indictionem  IX.  vicariatus  apostolici  munus  explevit  (cf.  cjiji.  I,  I.  'J.  18  cet.  usque  ad  ep.  II, 
38);  deirule  Romam  e.reuntc  ituliction^  X.  rerersus pristinae  sedi  non  re.^ttitiitits  a  jntjia  per  indictionmi  XI. 
patrimoniis  Campanis  redm-  praeficitur.  Quo  anno  Antliemius  subdiacotius,  quem  antea  certe  indictionis  IX. 
tempore,  eodem  munerc  in  CamjMiiia  ornatum  ini:enimus  (cf.  epp.  I,  23.  37.  40  cet.)  ex  ea  prorincia  rero- 
catus  est.  Dcnuo  aiitciii  Aiitltcwiits  poxt  Pefritin  recfor  Caiiipaniae  in  intlictionc  XIL  reordinatur  (cf. 
ep.  IV,  31).  j)  Bc  casicUo  LucuUuno,  cf.  ejiji.  7,  23.  2.s'.  .97  .w/'/.  2)  Dc  Paulo,  episcopo  Nepesino, 

cui  jxijia  administrationein  ecclesiae  delegarefrat  usqiie  dum  noruin  silii  elegcrint  cpi.tcopum  Neapolitani,  ridr 
ejjji.  II,  12.  18.  s)  Eidein  sc^-ilrit  jiitpa  epiistnlam  III,  15.     E.r  qna  jiatct,  quanliim  in  euin  fiduciae  colln- 

carcrit.  Cf.  ctiain  ep.  III,  2.  —  Iitdc.r.  qiii  noii  ilirersus  e.it  n  praeside,  rehits  cirililnis  prorinciae  admini- 
straiulis    ac    diiudicandis  jmttfccfits  criil.      Cf  Ifcgcl,    Stiidtererf  rmi  Italien  7,   /7.^'.   /."!'.  '/;   Ilimiincs 

Pitiili  cpiscniii  fiicriinl.  qiti  rclationrm  dclitlrritiit :  cf  tp.    III.   2. 


TNDICTlu  XI.  SETT.  (III.   1 1.  159 

ideoque^  Epiphaniuni  subdiaconum''  illic'  diiexiinus,  qui  UTia  cuui  praofato  iudice  a 
quibus  cxcitata  sit  vel  commissa  seditio  investigare  iic  possit  aguoscero''  et  digna 
ultione  vindicare.  Experientia  ergo  tua  ita  tota  virtute  in  hac  eausa  solatiari  festinet, 
quatenus  et  cognosci  veritas  et  in  delinquentes  valeat  vindicta  procedere.  Quoniam 
igitur  mancipia  gloriosae  Clementinae" '  in  eodem  scelere  interfuisse  et  voces ,  quae 
seditionem  commoverentf,  iactitasse  dicuntur,  si  ita  est,  districtae  ea  imminete»  ultioni 
substerni'',  nec  pro  persona  illius  sit  severitas  vestra  remissior,  quia  tanto  amplius 
ferienda"  sunt,  quanto  utpote  nobilis''  feminae  pueri''*  ex  sola  superbia  deliquerunt. 
Hed  ot  illud  subtili'  vos  oportet  indagatione  pcrquirere,  utrumne  praedicta  femina  in 
tanta  habuerit  sceleris  imnianitate  consilium,  aut  si  cum  eius  est  scientia'"  perpetratum, 
ut  (juam  sit  periculosum  non  solum  manibus,  sed  etiam  in  sacerdotem  verbis  excedere, 
ex  nostra  cuncti  possint  defensione  cognoscere.  Si  quid  enim  in  hac  causa  lentatum 
fuerit  vel  omissum,  ad  tuam  culpam  ac"  potius  cognoscas'^  pertinere  periculum,  nec 
aliquem  apud  nos  excusationis  locum  invenies.  Nam  quanto  te  apud  nos  res  ista,  si 
distrietissime  fuerit  pcrscrutata  et  emendata,  commondat,  tanto,  si  levigata''  fuerit, 
nostram  contra  te  scito  indignationem  exacui. 

Mancipia  autem  si  qua  de  cetero  in  monasterium''  sancti  Severini''  vel  in  alia 
ecclesia  eiusdem  castelli  de  civitate  refugerint,  mox"^  ad  notitiam  tuam  pervenerit  nullo 
modo  illic  ea  immorari  permittas,  sed  intra  civitatem  in  ecclesiam  revocentur.  Et  si 
iustam  contra  dominos  suos  querellam"  habuerint,  cum  congrua  ordinatione  de  ecclesiis 
exire  necesse  est.  Si  vero  venialem  culpam  commiserint,  dominis  suis  accepto  de 
venia  sacramento  sine  mora  reddantur*. 


"•I  ideo  edd.   G.  M.  ^)  Epyphanium   diac.    (corr.   in    siib(liac.)  R  1.  =)  illuc   r  1.  2,    edd. 

'!)  cognoscere    edd.    G.  M.  «)  Cleuientiae    (in    marrj.:    al.    Clementinae)    ed.   G.  f)  conimoveraut 

)•  /.  2,  11'''  1;  commonerant  cd.  pr.  8)   imminente  corr.  in  imminete  B  1;  districte  eam  (ea  M)  immiuenti 

edd.  G.  M;  districte  ea  iniuncte  ultione  ed.  pr.  '')  sulisteruere  ed.  pr. ;  substerne  edd.  G.  M.  >)  feriendi 
ed.  pr.  ^)  novili  corr.  in  uobilis  B  7.  •)  suptili  )■  1.  "')  seuteutia  sit  M*].  ")  add.  tuum 

ed.  M.  ")  scias  ed.  pr.  i')  leutata  ed.   G.  'i)  nioute  [in  mar;/.  I.  monasterio)  Ji  1.  ')  add. 

ut  edd.;  niox  ut  (om.  ad  quod  ponlea  add.)   /!*  I.  ")  corr.  in  querelam  li  1. 

I)  Ik  Ckmeniiiui,  qiiM  2^aMci(i  fuit  NaiitoHUma  cf.  cp.  I,  11  et  pruecipm  cpp.  IX,  S5.  X,  6. 
2)  puei-i  =  servi:  cf  ep.  I,  IS  p.  24,  II.  rclai/im  I.  piapia  anno  555 -.jiiO  (laffe  lieij.  9.j6  [<J5C>]):  'Nec 
enim  eiusdeui  aestimationis  est  artifex  et  uiinisterialis  puer  contra  rusticum  vel  colonum'  (Baluzc 
Misc.  al.  Mansi  III,  2).  :y  Cf  Eiifjippii  Vitam  S.  Sererini  c.  46  (MG.  SS.  Antirj.  I,  p.  :iv).    Nam 

cum  Nm-icmvm  apostolus  ohiisset  et  cm-pus  cins  in  Italiam  perdiictum  csset,  tunc  S.  Gelasii  (/.  annis 
4<J2-496),  sedis  Romanae  pontificis,  auctoritate  et  Neapolitano  populo  exseciuiis  reverentibus  occur- 
rente  in  castello  Lucullano  per  nianus  S.  Victoris  episcopi  in  mausoleo,  quod  praedicta  femina  (Bar- 
Iiaria  illustris)  condidit,  collocatura  est.  4)  Cf  Gelasii  I.  papae  decretum  anni  496,   laffe  licti.  711 

(4.')4)  iip.  ThieJ.  Epp.  Kom.  Pontif  I,  5<J.'>,  in  ipio  iuhet  episeopum  (Veliternum,  iit  videtm;)  serriim,  qiii  in 
ecclesiam  S.  Clcmentis  confugerat,  inde  piotrahere  seribens:  'quum  de  impunitate  eius  sacramenta  prae- 
buerint  (i.  e.  homo  Petri  spectalsilis  viri,  domini  servi,  et  alter  ab  epi.scopo  delegatus),  eum  statim 
fVieies  ad  dominum  suum  modis  omnibus  reineare;  aut  si  in  hac  pervicacia  forte  perstiterit  post  sacra- 
mentum  sibi  praestitum,  reddatur  invitus'.  Alteserra  Pelagii  (immo  Gelasii)  cmistituta  citat:  si  servi  ad 
acdem  sacram  confugerint  ob  cnlpam,  dominis  reddantur,  accepto  sacramento  de  venia  culpae. 
(Gelasii  I.  epp.  ap.  laffe  Begg.  711.  7:i2.)  Aiijjetius  aiitem,  quem  Maurini  laudant,  plurima  ex  iuriscomidtis 
profert:  servos  iuste  adversus  dominos  suos  conqueri  et  ea  dc  causa  ad  ecclesiam  cimfugerc  posse;  eosque 
multis  ex  causis  dotninis  vnvitis  ad  lihertatem  proclamare. 


100  (UiKCiOKII  I.  KEiUSTKI 


III,  2. 

(fivijorkis  I.  ixipa  Pauluiu  cpiscopuui  (Neimsinum  utqiui  oisitatorcm  ccclcsiae  Nea- 
politanue)  iniurias  pcrpessum  consolutnr.  Scolastico  iudici  Campaniuc  ct  Epiphunio  suh- 
diacono  mundasse  se  nuntiat,  ut  violutu  iuru  e.vsequantur.  .j92,  Scjjt. 

CtxM.  It  et  r:  Iiidictiu  X.  XL  cap.  41  (Iiul.  XI.  cup.  2j. 

F.ihl.   M:  Lih.  III  ep.  -J;  G:  Lih.  H.  Iiid.  XI  ep.  J.  —  Liffi  liiy.  im  (H41). 

GEEGORIUS  PAULO  EPISCOPO. 
'..icet  non  inediocritei'  nos  contristiiverit  cognita  qiiam  es  perpessus  iniuria,  liabe- 
mus  aliquam  tamen  consolationis  matcriam,  quod  laudem  tuam  huic  rei*  inesse  cogno- 
vimus,  ob  id  quod  pro  aequitatis  rectitudine  hoc,  quantum  directa  nobis  patefecit 
relatio,  pertulisti.  Vt  ergo  ad  maioreni  tVaternitatis  tuae  gloriam  applicetur'',  haec 
res  constantiam  tuam  nec  frangere.  nec  a  via  debet''  veritatis  avertere.  Nam  maior  in 
sacerdotibus  merces  est  in  veritatis  tramite  etiani  post  iniurias  permanere.  Ac  ne 
tantae  impietatis  insania  inulta  remaneat.  et  in  peius  indisciplinatio  pernieiosa  prorum- 
pat,  Scolastico  viro  niagnifico''  Oampaniae  iudici,  quia  hic  praesens  inventus  est,  ut 
haec  digna  coercitione^  vindicare  debuisset,  iniunximus'.  Sed  quia  iiomines  tui '  a 
nobis,  ut  personam  debuissemus  dirigere".  petiverunt,  propterea  Epiphanium  subdia- 
conum''  illic'  nos  transmisisse  cognosce,  qui  una  cum  suprascripto  iudice  investigarc 
valeat  ac  cognoscere  veritatem,  quatenus  in  oos,  a  quibus  tantum  facinus  immissum 
vel  constiterit  perpetraaun,  sua  iiistantia  dignam  faciat  exerceri  vindictam. 


III,  3. 

(fregorius  I.  papa  lohanni  ubhuti  (S.  Luciuc  Sijruciisauo)  scrihit  dc  lionifutio 
prucposito  ordinando,  de  tunicu  S.  loliannis  trunsmittcndn.  dc  causa  Floriani  finiendu. 
Addit  dc  disciplinu  monachorum  ct  dc  najotio  quodam.  .  ')92,  Sept. 

Codtl.  B  et  r:  Iiulictio  X.  XI.  cup.  42  (Ind.  XI.  citp.  3). 

Edd.  M:  Lih.  IIL  ep.  3;  G:  Lih.  IL  Iml.  XI.  ep.  3.  -   Iiiffc   2^y/.    I-J07  l(i42j. 

GKEGORIUS  lOHANNI  ABBATI. 
I  etiit  dilectio  tua,  ut  frater  Bonifatius^  in  monasterio  tuo  a  te  debeat  praepositus 
ordinari ',   quod    ego    valde    miratus    sum,  quare    non  ante    factum    est.     Nam  ex  quo'' 
illum  tibi  dari  foci  iam  eum  ordiiiare  debuisti. 

///,  3     »}  liino  (.pru  huic  rei)  ed.  pr.  '')  amplicetur  r  1.         <=)  devet  {corr.  iu  debet)  £  1.         d)  jnS 

U  1,  r  1.  2;  marglni  adscribunt  viro  inagniKco  li  1,  r2;  uiro  memorAhiVi  lei/unl  B*  1,  edd.  pr.  G.  ")  coerctionc 
edd.  pr.  G:  {G.  in  manj.:  al.  eoercitione).  ')  iniunoximus  li  1.  ?)  {lirigeremus  (oni.  ilebuissemus) 

ed.   G.  '')   Epypliaiiium  Jiac.  (cDrr.  in  subdiac. ;   li  1.  'I  illuo  edd. 

III,  3     in  titulo  cnrr.  lohanne  in  lohanni  U  1.  "■)  ISonifacius  r  L  2,  edd.  ^]  ex  eo  quo  B  1. 

III,  2  Transmissa  sine  didjio  per  Epiphanium  suhdiaconum;  cf.  cp.  prtuxedentem.  —  De  Paulo, 
epi)<copo  Nejjesin^,  ct  Scolastico,  iudice  Campanitic ,  cf.  quae  p.  i5*'  in  notis  ad  ep.  III,  1  moniiimiis. 
1)  De  iim  tantum  loquitur  papa  sujmi  in  ep.  III,  1. 

III,  3  T)e  loliannf  abhute  cf.  ep.  I,  67  iiiA.  I  et  cp.  VII,  36,  cr  qiiti  tliiiciiniis,  ciiin  mwAsf  montt- 
steriiim  S.  Luciae  Syracusaniim.  l)  lionifatium,  de  quo  tdias  nihil  rcfcrtur,  praejiositum  mea  scntentia 

poscebat  ahbas,  ut  a  najotiis  saecularihus piudlo  liberior  fieret.  Cf.  ep.  I,  67  not.  1.  2.  Ita  etiam  Gussanrillaeits 
expliait  praepositum:  'cuius  seciMultim  ahhatem  curti  erat  domus  et  servandae  pecuniae'.  His  inmerito  ohlocitti 
sunt  Maurini,  citantes  Begulae  S.  Benedicti  c.  65  tle  Praeposito  monasterii. 


INDICTIO  XI.  SEPT.  (III,  •>.  3).  161 

Df  tiinic;i  voro  sancti  loliannis  '  oniniuo  j>rato  suscepi,  quia  .soUicitus  fuisti  niihi 
indicarc.  8ed  studcat  dilcctio  tua,  milii  ipsam  tunicam,  aut  quod  est  mclius,  eundcm 
episcopum  qui  eam  liabct  cum  clcricis  suis",  cum  ipsa  ad  me  trasnnttiTC.  quatenus 
et  benedictionc  tunicae  pcrfruaniur.  ct  dc  codem  cpiscopo  vcl  clericis  mcrccdcm  liabere 
valeamus. 

('ausam''  vcro.  (|U;ic  cum  Flori;inc)  vcrtitur.  incidcrc  vojui.  ct  i;im''  ei  vel  octo- 
ginta  solidos  mutuos'^  dedi  ^.  Quos  ille  credo  disponit  sibi  pro  mon;istcrii  debito 
recompensari,  et  omnino  volo  eandcm  ciiusam  decidi.  Quia  Stephanus  ch;irtuhirius ''  ^ 
dicitur  imminere,  ut  eam  praedictus  Florianus  in  pubiico'  transfcrat,  et  grave  nobis 
est  cum  publico  litigarc.  Unde  necesse  nobis  est  aliquid  cedere.  ut  possinms  eandem 
causam  ad  compositionem  ])crduccrc.  (^uod  dum  fa<'tum  fucrit  dilectioni  tuae  Deo 
auxiliante  nuntiabimus «. 

De  fratrum  vero  animabus  oninino  esto  sollicitus.  iSufficit''  iam'  quod  opinio 
nionasterii  per  vestram  neglegentiam  inquinata  est.  Non  frequenter  foras'*  egrodiaris. 
In  causis  istis  procuratorem  *  institue  et  tu  ad  lectionem  atque  orationem  vaca. 

De  hospitalitate  esto  sollicitus.  (juantum  potes  pauperibus  largire,  ita  tamcn  ut 
serves,  quod  Floriano  restitui  debeat. 

In  ipsis  autem  fratribus  monasterii  tui  quos  video  non  invenio,  eos  ;id  lectionem 
Viicare.  Unde  considerare  necesse  est,  quantum  pcccatum  est,  ut  ex  aliena  obhitione 
Deus  vobis  alimoniam"  transmiserit'",  et  vos  disccrc"  Dci  niandata  ncglegiitis. 

De  sex  vero  unciis  domus^,  si  authenticam"  chiirtulam  non  videmus,  ad''  cxem- 
plaria  nil  possumus  facere.     Sed  Florentino  Dei  famulo''  praeceptum  transmisi.  ut  si 

")  add.  et  edd.   0.  M.         ^')  causa   li  J,  r  J.  '')  etiain  11  l.         'M  imituo  ed.  jn:         ■-)  SteplKu.uni 

fluiitiilai-iuni  codd.   (corr.  e.r.  cartulanum  r  2).     Seijuur  edd.    G.   M.  '1  iniblicuni  cd.  M.  S)  uuntia- 

inns  r  'J .  {II  1  corr.  in   uuutiabimus),    ed.  pr.  '')  sufticiat   cdd.   G.  M  ')  etiani   /.'  /.  ''I  furis 

H  J.  1)  alimonia   /•  ;.  "')  transmiserat  /•  J.  ")  dicere  corr.  in  iliscere  H  I;    om.  discere  ed.  pr. 

'^)  utlienticjun    /•  /.  1')  ant   edd.  G.  M.  M)  .Scijuor  lcclionem  vtdgatam  edd.   G.  M.     Sed   amhirjo, 

unuon  ia  reijislro  uulhetUico  siijla  de  fa  rel  (le  faiu  (de  fainilia.')  scripta  fuerint.  \am  codd.  jirnebenl:  de 
lani  r  >;  mper  l'Tor.  su/ierscr.  de  fa  li  t;  Florentiuo  depraeceptum  r  J;  defensori  sec.  M  Vallc.  11  (i.  e.  upu- 
ijriipltua  cudicis  li  J.'):  om.  haec  sijla  li* J  et  sec.  M  Vatic.  -1  et  V;  de  Fauo  ed.  jir. 

1)  TJc  hitc  Itmica  ftniius  luhaiiitL^  dtnc.  iii  Viltt  Grajorii  I.  lib.  III,  c:  .'i7.  .>'.  .V.i  iitjit.  V"'  narrtd. 
dtttis  fiiisse  veiitcs  sub  altari  S.  lulumnis  iii  basilica  Constimtiniaiui  scrratiis,  dc  qtiibus  particuhis  jiro 
sacris  reliqiuis  temporc  posteriuri  concedebant  papae.  lielati^  miracuUs,  quibus,  ut  ait,  restes  usque  hadenus 
cuniscare  iirubantiir,  ita  prosequitur :  'harum  iiuicleiii  vestiuui,  sicut  opinor.  iiltcni  quiie  strictionbus 
UKinicis  constiit.  veviiciter  b.  lohannis  est  tuuiia,  (lUiiui  b.  Gregorius  suo  tciupore  qiiodam  episcoiio 
ileferente  suscepit'.  Attei-am  rero  largiuribtis  manicis  ct  iiotius  dalmaticam  dicciulam,  S.  Pascliasii  esse 
credit,  commune  noimn  aiitem  ex  eo  fhcxisse,  quod  sub  S.  lolmnnis  attari  comu.etiidiimliter  recondaiitur. 
'Nain  quod  earum  altera  lohannis  evangelistae  non  autera  baptistac  sit,  nemo  est,  qui  dubitet:  prae- 
sertim  cum  omnis  sapiens  noverit,  biiptistam  camelorum  pilis  pro  vestibus  usum  fuisse.  Evangelistam 
vero  ...  sine  Siicerdotiilibus  esse  nequaquam  vestibus  potuisse.  Si  ixutem  dicitur,  quod  tuniea  et 
dalnnitica,  quia  pontificiilia  sunt  indumenta,  ut.nxque  S.  lohannis  credi  debeiint.  considerandum  est, 
quia  Gregorius  lohanni  iibbati  non  dalmaticam  sed  tunicam  nominavit:  qui  si  dalmaticani  quo(iuc 
S.  lohiinnis  fuisse  sentiret  eius  tunicam  quaerens,  consequenter  hiibere  se  ipsius  dalmaticiim  non 
taceret.     Haec  de  S.  lohiinnis  vestibus,  de  quibus  a  quaniplurimis  dubitatur'.  2)  solidos  mutuos 

dedi  =  solidos  mutuos  acceptos  rcddidi.  Econtra  dictiunem  mutuum  accipere,  fiicere  =  iimtuari,  luibes  rn 
ejip.  I,  4>  ji.  64,    JO -!■'>,   VII,  J3.    IX,  JOS.  2411;   mutuas  pecuniiis  exigere   iii  cji.   IX,   Wo.  3)  De 

Steplumo  chartulario  marinarum.  td  dicititr,  cf  epp.  II.  2'.i.  V.  3)}.  41  Cf.  cp.  I,  67  itot.  I.  2.  5)  T)c 
roce  aliimnia  qetieris  femiidni  et  neiitrius,  c/'.  Bo.:iere  Lib.  diurn.  p.  36  et  Bictieil  (jencr.  des  Fu^-iimlen  n.  67 J. 
Infra  in  reqistro  ride  ejip.  VI.  4.  4S.   IX,  JS3.  6)  Cf  ep.  I,  42  pi.  67  it.  1  et  eji.  II,  23  mt.  2,p.  JJ3;  sex 

iyitur  tutiaie  doinas  inediam  doiimm  siijnificanl.    Vide  Marini  I jxqnri  passiiu  jiji.  J27>.  J6f<.  J3'J.  J'JS. 

Keg.  Greg.  1.  'i^ 


162  GHEGOHII  I.  REGISTHI 

ei    veritas   fonstitoi-it ,    cnsdein    sox    unoins    vobis   restituat.      (iuiljus  restitutis  reliquas 
vobis*  sex  uncias  '  aut  in  eniphyteosin''  danuis,  aut*^'  reditus  conimutamus''. 


III,    J. 

Gregorius  I.  papa  Bonifatinni ,  ciumipuin  lUiegiaiscm ,   vtiscricordiae   opcrihus  bcne 
merituin  laudat.  i>'J'^,  Sept. 

Codd.  B  et  r:  Indidio  X.  XI.  aip.  48  (Iiid.  XL  aq<.  4). 
Edd.   M:  Lib.  III.  ep.  4:  G:  Lib.  II.  Iiid.  XI.  ep.  4.   —    Idfft  Keij.   120S  (H4H). 

GKEGORIUS  BONIFATIO  EPISCOPO  REGIO. 
(Juibusdam  venientibus  agnovi,  fraternitatem  tuani  misericordiae  operibus  velie- 
menter  insistere.  Atque  omnipotenti  Deo  gratias  retuli,  quia  iuxta  egregii  praedica- 
.Thess.  .^,8.  toris  vocem  'nunc-' vivimus,  si  vos  statis  in  Domino'.  Sed  illud  mentem  meam  fateor 
non  leviter  momordit,  quod  eadem''  opera"^  multis  vosipsi  nuntiastis''.  Ex  qua  re 
collegi,  quod  mens  vestra  non  studeat  Dei  oculis,  sed  humano  iudicio  placere.  Unde 
necesse  est  frater  karissime,  ut  cum  bona  exterius  agis,  haec  interius  cum  magna 
cautela  custodias,  ne  appetitus  placendi  hominibus  subrepat,  et  omnis  labor  boni  operis 
incassum  fiat.  Nos  enim  qui«  sumus.  quibus  placeri  ab  hominibus  quaeritur?  Quid 
namque  aliud  quam  pulvis  et  cinis  sunms?  Sed  illi  tua  fraternitas  placero  desideret, 
qui  et  non  longe  est  ut  appareat,  ot  omne  quod  retribuerit  finem  nullo  modo  habebit. 


MENSE  OCTUBRIO  INDICTIONE  XI. 

III,  5. 

Grcjioriii.^i  I.  jiapa  1'ctro,  sidnHacono  (rcetori  patriinoHii)  (Jani/ianiac,  dc  ridiia  qiiadaiu 
contra  Deusdedit,  ijenerum  Fclieis  de  Ortieello,  tuenda  niandat.  ■'t.K^,  Oct. 

Codd.  R  et  r:  Indicfio  X.  XI.  r<ip.  44  (Ind.  XI.  cap.  .'>). 
Edd.   M:  Lili.  IIL  ep.   r, ;  G:  Lih.   II    Iiid.   XI  rp.  5.  —   Inffr   Itrij.   IMH  (S44). 

"I  uni.   vubi.s  cJd.  '')   emfyteusiu  /■  /.  2  (curr.  /u  eniiyteosiii  /•  Jl:  .anipliyteosiii  /n  ras.  R  I ;  meiiiitedsin 

11*  I;  aufiteiis  cd.  pr.;  empliyteusiiii  edd.  U.  M.  i^l  tidd.  iii  edd.  /ir.   G.  '')  corr.  ex  commutemus  r  2. 

III,  4  in  titiilu:  lionifacio  /•  /.  -',  edd.  —  presliytero  (//»•«  episcopo)  sec.  M  Vatic.  B.  —  liegino 
(teste  ed.  M)  Vatic.  A;  Kegitano  Xorm.  Curb.  ct  Vatic.  I)  (ed.  M);  Regionis  ed.  jir.;  Regiensi  edd.  O.  M. 
»)  corr.  in  tunc  K  1:  tunc  ed,  Venet.  'm  en.nilem  R  1,  r  '2  (delel  n  R  1)  ;  tantam  cd.  pr.  <:)  operani  r  2, 
ed.  jir.  '')  nuntiatis  ed.  M.  ")  ijuiil  cd.  pr. 

Meuse  cet.  om.  Iianc  leiupuris  nutaiii  H  1:  add.  eam  in  Jiiie  ep.  III,  4  r  J.  2  (et  sec.  M  Colli.  el 
Turon,  S.  Gat.),  ubi  lejitur  octb.  De  forma  quain  recepimus  cj'.  siipra  jiji.  -1,  ?')'•  '10,  8  cet.  Item  ad  ccdcem 
ep.  praecedentis  Data  mense  octolirio  ind.  XI.  R* J,  ed.  pr.;  Mense  Octobri  iud.  XI.  edd.   0.  M. 

J)  i,  r.  idfrrniii  mrdiiiin  parfrin. 

III,  4  IJe  pnuideccssore  Bonifiitii ,  Lnrio  Hlmiietim  epi.mim,  iii  rp.  lll,  4:s  refertitr;  de  Bonifatio 
priirlrren.  iii  ejip.  IV,  5.  VI,  10.  IX,  J2'.i.  j:i4.  Jfense  Septendni  n.  .V.i.)  ri  piipii  ecclesiain^  Carmensem 
ciim  Rhetfiensi  comunctam  subicit  (ep.  VI,  JO);  mense  Aprili  a.  ■'>'.)'.)  pnrpter  deri  Rhepiensis  i/uerelas 
cpiscajios  qnosdam  Bruttioritm,  iit  de  Bonifatio  cleroque  suo  imlicent,  deleyut  (epp.  IX,  120.  J34).  —  Rhegium 
(nunc  Ref/t/io  in  ora  freti  SicuK,  ex  adver.io  Messanae)  qimmrvi  ad  urlics  Bniffiurinn  /irrtinehtd  (cf.  cpp.  IX, 
J29.  J.34),  tamen  interdum  Siculis  adnumerabatur.     Cf.  ep.  VII,  !i), 

III,  5    De  Petro  vide  cp.  III,  J. 


INmcTrO  XI.  SEPT.  (III,  .1  4).  OCT.  (III.  f).  fi).  ir,3 


GliEGORIUS  PETRO  SUBDIACHINO  CAMPANIAE. 
Oicut  iii  iudiciis  laicorum  privilegia  turbare  noii  cupinms,  ita  eis  praeiudicantibus 
mociorata  te  volunms  auctoritate  resistere.  Violentos  namque  laicos  coercere  '-'■  non 
contra  leges  cst  agere,  sed  legi  ferre  subsidium.  Quia  igitur  Deusdedit,  gener  Felicis 
de  Orticello  ',  praesentium  latrici''  violentiam  dicitur  inrogasse,  praefatamque  rem  in- 
lieite  detinerc,  ita  ut  viduitatis  eius  deiectio  non  misericordiam  provocare,  sed  eius 
inveniatur  roborare'' malitiam,  praecipinius  experientiae  tuae,  ut  tam  contra  praefatum 
virum,  quam  in  ceteris  causis,  in  quibus  se  assei'it  praefata  femina  praeiudicium 
sustinere.  nnstrae''  ei  solatium  tuitionis  impendas.  Nec  a  quolibet  eam  praegravari 
permittas,  ne  vel  ea  quae  tibi  salva  tamen  aequitate  mandantur,  in  aliqua  inveniaris 
partc  neglegere,  vel  viduis  aliisque  pauperibus,  dum  iliic  auxilium  noii  invoniunt.  ex 
huius  itineris  protiigentur"  ionginquitate  dispendia'. 


III,  6. 

Gregorius  I.  paj)a  lohanneni,  Primae-Iustinianue  episcojnim,  in  dies  iriginla  cxcom- 
municat,  qiwd  Adrianum,  ejnscojnim  Thebanum ,  ab  lohannc,  Larissaeo  episcopo,  iniuste 
condemnatum  ideoque  provocantem,  ohiectorumqne  eriminmn  non  convictum,  sacerdotio  orhave- 
rif.      IJt  Adrianum  suo  loco  restituat  iuhet.  '>92,  Orf. 

Godfl.  R  et  r:  Indictio  X.  XI.  cap.  45  (Ind.  XI.  ctip.  (S). 

E(W.   M:  Lih.  III.  cp.  (!;  G:  Lih.  II.   ImJ.  XI  cp.  (!.  -  iKffr  Reri.   TJW  (S40l. 

III,  r>     a)  coliercere  A' 7.  'M  ,ori:  1,1    hitnri   //  1.  f)  pn.l.aro  /,'  /.  A)  tuue  f/.   pr.  M; 

tnae  in  mari/.  ed.  Q.  ^)   ciirr.  e.r  prcitligctiir  //  / .'  ]ir(illigetiir  //*/,  '■(/.  /ir.  ')  ilispeiiilinni  //*/,  ecl.  }>r. 

1)  Orticelhim  loci(s  iijnotus. 

III,  (1  Una  cum  ep.  III,  7  trammisxu.  Qnniii  ep.  III,  7  ile  eaclem  canm  conifcriptam  citm  nostra 
coHfems.  —  lohannes,  episcopus  Prinuie-Iustiiiiiiiiue,  llhjrici  iit  e.c  epp.  )',  lu.  lil  patet  primas  et  i'icarius 
papue  ibidem  cimstitutus,  plures  praeter  nostram  accepit  a  Gregenio  ejnstolas:  V,  l(i.  VIII,  10.  IX,  150. 
XII,  10.  In  ep.  V,  S  (Oct.  a.  594)  Sardicemem  episccypum  eius  cn-dinationi  subiectum  esse  ndemus.  Ep.  XI,  29 
(Febr.  (iOl)  aejirotum  eum  ostendU.  De  temjm^e  (pio  lohannes  sedem  suam  regere  coeperit ,  cf.  epp.  I,  4^ 
et  r,  /(/.  lit.  —  Prima-Iustiniana  (alias  Adiridas,  nimc  vero  Locrida  in  Albania,  olimurbs  Macedoniae  ad 
Lichnidum  lacum  inter  Dyrrachium  et  Tliessalonicam  sita),  ab  lustiniano  imperatore  nomen  et  sedem  metro- 
politanam  accepit.  Vide  Novell.  11  (ed.  LingenthaJ  19):  'De  privilegiis  archiepiscopi  Primae-  lustiniatuxe 
et.  sede  pn^aefecti  praetorio  Illyrici  in  Pannoniam  secundam  id  est  Primam  -  lustinianam  transferenda : 
aniistes  PrimM-Iustinianae  metropoKta  et  archiepiscopus  fiat  et  ceiiae  provincMe  sub  eius  auctoritate  sint, 
Daciae  (mediterrama  et  ripemis),  Moesia  seciinda  (superior),  Dardania,  PraevaUtana,  secmula  Macedonia  et 
pars  secundae  Panmoniae,  quae  est  in  Bacensi  civitate'.  Cf.  Novell.  1.31  (Lingenthal  151)  m  qtia  tota 
Panmnia  iwminatur  ad  diocesim  eius  pertinens  et  secundam  constitutionem  Vigilii  papae  (deest  in  ntraquc 
Regestorum  Bom.  pontif.  editione  laffei)  episcopi  Prima- lustinianei  vicarii  apostolici  denuntiantur.  Sed 
cf.  (j^uae  sujtra  de  lUyrici  ecclesiastica  administraiicme  ad  ep.  I,  43  in  mta  disseruimus.  Leo  I.  papa  sex 
metropolitanos  per  Ulyrici  proiiinciam  distim/uit  (ep.  XIII),  et  Gregenrii  I.  tempore  nanquam  pivrincia  illa 
prnetm-iana  %mi  prinmti  subiecta  erat,  ut  epp.  VIII,  10  et  IX,  150  satis  p/robant.  Igitur  diocesis  metro- 
politana  lolmrmis  Illijricum  p^-oprie  dicta  i.  e.  pars  Illyrici  occidentalis  fuit.  Cf  quae  niiper  fusius  de 
Illyrici  rebus  ecclesiasticis  disseruit  Wisbaum  in  coinmeiitnriohi  Die  irichtigsten  lUchtiingen  und  Ziele  dcr 
ThiWglicit  Gregm-s  des  (xrossen,  Kiiln,  1S84,  p.  29  seg. 

21* 


164  GREOORn  I.  REOISTRI 


GREGORIUS  lOHANNI  EPISCOPO  PRIMAE  IIJSTINIANAE. 

J  ost  longas  tribulationes,  qiias  Adrianus''  Thebanae''  eivitatis  episcopus  '  a  con- 
sacerdotibus  suis  veiut  ab  hostibus  pertulit,  in  Ronianam  eivitatem''  confugit.  Et  licet 
adversus  lohannem  Larisseum''  episcopum  ^  eius  fuisset  prima  suggestin.  non  ab  oo  in 
causis  peeuniariis  reservatis  legibus  iudicatum^.  tamen  post  haec  magis  contra  pcr- 
sonam  fraternitatis  tuae,  a  qua  non  iuste  se"  sacerdotii  gradu  flagitabat  esse  deiectum, 
gravissime  querebatur.  Sed  nos  indiscussis  petitionibus  non  credentes  eadem.  quae 
apud  lohannem  fratrem  et  coepiscopum  nostruni,  vel  quae  apud  fraternitatem  tuam 
sunt  acta,  relegimus.  Et  quidem  de  niemorati  lohannis  episcopi  Larissei^  iudicio.  quod 
fuerat  appellatione  suspensum.  satis  et  piissimi  rerum  domini*  ad  Corinthi'?  episcopum"' 
missis  iussionibus  decreverunt,  et  nos  quoque  per  praesentium  latores  epistolis  nostris 
ad  prnefatum''  lohannem  Larisseum'  directis  Christo  auxiliante  decrevimus".  Cum 
diversi  disceptatione  iudicii,  cuius  examinationem'^  tibi  imperialia  iussa  tradiderant,  et 
inspecta  gestorum  apud  lohannem  episcopum  dc  crimiualibus'  habitorum  serie'"  ven- 
tilaris",  i-epperimus,  prope  nil  te  quod  ante"  nominatas  indictasque  tibi  causas  adti- 
nuif  exquisissei',  sed  machinationibus  quibusdam  testes  adversus  Demetrium  diaconem"' 
in  danmatione^  eius'  episcopi  produxisse,  qui  euin  de  iilo.  quod  nec  audiri  fas  est 
dicentem  se  audisse"  testimonium  periiiberent.  Quod  dum^'  praesens  Demetrius  contra- 
diceret  se  dixisse,  adversus    sacerdotalem    morem   disciplinamque    canonicam   (b^iectum 

///,  II     ^)  Hadri.aiius  r  2.  edd.   G.  M.  •>)  Thebaiile  B*  1,  ed.  jir.  <l  iii  Rniiuii.i  civitate /,'  / ; 

"/.   luljem  (/((0  IJumana  civ.)  in  mary.  ed.   (I.  <')  Laiisenm  Tt*  1:  Larissaeum  edd.   (!.  M.  <■)  tidd- 

a  edil.   (i.  M.  f)   Larissae  edd.  G.  M.  8)  C!orinthii  ed.  pr.  '')  prephatnm  1!  I.  ')  Larissaenni 

edd.  G.  M.  ^)  exameu  ed.  M  ad  fidem  codd.  Norm.  Ilem.  ]'allc.  ')  criminibns  ed.  jir.  '")  seriem 

R  1;    serieque  ed.  pr.;    scite   ed.  G.  ")  Hunc   locum    ed.  M   ex    codd.   Norm.    llem.  Vatic.   sic  profert: 

Cuin  vero  diversi  disceptationem  iudicii,  cet.  .  .  .  ct  inspexjtani  gestorum  cet.  .  .  .  seriem  ventilavimus  quod 
etlain  ed.  G  in  quihusdam  mss.  se  legisse  (.  .  .  seriem  ventilaremus)  in  nola  5  ait.  —  ventilares  r  1;  ventilari 
It  1;    ventilata  Jt*l ,   ed.  pr.;    ventilatis  ed.  (!.  ")  ad   [pro  ante)  edd.   G.  M.  (ad  denominatas  ed.  G  e.r 

ijuibusdam  mss.  in  not.  .5  citat);  vel  a  te  {pro  quod  ante)  ed.  jir.  i')  ainiitnit  -/?*/.  1)  ex(|uisiisse 

ed.  pr.  ')  inetrium    diiic.  {corr.   iii    demetr.)  1!  1.  '')  dampnatione  r  2:    damnationem   edd.  /ir.  M. 

')  eiusdem  edd.  G.  M.  ")  audiisse  ed.  pr.;  andivisse  edd.   G.  M.  '•')  cum   R  1. 

1)  Dc  Adriiinn  epii^copo  Thehmin  cf.  rjip.  III,  7.  P,S.  Cnitm  eius  ciim  mctrnjiolitKiw  episcojio  Ijiris- 
scien  iiiaiidata  essel ,  re  iih  illn  haiid  heiie  yesta,  iiiiii  ii  Pehiriio  II.  pa\m  (iiTS  -  iiilii)  de  iiirisdictione 
Liirissiirii  e.remjitus  esl.  —  Thchae,  nrhs  in  Thesstdia  iinl  juiliiis  Pldhiotide  nd  sinum  Pehisgiewn,  tibi  minc 
Aniiirn.  ■>)  I)e  Inhanne,  episcojm  Lnrissnm,  mctrnpnVdnno  Adrinni,  ride  epp.  III,  T.  V,  HJ.  VIII,  10. 

IX,  l.'jii.  Lorissa,  iirhs  Thessula  (nc  confiindns  eniii  ciiin  ilhi  in  Phthiotide  hnud  prncid  a  siini  MiiUnco 
silii,  iitiiic  nnnqiinm  .^edein  hahuit  episcopnlem.  Maurini:  iii  Pclasiiiolide  nd  Pcneiim  fhirinm)  niinc  etinm 
■iirlts  ninijnu  et  fli/rens  einsdem   nmninis  (turdce  leni.icliehr  Fniiar).  o)  jSfescimiis  de  qua  rexerratimie 

iitinliir,  ciiiii  qiiae  le.c  lustiniani  Norell.  /2.5  fLinrienthal  !.',.'>)  caji.  .S  jn-aesd-ihit:  'J}.X'  ovife  iniQ  r/)'os 
j(iiijUitii/.i]i  i'i  iyx'/.iiiii<[ixijg  iihldi  iTtiaxoTtoy  77pns"  aQ/oyja  no'Miix6v  ij  ar^aininixoi'  ttxovrii  ij  &iiiy€atttti 
i]  nttfiiaritattiti  di/n  JaarAixi]';  zf>.f i'iif(iK"  evy/MQovftet'  cet.  in  hac  cnusa  ohsercata  esse  ridcantiir.  ■1)  i.  e. 
imjiei-ator  Mauricins :  cf.  p.  <s,  4.1.  ',)  i.  e.  Ana.itasium ;  cf.  ep.  I,  36.  j).  39,  46.         6)  Videas  cj>.  III,  7. 

T)  De  «(((sw  pecuniariis  atque  criminaldnis  diacones  quidam  Adrianuni  e^piscopum  siium  ad  Mauricium 
iiiipnritnrein  deferunt.  A  quo  Larissaeo  ejyiscopo  iudiciutii  delegaiur,  ita  ut  sententiam  in  re  pecuniaria 
fcral ,  ct  de  criminibus  eidem  sug<jei-a.t.  ,Sed  iniuste  in  criminalihus  causis  diudicatum  est  et  p^-irileiiio 
iirdiiiis  nnii,  obserrato  in  pecuniariis.  Itaqiie  ah  imperatore  suspensionem  iudicii  et  cdisolutionem  in  rehiis 
jiecuniariis  Adrianns  impctrnril.  Sed  nnii  jintcl,  qini  rnfione  deniio  lohanni  Priinne-Iiistiniaiiio  ejnscojxi 
endeiii  res  nnn  snhim  criiiiiiiiilis  sed  et  jieciiiiliirin  diiiidicniidn  coiiimi.^.^n  fnerit.  Ilnqiie  'fiestn  (iit  nos  dicimiis 
')iriilninlliiiii')  apiid  Inliinnicm  Larlssnciiiii  hidiilii'  llrriiiii  rriililiiln  siiiil.  Cf  Wi^hiiiiiii  iii  dissnialiinie 
sapra   laiiiliitn  p.  Hl. 


INniCTTO  XI.  0(T.  (III.  C.  7).  165 

honore  suo  diaconem  proconsuli  provinciao  tradidisti-''.  Qui  cuni  multis  laniatus  ver- 
beribus '  adversus  episcopum  suum  forsan  aliqua  potuisset  tormentorum  necessitate 
mentiri,  usque  ad  finem  negotii  nihil  eum  de  his''  de  quibus  interrogabatur  penitus 
invenimus  fuisse  confessuiti.  Sed  nec"^  alia  in  gestis  ipsis,  sive  per  depositionem  testiuni, 
sive  per  Adriani''  professionem,  quod  ei  potuisset  obesse  repperinuis.  Sed  tantum  fraterni- 
tas  tua,  nescio  quo  mentis  motu,  divino  humanoque  iure  contemto  abruptam  protulit  in 
eius  damnatione  sententiam,  quae  licet  non  esset  appellatione  suspensa,  contra  leges" 
canonesque  prolata  ipsa^  non  poterat  iure«  subsistere.  Postquam  tamen'',  ex  abundanti ' 
ot''  appellationem^  tibi  constat  esse  porrectam,  mirati  sumus,  quur'  nec  homines  tuos 
secundum  cautionem^  Honorato  diacono  nostro*  per  responsales  ecclosiae  tuae ''  ex- 
positani,  qui  tui  iudicii  rationem  potuissent  reddere,  transmisisti.  Quod  factum  te  vel 
de  contumacia  vel  de  conscientiac  trepidatione  redarguit.  Sic"'  igitur  liaec  quae  nobis 
oblata"  sunt  veritate  vallantur",  quoniam  occasionem''  vicium  nostraruin''  ronsidcramus, 
vos''  iniusta  praesumere.  Dc  his  alias"  secundum  id  quod  a  nobis  dolibcratum  fuerit 
Christo  auxiliante  decornimus'. 

Quod  vero  ad  praesens  adtinet,  cassatis  prius  atque  ad  niiiilum  redactis  prae- 
dictae  sententiae  tuae  decrctis.  ex  bcati  Petri  apostolorum  principis  auctoritate  decerni- 
mus,  triginta  dierum  spiitio  sacra  te  communi(me  privatum  ab  nmnipotonti "  Deo  nostro 
tanti  excessus  veniam  cum  summa  poenitcntia  ac  lacriniis  oxorare.  (Juod  si  hanc 
sententiam  nostram  te  cognoverinuis  implessc  reniissius,  non  iani  tantum  iniustitiam, 
sed  et  contumaciam  fraternitatis  tuae  cognoscas'  adiuvante  Domino  severius  punien- 
dani"'.  Praefatum  vero  Adriauuin''  fratrem  et  cocpiscopum  nostrum  ex  tua  sontentia 
ut  diximus  nequaquam  canonibus  iieque  legibus  subsistente*  damiiatuiii ,  iii  suo  loco 
atque  ordine' reverti  Cliristo  coniitante  disponimus,  ut  nec  illi  fraternitatis  tuae  noceat 
contra  iustitiae  tramitem  prohita  sententia,  nec  caritas  tua  pro  placanda  futuri  indig- 
natiiuio  indicis  incorrecta  rciuanoat. 


III.  7 

Grngoriufi   I.   papn    lohnnncm,    Lnrissnenin    episcoptim,    reprehcmlit ,    quod    iniusir 
Adrinnnm,  episcopnm  Tliehannm,  condemnaverit.  e  iurisdietione  eins  a  deecssore  sno  ercmptmii. 

•>)  ed.   M  aihiokd  :  tren   Vatic.    tradidisti  rel  tr.adiilistis,  Hfd  ipsii   aim  ed.   G  recqiit  ti-adiilisse.  *')  de 

his  om.  edd.   G.  M.  i--)  „e  J!  I.  '•)  lliidi-iaiii  /■  J.  edd.   G.  jV.  «)  (idd.  taineii  edd.   G.  M.         f)  ijiso 

r  :i,  ed.   G;  \\)S(>    tainen  ed.  ^ir.  «)   in    ro    codd.    {<-oir.  oiilcni    iu    inre    /.'  /,  r  -J).       Srri.hti    iiiro    ciim    edd. 

h)  aiitem  edd.  i)  habiindanti  R  1.  ^)   ct  om.  edd.  •)  sic  M  1,  rJ;   cnr  /■  /,  edd.  '»)  sic  r  1.  J, 

(sec.  ed.  M)  yorm.,  ed.  pr.;  si  li  1,  edd.  G.  M.  ")  aljluta  r  1;  aperta  ed.  O.  ")  corr.  er  hellantur  ]S  7; 
lallantur  ed.  pr.  l>)  corr.  in  ocoasione  U  1;  occasione  edd.  'i)  vitium  nostrorum  r  I ;  corr.  vitium  nostrarum 
in  vitiorum  nostrorum  )•  2;  virium  vestrarum  ed.  jir.  ')  nos  r  -J,  Norm.  (see.  ed.  M),  ed.  pr.;  nos  iniusta 

non  )■  1  ei  (sec.  ed.  M)  tres  Votlc.  Ed.  G  hinas  leclione-i  rarias  in  mart/.  notat:  nos  iniusta  ita  non  el 
vos  iu   nos   iniusta   praesumere.  *)  alia    ed.  pr.  ')  decrevimus    ed.    pr.;    decernemus    edd.    G.    M. 

")  omnipotente  11  1.  ••)  add.  ed.  pr.  vindicandam.     .Sin  autem.  " )  puniendum  R  1;  corr.  in  jiiuiion- 

dam  r  :i.  ^)  Hadrianum  r  J,  edd.   G.  M.  .v)  subsistentiljus  ed.  pr.;  exsistente  edd.   G.  M.  '■)  in 

snnm  locum  .atque  ordinem  edd.   G.  M. 

t)  Cf.  qiias  Augetins  citnt  leges  in  Codic.  libr.  9,  tit.  41,  uhi  inter  alios  clerici  a  tmtura  exeipimiiiir, 
et  Norell.  1J3.  c.  19.  2)  Ut  aniea  contra  Larissaeum  episcopiim  Adrianus  appellarerat  contendens 

.fine  ordinis  .tni  pririlegio  se  iiidicatiim  esse  (qiiod  et  impei-atm-  et  papa  rectum  esse  confirinamrimt),  ita 
post  contra  lolmnnem  Primac  -  Justinianae  e]nscopiim  de  ininsta  ratione,  ipin  crimen  smim  proharetur. 
:i)  ])e  caiilioiic  (•/:   II.  .■J.S'  p.   i:i7.  not.  7.  cl  cp.  IV,  J  cel.  4)  I)e  Hiiiiondii  dinciinn  cf  cp.   I.  H.   p.  S. 

liiil.  11.   I,  47  cel.  oj  Cf  ep.  II,  i,J.  p.    triil.  nnl.  4. 


166  rT&EGOmi  I.  REGISTRI 

Stib  exeommunicatioms  poena  deceniif,  nt  eausac  confra  Adriamim  atit  a  responsalihus 
Romanis  Constantinopoli  residentihns ,  md  ah  i])sa  apostolica  sedc  decidanfur.  Adriano 
in  integrum  restitido  ecclesiae  Thebanae  hona  reddat.  692,  Ocf. 

Codd.  R  et  r:  ImJidio  X.  XI.  cctp.  46  (Ind.  XI.  cap.  7). 

Edd.  31:  Lih.  III.  cp.   7;  G:  Lib.  II  Ind.  XI  ep.  7.  —  Lt/}e  Rqj.  riU  (S4r,). 

GREGORIUS  lOHANNI  EPISCOPO  LARISSEO. 

rrater  noster  Adrianus%  Thebanae*'  civitatis'  episcopus,  ad  Romanam  urbem 
veniens  lacrimabiliter  est  conquestus,  de  quisbusdam  se  capitulis  a  fraternitatc  tua 
necnon''  lohanne,  primae  lustinianae  episcopo,  non  legitime  neque  canonice  condem- 
natum.  Cumque  per  diuturnum  tenipus  nuHam  diversae  partis  videremus  ^"  hic'  ad- 
venire  personam,  quiR  eius  debuisset  obiectionibus  respondere.  necessario  cognoscendae 
veritatis  intuitu,  ea  quae  penes  vos  acta  sunt  relegenda  tradidimus.  Ex  quibus  cog- 
novimus  lohannem  atque  Cosmam  diaeones,  unum  pro  lubrico  corporis,  alterum  pro 
fraudibus  ecclesiasticarum  rerum  proprio  depulsos''  officio.  de  pecuniariis  criminali- 
busque  capitulis  adversus  eum  piissimis  nostris  imperatoribus  suggessisse.  Qui'  per 
iussiones''  suas  te  vohierunt,  servata  videhcet  iuris  canonumque  districtione,  cogno- 
scere,  ita  ut  de  peculiariis'  quideni  ferres  firmam  iure  sententiam:  de  criminalibus 
vero  eorum  clementiae  habita  subtiHus'"  examinatione  suggereres ".  Quod  si  tam 
rectas  iussiones  tua  fraternitas  rectis"  quoque  mentibus  accepisset,  nunquam  viros  pro 
suis  excessibus  proprio  remotos''  officio  atque  iam  inimicantis''  animi  ad  accusationem 
passim  sui  suscepisset  episcopi,  maxime  cum  ex'  suggestione  piissimis  oblata  dominis. 
eorum  sit  detecta  fallacia,  quia'  cum  consensu  omnium  clericoriim'  contra  suum  ponti- 
ficem  se  suggessisse  professi  sunt. 

Post  haec  tamen,  ut  breviter  quaedam  strictimque  quae  apud  te  sunt  acta  per- 
curram",  primum  capitulum  penes  fraternitatem  tuam  motum  est  Stephani  Thebani 
diaconi,  cuius  vitam  quasi  sciens  turpissimam  Adrianus^'  episcopus  non  eum  sui  ordinis 
iionore  privaverat.  Qiiod  capitulum  nullus  deductorum  testiuni  ad  Adriani  episcopi 
dicit  porvenisse  notitiam ,  nisi  quod  sohis  Stephanus  turpis  vitae  suaque  professione 
danmabilis  dicitur  esse  confessus.  Secundum  capitulum  adversus  eum  videtur  esse 
propositum  de  infantibus  eius  iussu  a  sacri  baptismatis  susceptione^''  prohibitis.  atque 
ita  inabluta''  sorde  peccati  defunctis»'  in  tenebris.  Sed  nullus  adversus  eum 
deductorum  tcstium  professus  est,  nosse'-  se  tale  aliquid  ad  Adriani  episcopi  per- 
venisse  notitiam.  Scd  a  matribus  infantum,  quarum  viri  remoti  pro  culpis  ut  dicitur 
ab  ecclesia  fuerant,  se  cognovisse"  dixerunt.  Sed  nec  inbaptizatos''  eos  mortis 
tempus  professi  sunt  occupasse,  sicut  accusatorum  continebat  invidiosa  suggestio, 
cum  in  Demetriade'' '  civitate  baptizatos  eos  esse  constiterit.  Et  haec  quidem  dc 
criininalibus  causis. 

///.  7     la  lihdo    Ii)haiiue   corr.   in    lohauiii  R  1.    —    Larissaeo  edd.   G.  M.  ^)  Hailriaiius  r  7.  -', 

edd.   G.  il.  '■>  Thebaidae  It*l;  Thebaide  ed.  ;»•.  <:)  civitati  ^ /.  '')  (idd.  a  edd.  <•)  videriiiuis 

(•  /.  2,  ed.  jir.  ''i   huo  edd.  6.  J/.  s)  ita  r  1.  ■>,  li  1  {corr.  It  1  iii  quae) :  edd.  quae.  '')  corr. 

ex  depulsus  /■  :.'.  ')  (|uae  It  1,  r  1.  k)  missiones    ed.   pr.  ')  pecuuiariis    (fort.   rectius)   edd_ 

>")  suptili   It  1:  suiitilius  ;•  2.  ")  suggerere  r  1.  ")  rectus  corr.  in  rectis  It  1.  i')  seniotos  r2; 

amotiis  cdd.   (i.  M.         m)  immutabilis  ed.   G,  uhi  in  marg.:  «/.  inimicantis.  ■■)  et  r  2,  ed.  pr.  ^)  quae 

It  1.  t)  ndd.    haec   cdd.  G.  M.  "|  percurrainus   It  I.  ^)  Hadrianus  r  2,   edd.   G.  M,    ef  sic 

aemper.  «')  succeptione  R  1.  ^\  iu  ablutos  /?  1.  >')  delunctos  codd.  el  ed.  G.  '■]  nosce  It  1. 

^)  recognovisse  (/jco  se  cogu.)  R  1.  '')  inablntos  sec.  ed.  M  4  Vatic.  "^)  Deineditriade  It  I. 

fll,  7  Una  ciiiit  ep.  III,  (i  tninsinis.iii.  ('/'■  dc  caiifa  ct  iis,  qiti  hac  litc  implicati  sttni ,  cp. 
praecedentcin,   idii  fityiiiK   dc   iindcm  rchtis  atipie  personi.f  ci/imiiyi.  1)  Dcmetriiin,   ■itrlin  Tlicxsidiae  ad 

fiiiiiiii   Pclii.tificiim. 


INDIOTIO  XI.  (JCT.  illl,  7).  167 

De  pecuniariis  vero  qualiter  a  te  fuerit  iudicatum,  inquisitio  deputatorum  a  prin- 
cipe  virorum  ef  piissima  iussio  serenissimi  principis''  adtestatur.  Nam  cum  tuam  saepe- 
fatus  Adrianus  suspendisset  appeliatione  sententiam,  quantum  ex  quattuor  testium 
depositionibus  apud  lohannem  priniae  lustinianae  episcopuin  prolatis  agnovimus, 
artissima<^  detrusus''  custodia  libelluni,  in  quo  obiecta  sibi  contiteretur  capitula,  tua 
coactus  est  fraternitate  porrigere.  Qui  quidem  in  porrecto  a  se  libello  de  pecuniariis 
invenitur  tuae  consensisse  sententiae.  Criminalia  vero  medio  quodani  dubioque  ver- 
borum  calle  transcurrit,  ut  et  tua  subiectis  quibusdani  nebulis  frustraretur  intentio,  et 
ipse  porro  nimis  a  confessione,  in  perplexae"  locutionis  obscuritate  refugeret.  Cumque 
porrecta  appellatio  per  homines  eius  ceteraque  quae  penes  te  gesta  sunt^  piissiniis 
fuissent  deportata  principibus,  deputatis  ut  diximus  Honorato,  diacono  sedis  nostrae^  \ 
et  Sebastiano  glorioso  milite''  antegrafeo'^,  cunctisque  examinatis  subtiliter'',  sere- 
nissiniis  est'  ab  omnibus  iussionibus  absohitus.  Sed  nescio,  quibus  niachinationibus 
exquisitis  alia  rursus  est  iussio  principalis  elicita ,  ut  de  cunctis  antefatis  capitulis 
lohannes'"  primae  lustinianae  episcopus  requirens  subtiliter  iudicaret.  In  cuius  iudicio 
omnes  clerici  Adriani  episcopi  et  Demetrius  diaconus  inter  tormenta  professus  est, 
omnem  hanc  contra  Adrianum  episcopum  cahimniam  fraternitatis  tuae  machinatione 
confectam.  ^S^ec  aliqua  de  capitulis  ipsis,  quae  in  tua  audientia  criminaliter  obiecta 
fuerant,  Adi'iano  episcopo  sunt  probata.  Sed  provenit  alia  contra  canones  ac"  legcs 
in  Demetrio  diacono  eius  aliisque  personis"  crudelis  atque  dohisa  discussio,  in  qua 
nihil  penitus''  repertum  est.  e\  (|U(i  snepe  memoratus  Adrianus  damnari  legitime 
debuisset,  sed  magis  ex  quo  potuisset  absolvi.  Sed  de  Johanne  primae  lustinianae 
urbis  antistite  ac  de  nequissinio  eius  damnandoque  iudicio  alias  sumus  iuvante  Domino 
tractaturi^.  Adrianum  vero  episcopum  repperimus  et  tuo  contra  sacerdotaies  niores 
odio  laborasse,  et  nuHo  iure  pecuniariis  in  causis  euni  fraternitatis  tuac^  condemnatum 
fuisse  sententia. 

Quia  igitur  et  ab  antetato  loiuuine  priniae  Justiniauae  episcopo  lontra  ius  cano- 
nesque  depositus  honoris  sui  gradu''  carere  nou  potuit,  in  sua  eum  reformari  ecclesia 
atque  in  propriae'  dignitatis  ordine  decrevimus  revocari.  Et  cuni  oportuisset,  te  ex 
eo  Dominici  corporis  communione  privari,  quod  ammonitione"  sanctae  menioriae  decessoris 
mei  contempta',  per  quam  eum  ecclesiamque  eius  de  tuae  iurisdictione"  potestatis 
exemit*.  rursus  in  eis  aJiquid  tibi  iurisdictionis"  servare  praesumpseris,  tamen  nos 
humanius  decernentes  communionisque  tibi  sacramentum  interim  conservantes  decerni- 
mus,  ut  fraternitas  tua  ab  eo  ecclesiaque  eius  omnem  ante  habitae  suae  potestatem 
iurisdictionis"  abstineat,  sed  secundum  scripta  decessoris  nostri,  si  qua  causa  vel  fidei, 
veJ  criminis,  vel  pecuniaria  adversus  praefatuni  Adrianuni  consacerdotem  nostruni 
potuerit  evenire,  vel  per  eos  qui  nostri  sunt  vel  fuerint  in  urbe  regia  responsales,  si 
mediocris  cst  quaestio  cognoscatur:  vel  huc  ad  apostolicam  sedem,  si  est  ardua  dedu- 

•1)  addu  et  —  mux  iussioiie  edd.  G.  31.  '')  sei-euissiuiis,  piiiicipibus  M.  G.  il.  ^)  ai-ctissiuia  cdd. 

G.Jl.  J)  detrusum  ii;  i.         e)  interple.\.ae  ed.  pr.;  imperplexae  ed.  G;  omiaed.M  .lec.  Vulic.J.         'l  um. 

sunt  ii'  /.  e)  om.  nostrae  R  1,  r  1,  ed.  pr.  '')  cumj^endia  glm  adhibent  r  1.  ■>  (r  2  in  mary.  glorioso 

inilite),   glu  (t.  e.  glorioso  viro)  11  1  {quod  autem  corr.  in  gloso) ;    glorioso  li*l,  edd.  >)  antegrafeo  li  1 

(curr.  in  antegrapbeo) ;  ategrafeo  ;•  1.  J ;  artigrafo  li*l;  artographo  ed.j»:;  antigrapho  edd.  G.  M  et  teste  ed.  M 
cudd.  Norm. :  antigrapheo  sec.  ed.  M  Vatic.  A  el  V.  k)  add.  a  edd.  ')  add.  dominis  edd.         '")  iohanuis 

li  1,  ed.  jir.  n)  hac  r  2.  "}  iu  Demetrium  diacouum  aliasque  persouas  edd.   G.  M.  v)  peue 

edd.   G.  M,  sed  etiam  M  invenit  penitus  in  yorm.  et  Rerj.  <i)  gradus  R  1.  ')  l^roprio  li  1.  s)  ad 

monitionem  ed.  j>r.  «)  ita  edd.  ct,  si  recte  contuli,  r  2:   om.  contemta  R  1,  r  1,   ed.  pr.;   corr.  li  1  ad- 

monitioue  in  post  adiuonitioneui.  ")  iurisditione  .  .  .  iurisditiouis  ;■  1.  2. 

1)  Cf.  supra  not.  11   ad  ep.  III,  ti.  2)  Cf.  rfc  antiyrapho  cp.  I,  28.  3)  i  c.  ep.  III,  6". 

4J  Cf.  notam  1  ad  ep.  III,  6  et  laffe  Bey.  1061  (6'.)2). 


lOS  (il!E(!Oi;iI  I.  KIOiilSTlil 

(iitiir,  (jiiiit('nus  iiostiae  uiuliciitiia^  stuitfntiu  deci(.latur.  Qudil  si  uontni  liiicc  (juae 
statuinius  quolibet  tcmpore,  qualibet  occasionc,  vel  subreptionc  venirc  tcniptavcris, 
sacra"  tc  communionc  privatum,  ncc  eam  te  excepto  ultinio  vitae  tuae  tempore  nisi 
cum''  concessa  Ilomani  pontificis  (Jecernimus  iussione  recipere''.  Haec  enim  consona 
sanctis  patribus  definitione  sancimus,  ut  qui  sacris  nescit  oboedire  cauonibus,  nec 
sacris  administrare,  vel  communionem  capcro  sit  dignus  altaribus''.  Res  autem  sivc'-' 
sacras  sive  alias  mobilcs  immobilesquc'  eius  ccclesiae,  quas  hactcnus  diciturfc'  retinerc, 
quarum  notitiam  nobis  oblatam  pracsentibus  adnectiinus  litteris  '.  sinc  aiiqua  ci  fra- 
ternitas  tua  diiatione  rcstituat.  De  quibus  si  qua  intcr  vos  quaestio  vertitur  volumus, 
ut  apud  rcsponsalem  nostrum  in  urbe  rcgia  vcntiletur'' '-. 


III,  8. 

Gmjofim  I.  ijujju  Natukin,  uixhiepiscuiium  Salonifanniu,  liortatur,  nl  Florcnlinin 
cpiscopHin  (Epklauritunuin)  inmstc  dciiosiluin  ex  cxsilio  rcvocct  ct  cuusain  cius  sijnodo 
episcopuli  convocala  disquirat.  Cuius  ne<foiii  actioncin  Antonino  suhdiacono  (rcctori  patri- 
momi  Balinatini)  mandat.  oi>2,  Oct. 

CocM.  li  ct  r:  Iitdicfio  X.  XI.  caii.  47  iliiil.  XI.  citp.  s). 

Edtl.  M:  Lib.  III.  ep.  .S;  G:  Lib.  II.  Iml.  XL  ip.  .s.  —  Iiiffe  Bcy.  1212  (Si7). 

GREGOlilUS  NATALl  ARCIIIEPISCOPO  SALONITANO. 
UT  NOX  DEPONATUR  EPISCOPUS. 
Duin^  cuncta  negotia  indagandae  sollicitudine  veritatis  indigcant,  tum  quae  ad 
dcicctionem  sacerdotalium  graduum  pertinent''  sunt  districtius  trutinanda,  in  quibus 
nou  tam  de  liuinilibus''  constitutis,  quam  de ''  divinae  quodammodo  bcnedictionis 
rcfragationc  tractatur.  Quae  res  quoque  nos  in  Florentii''  episcopi  ^  persona  ad  cxhor- 
tationem  vestrac  fratcrnitatis  ammonuit.  Nuiitiatuiii  siquidcm  nobis  est,  a  quibusdam 
fuisse'  in  causis  criminalibus  accusatum,  et  nullis  canonicis  probationibus  exquisitis, 
ncc  sacerdotalis  concilii  provcniente"  iudicio  a  sui''  eum  iionoris  officio  non  iurc  scd 
auctoritate  depositum.  Quia  ergo  non  potest  quemquam  episcopatus  gradu  nisi  iustis 
ex  causis  concors  sacerdotum  submovere  sententia,  iiortamur  fraternitatem  vestram, 
ut  pracfatum  virum  ex  codem,  in  quo  detrusus  est,  eici  faciatis  exilio,  causamcjuc  cius 
cpiscopali  disceptatione  pcrquiri.  Et  si  in  his,  in  quibus  accusatus  est,  canonica  fuerit 
probatione  convictus,  canonica  proculdubio  est  ultione  plectendus.     Quod  si  alias,  quam 

")   ndd.  scias  cdd.   U.   M.  '')  iiia.    cuiii    edd.   (•.   M   Iscc.   M  ciiiii   Leijituc   clitiiit.  in  Valic.   .1  cl  Cj ; 

cuucessam  sec.  J/  .\'orm.  "^)  percipere  edd.  O.  M.  '1)  Iltinc  lociim  reclius  ila  disponendum  censel  G; 

iiec  C(jmmaiiiouem  capere  iiec  sacris  ailmiiiistrare  sit  dignus  altarilius.  "1  vni.  sive  edd.  G.  M.         ')  niobi- 

lesfjue  (uiii.  iniiiiuliiles(jue)  li  I.  «)  diceris  cdd.  j>r.   G.  '')  (letermiiietur   //* /,  cd.  pi-. 

111,  S  In  litiilo  ejiiscoiiu  cdd.  j>r.  ct  (I  (li  in  vtiirij.:  a/.  arcliieji.')  —  rcrhii  ut  uou  ilejiuuatur  epi- 
scopus  litulo  adiiciunt  II  1,  r  I.  2.  Cf.  supra  epp.  collectionis  I'  (II ,  0.  7.  .''.  /"  ccl.)  Oin.  Iianc  notitni  cdd. 
"■)  cnm  II*  1.  ^)  jiertiiieut  scriho  ctim  edd.  G.  M :  um.  Itoc  rocabulum  codd.  el  cd.  pr.  '')  liiiuiauis  1!  1, 

cd.   G.  <'_)  de  oiii.  edd.  G.  M.  •■)  Hureiiti  corr.  in  tloreutis  II  1 ;  add.  Ejiidjuiritauae  civitatis  e(W.  G.  M. 

f)  euni  iiild.  r  2,  edd.  K)  iiraeveuieute  ed.   11.  d)  ita  11  I :  om.  a  sui  /■  /.  -'.  ed.  pr.;  eum  ab  liouoris 

(om.  sui)  edd.   G.  M. 

II  Xuit  iii  reijislniin  rcccpla  cnsc  riilctiir;  c/.  iiuliitn  I  nd  cp.  II,  \t.  2)  i.  c.    Iloiioriiliitii  diiivoiiiitn. 

III,  6'  Uiiu  ctim  cp.  III,  !t  Dalmatiam  transmi.iisa.  —  Ue  Xiiluli  iiriliiejjincupo  cf.  cpii.  I,  IU. 
II,  20  cct.  1)  Florciiliiim  Hpiihmritimae  .sef//?!   epinciipiim  fiiixse  cl   c.r.  cpp.   III,  ii.    VIII,  11  patet. 

Epidaarn^i,  iirbs  Dulinatinc  ittarititnii,  tihi  niinc  cd  Uaytisa  rccchia,  tit  crcdilnr. 


INDICTIO  XI.  OCT.  (ni,  7.  8.  0.  10).  IHU 

do  eo  aestimatuni  cst,  synodali  fuerit  inquisitiono  compertuni,  necesse  cst,  ut  et 
criminatores  iusti  districtionem  iuris  cxhorreant,  et'  in''  criminatis'  innocentiae  suao 
serveutur  inlibata  suffragia.  Executionem  vero  antefati  negotii  Antonino  subdiacono 
nostro  ex  nostra  praeceptione'''  mandavimus,  quatenus  eius  instantia  et  quae  sunt 
legibus  canonibusquc  placita  decernantur,  ct  decreta  iuvante  Domino  mancipentur 
effectui '. 


III,  y. 

Gregorius  I.  p(qm  Antonino  suhdiacono  (rectori  patrimonii  Dalmatini)  praccipit,  iit 
Florentid,  Epidauritano  episcopo,  ex  exsilio  a  Natali  cpiscopo  (Salonitano)  revocando 
(ep.  III,  8),  si  in  episeoporimi  concilio  absolutus  fuerit  res  suas  restituat.        592,  Oct. 

Codd.  11  ct  r:   hididio  X.  XI.  cajt.  48  (hul.  XI.  aq).  •.)). 

Edd.  M:  Lib.   UI.  cp.  '.) ;  G:  Llh.  II.  liiil.  XI.  cp.  9.  —  laffc  licij.  VJVi  {S4t<}. 

GREGORIUS  ANTONINO  SUBDIAGONO. 

1  ervenit  ad  nos,  Florentium  Epitauritanae''  civitatis  episcopum,  praereptis  prius 
rebus  eius,  pro  quibusdam  non  abprobatis  criminibus  sine  sacerdotali  concilio  fuissc 
damnatum.  Et  quia  non  debet  is'^  poenam  sustinere  canonicam,  in  cuius  damnatione 
non  est  canonicc'^  prolata  sententia,  praecipimus  experientiae  tuae,  ut  Natali  fratri  et 
coepiscopo  nostro  debeas  inminere,  quatenus  supradictum  virum  de  eodem  eici  faciat, 
quo  nunc  dicitur  detrusus  exilio.  Convocatoque  episcoporum  concilio,  si  haec  iu  qui- 
bus  accusatus  est,  ei''  canonice  fuerint  abprobata,  praefati  Natalis  fratris  et  coepiscopi 
nostri  volumus  in  eura  proprium  robur  obtinere  sententiam.  Sin  autem  generali  iudicio 
fuerit  absolutus,  nec  eum  deinceps  cuiuslibct  praeiudicio  subiacere  permittas,  et  prae- 
fatae  res  distrieta'^^  tuae  sollicitudinis  restituantur  instantia.  Necessc  est  ergo,  ut 
quanto  graviora  talium  negotiorum  perpendis  pondera,  tanto  ea  maturiori  vigilantio- 
rique  studeas  executione  complere. 


III,    10 

CTrcijorius  I.  pcipa  Savinum  suhdiaconum  saum  (rcijiuaurium)  docct,  statuta  synodi 
Chuiceduncnsis  lustiniani  imjieratoris  tcmporihus  non  cssc  lacsa.  Eiusdcni  sijnodi  fidem 
confirmat.     Savinum  ad  catholicam  ecclesiam  revocat.  592,  Oct. 

Codd.  Bcf.  r:  Iiididio  X.  XI.  ciip.  49  (Iiid.   XI.  ciip.   10). 

Edd.   M:  Lib.  IIL  cp.  10;  G:  Llb.  IL   Iiid.  XI.  cp.  W.  —  Inffi  Itcij.  1JI4  (84'.i). 

1)  oiii.  tt  r  1;  iidd.  et  )«.  pu.-il,   /•  -J;  ut  (pru  et)  ed.  pr.  kj  „„,„   ;„  u  /,  cd.  pr.  1)  iiicriraiiiato 

cd.   O:  iii  criminato  ed.  M. 

III,  <J     in  tilulo  .\ntuuio   /!  1;  Autliemio  y.'*i;  Autlioiiiuo  ed.  pr.  a)   lCpytauritaue  rl.2:  Tauri- 

taue  ed.  pr.;   E))iilauritauae  edd.   G.  31.  '')  liis  R  1;   debetis  ed.  pr.  '^)  cauouicae  rl;    cauouica 

edd.  G.  M.  J)  um.  ei  edd.  G.  M.  ")  districte  E  V 

■>)  Vidc  praeceptam,  qiiod  laudat  Gregm-ius,  in  ep.  III,  ii.  3)  Haec  caimi  iteriim.  cuntra  Elorcn- 

tliim  diiiidicata  esne  cidetur.  Nescimus  an  convocato  concllio.  Scd  adhnc  o.  507,  Dec,  iit  cx  ep.  VIII,  11 
nosciiiuis,  'liabitatorcs  Epiclaiirenses  Flcrrentium  rc-itltii.cndiim  .■<ibl  poscniit,  asscrciifcs  Irustra  cinii  ad 
solccm  roluntatem  Natalis  episcopi  detrusum  exilio'. 

III,  9  Una  cum  cp.  III,  S  iii  Dalmatmm  translata.  —  Cf.  dc  Aiitonino  notam  ud  ep.  II,  22.  Eaiutem 
causam  papa  et  in  praecedenti  cp.  III,  S  tractcd,  uhi  iam  in  HOtis  de  Ncdali  aique  Florcntio  ajimus. 

Reg.  Uhkii.  I.  22 


170  (iREGORII  I.  KEUISTRI 


GREGOmUS  SAVmO  SUBDIACONO  NOSTRO. 

Ilixcuntcs  inaligni  liuniincs  turbaverunt  aninios  vestros,  non  intcliegentcs  ncquc  (juae 
loquuntur,  ncque  de  quibus  adtirmant,  astrucntes,  quod  aliquid  de  sancta  Chalcedonensi'' 
synodo '  piae  niemoriae  lustiniani  -  temporibus  sit  inminutum,  quam  omni  fide  omniquo 
dcvotione  vencramur.  Et  sic  quattuor  synodos  sanctae  universalis  ccclesiac  sicut  quattuor 
libros  sacri''  evangelii  reeipinuis '.  Dc  personis  vero,  de  quibus  post  terminiim  synodi 
aliquid  actum  fuerat,  ciusdem  piac  mcmoriae  lustiniani  temporibus  est  ventilatum:  ita 
tamen,  ut  nec  fides  in  aliquo  violaretur,  nec  dc  eisdem  personis  aliquid  aliud  agcrctur, 
quam  apud  eandem  sanctam  Chalcedonensem  synodum  fuerat  constitutum.  Anathenui- 
tizamus  autem,  si  quis  ex  definitione  fidei,  quae  in  eadem  synodo  prolata  est,  aliquid 
inminuere  praesumit,  vel  quasi  eorrigcndo  eius  sensum  mutare.  Sed  sicut  illic  pro- 
lata  est  per  omnia  custodimus. 

Te  ergo,  fili  karissime.  decet  ad  unitatcm  sanctac  ecclcsiac  rcmcarc.  ut  finem 
tuuni  valeas  in  pace  conchidcre,  nc  nuilignus  spiritus,  qui  coiitra  tc  per  alia  opcra 
praevalere  non  potest,  cx  hac  causa  invcniat,  undc  tibi  in  dic  cxitus  tui  in  aditum 
regni  caelestis  obsistat. 


III,   II 

Gregurius  I.  papa  clero,  orilini  d  plchi  Alhancnsi  cuuiitiat,  sc  Boiiiiiiciithoniun  iis 
episcopiiin  ordinasse.  5!>^,  Oct. 

''       Co(M.  B  H  r:  Imlidio  X.   XI.  cnp.  50  (Iiul  XI.  aqi.   11). 

Eihl.  M:  Lib.  III.  cp.   II:  G:  Lih.  II.  Ind.  XI.  ep.  II.  —  Liftc  Ihy.  1216  (S.',0). 

GREGORIUS  CLERO  ORDINI  ET  PLEBI  CONSISTENTI  ALBANO. 

1  robabilibus  dcsideriis  nihil  attulimus  tarditatis.     Fratrcm   ianr'  et   coepiscopum 
nostrum  Homincmbouumi  vobis  ordinavimus  saccrdotem. 


111.  10     in  lilido  Subiiiu  1!  1:  Saliiuo  dyacuiio  ed.  pr.   ~    orii.  mistro  edd.  "l  Calceiloiiciisi  1\  1 : 

Calcidoueijsi  el  ilu  eliam  iiifra  cd.  pr.  ''j  saucti  edd. 

111,  11  in  lilitlu  oiii.  clero  ;•  1.  2,  cdd.  0.  M.  —  blelii  /■  /.  i';  oiii.  plebi  (scrihens  ordiui  et  clero)  It*  1.  — 
compendium  adliiheiU:  cstit.  (i.  e.  constituto  vel  constitutis)  11  I,  quod  in  csistit.  corr.;  cousistcii  r  1.  ■>;  cou- 
sistenti  ed.  6;  consisteutibus  ed.  M;  om.  consi.st.  E*  1,  ed.  /ir.  —  iu  .Vlbauo  cdd.  (I.  M:  oin.  .Mliano  11'' 1; 
Terraciue   (cf.  ep.  111,   14)  cd.  pr.  ^)  nauiquc  edd.   O.  31. 

111,  10  iJc  Sariiio  if.  qiiac  iid  c],.  II,  lo  iHOHaimus.  Vidctur  aulein  inlrr  iiotilrani  cp.  cl  Cjip.  IV,  4. 
33.  37  quaedam  vicissitudo  esse,  ideoque  nic  hoh  /iilli  credo,  si  Savinum  tuiu:  Theodelindae  reyinm  Laiif/o- 
hardorum  domui  ads'jriptnm  fnisse  ojtiHor.  I)  i.  c.  iiuarla  synodus  umrersulis   aiini  4.'>1 ;  cf.  II,  4'.i 

p.  lil,  a.  ■>)  5->T-i>iJj.  Ile»piciuntlwce  rcrhu  ad  iiiiiiilinii  iniircrsalem  synodum,  i.  e.  ConstantimpoUtanam 
anni  553;  tf.  ep.  I,  Wa  p.  m,  U.  et  ep.  IV,  4.         3)  Vidr  rudcni  rcrha  supra  in  ep.  synodica  (I,  24  p.  36,  l'J). 

III,  11  Eandem  formulam  prca-bet  Lihcr  diiirnus  In.  VI,  cd.  Koiiirc  p.  22)  sub  litulo:  Synodale 
quod  accipit  episcopus.  Eam  autem  iam  prius  i.  e.  Gelasii  pupue  tempore  (saec.  exeunle  quinto)  vijiuisse, 
docet  in  collectione  epistolarum  eiusdem  papae  Thid  (Kpistola^  Bomanonmi  imdificum  yenuinae  I.  p.  379: 
Gelasd  papae  ep.  15;  cf  laffe  cd.  2  rey.  675).  Et  adhiic  Nicolaus  II  papu  (sacc.  XI.)  iiidein  rerhis  in 
ordinando  episcopu  nsus  eiit.     Cniii  liac  formiila  coiifcriis   lustiniani  Norell.  123,  cap.  I.     Iiitcr  Grefiorii 


INDICTIO  XI.  OCT.  (TIT.  10.  11).     NOV.  (IIT,  12.  1:3). 


MENSE  NOVEMBRIO  INDICTIONE  XI. 

III,   12. 

Gregorius  I.  papa  Maxmiam,  Syracusano  episcopo,  itenm  mandat,  nt  Gregorii, 
cpiscopi  Agrigcntini,  accnsatores  nt  JRomae  senfentia  dicatur  cum  caiisae  docimcntis  siiie 
innra  transmiftat.  .'>!)2,  Nov. 

Codd  Ji  et  r:  Jmlictio  X.   XI.  cap.  51  flnd.  XI.  cop.   12). 

Edd.  M:  Lili.  III.  ,'j).   12;  G:  Lil>.  II  Iml.  XI.  ep.   12.  —  loffc  Beii.   12ir,  fs.jl). 

CTREGOrvIUS  MAXIMIANO  EPISCOPO  SYrvACTTSANO. 
I  rideni  quidem  fiaternitati  vestrae  scripserani,  ut  eos,  qui  adversus  Gregoriuni. 
opiscopum  Agrigentinae"  civitatis,  aliqua  dixerant,  ad  Romanam  civitatem''  transmittere 
deberetis  '.  Quod  et  nune,  ut  instantius  fieri  debeat,  praesentibus  adiiortamur  epistolis. 
Unde  personas  ipsas  ceteraque  documenta,  id  est  gesta  et  petitiones  quae  data  sunt, 
festinate  cum  celeritate  transmittere.  Nec  moram  aliquam  excusationemque  perquiri 
penitus  permittimus'^,  quatenus  eis  in''  Romana  sicut  diximus  civitate"  sub  celeritate 
transmissis  sciamus.  qiiid  auxiliante  Domino  de  persona  eius  salubrius  disponere 
debeamus. 


m,  13. 

Gregorius  I.  papa  Agnellam,  perrastafac  ab  hostibus  ecclesiae  Fundensis  episcopum, 
Tcrracinensis  ecclesiae  cardinalem  sacerdofeni.  Pcfro  cpiscnpn  drfnncfn,  ifa  constituif,  uf 
etiam  Fundensi  ecclesiae  praeesse  non  cessef.  ^>^2,  Nov. 

Codd.  R  et  r:  Iiididio  X.  XT.  aqi.  .-,2  flnd.  XI.  cop.  13). 

Edd.   j\[:  Lih.   III  ep.   i:i:  (f:  Lih.  II.  Lid.  XI  ep.   «.  —  loffe  7M/.  1217  f.sr,2). 

Mense  cet.  nnuli.  r  1.  2;  iidlir.  11  1:  uovemljrd  cd.  pi\;  Novembri  e.dd.  (i.  M,  Ciiiii  r  1.  2  <id  e/i. 
praecedentein  adiciunt  Iianc  notaiii  cdd.,  iiilee  ijuai  j\[  adiwtal:     'Ita   Turon.  <S'.   (Jat.  ct  Colh.  rel.' 

III,  12     ')  AilgregeiLtiufi  11  I.  '')  .lei/uittir  in    II  I  rasura  10  drciter  lilleraruiii.  <-')  pcnuitt.i- 

mus  U  1.  r  2.  '')   iu  om.  r  t.  2,  ed.  pr.  '')  i;<iui:iu:iiu  .  .  p.ivifjitem  edd. 

epiKtoliiK  iteriim.  in  ep.  IX,  210  apparet.  (^)iiantopere  aiitem  tiinc  riihiata  fuerit  e.r.  eo  ridemns,  ejiiod  iitmqiie 
locn  initinin  foniiidae  tantiiniiiiodo  Jdn'arins  in  registrum  rcceperit.  EjiidoJa.  IX,  210  ifiitiir  finitur  rerhis: 
et  cetera  .'^ecumlnui  lunrinu.  rerlia  ijiiae  ftic  desidcrnnhir.  Cf.  quac  de  hac  cp.  IX.  2in,  aiitca  iii  cditioni- 
hus  omissa,  et  formula  nostra  exjxisui  in.  Ne.ue.s  Arcldr  VII,  587  sqq.  —  Admniim  cititas  noti.isima  Latii, 
liaud  jyrocul  ah  Ostia,  hodie  eiusdein  nomini.'!.  [Tniim  'e  sex  ejn.^icopatihus  cardinnlibus  antiqiiioribus  trihu.i 
solitis'  Alha.iiiim  (fiissaimJlaeus  nmninat,  et  quanti  momenti  fuerit  ejriscopus  Albanensis  in  pontificis  Romani 
ordinfdione  iuiii  iniliiiitissimis  temjmibus,  apparet  o;  formnla  57  Libri  (liurni  (ed.  Roziere  jx  101).  Hanc 
antem  ciritatem   nunquam  in  L(m{iohardoi'iim    iiianus    incidisse,    monet    Troya  T,  281.  l)  E  clericis 

ecclesiae  Rcnnanae  Homobonus  promotus  esse  inin  ridetur.  SaJtem  nmittitnr  in  catalofio  lojiaiinis  diaconi 
(Vita  Gre{)Oi'ii  I/ih.  III.  c.  7),  u.hi  ejyiscopi  a  Greiiorin  e  cjero  siin  iiut  e  ninnacJiis  nionasterii  siti  crcati 
enn.merantitr. 

III,  12    De  Maxiniiano  episcojio   cf.  qiiae  adtulimus   ad  ejip.  I,  14  a  el  II,  x.  1)  EjvstoJam 

certe  noMs  dejierditam  citat  Gregoiius.  Nam  etiam  si  leetionem  editinnis  M  in  eji.  I,  7ii  (sujyra  p.  9i>,  2) 
reciperemus,  illa  epistola,  quam  papa  mn  Ma.vimiano  sed  Petro  jmiedecessori  illius  in  'vicariatu  Stciliae 
direxerat,  Greeicnitis  Agrigentimis  ejnseopus,  non  adrersarii  ipsius  Ronum  ire  iussi  essent.  Mandatmn 
antem,  cuius  papa  meminit,  jiost  ep.  II,  S  demum  datum  esse  potest..  Vide  autem  quae  snjwa  ad  eandem 
ej>.  I,  70  p.  90  not.  2  de  episcopo  nostro  ct  eaiisae  eius  wdine  adtulim.us.  Qiiae  si  recte  adJiihita  sunt, 
Gregorius  Agrigentinus  tunc  argumentis  accusatorinn  reJ  dociiiuentis  coiirictiis  ejnscojvitiim  snum  ad  teiiijvis 
saltem  j>erdidit. 


172  GEEGORTI  I.  REOISTRI 

GREGORIirs  AGNELLO  EPISCOPO  DE  FUNDIS,  QUI  NUNC  INCARDINATUS 

EST  TERRACINA. 

liclntin  olevi  simul  et  populi  Terracinae  degentis  noa  valde  laetificat  ob  lioe. 
quod  dc  tua  fraternitate  bona  testatur.  Et  quia  defuncto  Petro  ^  pontifice  suo  te  ^  sibi 
cardinalem  postulant  constitui  sacerdotem,  eorum  petita''  necessario  complenda'' prae- 
vidimus'\  quatenus  et  illi  se  gaudeant  impetrasse  quod  postulant,  et  nos  concessisse 
quod  expedit  videamur.  Quia  igitur  ob  eladem  hostilitatis  nec  in  civitate  nec  in 
ecclesia  tua  est  cuiquam  habitandi  licentia,  ideoque  hac  te*"  auctoritate''  Terracinensi» 
ecclesiae  cardinalem  constituimus  sacerdoteni.  Ammonentes,  ut  ita  de  animabus  po- 
pulorum  illic  eonsistentium,  Deo  protegente,  debeas  esse  soUicitus,  quatenus  callidi 
perversiquc  hostis  insidiae  commisso  tibi  gregi  qualibet  arte''  nocere  non  valeant,  sed 
sollicitudinis  tuae  grex  circumseptus  custodia  digni'  se  pastoris  gaudeat  meruisse 
tutamina''.  In  tuis  actibus  plebi  exemphi  bene  vivendi  consistant',  avaritia  in  te  vires 
non  habeat.  Tua  praedicatione  qui  litteras  nesciunt,  quid  divinitus  praecipiatur,  agno- 
scant.  In  Dei  timore  popuhim,  quemadmodum  vivere  possit.  tui  mores  instituant. 
Operibus  exerce"'  quod  subiectos  doces  et  praedicas.  Actus  tui  in  aliorum  correctione" 
proficiant,  in  adiutorium  sibi  vitae  tuae  imitationem  adsumant.  Sicque  te  in  cunctis 
operibus  exhibere  festina,  ut  scripturam  eonstrictionemque"^  te  habeantP,  quicumque 
aut  neglegit  aut  non  potest  lectione  formari.  Tota  igitur  mentis  intentione  ita  lucrum 
animarum'1  Deo"'  nostro  facei'e  festinato,  ut  digna  te  merces  ante  eius  conspectum  in 
die  retributionis  inveniat. 

Quicquid  vero  de  jiraedictae  rebus  ecclpsine.  vel  eius  patrimonio.  seu  cleri 
ordinatione  promotioneve  et  omnibus  generaliter  ad  eam  pertinentibus  snllerter  atque 
canonice  ordinare  facereque  provideris,  liberam  liabebis  quippe  ut  sacerdos  proprius 
modis  omnibus  facultatem^. 

Ulud  quoque  fraternitatem  tuam  scire  necesse  est,  quoniam  sic  te  praedictao 
Terraeinensis''  ecclesiae  cardinalem'    esse    constituimus   sacerdotem,  ut    et  Pundensis 

///,  J.3  in  titnlo  AiigiiGllo  ed.  pr.  —  Faiulensi  11*1,  cd.  pr.  —  om.  qui  cet.  cd.  pr.  et  tesle  ed.  M 
codd.  Norm.  Bem.  duo  Teller.  —  iucardinatus  est  r  1;  iucordinatus  cst  )■  2,  (tibi  corr.  in  in  civitate  ordi- 
uatus  est);  liic  ordinatus  li  1 ;  iu  civitate  ordinatus  est  £*7;  in  civitafe  incardinatus  est  edd.  G.  M  (M,  iit 
ridetiir ,  ad  normam  trium  Vntic).  —  Taraciiia  ed,  G;  Terracinensi  ed.  M  (ut  riiletur ,  seqxtens  .5  Vatic). 
a)  ita  r  2;  om.  to  Jl  1,  r  1.  '')  petita   om.  R  1 ,   r  1.  2 ,  sed  add.  supra   lin.   petita  r  2:    add.   vota  {pro 

petlta)  edd.  <=)  coniplendam  (fort.  petitionem)  H  1;    adtl.    csse  edd.  G.  M.  'i)  pervidimus  r  1.  2. 

<!)  ideo  te  (om.  que  bac)  edd.  G.  M.  •)  add.  nostra  edd.  G.  M.  s)  Taracinensi  ed,  G.  ii)  qua 

libertate   corr.  in   aliqua   libertate  r  2;  aliqua  libertate  Tl*  1,  ed,  pr.  ')  nnte  digui   in  rasi  r,   (i,  e.  con- 

digni)  li  1,  ^)  iuvamina  li  1,    {ubi    iu    in   ras.).  ')  e.xsistant    edd.  G.  M,  "')  e.xercere  r  2. 

")  correctionem  r  2;  correptionem   edd.  G.  M.  ")  coiistructionemque  r  1   et   edd,  (ipiarum  M  citat  pro 

hac  lectione  Norm.    Turon.  etc) ;  oonscriptionemque  cil.  M  in  nola  profert  ex  Vatlc.  A.  —    add,  in  (te)  edd, 
P)  habeant  corr,  in  babeat  II  1 ;  babeati  edd,  G.  M.  'i)  om.  animarum  It  1.  '')  Domino  edd.  G.  M. 

^)  Terracinensi  li  1;  Taracinensis  ed.  G.  ')  cnrdiiialoiii   iixipir  nd  fnicm   cpislnlae  m.   nlia   in  rns.   nddil  II  7. 

III,  13  De  Ajinello  epixcopn  FiiHdoiai  cf,  cj>.  11.  li.  laiii  linic  iil  iii  Tciriicina  iiiandutuin  quod- 
dam  exsequeretur  insms  es/.  —  Fnmli,  nd  Giiriliininiii  lliiiiicn .  iirhx  I.ntinn  prope  l^eiracinam  hoilie 
Fondi,  Terrrwina  aiitein,  rjiiainri.'!  nrhcs  Fiindi  ct  Brnrrrnlnm  ah  Lanfiohardis  captac  cssent,  semper  ah 
hosfihiis  lihrra  iniinsil.  Cf.  Troiin  ad  Grctiorii  cp.  I.  :!:'>  (niinc  I,  .141  et  ad  ep.  nnslrain  (Troya  I,  283). 
Iilitiir  nrdo  Terracinpnsis  iii  cji.  srrpicnli  ninninrdiir.  —  Vocrm  incarclinare  exjwsui  ad  cpp.  II.  37  (supnc 
p.  133.    II.  44)  ct  I,  78   (nof.  3).  I)  Pefrnm  episcopnm    Terracinewem   habes  in    epji.  I,  34.    II,  i). 

Anno  591,  Sept.  Oct.  eulhuc  infer  riros  fuit.  2)  i.  e.  ut  qui  scripturam  non  leiinnt  ritam  tuam  quasi 

scripturam  rel  seripttirae  summam  prcm  ociilis  haheant  (oonstrictio  =  constricta  scriptura).  3)  Verha 

quae  praeceilunt    inde  ah  'quicquicl  Tero'  muHam  affmitatem  praehent  cnm  quodam  hico  firmnhic  9  Liln-i 
diurni,  (luiie  'Praeceptum  de  adunandis  ecclesiis'  iradit.    (Vide  ed.  Bo.~iere  p.  3.'>). 


INDICTIO  XI.  NOV.  (III.  1.3.  14).     DEC.  (III,  l.r,).  I73 

ocolesiae  pontifex  esse  non  desinas,  nec  curam  gubernationemque  eius  praetereas, 
quia  ita  fratcrnitatem  tuam  saepe  dictae  Terracinensi"  ecclesiae,  sicut  praefati  .sumus, 
praeesse^  praecipimus.  ut  ante  dictao  Fundensis  ecclesiae  tihi  iurn  pntcstatoinvc  nulio 
modo  sul)traliamus*. 


III.    14. 

Grrqorina  I.  pripn  rlcrn,  nrilini  cf  pJcJii  Tcrmcinrnxi  minJinf.  .^c  AfincJJiiiu  cpinrripuiti 
(Fumlcnfirni)  nh  iif:  rJrrJuni  cnriJinnJciii  mri^riJnJrni  Trrrarivriiftrni  rnn.^iJiJui^iAr.  VJ  ei 
oJicrJinnJ,  IwrJoJur.  •"'•'l'?,  Nnr. 

Cddd.  R  et  r:  Indictio  X.  XI.  cup.  5.3  (Ind.  XI.  cap.  14). 

Edd.  M:  Lib.  III.  ep.  14:  G:  Lib.  II.  Iml.  XL  cp.  14.  —  luflc  7?«/.  rJls  (M3}. 

GREGORIUS  CLERO  ORDINI  ET  PLEBI  CONSTSTENTI  TERRACINA. 

Dilectionis  vestrae  desideria  insinuata  noliis  quam  optulistis  petitio  rescravit, 
electionemquo  vestram  valde  laudavimus,  quia  Agnelium,  fratrem  et  coepiscopum  no- 
strum  probatum  iam  nieritis,  cardinalem  vobis  constitui  deprecamini  sacordotem.  Et 
quoniam  gratae  laudandaeque  petitioni  nec  effectum^  negari,  nec  moram  oportebat 
innecti,  secundum  desideria  postulationemque  vestram  suprascriptum''  Agnellum  directa 
praeceptione  ecclesiae  vestrae  cardinalem  esse  statuimus  sacerdotem.  Pro  qua  re 
dilectionem  vestram  paterna  adliortationo  commonco,  ut  ci  oboedientiam  praebere  in 
omnibus  debeatis,  quatenus  caritatis  vostrae  soiatio  roboratus  curam  gubornationomque 
occlesiae  quam  voliis''  ]>robatui-  )iotoiitibus  susco])isso.  ndiuvaiito  I)oiiiino.  saluliriter 
valoat  adimploro. 


MENSE  DECEMBRIO  INDICTIONE  XI. 

III,    15. 

(rrciioriHX  I.  pnpa  ScoJasJiruiii,  iudircni  Campnniac,  cum  FJorcnJiiis  fiuli(Jinronvs  aunii, 
n  NcnpnJiJn.nis  cpiscoxms  eJrcJns  fnyn  ordinaJioncm  criJnrcriJ,  liorJnJur,  iif  nJJcruni.  cJiiirrc 
curcJ,  nut  mittantnr,  qui  Romae  cpiseopum  eliganJ.  •"'•''.'^.  I>''c. 

Codd.  R  ct  r:  Imlictio  X.  XI.  cap.  54  (Ind.  XI.  cap.  15). 

Edd.  M:  Lih.  IIL  cp.  15:  G:  Lih.  IL  Ind.  XL  ep.  15.  —  Iriffc  Ttcji.  1219  (854). 

")  Taracinensi  r:d,  (i.  '')  csse  {jiro  ])i'aeesse)   U  1.  r  2. 

JJL  14  lilidum  riihro  scriiilirm,  eiim  fmcin  ep.  praecedentis  in  rns.  adderel,  delerit,  atramento  niyro 
niitem.  postrn  ndiecit  li  1.  —  Mebi  )■  1.  2.  —  cimsistenti  r  1,  li  1,  R^^l:  coiisist.  r  2:  om.  consist.  ed.  pr.  — 
nlibrcrial  Tci-i-:Tc.  /i  1:  TerriicinP  ii'';,-  Terracinen.si  ed.  pr.:  m  Taraclna  rd.  O:  in  'IVrraciiia  ed.  M.  ^)  attec- 
tnm   /1  /.  '')  siipradictum  erlrl.  "^)  nobis  r  2,  ed.  pr. 

Mense  cet.  ila  ad  calcem  ep.  III,  14  r  rl  edd.;  add.  ilata  /?*/,  ed.  pr.  —  (Jompeiidiirm  ndhihrt  dec. 
//  /,"  ilecemb.  )•  1.  2.     Cf.  supra  p.   10'.). 

4)  Cirejiovina  ifri  cidiinuiit  cccleninc  Fiimlcnfii  Terrncincn.iciii.  nt  idcni  epificripii^  nti-niinpir  iidiiiiiiislrct . 
Cf.  iii  ep.  L  ■'^  eccJcmmi  Miiduriiriixeiii  ciiin  Fririiiciifii  iiiiilnm. 

III,  14     Cf.  ep.  pyiecedeiileiii.  —  De  nnWnv  ride  rpinc  miinii  iid  ep.  I,  5ti. 


174  GREfiORTI  T.  REOTSTRT 

GREGORIUS  SCOLASTICO  lUDICI  CAMPANIAE. 

Dum  de  Neapolitanae  civitatis  cura  destitutae  sacerdotis  solatio  vehementius 
angeremur'''^  supervenientes  praesentium  latores  cum  decreto  in  Florentium  subdia- 
conum  nostrum  confecto  aliquid  nobis  in  tanto  cogitationum  pondere  relevationis  in- 
nuerant''.  Sed  dum  praefatus  subdiacomis  noster  refugiens  civitatem  ipsam  ordinatio- 
nem  suam  lacrimabiliter  evitasset^  quasi  ex  maiori  quadani  desperatione''  nostram 
cognoscite  crevisse  tristitiam".  Atque  ideo  salutantes  hortamur  magnitudinem  vestram. 
ut  convocantes  priores  vel  popuhim  civitatis'^  de  electione  alterius  cogitetis.  qui  dignus 
possit  cum  Christi  solatio  ad  sacerdotium  promoveri.  In  quo  decreto  sollemniter 
facto  atque  ad  hanc  urbem  transmisso  ordinatio  illic  tandem  Christo  auxiliante  pro- 
veniat.  Sin  autem  aptam  non  invenitis,  in  qua''  possitis  consentire  personam,  saltim 
tres  viros  rectos  ac  sapientes  eligite,  quos  ad  hanc  urbem  generahtatis  vice  mittatis, 
quorum  et  iudicio  plebs  tota  consentiat.  Forsitan  hic"  venientes  praestante  Dei  miseri- 
cordia  talem  repperiunt'',  qui  vobis  antistes  inrepreliensibiliter  ordinetur,  quatenus  de- 
stitutae  civitati  vestrae  nec  intrinsecus  actorum'  suorum  desit  inspector,  nec  extrin- 
secus  adhibita   soUicitudino  sacerdotis  hostilibus  nditus  praestetur''  insidiis^. 


III,   IG. 

Grrgorius  I.  papa  Pefro,  eiiiscopo  Barlclano.  TaJcrlannm  prcshijteram  nf  captlvos 
redimarct  missiim,  commendat.  ''>92,  Dec. 

Cmlrl  R  et  r:  Lulictio  X.  XI.  cap.  .5.3  (LuL  XI  ciip.  ir,i. 
Edd.  M:  Lib.  IIL  ep.  16;  G:  Lih.  II.  Ind.  XI.  i-p.   IC.  -  Liffi  Eefi.   1J20  (S5r,). 

GREGORIUS  PETRO  EPISCOPO  BARICIS. 
Licet  fraternitatem  tuam  piis  se  causis  sponte  non  dubitemus  impendcre,  verum- 
tnmon    quia    proniorem   eam    nostra  fieri  arbitramur  epistola,  idcirco  praesentibus  tibi 

///,  15     in  titulo  Scliolasticu  »•  /.  2,  edd.  G.  M.  —  iudice  E  1 ;  duci  (pro  iudice)  ed.  pr.  *)  corr. 

e.r,  ageremur  ?-2;  augerenmr  ed.  pr.  '')  invenerant  in  mari/.  ed.   (i  et  in  textii  ed.  M.  <=)  evasisset 

ed.  G  {notann  in  manj. :  al.  evitasset).  "J)  disperatione  r  I,  ed.  pr. ;  disperationem   corr.  in    dcsperatione 

r  2;  in  mary.  add.  dispensatione  ed.  G;  dispensatione  ed.  M.  ")  iustitiam  »•  1.  2;  moestitiam  edd.  ')  quam 
edd.   G.  M;  quo  ed.  2'r.  «)  huc  edd.  '')  corr.  in  reppei-icnt  >•  2 :  reppericnt  cdd.  ')  ,nc  tutorum 

r  2:  actuum  edd.  G.  M.  ^)  praesentetur  /?•*/. 

///,  1C>  in  litiilo  liaricis  {sed  ita  scriptttm ,  ut  litterae  ri  lir/atae  siinillimae  sint  litterae  n)  /'  1 ;  bau- 
ricis    tesle   ed.  M  Vfitlr.  A;    de  Baricis   edd.  G.  M,    (juarum  G  adnotat:    'sic    lei/o    ex    codd.    mss.    Moissiac. 

III,  15  Mixsa  per  Xeapolitmiarum  leoatos,  qui  cleciionis  (leeretum  Romam  adtuleranf.  —  De  Sco- 
lastico  iudice  Ccmipaniae  eiusque  officio  cf.  epp.  III,  1  (nnt.  3)  et  111.  2.  1)  Cum  Bemelrius  NcapoU- 

tamie  ciritatis  episcopus  iam  ante  ann.  591,  Sept.  sacerdotio  p/rimtus  aset  (cf.  ep.  II,  5),  clerus  et  plehs 
primum  Pauhim  Nepesinum  episcopum  loco  eius  sibi  elec/it,  cuius  electioni  papa  591,  Dec.  nmi  assemit.  Sed 
(iiiiikm  iis  interim  cisitatorem  constituit  (ep.  II,  12).  Falso  Baronius  (Annal.  eccl.  ad  u.  592  n.  XIII) 
]'iuiliim  iiostrae  epistolae  fempwe  iam  mortumn  fuisse  opinatur.  In  ecclesiam  suam  Nepesinnm  saepius 
rcrerfi  rohiif  {cf.  epp.  II,  12  not.  2.  II,  IS.  III,  Xi).  2)  Omisso   ckro   episcopus  sub  aus2nciis  iudicis 

pcr  priore.s  vel  popuTum  eligendits  videtar.  FA  cum  Paiilus  cf  Florentius,  a  Neapolitanis  electi,  imdiles 
se  praebuissent,  forsitan  electio  cleri  postposita  fuif.  Sed  non  ita  res  se  hahet.  Grenorium  hic  de  ricariis 
laicnrum  apere  et  posfea  clcricos  ad  se  rocare,  e.r  ep.  III,  :!■'>  pafct.  :i)  Ne  iirbs  Neapolitana,  adhue 

liheni.  fiirfo  a  Lani/obiirdis  occupetiir,  proridet  piapia. 

III,  10  Transmissa  per  Valerianum  preshijferum.  —  Petrus  episcopus,  cuius  nusquam  in  aliis 
iiioiiiiiiiiiilis  littei-ariis  mentio  fd,  ciritati  Africanae  Barcae  pracerat.     Fuit  autem  liarce  aut,  uf  finniim 


INDICTIO  XI.  ItEC.  ;III.  1.").  KV).     lAN.  (111,  l"')-  175 

indicamus  apicibus ,  haruni  latorem  Valerianum  presbyteruni  pro  redemtione  capti- 
vorum  in  illis  partibus'^  advenisso '.  Cui  tanto  enixius  in  omnibus  debetis  ferrc  so- 
latium,  quanto  eum  mercedis-^  iutentione''  longinqui  itineris  laborem  adsumpsissc  cog- 
noscis''.  Sic  enim  et  hic  quod  intcndit  te  adiiivante  pcrficiet,  et  fratcrnitas  tua  pro 
impenso  solamine  magnam  apud  i)cum  sicut  desiderat  retributionem  invcniot. 


MENSE  IANUAR1(3  INDICTIONE  XI. 

m,  17. 

Grcgorim  1.  pcqm  Gratioso  suhdiacono  (RontunoJ  praccipit,  nt  doiiiaiii  quaiulain 
liomac  imitcuii  ct  hortuin  iuris  ccclcsiac  Eoinaiiac  Florac  ahhatissac  ad  ■inonastcriuin  coit- 
strucnduin  tradat.  o9o,  lun. 

Cudd.  li  ct  r:  Indictio  X.  XI.  cap.  66  {Ind.  XI.  cap.  17). 

Edd.  M:  Lib.  III.  ep.  17;  G:  Lih.  IL  Ind.  XI  cp.  17.  —  laffi  liig.   1221  (Si7). 

GREGORIUS  GRATIOSO  SUBDIACONO. 

ueligiosam  vitam  eligentibus  congrua   nos   oportct  considcrationc  prospiccre,   ne 

cuiusdam*  necessitatis  occasio  aut  desides  faciat,  aut  robur''  quod  absit  convcrsationis 

infringat.     Idcirco  pracsenti  tibi  auctoritate  praecipimus,  quatenus  domum  positam  in 

hac  urbe ,  regione  quarta,  iuxta  locum   qui   appellatur    Gallinas   albas'^',   vel    hortum'' 

Cluniuc.  Cisterc.  Sorbon.  Victurino  et  aliis,  ex  quiljus  aliqui  leijunl  de  IJarcis.  Coucordant  edd.  autiquae, 
Veneia  1604,  Parisiensis  loOS,  1618,  1580,  Luijdunensis  1539  et  aliae' ;  de  barcis  in  marg.  E*  1,  uhi  liaec  ep. 
deest,  sed  adnotatur  hic  deest  epistola  ad  Petruni  de  barcis;  bancis  r  1.  2  et  sec.  31  codd.  Colh.  Vatic.B.C; 
de  Bancis  sec.  M  cod.  Ander/av.:  de  Viliicis  ed.  Rom.  ct  aliae;  om.  hoc  nomen  ed.  pr.  et  tcste  cd.  JI  codd. 
Norm.  Rem.  et  cet.  antiq. 

»)   iii  illas  partes  edd.   G.  M.  '')  adnotat  ed.   0:   Sus^ricantur   aliqui    leijenduni    siiie   niercedis   iu- 

tentioue  aiU  alternae  mercedis  intentione,  ut  sit  sensus  in  verhis.  <=)  cognoscitis  edd. 

Mense  cel.  ila  in  Jine  ep.  III,  16    r  1.  2,  edd.  —  iud.  XII  M  1. 

III,  17     a)  corr.    in    cuiusquani    fquud    fort.    rccijiiendum    est)  R  1,  r  2.  '')  corr.   c.c    robor  R  1. 

0)  ad  Gallinas  albas  ed.  tJ.  '')  ortuni  codd.,  ed.  pr. 

Gregm-iani  aevi  adliibeamus,  Baricis  fita  /piofjue  S.  Hieronymus  in  epistola  1211  ad  Lardtinuiii:  'liarcaci 
popuK  ab  Barcc  oppido,  quod  m  solitudine  situm  est,  quos  mmc  coiTupto  scnuone  Afri  Lurivianos  rocanf) 
cidtas  Oyrenaicae,  postea  Libyae,  metropolis,  cul  Hyiiim  maiorem  iposita. 

1)  Adnotat  Alteserra  ad  lianc  cp.:  'Captivi  cuinmercii  caiisa  dejioiiabunlur  in  Africam,  ut  renun- 
darentur  pro  servis;  et  ma.vime  veiium  exponehantur  apad  Baricis  nrhem.'  2)  Maurnii  docle  his  verbis 

cuMimt  notam:  meroedem  liic  pro  miamcox A\a.  sumi,  gcdlice:  mercy,  ct  tpii  rediinciuTis  captivis  opcrain  dent 
rcliyiosi,  eos  potissimuiii  de  mercede  (gallice:  de  la  mercy)  dici. 

III,  17  Cf.  ep.  II,  10,  in  qua  Gregm-ius  alii  siiorum  suhdiaconorum  simlle  ijiioddam  mundatum 
imjMirtit.  Ch-atiosus  autem  subdiacoHus  Boinanus  (ijui  non  cmifundendus  ridetar  cum  Gratioso  noturio 
Roinano  in  ep.  X,  3)  iterum  nomincdur  in  Honmii  I  jiapae  ep.  anni  625,  Bec.  13  (Deuscledit,  eoll.  cano- 
num  III  c.  117  ed.  Martinucci  p.  2i)4;  laffe  ed.  2:  2011  olini  15-58).  Et  mirim  scme,  tuivcjiapam  Gratioso, 
domum  cuin  hwto  positam  in  urhe  Boma  iiixta  TJiermas  DiocletiafMS ,  regimie  quarta,  possidemlam  con- 
cessisse.  I)e  Bossi  (Bullettino  di  arcJicol.  crist.  S.  II.  T.  I  lil)  exinde  conicit,  Gratiosiim  fmsitan  rectorcm 
patrimonii  Urbani  fuisse.  Sed  jyrae  oculis  liabens  cp  II,  Ki  Savino  suhdiacono  datam,  Gratioso  tantum- 
inodo  regionis  quartae  adimnisirationem  cmicederc  velim.  1)  Multum  de  Jiac  loci  significcdione  a  topo- 

grapJiis  Bomanis   disjMtatum   est.     Cf.  ciindem   modum,   qiio  dmiius  Bomana  aut  Jmtus  describitur,  in 


176  GREGORII  I.  KEGISTRI 

iuris  sanctae  lloinanae  cui  Deo  auctore  praesidemus  ecclesiae,  in  qua*"  Canipana^ 
quondam'  patricias  mansisse  dinoscitur,  simul  et  hortum''  atque  hospitia',  quae  intra 
eandem  domum  ianua  concludit'',  Florae  abbatissae  tradere  debeas  proprietatis  iure 
proculdubio  possidendam.  In  qua  domo  nionasterium,  ubi  cum  congregatione  sua 
habitare'  possit,  Christo  queat  iuvante'"  oonstruere",  ut  tam  ipsa,  quam  etiam  quae" 
in  eius  honore  locoque  successerit,  praedictam  domum  et  hortum''  cuni  omnibus  ad 
se  pertinentibus  sicut  diximus  quieto  et  inconcusso  iure  a  nobis  pietatis  consideratione 
concessa  valeat  possidere. 


TII,  18. 

Gregorim  I.  papu  Theodoro,  eonsiiiario  siio,  Acosimum  Sicnltim  jnicrum  ■muncipituii 
donat.  593,  lan.  lu 

Codd.  R  et  r:  Indietiu  X.  XI.  cap.  o7  (Ind.  XI.  aip.  is_). 
Edd.  M:  Lib.  IIL  ep.  IS;  G:  Lih.  IL  Ind.  XL  cp.  IV.  —  laffe  liqi.  v^ri  fyHiiJ. 

GREGOmUS  THEODOKO  C0X8ILIARI0. 

Kcclesiastieis  utilitatibus  desudantes  ecclesiastica  dignum  est  remuneratione  gau- 
dere.  ut-'  qui  se  voluntariis  obsequiorum  necessitatibus  sponte  subiciunt,  digne  nostris  lo 
provisionibus  consolentur.  Quia  igitur  tc''  Theodorum  virum  eloquentissimum,  consili- 
arium  nostrum .  mancipiorum  cognovimus  niinisterio  destitutum .  ideoque  puerum  ^ 
nomine  Acosimum  natione  Sicula''  iuri  dominioque  tuo  dari  tradique  praecipimus. 
Quem  quoniam  traditum  ex  uostra  voluntate  iam  possides,  huius''  te  necesse  fuif^ 
pro  futuri  temporis  testimonio  ac  robore  largitatis  auctoritate  fulciri,  quatenus  Domino  :;a 
protegente    secure    eum    semper   et   siue    ullius'    retractationis'    suspicione,    qulppe    ut 

")  cun-.  iii  ([uu  It  1.  ')   qil.   {^suiierscr .  ijuoudani)   H  J ;  (juocl  r  2.  tf )  sic  curr.   tx  ijatrici  11 1 ; 

patricia  teste  ed.  M  in  Vatic.  B.  D,  Kem.  et  vet.  ed.;  tesle  ed.  G  in  qiubusdani  mss.,  iii  ed.  Veneta  a.  1504,  el 
in  vetusto  cod.  Valicano ,  ut  asserant  Correctores  liomani  ad  Gratianum  C.  XII.  <y.  '2  c.  75 ;  patricii  r  1  et 
Graliani  codd.   (c/.  ed.  Friedherij) ;    uxor   Pafritii   ed.  G:    patrie  r  ■>.  I')  ortum   codd.   (scd  It  l  hortuui       l'5 

in  ortum  corr.)  et  ed.  pr.  ')  ospitia  li  1.  ^)  cuudusit  7i' 7.  'l   bibitet  ii  i.  '")  cbristoque 

adiuvaute  r  2;  christu  {erad.  que)  adiuvaute  It  1:  cliristu  adiuvante  /■  1,  ed.  pr.;  Chr.  queat  adiuv.  edd.  G.  M. 
")  construeret  ;■  1.  2;  construe  ed.  iir.  ")  (lui   /■  2.  V^  urtuni  ;■  2. 

III,  IS     in  tilulo  Theodorus  li  1.  ")  et    pro  ut)  It  1;  ut  scilicet  ed.  pr.  '■)  ila  r  1:    um.  le 

It  1,  r  2,  ed.  pr.  c)  ita  r  1.  2 ,  It  1,  li''  1;  corr.  in  siculum  E  1 ;  Siculum    cdd.  'I)  buiusniudi  ed.  /ir       M 

••')  add.  scripti  edd.  O.  M.  *')  illius  ';■  1.  2  (corr.  in  ullius  r  2).  S)  tractationis  It  1. 

rpp.  II,  10  ct  iiijra  III,  VJ.  VI,  42.  •Gallinas  albas'  in  uiitiquis  de.scri2't'onihus  qiiiittiiordeciin  rcijionHin 
Bomae  prope  locuin  'Alta  semita'  dictum  (i.  e.  prope  palatium  (Juirinale)  rmniHaliir  (Preller,  dic  Re{iioncn 
dcr  Stadt  Rom  p.  10.  11).  Eundem  tirbis  locum  tMlicant  auctores,  quicunijM  r&jionem  qiiartam  cikint  (Grujo- 
rooim,  Gescli.  der  Stadt  Rom  I,  SO).  Cf.  Seryii  I.  hullam  (laffe  ed.  2:  213.5)  ap.  de  Rossi,  Bull.  di  arch.  3.1 
crist.  S.  II.  T.  I.  'J3.  Denique  lordan,  Topofjraphie  der  Stadt  Itum  iin  AUerthum  I,  72.  II,  122.  123. 
31S.  31'J.  fusius  de  'Gallina  alha'  eifit. 

2)  Oomna  Campana  in  ep.  I,  42  (p.  ISS,  2S). 

III,  IS  Cf  praecepta  'de  donamlo  aut  conecdciulo  inicro'  iii  Lihru  diiirno  n.  XXXVIII.  LXXII. 
Sed  proiiiits  ad  nostram  donatiotiem  accedit  formulu,  qua  itsus  est  lihrarius  in  cp.  IX,  <.)S  conftcienda.  40 
Simiulari  modo  autem  prirm  et  ultima  epislolae  nostrae  rerba  eeliMrent  ciim  ep.  VIII,  li>.  —  Quidc  fiieril 
consiliarii  officium  et  quem  ordinem  Imbuerit  inter  sedis  apostolMae  mwjistratus  nesciu.  Laiciis  euiusdam 
altae  lUgnitatis  certe  hahendus  est,  ut  etiam  'cirum  eloquentissimum'  eum  papa  nomirud.  Cf  eonsHiarinm 
praefecti  per  Italiam  eudcm  titiilo  ornatum  ep.  I,  36.  Eiundcm  Tlicothri  consiliarii  sui,  qitem  tune  aittcm 
'rirum  maijniftcum'  dieit,  mentioMm  facit  papa  in  cp.  XI,  4.  1)  puer  =  servus:  vide  ep.  III,  1  not.o.      4.'. 


INDICTIO  XI.  lAX.  (III.  17.  18.  19).  177 

dominus  valeas  possidere.  Neque  cniiii  quonquam''  fore  crodimus.  qui  tam  parvam 
largitateni  pro  tua  tibi  devotione  concessam'  desideret,  vcl  tcntct  ullo  modo  revocare, 
cuni  uno  codemque  temporo  et  verecundum  sit  a  decessoribus  bene  gesta  rcsolverc, 
et  verendum'^  sit  docere  ceteros  in  sua  quandoque  resolutoriam  proferre  largitate 
sententiam  ■-. 


III,   19. 

Gregorius  I.  papa  Pctro  subduicono  (rectori  putrimonii)  Canipaniuc  mandat,  miltat 
rcliquias  S.  Sevcrini,  cuius  nomini  ecclesiam  Arrianam  (Bomuc)  iuxta  domum  Meridanam 
regionc  tertia  positam  consecrare  in  animo  haheat.  593,  lan. 

Codd.  B  et  r:  Indictio  X.  XI.  cap.  .iS  (Ind.  XI.  cap.  VJJ. 

Edd.   31:  Lib.  III  cp.  ;;»,■  G:  Lib.   II.   Iml.  XI  rp.  W.  —  laffe  Ee;!.  PJ-J.i  (lijitj. 

GREGOmUS  PETRO  8UBDIAC0N0  CAMPANIAE. 

vor  nostrum  pia  divinitatis  inspirationc  conpungitur,  loca  quondam  execrandis 
crroribus  dcputata  in  catholicae  rcligionis  rcverentia"  dedicare.  Quia  ergo  ecclesiam 
positam  iuxta  domum  Mcrulanam  regione  tertia  K  quam  superstitio  diu  Arriana^ 
detinuit,  in  honore"'  sancti  Severini  cupimus  consecrare,  e.xperientia  tua  reliquias  beati 
Severini'  summopere  debita  cum  veneratione"=  transmittat,  quatenus  quae  nostris  ani- 
mis  perficienda  decrevimus  iinplere  Omnipotcntis  gratia  suttVagante  possimus. 


1')  quiofiuam   I<  1.  r  i  [scd  curr.   l!  l  in  (iiLciiiiuaiii).  ')  cuiicessa  /■  1.2.  ^)   vei-ccuuilum  edd., 

'/iiiiruin   ,V  iwtiil:  vereudum  duo  Vatic. 

111.  V.)     ■■■'■)  reverentiam  edd.  G.  M.  •')  lioiiori-m  cdd.   G.  M.  <=)  curr.  c.c   beueratiuue   U  1. 

•2j  Ducuinentiim ,  cimi.  in.  foriiiis  .<ol/ciniiiliii-<  diiiiiitioiiriii  coiniioiicrct,  ccrlc  c.cicit  nt  cp.  IX,  iW  iii 
rcrba:  'Actiiin  Bomac'.     Qiuie,  ncscio  qna  rationc,  liic  dcsiint. 

III,  VJ  Cf.  ep.  IV,  P.),  qaae  eandem  rem,  formulam  autcm  rnldc  ah  iioUrii  iibhormitcm  praclict.  — 
VetriiK  siibdiacorm.f  hoc  tempore  rector  patrivwnii  Campaniae  iiictitntiis  criit ,  u.t  in  nota  ad  ep.  III,  1 
dciiionstniri.  I)  Doiiius  Meralana,  reyione  tertia,  Caesaris  pahduiiii  in  ria  Merulana  aut  Merolancnsi 

(sse  eidetur,  qtwd  citat  Anonymus  Magl.  p.  10  (lordan,  Topoffraphie  der  Htcdt  Rom  im  AUeiihum  II,  131). 
Certe  Merulana  extra  itmrum  Servianum  posita,  non  longe  a  palatm  Laleratiensi  cdierat.  (lordan  ihidctii 
I,  223.  II,  12S.J  Cf.  Lihruiii  pontiftmUm  in  vita  Had/riani  I.  c.  II.  (ed.  Miipie  Patr.  lat.  t.  128.  p.  Il6'.tj 
ct  Grcijoriiiiit  in  Dial.  III,  c.  11  'Merulis'.  Bisomms  autem  ex  toponfaphia  r.  cl.  71/.  lordan  (II,  31SJ 
mcdio  aeco  reyionem  tertiam  eadetti  loca  complexam  esse,  ut  Koma  antiipia.  2J  lam  ante  Gregormm 

imntificibus  Bomanis  eurae  erat  Gotliarum  ecclesias,  scilicet  Arriationim  haeresi  poUutas,  fidei  catMicac 
reddcre.  Cf.  loliannem  papatn  primum  hitiits  nominis  (a.  523-526J,  de  quo  Lih.  pontiftcalis  refert :  'sammo 
ferrore  Christianitatis  Iwc  consilio  usiis  est,  ut  eccle.sias  Arrianorum  catliolicas  consecraret'.  Vide  Paulum 
diiic.  in  Historia  Laiujob.  Lib.  IV.  c.  44,  Libri  diurni  formukmi  24  et  Gregorii  ep.  infra  IV,  VJ.  Ecdesias 
iiiitnn  c.c  liaereticis  in  orttmcloxas  conversas  deniw  consecrandas  esse,  ut  3Iaurini  adtwtant,  Gregorius  ipsc 
in  Dial.  L.  III.  c.  30  docet.  3J  S.  Severinnm  niiniriim  eundetn  apostolum  Noricm-utti,  iit  cutti  AHeserra 

opinamur,  et  Neapolim  vel  potius  in  castellum  Luciilhin.um  ^iost  obitum  translatum  nominut,  de  fpu)  ridc 
Eugippinm  in  vita  eius  (cf.  siipi-a  ept.  III,  1  not.  6J  et  Paulum  dicui.  in  Histmia  Lanyob.  L.  I.  c.  7.  l'J. 
Bdiquiarum  8.-  Severini  partes  item  et  in  ep.  IX,  ISl  et  in  ep.  XI,  VJ  papa  concedcre  iubet.  Kcclesiam 
autem  tituli  S.  Severini  inter  Bomanas  ccclcsias  tieqiie  priorihus  necpic  modernis  tetiiporihiis  inrcnit  Grcfio- 
rovius  (Gesch.  d.  Stadt  Bom  II,  7i)). 

Reg.  Greo.  I.  23 


178  '  GKEGORTI  I.  REGISTRT 

III,  20. 

Gregorius  I.  iHiXja    Gratioso,   cpiscopo    Nomentano,   ecclesiam  S.  Anthemi  Curium- 
Savinorum  territorio  constitutam,  qiiam  cum  Nomentana  conitmxerit,  delegat  guhernandam. 
Codd.  B  et  r:  Indictio  X.  XI.  cap.  dli  (Ind.  XI.  aip.  20).  ■"'93,  lait. 

Edd.  M:  Lib.  III.  ep.  2u;  G:  Lih.  II.  Ind.  XI.  ep.  20.  -  laffe  Eey.  1224  (tidoi. 

GREGORIUS  GKATIOSO  EPISOOPl)  NOMENTANO. 
1  ostqiiaui  liostilis  iinpietas  ■''  '  diversurum  civitatum  ita  peecatis  facieiitibus  deso- 
lavit  ecclesias.  ut  reparandi  cas  spes  nuUa  populo  deliciente  romanserit,  maiori  valde 
cura  constringiuuir .  ne  defunctis  earum  sacerdotibus  reliquiae  plebis,  nullo  pastoris 
moderamine  gubernante,  per  invia''  tidei  hostis  callidi  rapiantur  quod  absit  insidiis. 
Huius  ergo  rei  sollicitudine  saepe  commoniti'^  hoc  nostro  sedit  cordi  consilium,  ut 
vicinis  eas  mandaremus  pontiticibus  gubernandas.  Ideoque  fraternitati  tuae  curam 
gubernationemque  sancti  Anthemi''  ecclesiae ,  Curium'^'  Savinorum'  territorio^  con- 
stitutae,  praevidimus  committendam,  qiiam  tuae  ecclesiae  adgregari=  uuirique  necesse 
est,  quatenus  utrarumque  ecclesiarum  sacerdos  recte  Ciiristo  adiuvante  possis  existere. 
et  quaeque  tibi  de  eius  patrimonio,  vel  de  cleri  ordinatione  seu  i^romotione  vigilanti  ac 
canonica  visa  fuerint  cura  disponere,  quippe  ut  pontifex  proprius,  liberam  habebis 
cx  praesenti  nostra  permissione  licentiam.  Quapropter.  fratrum''  karissime,  Domini- 
corum  reminisceus  salubriter  mandatorum.  ita  iii  rommissae  plebis  regimine  hicran- 
disque  animabus  invigila.  ut  ante  tribuiial  aeterni  iudicis  constitutus  fructum  bonae 
operationis.  qui'  ad  mercodcm  tuam  pertineat.  eidem  redemptori  nostro.  in  quo  laetari 
possit'',  exhibeas. 


MENSE  FEBRUARIO  INDICTIOXE  XI. 

III,  21. 

Grcfjorius  I.  pa^ja  Faschali,  Dometiano  atijuc  Castorio.  Urbici  quoiidam  dcfcHsoris 
Tiburtinensis  filiis,  ab  eorum  patre  cum  curam  pcdrimonii  Sacinensis  ct  Cartiolani  ijererct, 
macinam  ecclesiac  dcbitam  ■pecuniam  remittit.  o93,  Febr. 

Codd.  II  et  r:  Indictio  X.  XI.  cap.  liO  (Ind.  XI.  caji.  21). 

Edd.  M:  Lili.  III.  qi.  21:  (i :  Lib.  IL  Ind.  XI  cp.  21.   -  laf}c  He<i.  1223  ^mij. 

111,  20  iii  lilidu  comjicud.  Nijiiieut.  7/  /  .•  Nunieut.  /■  /. -' ;  .Numeue  /i*V,-  Nuiueuu  ed.  jir.;  Nuuieu- 
tauo  edd.   U:  M.  ")  cum    his    verbis    iam    Jinit   episiotam  li*  addens:    'iit   supra    luhauui   episKopo'   (cf. 

II,  48).  '')  iuviiliit  /■  2 ;  iuvidiam  II  1.      Utramtjue  lectiunein  praebet  Lib.  diurnus.  ')  cominoti  ed.  0, 

ubi   in  martj.:   al.  comuiouiti.  d)  .Vnthemii  r  1,  edd.     Sed    citat  etiam    ed.  M  .\uthemi    ex  codd.  Xor- 

mannis.  **)  iu  Curiura  ecld.   G.  M.  ')  ita  r  1.  2  (cf.  ep.  III,  21  et  lordanis  Kmn.  Hist.  M(.l.  SS. 

antiq.  V.  1,11);  sahiuorum  li  1,   edd.  R)  adgregare  cudd.  '')  ita  li  1,  r  2:  irater  r  I,  cdd.  ')  quod 

H  1.  k)  possis  cdd.  G.  M. 

ilense  cet.  ita  in  line  ep.  III,  20  r  1.  2  {tdii  iibbreriattir  leh.l  et  edd.  G.  .1/  (M  citat  cotld.  Tnrun.  .S.  Gal. 
ct  Colb.);  Data  meuse  cet.  etl.  pr. ;  men.  sept.  ind.   Xi.  1!  I. 

III,  20  VerbuteiiHn  jere  forinidam  Libri  diurni  ii.  IX  (cd.  lioziere  p.  :i4)  expriinit.  Cf.  cpistulas 
II,  4S  et  VI,  y  eiiisdem  argiuneiiti  et  iisdem  rerbis  redditas.  —  De  Gi-atioso  kic  tuntiim  afidar.  Nomcn- 
tain  cral  civitas  Latina  in  territorio  Sahimmm,  ubi  nunc  parrum  oppidmn  Mentarta.  1)  Ad  Laiigo- 

bardos  respicere  haec  rerba,  tmnui  not.  1  ad  ep.  II,  48.  2)  Territoriam  Curiuin  Savinormn  nildl  aliud 

cst,  quain   Cures  aut   Cwres    Satnnae,    oppklum   in  Sabina,  Iiaud  procul  a  Tibri  flarin,  intcr  Fidenas  ct 
Kcatein  positum.     Ambirjunt  autem  Geoijraphi,  utriim  Iwdic  sit  putjas   Torrc  rd   Turrcs,  an  puiius  Correze 


INDICTIO  XI.  lAN.  (III,  20).     FEBR.  (III,  21).     MART.  (III,  22).  179 


GREaORIIIS  PASCHALI  DOMETIANO  ATQUE  CASTORTO  PILIIS  URBICI 
DEFENSORIS  DE  TIBUR. 

Ufficii  iiostri  ost  orbatis  itn,  p.aventibus  ferre  consultum.  quatenus  aliquid  de  liis, 
quae  iuste  debcntur"  ecclesiae,  relaxantes,  eorum  possinius  subvenire  miseriis.  Quia 
igitur  facta  subtilius  ratione  patrem  vestrum  Urbicum,  quondam  defensorem  de  patri- 
monio  Savinensi  atque  Cartiolano'',  quod  eius  fuerat  curae  commissum '^,  constat  in 
non  modicam  summam  debitorem  fuisse  defunctum,  et  quamvis  tota  eius  substantia 
pro  hoc  sit  ecclesiae  obligata,  nec  tamen  ad  satisfactionem  eorum  quae  consumpserat 
possit  sufficore,  nos  tamen  pietatis  intuitu  eiusdem  patris  vestri  substantiam  vos 
habere  ac  possidere  permittimus  atque  concedimus  vestris  proculdubio  utilitatibus  pro- 
futuram.  Securi,  quod  nulhis  vns  denuo  de  ln's,  quae  vobis  relaxantes  concessimus, 
aliqua  ratione   concutiat. 


MENSE  MARTIO  INDICTIONE  XI. 

III,  22. 

(hxgorius  I.  papa  Antonino  mhdiacono.  rccfori  pnfrinionii  Balmafiac,  mandat,  iif  si 
Natcdis  episcopus  dbicrit,  successorcm  n  clero  popnloqiic  clicicmlwn  curct  electiimque ,  ut 
consecretur,  Eomam  mittat.  Vcfat,  ne  Malchns  cpiscopus  electioni  intcrsit.  Qucni  pro 
reddcndis  patrimonii  Roniani  rufionihns  c.r.  Sicilia  vcnirc  iuhct.  Marcelli  liacc  omnia 
consilio  agantnr.  593,  Mart. 

('(M.  11  H  r:  ludictio  X.  XI.  cap.  C,l  (Ind.  XI.  (•iip.    -J-Jl. 

KiM.   M:  Lih.   IH.  ep.  JJ:  G:  Lili.  11.  Inil.  XL  cp.  J2.  —  Idffi'  lini.  J2J6  {.SC,2). 

III,  21  iii  tittiU,  aeiuetiano  r  2  cl  edd.  —  fili  R  I:  fil  ahhrer.  r  1.2.  —  tibui-  r  1.  2;  tyl)iii-  11''  J: 
tibui-  (fort.  tibnrtiiia)  li  1;  Tiburtina  edd.  G.  J\f.  —  yim.  filiis  cet.  ed.  pr.         ")  ex  deventur  B  1.  '■)  iln 

codd.  nostri;  Curlitauo  ed.  pr.;  Carsiolano  cd.  G  ((pute  notat:  'sic  emendavi  ex  16  mss.  codd.,  cum  antea 
legerefur  Cardolano.  Cartiolanum  leyit  Holstenius  in  mss.  Vatic.  Contendit  autem  debere  legi  Carscol.ino')  d 
ed.  M  (quae  notae  Gussanrillaei  add.:  in  Vatic.  A.  legitur  Cardiolano,  ii>  And.  Haroiolauo'). 

Meuse  cet.  om  1'*  I;  add.  Data  cd.  pr.;  adscrihnnt  epistolnc  IIL  21  r  ].  2.  edil.  (et  testc  ed.  M  codii. 
Turon.  S.  Gal.  et  Colh.  ref.). 

rel  Citreze.  S.  Antliemi  irc/  i>otiii-i  Anthiiiiij  ecclenia  niitem  sedes  ejjiscojkdis  fiiit  Owiwii  Suhiimruiii. 
Vide  inter  suhscriptioms  sijniidoniin  siili  Symnuiclw  pnpa  n.  499.  501:  Dulcitium  epi.scopum  Sabinensem 
rel  ecclesiae  Sabinensium  et  c.undem  Dulcitium  i^piscnpum  ecclesiap  sa.ncti  Antimi.  (TliieJ:  Kpistoliie 
Rmn.  pontif.  fiemiinae  I.  643,  649;  670i. 

III,  21  ii>  filiilo  'Domctiaiiiis'  pro  •Ikmiitiinio'.  iit  piistcii  cp.  IX,  82  'Dometius'.  Utrum  Pascha- 
lis,  Dometianiis  (dqiir  Cayitoriii^  jirn  mntrc  lin.biieriiif  Piilutiniim ,  qunc  '(loiima'  ei  'inlustris  feinina'  et 
eadem  'Urliici  ridiin'  dieifnr.  iiiiiion.  m  dnhii,  reliiiiino,  Cf.  epp.  I,  .37  (nof.  41  ct  I,  ',7.  ,Sed  niiro  inodo 
conreniunt  et  siihsidin  iiliique  o  pnipn  fnmHiae  pafre  iirhatac  co».cr-«« .  et  Tiliiirliiia  iirhc  iid  C'ainpaniam 
peiiinenic,  intitidala  illa  supradicta  rectwi  ciiisdeiii  proritiriae  inissa.  —  Tihnr  iiiiiic  Tiroli .  iirhs  cpiscn- 
palis.  Nescio,  citr  Urhicus  defensnr  de  Tiliiir  niiticiipeiiir.  Forlassc  ihi  scdeiii  lalmitiisfrntioiiis  pnlrimoni- 
fffum  tSavinensis  atque  Carseolani  liiilniif.  Postea  autem  patriimniiim  Cnrseolatiiiiii  snli  noinine  Tihnrfitii 
institutum  csse  ridettir.  Xnm  Tihiirtiniiiii  tioininatur  saeculo  VIII.  in  doncitionihiis  Greiiorii  II.  ct  Zncliarine 
pnparum  (laffe  ed.  2  n.  J20J.  2220.  2226.  2302)  et  eodem  tcinpwe  Grisar  (Ruiulgami  dii/rch  die  Patritiioiiieti 
p.  34J)  Sahinense  iti  Lihro  pimtificiiin  Rom.  citari  dncct.  1)  'Urhiciiin  defcnsorem  SaJiliii'  inretiiiiiiis  iti 

rectoriim  ealuloiio.  tioti  safis  diliiienfer    qiiidem    ijotiijiosifo    iih  loliaiiiie    diac.  (Vihi    Greiinrii  Lih.  II.  c.  ',3). 

23* 


180  CtREGORII  I.  RECxISTRI 

GREGORIUS  ANTONINO  SUBDIACONO  RECTORI  PATRIMONII 
IN  DALMATIA. 

Piataleni^,  Salonitanae  ecclesiae  fratrem  et  coepiscopum  nostrum,  obisse"  discuv- 
rens  in  partibus  istis  fama^  vulgavit.  Quod  si  verum  est,  experientia  tua  omni  in- 
stantia  omnique  soUicitudine  clerum  et  populum  eiusdem  civitatis  ammonere  festinet'', 
quatenus  uno  consensu  ordinandum  sibi  debeant  eligere  sacerdotem:  factoque  in  per- 
sona"^  quae  fuerit  electa  decreto,  ad  nos  transmittere  studebis,  ut  cum  nostro  con- 
sensu,  sicut  priscis  fuit  temporibus,  ordinetur.  Illud  quidem  prae  omnibus  curae  tibi 
sit,  ut  in  hae  electione  nec  datio  quibusque''  modis  interveniat  praemiorum,  nec 
quarumlibet  personarum  patrocinia  convalescant.  Nam  si  qxiorundam  patrocinio  fuerit 
quisquam  elcctus,  voluntatibus  eorum  cum  fuerit  ordinatus  oboedire  reverentia  exigente 
compellitur,  sicque  fit,  ut  et  res  illius  minuantur  ecclesiae,  et  ordo  ecclesiasticus  non 
servetur.  Talem  ergo  te  inrninente  debent''  personam*  eligere,  quae  nullius  incongruae 
voluntati  deserviat,  sed  vita  et  moribus  decorata  tanto  ordine'*  digna  valeat  inveniri. 
De  rebus  vero  vel  ornamento''  eiusdem  ecclesiae  fideliter  rerum  inventarium' ^  facito 
praesente  te"^  conscribi.  Et  ne'  rebus  ipsis  possit  aliquid  deperire  Respectum  dia- 
conem  atque  Stephanum  primicerium  notariorum"' *,  ut  ipsarum  rerum  oninino  gerant 
custodiani,  ammonito",  interminans  eis  de  propria  eos  sntisfacturos  esse  substantia".  si 
quicquam  exinde  eorum  neglegentia  fuerit  imminutum. 

Malclium''  autem  fratrem  et  coepiscopum  nostrum  contestari''  te  voiumus,  ut  se 
penitus  in  hac  causa  non  misceat.  Nam  si  per  eum  aliquid  contra  vohmtatem  nostram 
factum  vel  temptatum  potuerimus  addiscere,  non  modicam  ad  se  culpam  et  periculum 
pertinere  cognoscat.  Sed  et  hoc  eum  ammonere  curato,  ut  ad  ponendas  explendasque 
rationes  patrimonii  nostri  ••  quod  gessit  debeat  esse  sollieitus,  pro  quibus  etiam  faciendis 
ex  Siciliae  partibus  ad  nos  postposita  excusatione  venirc''  festinet.  In  rebus  igitur 
Salonitanae  ecclesiae  nullo  modo  se  miscere ''  praesumat,  ne  amphus  ei  aut  obnoxius, 
aut  possit  esse  culpabilis.  Nam  multa  habere*  de  rebus  praedictae  fertur  ecclesiae, 
eumquo  opinio  pene  auctorem  extitisso  in  venditione  reruni  eius  vel  aliis  inlicitis  asse- 
verat.  Quod  si  ita  esse  sicut  dicitur  manifesta  voritate  patuerit,  certus  sit  inultum  ■ 
lioc  luillatenus  remanere. 

III,  ->•>  in  tiiuh  Antlieniio  ed.  pr.  —  o/h.  rector!  ccl.  nl,  jir.  —  (ihhrerinnt  ilaliM.  II  1.  r  2 ;  daliiw 
rl;  dalmatlas  11*1.  ")  corr.  ex   oliiisse  r  2;    obii.ssc  ciJil.  '')  injil.  ct  R  1.  ^'1  ])Ci'.>5unnm  cdil. 

(r.  M.  '1)  quibuscunuiue  edd.  '')  corr.  ex  debct   II  I.  ')  ndd.  sibi   edd.   (1.  M.  «)  orilini  codd. 

•')  rx  ornamentu  corr.   R  1.  ')  ita  ciim   edd.  scrihn:    iiivcnt.-incniu  It  1.  r  1.2.  '>)   pracsentem   /' / 

(pro  praesente  te);    praesentem   cartam    ed.  pr.;    to   praesentc  )•  2.  edd.  O.  M.  ')  add.  dc  »■  /,    ed.  pr. 

"')  notavium    ed.  pr,    el   lesie    ed.  M    omnes  Korin.  et  Vatic.  D\   add.    in   praesentia   (notariorum),  ut  ihidem. 
noiainr,  Vaiie.  A.  ")  rorr.  in  ammonctn  r  2;  .•idnioncto  edd.  ")  substantiam  li  1.  V)  contestare 

II  1.  'i)   pervcnirL'    /■'  /.  ^)  corr.  e.c  rcniinisccrc   //  /.  ")  om.  liabere  et  siqicrscr.  depcrioniiit   //  /. 

Idem  'Benedietum   notarUim   defensorem  Carseolani'  cilul.      ('nr.tnili  iinlem   in  trifinio,    nl  Giisniiiirillnciif; 
interjn'etatv.r,  terrUm-ii  Titmrtim,  Eeaiini  et.  Marsicaiti  siti  eiinil.     Nnnc  CarsoU  pivpe  Tiroli. 

III,  22    De  Anlniiliio  i-f.  qnac  in   iiotn  ad  ep.  II,  22  disseriri.     Vide  ctiam  epp.  III,  i>.  32.  IJ  De 

Natali,  episcopo  Saldiiiluiio,  ridc  cpp.  I,  19.  II,   20-2,3.  4o.  .5(7.  2)  Famam  reraciter  di.ri.ise  discimiis 

e.r.  ep.  III,  32.  3)   Generalite)-  papa  ep.  /T,   //  inniidiil   Siciliiiiii'<,  nl   s/  cjiiscoinis  iinisrjninii  inoiiinis 

sit,  in  ptraesenliu  clericoriim  stiperiorum  inrentiiriitin  ccclcxiac  rcntin  fncinlin:  li  oniiiiu  iinac  rcprriii  fncriiit 
siihtilifer  dcscribiiiitiir.  iic  qiiid  de  rebiis  ecclesiae  cpiasi  pro  faciendi  inrcnliirii  laliore  tollatiir.  4/  CJei-ici 

siirit  Salonitiiiii.     Priniiceriits  notariorum  est  jyrlmus  inter  notarios.  .'>)  iJc  Malcho,  cjiiscopo  cpiodam 

Dcdmatiae,    el    sedc  ciits  cf.  epp.   I,  :itl.    II.  22.  ■/."<.     T,   i:.      Vidclnr   nnlcni    e.r  rpii<ropiiln    sni,  l Drlmiiiit-') 
ccpiilsiis  (cf.  ep.  I,  43)  iii  Sicilia    insiila    ri.ris.vc  t:j  i.  r.    Dalmiiiini .    ipiiid   aiiir    Aiiioninnm    Miilcliits 

rc.crrat  irpp.  II,  22.    /.i.    T'.  r,l. 


INDrCTlO  Xr.  MART.  (III.  22.  2.S).  ]S| 

Expensa  vero  quae  necessaria  fuevit'  per  oeconomum",  qui  tempore  mortis  prae- 
dicti  episcopi  inventus  est,  erogetur'',  quatenus  rationes  suas  futuro  episcopo  ipse  ut 
novit  exponat. 

Cuncta  siquidom,  quac  tibi  agcnda  mandavimu.s.  cum  consilio  magnifici  atque 
eloquentissimi  Marcelli'  filii  nostri  te  agerc  profecto  necesse  est,  quatenus  ita  omnia. 
quae  luiius  praeccpti  pagina  continet,  sollicite  strenneque  possis  implere,  ut  nuUa  te 
neglectus  culpa   respiciat. 


III,  23. 

Gregorius  I.  pa^M  Petro  snhdiacono  (rectori  patrimonii)  Campaniae  praccipit,  ut  ii> 
locum  Sectmdini  monasterii  S.  Martini  abbatis  lapsi  Theodosium  a  congregatione  expetifnm 
1«     ordinare  faciat.     Possessioncs  monasterii  defendat.  '>9.^,.  Mart. 

CocM.  B  el  r:  Indidio  X.  XI.  cap.  «2  (Ind.  XI.  crip.  2?,). 
EiM.  M:  Lih.  III.  ep.   2.9;  G:  Lih.   II   hnl.  XL  ep.  2.9.  -^  Iiiffe  Itef).   l>07  fSCP,). 

CtREGORIUS  petro  subdiacono  campaniae. 

l/uaiuvis  liorrenda'^  execrandaque  nimis  Secundinum  '  ad  aures  nostras  pervenei'it 

ir,      crimina  commisisse,    lioc   tamen   solum    ad  eius  dampnationem"'  potest  suffieere,   quod 

etiani  ipse  de  se  dicitur  fuisse  confessus.     Cognovimus  autem  ab  eo  dictum,  eo<'  quod 

dum   tertius    a  loco   esset   abbatis''  a"   statu*^  habitus   sui   lapsu»  corporis-  cecidisse''. 

Et   licet  ad  abbatis   ordinem   tanto   coinquinatus   facinore  nulia    debuerit  ratione  pro- 

ficere,    tamen    quia   temerario    post   ausu   ac   tanta   pollutione    detentus   hoc   indignus 

20     arripuit,    expcrientiae    tuae    iiuius    auctoritatis    tenore   praecipimus,    ut    suprascripto ' 

Secundino    remoto    abbatis''  officio,    Theodosium .    quem    congregatio    ipsa    sibi    ])etiit 

ordinari '.  in  nu)nasterio"'  sancti  Martini  abbatcm  soUemniter   per   eum  cuius"  intcrest 

facias  ordinari.  quatenus  in  cura  congregationis  subiectae   adiuvante  Deo  cauta  possit 

sollicitudino  vigilarc.     Possessiones  vero  vcl  iiortos"  eiusdem  monasterii   ecclesiastiea, 

■_';,      in  (juantum   ratio  palitnr.  tuitionc  dcfcnde''. 


')  fiiprint,  /,'  1.  ")  ecniioimni  7?  /.  '^)  corr.  in  orogoutur  It  1. 

ni,-J:^>  iii  litiiln  camiY.ini^  Jl  I.  —  rii/J.:  dc  lapsu  Secniulini  et  ortlinatione  Tlicilnsii  f  </./,;•.  '•>)  orrontla 
Jl  1.         •')  Mianilationeni   Jl  1.  ')  inii.  eo  eihl.  '(!.  31.  <•)  corr.  ex  abbas  Ji  1;  abbas  ed.  pr.  ")  om.  a 

codd.  ed.  pr.;  suprn  rers.  a  "(/(/.  J!  1.  ')  statnni  r  ■>,  ed.  pr.  S)  lapsus  corr.  in  lapsu  H  1;  in  lapsuni 

edd.  G.  31.  li)  ita  r  1.  2.  ed.  pr.   (cf.  ep.  J.  9  p.  11,  4);  oociilissct  7?  /;    ceciderit  edd.  G.  M.  ')  ssto 

compend.  lUuniiir  r  1.'J:  sup(ra(licto  tn  ras.)  Ji  1;  praefato  edd.  pr.  <!.  ^)  ab  ndd.  xupr.  rers.  m.  posteriori 

li  1;  ab  abbatis  edd.  ')  ortlinari  om.  tesle  ed.  M  c.odd.  Xorm.  rl  Vntir.  I>.  '")  niontc  /.'  /.  ")  iidd. 

jn'ovisio  m.  post.  R  1:  Ita  eliam  teipinl  edd.,  r/iiarum  M  nolat ,  deesse  /loc  rerhiim  in  Norm..  Valir.  J>.  Corh. 
")  ortns  Jt  1;  ortos  r  /.  2.  ed.  pr.  i')  detbndas  7,'*/. 

"/  Miircettiiti  fiiiic  diiliio  priicoiiniit  fs7  Datiiiatinr,  ipiiiniris  rp.  IX,  /.j.s'  •^rarrrttiiiiin'  iioiiiiiirliir.  .Srd 
eum  non  dirersuni  f.«c  nh  itto ,  rt  ra  rpiar  iu  rp.  IX,  /.5.S  Iraclaiiliir  deinoiixtraiil.  Tiliitiiis  jlfarcctti  'rir 
viagnificuK  atipie  rtoriiirnli.^i.iimiifi'  el  lotiaiini.  connitiario  Gconjii  priiefecli  )waelorio  prr  Itatiiiiii ,  datiir 
(ep.  I,  m). 

III,  2.9     Dc  Pelro  cf.  iiolaiii  ad  ep.  III,  I.  1)  Dc  Secnndiiio  ahhale  S.  Martiui  liic  taiitimmodn 

aiptiir:  de  micce^yorc  eiiis  Tlieodo.^io  cf.  epp.  V,  :VS.  -Vt.  IX.  IHJ.  ('ajiipaiui,  (ciit  poliiifi  Xcapotilaiio  uionaslerio 
praefiirriiiit.  J)  Cf.  in  rp.  XIT,  10  episcopmn  ipiriidam  'iulrr  iilia  mnta  iii  corpnrale  iriiiien  taptoim'. 


182  CntEfiOT^II  I.  HROl^iTKI 

III,  24. 

(Tregorms  I.  papa  Leontium  episropum  (Urhinatcm),  ciim  Casforius  ppiscopus  infirmi- 
tate.  Roniae  retineatur,  Ariminensis  ecclesiae  visitatorem  consfituif.  i>!)r},  Marf. 

Codd.  R  et  r:  IntUdio  X.  XI.  cap.  03  (Iiirl.  XI.  cnp.  34). 
E(U.  M:  I/lh.  IIL  ep.  34;  G:  Lih.   IL  Iiid.  XI.  ep.  24.  -   luffe  Befj.  liifi  (.sr,4). 

GREGORIUS  LEONTIO  EPISCOPO. 
(astorium  fratrem  et  coepiscopum  nostrum  hic  pro  corporis  sui  molestia  retine- 
mus '.  Et  quia  nunc  ad  suam  non  valet  ecclesiam  remeare,  proptorea  eo  absente 
ecclesiae  ipsius  fraternitati  tuae  visitationis-'  operam  perviclimus''  clelegandam,  am- 
monentcs  caritatem  tuam,  ut  ita  se'"  efficaciter  in''  omnes  utilitates  eius  oxerceat, 
quatenus  tui  praesentia  proprium  sc  absentem  habere  non  sentiat  sacerdotem.  Quic- 
quid  autem  tibi  pro  utilitatibus  eiusdem  ecclesiae  visum  fuerit  ordinare,  babebis  modis 
omnibus  ex  nostra  permissione  licentiam.  Reditus  vero  vel  ornamenta,  ministeriaque  ^ 
ipsius  sollicitudinis  tuae  in  tutum"  cura'  conservet.  Et  praeter  ordinationes  eleri- 
corum  cetera  omnia  in  praodicta  ecclesia  tamquam  cavdinalem  ■'  et  proprium  tc  volu- 
mus  agore  sacerdotem. 

III,  25. 

Grcfiorius  I.  papa  universos  habifatorcs  Arimini  accnsat,  quocl  Cnstorio  episcopo 
infirmifatem  aftulerinf.  Leontio  episcopo  (Th-hinafi)  visitatori,  cui  curam  ccclesiae  coruni 
iiianrlaverit,  ohedire  eos  iiibet.  •"'fl-'),  ISIart. 

Cofld  R  ef  r:  Indiciio  X.  XI.  cap.  C,4  (Ind.  XI  cnp.  ■J.j). 

Edd.   M:  Lih.  lU.  cp.  i>5,-  Cr:  Lih.  II  Iiid.   XI.  ep.  i).  —  Li/fe  Rrfi.  1339  (sno). 

GREGORIUS  UNIVERSIS  HABITATORIBUS  ARIMINO. 

Si  culpam  vestram,  filii  dilectissimi,  intentius  velitis  adtendere,  adsidua  vos  apud 
Dcum    debetis    orationc''  purgare.    quod    episcopum    vestrum '   non    devotn    nuMite  n(H^ 

///.  34  in  litido  iidd.  Crliiii.nti  (ef.  loli.  dinc.  iii  ViUi  llrei/orii  I.ih.  IV.  e.  r,3)  edd.  (I.  M  (M  dicniD.  iii 
iininihuK  Xorm.  CoUierl.  e.t  in  'i  Vatic.  aheue  lioc  noiiien).  Add.  tle  iiifirmitate  Castorii  et  vi.sitatione  cins 
eccle.siae  ed.  pir.  ^)  oiii.  visitatiouis  r  3,  It*  1  (posl  additiir  in  11*  I).  '')  previdimus  cd.  pr.:    pro- 

vidimns  c.dd.  G.  31.  '')  sic  siipra  we»'.?.  R  1;  om.  se  r  1.  2,  edd.  '')  om.  iu  edd.  <■)  ifa  r  1: 

(cura)  iu  tnt\\m(!)  sec.  ed.  M  Meg.:  in  tuto  Vatic.  A.  B  (cd.  M);  iutuitum  r2;  iutuitu  (corr.  in  iutuitus  cl 
siiprascr.  ot|  /,'  /.•  intuitus  ed.  pr.  et  sec.  ed.  M  Vatic.  D  et  Norin.;  iutnitus  et  edd.  G.  M.  f)  eura  om.  ed.  pr. 

III.  3r,  in  titulo  avitatoribus  (wii  avi  eraditiir  et  nlio  atramento  add.  liabi)  R  1.  —  Arimiiii  edd. 
Add.  ed.  pr.  de  iufirmitate  castorii  et  visitatione  I<eoutii.  ■')  corr.  cx  bouoratiouc  It  I. 

III,  34  .'Vihiirrel  haec  formiihi  panllo  ah  reliqitis  qime  risitaforcm  ecclesiac  institirirnt.  Cf.  epp.  I,  15. 
rn  cct.  —  Ik  Lcontlu  cplscopo  et  Arimiiiensis  ccclesiae  risitatorc  cf  cpp.  TII,  25.  V,  4S.  VL4:',.  Nitsipiam 
antcm  ■nniiilHaihn  propriwn  episcopatum  eim  expi-e.><siiiii  hiihciini-^.  ^Vv/  cnm  optime  coiircnhil  cnm  niiindalls 
eius,  Urhitiatcm  seclem  Arimimmi  vicinam  recipimiis,  iinain  Iiihaniics  ditic.  in  Vita  Orefjoril  Llh.  1 1  .  .".i'  Iruillt, 
iwmimns  Leontium  'llrbinatem'.    Est  aiitein  Crlnnnni  imnu:  (■rhiiio)  /rcfe   Umhnne  iiiilissima.  I)  L)c 

Castorli  episcopi  .iriminensis  infirmitate  inm  iindirimiix  lii  ep.  II,  i'.s'.  C/'  eflam  qiiiie  dc  Ciixtorii  rda  ct 
ordinc  cpixtiilarnm  iid  enndem  respicientlnm  scripsl  in  Xcnex  Archir  VTT,  .'iSS.  (Vide  et  epp.  I,  55.  rfi.  IT,  l.j. 
V.  -;sv.  3J  I)c  mliihtcriis  cf  cpp.  L  i;r,.  II.  43  aVnct.  :S)  Cf   notam  .9  ad  cp.    l  77  (p.  H7.  :i4). 

III,  35  'iiiilrcrsl,<  hahllalorlhiifi'  pro  'clcro,  ordinl  et  plehl'  scrlliiliir.  Cf.  tllnloi'  rpl.itohirnw  I,  .3.v. 
7S.  7i).  11,5.  14.  40.  III,  n.  14  ct.  IX,  ?.9W  ct  praeclpnc  I,  .".«.  nln  'clero,  ordiiii  et  plebi  Arlminen.si'  rthim 
dii.r,  eliisdem  ciritatis  Arsicinus  in  simili  nmnMo  culicltnr.  —  (^lnae  opiis  nnid,  si  cjnscopwt  ■in  infirmilalem 
ciidal  rt  officiii  ino  fiiMji  non  vrdeal,  ficnercdder  e.cponlt  (Iref/orins  iiifrn  In  cpp.  XTII,  7.  ■'<.  1)  Castorinm : 
cf.  iiotiiin  1  iid  cji.  praecerlentem. 


INDICTIO  XI.  MAKT.  (III.  24.  25.  26).  183 

ut  filii  suscepistis.  Quem  inquietudo  et  tribulatio  a  vobis  inlata  ad  hoc  usque  per- 
duxit,  ut  molestiam  corporalem  incurreret''.  quamvis  in  eo  nihil  de  his  quae  nobi.s 
sunt  scripta  cognovimus,  sed  solam  inesse  debilitatem  vidimus,  pro  qua  eum  hic 
retinere  curavimus.  Et  quia  illic  modo  ad  praesens  non  valet  remeare ,  ecclesiae 
vestrae  necessario  pervidinius''  Leoutium  fratrem  et  coepiscopum  nostrum '■' visitatorem 
pcr  omnia  deputare.  Cui  etiam  nostris  scriptis  ^  iniunximus'',  ut  omnia  quae  ad 
curam  utilitiitemque  ecclesiac  pertinent,  tamquam  proprius  episcopus  debeat  ordinare. 
Vos  ergo  ita  ei  in  omnibus  oboedite,  quateuus  operam  sibi  visitatiouis  iniunctam 
vestra  iutus''  salubriter  in  onuiibus  possit  devotionc  complere. 


III,  26. 

Gregorins  I.  papa  Magnnm,  preshytertim  ecdesiue  Mediolunensis,  u  Luurcntto  quon- 
dum  episcopo  excommunieatim  absolvit.  Mundat.  hortctur  clernnt  ct  popnlum,  ut  unani- 
miter  ejnscoptim  sibi  eligant.  ;"''^5,  Mart. 

Codd.  B  et  r:  Iiidictio  X.  Xf.  cuji.  63  (Iml.  XI.  cup.  ■>0j. 

Edd.  M:  Lil).  III.  ep.  -je ;  G:  Lib.  II  Ind.  XL  cp.  ■>().  -  laffc  lia/.   mo  (sm). 

GREGOKIUS  MAGNO  PKESBYTERO  ECCLESIAE  MEDIOLANENSIS. 

Sicut  exigente  culpa  digne  quis  a  sacramento  communionis  abigitur"',  ita  insontibus 
uuild  modo  talis  debet  inrogari  vindicta.  Comperimus  siquidem,  quod  Laurentius 
quoudam  frater  et  coepiscopus  noster'  nullis  te  culpis  extantibus''  communione  priva- 
verit,  ideoque  huius  praecepti  nostri  auctoritate  munitus  officium  tuum'-'  securus  per- 
age,  et  communionem  sine  aliqua  sume  formidiue. 

Illud  tc  praeterea  necessario  duxinius  adliortandum.  ut  ita  te  iu  cunctis  utili- 
tatibus  ecclesiae  tuae  pure  ac  diligentcr  exhibeas,  quateuus  nec  offensa  te  aliqua  de 
neglecto''  respiciat.  et  culpam.  si  qua  in  te''  propter  quam  Dominici  corporis  et 
sanguiuis'^^    communione    fueras    privntus    vel    latens    inventa    est,    fidei   tuae    j)uritate 

'')  iucurrerit  ed.  M.  '^)  previclinius  cd.  jir.:  iiruviiliiiius  cdd.  (J.  .1/.  '')  curi:  e.i;  iuiuiicximus  /!  J. 
c)  (jiru  vestra  iutus)  iiostni  iutus  ed.pr.;  (pru  iutus)  virtute  ed.   Cl. 

III,  26  in  titiilo  corr.  Gregorius  ea;  Uregoriu  /■  _'.  —  post  Magnu  /■«s.  :;  litierartiiit  M  1.  —  mediola. 
A'  1:  Mediolanensi  ed.  pr.  »)  ita  scribo  cum  r  1.   I!  4  et  ed.  31  (quae  4  Valic.  Norm.  etc.  citat);   erigitur 

H  1,  r  i;  suspentlitur  A"'-/,  edd.  pr.   (i.  '')  exigentibus  ed.   O;   exsistentilius,   ut    cd.  M    mouet,    in  edd. 

receutioribub:  '-)  negleotu  edd.  >')   so   /'  4.  '■)  oin.  et  sanguinis  11  I. 

■J)   Urbinatem;  cf.  notwn  ad  iji.  pniccfdrHtfin.  ."i)  ad  ip.  III,  -24  rexpicil. 

III,  ■Mi  MagnM,  presbytcr  ccclcsiac  Mcdiutaiicitsin,  teiiipure  rpiudam,  ut  cx  cp.  XI,  (i  scrijita  a.  Hoo. 
Scpt.  apparet,  'possessiunculas  ecclesiae  Bomanae'  (scilicet  patrimonium  Liyuriae)  commissas  habuit.  Sed 
rphitohi  iiostra  docet,  Maymim  timc  (a.  o'.)3,  Mart.)  mn  officio  eccksii(£  lionmnac  restitum  fnisse,  ipiar  res 
iiifra  ep.  III,  30  ad  lolutnnem,  rect<n'ein  patrimonii  Liyuriae,  saipta confirmatur  (vide  ibidem).  Genuam,  nbi 
MrMjniis  cum  Mediolanemi  clero  dajeret,  epistolam  nostram  missam  esse,  contendunt  Troya  (Corlice  diploin. 
Lonyob.  I,  -JSe)  ct  Grisar  (Rundyany  diirclt  dic  Pcdrimonien  p.  350).  Sed  iwn  sutis  opinioiiem  sitain 
mumvertmt.  Econtra  ep.  III,  30  probid,  inayiiaiu  partem  Mediolanensis  clcri  hoc  tcmpore  adhuc  in 
propria  metropoli  sedisse,  iiiter  iiiios  rerba  infra  m  nuta  3  c.cplkrda  Maynttm  fitisse  ostendiint.  Vide  et 
tle  Mediolamnsibtis  Genuae  deyentibus  notam   ad  ep.  I,  «0.  J)  Dc  Lanreiifio,   cpiscupu  Mediulancnsi, 

a.  3'J2  Auy.  •21.  mmiuo,  iam  supra  ud  ep.  I,  80  in  iwtis  eyimus.    Cf  ctiain  ep.  II,  4.  ■J)  id  est  ufficium 

presbyteri  Mediukmensis.  Nam  si  ik  reyimine  palrtinuiiii  papa  iiycrct ,  ccrtc  Itanc  rcin  rerbis  perspicwts 
exprcssisset. 


184  ORE(;iH!II  I.  HKUISTin 

detergas'.  Ainiiiuiie  igitui' clerum  ut  populuiir'.  ut  ail  eligendum  nuliatenus  clissentiant 
sacerdotem*,  sed  uno  consensu  talem  sibi  eligant  consecrandum  cpiscopum ,  euius  et 
actus  laudabiles  et  grata  Ueo  et  liominibus  possit  esse  persona^,  nc ''  si  aliter  actum 
fuerit  in  diversis  quod  absit  studiis.  damnum  ecclesiasticis  rebus  eveniat'. 


MEXSE  APRELl  INDICTIONE  XI. 

III.  27 

Gnyoriuti  I.  ijupa  Martiiiiuno ,  ahhati  Panorniituno .  d  Benenuto  notario,  rectori 
2)atrimonii  Paiiormituni,  mandat,  ut  dc  Bonifatio  viro  clarissimo  disquirunt,  un  a  Victore 
episcopo  recte  excommunicatus  sit.  Bonifatiim  si  sontem  invenerint  in  nionusterium  in- 
cludant.  59S,  Apr. 

Codd.  B  et  r:  lndidiu  X.  XI.  cap.  Hti  (ImI.  XI.  cup.  -JTj. 

Edd.   31:  Lih.  III.  cp.  -JT ;  G:  Lih.   IL  Iml  XI  cp.  JT.  —  laffc  Bcij.  IJol  (sr,Tj. 

GREGORIUS  MAKTINIANO  ABBATI  DE  PANORMO  ET  BEXEXATO  XOTARIO 
RECTORI  PATRIMONII  PARTIS  PANORMITANAE. 

iti  ca  de  quibus  vchementer  Deus  offenditur  insequi  vel  ulcisci  differimus.  ad 
irascendum  iitique  divinitatis  patientiam  provocamus.  Multa  etenim  ad  nos  mala  de 
quibusdam  in  Panormitana  civitate  dcgentibus  pervenerunt,  quae  quoniam  nuiiorem 
coercitionem  expectant  nec  temere  credenda,  nec  desidiose  quaerenda  sunt.  Pro  qua 
re  Victori '  fratri  et  coepiscopo  nostro  iniunximus"''*,  ut  si  vera  esscnt  ea  et  insequi 
et  debuisset  ulcisci.  Nunc  itaque  venieus  hic''  praesentium  hitor  Bonifatius"  ■',  vir 
clarissimus'',  frustra    se    et   communione    privatum.  et  alia  sc  gravia  a  praedicto  epi- 

'1  (letei-geas  11  1.         s\  corr.  ex  gratain  .  .  .  persouain  r  '2.         'M  nec  codd.;  corr.  in  ne  li  1.  ')  iii 

r  J  in  iiiarijine  udditur:  \ota  quod  Komanus  presul  ab  altero  exooinniunicatum  absolverit. 

Meiise  cel.  abbrev.  apr.  R  1,  r  1  (sed  cf.  supra  p.  55);  add.  Iiauc  tenipuris  notam  cpiMolac  III,  26 
r  1.  2  et  teste  ed.  M  2  Turon.  Teller.  Colb.  ac  Turoii.  <S'.  Gat. ;  sed  scribit  r  2  me  11011  april.  ind.  XI.  —  Data 
noii  april.  ind.  XI.  Ii*l;  Data  mense  aprili  iiid.  XI.  ed.  pr. 

III,  2T  iii  titulo  Mariniano  edd.  G.  JI.  —  oin.  patriiiioiiii  iiaitis  11*1;  om.  partis  cdd.;  abbreriant 
part.  panorina  Hl;  part.  pauormit.  r  1.  2  (supplet  r  2  partiuin  panoniiitaruin) ;  panonnitani  It*  1 ,  cd.  pr.; 
ranormitauensis  ed.   G;  Panormi  ed.  31.  «■)  iuncximus  corr.  in  iniuncximus  li  1.  '')  liuc  edd.  O.  M; 

om.  liic  ed.  pr.  ')  Bonitacius  »•  1.  2,  edd.  '')  siglis  utuntur  uc  li  1,  r  1 :  victor  pcrperam  ea  dissolvit 

r  2,  (teste  ed.  M:  Xorm.  cl  Corb.J,  ed.  pr. 

.y  Haec  ccrba  inanijeste  epistolum  mstrcon  Mediolanum  missam  iirobant.  Nam  inter  Mediolanouses 
Gentiae   degentes   nusijiiiam  popmlas,   quippc    qiii    Medhkuii   remanserat,    inemoralur.  4)  Cf.    infra 

cpp.  III,  20.  30. 

III,  2T  Traiisinissa  Panonniim  p«r  Bonifaliiim  ririim  clarissimam.  —  iJc  Mitrtiiiiaiio.  iibhate 
Fanormitano,  cuius  monasterium  iwn  satis  manifeste  imlicatur,  cf.  ep.  II,  3S  p.  Vis  iu/t.  1  ct  cp.  I,  51:  dc 
Benenato,  1'anoniutani  palrimonii  rectore  nuper  imtituto  Ci.  e.  592,  Iitl.)  cf.  ep.  11,  .i'.s'  />.  130  not.  1. 
1)  De  Victorc  episcopo  Pamrmitano  iam  cul  ep.  I,  70  p.  '.10  in  nota  4  iimiuimus.  Etiam  a.  .'>'.)l ,  Auij.  ut 
cc  illa  ep.  vitlemiis,  scrupuli  qiiidam  contra  eum  exorsi  erant.  J)  Hanc  quam  papa  meiiwrat  epistolain 

librarii  nun  in  nostra  rajistri  excerpta  receperunt.  3)  Bonifatii,    riri  cktrissimi,  tititlo   o«i(s.so   ct   in 

cp.  III,  4'.i  mentio  fd.  Scdera  eius  iiomlum  a  3Iartiiiiuno  et  Bciicmilo  Paia/nnitaiiis  diiutlicata  lutc  jKi.flcriori 
cpistola  (a.  5'.I3,  lul.)  ifcnim  Lilijbitaiiu  episcupii   cvainiitamla   (lcmaiiihtittur.      Xeiciiniis   lloiiifidii   ufficiaiii. 


INDICTIO  XI.  MAKT.  (III.  -M).     XVU.  (III,  27.  2S).  1S5 

scopi)  qiiciitur  fuisse  perpessuiii.  Quiii  ergo  luillus  sine  cognitione  daninandus  est. 
eideni  fiatii  et  coepiscopo  nostro  scripsimus,  ut  si  persona,  quae  de  ipso  quacdam 
dicere  possit.  inventa  fuerit,  eam  ad  vestrani  debeat  cognitionem  dirigere.  Ideoque 
huius  praecepti  vos  pagina  necessario  duximus  adliortandos,  quatenus  nullius  personam 
adtendentes ,  sed  Dei  timorem  iiabentes  prae  oculis'',  cum  omni  aequitate,  si  qua  de 
co  iipud  vos^  dicta  fuerint,  memores  futuri  iudicii  subtili  debeatis  indagatione  per- 
quirere.  Et  si  in  vestra  cognitione  cuiusquam  eum  facinorosi  criminis  rcum  esse 
patuerit,  tunc  ex  nostra  auctoritate  non  solum  Dominici  corporis  et  sanguinis  commu- 
nionc  privatus  sit,  verum  etiam  in  monasterio',  ubi  poenitentiam  agere  dcbeat,  retru- 
datur,  ut  criminis  sui  maculas  convenienti  valeat  apud  aetcrnum  iudicem  liinientatione 
purgare.  Si  vero  aut  niliil  adversus  eum  in  cognitione  vestra  dictum  fucrit ,  aut  si 
quid  dici  contigerit  et  veruin  non  esse  constiterit  nec  aliquibus  illum  indiciis  in  hoc 
quod  dicitur  incidisse  potuoritis  agnoscere,  nobis  modis  omnibus  rcnuntiare  curiibitis. 
Praedictum  enim  Bonifatium''  nullam  a  quolibet  volumus  molestiain  sustinerc.  quoniain 
sicut  iustum  est,  ut  in  delinquentibus'  digna  debeat  viiidicta  proccdcre.  ita  iniquum 
est,  quibusdam  adflictionibus  quemquam  inrationabiliter  subiacere. 


m,  28. 

G-yeiiorlm  I.  pdpa  Gconjlo,  praefecto  practorio  pcr  ItaVuun,  Anncnkfin  nuKjnijicum 
commendat,  filiuni  quonclaiu  Aptonil  Ulustrissiini  riri,  queni  orhuin.  et  eycstate  affcetuin 
mimeri  praeficiut.  ^>03,  Apr. 

Codd.  I{  et  r:  Iiulictio  X.  XI.  cap.  07  (Iiul.  XI.  cap.  -JHJ. 

Edd.  M:  Lib.  IIL  ep.  28;  G:  Lih.  IL  Iiul.  XL  ep.  26'.  —  /«//e  AVi/.  1282  (m). 

GREGORIUS  GEORGIO  PRAEFECTO  PRAETORIO  PER  ITALIAM. 

Quicquid  misericorditer  ac  respectu  pietatis  inipenditur,  et  hic  auctorem  suum 
adiuvat,  et  optatum  ei  proemium  in  die  retributionis  adportat.  Quod  cum  ita  sit,  quia 
excellentiam  vestram  viilde  diligo,  mercedis  vobis  causas  insinuo.  Armenius  itaque 
magnificus.  filius  quondam  Aptonii'^  illustrissimi  viri^  ex  ipsa''  me''  egestate  compulit, 
ut  pro  eo  vobis  debuissem  scriberc.     Qui  quoniam  sicut  nostis  utroque  parente  orbatus 

»)  (uld.  ibi  edd.   G.  31.  ')   {o„i.  apud)  vubi.s  ed<L   G.  M.  k)  mniite   /.'  /;    iiioiiasteriuui   r  2, 

edd.   G.  M.  h)  Bouifacium  /•  1.  2.  edd.  ')  deliiKiueuteii  edd.   G.  M. 

IIL  2li  In  litulo  seripsi  Georgin,  (jiiud  cl  eodd.  et  edd.  omitiimt,  coiiiciens  siiiiililudiae  tantuminodu 
duorum  nominum  Uregorius  et  Ueorgio  librarios  errasse.  —  PPO  r  1  (sine  dubio  praetecto  praetorio  legendum 
cf.  supra  ep.I,22  not.) ,  quihus  ex  siylis,  ut  facile  inteUigitur ,  umnes  relii/uae  lectiones  ortae  suiit:  populo 
li  1  et  ieste  ed.  M  codd.  Audoen.  Lyr.  Fraiell.  Vatic.  A.  D.  Rem.  Corb.  Andegav.;  episcopis  r2,  E*  1, 
(teste  ed.  M  Colbert.),  ed.  pr.  {quaedam  edd.,  ut  ed.  G  notat,  uuiversis  episcopis) ;  univer.sis  {om.  episcopis) 
teste  M  Vatic.  B.  Sed  ^durimi  codd.  et  edd.  leijunt  Koniauo  patricio  uhi  patricio  ex  ppo  orhjinem  duxisse, 
IJoraauo  auiem  docta  interprelatione  additum  esse  ijatet.  Ita  edd.  G.  M,  et  G  ijuidem  invenit  hanc  lectionem 
•;«  rjuibusdam  probatis  codd.  quibus  consonarent  4  AwjlicanV,  M  autem  in  Korm.  Michael.  Geitet.  Becc. 
Aiiijlic.  Corruptiune  crescente  Uouiauo  patricio  ac  populo  G  in  aliis  codd.  ipiibusdam.  leijit.  —  per  itaba  K  1. 
a)  Aut<iuiui  ed.  G;  Antonii  ed.  M.  '')  sua   ipru  e.\  ipsa)  edd.  G.  M.  ^)  corr.  ex  niea  11  I.  r  2. 

IIL  2S     Cf.  ep.  I,  22,   nbi   fudiif,  ffe    Gcorgio  praefecto  praetwio  pcr  Italiam  cijimn^.     'DIh/kx  ci 

conicniCHS  'excdleiitia'  ct  hic  iidhibclar.  1)  Ncqite  Anueitius  napte  pater  eiits,  certe  el  imiijislndnra  ct 

iiohilitate  uterqne  jiraccipunif,  aliiiudc  itoti  suiit.    'Aplouiiim  illiistrcm  cirum'  rcperis  in  Gnyorii  Dial.  II,  26. 

Reg.  Grei;.  I.  '^^ 


186  tiKWinlill   I.  liKiilSTHI 

cst,  (:iiiiiu'iitiiu^''  vcstrao  tuitionuiii  et  contiiicutiiun  -  priicstohitur.  Ludc  ciiristianitas " 
vostra  piiU"  considcrationis  ut  consucvit  intuitu,  in  quantum  utilu  perspicit,  ci  locum 
vcl  iictionem  provideat,  ex  qua  cotidianis  stipcndiis  valcat  contineri^,  quoniiim  liacc 
maxiina  laus  ct  mcrces''  est,  si  illa  orp]i!iiiis«  impcndaiitur.  quac  eorum  pro  suis  obscquiis 
poteranf'  genitoribus  exhiberi. 


III,  29. 

Gnyorius  I.  pdpu  prcshyivrit^,  diucoiiihus  ct  clcro  Mcdioluncnsis  ccclcsiuc  cuin  Coti- 
stuntium,  Mcdioluncnscin  diuconuin,  episcopuin  sihi  coininuni  conscnsu  clujcrc  vclint,  cx- 
ponit  de  virtutihus  in  cpiscopo  rccjuircndis.  lolumncm  suhdiuconum  sumii  inittit,  ut 
elcctuin  coruin  faciat  e2)isco2}um  consecrari.  Oi)8,  Apr. 

Codd.  B  et  r:  Iruliciio  X.  XI.  cap.  fiS.  (Iiid.  XI.  cap.  2'.>). 

Edd.  31:  Lib.  III.  qj.  29;  G:  Lih.  II.  Ind.  XI.  cp.  2ii.  —  liiffc  Biy.  1233  (mv). 

GREGORIUS  PRESBITERIS  DIACONIBUS  ET  CLERO 
MEDIOLANENSIS  ECCLESIAE. 

rjpistolam  dilcctionis  vestrac  susccpimus,  cui  taincn  nullius  crat  inscrta  sub- 
scriptio  •' ' :  sed  fidem  ^lagni  presbyteri-  et  Yppoliti''  clerici '  portitorum  pcrsonae 
faciebant.  Qua  rclecta  comperimus  omnium  vestrum  in  Constantio  filio  nostro  *, 
ecclesiae  vcstrae  diacone,  convenire  consensum,  qui  dudum  mihi  bene  cognitus  fuit. 
Et  ciim  in  urbe  rcgia  responsa  sedis  apostolicac  faccrem ',  longo  milii  tempore  adhacsit. 
scd  niliil    iii    illo    umquam.  quod    reprcliendi  passim'   potuisset .  iuveiii''.     Yerumtamcn 

'^)  JJaluze  (vide  Librum  diuni.  eil.  Bo~tere  p.  S)  au  excelleiiti;ie  leijciulum  sic  dubitat..  *^}  lii  Nvrii^, 

el  plerisijiie  pietas   leiji  ed.  M  notat.  ')  uorr.  cj;  luercis  /•  2.  H)  ortiiuis  ;■  1.  2.  '')  mrr.  e.c 

puterat  J!  I. 

II r,  2il     '<■)  suscriptiu  r  I.  2.  '')   llippulyti  edd    Ll.  .M :  (c/.  ejijy.  IV,  2.  4).  '■■)   um.   passiui  scc. 

ed.  M  codd.   Vatic.  4.  '•)  uotat  iii  nianj.  r  2:  Kelafiu  cleri   uieiliulaueusis  ad  papam   ruui.uiu  (l.  ruiujiuuui) 

pru  eligeudo  poutitiee  et  eius  dispositiu. 

2)  Contiticnlia  —  sustciitaliij,  cf.  cp.  I,  is  iiot.  2 :   itciii   ajiitiiicri  =  tmsteiitari ,  cf.  cp.  II,  3S  p.  13\i,  6. 

III,  21)  TraHsmissa  niia  ciiiii  cp.  III,  30  Mcdiutiniinii  (forlaxse  per  redeuiUes  Maliolaiieiiscs  ckricus 
Maiiiiitiii  ct  Hippolyltm)  ct  loliaiini  sidjdiacoiio  ciiiii  altcni  cjiistola  tradita,  ut  eam  Genuam  deferret. 
(itiuim  uli  rem  in  titiilo  iicc  ordo  iicc  iiopidiis  nomiiiaiitiir.  Xnin  ita  quae  post  mwlem  Lanrentii  episcopi 
ficsfa  siuit  oi-diiuimns:  Blcdioliini  Coiisticntio  clecto,  citin  iii  dcctioiiis  relatione  clerici  Mediolaimxses  non 
subsoi'ipserint,  Grecjorius  papa  interim  Constantiitiii  nini  confiniiiil ,  scd  rota.  3Icdioliincnsis  clcri ,  Genuac 
degentis,  exposcit.  Qiutc  si  in  eundem  Constantiiiiii  iiicidcriut ,  tuiic  i/ciiiniii  cuiii  coiisccruiiditiii  coinmendtd 
(vide  ep.  III,  30).  Ittujiic  cpistola  nostra,  sinc  diiliio  iiiiu  ciidciiujuc  tcmpurc  ciim  III,  30.  31  scriptu,  ium 
electionis  Genuensis  iiiiiiiiiiiultitcm  pixiesumit,  ul  ijiiud  in  cjiislolis  duidjus  quae  sequuntur  udhuc  iiKertum 
rcliiiijitltitr.  Scd  iiec  hac  intei-pretatione  eonfiteor  oiiiius  diljicitltntcs  tolli.  Et  non  video,  quoiiiodo  Genuensi- 
liiis  tiiiic  si  rilii  /lossit  de  relatione,  quae  consensum  coruiii  ci iirimcret  subscri^Jtione  autem  carerct,  cum  hacc 
argamenta  ad  clerum  prcjjyrie  MecUolanensem  respicuinl.  Ii/itur  opinor  in  <■/>.  ///.  2ii  diias  cjiistolas  in 
unam  contrnctas  distimjuerulas  esse,  quarum  uliera  usque  ud  verha  puniuntur  ip.  IS7,  31)  Mcilioliiiium,  altera, 
mutalo  taiiliiiiiiiitidii  inilio  epistolae,  Gemucm  missa  ercd.  Titulus  autem  epistolac  Genuensi  conreniehcd.  (Cf. 
Troiiii  Cod.  dijil.  Ltiiiij.  l,  2SS,  g«(  non  satis  subliliter  epistolam  Genuam  missum  esse  dicit).  1)  Electionis 

Mcdiolanensis  relationem  dicit  papja,  ut  ex  ej>.  III,  30  itjfjiarct.  2)  l)e  Macjno  preshytero  Mediolanensi 

Mediohuii  adhuc  residenti  cf  itotam  cul  ejj.  III,  20.  3)  lliiijiolijtitm  nutarium  (scilicet  ecclesiae  Meclio- 

lanensis)  nuncupant  cjiji.  I\',  2.  4.  4)  De  Constantio  cf  cp.  I,  iSO  not.  3;  amicissimum  sibi  ciim  dcsijinat 

Greqcrrius  in  ep.  III,  31.  '<)  i.  c.  tempore,  cjuo  Grecjorius  legatiune  apostolicu  Constantinojjoli  fnncjchalur, 

annis  circitcr  iJTS-oS'!. 


INDICTIO  XI.  APR,  (ITI.  28.  29).  |  87 

quia  aiiHquac  nieac  dcliberationis  intcntio  ost,  ad  suscipicnda  pastoralis  curae  oncra" 
pro  nullius  uniquam  me'  misceri  persona,  orationibus  prosequor  electionem  vestram, 
ut  omnipotens  Deus,  qui  futurorum  actuum  nostrorum  semper  est  praescius,  talem 
vobis  pastorem  praebeat,  in  cuius  lingua  et  moribus  exhortationise  divinae  pascua 
valeatis  invenire.  In  cuius  mentc  ct  humiiitas  cum  rectitudine  fulgeat  et  severitas 
cum  pietate:  qui  vobis''  vitae  viam  non  solum'  loqucndo  sed  etiam  vivendo  possit 
ostenderc,  quatenus  cxcmplo  illius  discat  vestra  dilectio  ad  aeternae  patriae  dcsidcrium 
suspirarc.  Itaquc  nos'',  filii  dilectissinii ',  officii  nostri  censura  commoniti  suademus. 
ut  in  hac  suscipiendi  antistitis  causa  nullus  vestrum  neglecta  utilitate  communi  suo 
lucro  prospiciat,  nc  si  quisquam  propria  commoda  appetit  frivola™  aestimatione  fallatur. 
quia  nec  libcro  iudicio  pracfercndam  sibi  personam  examinat  mens  quam  cupiditas 
iigat.  Pcnsantes  crgo  quae  cunctis  expediunt,  ei  quem  vobis  gratia  divina  praetulerit, 
integerrimam  semper  in  omnibus  oboedientiam  praebctc.  Tudicari  namquc  a  vobis 
ultra  non  debet  semel  praeiatus ,  sed  tanto  nunc  subtiliter  indagandus"  est,  quanto 
postmodum  iudicandus  non  cst".  Consecrato  autem  vobis  Deo  auctore  pastori  tota 
vos  mente  committite .  atquc  in  illo  omnipotcnti  Domino,  qui  vobis  hunc  praetulerit'', 
deservite. 

Scd  quia  iuxta  meritum  jiicbiuni  solent  suporno  iudicio  personae  provideri 
pastoruni,  vos  spiritalin  quaerite,  caclostia  amate.  tcmporalia  ct  fugitiva  dcspicite,  et 
certissimum  tencte,  quia  placentem  Dco  pastorcm  halicbitis.  si  vos  in  vestris  actibus 
Domino  placetis.  Ecce  iam  mundi  liuius  oinnin  perditii  conspicimus.  quae  in  sacris 
paginis'1  audiebamus  peritura:  Eversac  urbes,  castra  cruta,  ccclesiae  destructae,  nullus 
in  terra  nostra'  cultor  inhabitat.  In  nobisipsis  paucissimis,  qui  ad  modicum  derelicti 
sumus,  cum  supernae  porcussionis  cladibus  humanus "  gladius  inccssanter  saevit ". 
Mundi  igitur  mala,  quae  dudum  ventura  audiebamus,  aspicimus;  quasi  paginae  nobis 
codicum  factao  sunt  ipsac  iam  plagae  tcrrarum.  In  interitum'  ergo  rerum  omnium 
pensare  debemus,  nil  fuisse  quod  amavimus.  Adpropinquantem  itaque  aeterni  iudicis 
diem  sollicita  mente  conspicite  et  tcrrorem  illius  paenitendo  praevcnite.  Delictorum 
omniuni  maculas  fletibus  lavato".  Iram  quao  aeterna  inminet  temporali  lamcnto  com- 
pescite''.  Pius  enim  conditor  iiostcr.  ciim  lul  iiidicium  vencrit.  tanto  nos  maiore 
gratia  consolabitur,  quanto  nunc  conspicit.  qiiod  a   nobis  nostra  dclicta  puniuntur. 

Latorem  vero  pracsentium  lohannem  subdiaconum  nostrum''  ad  hoc  Deo  favente 
transmisimus,  ut  electum  vestrum  sua  inminentia  cum  Dei  omnipotentis  solatio  secun- 
dum  modum"  dccessoris  eius  faciat  episcopum  "  consecrari^^.  Nam  sicut  ab  nliis  nostra 
cxigimus,  ita  singulis  sua  iura  servamus. 


'')  lioiiera  //  /.  ')  ita   li  I :  ntji.  me  /•  7.  J.  edd.  ")  e.xortatinnis   11  1.  '')  om.  (lui  vobis 

n  1.  i)  ndd.  legendo  vcl    rd.   <!.  ^)  vos  edd.  1)  carissimi  edd.   0.  31.  "')   iVibola  U  1, 

r  2,  (rorr.   h  in  v  Ji  1).  ")  ?V«   11  1;   inilicandu.s  r  ],  edd.:    indicandus  r  2.  ")   add.  in  mar;/.  r  )> : 

.\otu.  quod  indicari  .a  snbditis  seniel  praelatns  non  debct.  i')  praetnlit  /■  'J.  edd.  'i)  pagiuiljus  11  1. 

')  ila  1!  1;  om.  in  rel.  codd.  el  edd.;  tei"re  nostrae  r  1 ;  t.crra  nostra  corr.  iii  terra  uostrii  )•  i;  terram  nosti^am 
edd.  ^)  humaui   11  1.  *)  interitu  r  1,  edd.  ")  ecr  labate  corr.  11  1.  ^)  conspicite   //  1. 

^)  niorem  edd.   0.  M.  ")  ab  episcopis  R  1.  >')  add.  in  mari/.  r  2:  Not:i  quod  missi  apostolicae  sedis 

imminentia  consecrandns  est  mediolanensis  antistes. 

11)  Cf.  Grci/orii  Moriilia  (Lih.  :?o  it.  4ii  ■''eq.)  ct  ciiindem  Hoiniliaa  'iii.  E:cchiclcin  (Lih.  'J,  it.  6, 
c.  22.  24),  iihi  /iiijKi  niiiiilitcr  Italiac  clfidcm  Kaeriiui  Liiiii/iilmriliiyiiiii  illatain  dc/ilnral.  (Jiiiir  liomiliae 
dircrsis   tcinpiiriinix   diclac   siinf    (laffe    Itcf/.  ctl.  2,    ii.  UiHI.  71  l)r    Iiiliaitiir  sitlidiaaiiin  Hoinitiio,  ijiti 

Iioc  iemporr   nt  (frci/orii  riccs  iii.  noro   ei>iitco]io   coiixccriiitdo   i/ercrrt ,    ]\frdiiilititii   (Iriiitiiin  iirofcclns  est,  et 
tunc  Liyiiriae  iKitrimonitnii  re.T.inKC  ridelttr,  cf.  c/i.  Tll.  :iii.  S)  Srciiiidiiiii  niodiiin  Litnrcntii,  qiii  episcn- 

24* 


188  llREfinUTI  T.  nROTSTRT 


III,  30. 

Gregorius  I.  pa^Ja  lohanni  suMiacono  mandat,  Gcmiam  iwoficiscatm-  ct  si  m  Con- 
stantium  diaconum  a  Mediolnncnsi  clcro  Laurcntio  episcopo  dcfnncto  clcctnm,  ctiam  Mcdin- 
lancnscs  metu  Jiostiiim  profmii  ct  (Tcniiac  dcficntcs  conscntiant .  n  propriis  cpiscopis  cuni 
cpiscopum  consecrari  faciat.  !)9P,,  Apr. 

Coclcl.  R  et  r:  Tndictio  X.  XI.  cap.  69  (Lid  XI.  cnp.  30).  - 
Edd.  M:  Lib.   III.  ep.  HO:  G:  LPi.  11   Iiid.   XI  pik  :U).  —   Tfiff!'  7?«/.  1>H4  fmt). 

CIREGORIUS  TOnANNI  SUBDTACONO. 

(luanfo  apostolica  sedes''  Deo  auctore''  cunctis  praelata  constat  ecelesiis,  tanto 
inter  multiplices  curas  et  illa  nos  valde  sollicitat,  ubi  ad  consecrandum  antistiteni 
nostrum  expectatur  arbitrium''.  Defuncto  igitur  Laurentio  ecclesiae  Mediolanensis 
episcopo  '.  sua  nobis  relatione  clerus  innotuit,  in  electione  se  fiiii  nostri  Constantii, 
diaconis"'  sui,  unanimiter  consensisse.  Sed  quoniam  eadem  non  fuit  subscripta  relatio, 
ue  quid''.  quod  ad  cautelam  pertinet.  omittamus,  idcirco  buius  praccepti  auctoritate 
suffultum'  Genuam  te  proficisci  necesse  est^.  Et  quia  multi  illic  Mediolanensium 
coacti  barbarica  feritate  consistunt  ^,  eorum  te  voluntates  oportet  convocatis  eis  in 
communi »  perscrutari.  Et  si  nulla  eos  diversitas  al)  electionis  unitate  disterminat, 
aiquidem  in  praedicto  filio  nostro  Conslantio  omnium  voluntates  atque  consensum 
perdurare  cognoscis,  tunc  eum  a  propriis  episcopis,  sicut  antiquitatis  mos  exigit*,  cum 
nostrae  auctoritatis  adsensu,  solatiante  Domino,  facins  cousecrari.  quatenus  liuiusmodi 

ITI,  3(1  iii  litalo  Iiiliamii  cx  lolKuiiie  II  I.  —  ]jraciiiil/il  liiiii:  cj).  lolianiics  diiic.  (Vila  Greijorii  I.  Lih. 
TV.  c.  24)  liaec  rcrha:  lohanni  subdiacono,  rectori  patrimonii  Liyiiriae.  scriblt  dicen.s:  (^uanto  ccl.  Cf.  infra 
iinlaiii.  '^)  corr.  cx  sedis  r  -J.  '')  auctoritate  pro  deo  auctore  i?  1.  ")  add.  in  mari/.  r  J:  Nota 

i|Uod  ad  consecrandum  antistiteni  apostolice  sedis  expectatur  arbitriuni.  "^)  corr.  in  diaconi  Jl  1.  c)  ;„ 

i|uid  [prn   ne  (luid)   r  1.  ')  suftultns  r 'J.  K)  coniinunc  i?  /,  cdd.;  communis  cnrr.  in  connnnnc  )•  J. 

2iiis  Mediolanensis  Genuae  crcahtf:  diidniiijnc  mmiiimt  criit  (cf.  Troyn  Cod.  dipl.  Loiifinli.  7,  ■JJ,',.  ■>H5),  cpi- 
scopnm  electum  consecrnrc  cos  inlict.  c.r  ijiin  ridcnins.  iiiiiiiistinnnii  lcinporc  in  coiisccrnlio)ic  Lanrcntii  noros 
quosdam  mus  adhibitos  es.9e.  In  epistotn  seqmnti  pupn,  lohnnni  prnecipit,  nt  clectiis  n  propiiis  episcopis 
'sicut  antiquitatis  mos  exigit'  eonsecretHr.  Sed  andiamus  Pelnnii  I.  papae  rescriptnm  (laffe  Feg.  ed.  -J, 
n.  il83):  'Mos  anticiiins  fnil.  iil  quia  prro  longinquitate  rel  difficnltntc  itiiicris  nli  iqioslnHcn  sede  lioc  onero- 
siim  iUit  fiierat  ordiimri.  ipsi  se  inricem  Mediolanensis  et  Aiiiidricnsis  nrdiiinrc  cpisciqii  dfhnissent,  ita  iit  in 
ea  ciritate,  in  qun  crni  ordiiiiiiidns  rpiscojins,  nltcriiis  ririlnlis  piintifc.c  iicciirrcrr  dclniissrV.  l)r  qiio  more 
a  Gregorio  nihil  rrfrrtnr. 

III,  iiO  Dc  Inliiris  hnins  epistolae  et  loliannis  subdiaconi  Romani  persona  cf.  notas  ad  ep.  III,  J9. 
Non  alio,  nt  opinnr ,  liiliininrs  officio  fnngehatur ,  quam  post  ohitum  Constuntii  episcopi  Pantaleo  notarius 
Romanus;  cf.  epp.  XI,  i:.  i4.  1'iim  igitur  Pantaleo  eodem  tempore,  quo  a.  600,  Sept.  nmn  episcopi  Medio- 
lanensis  eonsea-anili  cniisn  Gciiiinm  luissus  est  et  pntrimonli  Liguriae  rector  constitueretur ,  el,  lohannem 
eidem  palrimoiiio  priirfrctniii  snsjiicnmiir.  Tinqiir  noii  rcjiiigiiniiter  loliannis  auctoris  Gregmianae  ritae  lectio- 
nem  recipimus,  qni  in  liiiiln.  rpistolne  iiostrac  prnemisso,  lohnnnem  'redorem  patrimonii  Liguriae'  dicit. 
Et  cum  praeceptu  in ,  '/«o  pnpa  loliannem  (ut  ep.  XI,  14  Pantcdeonem)  institueret,  nostrae  epistolae  de- 
eiset;  coniciendum  est,  tniic  min  inm  patrinioninm  reicisse.  Ordo  nutcm  rectornm  Liguriae  sic  componendus  est: 
'lohanms  Magmis  Pantakn',  iinoruin  iiiildcin  idcin  fohaniics  hiogrnjiluis  nllimum  iantummodo  in  catalogn 
su,o  (Lib.  II.  c.  53)  enumeral.  1)  Cf.  cpp.  I,  ,S'a    III,  ■jii.  ■j)  Cum  SHbscriptiones  relationis  deessent 

nescit  papa,  an  clerici  Mediolanenses ,  qnl  Gemiam  fiigerant,  item  electioni  consentiant.  :i)  Geiina,  ut 

ndnolnl  Allesn^ra,  nrlis  Ligurine  nd  prorlncinin  Mcdlnlnnciisem  pertlmilt:  nt  liipici  c.r  cp.  IX,  ■J3o. 
4)  Cf.   nnltiiii  s  nd  cp.  prticcrdrnlrm. 


INmCTIO  XI.  AIM!.  (III.  30.  31.  32).  189 

servnta.  ponsuotudino  ot  apostolioa   sodos  |»ro])iiuni   vigoroni  rotinoat   et   a    so  oonoessa 
aliis  sua   iura  non  ininuat. 


III,  31. 

Gmiorinx  I.  iHipa  Romano,  pairicio  rt  rxarcho  Italiac,  rommrndaf  Consfantitmi; 
Laiirrntio  episcopo  mortiio,  a  Mediolanrmihus  electum  episc<ypmn.  •■)■''••'.  Apr. 

Codd.  R  et  r:  Indictio  X.  XT.  cnp.  70  (Ind.  XI.  cap.  31). 
Edd.  M:  M).  III  ep.  H1:  G:  Lih.  II.  Twl.  XT  ep.  .9?.  —  laffe  Rcfi.  /i'«  (STlj. 

GREGORITS  ROMANO  PATRICIO  ET  EXARCHO  ITALIAE. 

Obitum  Laurentii.  eoclcsiae  Mediolanensis  episcopi,  excellentiani  vostrani  iam 
credimus  cognovisse.  Et  quia  quantuni  ex  cleri  relatione  didicimus  in  Constantio  filio 
nostro,  diacono  eiusdem  ccelesiae,  omnium  consistit  electio.  necesse  fuit,  pro  servanda 
consuetudine  militem  ecclesiae  nostrac  dirigere  '.  qui  eum  in  quo  omniuni  voluntates 
atque  consensum  concorditer  convenire  oognoverit.  a  suis  episcopis,  siout  votus  mos 
oxigit^,  ouni  nostro  tamen  adsensu  faciat  consecrari. 

Proinde  paterna  dilectione  persolventes  debitum  salutationis  ofticiuin  quaosumus», 
ut  praodicto  Constantio,  seu  fuerit  consecratus  cpiscopus  nccne^  excollentia  vostra 
ubi  necesse  fuerit  sunni  dignetur  impendere  iustitia  favente  solatium ,  quatonus  haoc 
vos  merccs  et  hic  apud  inimicos  vestros  exaltet,  ct  in  futura  vos  vita  apud  Deum 
pracvonienter''  oomniondet.  Mous  enim  est  proprius  olimquo  mihi  magna  fuit  fami- 
liaritate  coniunotus.  Et  vos  quns  nostros  cognoscitis''  haborc  ut  vostros  poouliaritor'' 
debotis. 


III,  32. 

GrcgoyiuA  I.  papa  Honoratim,  arrkidiuconum  Sidonitanum,  dc  obiectis  criminibvs 
ahsolidum  essc  post  Natalis  cpiscoin  mortem  itermn  tcstatnr.  Qncrimomas  eins  ad  Anto- 
ninum  suhdiaconum  et  rectorcm  iMtrimonii  Romani  Salonac  drlcqat.  '>9P,,  Apr. 

Codd.  R  ei  r:  Indictio  X.  XI  cap.  Tl  (Iml.  XI  cap.  39). 

Edd.  M:  Llh.  III  ep.  3->:  G:  IJh.   TI   hid.   XI  ep.  3>.  —  latfe  Rni.   r23r,  (S7->). 

III,  31     a)  cnmpendkmi  adJiibet  qs  )•  >.  '')  ila  r  I  et  cdd.  O.  M;  praeveiiiciicln  It  l:  fort.  rerlitis 

in  futuro  vos  vita   apud    Deum    praeveuiente  r  ■>:   m    tufurt praevenien.';  cd.  pr.  '')  agnnscere  r  /. 

'1)  Add.  (liligere  wami  imst.  ri:  iln  tei/d  ethim  rd.  pr.:  iiild.  et  (peculiariter)  ilili<;ere  ritd,   It,  .M. 

III,  31  Sltic  fliiliin  Rareiiiiiim  tyiiiismi>:xii.  Cf.  ep.  V,  l'.i :  'Roiiiaiw  e.varcho  per  Italiam  rexidenti 
Rarcnnae'  inscriptam.  I)c  Romano  autcm  putricio  et  cxarcJio  ride  rpiac  ad  ep.  I,  :!-J  monui.  Ceicriim 
cf.  notan  ad  cjip.  jmiecedentes,  qiiae  ad  nostram  eodem  modo  spectant.  1)  i.  e,   ToJianneiii  suhdiaconmn 

Romannm.      T'\dso  Jiaec  rerha  interpretaiur  Troya  Cod.  dipl.  Longoh.  I,  ■Jmi.    Cf.  •eci-les'iae  militare'  a 
eterico  dictnm  in  ep.  IV,  17.  ■>)  Cf.  not.  s  ad   ep.  III,  ■29.  3)  Nota ,  rpiod  Grenorins  adJiue  in 

dnhio  retinqiiit,  iitrnm  Constantins  episcopns  coiisecraiidns  sit  amion.  ciim  iam  in  ep.  TII,^>U  eonsea-ati&iiem 
prarreperit. 


190  f4REfinRTT  T,  RI^OTSTRI 


GREGOrjUS  HONORATO  ARCHIDIACONO  SALONITANAE  ECCLESIAE. 

Dudum  quidom  decessoris  nostri '  nostraque  praoceptio^  ad  dilectionemjtuam 
concurrerat^,  in  qua  et  de''  obiectis  tibi  calumniose  capitulis  fueras  abaolutus,  ot  in 
tui  gradus  ordine''  sino  aliqua  te''  instituimus  altercatione  restitui.  Sed  quia  rursus 
anto  non  multum  temporis  spatium  ad  Romanam  civitatem  veniens'  de  quiljusdam" 
illic  actis  incongrue,  de  sacrorum  es  conquestus  alienatione  vasorum  *,  atquo  duni  pro 
hac  re,  quae  tuis  obiectionibus  respondero  potuissent,  sustineremus'  in  hac  civitate  per- 
sonas,  Natalis  opiscopus  tuus  de  hac  hice  niigravit ',  neccssarium  iudicanms «,  easdem 
praecoptiones  tam  decessoris  nostri  quam  nostras,  quas''  dudum  ut  dictum  est  pro 
tua  absolutione  transmisimus,  praesentibus  deinceps  apicibus  confirmaro.  Quamobrem 
a  cunctis  tibi  obiectis  capitulis  te  plenius  absolventos  in  tui  te  ordinis  gradu  sine 
ahqua  volumus  altercatione'  permanere,  ut  nihil  tibi  penitus  mota  a  praofato  viro 
quaestio  qualibet  occasione  praeiudicet.  De  his  autem  capitulis,  de  quibus  conquestus 
es,  Antonino  subdiacono  et  rectori  ilHc  patrimonii  sanctae,  cui  Deo  auctore  praeside- 
mus  ecclesiae'',  instanter  iniunximus'"'',  ut  si  quidem  in  his  ecclesiasticas  invenerit 
inmixtas  esse  personas,  cum  summa  causas  ipsas  districtione  atque  auctoritate  definiat. 
Sin  autem  cum  talibus  res  agitur,  in'  quos  ccclesiasticae  vigor  non  possit  iurisdictio- 
nis  oxtendi"^,  de  singuhs  quibusqiie  capitulis  probationes  inter  publica  gosta  depositas 
ad  nos  absque  uUa  dihatione  transmittat,  ut  instructi  subtiliter  sciamus,  quid"  de  his 
do1)oamus  Christo  auxiPanto  disponero. 


III,  33. 

(Trfifioyiiis  I.  papa  Dlnamio,  pafricio  GalliKniiii ,  niinliaf.  ^r  prr  Jfi/lariiini  ilr 
ecclesiac  Rotnanac  reditu  Gallicanos  soliihs  ijiiailringi-ntos  accrpissr,  Lcmdcms  mdnsfriam 
eius  mittit  ci  rrucem  ctim  reliquiis.  r>9P>,  Apr. 

Codd.  R  et  r:  Lwliciio  X.  XI.  cap.  72  (Ind.  XI.  cap.  3.y. 

Edd,  M:  Lih.  IIT.  ep.  .9.3;  O:  Lib.  II.  Tml.  XI.  ep.  .3.3.  —   Ta/p  Tiei).  1i:i7  (S7H). 

IIJ,  S2     iii  liliilii   .Saloiiitauo    (om.  eccleslae)  edd.  ■'')  cucnrrovat  II  1 ,   edd.  G.  21.  '')  ob  {pro 

ile)  e.orr,  in  alj  I/  1.  '^)  ordinem  r  1.  '•)  fidda  te  (reluctanti/ms  codicilms)  cum  edd.  6.  M.         «)  tiuibus 

eodd.;    corr.  in    f|ull)us(Iani  r2;    aliquibus  edd.  ')  sustinomus  codd.  K)  iudicavinius    '■dd.  O.  M. 

I')  ((uain   li  1.  ')  <iiH.  .altercatione  et  post  ali(jua  iidd.  cunctatione  li  1.  ^)  iniuncxinuis  11  1.  ')  ail 

III.  '"I  ndd,.    iii    iiifiri/.  r  2 :     Nota.  ad    scdeni  apostolicam  referendum.  ")  ([uod   r  1.  J :    (cnrr.    iii 

(|uid  r  -j). 

III,  32  I)c  Jliiiii>riili)  rf.  e)iji.  T.  lii.  l'.i,  II,  2ii-J2.  -'iii.  iii  iiuibus  de  caiifui  eiim  enm  Natali  episcopu 
alquc  de  crimimhnn  ei  nliieiiis  /'nsiiis  Iriieliilnr.  li  relmjii  I T (578-^90)  epislolii,  ii/liiiiis  rilae  eius  diebus, 
vt  iqyparet,  serip^ia,  de)ierdilii  esl.  ()uae  iiiileiu  iiji.  Ia//e  iiidicaliir  i>der  deperditas  suh  ii.  iiino  (olim  (>91),  cum 
nnstra  quidem  affiiiilale  i)iiadiim  colmei^et,  sal  >ioii  eadeiu  est.  2)  Vt  rldetiir  eji.  I,  Jii  dicit  Gregornis, 

ii)  Ut  ei  in  epp.  I,  lii.  I'.i.  II,  20  cet.  praecepjtiiin  ernl.  4)  Cf.  cp.  T.  lo,  iihi  ut  raliimem  reddat  dr  eymiliis 

(Urersarum  ecclesiarum  ah  eo  collectis  exposcitur,  el  eji)).  II,  2o.  cet.  .y  Mense  Octohi  a.  592  Natalis 

episeopiis  Sidnuitauiis  adhiic  iider  pirns  fiiisse  rideliir.  cerle  mnrleiu  illiiis  Clrei/nriiis  usriiie  ad  id  leiiipus 
iiliiiiridiat  lcf  ep)i.  ITT,  s.  ii).  Sed  faiua  lunrlis  iuiii  ineiisc  Maiiin  n.  .'ili::  Uniuiiiu  iriieral  (cf.  e/))).  III.  22). 
1!)   ('/'.  dc  Auliiiiiiiii   iinliiiu  iid  e)i.   II   22  et  C))/).   III.   '.i.  22.  7)   Ndid  de  hiir  <iiiiid  sriiniliir   iii   e)iislnlii 

IT.    22   iiirenniins.      Krijn  )iniiiejilinii   Aulnniiin  diilnui  de^inililniu   essr  ilr))lniiiiuiis. 


INDICTIO  XI.  A1'K.  (III,  32.  33).  191 


GREGORIUS  DINAMIO  PATRICIO  GALLIARUM. 

liJonistrat  quani  benc  dispenset  propria,  qui  fideliter  aiuniinistrat  aliena.  Quod 
vestra  nobis  gloria  osteiidit,  quae  perenni  muneri  intenta,  beato  Petro  apostoioruiu 
principi  suorum  redituuni  fructus  intulit.  Cui  dum  sua  fideliter  impenditis,  haec  apud 
eum  sua-'  nuinera  fecistis.  Sic  quippe  agere  huius  terrae  gloriosos  de  aeterna  gloria 
cogitantes  decct.  ut  in  eo .  quod  teniporaliter  praevalent.  inercedem  sibi  non  tempo- 
raleni  parent. 

Proinde  debitum  salutationis  alhjquium  persolventes  omnipotentem  Dominum 
deprecamur,  ut  vitam  vestram  et  bonis  praesentibus  repleat,  et  ad  sublimia  gaudia 
aeternitatis  extendat.  Suscepimus  namque  per  llyhirium'' filium  nostrum  '  de  praefatis 
ecclesiae  nostrae  reditibus  Gallicanos  solidos  quadringeutos'-. 

///,  33  lituLum  ila  jjracOeut  r  1.  J,  Ix '"  1  (cj.  ejijj.  VI,  ti.  VII,  3'J ,  ubi  cudtm  inudu  dinainius 
scrihitur);  Dyuamio  edd.  0.  31  (ul  M  iiulat,  cum  codd.  Vatic.  D.  Cvrb.  elc);  Dinuniio  teste  ed.  0  Vatic.  B; 
Dominio  ed.  2"'. ;  Damianu  H  1  et  sec.  ed.  M  Vatic.  A ;  Daraiu  sec.  31  Colb.  —  galla  abbrev.  li  1 ;  etc.  add. 
edd.   O.  31.  •')   vestra  cdd.  '')  Uilarium  edd,  2>r.   O;  Hilarum  (in  mar;/.  nulints :  al.  llilarium)  ed.  31. 

III,  -33  Dinaiiuus  iiairicias  (ita  et  in  ep.  VI,  6  noininatur,  cuiii  ep.  VII,  33  titulum  oiitiiisa  patri- 
ciatus  imlicatioiic  xrraeterat),  cuius  uxorem  Aureliam  ex  cp.  VII,  33  mrimun,  rector  patrimonii  Gulliarum 
(quod  ut  Chisar  Buwlijaiui  p.  3.V!  inouiiit  in  Gallia  meridionali  praecipue  in  territorio  Arclatcnsi  ct 
Mass-iliensi  posituin  crat)  nnlc  Citiidiilitin  (cf.  cp.  V I.  10)  /tiil.  Xaiii  Grciiorius  ipsc  u.  oilj,  Scpt.  Childcljciio 
Fnmcwum  reyi  (Cil  VI,  tij  scribil  "Sed  quoniam  lliniimiiis  ijutricius.  ()ui  e.x  no.stra  commendationc 
reljus  (S.  Petri)  solliuitudineni  inniendebat,  eas  modo  guliernare  ut  i.ognovimus<  non  potest',  cet.  Neqiic 
miranmr,  nobilem  qiieiiulam  laiciiin  ccclesiae  lioinanac  ctiram  gessisse,  cuiii  ium  1'clagii  I.  temjjore  (a.  oiiG. 
557)  piatricium  quenclam  Frcmcwiim,  nomine  Placidum,  patriiiumio  Roinano  Gallicanae  pivrinciue  (rel  potitis 
territorii  Arelatensis)  iwaefectum  inceniamus  (cf.  laffi  ed.  2  n.  'J43.  i)47).  Cum  autem  Gregorius  in  ep.  VI,  .'il 
Virgilio,  Ardatensi  episcojjo,  scribat,  se  patrimonium,  'quod  per  plurimos  annos  ^rmedecesso)'  eius  tenucriV 
Camlido  dedisse,  eximle  ostenditur,  Arelatense  patrimonium  ante  Candidum  Licerium  episcoptim  rcxissc. 
Quocl  si  perpenclimus,  Dinamio  nostro  Massiliense  tantum  relvnqaitur.  Cuiii  nostra  autem  opinione  ojMine 
convenit,  qiiod  Dinamius,  ut  ex  Gregorio  Turonensi  discimus,  a  rege  Francoi-tmi  Austrasiiyrum  rectw 
pivcincicce  Mctssiliensis  institutus  fuerat.  (Ciii  muneri  titulus  patriciatus  competehat).  Cf.  de  Dinamio  Grego- 
rium  Turon.  in  Hist.  Franc.  VI  c.  7.  II  ct  Vcn.  Fwtutudum  Carm.  VI,  <J.  10  (ed.  MG.  SS.  ant.  IV,  14'J.  1-50). 
Scripsit  et  noimullas  saiictorum  rilas.  J)  Fmtasse  idem  est  cum  illo  notario  Uilaro,  quem  in  epp.  I,  73-75. 

82.  IX,  132  inrenimus.  Qtiod  si  recte  suspicamur,  cuiii  rector  esset  Hilarus  patrimonii  per  Africam,  Bomam 
redicns  Massiliam  iiari  acccssit.  2)  De  solido  GalUco  inferivris  pfetii,  quam  solid/us  Bcwiantis  cf.  cp.  VI,  10, 
ubi  dc  'Galiiarum  solidis,  cpii  in  terra  nostra  expendi  non  possunl'  papa  loqtiittir.  Novclla  Maimiani 
liaec  constituit:  'Nullus  solidum  integri  ponderis  calumniosae  approbationis  obtentu  vecuset  exaetor. 
excepto  eo  Uallico .  cuius  aurum  minore  aestimatione  taxatur".  Quod  certe  nilvil  aliud  indicat,  nisi 
solidum  Gallicum  iain  timc  leviwis  ponderis  fuisse.  (Cf.  de  ^jccuniae  poiulere  non  satis  stabili,  quae  ad 
ep.  I,  42  p.  62  in  iwta  5  attuli  et  infra  ep.  IX,  lOS.)  De  solidi  Gallici  iwctio  multtim  viri  docti  scripse- 
runt.  Cf.  Duchalais  in  Bevue  numism.  (ecl.  Cartiets  ct  Saussayes)  a.  1S40  p.  261,  Soetbeer  in  Forschuiigen 
zur  deutschen  Gescliichte  I,  287,  Waits  Deutsche  Verfassungsgeschichte  ed.  2  II,  2  p.  307.  Secl  hoc  loco 
liceat  illa  referre,  quae  Mommsen  in  Zeitschrift  fiir  Bechtsgeschichte  (ed.  Becker  et  Muther)  III.  p.  455 
sagaciter  exposuil:  'Die  frankiscben  Solidi  sind  unter  den  Namen  der  riimischen  Kaiser  geschlagen, 
aber  schlechteren  Korns.  Das  frankische  Uoldstiick  tblgt  anfanglich  dem  Gewicht  des  byzantinischen 
Solidus.  Allein  bald  itndert  sich  dies;  alle  seit  Mauricius  (582-602)  geprilgten  Solidi  sind  um  '/s 
leichter  und  otfenhar  auf  das  Gewicht  von  ',si  Pfund  geschlagen,  deshalb  dieser  neue  Solidus  anfang- 
lich  mit  dem  Werthzeichen  XXI  und  der  entsprechende  Tremis  mit  VII  versehen,  insofern  der  byzan- 
tinische  Solidus  24,  der  frilnkische  20*/,  oder  circa  21.  der  byzantinische  Tremis  8,  der  friinkische  G"/? 
oder  circa  7  siliquae  auri  galt'. 


192  (IKKiinUII   I.  KKiUSTRI 

Transmisiinus  vero  beati  Potri  apustoli  Ijeiiodictionem ,  crucem  parvuiam,  cui 
de  catenis  cius  beneficia  sunt  inserta-',  quac  illius  quidem  ad  teinpus  iigavcrant'',  sed 
vestra  colla  in  perpetuuni  a  pcccatis  solvant.  Per  quattuor  vero  in  circuitu  partcs 
de  beati  Laurentii  craticula'',  in  qua  perustus  est,  beneficia  contincntur.  ut  hoc,  ubi 
corpus  illius  pro  veritate  crematum  est,  vestram  mentem  ad  amorem  Domini  accendat. 


III,  -M. 

Gmjorim  I.  ^itqxi  Felro  ^ahdiacono  (recfori  putrinionii)  Caiiipuniuc  manduf ,  uf 
Feshim  episcopiiDi  (Cupmuum)  clericis  civibusque  cius  concUict.  -JOo,  Apr. 

Codil.  B  et  r:  Indictio  X.  XI.  cap.  73  (Iml.  XI.  cap.  34). 
Edd.  M:  Lib.  III.  ep.  34:  G:  Lih.  IL  liid.  XI  ep.  34.  —  latfi  lUij.  mn  (S74). 

GRECtORIUS  petro  subdiagono  campaniae. 

Uueritur  Festus .  fruter  et  coepiscopus  noster  S  a  suis  se  clericis  ac  civibus 
despici  atque  contemni  -.  Pro  qua  re  experientiae  tuae  praecipimus.  ut  tranquilla  eos 
adhortatione  convenias.  quatenus  sedatis  si  quae  forte  odiorum  causae  sunt  mutua  eos 
et  Deo  placita  caritate  concilies,  ut  et  ille  quod  filiis  decet  impendat,  et  illi  quod 
patri  oportet  exhibeant.  8i  quae  vero  aliae  causae  sunt  *,  praedicto  episcopo  te  im- 
pendere  praecipimus  salva  tamen  iustitia  et  aequitate  sohitium. 


MENSE  MAIO  INDICTIONE  XI. 

III.  35. 

Grcijorius  I.  pujia  l'ctro  suhdiacono  (rccfori  patrimonii)  Campaniac  manduf,  ivin- 
pcllat  clcrum  Neajioiifanum,  nt  mittanf  qui  episcopum  eliijant,  dcferenfes  sccuin  vcsfiarium 
episcopii  et  arijenti  copiam.  Paulo  episcopo  (JScpesino,  visitatori  Ncupolitunac  ecclesiac), 
ad  ecclesiam  suain  redirc  desideranti  solidos  cenfum  et  j^ueruin  muncipium  dari  iuhcuf. 

Codd.  R  et  r:  Imliclio  X.  XL  cap.  74  (Ind.  XL  cup.  .5.5).  ^>-93,  Mui. 

Edd.  M:  Lih.  11 1.  ep.  .3.1  ,•  G:  Lib.  IL  hid.   XL  ep.  .3.3.  '-   lalje  Reil.    fUo  (H7.j). 

^)  cvrr.  e.<;  legavei-iiut  r  2:    ligaveriiut    edd.   <}.   .)/;    ligaveriiit   ed.  pr.  ''i  ila  r  l.  i  (curr.  r  '2  e.c 

graticulam) ;  graticula  li  1. 

Meuse  cet.  Ita  codd.  r  1.2:  abbrec.  mail.  li  1  (cf.  siipra  paij.  lil):  li*  l:  (lat;i  meiise  cel.  ijuod  ilem 
iii  ed.  pr.  AddtuU  Itanc  noiam  in  jine  ep.  IH,  34  r  1.  •>.  edd.  H.  J/,  O/iiarnm  il  cilal  jiro  lectlune  siia  .\o»-»t 
Valic.  2  Teller.   Turon.  8.   tfal.). 

3)  Cf.  notam  .)  lul  cp.  I,  -J.',.  IJe  roce  bcneticia  i=  rfliquiae)  eiiil  ISalii.e  itd  Librnm  dinnnim  /vnii. 
11.   XIV  ed.  Ro:iere  p.  4J. 

III,  34  I)  Festua  •episeoijus  Capuanu.-i'  iii  epp.  V,  13.  14  el  27  dicititr.  Mortmtf,  est  aide  auniim 
5U4,  Noc,  quo  lcmpQre  epp.  V,  13.  14  scriptac  siinl.  Trammissa  autcm  &sse  ridetur  luiec  epistola  Nea- 
polim,  uhi  et  Fetriis  renidehat,  el  muUi  cJericorum  Capimime  ecclesiae  ttiiic  detjehant  (cf.  epp.  V,  14.  37) 
Itaque  non  cum  Troija  (Codice  dipl.  Lom/.  I,  iill)  ponsre  relim ,  Cajniam  Gregorii  tciivpore  nondum  in 
Lamjohanlorivm  manus  venisse.  2)  Causaiit  contemptiis,  queni  etiam  epistol  i-  nostra  satis  ostendit,  3Iau- 
rini  in  araritia  Festi  rej>crimit,  de  qua  ep.  V,  27  tujat.  Ex  ea  patet,  ej)iscopum  Capuanum  cuidam  archi- 
diaconorum  siiorum  decem  solidos  ahstu,lis.se.  :i)  Furtasse  alia  ex  causa  Romie  iudicandus  erat.    Nam 

ibi  postrii  diciii  ^iiprcmiiin  obiil. 


INDICTIO  \I.  APli.  (III,  33.  ;W).     MAI.  (III,  35.  3(!).  193 


GREGORIUS  PETRO  SUBDIACONO  CAMPANIAE. 

Oaepius  a  iiobis  Paulus  frater  efc  coepiscopus  noster^  expetiit,  ut  cum  ad  pro- 
priaiii  reverti  faceremus  ecclesiam"^.  Quod  quia  rationabile  esse  perspeximus,  eius 
petitionem  necessario  duximus  adimplere.  Proinde  experientia  tua  clerum  ecclesiae 
Neapolitanae  conveniat,  quatenus  duos  vel  tres  de  suis  eligere  ^  et  huc  ad  eligendum 
episcopum  transmittere  non  omittant.  Sed  efc  sua  nobis  relatione  insinuenfc,  quoniam 
hi''  quos  transmiserint  omnium  in  hac  elecfcione  vicc  fungantur'^^,  ut''  ecclesiae  illi  Deo 
auctore  suus  antistes  valeat  ordinari.  Nam  amplius  eam  sine  proprio  non  patimur 
esse  rectore.  Qui  si  fortasse  et"  ammonitionem  tuam  differre  quolibet  modo  ten- 
fcaverint,  ecclesiasticum  in  eis  vigorem  exerce.  Nam  pravitatis  de  se  dabit  indicium 
quisquis  in  hoc  non  sponte  consenserit. 

Praedicto  autem  Paulo  fratri  et  coepiscopo  nostro  centuni  solidos  et  unum  pue- 
rulum*  orphanum^,  quem  ipse  elegerit,  pro  iabore  suo  de  eadem  facias*»'  ecclesia  dari  ^. 

liios  autem  qui  cunctorum  vice  hic''  venerinfc  ad  eligendum  episcopum  ammone, 
ut  vestarium'  omne  episcopii''''  et'  quantum  praeviderinfc  secum  argentum  adducant, 
quod  in  usu  suo  habere  possit,  qui  fuerit  episcopus  ordinatus.  Haec  vero  omnia 
vivaciter  districteque  implere  fesfcina  efc  sub  omni  Imc  celeritate  electos  sicut  diximus 
de  clero  transmitte,  ut  quia  diversi  huc'"  nobiles  civitatis  Neapolitanae  praesentcs 
sunf,  una  cum  eis  de  episcopali  ordinatione"  et  tractare  et  adiutore  Domino  deliberare 
possimus. 


III,  36. 

Girjiorms  I.  pdpa  Savino ,  defcnsori  Sardiniuc ,  praecipit,  ut  iina  cnin  lohannc 
nutario  lanuarium,  episcopHin  Carulitanuin  iiccnon  Epiphanium  jiresJjytcruin ,  'ntrumquc 
criininuin  accusatum,  Koinain  perducat.  Pompcianam  et  Thcodosiam ,  rcligiosas  fcminas, 
et  Ysidoruin  eloquentissimum,  si  venire  velint,  secum  ducat.  593,  Mai. 

Codd.  R  ct  r:  Iiidictio  X.  XI.  cap.  75  (Ind.  XI.  cap.  o6). 

Edd.  M:  Lih.  IIL  ep.  .36;  G:  Lib.  IL  Iml.  XL  ep.  36.  —  /(«//(■  Be<j.  1241  (S76). 

III,  o5  ■')  add.  iii  mani.  r  2:  liic  reverti  iubetur  visitator  ad  ecclesiain  suam  et  de  eligeudd  iidutifu  c. 
•j)   liii  11  1;   ii   edd.  G.M.  •=)  funguntur    codd.   nostri;    scribo   iuugautur    cuin  edd.  '1)  et  {pru  utl 

r  1.  2.  e)  ifa  U  1;  om.  et  r  1.  2,  edd.  '')  orfauuru  codd.  S)  facies  II  1,  r  2.  '';  luic  r  I,  edd. 

')  vestiariuin  edd.  G.  M  (31  cital   hanc  lectionem  ex  Vatic.  B  et  nonnullis);  vestimeutum   cd.  pr.  ^)  ita 

II  1  (ubi  sequitur  rasura;  forl.  sci  [i.  e.  saucti]  eras.  est)  et  teste  ed.  M  Vatic.  B.  el  nonnuUi:  episcopi  sci 
(i.  e.  sancti)  r  1.  2,  quod  r  2  m.  recenti  corr.  in  episcopi  sciant ;  episcopi  sui  sciant  deferendum  edd.  G.  31; 
episcopo  laciat  defereudum  ed.  pr.  ')  et  om.  et  add.  iii.  inoderna  r  2.  '"')  ita  R  1,  r  1;  huic  /■  2: 

hic  edd.  ")  cum  eisdem  episcopalem  ordinationem  li  1. 

III,  .5.5  I)  De  Vaah  episcopo  Ncpcsiuo,  qiicin  piqia  riaitotoreiii  ecclcsiac  Ncdpolitaniic  iiixtitKcruf, 
usqiie  daiii  mrii.m  sibi  elajcrini  episcopam  Neapolitani,  ride  epp.  II,  12.  18.  2)  Imuvias  enim  perpessas 

erat  Paulns,  cum  NeapolituHae  ecelesiae  curam  yererel;  epp.  III,  1.  2.  :i)  Cf.  cp.  III,  15,  et  praecipne 

ihidein  notam  2.  4)  puevulum  =  mancipium  cf.  epp.  I,  IS.  III,  18 ;  famuluui  papia  donat  in  cp.  IX,  'J8. 

5)  AUescrra  rectc  hic  citat  Greijorii  ep.  IV,  11,  ubi  constituit:  'Visitatores  ecclesi-arum  clericiquc  eorum, 
qui  cum  ipsis  per  non   suae  civifcatis  parroechias  fatigantur,   aliquocl   laboris   sui  capiant  subsidium'. 

6)  Vestarium  (aut  potius  vestiarium)  episcopii,  restimenta  scilicet  cum  omni  apparatu  ornatuqiie,  qime 
in  sollcmnitatihns  exhihenda  in  pakdio  episcopali  conscrrautur.  7)  Opinor  hos  Ncapoliiaiios  nohilcs  ftssc 
legatos  impuli,  quos  in  ep.  III,  15  papa  liomam  vocacerat. 

Keo.  Greo.  I.  25 


194  flREGORII  I.  REGISTRI 


GREGORIUS  SAVINO  DEFENSORI  SAKDINIAE. 

(|uaodam  ad  aures  nostras  gravia  pervenerunt,  quae  quoniam  canonicam  emen- 
dationum  expectant,  idcirco  experientiae  tuae  praecipimus,  quatenus  una  cum  loliannc 
notario '  omni  excusatione  postposita  lanuarium  fratrem  et  coepiscopimi  nostrum^ 
summa  hic"  exhibcre  instantia  non  omittas'\  ut  eo  coram  posito,  ea  quae  ad  nos  pcr- 
lata  sunt  subtili  valeant  indagatione  perquiri.  Pompeiana'  vero  atque  Theodosia 
religiosae''  feminae  iuxta  postulationem  suam  si  huc  venire  voluerint.  vestra  eis  in 
omnibus  praebete  solatia.  ut  desideria  sua  vobis  queant  concurrentibus''  adimplere. 
Praecipue  autem  Ysidorum*  eloquentissimum*  sicut  petiit  studii  vestri  sit  por  omnia 
vobiscum''  adducere,  ut  causae  eius  qualitas.  quam  eontra  ecclesiam  Caralitanam 
habere  dinoscitur.  intorius  trutinata  legalem  valeat  finem  accipero. 

Praeterea  quoniam  aliqua  nobis  do  persona  Epiphanii^  presbyteri ''  facinora 
nuntiata  sunt,  necesse  est,  ut  cuncta  diligcntius  perscruteris,  ot  sou  mulieres  cum 
quibus  perisse  dicitur,  seu  alios  quos  de  causa  eadem  scire  aliquid''  sonseris,  hic' 
paritor  festines  adducere,  quatenus  ecclesiasticae  districtioni  liquide  possinf"  aperiri 
quao  vera  sunt.  Haec  vero  omnia  ita  efficaciter  utrique'  curabitis  adimplere,  ut  nulla 
te'"  de  neglecto"  culpa  respiciat,"  scientes  ad  vestrum  omnimodo"  pertinere  poricuhim. 
si  haec  nostra''  quoquo  modo  fuerit  lentata  praeceptio. 


III,  37. 

Gmjorlus  I.  pnj^xi  Lihertinmi ,  imidorem  Sicilim,  liortatitr.  tit  Ndsuiti  ludiwuiti 
sucrilegu  seduetiunc  Chridiauos  dceipientem  et  Christiuna  ■titajirijiia  ciiictiteui,  id  quod 
lustiuus  (praotorj  pccunia  corruptus  eonccsserit,  distrietissittie  puniat.  Bluneipiis  uidetn 
Christianis  lihcrtatein  restittiat.  ^)'J3,  Mui. 

Cucld.  II  et  r :  Indiclio  X.  XI.  cap.  76  (Iiul.  XI.  cap.  37). 

Edd.  31:  Lib.  III.  cp.  SS:  G:  Lib.  IL  Iml.  XL  ep.  37.  -  LiHc  Iktj.  lHi  ff<7.s). 

111,  3H  la  liiulu  .Sabiiio  11  1,  edd.  U.  M.  —  niijlu  UITF  uiiiur  r  1;  ilefi.  li  1:  clel'uiK-tu  curr.  in  deleu- 
sori  r -2.  Pro  Iwc  titulo  Aiithemio  subdiacouo  Campauiae  li*  1  et  {om.  Campauiae)  ed.  pr.  ijuu  fuclum  esl, 
ul  addal  ed.  G  tiliUu  nontru  et  Anthemiu   subdiacono.  ")  om.  hic  ed.  pr.;  huc  eild.  G.  Jl.  ^)  add. 

in  marij.  r  2:    nota    liic    iubetur    archiepiscopus    sedi    apostolicae    ])raeseutari.  *=)   compend.    rl  praeleiU 

r  1.  2  (sed  add.  in    iiiarj.  r  2  religiosae).  <')  ila  R  1  et    tesle    eil.  M  duu    Vuiic.  Xurm.    et  pteriijne;   iu- 

currentibus  r  1.  2;  succurreutibus  edd.  <=)  ita  Ul;  hysidoruni  r  1;  liisidorum  )•  2;  Isidoruni  tdd,  f)  vobis 
eum  (itro  vobiscum)  li  1.  S)  epyphanii  li  1.  •')  abbrer.  aliqd  r  1;   aliiiuod  r  2.  ')  huc  r  1, 

cdd.   G.  M.  ^)   possit  r  2.  ')  curr.   in  utriusque  r  2.  '")   vos  edd.    G.  M.  ")  ilu   r  1  (cf. 

cpii.  111,  26.  IJ  i<ji.  1,S3,  23.   IUS,  21)  ;  neglectu  li  1,   r  2,  cdd.  ")  onniiuo  ;■  2,  cdd.  v)  vcstra  li  1. 

III,  36  Savimis  defensor  Sardiniae  recte  a  Grisar  (Ruiulgaiiij  p.  3o5)  inier  revtores  pntriiinmii  iii 
Sardinia  insula  positi  enumeratur,  quamvis  in  udalogo  rcctorum  ab  loluiimc  diac.  in  Vita  Gregurii  (Lib.  II, 
c.  53)  composito   desit,    et   Sytniiuichus   tantum   nnncupetur.  1)  L)e  lolumne  notario  Romano,  qitein 

papa  in  Sardiiiiam  direxerat,  ut  de  lanuario  areliiepiscopo  Caralitano  iudicium  exerceat,  vide  ep.  II,  47. 
2)  i.  c.  Caralitanum,  de  quo  iam  saeprius  legiiims.  Cf.  cx>p.  I,  47.  6ii-62.  81.  II,  47.  et  ep.  XIV,  2,  iii 
ifiia  'stncclus  (tc  siiiiplicitas  eius'  meiiurratur.  3)  De  Vompeinna  cf.  epp.  I,  46.  61.  4)  De  Ysidoro 

cf.  cp,  II,  47  iiot.  2.  ,'))  Xun  coiifuiuJcdur   cnin  gcncru    rompcianae   eiusdem  Lpijihuiiii  nominis  in 

cp.  XIV,  2  lcf.  cp.  I,  46  nut.  1).  Sed  furtassc  iwn  divcrsas  st  id)  illo  EpiplMnio,  qui  in  ep.  XIV,  2 
,iirclii}>rcsl>ytcr  ccclcsiac  Carcditanac'  appellatur. 


INDICTTO  XI.  MAI.  (III,  3G.  .37.  38).  I95 

GREGORIUS  LIBERTINO  PRAETORI  SICILIAE. 

Ab  ipso  amministrationis  exordio  Deus  vos  in  oaiisae  suac  voluit  viiulicta  proce- 
dere  et  lianc  vobis  mercedem  propitius  cum  laude  servavit''.  Pertur  siquidem''  quod 
Nasas,  quidam  sceleratissimus  ludeorum,  sub  nomine  beati  Heliae  altare  punionda 
temeritate  construxerit  multosque  illic  Christianorum  ad  adorandum'^  sacrilega  seductione 
deceperit.  Sed  et  Christiana  ut  dicitur  mancipia  comparavit  et  suis  ea  obsequiis  ac 
utilitatibus  deputavit.  Dum  igitur  severissime  in  eum  pro  tantis  facinoribus  debuisset 
ulcisei,  gloriosus  lustinus  \  medicamento  avaritiae^  ut  nobis  scriptum  est  delinitus. 
Dei  distulit  iniuriam  vindicare.  Gloria  autem  vestra  haec  omnia  districta  examina- 
tione  perquirat,  et  si  huiuscemodi  manifestum  esse  reppererit,  ita  districtissime  ac  cor- 
poraliter  in  cundem  sceleratum  festinet  vindicare  ludeum ,  quatenus  hac  ex  causa  et 
gratiam  sibi  Dei  nostri  eonciliet  et  his  se  posteris  pro  sua  niercede  imitandum  mon- 
stret  exemplis.  Mancipia  autem  Christiana,  quaecumque  eum  comparasse  patuerit,  ad 
libertatem  iuxta  legum  praecepta '  sine  ambiguitate  perducite,  ne  quod  absit  Ciiristiana 
rcligio  ludeis  subdita  polluatur.  Ita  ergo  omnia  districtissime  ef  sub  omni  festina- 
tione  corrigite,  ut  non  solum  pro  hac  vobis  disciplina  gratias  referamus,  sed  et  testi- 
monium  de  bonitate  vestra  ubi  necessc  fuerit  praebeamus*. 


III,  38. 

Grrfjorlus  I.  papa  univernls  (■piscopis  suh  Corlnthicnsi  mctropoli  constitufis  sc  dia- 
r.onum  scdis  Bonianae  mittere  nimtiat,  (pui  de  crimine  Adriano  (Thchano)  cpiscopo  ohircfo, 
(piamrjuam  accusatorcs  in  <iratiam  ctim  eo  redicrunt,  (juaer(d.  ;").9,';,  Mai. 

Codil.   K  cl  r:  IiulklUi  X.  XI.  cnp.  77  flnd.  XI.  cap.  38). 

FjhL  31:  Lib.  III.  ep.  39 ;  G:  Lih.  IL  Iiid.  XL  e.p.  3S.  —  la/lc  Ilcfi.  mS  (879). 

III,  37  ln  tltulu:  (pro  praetori)  praeter  r  1;  prbo  (i.  e.  presbytero)  r  2,  B*l;  prefec  II  1.  Leclloni 
iiosirae  favent  praeter  r  1,  teste  ed.  M  Corh.  Pratell.  Michaelinus  et  lohannes  diac.  in  Vila  Oreyorii  I. 
Lih.  IV.  c.  13;  e,\praetori  sec.  ed.  M  Rem.  et  Vatic.  D  (cf,  supra  ep.  I,  70  p.  89  not.  H);  praelecto  sicut  U  1 
cd.d.   (i.  M  (ijiiarum  M  it.a.  in  Vatic.  3,  Norm.  5  et  plerisque  leyit) ;  episcopo  ed.  pr.  ^)  rurr.  in    .servaLit 

II  1.  '')  igitur  A'*7.  <;)  or.andum  It  1.  >!)  om.  et  edd.  O.  M. 

III,  37  Lihertinns,  Slelliae  prnelor,  suecdisit  lustino,  de  ipio  suprii.  ride  cpp.  I,  2.  70.  II,  3o.  El 
(iuamvis  a.  591,  Aug.  ep.  I,  70  lustinum  iam  'e.rpraetorem''  dicat,  attnmen  klem  in  ep.  II,  30  a.  592,  lul.  5. 
adhnc  siib  'praetwis'  titulo  affeiiiir.  Liherlinus  noster  Iioc  loco,  certe  mo.x  post  mcuiistratum  inchocUiim,  primvm. 
apparet.  Post  autem  ea(km  dignitas  eius  ctiam.  in  ep.  V,  32  (a.  595,  Apr.  20)  hahetnr.  Expraetn^-em  eiim 
appellant  epp.  IX,  28  (si  recte  titulum  emenrlamiis)  et  X,  12;  id  est  inde  ah  a.  .598,  Oct.  (^.  etinm  ep.  XI,  4. 
1)  Praedecessw  mmpe  Idbertini,  de  quo  supra.  2)  De  lustini  ccvaritia  cf.  nol.  1  nd  cp.  I,  2.  3)  I)c 

ladaeorum  nuitwijnis  Christianis  ride  Iitstiniani  rescriptum  ad  ep.  II,  r,  (in  not.  3)  eilnlitm.  Xc  aiiiem 
Iitdaei  Christiana  maiKipia  lutberent  i}i,lerdixit  iam  Constantiiiiis  imprrnior.  (Vitn  Constnnlini  nnclorc 
Eitsehio  Lih.  IV  c.  27.)  Cf.  de  eitdem  re  infra  epp.  IV,  21.  VII,  21.  VIII,  21.  IX,  213.  214.  41  Pchdimicm 
iid  impn-ntoi'em  ConstaHlinopolim  (ni  in  cp.  IV,  25  vumifestiiis  hahetur)  sinr  diihio  inielliiiii  piipn.  (<'f.  Wis- 
hiiiim.  dic  irichlifistcn  Bichlnniicn  clc.  (ireyors  des  (rrossen,  Koln  1884  p.  12.) 


196  GKEfiORII  I.  RE(4ISTRI 


GREGORIUS  UNIVERSIS  EPISCOPIS  DE  CORINTHIIS. 

Desiderii  nostri  est,  ad  concordiani  redire''  discordes ,  et  unitos  esse  in  gratia 
eos,  quos  divisos  ab  alterutra  dilectione  voluntatis  facit  esse  diversitas.  Scripta  igitur 
fraternitatis  vcstrae  relegentes  agnovimus,  quod  hi ,  qui  contra  Adrianum  ^  fratrem  et 
coepiscopum  nostrum '  aliqua  dixerant ,  modo  cum  eodem  episcopo  in  amicitiam  con- 
venissent,  et  magna  nobis  ad  praesens  facta  est  de  eorum  unitate  laetitia.  Sed 
quoniam  ea  quae  dicta  sunt  indiscussa  remanere  non  patimur,  sedis  nostrae  diaconem  - 
ad  ea  investiganda  dirigimus,  quia  nuntiati  nos  facinoris  qualitas  vehementcr  impellit, 
ut  ea  quae  audivimus  dissimulare  nullatenus  debeamus.  Praesertim  cum  accusatores 
et  accusatum  inter  sC  fecisse  gratiam  indicastis,  hoc  nobis  necesse  est  subtilius  per- 
scrutari ,  ne  fortasse  eorum  sit"'  comparata  concordia.  Quae  si  quod  absit  non  ex 
caritate  sed  ex  proemio  facta  constiterit,  maiori  hoc^'  emcndatione  plectendum  est*'. 
Nam  nos  qui  canonice  revelante  Deo  mala,  si  quidem  vera  sunt.  resecare  praocedentia 
festinamus,  commissam  postmodum  culpam  sine  vindicta  nulla  ratione  dimittimus. 


MENSE  lUNIO  INDICTIONE  XI. 

III,  39. 

Grcciorinx  I.  papa  Petro  mdxliacono  (rcctwi  patrimonii)  Canipaniac  mandat,  nt 
Nnmcrium,  diaconmn  Nucerinum,  si  sacerdotio  dignns  essc  videatur,  Romam  consecrandum 
mittat,  Catellamqne  servam  in  monastcritim  recipi  cupientem  a  Fclicc  defensore  rcdimat. 

Codd.  R  et  r:  hulictio  X.  XI.  cap.  Tfl  (Ind.  XI.  cap.  39).  '''O-"!,  Iun. 

Edd.  M:  Uh.  IIL  ep.  40;  G:  Lib.  II  Ind.  XL  ep.  39.  —  laffe  Eefi.  1244  (SSOJ. 

III,  38  in  titulo  cum  edd.  vm.  de  omnes  codd.  (jn-aeler  r  1,  nbi  D  et  1!  3,  uhi  ilc  leyilurj.  —  coriii- 
tliiis  B  1.  3,  edd.  G.  M;  choiintbiis  iJ*;;  Coriiithis  r  1.  2;  Coriuthi  lohannes  diac.  in  Vila  Ch-enorii  I.  Lib.  IV 
c.  32;  Corintliio  ed.pr.  "■)  redigere  ed.   G.  '')  Iladrijinum  r  2,  edd.  G.  M.    —    add.  in  mart/.  r2: 

He    Hadriano    episcopo    ileposito,    de    quo    supra    lectuni    est.  <^)  om.    se  r  1.  '')  ovi.    sit    II I,  r  2. 

«)  corr.  in  post  hoc  It  1.  f)  ia  ras.  plectenda  sit  71'  /. 

.Mense  cet.  iu  Jiiic  ep.  III,  .36'  r  1.  2  ct  teslc  cd.  M  Tiiron.  S.  Uiil.,  cum  ijiio  conciiial  ed.  Paris.  amii 
lolS.     Add.  Data  Jt*l,  ed.  pr.     Umittil  lemporis  notam    /■'  /. 

III,  3S  Titiihis  epistolae  intcrprefationi  diffiCHHafcin  qiiavdam  jmiclicf.  Nam  ciim  ep.  I,  2<>  rccfe 
'Aiunifasin  archiepiscopo  Cm-inthiensi'  imcripta  sit,  haec  'universos  episcopos  de  Corinthiis'  (jMpuli  nomen 
certc  pro  ciritatc,  ut  e.  g.  in  ep.  V,  63  'Cm-intliiwum  episcopus')  profe^i.  Stiffraganeos  CmintJiiensis 
metropolifani  cjiiscojms  intelligere  ojiorfcf.  (Cf.  tifuhim  eji.  V,  63  'univerm  episeopis  per  HeJladiam  pro- 
rlneiam  ccnistitutls').  Fmiasse  autem  Anastasii  archlejyiscopi  nomen  reficet  qiistola  nostru,  ijuia  lam 
tutic  criminum  susjyectus  accnsatusquc  eraf.     Vide  epp.  V,  ."..".  62.  63.  U  Scdlcct  cjnscopum  Tbehanum, 

de  quo  supra  ad  ejyji.  III,  0.  7.  iam  satls  eglmus.  lucjife  aiifcm  Wisfiaiim  in  di.iscrtatimie  sua:  Dle  nich- 
tigsten  Richtungen  etc.  Gi-egars),  tlifsim  jwojiosnii,  loco  Adriani  kfiendum  e.ise  Annsfasinm(metrojioUfam  C^nin- 
thienseiii).  2)  Nescimus,  qiicm  diaconum  mlscrlf.     Ihmiyratum   CmisfantinojxjUtcmum   init  Aiitonlnum 

Siddiiilaiiinii  iiii^sinii,  essc  siispicarl  jiiissiinnis. 


INniCTK)  XI.  MAl.  (III.  :!S).     RTivf.  (in.  ;59.  40). 


GREGORIUS  PETRO  SUBUIACONO  (lAMPANIAE. 

Anto  aliquot  tibi  dies  scripsimus ',  ut  Nunieriuin  diaconeni  Nucerinac  ecclesiae  ^ 
interrogare  subtiliter  debuisses.  Et  si  uihil  essct,  quod  ci  ad  sacerdotii  graduui  po- 
tuisset  obsistere,  hic"  eum  consecrandum  Deo  auctore  transmitteres.  Et  ideo  si  facta 
interrogatione  quam  diximus  suprascriptum''  ad  nos  diaconem'=  transmissurus  es,  clerum 
et  populum  civitatis  ipsius  ammonere  curabis,  ut  cum  eo  quanticumquo  potuerint  venire 
non  differant,  quatenus''  eis  praesentibus,  si  Deo  placuerit  etordinandus  fuerit,  consecretur. 

Praeterea''  quia  Felix  defensor  puellam^  noraine  Cateilam  habcre  dicitur,  quae 
cum  magnis  lacrimis  et  vehementi  desiderio  habitum  conversionis''  appetit,  sed  eam 
praefatus  dominus  suus  convcrti  minimo  pormittit,  proinde  vohunus,  ut  experientia 
tua  praefatum  Eelicem  videat''.  atque  puellae  eiusdem  animura  sollicite  requirat.  Et 
si  ita''  cognoverit,  pretiuni  ciusdeni  puellae  suo  doinino  praoboat,  et  cara  liic'  in 
raonasterio  dandam  cum  personis  gravibus  Domino  auxiliante  transmittat'^.  Ita  vero 
haec  age,  ut  non  per  lentam  actionem  tuara  praefatae  puellao  anima  dotrimcntura 
aliquod'  in  desiderio  suo  sustineat. 


III,  40. 

Gregoriufi  1.  papa  Pantalconi  notario  mandat,  Sipontum  proficisvatur ,  FcJiccmquc 
quendam,  si  stupraverit  Evangcli  diaconi  fiUam,  in  matrimonitim  cam  ducere  cogaf.  Nolcn- 
tem  in  monasterium  cxcommunicatum  tradat.  Fcliccm  (Siponti.nu.m)  episcopum  moncri 
iubet,  ut  Evangelo  diacono  pecuniam,  qua  ab  hostibus  se  rcdemerat,  rcstitmd. 

Codd.  R  r(  r:  Imlidio  X.  XI.  cap.  79  (Iml  XI  cap.  40).  •'•'^o,    lun. 

Edd.  31:  Lib.  III  ep.  41:  O:  Lih.   II  Ind.  XI.  ep.  40.  —  Iiffv   7te/.   /2-f.5  (SSlj. 

GREGORIUS  PANTALEONI  NOTARIO. 

(|ucstus  nobis  ost  Evangelus,  Sipontinae^  ecclesiae  diaconus ',  filiam  suani  a 
Felice^  fuisso,  (|uod  dici  nefas  cst.   stuprataua''.     Pro  qua    ro   huius  prac<'cpti  auctori- 

III,  39     "■)  liuio   corr.  in    hiic  li  1;    liuc  edd.  G.  31.  ^)  abbreriat  ssia  Hl;    ex    hoc   compeixdio 

cnrrtiperunt   scissimum  (».  e.  sanctissimum)  )■  1 ,    scissimus    (corr.  in   scimum)  r  2;    sanctissimum   ed.  2>r.    (cf. 
supra  ep.  I,  9  not.  c).  •■■)  diaconum  r  1,  ita  corr.  ex  diaconus  r'J;  diacoiium  edd..  '')  iidd.  ot  /■  /.  J. 

<")  odd.  in    vuirij.  r  J:    ijuellam    iubet   emi    et    in    mon    {i.  e.    monasterio)    niitti.  *)  convursatinui.s  imid. 

et  edd.         g)  ita  codd.  no.itri  et  3  Vatic.  (ut  ed.  M  adnoliit).     Sedmelius  fort.  adcnt  in  edd.  G.  J/,         ''1  iidd. 
esse  edd.  •)  liuc  r  1,  edd.  ^)  transmittas   11  1.  ')  aliquid  Jl  /. 

///,  40     0)  scpontinae  r  /.  2:  Sopontine  cd.  jir.  '')  strnpatani  7/  /. 

III,  39     I)  Epistola,  ciiius  mcminit  papii,   nohis  dejxrditii  est.  -J)  Niiceriii  (lioilie  Nocerii),  iirbs 

(■iimpdniiic.  :i)  Cf.  supfra  notam  4  ad  ep.  III,  .".3. 

III,  40  Certe  una  cum  epp.  III,  41.  4J  in  Apnliani  trunsmissa.  —  PantaJeo  noturius  dirersus  essc 
ridetur  ub  eo,  cui  post  patrimmiiiim  Liguriae  eommissum  est  (cf.  notam  ad  ep.  III,  30).  lloc  tempore  ut 
tiegotia  Bonmtme  ecclesiae  curaret,  in  A^mliam  mis.sus  erat.  Mox  inde  Romam  reversus  est.  Ciympone  ciiui 
ep.  nostra  duas  eam  sequentes.  Ronuinum  notarium,  nescio  quo  inre,  lohannes  diuc.  (Vita  Gregorii  Ldi.  II, 
c.  53)  rectm-em  patmnonii  Apuli  rocat.  Cf.  Grisar  Rundejang  p.  339.  In  epistola  IX,  112  c.rponUiir, 
tunc  itei-um  Pantaleonem  utilUatibus  ecelesiasticis  occupatum  Eomae  fuisse,  qitam  oh  rem,  usqne  dum  redeut, 
Sergio  defensmi  Hydruntino  et  Bonifatio  notario  (Rmnano)  rices  eius  papa  committit.  Eodcm  nindo  res 
Roinanae  ecclesiae  Siponii  in  ep.  IX,  174  Bmiifatius  notarius  gerebat  (de  quo  et  ep.  III  -11  agifj.  IJ  Ue 
ecclenia  Sipontina  cf.  ejip.  I,  ,5/.  III,  41.  42  Feliei  episcopo  directas.  Nnndiim  liacc  ciritns  Liiniinhiirdis 
se  dederat  (cf  Trmja  ( 'ndnr  diplmii.  Liiiiiiiili.  I.  JiUi.  J)  (jni  Fdiris  cpisinpi  'iiijuis  fmt.  iit  jiiitct  c.r  cp.  11 1.  42. 


1C)8  fJREGORIl  I.  REGISTRI 

tato  suffultus''  ad  Sipontinam''  civitatcm  te  proficisci  necessc  est'  et  adhibitis  tibi 
sapientibus  illic  viris  cum  omni  subtilitate  voritatem  curabis  addiscere.  Et  si  ita 
roppereris'\  eam  quam  stupravit  aut  uxorem  factis  nuptialibus  instrumentis  accipiat, 
aut  corporaliter  castigatum  in  monasterio'  eum  privatum  communione,  ubi  poeni- 
tontiam  peragat,  dare  s  festinabis ,  ita  ut  nulla  exinde  ei  sit  quoquomodo  egrediendi 
licontia,  nisi  hoc  nostra  permiserit  fortasse  praeceptio. 

Praeterea  quia  suprascriptus'' diaconus  de  hostibus  *  se  redemptum  ac  propterea 
dobitum  liabere  commemorat,  ideoque  si  talem  eius  substantiam  non  esse  cognoveris^ 
quao  ad  reddendum  ipsum  debitum  possit  sufficere,  Fclici  fratri  et  coopiscopo  nostro '' 
to  inminoro  praocipimus,  ut  eius  pretium  de  ecclesia  dare  non  differat,  quatenus  supra- 
scriptus  Evangohis'  sino  tarditato  aliqua  a  debiti''  possit  neccssitato  cui  ost  supj^ositus 
liborari. 


III,  41. 

(hriioriuft  I.  papa  Felicciu,  cpiscopum  Sipontlnum.  iuhet  invcntarinm  supcJIcctilix 
(mjcniique  ecclesiae  suue  una  eimi  Fantalconc  ct  Ilonifatio.  notariis  scdis  apostolictw, 
dcscrihcre  ct  pcr  Fantcdconem  iransmittcre.  ^t9:-i,  Jun. 

('otJil.  B,  et  r:  Iiidklio  X.  XI.  cap.  f<0  (Ind.   XI.  cap.  41J. 

Edd.  M:  Lih.  III  cp.  4-J;  G:  LiU.  II   Iiid.  XI.  ep.  41.  —  laffe  I{e/i.  1-247  (S83). 

GREGORIUS  FELICI  EPISCOPO  SIPONTINO. 

i  ropositi"  nostri  nos  sollicitudo  vehementer  adstringit,  ut  ita  reruni  ecclesiasti- 
carum  Doo  auxiliante  debeamus  providere  cauteUim'',  quatenus  nulia  in  eis  possit 
oveniro  de''  neglecto''  iactura.  Proindc  fratei-nitas  tua  una  cum  Bonifatio"  necnon  et 
Pantaleone^  latore  praesontium,  sedis  nostrae  notariis,  res  ecclesiarum,  quae  apud 
Sipontinam''  esse  noscuntur  occlcsiam'-^,  curet  subtiliter  singulas  quasque  describore, 
ut  tani  ministerias  ecclesiarum,  quam  etiam  usuale  argentum,  vel  quicquid  aliud  est, 
isdem  brevis '  a  vobis  conscriptus  veraciter  rerum  facta  inspectione  contineat.  Noc 
quandam  ad  hoc  inoram  vel  excusationem  fraternitas  tua  temptot  adducere,  sed  omni 
oxcusatione  cessante  haoc,  quac  a  nobis  iniuncta  sunt,  modis  omnibus  implere  fostina. 
eundemque  nobis  brevem  manu  tua  subscriptum  per  ante  dictum  Pantaleonem  trans- 
mitte,  quatonus  (piid  do  hoc  ficri  deboat  sahibritor  divina  possimus  gratia  sutfraganto 
disponere. 


'■)  siiffultum  edtl.  G.   M.  '^)  sepontinam  r  1.  -J:  Sopcjntinain  ed.  pr.  '')  airr.  ex  reppcris  r  I.  J. 

')  iiiiin.Tstei'inm    ctld.   (1.  JI.  "')  tivadere  edd,   O.  J/.  '')  siijlo  ss  iittiiiliir    liic    el    infra  omne.s  iui.^ilri 

ctidtt.  {n.tttl.  in  mari/.  r  J  suprascriptu.s) ;  suprailictns  etht.  G.  .)/;  suis  ed.  pr.  ')  ailit.  iliacdiius  etld.  (1.  3T. 

^)  jiost  ilebiti  serpdtur  .ras.  uniiis  versus  in  R  I. 

TIl,  41  in  titulo  corr.  Felice  in  Fclici  It  1.  —  episcopi  r  1.2  (qnod  corr.  rJ  in  oiiiscnpo).  —  scpnn- 
tiiiiiu  /■  /.•  sipontinae  cnrr.  in  sepontinae  ;•  2  (fort.  eoclesiac  excisum  est);  Sepontino  etl.  pr.  •')  jiracpusiti 

ciiiltl.,  tiiioriim  R  1,  r  2  corr.  in  propositi.  '')  cautela  r  1.  '■)  ex  edd.  G.  M.  '')   ncglectu  edtt. 

i'j  lloniracio  /■  /.  2,  cdtl.  •')  sciioiitiiiaiii  rl.2;  iScpontoiiinm  ef/. /;r.  K)  monnstcria   /.' /;  mistcria  «/. /»■. 

:)J  NenciiiiK.^i,  idii  re.?idere  .vildiis  fitrrit  Paiitaleo.  l)  Scilicel  c  LKitfiohariloriiiii  iiianii.  .y  Epi- 
srtipri  Sijmiitiiw. 

III.  41  fiia  ciin  epislola  prMcedenti  et  seqnenli  Panlaleoni  transmma  et  nb  hoc  Felici  reddita. 
Iililitr   Paidakii  -taliir  praesentium'  dicitur.     De   Felice  cf  iwtas  ad  cp.  I,  57.  77/,  4<K  1)  I)e  lioni- 

/itliti  rt  J'aiilakoitf  iittlarii^  Itomaiuie  eccle.tiac  iaiii  iit  iiola  ad  cji.  III.  4ii  ciiiiiias.  j)  Sipontum  clerici 

jicriritli   Laitiiiihiirilici  caiisa    res   ecclesiariini   siiiiriiiii   lUporlarcrtud .  :-ll  Jlreris  =  hreris  vlimiida  seii 

lihcHiis  rcriiiit   iitililiaiii  cl   iiiciiitiriaiii  ctiiiliiicns.  nl  .l/lcscrra  c.fplical.     Jdein  csl  ac  iiifciitaritim. 


INDICTIO  XI.  lUN.  (III,  H).  41.  i2.  i!).  199 


III,  42. 

Gre(jorius  I.  impa  Fclici,  ejjiscopo  Sipontino,  dc  Fclicc  luqiotc  cius,  ijui  Emuujcli  dia- 
coni  filiam  stiipraverit,  mandat,  ut  aut  cain  in  inatrimonium  ducnt ,  uut  e.rcoinmunicatus 
in  monasterio  poetiifentiam  agat.  593,  /un. 

Codd.  R  et  r:  Imlictio  X.  XI.  cap.  Sl  (Iiul.  XI.  cap.  42). 

Edd.  31:  Lib.  III  ep.  43;  G:  Lib.  IL  Ind.  XI  cp.  4i.  —  laffe  llqi.  mii  (8Sl'j. 

GKEGORIUS  FELICI  EPISCOPO  SIPONTINO. 
Kxpectabamus  ■'  tVaternitateni  tuam    siia  aliquus  ad  Deum  praedicatione  conver- 
tere  et   male   agentes  ad  rectitudinem  revocare.     Qua  de  re''  nimis  contristamur,  quia 
c  diverso  in  nepotis  tui  Feiicis  pravitate  tua  evidenter  qui  talem  nutristi''  culpa  mon- 

111  strata  est.  Pervenit  itaque  ad  nos,  quod  suprascriptus''  Felix  Evangeli  diaconis''  tui 
tiliam''  stupro  decepcrit.  Quod  si  verum  est,  quamvis  gravi  esset  de  lege  poena 
plectendus^  nos  tamen  aliciuatenus  legis  duritiam  mollientes  huiuscemodi  disponendos 
indulgemus'',  ut  aut'  quam  stupravit  uxorem  habeat,  aut  certe  si  rennuenduni  putaverit 
districtius''    ac    corporaliter   castigatus    excommunicatusque    in    inonasterio,    ubi   pocni- 

13  tentiam  peragat,  retrudatur,  de  quo  ei  nulla  sit  egrediendi  sine  nostra  praeceptione 
licentia.  Ita  ergo  traternitas  tua  ut  haec  conipleantur  studeat,  quatenus  nihil  de  his 
aliquo  modo  possit  omitti.  Nam  si  quid  quod  non  credimus  lentatum'  fuerit.  et  illi 
grave  postea  periculum  inminebit,  et  te  non  levis  incipiet  culpa  respicerc. 


III,  43. 

(rrcfjorius  I.  papa  Bonifutio,  cpiscopo  llhcijicnsi,  praccipit,  ut  Stcphaniuc  rcs  u  Lucii 
20     decessoris  eius  actoribus  iniquc  ahlatas  reslitui  fuciat.  iJDo,  lun. 

Codd.  li  et  r:  Indictio  X.  XI.  cap.  6-'  (Imt.  XI.  cap.  4.H). 
FM.   31:  Lib.  in.  ep.  44:  G:  Lib.  II.  Iiid.  XI  ep.  43.  -  lafjc  Bcij.  1>4S  (sS4). 

GREGORIUS  BONIFATIO  EPISCOPO  REGITANO. 
oicut  ecclesia  proprias  res  amittere  non  debet,  ita  eam  rapacitatis  ardorc  alienas 
35      invadere    non    oportet.       Stepiiania    siquidem    latrix    praesentium    quasdam    res    suas 
temporibus  decessoris   tui   Lucii'\    quondam''  episcopi,   ab    actoribus'-   eius  vi   queritur 

///,  42     in  liliilo  sipont  r  1;  siiiontiiiae   corr.  i)i  sepciutiuae  ;■  '2:  SejKintinu  ed.  pr.     ihn.  hunc  tilulniu 
iiiscril/ens  eii.  cui  supra  11*1.  ")  corr.  ex  expectamus  »•  2.  ^')  ovi.  qua  de  re  Ji  1.  '-')  enutristi 

]i  I.  '•)  s5  ut  relitpu  codd.  r  2,  uhi  in  marij.  suprascriptus ;   ed.  pr.   supra    dictus.  ")  corr.  in  dia- 

30       cuui  11  1;  diacuui  edd.  f)  add.  edd.:  quod    dici   nelas   est.  S)  ita  r  1  el  edd.    (J.   M:   dispunendum 

U  1.  r  2,  ed.  pr.  1')  iia  resiituo  e.-c  id  est  ui  scribunt  11  1.  r  1.  2;  indulgeu  enim  simili  inodo  nc  id  e.st  (id) 

sii/Us  ind  expressum  fuit.     Addit  supra  rers.  duximus  ante  disponendum  .R  /;  statuimus  cd.  pr.;  ]iraecipimus 
cdd.  6.  M.  i)  add.  eam  R  1.  ^)  districtus  li  1.  l)  lentum  r  1. 

III ,  43     iii   titulo    Bonifaciu    codd.    (praetcr  li  1)    el    edd.  ^»)  luci  li  1,  r  2  ycorr.   r  2    in    lucii). 

:,".       '')   (luundani  erad.  et  add.  in.  manj.  li  I.  >')  auctoribus  li  1. 

III,  42    Siiie  dubio  a  Pantcdeoiie  aiui  cuin  cjj.  III,  41  Felici  data.  —   De  I''elice  episcoiio  tl  cnininc. 
nc]xjtis  eitis  cf.  ep.  III,  40.  1)  Qiuiiii  intelligat  pupa  pocnaiii,  qnacrit  Gassaiuillneus,  conrlndilijnc  anii- 

mentatioiiem  suain  rerbis:  •moiiein  ridetur  \iiitelli(jere',  alipic   Cod.   I.  u    tit.  12.  13    ct   Noccll.  113  pru   sita 
opinione  citiit. 
4u  ///,  13     Translata  pcr  Stciihaniam  fciiiinani   iinantUiin   liheiiicnsciii.    —    Dc  IJoiiifalio  cpiscopo,  cf. 

notain  ad  ep.  III,  4. 


20n  (iREGORlI  I.  REGISTRI 

nccupatas.  Et  quia  sibi  eas  petiit  iustitia  favcnte'*  deberc  restitui",  proptevea  frater- 
nitas  tua  cum  Dei  timorc  hacc  quae  asserit  subtiliter  curet  addiscere.  Et  si  ita  queni- 
ammoduiii  suprascriptaf  femlna  ait  esse  reppererit,  quaequcs  male  tulta''  sunt  faciat 
sine  aliquo  danino  vel  dilatione  restitui''.  Nam  valde  duruin  est,  res  alienas  contra 
rationem  ecclesiam  dctinere.  Ita  ergo  querimoniam  praefatae  niulieris  salubriter  finire 
festina,  ut  nec  nos  exinde  denuo  molestiam  patiamur,  nec  te  avarum'  vel  desidiosuni 
haec  causa  demonstret. 


III,  44. 

Gregorius  I.  papa  Andream ,  cpiscoi^um  Tareutinuiii,  si  iain  sacro  ordinc  constitntus 
concubina  usus  sit,  abdicarc  iubct,  atque  ob  imdierem  de  matrieidis  crudeliter  vcrberataia 
sacris  per  menses  duos  abstinere.  593,  lun. 

Codd.  R  et  r:  hulictio  X.  XI.  aip.  .%'  (Iiid.  XI.  cap.  44). 

Edd.  M:  Lih.  III.  cp.  J.3;  G:  Lih.  H.  Iiid.  XL  ep.  44.  -   laffe  Baj.  P>4i)  (SSoJ. 

GKEGORIUS  AXDREAE  EPISCOPO  TARENTINO. 

I  ribunal  iudicis  aetcrni  securus  aspiciet  quisquis  reatus  sui  conscius  digna  eum 
modo  poenitentia  placare  contendit.  Habuisse  te  siquidem-''  concubinam  manifesta 
veritate  comperimus'',  de  qua  etiam  contraria  est  quibusdam'^  nata  suspicio '.  Sed 
quia  in  rebus  ainbiguis  absolutum  non  debet  esse  iudicium,  hoc  tuae''  conscientiae  elegi- 
mus''  committendum.  Qua  de  re  si'  in  sacro  ordinc  constitutus  eiuss  te  pcrmixtionc 
esse''  recolis  maculatum,  sacerdotii  honore  deposito  ad  araniinistrandum  nullo  modo 
pracsumas  accedere.  Sciturus  in  animae  tuae  pcriculo'  ministrare''  et  Deo  nostro  te 
sine  dubio  reddere  rationem,  si  huius  sceleris  conscius.  in  co  quo  es  ordine  cehins 
veritatem  perinanere  volucris.  Unde'  iterum  adhortamur.  ut  si  te  deeeptum  hostis 
antiqui  calliditatc  cognoscis,  conpetenti  eum  dum  licet  poenitentia  superare  festines, 
nc  cum  eo  particeps,  quod  non  optamus,  in  dic  iudicii  deputcris.  Si  vero  liuius 
reatus  tibi  conscius  non  es,  in  eo  te  neccsse  est  quo  es  ordine  pernianerc. 

Praeterca  quoniam  mulierem'"  de  matriculis  ^  contra  ordincm  sacerdotii  caedi" 
crudeliter  fustibus  deputasti",  quam  licet  post  octo  nicnses  exinde  minime  arbitremuri' 

'')  ex  iabeiite  J!  I.  ''I  uvi.  periodimi  iiropterea   —  restitui  (L  1 — 4)  eJ.  /n:  f|  ssii  iil  rcliipii 

codd.  r  i',  iihi    in    iiuirij.  suprascriptii.  8)  quaecumque    edd.   (J.  .11.  '')  i(a  R  1:    luulta  r  I;    stulta 

{corr.  iii  tulta)  r  2;  ablata  edd.   (1.  M.  ')  e.c  abaruni   I!  1. 

III,  44     in  titulo  abbrer.  Tareuti  /i  /.         •')  oiii.  siquideni  7.'  (i.  '')  udd.  cnm  qiiibu.idam  edd.  cd.  O: 

et  te  illius  crimiuis  participatiouera  habere  quae  rerba  in  11  codd.  non  e.ctare  adiiotat.  Ed.  M,  quae  haec 
verba  non  admitlit,  ea  deesse  dicit  in  7  Xorin.  4  liom.  Corb.  llem.  Taron.  Andeij.  etc.  Cf.  Oratiani  Vecr. 
D.  :i3  c.  7  in  ed.,  quinn  Friedbery  curarit.         '^)  a  (luibusilani  est  U  6.  '•)  om.  tuae  R  1.  6,  r  1.  ")  eligi- 

mus  R  1.  6'.  f)  {om.  qua  ile  re)  ut  si  postquaui  R  (j  ;  si  postea  add.   R  1.  e)  es  (^)ro  eius)   R  (i. 

•')  om.  esse   R  (i.  ')  add.  te  cdd.  k)  hic  ei>.  e.ci(  iu   R  6.  M  add.  te  cdd.  '")  corr.  e.v 

mulieruin  r  2.  ")  cedi  codd.,  ed.  pr.;   corr.    e.u   credi  r2.  ")  deportasti   Rl,  r  ■> ;    suprascr.    depu- 

tasti  R  1.  1')  arbitramur  edd.   O.  .)/. 

///,  44  Tamitum,  urtis  Ajmiiiic  iioti.^iniiiia,  iiuiidiiin  u  Laiiijohardis  ciqita.  (('/'.  Troya  Coilicc  dip. 
Loiiij.  I,  2:14.)  —  Dc  Andrea  ejn.scopo  prnctcr  cp.  nostram  et  ep.  III,  46,  quae  item  causum  cius  tractul, 
cf.  cp.  V,  (ij.  Epistola  XIII,  24,  a.  603,  Fehr.  scripta  uUum  episeopam  Tarentinum,  i.  e.  Honorium, 
priifcii.  I)  Ex  cp.  III,  4.')  manifeste  apparct,  ante  consecrationem  And/ream  hcdiuisse  ccniciihinam,  sed 

iii  didiio  cssc,  utram  cum  in  sucro  (yrdine  constitutiis  adhuc  contigerit,  annon.  2)  Proferre  liceat  nvtas 

GussaHrillaei  et  Alteserrae.  'Matricula',  ait  GussanviUacus ,  'dicehatur  canon  seii  liber,  in  quo  descripti 
erant,  qui  ecclesiae  sumptihus  alehantar.    Inde  matricularii  dicti.    Erant  autem  pauperes,  ofpliani,  ridiiae, 


INDICTIO  XI.  lUN.  (III,  43.  44.  45).  201 

fuisse  defunctam '',  tamen  quia  ordinis  tui  habere  noluisti  respcctum  proptcroa  duobus 
te  mensibus  ab '  amministratione  missarum  statuimus  abstincre.  In  quibus  ab  officio 
tuo  suspensus  iiere  te  convenit  quod  fecisti.  Nam  valde^  dignum  cst.  ut  postquam 
te  ad  vitae  istius  tranquillam'  rcctitudinem  laudabilium  sacerdotum  exempla  non 
provocant,  saltim  correptiouis  niedicina  compellat". 


III,  45. 

Gregorius  I.  papa  lohanni,  cpiscopo  Callipolitano,  niandat ,  nt  Andrcam  episcopum 
(Tarentinmn)  si  concubina  usus  sit  sacro  iam  orcline  constitutus,  ahdicare  iubeat.  Propter 
matriculam  fustibus  castigatam  eum  per  diios  menscs  a  sacris  abstinere  cogaf.  Clericis 
cius  ab  eodem  male  tractatis  opcm  fcrat.  y^.V,  lun. 

CoM.  B  el  r:  LulicHo  X.  XI.  caji.  fH  (liid.   XI.  cap.  45). 

Edd.   M:  Lib.  III.  ep.  4H;  G:  Lib.   11.  Iiid.  XI.  ep.  4o.  —  laffc  Rcy.  1250  (tiS6). 

GREGORIUS  lOHANNI  EPISCOPO  CALLIOPOLITANO. 

lijx  gestis,  quae  ad  nos  fraternitas  tua  direxit,  inventum  cst,  Andream  fratrem 
ct  coepiscopum  nostrum '  habuisse  sine  dubio  concubinam.  Sed  quia  incertum  est,  si 
cam  in  sacro  ordine  constitutus  contigcrit,  necesse  est,  ut  eum  sollicita  adhortatione 
commoncas,  ut''  si  positus  in  sacro  ordine  cum  ea  so  novit  inmixtum,  ab''  co  quo  est 
officio  quiescat  et  nuliatenus  amministrare  praesumat.  Qui'^  si  forte  conscius  sibi 
huius  rci  peccatura  suum  supprimcns  amniinistrare  praesumserit,  animac''  suae  pericu- 
lum  divino  iudicio  inminere  cognoscat. 

Matriculam  ^  vero,  quam  fecit  fustibus  castigari,  quamvis  exindc  post  octo  nicnscs 
obissc  non  credimus,  tamcn  quia  eam  contra  propositi  siii  ordinem  huiusmodi  fecit 
affligi,  duobus  hunc  raensibus  a  raissarum  sollemnitate  suspende,  ut  vel  haec  cum 
verecundia,  qualem  se  de  cetero  exhibere  possit,  instituat. 

Praeterea  oblata  nobis  petitione,  quac  tcnetur  in  subditis-',  clerici  praedicti  epi- 
scopi    multa  se   ab   eo    mala   sustinere  commemorant.     Ob   quam   rem  fraternitas  tua 

<l)  corr.  ex  defuiictum  /•  2.  ')  iu  {pni  ub)  r  I.  2.    ed.  pr.  ^)  sic    iiamque    {pru   uani    valde) 

R  1.  t)  tranquilla  )•  1.  ")  serjuilnr  in  r  2  litt.  uncialibus  expresmm  nomen  EOTBKKTUS.     As(  sine 

iliibio  librarius,  qui  hanc  cod.  parlem  absolcit.     (Jf.  quae  monui  in  Neues  Archiv  III,  456. 

III,  45     in  litulo    loliauui    corr.  ex    loliaune   B  1.    —    Calliopolitano  cum   codd.  r  I.  2  el   edd.  0.  JI. 

scribo;  Galliopolitauo  B  1  et  sec.  ed.   G  multi  codd.,  sec.  cd.  M  Vatic.  D.  Colberl.  Pralell.  ac  iionnulli;  Calli- 

politano  loh.  diac.  in  Vita  Greijurii  I.  lib.  IV.  c.  27.  *)  et  {pro  ut)  B  1,  ed.  pr.  '')  oia.  ab  et  add. 
supra  vers.  iu  B  1.            =)  quod  edd.   G.  l\l.             '')  couiicieutie  B  1. 

fptae  inatricidariae  appeUabantiir'.  AUc.-<en-a  aiUein  adiwtid:  'Midiercm  rpiac  fustibiis  caesa  est  /iiigsc 
iiium  e  matriciila  ecclesiae  aryumento  est,  qiwd  id  /actuin  est  iassu  cpiscojn,  ad  quem  pertinebat  ciira  et 
potestas  in  matriailis  ecclesiae'. 

III,  45  CalUpoKs  (hodie  Ganipoli),  Apidiae  urbs  haiid  procid  u  Tareiito  itcin  ad  sinuin  Tarcn- 
tinum  sita.  Phira  de  hae  iirbe  ad  ep.  IX,  206  monebiiims.  —  lolumiies,  cuiiis  hic  tantniii  mcininit 
Gregorius,  ut  ex  ep.  VI,  21  patet,  iam  ante  Nov.  a.  595  ex  vita  discessif.  Cui  .^uccessit  Saviniaiuis  (cf. 
ep.  IX,  206).  1)  De  Aiulrea  episcopo  Tarentino,  ct  quae  contra  eum  suspicio  oi-ta  sit,  cf  ep.  praece- 

dcntem.  2)  Matricula  hic  adhibetur,   ut  siqyra  •mulier  de  matricuUs'.     Pro  imtricularia  dici  videtnr. 

Cf  Gassiodori  Var.  XI,  6. 17.  22.  3)  Nobis  non  tradUa  est;  cf.  notam  1  ad  ep.  II,  9. 

Reu.  Greg.  I.  26 


202  GREGORII  I.  REGISTRI 

subtilitcr  cuncta  curet  addiscere,  ct  ita  ea  rationabili  modo  cniendarc  atque  disponere, 
ut  nulla  eis  pro  hac  re  huc  renieandi  dc  cctero  necessitas  imponatur. 


MENSE  lULIO  INDICTIONE  XI. 

III,  46. 

Gregorius  I.  papa  dcnoH  ccclesiae  Salonitanac ,  qmd  Honoratum  archidiaconum 
clegerint,  laudat.  Cui  ut  adversarios  quoque  conciliarct  Antonino  suhdiacono  (rectori  patri- 
monii  Dalmatini)  mandatum  essc  nuntiat.     De  3Ialclii  iniuria  contra  illos  cohibcnda  addit. 

Cocld.  R  ct  r:  Lidictio  X.  XI.  cap.  $5  (Ind.  XI.  cap.  46).  593,  lul. 

Edd.  M:  Lih.  III.  ep.  47;  G:  Lib.  IL  Ind.  XI  ep.  46.  —  laffe  Bcg.  r>31  (SS7J. 

GREGORIUS  CLERO  ECCLESIAE  SALOXITANAE. 

1'ilectionis  vestrae  scripta  rclegentes  elcctionem  vos  in  IIonoi'atum  archidia- 
conem  vestrum  fecisse  didicimus.  Et  omnino  nobis  gratum  fuisse  cognoscite,  quod 
olim  expertum  virum  et  gravem"  moribus  ad  episcopatus  ordinem  elcgistis''.  Cuius 
etiam  et  nos  persbnam,  quia  dudum  nobis  est  bcne  cognita,  comprobamus  curaquo 
vobis  iuxta  desiderium  vestrum  et  nos  ordinari  volumus'^  sacerdotem.  Pro  qua  i-e 
hortamur  vos''  in  eius  electione^  sine  aliqua  ambiguitate  pcrsistere.  Nec  quaedam 
vos  res  ab  eius  dcbet  persona  deflectcre,  quia  sicut  ista  laudabilis  nunc  probatur 
elcctio,  ita  si  quod  absit  dilectionem  vestrani  ab  eo^  quisquam  deviare  seduxerit»,  ct 
animae  vestrae  gravamen''  et  opinioni  maculam  infidelitatis  inponct.  Eos  vero,  qui 
ab  electionis  vestrae  unitate  inconsiderate'  discordant,  ut  vobiscum  sentire  possint'' 
ab  Antonino'  subdiacono  nostro  fecimus  ammoneri.  Cui  etiam  de  persona  Malchi, 
fratris  et  cocpiscopi  nostri,  quod™  oporteat  fieri  iam  pridem  iniunximus" '.  Sed 
quoniam  et  ipsi  scripsimus^,  credimus  eum  ab  inquietudine  vestra  sine  mora  quie- 
scere.  Qui  si  fortasse  oboedire  quocumque  modo  ncglcxerit.  contumacia  cius  canonicae 
ultionis  modis  omnibus  districtione  multabitur". 


Meuse  cet.  oni.  li  1.  E[i.  III,  45  /lanc  iiolum  altrlhuunl  r  1.  2,  edd.,  cl  lesle  cd.  M  Turon.  S.  Gat , 
Colbert.  vetiis  et  Corb.     Data  raense  cet.  R*  1.  ed.  pr. 

III,  46  in  titulo  salonit  abbrev.  r  1.  2,  sed  add.  r  2  a  ct  in  rcrsu  scijuenli  ta  LXXX\'  et  jnen. 
(LXXXV  esi  iiumems    ep.  iiostrae,    sed   <puie    aliae    lillerae    sibi   velint   nescio);    salonitano  li  1.  ")  ex 

grabem  It  1.  '')  eligitis  corr.  in  eligistis  B  1;  eligistis  corr.  in  elegistis  r  2.  ")  voluimus  edd.  G.  M. 

«')  ut  [pro  vos)  li  1,  r  2.  •)  add.  in  mari/.  r  3  debeatis.  f)  corr.  in  ea  li  1.  8)  notat  ed.   G 

in  marr/.:  al.  se  seduxerit,  ul.  subduxerit.  '•)  ex  grabamen  It  1.  ')  ita  R  1,  ed.  O  et  celeri  editi,  ul 

in  ed.  31  notatur;  tlesideratae  r  /.  2,  edd.  2>r.  Jl  ei  teste  M  Korm.  Turon.  Andey.  Vaiic.  etc;  desiderata  iJoH. 
7it  M  notat,  ubi  addiiur:    Vulijatorum  vero    lectioni  (iucoiisiderate)  nullus    e  nostris  mss.  favet.  ^)  possit 

)■  2.  ')  anthimo,  ut  ed.  M  dicit,  Reij.  '")  quid  edd.  (i.  31.  ")  iniuncximus  R  1.  ")  mul- 

tanda  erit  ii*/. 

III,  40  De  ecclcsia  Suloiiita)ui,  Hoiwrato  archuUacono  ct  Aidoniiio  subdiucoiio  Roinuno  ride  jmt- 
rciiio  epp.  III,  22.  32;  et  ea  quae  ibidem  laudata  suni.  De  ekctione  Honorati  turbata  ef.  epp.  IV,  16.  20. 38. 
1)  Ep.  III,  22  desiffiiare  videtur  Gretjoiius.  Vide  ud  eam  not.  5  de  Malcho  Dalmatino  episcopo.  2)  Episto- 
lain  deperditum  citttl  pupu. 


INDICTIO  XI.  lUL.  (III,  46.  47).  203 


III,  47. 

Gregoritis  I.  imi^a  Columhum  episcopum  (Numidiae)  hortatitr,  ut  cormii  quae  h.  Pefro 
promiserit  niemor  esse  non  desinat,  et  primatem  sijnodi  snae  admoneat,  ne  aiit  pucris  aut 
mcrcede  sacri  ordincs  trihuantur.  I)e  concilio  eongregando  se  eertiorem  fieri  pctit.  Per 
Victorinum  diaconum  clavcs  b.  Petri  dono  mittit.  ^>9P,,  lul. 

Codd.  E  ct  r:  Indictio  X.  XI.  cap.  86  (Ind.  XI.  crifp.  41). 

Edd.  U:  Lih.  IIL  ep.  48;  G:  Lib.  II.   Tiid.  XI  ep.  47.  —  laffi  7?w/.  12hi  (S8H). 

GREGORTUS  COLUMBO  EPISCOPO. 

Et  antequam  fraternitatis  tuac  scripta  susciperem,  bonum  te  Dei"  famulum  esse 
nuntiante  voridica  opinioue  cognovi.  Et  postquam  suscepi,  certum  fuisse  hoc  quod 
fama  dudum  asperserat,  plenius  intcllexi,  meritisque  tuis  valde  congaudeo,  quod  testes 
vitae  laudabilis  mores  tuos  et  actus  ostendis.  Haec  ergo  quoniam  superna  tibi  sentio 
maiestate  coliata,  gratulor  et  Deum  creatorem  nostrum  utique  bencdico,  qui  servis 
humilibus  misericordiae  suae  dona  non  denegat.  Qua  de  re  verum  fatcor,  quia  sic 
me  fraternitas  tua  ad  amorem  suum  flamma  caritatis  accendit,  sicque  tibi  unitus  est 
meus  spiritus,  ut  et  videre  te  cupiam,  et  tamen  absentem  corde  semper  adtendani. 
Haec  igitur  ita  esse  ex  te  bene  consideras.  Nam  profecto  plus  in  caritate  animos'' 
unitas,  quam  corporalis  potest  vcnerari''  praesentia.  Praeterea  tota  te  niente,  toto 
corde  totaque  anima  apostolicae  sedi  inhaerere  ac  esse  devotum  ct  nunc  scio ,  et 
priusquam  epistola  tua  hnc  testimonium  pcrhiberet,  manifeste''  cognovi. 

Praemisso  siquidem"  devita''  oxs  caritate  sahitationis  alloquio  hortor,  ut  eorum 
quae  beato  Petro  apostolorum  principi  promisisti ,  memor  esse  non  desinas.  Itaquc 
erga  primatcm  synodi '  tuac''  esto  sollicitus,  ut  pucri  ad  sacros  ordines  nullatenus 
ammittantur,  ne  tanto  pcriculosius  cadant,  quanto  citius  conscendere  altiora  festinant. 
Nulla  sit  in  ordinatione  vcnalitas:  potcntia  vel  supplicatio  personarum  nihil  adversus 
haec  quae  prohibemus  obtineat".  Nam  proculdubio  Deus  offenditur,  si  ad  sacros 
ordines  quisquam  non  ex  merito,  sed  ex  favore''  quod  absit,  aut  venalitate  pro- 
vehitur.  Haec  autem  si  fieri  cognoscis,  non  taceas,  scd  instanter  obsiste.  Quoniam 
si  haec  aut  investigare  fortasse  neglexoris,  aut  intellecta  celaveris',  non  solum  ilhis 
qui  haec  agunt,  peccati  vinculum  inligabit,  sed  et  te  huius  rei  non  lcvis™  ante  Deum 
culpa  respiciet.  Oportet  ergo  canonica  ultionc  si  quid  tale  committitur,  cocrceri,  ne 
tantum  facinus  cum  aliorum  pcccato"  vires  ex  dissimulatione  percipiat. 

Praesentium  igitur  portitorem  Victorinum^  fraternitatis  tuae  diaconcm,  quom 
tuum    reor    imitatorem    existere,    ct    cum    caritate    suscepi,    et   ad   remoandum  citius 

///,  47    in  tlMlo  Colimbo  R  1.  —   add.  R  1  titulo  libi  betat  puerulum  ordinari.  »■)  oin.  Dei  r  1. 

'')  iia  R  1,  r  1.  -2,  ed.  pr.  et  teste  ed.  M  communis  mss.  lectio  (praeier  quosdam  infra  laudandos) ;  corr.  in 
auimorura  R  1;  animorum  edd.  O.  M  ■plurimaeque  see.  ed.  M  (M  citai  pro  hac  tectione  codd.  Anglic.  5, 
Beccensem,  Michaelinum  et  Sagiensem).  =)  unire  edd.  pr.  M  (M  ex  mss.  5  Anglic.  Beee.  Michael.  Sagien. 

lectionem  suam  haurit) ;  add.  ed.  6  in  marg.:   al.  unire.  <*)  maniiesfo  R  1.  ")  itaque  ed.  M;  ergo 

ed.   G.  f)  ita  codd.    nostri  omnes.  K)  om.  ex  R  1.  'i|   tui  /.'  1,  r  1.  ■)  optineat  codd. 

k)  er.  fabore  R  1.  M  ex  celaberis  R  ].  "»)  c.>:   lebis  R  1.  ")  add,  parcitur   cdd.  pr.   G  (notat 

iii  iiHirg.  G:  at.  deest  parcitur). 

III,  47  Una  emn  ep.  III,  48  per  Victm-inum  Columbi  diaconum  tranmissa.  —  De  Columbo,  Nu- 
midiae  episeopo,  vide  notam  ad  ep.  II,  40.  1)  i.  e.  erga  primatem  symdi  Numidiae.  Primas  pi-oriiwiue 
Numidiae  atitem  in  ep.  III,  48  Adeodatus  episcopus  nominatur.  Dioeceses  imtropolitanae  Africanae  pn-o- 
rinciae  cum  saepius  eonffregarentur  episcopi  nomine  synodonm  aut  conciliormn  designatae  esse  ndentnr. 
Cf.  epp.  I,  72.  r5  II,  46  et  praecipue  V,  3;  (in  quibusdam  earum  haud  recte  inteUea-i .  func  episcopos  rcrera 
in  concilio  adunatos  fuisse).  2)  Idem  in  ep.  III,  48  memoratnr. 

26* 


204  GRKGORII  I.  REGISTRT 

relaxavi.     Per  quem  ctiam   claves    beati    Petii .   in    quibus   cle  oatenis  ipsius  inclusum 
est.  tibimet  pro  beneclictione  transmisi '. 

Praeterea  de  unitate  ac  pace  concilii ,   quod   Deo   auctore  coiigregarc  disponitis. 
caritas  tua  animos  nostros  subtiliter  oninia  indicando  laetificet. 


III,  48. 

Gregorins  I.  ixipa  Adeodafi  ejriscojji  primafis  2»'ovinciac  Niumdiae  erga  se  shidinm 
landat;  dc  arditiandis  pontificihns  ei  praescribit,  omnihns  in  negotiis  Cohimhi  episcopi 
consilio  eum  titi  iuhet.     De  futuro  conciho  Utteras  poscit.  5,9,9,  lul. 

Codd.  M  et  r:  Indietio  X.  XI.  cap.  87  (I)id.  XL  cap.  48). 

Edd.  M:  lAb.  IIL  ep.  49;  G:  Lib.  IL  Ind.  XL  ep.  48.  —  Iaffe_Refi.  1253  (SSH). 

GREGORIUS  ADEODATO  EPISCOPO  PRDIATI  PROYINCIAE  XUMIDIAE. 

Qualiter  erga  nos  fraternitatem  vestram  caritas  dilectionis  adstrinxerit-^.  scriptorum 
vestrorum  series  evidenter  innotuit,  magnumque  nobis  fomitcm  contulcrc  laetitiae,  quod 
ea  et  benigna  puritate''  composita  ct  Deo  placita  didicimus  dilectione  fervere''.  Ut 
igitur  breviter*  diximus,  ita  mentem  vestram  cpistola  quam  direxistis  exposuit.  ut 
auctor  eius  abesse  minime  crederetur'".  Xec  cnim  absentes  iudicandi  sunt,  quorum 
animus  ab'  alterutra  caritate  non  discrepat.  Quamvis  autem  nec  virtus,  nec  aetas 
vos  sicut  scribitis  ad  nos  venire  permittat.  ut  de  fraternitatis  vestrae  eorporali  possi- 
mus  gratulari  praesentia,  tamen  quia  animus  noster  vobis  vesterque  nobis  unitus  est. 
vicissim  nobis  per  omnia  praesentes  sumus  ,  dum  nos  unita  per  amorcm  mente  con- 
spicimus. 

Salutantes  praeterea  fraternitatem  vestram  congruo  caritatis  aftectu  liortamur.  ut 
officium  primatus.  quod  Deo  habetis  auctore  ,  tota  intentione  sic  studeatis  sagaciter 
exhiberes,  quatenus  ad  hunc''  vos  ordinem  pervenisse  et  animae  vestrae  proficiat  et 
aliis  in  futuro  excmplum  bonae  imitationis  existat.  Estote  ergo  praecipue  in  ordi- 
natione  solliciti.  et  ad  sacros  ordines  aspirare.  nisi  provectiores  aetate  et  mundos 
opere',  nullatenus  ammittatis'',  ne  forte  semper  esse  desinant,  quod  inmature  esse 
festinant.  Eorum  enini,  qui  in  sacro  sunt  ordine'  conlocandi'".  prius  vitam  moresque 
discutite,  et  ut  dignos  huic  officio  adhibere  possitis  non  vobis  potentia  aut  supplicatio 
quarumlibet  subripiat"  personarum.  Ante  omnia  vero  cautos  vos  esse  oportet,  ut 
nuUa  proveniat  in  ordinatione  venalitas,  no  quod  absit  et  ordinatis  et  ordinantibus 
periculum  maius  inmineat.  Si'^  quando  igitur  de  his  tractari  necesse  est,  graves  ex- 
pertosque  viros  consiliis''  vestris  adhibete''  participes,  et  cum'  eis  communi  de''  hoc 
deliberatione    pensate.      Prae    omnibus    autem    Columbum    fratrem    et    coepiscopuni 

///,  48     in  tittilo    nuniidie  corr.  e.r    iiymitlie  Ji  1.  ^)  ."wlstiixerit  )•  1.  '')  pietate  edd.  G.  M. 

<^)  ferbere  R  1.  '•)  brebiter  U  1.  <=)  credatur  B  1.  ')  om.  iib  11  1.  «)  exbiberi  r  1.  2. 

'')  corr.  ex  adlnic  R  1.  ')  corr.  ex  niundo  sopore  )•  'J.  ^)  perniittatis   ed.   G  (sed   notat  in    mart/.: 

al.  admittatis).  ')  ordiues  codd.  (forl.  iu  sacros  sunt  ordiues);    erad.  a  R  1.  ^")corr.  coUoc.audi  e.r 

locaudi  R  1.  ")  supripiet  r  2.  ")  sed   (pro  si)  delet  R  1.  v)  concilii  vestri  adbibite  ed.  G ;  consilii 

vestri  teate  ed.   M  dvo  Vatic.  'i)  in  ( pro  cum)  )•  2.  ■')  o)".  de  R  1. 

S)  Cf.  ep.  111.  :j.1  ()tol.  3J  et  praccipuc  not.  5  ad  ep.  I,  iu. 

III,  4S  Una  citm  cp.  III,  47  per  Victorinutti,  Cohntihi  Numidiae  episcopi  diiicoiititii,  lra)t>i))mm.  — 
Adeodaio  et  cp.  VIII,  13  i))!<eripta))i  infenitiitia.  Nesicimiis,  i)i-  qiia  Niniiidiiie  jtnrfr  fcdriti  siiiiin  hidiiicrit. 
T)e  cetero  cf.  ilc  rclnis  iii  cp.  niistrn  tniclntis  cji.  prncccdcnlctn. 


INDTCTIO  XI.  TUL.  (ITT.  47.  48.  49).  205 

nostrum  '  in  cunctis  adiiibere  vos  convcnit.  Credimus  enim,  quia  si  illa  quae  agcnda 
sunt  cum  eius  consilio  feceritis,  nullus  in  vobis  quod  quibusque  niodis  rcdargucre 
possit  inveniet,  nobisque  ita  gratum  esse  tamquam  si  cum  nostro  consilio  agantur 
cognoscite'',  quoniam  vita  moresque  illius  ita  nobis  sunt  in  omnibus  adprobati,  ut  cun- 
ctis  liquido  constet,  quia  quod  cum  eins  consensu  agatur'.  nuUius  culpae  macula 
fuscatur". 

Praesentium  vcro  lator  Victorinus'' '.  suprascripti"  coepiscopi  nostri  diaconus, 
vestrorum  praeco  ita  extitit  meritorum ,  ut  animos  "^  nostros  de  vestra  vehementer 
actione  reficeret.  Et  oramus  omnipotentem  Dominum>.  ut  bona  quae  do  vobis^ 
rotulit,  placita  sibi  plenius  faciat  operatione  clarescere. 

Conciiium  itaque  quod  congregare  disponitis,  dum  Deo  fuerit  solatiante  peractum. 
de  eius  nos  unitate  atque  concordia  laetificate  ac  reddite  per  omnia  certiores. 


III,  49. 

Gregorius  I.  papa  Theodorum,  episcopum  Lili/hactanum,  saccrdofum  mores  observan- 
tem,  laudat.  Maximianum  cpiscopum  (Syracusanum),  qtiid  agendum  sit,  informet.  PauJum 
quondam  episcopum  in  monastcrio  poenitentiae  causa  manere  iuhet,  qiiacrique  una  cum 
'practoris  (Lihertini)  vicario  de  criminibns  Bonifatio  cuidam  obiectis.  593,  lul. 

Codd.  R  et  r:  Indictio  X.  XI.  mji.  SS  (Ind.  XI.  cop.  49). 

Edd.  M:  Lih.  III.  ep.  50:  G:  Lih.  II.  Ind.  XI.  cp.  4ii.  —  Taffe  Bey.  V2j4  (S90J. 

GREGORIUS  THEODORO  EPISCOPO  LILLIBITANO. 

Iraternitatis  tuae  grata  nobis  omnino  sollicitudo  est,  quia  ea,  quae  de  sacer- 
dotum  vita  cognoscit,  et  perscrutari  curat  ct  investigata  renuntiat.  Ut  ergo  hanc 
sollicitudinem^  quam  in  te  laudamus  possis'' sine  diminutione'^  persistere,  studiosus  esto 
ac  vigilans.  Et  si  quos  illic  a  quibuslibet  quod  absit  excessus  perpetrari  cognoveri.s, 
siquidem  tales  sunt,  qui  ibi''  possint  emendari,  rationabiliter  emendcntur'.  Alioquin 
fratri  nostro  Maximiano  episcopo^  scriptis  renuntiare  festina,  ut  quid  fienduni  sit  a 
vobis  informatus  agnoscat.  Nulla  igitur  res  ab  investigatione  pravorum  actuum  vel 
insinuatione  te  revocet.  Nam  quanto  vigilantiam  tuam  modo  laudamus,  tanto  culpa- 
bilior  invenieris'',  si  huiusmodi  actus  qualibet  dissimulatione  celaveris'. 

5)  oin.  cognoscite   l!  1.  *)  corr.  in  agitur  li  1,  r  t! ;   agitur  edd.  ")  C07'r.  ex   fuscetur  U  1. 

■>■)   om.  Victoriuus  ii  1.  '^')  ssci  )■  /.  2;  superscripti  li  1;  Columbi  ed.  pr.  ^)  amicos  Vallc.  li  (ed.  M). 

y)  Doum  li  1.  ''■)  vdd.  oretenus  (t  (jji  marcj.  notans:  al.  deest  oretenus). 

///,  jy  in  titido  lectioni  noslrae  farent  r  1.  2;  lillivitano  corr.  ras.  in  lilivitano  It  1;  lilibitano  li*l; 
Lelibetano  ed.  pr.;  invenit  ed.  M  Lillibitauo  rel  Lillibetauo  in  Normannis  et  Vatic.3;  in  Vatic.  B  Libuitano; 
in  Volb.  Liuvitano;    in  Andeg.  Tillibitiino;   edtl.   G.  jl/ Lilibaetano.  *)  ita  li  1,  r  1.  2;    corr.  in   iu  Iiac 

soUicitudine  li  1;    ita    etiam    edd.   O.  M;    liaec  sollicitutlo    ed.  pr.    et  teste  ed.  M  Vatic.  C.  '')  possit  r  1, 

ed.  pr.,    et    teste   ed.  M  Vatic.  C.  <=)  ex  deminutione  r  2.  '')  ibidem  cdd.  O.  M.  <=)  inveniris 

n  1,  r  1.  f)  ceLaljeris  li  1. 

1)  Cf.  ep.  III,  47. 

III,  49  Tnmsnmsa,  ni  fanimnr,  nnn  cnm.  cp.  III,  iV).  —  Lihjhamm,  notimma  Siciliae  nrhri  nd 
insnlae  litus  occidentale  sita  (uhi  nunc  Marsala).  —  Theodoi'iim.  xwiillo  post  epistolam  nostram.  moiinnm 
M.se,  ep.  V,  23  (a.  590,  Febr.  scripta)  docet,  (cf.  cpp.  VI,  13.  IX,  19S).  Cui  suceessit  Decim  (ep.  VI,  i:i). 
1)  Easdem.  res  post  mortem   71mdm'i   Dcciuin   cnrnre  iidiel :  cf.  ep.  VI,  i:i.  2)  i.  e.  episcopn   Si/rn- 

cusano,  (pii  apostolicae  sedis  r/ce.s  yerchat.     Cf.  cp.  11,  k. 


20(;  GREGORII  I.  REGISTRI 

Paiilum  praetere.a  quondam  episcopum»^  in  monasterio  in''  quo  est  in  poeni- 
tentia  volumus  permanere.  Res  autem.  quae  apud  eum  inventae  sunt,  in  cimiliarchio 
ecclesiae*  tuae  servari'  modis  omnibus  studebis,  De  quibus  etiam  secundum  rerum 
inventarii''  paginani  desusceptuTU^  te  facerc  volumus,  et  in  scrinium  ecclesiae*' nostrae' 
transmittere.  Sed"  clericis  eius  si  tamen  aliqui  illic  praesentcs  sunt",  a  pari''  aliud 
facere  desusceptum  te  convenit,  in  quo  tua  fraternitas  fateatur,  quia  desusceptum  de 
eisdem  rebus  in  scrinio  nostro  emiserit,  quatenus  dum  necesse  fuerit  competenti  per- 
sonae  res  omnes  possint  sine  detrimento  restitui. 

De  Bonifatio"  vero  quodami'  gravis''  ad  nos  accusatio  pervenit,  cuius  scelera 
volumus  utrum  vera  sint,  ut  fraternitas  tua  cum  loci  servatore'^  praetoris^**  examinet. 


III,  50. 

Gmjorius  I.  papa  Maximianmn,  cpiscoimm  SijracHSanum,  roijaf,  uf  sibi  dc  miracn- 
lis  sanctorum  pafrum  in  Italia  gestis  lihrum  composituro  clc  Nonnoso  abhafc  referat. 
Codd.  R  et  r:  Indictio  X.  XI.  cap.  S9  (IwJ.  XI  eap.  50).  ^^3,  Illl. 

FaU.  M:  Lih.  in.  cp.  :,U  G:  Lih.  11  Ind.  XI  ep.  50.  —  laffe  Ref).  J255  (S91). 

GREGORIUS  MAXIMIANO  EPISCOPO  SYRACUSIS. 

Fratres  mei,  qui  mecum  familiariter  vivunt'',  omni  modo  me  conipellunt'.  aliqua 
de  miraculis  patrum,  quae  in  Italia  facta  audivimus,  sub  brevitate  scribere^.  Ad 
quam  rem  solatio  vestrae  caritatis''  vehementer  indigeo,  ut  quaeque''  vobis  in  memo- 
riam''  redeunt,  quaeque  cognovisse  vos  contigit,  mihi  breviter''  indicetis.  De  domno 
enim  Nonnoso''   abbate,    qui    iuxta    domnum   Anastasium    de   Pentumiss  fuit',   aliqua 

B)  coepiscopuiu  {om.  ijuouilam)  li  1.  I')  om.   iu  r  1.  2,  ed.  pr.  ')  servare  edd.  •')  imvcntarii 

r  1.  2 ;  consentil  ut  ed.  M.  notat  cuni  codd.  nostris  Norm.  iuventarum  eiZci.  ')  tuae  edd.  G.  ]\[.  '")  udd. 
de  r  2;  add.  et  edd.  ")  sint  edd.  G.  M.  ")  IJonifacio  r  1.  2,  edd.  i')  quaetlam  edd.  u)  e.r 

grabis  II  1.  '')  serl)atore  R  1.  ^)  praetore  {notans  in  marr/.:  al.  praetoris)  ed.  G;  add.  vice  ed.  pr. 

III,  .V)     in  titulo   Sj-racusana  ed.  pr.;   Syracusano  ctc.   ed.  O;    Syracusnuo  ed.  M.  »)  e.i-  vibuut 

li  1.  ^)  veritatis  leste  ed.  M  Vatiean.  A.  B.  <■)  ea  quae  edd.   G.  M.  <')  memoria  7?  7.  «)  ex 

urcliiter  li  ].  ')   nriuuo  r /.  2;  nonsouo   R*  1.  K)  rorr.  in  pentomis  r-J;  l'cutomis  edd. 

.3)  Nescimus,    cuius    sedis   Siciliae  episeopus  fuerit.  4)  Cf.   cymilia   in   ep.  I,  10  (p.  12,  11). 

5)  Desusceptum  (ut  nos  Empfanysbescheinigung  aut  Quittung,  ital.  ricemta),  quod  'continet  fidem  susceptio- 
nis'  ut  ait  AUeserra.  Cf.  Marini,  I  papiri  diplom.  p.  .372,  uhi  phwimi  auctores  pn'o  eadem  voce  luudantwr. 
Vide  lAbr.  pontif.  in  Vita  Agaihonis  n.  IT.    In  Gregorii  epp.  saepius  occurrit;  cf.  e.  g.  epp.  IV,  15.  VII,  35  cet. 

6)  ■(',  e.  Roirnm  in  tahuJarium  apostolicae  sedis.  7)  i.  e.  apngraphum ;  cf.  de  significatione  vocis  'a  pari', 
supra  p.  29  not.  De  cetero  cf.  idem  pfraeceptum  in  ep.  IV,  l.'i.  s)  i.  e.  cum  vicario  praetoris ;  cf.  eumlem 
tittilum  in  ep.  II,  38  (p.  1.30,  11.  i:i7,  10.  h'>}. 

III,  50  Transmissa  forte  unu  ciim  rp.  III,  19.  —  De  Maximiano  episcopo  cf.  cp.  I,  14a.  II,  8  cet. 
1)  In  prooemio  Dialogorum  Petrtmi  diMonnm  dicit,  (jiii  (nm  ad  miracula  sanctorum  Italicorum  deseribenda 
cimpellat.  2)  In  codd.  mss.  titulo  Dialogorum  odditiir:  'Dc  rita  et  miraculis  patrum  Italicorum  et  de 

aettrnitate  aninutrum'.  Cf  Ehert  Gesch.  der  lat.  Litt.  im  Mittelalter  I,  520.  —  Ex  hae  nostra  ep.  con- 
stat,  Dialogos  tunc  593,  Iid.  nondum  confectos  fuisse.  Ciim  autem  Ch-egmius  in  Dial.  IV.  e.  47  ipse  dicat, 
se  'ante  hoc  trienni/iim'  cum  fratribus  sepelisse  quendam  monachum,  inde  iam  apparet,  hunc  libri  locum  mo.v 
post  ep.  nostram  (i.  e.  adhuc  anno  593  norulum  completo)  scriptum  fuisse.  Vide  Dial.  III.  c.  19  'ante 
hoc  fere  qmnquennium';  iteni  IV.  c.  26  et  Praefationem  in  Ilomil.  in  ed.  Venel.  p.  i:ls.  .;)  Cf  Dial.  I. 

c.  7,  iit)i  de  Nonnoso  iihlmtc  nntea  imnfisterii  monfis  Siiriirtr  prarpofiifo  iigitiir.  j\naxtii!iius  de  Pcntiimis 
ahliii^  iliidriii  piitris  iisprryiiiii  riiiiiioiiicn   iiiicliis  rst. 


INDICTIO  XI.  lUL.  (III.  4!i.  00.  01).  207 

rctulisse  te''  meniini,  quae  oblivioni  mandavi.  Et  hoe  ergo  et  si  qua  sunt  alia  tuis 
peto  cpistolis  inprirai,  et  niihi  sub  celeritate  transmitte',  si  tamen  ad  me  ipsum'' 
non  proferas'. 


III,  51. 

Gregorkis  I.  papa  Frisco,  piatricio  Oricntis,  de  imperatoris  rjratia  rcciqicrata  tjrutu- 
latur.  Savinianum  diaconum  (responsalem  ccclesiae  Bomanac  Constantinopolitanim)  ct 
Castum  (jloriosum  (magistrum  militmn  urbis  Roniae)  commcndat.  593,  lul. 

Codd.  B  et  r:  Indidio  X.  XI.  Cfqi.  00  (Ind.  XI.  cap.  .51). 

Edd.  M:  Lib.  IIL  ep.  52;  G:  Lib.  IL  Ind.  XI  ep.  51.  —  laffe  Eef/.  rJM  (Sirj). 

GEEGORIUS  PRISCO  PATRICIO  ORIENTIS. 

Si  vitae  istius  cursum  veracitcr  adtendamus,  nihil  in  eo  firmum  nihil  invenimus 
stabilc.  Sed  quemadmodum  viator  modo  per  plana",  modo  per  aspera  graditur,  sic 
nobis  utique  in  hac  vita  manentibus  nunc  prosperitas,  nunc  occurrit  adversitas,  denique 
alternis  sibi  succedunt  temporibus  et  niutua  se  vice  confundunt.  Dum  igitur  omnia 
in  lioc  mundo  mutabilitatis  ordo  corrumpat'',  nec  elevari  prosperis  nec  frangi  dcbemus 
adversis.  Tota  ergo  mente  ad  illum  nos  convenit  anhcLire,  ubi  quicquid  est  firmum 
permanet,  ubi  non  mutatur  adversitate  prosperitas.  In  iiac  ergo*^  vita  miro  omni- 
potentis  Dei  moderaraine  idcirco  agitur,  ut  vel  prosperitatem  adversitas,  vel  adversi- 
tatem  prosperitas  subscquatur.  qualiter''  et  humiliati  discamus,  quicquid  deliquimus", 
et  iterum  exaltati  adversitatis  memoriara'  quasi  huniilitatis  ancoram  in  mentc  tcnea- 
nuis.  Non  hoc  ergo  Creatoris  nostri  ira  est  deputanda,  sed  gratia,  pcr  quam  disci- 
mus,  ut  oius  dona  tanto  serveraus  verius,  quanto  hurailius  tenemust'. 

Quia  igitur  perfectam  vos  dominorum '  gratiam  auctore  oranipotenti''  Dco 
reparasse  cognovimus^,  magna  pro  vobis  cxultatione  gaudemus,  optantes,  ut  vitara 
vostrani  rerum  omniuni  gubcrnator'  et  bonis  seniper  praesentibus  fulciat  et  ad  gaudia 
pcrpetua  extendat.  Haec  vobis  idco  loquor,  quia  multum  vos  diligo  atque  me  a  vobis 
diligi  scio. 

'')  vus  7i*7.  ')  ita  f  1.  J:    li-aiismitti  7i'  1.  H  '  1 ,  edd.  ^)  ipse  li*  1 ,    edd.  'J  corr.  in 

projjeras  R  1;  properas  ii*i,  edd. 

III,  51     a)  corr.  ex  plauam  r  l>.  •')  coiifuntUt  ed.  G.  "^)  vero  R  1.  ^)  quatenus  edd.  G.  31. 

'^)  ttdd.  flere  edd.  0.  31,  [O  notat  in  mar;/.:  al.  flere  deest  in  mss.;  M:  a  pterisque  mss.  nhest.  flere). 
f)  memoria  r  1.  2.  S)  ex  teneamus  R  1.  '■)  omnipotente  R  1 ;  corr.  in  e  r  2.         ')  ex  guvernator  R  1. 

III,  51  Be  tempore  huitts  cpistolae  cf.  infra  wA.  2.  —  Transmissa  Constantinopolim  nna  cum  ep. 
quae  sctpiitur  per  Savinianwm  diaconum.  —  Priscws  patricius  et  exarchws  Orientis  (qiiem  Theoplmjlactus 
VI.  c.  4  CTQCiTtiyoy  ttJ?  Evgtontjg,  awt  alio  loco  arQtmjynv  rijg  nfpi  r/yf  @Quxi]t>  ky.ctrcQftg  tfv)'tifiSO)g  rocat), 
ex  historiue  Byzantinae  auctoribus  periwtus.  I)  i.  e.  imperatoris  Mauricii;  cf.  supra  ep.  I,  B  not.  5. 

2)  Admtat  Gallicciolli  in  editione  Venetiana:  'Araricum  beUum,  composita  cum  Pe]'sis  pace,  Prisco  com- 
missum  fuit.  "  Vere  ineunte"  ait  Theophylactus  VI.  c.  4  (nempe  anni  593)  cul  Istrum  morit.  Deinde  trans 
Istrum  hiemare  iubetur,  id.  c.  10.  Postea  Matiricius  Prisco  exawdorato,  Petrum  cuius  frater  germanus 
crat,  ei  subrogat.  Is  debellatur,  Constantinopolim  redit,  Priscus  itermn  dux  bello  praeficitur.  Hoc  cum 
S.  Gregorius  rescirisset,  hanc  ei  (jratulatmiam  epistolam  dedit.  Proimle  ea  omnim  pertinere  dcbct  ad 
amium  ut  minimum  594  iam  adultum,  nempe  ad  indictionem  13.  Quod  si  Theophanem  sequamur,  qui 
initium  Avarici  belli  anno  serius  consigtmt,  multo  magis  patebit  Imnc  episUilam  extra  sedem  suam  ratjari'. 
Sed  sine  causa  hic  editor  Venetus  seriem  chrorwlogicam  epistolarum  in  dubium  revocat  et  nos  quiclem  lauda- 
mus  potius  ordinem  annalium  ad  indictionem  XI.  (a.  593).  ap.  Muralt:  Essai  sur  Ui  chronogr.  byMntine. 
Benique  Gregorii  verba  perpauca  utrum  revera  ad  hacc  gesta  respiciant,  quis  definire  velit'^ 


208  GREGORII  I.  REGISTRI 

&ed  hoc  quod'^  mc  diligitis  in  latorcm  pracsentium  Savinianum  diaconem" 
dcmonstrate,  ut  ubi  usus  exigorit'",  vestra  patrocinia  consequatur".  Vir  autem  glori- 
osiis  Castus*  praeco  laudum  vestrarum  in  Ilomanis  partibus  existit",  qucm  vestrae 
excellentiae  paterna  dilectiouc  commendo. 


III,  52. 

Grcfjorius  I.  papa  lohannem,  ejnscopum  Constantinoimlitanum ,  tiim  dc  lohannis 
presbyteri  causa,  tum  de  Athanasio,  Isauriae  monacho  ct  presbytcro,  in  ecclcsia  Constan- 
tinopolitana  verberato,  scire  se  dissimulantem  rcprehendit.  Savinianum  diaconum,  rcspon- 
salcm  suum,  commendat.  593,  lul. 

Codd.  B  et  r:  Indictio  X.  XI.  cnji.  '.<!  (Ind.-XI.  cap.  dJj. 

Edd.  31:  Lih.  III.  ep.  53;  G:  Lib.  II.  Ind.  XI.  ep.  oJ.  —  laffe  R&j.  m?  (893). 

GREGORIUS  lOHANNI  EPISCOPO  CONSTANTINOPOLITANO. 

(juamvis  causae  consideratio  removet*,  ad  scribendum  tamen  me^  caritas  impellit, 
quia  et  semel  et  bis  sanctissimo  fratri  meo  domno  lohanni"  scripsi  ^  sed  non  eius 
epistolas  recepi.  Alter  enim  mihi  saecularis  quidam  sub  eius  nomine  loquebatur. 
Quae  si  epistohie  eius  fuerunt,  ego  vlgilans'-*  non  fui,  qui  longe  de  eo  aliter  credidi, 
quam  inveni.  De  causa  enim  rcverentissimi  viri  lohannis  presbiteri*  scripseram,  atque 
dc  questionibus  inonachorum  Isauriae,  quorum  unus  et  in  sacerdotio  positus  in 
ecclesia  vestra  fustibus''  caesus  est.  Et  rescripsit  mihi ,  sicut  ex  nominc  epistolae 
agnosco,  sanctissima  fraternitas  tua,  quia  nesciris'',  de  qua  causa  scriberem.  Ad  quod 
rescriptum  vehementer  obstupui,  mecum  tacitus  volvens^:  si  vcrum  dicit,  quid  esse 
deterius  poteste,  quam  ut  agantur  talia  contra  servos  Dei  et  ipse  nesciat  qui  presto 
est?  Quac  enim  potesf'  esse  pastoris  excusatio,  si  lupus  oves  comedit  et  pastor 
nescit?  Si  autem  scivit  sanctitas  vestra  et  de  qua  causa  scripserim,  et  quid  vel 
contra  lohannem  presbitcrum,  vel  contra  Athanasium  Isauriae'  monachum  atque 
presbitcrum^  gestum  sit,  ct  niiiii'' scripsit' :  ncscio,  contra  hoc  cgo'"  quid  rcspondeam, 

^)  qud  ;■  1.  ')  Wabiiiianuin  diacoimin  edd.  ™)  e.ij  exigerit  cun-.  exegerit  )•  2;  exegerit  edd. 

")  e.r,  cuiiseyuantur  H  1.  ")  extitit  It  1. 

IIT,  .5:?     in  lilulo  abbrcv.  constiintinopo  E  1;  constantin  r  1.  2.  ■■<)  remobet  It  I;   (consideratio)ne 

inovet  )•  /.1';  nie  muveat  ed.  pr.;  me  movet  edd.   G.  M.  •')  et  {in-u  nie)  edd.   G.  M.  <:)  ex  loluinne 

E  1.  '')  a  fustibus  R  1.  «)  corr.  in  nescires  r  2:  nescires  ed.  i)r. ;  nescierit  cdd.   G.  ,1/.  f)  e.v 

volbens  It  1.  B)  jjost   corr.  iii    jiossit  r2:    posset  Jt  I.  li)  corr.  ex   post  It  1.  ')  liisaurie  It  1. 

^)  michi  r  1.  2;    nibil   ed.  Itoin.  ul    nolat   ed.   ,1/.  M  non    rescripsit    ed.  jir.  "')  scripsit   contra    boc 

ego  nescio  edd.  Bom.   G. 

3)  Savinianus  diaconus  in  ep.  III,  62  responsoi-Hm  ecclesiasticwum  cattsa  aut  apocrisiurins  liomanus 
ConstantinopoUm  missiis  dicitur  (cf.  ep.  V,  6).  Sticcessit  autem  Ilonorato  in  lioc  officio  (cf.  ep.  I,  6  iwt.  6), 
quo  vestitus  postremo  Honoratus  a.  592,  (lul.)  in  ep.  II,  36  memorutur.  7'»«/  Grefiorii  miirtem  idem  Savini- 
anus  papatum  nactus  est.     Cf.  lohannem  diac.  in  Vita  Greyorii  I.  Lib.  III.  c.  51.  4)  Castus  ut  ex 

epi).  V,  30.  36  clucet  mcu/ister  militum  Romae  fuit.  Idem  esse  videtur,  euius  historioiiraphi  Byzantini  (Tlico- 
pliylactus  II.  c.  lOseq.  Theophanes  ed.  Bonn.  p.  396  cet.)  mentionem  faciunt.  Inde  patet,  qua  necessi- 
litdine  I-^iscus  et  Castus  coniuncti  fuerint. 

III,  52  Una  cum  ep.  III,  51  per  Samnianum  diaconum  Constantinopolim  adlata.  —  De  lohanne 
(•/'.  ep.  I,  4.  I)  De  epistolis  deperditis  loquitur  papa,  nam  ad  epp.  I,  4.  24  non  respicit,  ut  verba,  quac 

sequuntur,  demonstrant.  2)  Alteserra  p.  112  subtiliier  adnotal:  aUudit  ad  nomen  propriiim  yQijyoQiog, 

quod  latine  sonat  vigilans;  cf.  lolmnimm  diac.  in  Greyorii  Vita  Lib.  I.  c.  2.         3)  De  lohaime  et  Atlumasio 


INDICTIO  XI.  lUL.  (III,  51.  52).  209 

qiiando    per    scripturam    suam  Veritas    dicit:     'Os    quod   mentitur,    occidit    animam"?  ><«?  i  ii- 
Requiro,  frater   sanctissime,  illa  tanta   abstinentia*  ad   hoc   pervenit,    ut   fratri   suo  ea 
quae  novit   gesta  negando  velit   abseondere?     Numquid  non  melius  fuerat  in  illo  ore" 
carnes   ad  vescendum   ingredi,    quam   de    eo   falsum  sermonem    ad    inludendum  proxi- 

5      mum  exire?  Praecipue  cum  Veritas  dicat:     'Non  quae  intrant"  in  os  coinquinantP  ho- ^»"1' i''"'. 
minem,   sed  quae  exeunt  de  orei    illa    sunt   quae  coinquinanf  hominem'''.     Sed  absit 
hoc,  ne'  ego  de  sanctissimo  corde  vestro   tale   aliquid   credam.     Illae  epistolae  vestro 
nomine   praenotatae   sunt,   sed   vestras   eas   fuisse   non  arbitror.     Ego  beatissimo  viro 
domno  lohanni"   scripseram,    sed  credo   quia    mihi    familiaris   vester  ille   iuvenculus^ 

lu  rescripsit,  qui  adhuc  de  Deo  nihil  didicit,  qui  viscera  caritatis  nescit.  qui  in  scelestis'' 
robus  ab  omnibus  accusatur,  qui  insidiari  cotidie  diversorum  mortibus''  per  occulta 
testamenta  ncc  Deum  metuit,  nec  homines  erubcscit.  Mihi  crede  ,  frater  sanctissime, 
si  zelum  veritatisy  perfecto  habes,  ipsum  prius  corrige,  ut  ex  his  qui  vobis  vicini 
sunt  etiam  hi^  qui  vicini  non  sunt  exemplo  melius  cmcndentur.     Illius  linguam"'  noli 

is  recipere;  ille  ad  consilium  vcstrae  sanctitatis  debot''  dirigi,  non  autem  vcstra  sanctitas 
ad  verba  illius  inflccti.  Si  enim  illum  audit,  scio  quia  pacem  cum  suis  fratribus  habere 
non  poterit.  Ego  enim  adtestante  mihi  conscientia  fateor,  quia  cum  nullo  homine 
habere  scandalum  volo,  et  quanta  virtute  valeo  declino.  Et  quamvis"  cum  omnibus 
hominibus  haborc   paccra    suramopere    cupiam,   vobiscum    praeeipuc,   quos  vehemonter 

■2u  amo,  si  tamen  ipsi  quos  novi  vos  estis.  Nam  si  canones  non  custoditis,  ef  maioruni 
vultis  statuta  convellcre",  non  cognosco  qui  cstis.  Age  ergo,  frater  sanctissimo  atque 
karissime',  ut  nos  invicem  recognoscamus",  ne  si''  antiquus  hostis  per  scandalum  duos 
moverit,  per  nequissimam  victoriam  multos  necet.  Ego  enim  ut  aperte  indicem,  qui' 
per  elationem''  nil  quaoro,  si  ille  iuvenculus',  de  quo  praolocutus"' sum,  apud  fraterni- 

25  tatem  tuam  culmen  pravae"  actionis  minimc  teneret,  ipsa  etiam  quae  mihi  de  canoni- 
bus  suppetunt^  interim  tacere  potuissem,  et  ab  ipso  initio  venientes  ad  me  personas 
ad  eam"  fiducialitcr  retransmisissem,  sciens,  quod  eas  sanctitas  tua  cum  caritate 
susciperet.  Scd  etiam  nunc  dico,  aut  easdcm  personas  in  suis  ordinibus  suscipe, 
eisque  quietcm  praebe,  aut  si  hoc  fortasse  nolueris,  mihi  omni  altercatione  ^  postposita 

:io  de  eorum  causa  statuta  maiorum  ef  canonum  terminos  custodi.  Si  vero  neutrum 
feceris,  nos  quidem  rixam  inferrc  non  volumus'',  sed  tamen  venientem  a  vobis  non 
devitamus". 

Quid   autem    de    episcopis,    qui   verberibus    timeri'  volunt,  canoncs  dicant,  bene 
fraternitas  vestra  novit.     Pastores  etenim  facti  suraus,  non  persecutorcs".     Et  egregius 

a.-.  ")  iu  illud  os  edd.   (i.  J/.  ")  iutrat  r  I.  2;  <iw)d  iutrat  edd.   (r.  M.  i')  ha  corr.  e.c  cuiiiquinat 

B  1;  coiuquiuat  celeri  codd.  et  ecld.  G.  M.  4)  curile  edd.  G.  M.  ^)  ita  corr.  ex    coiuquinat  R  1; 

coinquiuat  r  1.  2.  ^)  in  Vulgata:  'uuu  quod  iutrat  iu  os  coiuquinat  houiiuera ,    sed   quod  procedit  ex  ore 

hoc  coinquiuat  hoiniuem'.  ')  ut  edd.  pr.   G.  ")  e.r  lohanne  R  1.  ")  ex  iubeuculus  R  1.         '"')  sce- 

lestibus  R  1  et  edd.   rjuaedam  ante  G.  ^)  moribus   R  1.  y)  caritatis  ed.   G  (notana  in  marg.:   al. 

4u       veritatis).  '■)  corr.  ex  mihi   R  1,  r  2.  •">■)  vel  ligna  r  1.  ^)  om.  dirigi  uou  autem  vestra  lacunam 

relinquens  10  litt.  R  1.  c)  ex  quainbis  R  1.  '')  et  om.    R  1.  ")  corr.  in  coupellere  R  1.  0  om.. 

atque  karissime  U  1.  R)  coguoscamus  R  1.  '■)  ue   si    corr.  e.r  nisi  )•  J.  ')  quia  edd.    G.  M ;  si 

ed.  pr.  ^)  ])er   elationis    tumorem    edd,  jir.   G.  ')  ex   iubeuculus  R  1.  ™)  preloquutus  R  1. 

")  ex  prabe  R  1.  ")  ea  r  /;  eas  corr.  in  vos  R  1;  te  ed.  j)r.  v)  alteratione  ed.  pr.;  in  marg.  add.: 

45       al.  alteratioue   ed.   G.  'i)  ut  r  2.  i")  nolumus  (pro   uou  volumus)  edd.  ^)  ex  debitamus  R  1. 

')  corr.  ex  timere  R  1.  ")  percussores  ed.   G. 

preshyteris  cf.  ep.  V,  44  ad  calcem  (vide  etiam  mt.  4  ad  ep.  I,  6) ;  dein  de  lohanne'  Chalcedonensi  epih  VI, 
14 — 17,  de  Atlmnasio  Lycmniae  vel  Isauriae  monaclio  epp.  VI,  62.   VII,  3<J.    Atluimisius  a.  593  Homae  fiiit, 
ut  ex  Diid.  Lib.  IV.  c.  HS  scimus  (cf.  Homil.  in  Emng.  30,  ed.  Maur.  p.  W.W). 
50  4)  Adtwtant  Maurini:  'Ob  quam  ieiunator  cognominatus  est'.  5)  Cf.  cp.  III,  03  not.  4. 

Reg.  Gbeg.  1.  27 


210  GREGORIl  I.  REGISTRI 

4. 2.  ri"acJicator  dicit:  'Argue,  obsecra,  increpa,  cum  omni  patientia  et  doctrina'.  Nova^ 
vero  atque  inaudita  est  ista  praedicatio,  quae  verberibus  exigit  fidem.  Sed  de  his 
multa  in  epistolis  loqui  non  debeo,  quia  dilectissimum  filium  meuni  Savinianum 
diaconem"  pro  responsis  ecclesiasticis''  faciendis  ad  dominorum  vestigia  transmisi'', 
qui  vobiscum  cuncta  subtilius  loquitury.  Si  nobiscum  litigare  non  vultis,  paratum 
eum  ad  omnia  quae  iusta  sunt  invenitis''.  Quem  vestrae  beatitudini  commendo,  ut 
saltim  ipsc  illum  domnum*  lohanneni  inveniat,   qucm  ego  in  urbe  regia  scivi. 


III,  53. 

Grcfjorius  I.  papa  3Iaximiano,  cpiscojw  Syracusano,  manclat,  id  Agathoni,  rcmoto 
episcopo  Liiiaritano,  ah  cadem  ccclcsia  quinquaginta  solidos  in  sustcntationcm  transmitti 
iubcat.  593,  luh 

Codd.  B  et  r:  Indictio  X.  XI.  cap.  92  (hul.  XI.  cap.  53). 

Edd.  M:  lAb.  IH.  ep.  65;  G:  Lib.  11  Ind.  XL  ep.  53.  —  laffe  Befj.  1258  (S95). 

GREGORIUS  MAXIMIANO  EPISCOPO  SYRACUSANO. 

J  ostquam  in  Agathone  ^  quondam  episcopo"  iuxta  quabtatem  excessuum'' distric- 
tione  est  canonica  vindicatum,  necesse  est  humanitatis  intuitu  quemadmodum  susten- 
tari  possit  disponere.  Propterea  fraternitas  tua  ad  Liparitanam  ecclesiam,  in  qua 
suprascriptus"  Agatho  sacerdotis  gessit  officium,  festinct  dirigere,  eique  exinde  ad 
praesens  quinquaginta  solidos,  qui  in  cius  possint  proficere  victu'',  transmittat.  Nam 
nimis  est  impium,  si  alimoniorum"  necessitati  post  vindictam  subiaceat. 


III,  54. 

(jrciiiirius  I.  piqia  lohanucm ,  cpiscopum  liaveunalcm,  nisi  in  sacris  procurandis 
pallio  uti  vctut.  lohanuis  (III.)  jiapae  privilcgio,  qitod  trunsmiscrit,  imiesumptioncm 
cius  non  confirmuri  docet.  Friinis  diaconis  cius  mapiiutarum  usum  conccdit.  I)c 
quucstionc  in  clericos  quosdam  haljcnda  addit.  5'Jo,  lul. 

Codd.  B  et  r:  Imlictio  X.  XI.  cap.  93  (Ind.  XI.  cap.  54). 

Edd.  M:  Lib.  III.  ep.  56;  G:  Lih.  IL  Ind.  XI  cp.  54.  —   laffe  Bcg.  J2.yj  (896). 

■^)  e.>;  luiba  li  1.  "")  .Salnuiauuiu  diaeuuuiii  edd.  >^)  ecclesiis  curr.  in  ecclesicj  r  2;   ecclesie 

R  1.  y)  luquitur  Jt  1,  r  2,  corr.  in  lociuetur  It  1 ;  loquatur  cd.  pr. ;  luquetur  edd.   G.  M.  '')  iuvenietis 

edd.  •')  cj:  doniiuum  r  2. 

IJl.  53     in  tiiulo  corr.    Syraousano    ex   Syracus  r  2.  =■)  coejjiscopo  {pro    quoudam   episcopo)  li  1 

(cf.  ep.  JIJ,  49  not.  g);  iu  Agathonem  quondam  episcopum  edd.  G.  31.  ^)  excessus  li  1.  •=)  sirjlum  ad- 
kibent  ss  r  2;  ssus  r  1;  supers  M  1.     Edd.   G.  M  aulem  supradictus  lejunt.  '^)  add.  delieaut  trausiiiittaut 

et  om.  reliquam  ep.  B*l.     Simili  modo  finit  hanc   ep.  debeaut   transmittat   et   cetera   ed.  pr.  ")   Cj.  ad 

ep.  III,  3  uol.6.     Corr.  in  alimoniarum  r  2;  alimoniarum  cd.  M:  aliuieiitorum  (m  munj.:  al.  alimiiuinruiii)  cd.  G. 

6)  Cf.  Hot.  1.  3  ad  cp.  III,  51. 

III,  53    Dc  Maximiarm  et  caiisa  in  hiw  ep.  ei  dchita  cf.  ep.  II,  19.  51.  1)  Cf  epp.  II,  19.  51 

de  Ayathone  et  sede  Liparitanu  cidem  dcmpta  1'aHlinuqm  TauriaHCnsi  cpiscopo  commissa.  Novi  Lipari- 
iani  episcopi  meminit  papa  in  ep.  VII,  19. 


INDICTIO  XI.  lUL.  (III,  ,52.  53.  54).  21  1 

GREGORIUS  lOIlANNI  EPISCOPO  RAVENNATI. 

Mon  multum  temporis  intervallum''  est,  quod  quaedam  nobis  de  tua  fraternitate 
fuerant  nuntiata,  de  quibus  vobis,  voniente  illuc  Castorio  notario '  sanctae  cui  Doo 
auctore  praesidenms  ecclesiae,  subtiliter  nos  indicasse  meminimus'\  Pervenerat  namque 
ad  nos,  quaedam  in  ecelesia  vestra  contra  consuetudines'^  atque  humilitatis  tramitem 
geri'',  quae  sola  ut  bene  nostis'  est  officii  sacerdotalis  erectio'.  Quae  si  sapientia 
vestra  mansuete  vel  cum  episcopali  suscepisset  studio,  non  de  illis  accendi  debuerat, 
sed  oportuerat  te  haec  eadem  cum  gratiarum  actione  corrigere.  Contra  morem  quippe 
ecclesiasticum  est,  si  non  patientis.simc  toleratur,  quod»  a  nobis''  absit,  etiam  iniusta 
correctio'. 

Mota  autem  nimis'^  vestra  fraternitas  atque  cum  tumore  cordis  quasi  satisfaciens 
scripsit  nobis  ^,  pallio'  te  non  nisi  post  dimissos  de  secretario  filios  ecclesiae  et  mis- 
sarum  tempore  atque  in  laetaniis™  uti  sollemnibus"'.  Verbis  aliquid  te  usurpasse 
contra  generalis  ecclesiae  consuetudinem  apertissinia  veritate  professus  es°.  Quoniodo 
enim  fieri  potest,  uf  illud  cineris  atque  cilicii  tempore  per  plateas  inter  populorum 
strepitus*  agas  licite,  quod  te  agere  in  conventu  pauperumi,  nobilium'',  et  in  seere- 
tario  ecclesiae  ^  velut"  inlicitum  excusasti'.'  Illud  tamen  frater  karissime'  tibi  non 
putamus   ignotum,   quod   prope"   de   nullo   metropolita''  in  quibuslibet   mundi  partibus 

IIJ,  54     in  tiluln  Iiilianni  ex  lohanne  corr.  II  1.  —  raveiina  ahhrer.  It  1.  ^)  ex  interballum  H  1. 

^)  ex  meminibus  II  1.  <=)  consuetudinis  11  1.  '•)  regi   fi<hl.   siipra  vers.   vel  agi  It  3.  ^)  nosti 

r  1.  2;  noscis    ed.  pr.  f)  correctio  r  1.  8)  quid  ;•  ].  '')  a   nobis   quod'  absit  li  .3  {corr.    antem 

nobis  (11  vobis);  vobis  ed.   0  (notans  in  manj.:  al.  nobi.s.).  ■)  corr.  in  correptio  B  3.  '')  add.  est  edd. 

1)  ex  palleo  r  2.  ™)  letaniis  r  1.  2,  li  3.  ")  ut  in  sullenniibus  {jiro    uti   soll.)  li  3,   ubi  snprascr. 

vel  insolentibus.  ")  om.  es  edd.  G.  M.  Pl  e.r  et   li  I.  l)  add.  supra  vers.  et  li  3.  ')  e:r 

novilium  li  1.  ^)  velud  corr.  in  veluti   II  3.  ')  si/jUs  ftkk  utitnr  Ji  1.  ")  peno  R  3,  edd.  G.  il. 

^)  metropolito  {fort.  pro  metropolitano)  li  1;    metropolitano  edd.  pr.  G    {II  nolat   in  mary.:    al.    nietropolita). 

III,  54  Reddita  lolmnni  per  CaMorium  notariuni  ut  c.v  cp.  III,  llil  prodit.  —  Cf.  dc  lolianne 
Jtarennaie  episcopo  supjra  ep.  I,  34a  notam,  ubi  addendum  est,  confirmari  opinionem  iwstram  Agnclli 
rerbis.  Nam  in  Libi-o  pontif.  Eccl.  Rarenn.  (MG.  SS.  Lang.  p.  343)  kri  errore  scribit,  Grcgorium 
Rcgulam  pastoirdcm  Mariniano  Bavennnti  e^nscopo  (i.  e.  stieeessori  loliannis)  dedieasse.  Sed  ad  nostram 
cp.  redeamus.  Eidem  lohanni  et  epp.  I,  35.  II,  2S.  41.  45  scriptae  sunt.  Maxima  affinitate  autem  nostra 
cum  epp.  III,  66.  67  cohacret,  quariim  ordinem    infra  in  nota  2  exponemws.  1)  Castmius  notarius 

Romanus,  qui  res  apostolicae  sedis  Bavennae  agebat  (cf.  titulum  in  ep.  IX,  167  Castorio  notario  nostro 
Ravennae)   in  multis  epistolis  memoratur.      Tiinc  pauUo   ante  Bavennam  missus  erat.  3)  lohannis 

cpistola  nimis  molesta,  qiiam  hic  jiapa  memcrrat,  non  exstal.  Ordo  autem  ejnstolarum  Givgoiii  et 
loharmis,  quas  in  hac  re  scripserunt,  ut  ex  verbis  quae  sequuntur  et  ex  epp.  III,  66.  67  patet,  hic  est : 
Prinmm  recepit  Gregoriws  relationem  quorundam  Bavenrmtium  de  lohanne ;  sequitur  jn-aeceptum  Gregarii 
lohanni  riva  voce  nt  credimus  per  Castorium  relatum;  deinde  lohannis  Barennatis  episcopi  epistola,  quae 
nobis  deperdita  est,  sed  ad  cuius  finem  apposita  erat  privHegium  lohannis  ptapae,  quod  sub  III,  67  dabi- 
mus;  respondet  Ch-egorius  lohanni  episcopo  in  ep.  nostra  III,  54;  respondet  lohannes  eidcm  nostrac 
epistolae  in  ep.  III,  66.     Bationes  autem  htiius  ordinis  in  subsequentibus  notis  habebis.  :i)  Quas  res 

iterum  contendit  lohannes  in  ep.  sua  posteriori:  III,  66.  4)  i.  e.  in  laetaniis.  5)  In  conrcntu 

'pawperwm  ■nobilium',  aliam  interpunctionem  admittens,  Baliizius  (cul  Libr.  diurn.  ed.  Boziere  p.  330) 
intelligit:  'in  conventu  hominum  honestm-um  et  egenm-wm,  qtws  publice  petere  verecundia  non  permittit', 
citans  his  verbis  Gregmii  ipsius  ep.  XI,  22.  Sed  aliud  est,  ut  mihi  videtur,  honestus,  aliud  nobilis. 
Itaque  Mawrini  Chussanvillaeo  qwaerenti,  qwi  sint  illi  pawperes  nobiles,  respondent:  'ecclesiam  constare  ex 
clericis  et  laicis;  clericos  dici  ecclesiae  miJifes;  Inicos  hic  roeari  ccclcsiae  filios,  e  qwibus  honomtimTS 
appellareniur   m-do,   catteri  plebs.      Ordinem  autem  ut  passim   nobilium  iitido,  plchcm  pauperum  nomine 

27* 


212  GREGORII  I.  REGISTRI 

sit  auditum,  extra  missaium  tenipiis  usum  silji  pallii^ '  vondicasse''.  Et  quod  bene  hanc 
consuetudinem  generalis  ecclesiae  novcritis,  vestris  nobis  manifestissimc  significastis 
epistolis  ^,  quibus  praeceptum  beatae  memoriae  decessoris  nostri  lohannis  papae  nobis 
in  subditis  transmisistis"^  adnexum^,  continentcm''  omnes  consuetudines  ex  privilegio 
decessorum"  nostrorum  concessas  vobis  ecclesiaeque  vestrae  debere  servari''.  Confite-  s 
mini  igitur  aliam  esse  generalis  ecclesiae  consuetudinem,  postquam  ea  quae  vos^ 
geritis,  vobis  ex  privilegio  vendicatis''.  Nulla  ergo  nobis'  in  hac  re  ut  arbitramur 
poterit  remanere  dubietas.  Aut  enini  mos  omnium  metropolitarum''  etiam'  a  tua™  est 
fraternitate  servandus",  aut  si  tuae°  ecclesiae  aliquid  specialiter  dicis  esse  concessum, 
praeceptum''  a  prioribus  Romanae  urbis  pontificibus,  quod'  haec  Ravennati''  ecclesiae  lo 
sunt  concessa,  a  vobis  oportet  ostendi*.  Quod  si  hoc  non  ostenditur,  restat  postquam 
talia  agere  neque  consuetudine  generali  neque  privilegio''  vendicas'.  ut  usurpasse  te 
comprobes  quod  fecisti.  Et  quid  dicturi  sumus  futuro  iudici,  frater  dilectissime,  si 
illud  quod"  grave  iugum  atque  vinculum  cervicis  nostrae,  non  dico"  pro  ecclesiastica, 
sed  pro  quadam  saeculari  nobis  dignitate  defendimus,  gravare^  nos  iudicantes  si  tanto  is 
pondere  vel  parvi"  temporis  spatium^  carearaus?  Decorari  pallio^  volumus  forsan" 
moribus  indecori ,  dum  nihil  in  episcopali  cervice  splendidius  quam  fulget  humilitas. 
Oportet  igitur  fraternitatem  tuam,  si  honores  suos  sibi  quibuslibet  argumentis 
stabili  proposuit  mente  defendere,  aut  generalitatis  usum  ex  non  scripto  sequi,  aut 
ex  scripto''  privilegiis"^  se  tueri*.  Vel  si  postremo  nihil  horum  est,  aliis  metropolitis  20 
huius"  te  praeberc  nolumus  praesumtionis  cxemplum.  Sed  ne  forte  putes'',  quia  nos 
haec  vobis  scribentes  quae  pro  fraterna  sunt  caritate  negleximuss,  scitote  in  nostro 
scrinio  de  privilegiis''  ecclesiae  tuae  subtiliter  perquisitum  ^.  Et  quidem  quaedam 
inventa  sunt,  quae  omnino  possint  fraternitatis  tuae  intentionibus  obviare,  nihil  autem 
in  quo  de  huiusmodi  capitulis  pars  vestrae  possit  ecclesiae'  roborari.  Nam  et  de  ipsa  25 
consuetudine  tuae    quam  opponis  ecclesiae,  quae''  vobis  olim  ut'  a   partibus'"  vestris" 

^)  pallei  »■  1.  2.  '')  corr.  ex  Ijendicase  7?  1;  vindicasse  r  1.  3.  '^)  ti-aiisniittis  corr.  in  trans- 

mittitis -ffi  3.  (•)  ila  cotld.  iioslri    et    ed.  pr.;    corr.  autem  iii    Cdntinens  li  1 ;    in   continentibus  liS;  con- 

tinens  edd.   6.  3t.  e)  praedecessorum  B  3  e.t   edd.  G.  M.  f)  ex  serbari  R  1.  b)  vobis  r  2. 

•>)  vindicatis  r  1.  2.  ')  vobis  ed.  G.  ^)  metropolitauorum  R  1.  3.  ^)  etiam  r  2  et  edd.  G.  M;       3u 

om.  etiam  R  1.  3,  ed.  /ir.;  et  {pro  etiam)  r  1.  ■")  ras.  corr.  ex  a   ta   r  2;    e.r  Et  ea  corr.  in   a  tua   R  3. 

^)  servandaus  r  1.  ")  tu  corr.  in  tuae  R  1.  3.  r  2.  v)  praeceptumve    ed.  G.  'l)  quo   R  3,  ed.  M 

fquae  citat  Vatic.  Korm.  etc).  r)  ex  Kaliennati  R  1.  »)  ''.'•  privilegia  corr.  R  3,  r  2.  ')  vindicas 

R3,  r  1.2  (corr.  in  vindices  r  1;  corr.  in  indicas  R  3).  ")  aliquod  {pro  illud  quod)  r  I;  suprascr.  est 

R3;  quoque  {pro  quod)  ed.  pr.;  om.  quod  ed.  M.         ^)  ex  duco  r  2.         ^)  gravari  r  1,  edd.;   corr.  gravare  in       35 
gravari  R  3.  ")  ex  pravi  R  3.  y)  spatio  r  1,  edd.         ^)  palleo  r  2.         »)  forsitan  r  1.  ^)  scriptis 

ed.   G.  c)  privilegii   (fort.  meliusj  R  1.  <■)  uti  r  1,  et  teste  ed.  M  Korm.  2    Vatic.  Rem.  et    Turon. 

«)  Imiusmodi  edd.   G.  M.  f)  corr.  in  putetis  R  1.  8)  neglexisse  (om.  supra  quia)  R  3,  edd.  G.  M. 

•>)  privilegii  r  1.  2  (c.orr.   in    |irivilegiis  r  2);    privilegio    edd.  ')  vestra  p.  ecclesia  R  1.  3,  r  2;  corr.  in 

vestrae  p.  ecclesiae  R  3,  r  2;  vestrae   p.  ecclesiae  r  1,  edd.  G.  M;  pars  vestra  aut  ecclesia  vestra  possit  ed.pr.       *o 
•^)  quae  corr.  in  quam  R  3.  ')  ut  om.  r  1.  '")  patribus  ed.  G.  ")  nostris  R  3. 

papam  hoc  loco  distinguert^ .  Recte  quidem  Maurini  refrlmm  plebem  et  mdinem  in  his  rerhis  recogmrermit, 
sed  nec  sic  quidem.  loci  diffictiltatem  siistulerunt.  Ntim  quem  cimrentum  piuipernm  nohiHumqHe  papa  indi- 
caverit,  detiiio  iiiiiieriiiius.  Be  missu  agere  iion  potest,  ciim  iiiissae  teiiipore  pallium  iiiduere  iiilerdictum 
ncm  fuerit.  •15 

1)  Et  ne  tolo  quidem  teiiipore  mi.<<S(ic  episcopos  paUiiim  ijesliisse,  sed  tantum  iisque  iid  recitationem 
erangelii,  monet  Oussanrillaeus.  Adnotatqiic  Alteserra:  'Sinijularc  est  in  llomano  ponlifice,  quod  semper 
et  uhique  pallio  utitur  in  missarum  solemnihu^.  Sed  cf.  ep.  V,  01,  qua  apparet  Gregorii  tempore  Saren- 
nati  episcopo  liilam  missiim  cum  pallio   celehrare  /(«(i.sse.  2)  i.  e.  in  litieris  deperditis,  nam  nihil 

huiusmodi   inreniiuus   in    cp.  III,  OC.  3)  i.  e.  III,  07.  4)  Iluic  adhoriatimii  parei-c  lohannes  in       50 

ep.  III,  00  nititur.  5)  Be  arcliiro  sanctae  sedia  dicit  papa.     Quo  miinifestc  apparel,  iam  tunc  ponlificum 


INDICTIO  XI.  lUL.  (in,  54).  213 

probaretur  scripsimus  ^,  iam  satis  nos  sollicitudinem  gessissc  cognoscite,  inquirentes 
filios  nostros  Pctrum  diaconem,  atque  Gaudiosum  primicerium,  necnon  et  Miclialielium" 
defensorem  sedis  nostrae,  vel  alios ,  qui  pro  diversis  responsis  '^  Ravennam''  a  nostris 
decessoribus  sunt  transmissi,  et  haec  te  in  praesentia  sua  egisse  districtissime  nega- 
5  verunt.  Apparet  igitur  secrete"  non  potuisse  geri,  nisi  quod  usurpabatur  inlicite. 
Unde  quod  latenter''  subintroductum  est  nulla  debet"  stabilitate  persistere.  Quae 
ergo  superflue  a  te  vel  a  tuis  decessoribus  sunt  praesumta,  cum  caritatis  intuitu  atque 
cum  fraterna  stude  benignitate  corrigere.  Nullatenus*^  non  dico  per  te  sed  per  alio- 
rum  vel  decessorum  tuorum  normam  ab  humilitatis  temptess  regula  deviare''.     Ut  enim 

10  ea  quae  superius  dixi  breviter  colligam  ammoneo,  quatenus  nisi  decessorum  meorum 
munificentia  tibi  haec  per  privilogium  adtributa  docueris",  uti''  in'  phxteis  pallio'" 
ulterius  non  praesumas,  ne  non  habere  ct  ad  missas  incipias,  quod  audacter  et  in 
plateis  usurpas.  De  secretario"  autem  quod  fraternitas  tua  resedisse  cum  pallio  et 
fihos    ecclesiae   suscepisse    et    fecit    et    excusavit,    nunc    interini    nihil    querimur,  quia 

ir,  synodorum"  scntentiam  sequentes,  minores  culpas  quae  negantur  ulcisci  recusamus. 
Hoc  tamen  quia  somel  et  itorum  sit  factum  cognovimus,  scd  fieri  ulterius  prohibemus. 
Fraternitas  autem  tua  sit  omnino  sollicita,  ne  hoc''  quod  praesumptioni  inchoantii 
adhuc  ceditur'',  in  proficiente"  deterius  vindicetur. 

Conquesti   praeterea    estis,  quod   quidani    de    sacerdotali    ordine  Ravcnnatis  civi- 

2u  tatis  peccatis  inminentibus  gravibus  sint  criminibus  involuti.  Quoruni  causam  vel 
illic  te  discutere  volumus,  vel  hic'  eos,  si  tamen  probationum  difficultas  pro  locorum 
longinquitate  non  impedit,  ad  haec  ipsa  discutienda  transmittere.  Quod  si  vel  ad 
tuum  iudicium  vel  ad  nos,  maiorum  fulti  patrocinio  quod  non  credimus,  venire  de- 
spexerint",  et  in  obiectis  sibi  capitulis  contumaciter  respondere  nequiverint",  volumus, 

25  ut  eis  post  secundam  et  tertiam  ammonitionem  tuam  ministerium  sacri  interdicas 
officii,  atque  nobis  de  contumacia  eorum  scriptorum  tuorum  tenore  renunties.  Ut 
deliberemus,  quemadmodum  actus  eorum"  debeas  subtiliter  pcrscrutari,  atque  secun- 
dum  diffinitiones"  canonicas  emendare.  Cognoscat  igitur  fraternitas  tua  de  causa  hac 
nos  plenissime  absolutos   ex  eo,    quod  vobis    causas   ipsas    commisimus    subtiliter  per- 

30     quirendas,  atque  omnia  peccata  eorum  si  inulta  evenerint»"  et^  omne  pondus  discussionis 

a)  Miclmelium  corr.  in  Miclialieliuni  S  3;  Michaeleni  edd.  pr.  O  (O  notat  in  marg.:  al.  Michaelium); 
Michaeliiim  ed.  M.         •<)  Eavenna  r  2.  <^)   .secreto  Ti  3,  edd.  "i)  ita  r  1,  R3;  unde  quae  ergo  R  1,  r  2 

ferad.  undo  R  1).  ")  corr.  ex  dehes  R  3  (cf.  supra  ep.  III,  40,  15.  49,  32).  f)  add.  supra  vers.  que 

R  3.  g)  ex  temtis  R  1,  r  2.  •>)  deviari  /■  1.  2.  ')  ex  docueritis  R  3.  k)  „(  ,■  ;.  2,  edd.  pr.  O 

3''  et  teste  ed.  M  Vatic.  A.  Rey.;  uti  praeter  R  1.  3  etiam  jVorm.  Tiiron.  duo  Vatic.  et  alii ,  ut  ed.  M  notat. 
')  im  R  1.  m)  pallitun  R  3,  r  1.  2  fcorr.  in  pallio  R  3),   sec.   ed.  M  Vatic.  A  et  Reg.,   edd.  pir.  O  (post 

ulterius  add.  ferre  ed.  0).  ")  secretorio  r  1.  2  (corr.  in  secretario  r  1).  «)  quasi  modorum  (suprascr. 

vel  quia  maiorum)  R  3.  P)  corr.  in  in  hoc  R  3.  'i)  incoantia  r  1.  2;  in  inchoantia  te  ed.  pr.  ■■)  cedear 
r  1.  2.  8)  profiente  r  1.  2.  *)  huc  R  1.  3,  edd.  ")  ex  dispexerint  r  2.  *)  ita  r  1.  2  et  leste 

•10  ed.  M  Vatic.  C.  D.  Audoen.  Oemet.  Pratell.  Lyren.;  qui  verint  corr.  in  quieverint  R3;  uerint  corr.  in 
temptaverint  R  1;  vel  nohierint  vel  neqiiiverint  Vatic.  A  (ed.M);  praesumserint  4  Anglic.  Michael.  et  Sag. 
(ed.  31);  voluerint  ed.  2>r.;  noluerint  [inmarg.  al.  nequiverint,  al.  tentaverint)  eiZ.  0.  "■)  add.  sed  delet 

ut  R  3.        ")  definitiones  R  1.     \   i)  innlte  venerint  r  1.  2,  edd.  0.  M;  nmlta  fuerint  ed.  pr.       '■)  et  om.  edd.  O.  M. 

Romanorum  acta  sic  in  seiinio  Lateranensi  conservata  fiiisse,  ut  postea  scriniiwi  in  testimonium  adducatur 
45      pro  pripilegio  trilmto  vel  non  iributo.    Adnotat  hic  Alteserra,  'priinlegium  csse  suspectum,  si  non  inveniatur 

in  archivo  sedis  apostolica^,  citatque  S.  Hieronymi  rerba  ex  libro  III.  mlrersus  Rufimim:  'Si  a  me  fictam 

epistolam  suspicaris,  air  eam  in  Romanae  ecclesiae  chartario  non  regiiiris'. 

1)  llis  ex  verbis  cognoscimus    iam    antea  de  prixnlegiis  Ravennatis  eecJesiae  litetn  exarsisse.     Sed 

mirum  in  modum  Agnelhis  in  Libro  Pontif.  Eccl.   Rarenn.  de  his  rebus  tacet.  2)  i.  e.  responsarii 

50       aut  apoerisiarii. 


214  GREGORII  I.  REGISTRI 

liuius  in  tiiao  .animao  rodundare  periculo.  Scions,  nuliam  dilccHonem  vestram  cxcu- 
sationem  apud  futurum  iudicem  habituram,  si  non  excessus  cleri  tui  cum  summa 
canonici  rigoris  severitate  correxeris,  et  hos'',  quibus''  haoc  fuerinf^  adprobata,  sacros 
ulterius  ordines  temerare  permiseris. 

Illud'*  autem,  quae^  pro  utendis  a  cloro  vestro  mappulis  ^  scripsistis,  a  nostris 
est  clericis  fortiter  obviatum,  dicentibus  nulli  hoc  uniquam  aliae*^  cuilibet  concessum 
fuisse  ecclesiae,  nec  Ravennates  clericos  vel  illic^  vel  in  Romana  civitate  tale  aliquid 
cum  sua  conscientia  praesumpsisse,  nec  si  temptatum  esset  ex  furtiva  usurpatione 
sibi  praoiudicium''  genorari'.  Sed  etiam''  in  qualibet  ecclesia  hoc  praesumptum  fuorit, 
asserunt  emondandum,  quod  non  concessione  Romani  pontificis ,  sed  sola  subreptione  lo 
praesuniitur.  Sod  nos  servantes  honorem  fraternitatis  tuae,  licet  contra  voluntatem 
antedicti  cleri  nostri,  tamen  primis  diaconibus  vestris,  quos'  nobis  quidam  testificati 
sunt  etiam  anto  cis  usus"  fuisse,  in  obsequio  dumtaxat  tuo  mappulis  uti  permittimus, 
alio  autem  tcmpore  vel  alias  personas  hoc  agere  vehementissime  prohibemus. 


TIT,  .).^>. 

Greijorhis  I.  pa^m  Cyprlano  diaiono  (Siciili  jHi/riii/oni/  irelori)  mandal ,  iil  Cosinac, 
si  ipse  SHhstnniia  sna  creditoribiis  salisfaeere  et  jilios  snos  c  nianih/is  eor/iiii  liherarc  noii 
valeat,  dehita  persolvat.  F)9ri,  lul. 

Codd.  B  et  r:  Imlictio  X.  XI.  nqi.  <.i4  (IiuJ.  XI.  aip.  .v,). 

Edd.  M:  LO).  III.  ep.  58;  G:  Lib.  II.  Iml.  XI.  cp.  M.  —  laffe  liaj.  1260  (HilT). 

")  aut    lios    E  1;    liosque  r  1;    om.    et    et    cnrr.    lios    m    liosque  li  ,3.  ■')  corr.  in  in  quibus  B  3. 

■^)  ftierit  codd.;  corr.  iii  fueriut  R  1.  3.  '')  {ilelet  illis)  qn.ae  (auteni  pro)  li  3.  ^)  quod  edd.  f)  alii 

113,  ed.  M:  alio  ed.   O.  s)  liic   R  1.  3   (corr.    R3    in   mc\,    nm.    tmtem    se,,tiens  vel    lil.  '')  sino 

praeiudi.-i..   li  3.  ')  rorr.  in  geri   H  3.  k)  etlanisi  edd.  O.  M.  ')  .iu.hI  »•  1.  J,  ed.  pr.  >»)  enrr. 

in  US..S  r  2;  us.is  r  1,  R  3,  edd. 

I)  Neqiie  de  iiKippiihiniiii  iifin  iipiid  liiirmimtif:  ecelesinc  clcricof:  A/iitelhi.^i  iii  Lihrii  poiil.  linrenn. 
ecclesiae  vientionem  fucii.  Siitit  aiifem  mappiilac  liiileola  alha  mappidaruin  ricc,  iit  e.rplieat  Alteserra. 
Citant  Mauriiu  lohannem  diac.  in  Vita  Gi-eyorii  Ldi.  II.  c.  43,  Cardinalem  Bonam  L)c  rehits  Litur<iieis 
Lih.  I.  c.  24  §  1  et  notam  736  Menardi  in  lihrtim  SacrameHtorum.  Erunt  his  mappulis  induti  Momani 
ckrici,  quando  in  pi-ocessione  solemni  cnin  jiapa  procedchant.    (Cf.  Vitam  Constuntini  in  Lihro  pontificali). 

III,  55  Ejiiatola  hiicc  si  rccfe  a  Idirariis  adhiic  meiisi  Ittlio  lulscrijtfit  est,  Cijpriuno  ifer  in  Sicdiam 
facicnti  suhmiftehiitiir.  Nam  in  ep.  III,  5T  ncmpc  mcnse  Auipisto  demtiin  data,  de  'Cyjyriuno  diaconei 
reiiieiilc  ad  Sici/iae  purfes'  loqiiitur  papa.  Sed  noram  difftcHltatem  iiiot^et  epistolae  nostrae  tempori  ep.  IV, 
43,  quae  ctim  easdein  res  tractet;  cur  inense  Augasto  sequentis  anni  (594)  scripta  sit  non  intelligo.  — 
Oyprianus  diaconus  Bomanus  reclor  (licitur  patrimonii  Siciliae  in  epp.  IV,  fl.  15.  V,  7.  VI,  13,  VII,  38.  41 ; 
c.e  ep.  VIII,  T  patet  etim  a.  597,  Nov.  adhuc  magistratura  Siciliana  fiinctnm  esse;  dein  primum  in  epistolis 
IX,  15.  65  a.  5'.is,  Oct.  et  Nov.  Lec.  ex  Sicilia  Bomam  reverstis  indicatur.  Cypriantis  palrimonia  Siciliae 
insulae,  qitae  post  Petri  suhdiaconi  discessum  (cide  ep.  II,  3S  p.  1.36)  in  Syracusanam  et  Panormitanam 
partem  distincta  erant,  denuo  coniunctim  regeliat.  Post  etim  iterum  duo  stint  institiiti  rectores  diversarum 
paHium.  Et  revera  causarum  onus  tantum  fuisse  mletur,  ut  etiam  Oypriani  tempore  negotia  quaedam  tid 
paiiem  Panoi'mitanain  spectantia  Fantino  defensoii  Boiimno  Patwrmi  residenti  cui  post  patrim/mium  Pannrmi- 
taiiiim  ipstim  Cdmiitissttm  cst  attrihiiereitfiir :  cf.  ep.  IV,  43.     Ilaqiic  Cyprittnus,  tpti  certc  SyraCHsi.<<  rcs  siias 


INDIGTIO  XI.  lUL.  (m,  54.  55).     AUG.  (III,  OlJ).  215 


GREGORIUS  CYPRIANO  DIACONO. 

Oo.smas  ^  ex  variis  periculonim  necessitatibus  multis  se  dicit  debitis  obligatum, 
ita  ut  pro  eis  a  creditoribus  suis  suos  dicat  filios^  detineri.  Quae  res  si  ita  est  nos 
omnino  commovit.  Quamobrem  hortamur  dilectionem  tuam,  ut  quia  de  rebus  pauperum 
dandis  agitur,  causam  eius  cum  summa  subtilitate  perquiras.  Et  si  inveneris  eum 
praedictis  debitis  veraciter  involutum,  ut  non  sit  substantia,  unde  possit  haec  ipsa 
persolvere,  praedictos  creditores  eius  videas^  et  propter  recolligendos  filios'  eius 
quanta  cognoveris  quantitate  componas.  Quodque  ipsam''  sicut  dictum  est  hic  non 
habet  unde  restituat,  de  rebus  pauperum  ex  praesenti  nostra  auctoritatc  persolve, 
sciens  quicquid  illic  te  providente  datum  fuerit  patrimonii  nostri  pensionibus  esse 
reputandum. 


MENSE  AUGUSTO  INDICTIONE  XI. 


III,  56. 


Gregorms  I.  papa  Secundino  episcopo  (Timromenitano)  iaiii  ilcruni  praecipit,  ul 
baptisterium  de  monasterio  S.  Andrcae  supcr  Mascalas  aufcrri  atquc  quo  loco  fontes  sint 
altarc  fundari  curet.  593,  Amj. 

Codd.  B  et  r:  Indktio  X.  XI.  cap.  ihj  Cliid.  XI.  cap.  56). 

Edd.  31:  Lib.  IIL  cp.  5ll;  G:  Lih.  II  Ind.  XI  cp.  .5r.  —   lafje  Raj.  1261  (mS). 

III,  55     in  iitulo  Cipriaiio  r  1.  ")  adeas    (fort.   melius)    edd.    G.  M;    cf.  cp.  111,  Si)    i>.  197,  11. 

•>)  quodque  ipso  iJ  1 ;  quae  ipsam  r  1.  2  (curr.  in  quia  ip.sam  r  2) ;   quani  ipsam  ed.  pr. ;   et  quia  edd.   G.  31. 

Meiisc  cet.  in  Jine  ep.  III,  55  r  1.  2 ,  cdd.  (qiiarHm  M  cilat  Turun.  S.  Gat.  t\ilb.  vct.  et  Viitic.  A). 
Add.  Data  Ii*l,  ed.  jir.      Om.  hanc  nulam  li  1. 

ajicbat,  praccipuc  Imius  partis  ncciotia  curabat,  ipiamris  omiic^  caiisac  (jciicrides  ciniijictentiae  cius  sub- 
cssent;  cf.  eini.  IV,  15.   VII,  19. 

1)  Cosmas  idem  in  ep.  IV,  43  tlijrus  noiHiHalur.  Aijcbat  autcin  ut  c.e  cadcm  cp.  patci  Fanormi 
Hcgotia.  Maurini  apte  tutc  occasione  Hiavnymum  i/rofcrnnt  testcm,  Syros  per  totum  mmulurn  illis  lempiyri- 
biis  negotiortim  ardore  excelluisse  (Hieron.  ad  Laetam:  'Syri  nfgotiatores  aridissimi  mortalium')  et  Sido- 
nium  citant  (Lib.  I,  ep.  8)  ludentem:  'foenerantur  clerici,   Syri  psallunt'.  2)  De   uno  filio  Cosmae, 

qiii  a  creditoi-ibus  teneretur,  ep.  IV,  43  refeH.  —  0«»«  Gussanvillaeo  lustiniani  Norellam  134  c.  7  afferre 
liceat,  uhi  in  ed.  lAngenthal  Cimst.  CLXVI  (p.  381)  de  filiis  debitorum  a  a-cditoribus  nee  in  pigrnus  nee  in 
serriU  ministerium  nec  in  ecnuliictionem  retinerulis,  dicitur:  'Enei&ij  rff  xid  loiavrrjf  doi^uav  iv  diucpoQoig 
xonoig  rrjg  rjfxextQug  not.ireitig  iyvu)fiei>  (tfiiiQrdveax^ta ,  dri  ol  d(ivtiax((l  rii  rixra  rwi'  ^QfiDarovyriot'  roA- 
[liaaL  xaxixuv  ij  eis  ifi^vqov  ij  eig  ^ovXixtjV  vnrjQeeiav  »}  /Jia&ovi',  rovro  nuai  rQdnoig  xioXvo/itv,  xui 
xeXtvofiEv,  ii  rig  xoiovro  xi  nXrjfifi(i.tja£i  fii)  fiovov  ixninxeiv  uijxiiv  xov  /ptouf .  u).Xd  xui  loauvri^i'  uAKijv 
noaorijru  xaxudixd^ea^ai,  Soi^rjaofiivrjv  xio  XQUirjlHvxi.  nuQ  uvxov  r/  xoig  yovtvaii'  uvrov ,  xui  fieru 
rovro  xui  aiofiurixalg  noivttig  avxov  xa&vnojidXXea&ui  nugcc  xuiv  xux(t  ronov  ('(Qxovrtor,  inetiSii  nQoauinov 
iXev9tQov  vTieQ  /pEous  ix6i.fi7jas   xuruaxei"  >j  fiiaS-ulaui,  ij  ivexvQidaui.  3)  Alias  rcoolligere  de  man- 

cipiis  elapsis  dicitur;  epp.  IX,  10.  191. 


216  GREGORII  I.  REGISTRI 


GREGORIUS  SECUNDINO  EPISCOPO. 

1  ridem  praecepimus  ',  ut  de  monasterio  sancti  Andreae  quod  est  super  Mascalas  ^ 
baptisterium  propter  monachorum  insolentias '  debuisset  auferri ,  atque  in  codem  loco 
quo  fontes  sunt  altare  fundari.  Cuius  rei  perfectio  hactenus  est  protracta.  Ammone- 
mus  igitur  fraternitatcm  tuam,  ut''  nullam  iam  moram  post  susceptas  praesentes  lit- 
teras  nostras  inseras'\  Sed  repleto  *  loco  ipsarum'^  fontium,  altare  ad  sacra  celebranda 
mysteria''  illic  sine  aliqua  dilatione  fundetur,  quatenus  et  praedictis  monachis  opus 
Dei  securius  liceat  celebrare,  et  non  de  neglegentia  vestra  contra  fraternitatem  tuam 
nostor  animus  excitctur. 


III,  57. 

Gm/orius  I.  papa  Ifalicae  patriciac  significaf,  sc  mandassc  Cijpriano  diacono  (rccfori 
pafrimoiiii  Siculi)  in  Sicifiam  cunti,  ut  confrovcrsiam  dc  causis  puuperum  cum  ca  com- 
poneret.  oOo,  Auij. 

Codd.  B  a  r:  Indictio  X.  XI.  cap.  96  (Iiul.  XI.  cap.  57). 

Edd.  31:  Lib.  III.  cp.  60;  G:  Lib.  IL  huL  XL  ep.  3S.  —  laffe  Reg.  1262  (899). 

GREGORIUS  ITALICAE  PATRICIAE. 

ouscepimus  plcnas  dulcedine  litteras  vestras,  atquc  incolomitatis^  excellentiae 
vestrae  nos  laetificavit  auditus.  Circa  quas  tanta  nostrae''  est  mentis  sinceritas,  ut 
nihil  in  earum  tranquillitate  simultatis"  reconditum  paternus  nos  suspicari  permittat 
alfectus.  Sed  omnipotens  Deiis  faciat,  ut  sicut  nos  de  vobis  bona  sentimus,  ita  mens 
vestra  nobis  bona  respondeat,  et  dulcedinem  quam  verbis  impenditis  exhibeatis  operi- 
bus.  Nihil  enim  prodest  gloriosissima  sanitas  et  pulchritudo  in  superficie  corporis,  si 
vulnus  latet  intrinsecus.  Atque  illa  magis  cavenda  est  discordia,  cui  satellitium  pax 
praebet  exterior''.  Illud  vero  quod  in  praedictis  epistolis  revocare  in  memoriam  nostram 
excellentia  vestra  studiose  contendit,  scriptum"  vobis,  nihil  cum  scandalo,  nihil  cum 
forali  strepitu  vobiscum   nos  ^  velle  de  causis  pauperum  dcfinirc  ^  haecs  nos   et  scrip- 

///,  56  in  titulo  secoudiiio  r  2;  seciiidino  S  1.  —  Add.  Taurumiiiitaiu)  cd.  O ;  TauromenUano  ed.  M, 
quamvia  notet,  id  oiniili  in  omnibus  Vatic.  Norm.  Colbert.   Corb.  etc.  *)  ut  delent  R  1,  r  2;  ut  om.  r  1. 

*>)  sic  scribo ;  inserere  R  1,  r  2 ;  insere  r  1 ;  iuleras  ed.  pr. ;  iuserere  debeas  edd.  0.  M.  "^)  ila  R  1,  r  1; 

ipsorum  r  2,  edd.  <1)  misteria  R  1,  ed.  pr. 

III,  57     in  litulo  abbrev.  pat.  codd.  *)  iucolumitatis  r  2.  '')  vestrae  li  1.  <^)  simul- 

tates  )■  1.  d)  iuterior  Vatic.  D  (ed.  M).  ^)  scrlptum  eras.  videtur  et  iii  ras.  addit  sciat  R  1;   sciat 

scriptum  cdd.   G.  M.  fj  diffinire  r  1.  8)  hoc  edd.   G.  M. 

III,  .56  Foiinsse  uim  cum  cp.  III,  57  in  Sicilinm  tninslata.  —  De  Secuiuliuo  episcopo,  quem  epp. 
VI,  33.   VIII,  30.  IX,  3  Tauromenikmum  designant,  cf.  notas  1.  4  ad  ep.  I,  72.  1)  Praeceptum  deper- 

ditum  dicit  papa.  2)  De  monasterio  S.  Andreae  super  Mascalas  cf.  Cod.  dipl.  Siciliae  I,  149.         3)  i.  e. 

quia  monadiis  insolitum  erat,  ut  Maurini  explicant,  citantes  etiam  Gratiani  (CXVIII.  q.  2.  c.  7)  lectionem, 
quae  pro  'insolentias'  rocem  'iimlestias'  praebet.  Cf.  post:  ut  securius  liceat  monachis  opus  Dei  celebrare. 
De  imolentiis  vd  mokstiis  iiumachis  illatis  agit  papa.  4)  'Defossi  erant  intra  terram  hiptisterii  fontes' 

(Maurini). 

III,  57  Cf.  de  Italica  patricia,  u.mre  Vemintii,  notam  ad  ep.  I,  33  (p.  45).  NobiliUite  et  diiitiis 
inter  Siciilos  (Syraciisanos)  excellebat.  1)  ^ide  supra  in  ep.  III,  3  fp.  161):  et  grave  nobis  est  cum 

publico  litigare.     Cf  Grisar,  Haushalt  der  ixipstJidien  Patriinonien  p.  ,'>40. 


INDICTIO  XI.  AUG.  (III,  .'i6.  57.  58).  217 

sisse  meminimus^,  et  scimus  nosmetipsos  iuvante''  Domino  a  causarum  litigii.s  ec- 
clesiastica  moderatione  compescere,  atque  secundum  illum  apostolicum  sensum  rapinam  nebr.  10,34. 
bonorum  nostrorum  cum  gaudio  sustinere.  Sed  illud  scire  vos  credimus,  taciturnitatom 
atque  patientiam  nostram  futuris  post  me  pontificibus  in  rebus  pauperum  praeiudicium 
non  facturam.  Unde  et  nos  explentes  supra  memoratam  promissionem  nostram  iam 
do  causis  ipsis  praevidimus  reticendum,  nec  in  his  in  quibus  minus  agi  benigne  senti- 
mus,  desideramus  nos  per  nosmetipsos  inniiscere  negotiis.  Sed  ne  forte  ex  his  coni- 
ciatis,  gloriosa  fiiia,  ea  quao  ad  concordiam  pcrtinent  adhuc  nos  omnino  rennuere,  filio 
nostro  Cypriano  diacono '  venienti'  ad  Siciliae  partes  indiximus,  ut  si  quid  de  his 
salubriter  et  sine  peccato  animae  vestrae  ordinare  disponitis,  cx  nostra  vobiscum 
auctoritato  definiat,  et  nos  non  amplius  illis  vexemur  negotiis,  quorum  cum  mansue- 
tudine  est  dispensatus''  effectus.  Deus  autem  onmipotens,  qui  ea  quae  et  omnino 
inpossibilia  sunt  ad  possibilitatem  bene  novit'  inflectcre ,  ille  vobis  aspirct  ot  causas 
vestras  cum  pacis  intentione  disponere ,  et  pro  mercede  animac  vestrao  de  rebus  eis 
competentibus  huius  ecclesiae  consulerc  paupcribus. 


III,  58. 

Grcgorius  I.  impa  Forfmudo,  ciiiscoiw  NeapoUtano,  mandat  dc  consecrando  parthc- 
nonc  NeapoUtano.  ^yi',  Awj. 

Codd.  B  et  r:  Indictio  X.  XI.  cap.  97  (bul.  XL  cap.  .5.Sj. 
iVW.   31:  Lih.  III.  ep.  63;  G:  Lih.  IL  Ind.  XL  cp.  5'J.  —  laffi  Rqi.  1204  (:i02). 

GREGORIllS  FORTUNATO  EPISCOPO  NEAPOLITANO. 

lieligiosis  desideriis  sine  difficultate  praestari  decet  effectum.  Atquc  ideo  Gra- 
tiosa  abbatissa  una  cum  congregatione  sua,  oblata  petitione '  quae  tenetur  in  sub- 
ditis,  postulavit,  quod  patriciac  recordationis  Rustica  per  ultimum  voluntatis  suac 
arbitrium''  in  civitate  Neapolitana,  in  domo  propria,  in  regione  Hcrculensi,  in  vico 
qui  appellatur''  Lampadi",  monastcrium '•  ancillarum  Dei%  in  quo  praefatam  Gratiosam 
abbatissam    praeesse    disposuit,    simulquc    et    oratorium  exstruxissef  dinoscitur,  cui  ct 

li)  ex  iultiinte  B.  1.  i)  ex  beiUBiiti  li  1.  '^)  di.siieusauclus  ed.  G.  1)  e.r  u<i))it  li  L 

III,  58     in    titido    fortinato  It  1 ;    fortunato    c:c    furtuuato    con:  r  1.    —    ueapolim  r  1.  2.  •■>■)   per 

ultiuio  .  .  .  arbitrio  r  1.  ^)  shjla  adhibent  qa  r  L  2;  qua  R  1;  '[  cd.  pr.;  iiuoudam   sec.   ed.  M  Vatic.  A. 

C;  \n  (juo  ed.   U.  <:)  Lampacles  ed.  pr.;    Lampailius    cd.   O.  '')   add.  ccuistrui    voluerit  cd.  31  (ita 

in  plurilius  mss.  et  anticpdoribus   edd.    leiji   obseroat  0  in    iwt.  3)-  ■-')  add.  constituit   ed.  jir. ;   coustituit 

sepeliretur  ed.  0.  f)  struxisse  r  1;  ilestru.xisse  r  2. 

2)  Epiiitoht,  qiudii  se  scrijtsi.^ise  papa  mcininit,  itohis  noii  asserrata  cst.  :i)  Cf.  dc  Cyprtaito,  rectore 
p(ttriiiioiiii  Siculi,  tuiw  in  Siciliam  ite/r  faciente,  tiotain  ad  cp.  III,  55. 

III,  5S  Eandem  fm-intdam  pfrachcl  Liber  diurniis  n.  XVI,  ncc  inttlltttn  ah  ca  discrcpat  n.  XV 
(vidc  Bu;icrc  p.  44.  45).  Cf.  ep.  V,  50,  qtt,ac  cadein  formtila  tititur  ac  nostrti.  —  Bc  rehtis  Neapolitanis, 
quibus  faclum  est,  iit  Fm-tunatus  episcopus  crearetur,  vide  epp.  II,  5.  12.  18.  III,  15.  35.  Eodem  tempiore 
ctitn  epistola  nostra  papa  ForttiiuAo  in  ep.  III,  60,  quod  a  Ncapolita,nis  hene  receptus  sit ,  grtUtdatiir. 
Plnriiim  ad  euiulem  episcopum  rescripta  in  registro  comcrtata  sunt;  ultimum  anno  600  Ajyi\  (ep.  X,  9). 
Et  ante  mensem  lulium  eiusdcm  anni  Fortmmttim  ex  rita  discessisse  docct  cp.  X,  19.  Successorem  eius 
Pascliosium  piimum  ep.  XI,  22  (Febr.  001)  nomiitut.  1)  Cf.  quac  de  'pctitione  quae  tenctur  in  sub- 

ditis'  mtmuimus  ad  .£pp.  II,  9  (not.  1).  ITI,  45  (not.  3). 

Eeg.  Gbeg.  I.  28 


218  GREGOKII  I.  REGISTRI 

pro  voto  suo  quattuor  uncias  totius  substantiae  suao  ^  dimisisseB  suggcssit,  quodque 
in  honore''  beatae  Mariae  semper  virginis  genitricisque'  dei  et  domini  nostri  lesu 
Cliristi  desiderat''  consecrari.  Et  ideo,  frater  karissime,  praesenti  praeceptione 
dilcctionem  tuam  duximus  adhortandam,  ut  inspecto  primitus  testamento,  si  iure  sub- 
sistit',  et  easdem  quattuor  uncias  vcrissime™  eidem  monasterio  conlatas  esse  compc- 
reris,  ad  pracdictum  locum  cum  postulavcrint  ingravanter  accedas",  venerandae"  sol- 
lemnia  dedicationis  impendens ,  ut  quoticns  nccesse  fuerit  a  presbitcris  ecclesiae  in 
supcrscriptoP  loco  descrvicntibus  cclebrentur  sacrificia  vencranda  missarum.  Ita  ut 
in  codem  monasterio  ncquc  fraternitas  tua  nequc  presbiteri  praeter  diligcntiam  dis- 
ciplinae  aliquid  molcstiarum  inferat''  aut  si  quid  pro  divcrsorum  devotione  commodi- 
tatis  acccsserit  sibi  acstimet  vcndicandum  ^  cum  ancillis  Dci  in  codcm  loco  deservicn- 
tibus  debeat  proficere,  quicquid  offcrri  ^  contigcrit. 


III,  59. 

Gregorius  I.  impa  Eitiychio,  episcopo  Tynclurifano,  significat,  petiisse  se  a  Siciliae 
praetore  (Lihertino),  ut  in  opimcjnandis  iclolorum  cultorihus  atijue  Angclliorum  clogmatis 
stucliosis  eum  adiuvaret.  593,  Aug. 

CoM.  B  et  r:  Iiidictio  X.  XI.  ccqi.  i)S  (Ind.  XI.  cap.  5<J). 

E<M.  M:  Lih.  IIL  ep.  62;  G:  Lii).  IL   Ind.  XI.  cp.  60.  —  laffe  Beg.  1263  (900). 

GREGORIUS  EUTYCHIO  EPISCOPO  TYNDARINO. 

Scripta  fraternitatis  tuae  Benenato '  ecclesiae  tuae  clerico  dcfercnte  susccpi,  gra- 
tiasque  omnipotenti  Dco  retuli-''  quod  in  causis  animae  et  his,  quac''  ad  Dcum  perti- 
nent,  te''  occupatum  cssc  cognovimus.  Scripsisti  siquidem  nobis  quosdani  idolorum'' 
cultores  atquc  Angclliorum"  dogmatis-  in  his  in  quibus  constitutus  cs  partibus  inveniri, 

g)  demisisse  r  2.  '')  lioiKnein  r  1,  edd.  G.  31.  >)  genetricisque  r  2.  •<)  desideravit  edd. 

G.  il.  1)  subsistat  edd.   G.  J7.  ■")  veridissiine  (fors.  yro  veridicissime)  Itl,  r2   (eorr.  iii  verissinie 

li  l).  ")  adcedas  r  2.  ")  ex  beueraude  li  1.  P)  ila,  siglis  non  adhibitis,  codd.  'l)  corr.  in 

infcrant  It  1;  inferant  edd.  ^)  ila  B  1    (cf.  Librum   diurn.    l.  l.J ;    abesse    ab    omnibus   codd.   verba    sibi 

aestimet  veudicandum  dicit  ed.  G,  ab  veteribtis  vulijatis  consentientibus  multis  mss.  ed.  M;  pro  sibi  aestimet 
vendicandum  scribunt  sive  vestimentum  candicandum  rl.2,  B*  1,  ed.  jir.;  sive  vestimeutum  candidum  sec. 
ed.  Cf  in  quibusdam  mss.  et  ed-  Veneta  1504,  eodem  tesle  caiidificandum  iii  aliis;  sive  vestimentum  candidum 
aec.  cd.  M  Norm.  trcs  Vatic.  et  plerique.  Quo  factum  est  ut  post  vendicaudum  edd.  G.  M.  addant:  sive 
aurum  sivo  argeutuni  sive  praedium  sive  vestimentum  oranibus  modis  constructio  praefata  possideat  rjuem. 
locum  ed.  G  ita  in  not.  6  emendare  vult,  zit  verba  praecedenlia  sibi  aestimet  vendicaudum  (ev  quiljus  tota 
corruptio  orta  est)  deleat.  ^)  add.  ibidem  edd.    G.  M. 

III,  5'J  in  litulo  Euticbio  R  1;  Euticio  R*l,  ed.  pr.  —  tiudarino  R  1;  tundariuo  (saepius  u  ctmi  y 
confunditur)  r  1.  2,  B*l;  'in  4  Vatic.  Norm.  Rem.  Retj.  et  plerisque  leiji'  Tiudariuo  re/ Tundarino  in  2  Teller. 
Londario  nolat  ed.  M;  Tundaritano  ed.  pr.;  Tyndaritano  edd.   G.  M.  »)  rettuli  )•  2.  '')  qui  r  2,  B  1. 

")  ex  pertinente   corr.  B  1.  '^)  ydolorum  R  1.  «)  angelorum  Rl,  r2,   edd.  pr.  G;  corr.  in  angel- 

liorum  R  1,  et  indical  ed.  G  not.  2,  in  quibusdam  mss.,  ut  in  Amjlicanis  5,  leji  Augelliorum. 

2)  i.  e.  icrliitiH  bonornm  siwrniH  paiiem  (''/»)  .•  cf.  iiolam  1  ail  ep.  I,  42.   p.  67. 

III,  59  De  Eutychio  episcopo  hic  tantummodo  aijitur.  Successweni  eiiis  Benenatum  in  ep.  IX, 
ISO  (a.  599,  Ird.)  invenimus.  —  Tyndaris,  Siciliae  urbs  ad  septentrioncdem  oram  sita  in  conspectu  insii- 
larum  Liparaearum,  mmc  excisa  (Santa  Maria  cU  Tindaro).  1)  Idem  esse  videtur,  qui  post  Eutychium 
episcopus  Tyndaritamis  occurrit.  2)  Be  Angellim-um  docimate  rarias  opiniones  viri  docti  attuJerunt. 

In  Codice  dipl.  Siciliae  I,  152  AwjeUionim  dogmatis  studiosi  ita  ut  idolorum  cultores  pagani  nomim,antur. 
Eodem  modo  Alteserra  Anglcniim  dogma  legens  de  idolorum  adtorihus,  Anglonim  clngmate  id  est  errorilms 
iiiiliutis  loqiiitar.     Angclornm  dogina  Iiidaconim  olim  hacrciim  fiiisse  inlfrpretatiis  cst  Banniius  iid  ann.  .'>!'.> 


INDICTIO  SI.  AUG.  (III,  58.  .59.  60.  61).  219 

de  quibus  plures  asseruisti  essc  conversos,  aliquos  autem  potentum  nomine  atque 
loeoruni  se  qualitate  defendero.  Auxiliantes''  igitur  bonis  tuae  caritatis  operibus  viro 
glorioso  praetori  Siciliae  nostra  scripta  transmisinnis  ^,  quatenus  iuvante^  Doniino 
qua  potest  tibi  virtute  concurrat,  ut  quod  laudabiliter  coeptum''  est  valeat  salubriter 
adimpleri.  Oportet  ergo  fraternitatem  tuam  maximam  in  iioc  sollicitudinem  gerere. 
Vere  enim  episcopaleni  viam'  sequeris"^,  si  per  zelum  linguamque  tuam  hos  qui  a 
fidei  veritate  dissentiunt  in  ecclesiae  unitatem'  reduxeris. 


III,  60. 

Grcgorius  I.  papa  Fortunato,  Ncapolitano  episcopo,  a  Neaptolitanis  hene  rccepto, 
[/ratulatur.  593,  Aug. 

Codd.   R  et  r:  Indictw  X.  XI.  cap.  99  (I>ul.  XI.  cap.  60). 
Edd.   M:  Lib.  IIL  ep.  f,l;  G:  Lih.  II  Ind.  XL  ep.  01.  —  laffe  Reg.  1365  (901). 

GREGORIUS  FORTUNATO  EPISCOPO  NEAPOLITANO. 

Ocripta  tuae  caritatis  accepimus,  quibus  nobis  indicasti,  Deo  te  propitio  bene  a* 
filiis  tuis  Neapolitanis  civibus  esse  susceptum.  De  quibus  gratias  omnipotenti  Deo 
retulinms''.  Oportet  igitur  affectui"  eorum  te  tuis  moribus  compensare,  malos 
cohercere,  bonis  te  discrete  atque  benignissime  relaxare,  ad  sequendas  eos  nieliores 
partes  frequentius  ammonere,  quatenus  et  illi''  paternos  in  te  mores  invenisse  se 
gaudeant,  et  tu  creditam  tibi  regiminis  causam*  cooperante  Domino  studiosius 
exequaris '. 


TII,  Gl. 

Grcgorius  I.  papa  a  Mauricio  imperatorc  petit,  ut  in  lege:  'Ne  quis  acl  ecclesiasti- 
cuni  officium  veniat  implicatiis  puhlicis  administrationihus' ,  emenclet  illas  accessiones:  'Vt 
eidem  in  monasterio  converti  non  liceaf,  atquc:  'Ut  nuUi,  qiii  manu  signatus  est,  con- 
verti  liceaf.  Se,  ut  iussus  fucrit,  hanc  legem  i)cr  diversas  terrarum  partcs  transmisisse 
nuntiat.  693,  Aug. 

Codd.  R  ef  r:  Indiclio  X.  XI.  cap.   100  (Ind.  XI.  cap.  61). 

Edd.  M:  Lih.  III  ep.  65;  G:  Lih.  II  Ind.  XI  cp.  62.    -  laffe  Reij.  1266  (903). 

fj  anxiliante  h  1.  K)  c.r  iubante  li  1.  '■)  ita  seribo    cnm    edd.  G.  31:  acceptiini    codd.  nostri; 

inceptum  ed.  pr.  >)  vitani  edd.   G.  M.  "^)  requiris  E  1.  'J  unitate  11  1. 

III,  60     in  tilulo  fortunato  ex  lurtuuato  r  1.  —  neapli  abhrer.  R  1.  =•)  om.  et  postea  add.  a.  R  1. 

1')  rettulimus  r  2.  c)  eflectui  «•  1.  2.  <i)  om.  et  illi  R  1.  <^)  curam  R  1.  0  exequeris  R  1. 

(p.  553).  Recie  auteni  Maurini  Nicephori  hist.  lih.  IS  c.  49  citant,  qai  de  Sereritif!  re!  SaheUianistis  (qui 
in  naiura  trinitatk  erravenmt)  narrat,  istos  ab  adversariis  Angelitas  appdlari  a  qnodam  Alexandriae  hco 
Angelii  nmnen  habente.     Cf.  de  Manichaeis  et  ludaeis  in  Sicilia  degentibus  ejj.  V,  T. 

3)  Scripta  tranmissa  practori  Siciliae  (i.  e.  Libertino,  cf.  ep.  III,  37)  deperdita  snnt. 

III,  60  Cf.  de  Foiiitnato,  qui  post  longum  interrefjnum  Demetrio  in  ecclesia  NeapoVitana  successit, 
iiolam  ad  ej).  III,  5S. 

28* 


220  GREGOBII  I.  REGISTRI 

GREGORIUS  MAURICIO  AUGUSTO. 

Umnipotenti  Deo  reus  est,  qui  serenissimis  dominis '  in  omne'',  quod  agit  et 
loquitur  purus  non  est.  Ego  autem  indignus  pietatis  vestrae  famulus  in''  hac  sug- 
gestione  mea^^neque  ut  episcopus  neque  ut  servus  ^  iure  reipublicae'\  sed  iure  privato 
loquor,  quia,  serenissime  domine,  et"  illo  iam  tempore  dominus  meus  fuisti,  quando 
adliiic  dominus  omnium  non  eras^. 

Longinof  viro  clarissimo  stratore*  veniente,  dominorums  legem  suscepi,  ad  quam 
fatigatus  tunc  egritudine  corporis  respondere  nil  valui  ^.  In  qua  dominorum*'  pietas 
sanxit'',  ut  quisquis  publicis  administrationibus  fuerit  implicatus,  ei  ad  ecclesiasticum 
officium  venire  non  liceat''.  Quod  valde  laudavi',  evidentissime  sciens,  quia  qui  sae- 
cularem  habitum  deserens  ad  ecclesiastica  offieia  venire  festinat,  mutare  vult  saecu- 
lum,  non  relinquere.  Quod  vero  in  eadem  lege  dicitur'',  ut  ei  in  monasterio'  converti 
non  liceat '',  omnino  miratus  sum ,  dum  et  rationes  eius  possunt™  por  monasterium 
fieri,  et  agi  potest,  ut  ab  eo  loco  in  quo  suscipitur  eius  quoque  debita"  suscipiantur"*. 

III,  Cil     in  iitnlo,  id  ed.  31  adnotat,  in  Vafic.  B  el  nommUis  Manricio  Tiberio  Augusto.  ")  corr. 

iit  (inuii  1(3.  ^)  om.  iu  li  3.  <=)  nioa  om.  r  J.  2,  edd.  ^)  iure    meo   puWice  (corr.  in  publico) 

R  3.  e)  ex  edd.   G.  M.  f)  Longiro  U  3.  «)  om.  legeni  .  .  .  (lomiuorum  li  3.  •')  sancxit  li  1. 

')  laudo  R  3.  ^)  (Ucit  //  1.  1)  nionasterium  r  I,  edd.   G.  l\f.  '")  possent  ex  posset  R  1;  possiut 

ex  possunt  R  3.  ")  corr.  ex  devita  R  1;  de  vita  It  3.  ")  suscipiatur  R  1,  3;  solvantur  ed.  G. 

III,  (II  Una  cum  sequentilnis  qnntiior  cpi).  Consiantinopolim  missn.  —  Cf.  ep.  III,  61,  qua  disci- 
mus,  papam  epistolam  nostram  Thfodoro  imperataris  medico  misisse,  ut  eam  Maurido  opmiuno  tempcnx 
secrete  suggereret,  addens  liaec  verha:  nolo  eaui  a  i-esponsali  meo  (i.  e.  Saviniano  diacono,  cf.  epp.  III, 
51  sq.)  publiee  ilari ,  quia  vos  qui  ei  (i.  e.  Mauricio)  fixiuiliarius  servitis  loqui  ei  n.pertius  et  liberius 
potestis.  —  De  Mauricio  imperatwe  (582-602)  vide  epp.  I,  .5.  6.  Wa.  h.  II,  l.  l)  De  fmma  plurali 

hic  et   infra  promiscue  cim  singulari  posita   cf.  rwl.  5   <ul   cp.  I,  (i   (p.  S).  2)  BclatioMS  quae  inter- 

eedunt  intm-  impcratm'em  et  papam  Bomanum  vide  in  nol.  2  ad  ep.  I,  5  (p.  T).  3)  De  tempi/re  papa 

loquitur,  quo  Mmnanae  ecclesiae  negotia  curans  apoa-isiarii  loco  Gonstantinopoli  fucrat  et  Mauridus  non- 
dum  imperium  inierat :  annis  cc.  578-582.  4)  De  stratmibus  agit  titulus  p^-oprius  Codicis  lib.  12.    In 

aula  imperatmis  magistratus  erant  summac  dignitatis,  vt  gallice  Je  grand  eeuyer,  apud  nos  Obei-stallmeister. 
Alteserra  de  Longino  monet,  eum  ex  stratwe  Rmnano  in  exarclmtu  Ravennae  successisse.  Aperto  errm'e. 
Nam  cum  Longino  illo  praefecto  eum  cmifundit,  qui  anno  567  Narsi  patricio  et  chartulario  in  exarcluitu 
successerat.    (Gf.  Paulum  diac.  in  lib.  11.  ed.   MG.  SS.  Langoh.  pp.  75.  8'.)).  5)  Suo  iure  Muralt 

l.  l.  Mauricii  legem,  de  qua  hie  tractatur,  in  annum  592  (indicl.  X)  ponit,  cum  in  ep.  III,  64  Ch^egmius 
'transacto  amw'  imperaiorem  legem  nostram  edidisse  dieat.  6)  Neque  iti  histmicis  neque  i«  itmdicis 

monumentis  prim'um  temporum  alias  huius  Jegis  mentio  fit.  Citat  autem  ad  hutvc  locum  Altesova  Con- 
stantini  constitutionem ,  qua  ratiociniis  publicis  obnoxii  ct  publicis  officiis  addicti  arcentur  a  sacris  ordini- 
bus,  nin  consensu  principis  (L.  Officiales.  0.  de  Episc.  et  Gleric.  l.  3.  C.  Tlieod.)  adiecitque,  Innocentium  I. 
Imnc  Jegcm  prohasse,  ne  ecclesiu  de  Jiis  ad  ordinem  revocatis  tristetiir.  (Cf.  laffi  Beg.  cd.  2  n.  286.  314.) 
Eandem  Constantini  legem  citat  Gregmvviiis  (GescJi.  der  Stadt  Bom  II,  57  Anm.):  Scbon  Constanlin 
hatte  A.  320  ein  Gesetz  erlassen  mussen,  welches  die  Flucht  der  Dccurionen,  jener  ungliiclilichen 
Finanzsclaven  des  Staats,  in  den  geistlichen  Stand  verbot.     Cod.  Theod.  XVI.  2.  3.  7)  Vei-lHi  quihus 

pars  altera  Jegis  composita  erat  plenius  ac  accuratius,  ut  videtur,  in  ep.  III,  64  (cf.  ep.  VIII,  10)  citantur: 
ut  nullus  qui  actionem  publicam  egit,  nullus  qui  ojitio  vel  manu  signatus  vel  inter  milites  fuit  habitus, 
ei  in  monasterio  converti  liceat,  nisi  forte  si  militia  eius  fuerit  expleta.  Cf  Digestm'um  Jib.  50  tit.  4 
(ut  Maurini  moncnt),  et  quae  de  Jiac  Jege  protuJit  Hinsclmis  K.  B.   III,  685.  8)  Maurini  adnotant : 

'res  quascunque  Jmbuerit  mmiacJius  dmninii  fuisse  nwmisterii  atque  ilJius  debita  ab  ipso  vtonasterio  persoJri 
conreiiisse'.     Vide  lustiniani  NoveJJ.  5  c.  4  (ed.  LingenUial,  p.  64). 


INDICTIO  XI.  AUG.  (in,  61).  22 1 

Nam  etsi  quisquam  devota  mente  converti  voluisset,  prius  resi'  male  ablatas''  redderet, 
et  de  sua  anima  tanto  verius,  quanto  expeditior,  cogitaret.  In  qua  lege  subiunctum  est, 
ut  nulli  qui  in  manu  signatus  est ',  converti  liceat.  Quam  constitutionem  ego,  fateor'  do- 
minis  meis,  vehementer  expavi.  Quia  per  eam  caelorum  via  multis  clauditur,  et"  quod 
nuncusque  licuit '",  ne  liceat  prohibetnr.  Multi  enim  sunt,  qui  possunt  religiosam  vitam 
etiam  cum  saeculari  habitu  ducere.  Et  plerique  sunt,  qui  nisi  omnia  reliquerint*,  salvari 
apud  Deum  nullatenus  possint".  Ego''  vero  haec  dorainis  meis  loquens,  quid  sum  nisi 
pulvis  et  vermis?  Sed  tamen  quia  contra  auctorem  omnium  Deum  hanc  intendere  consti- 
tutionem  sentio,  dominis  tacere  non  possum.  Ad  hoc  enim  potestas  super  onmes  homines 
pietati  dominorum  meorum  caelitus  data  est,  ut  qui  bona.  appetunt  adiuventur,  ut 
caelorum  via  largius  pateat",  ut  terrestre  regmim  eaelesti  regno  famuletur.  Et  ecce 
aperta  voce  dicitur,  ut  ei,  qui  semel  in  terrena  militia  signatus  fuerit,  nisi  aut  oxpleta 
militia,  aut  pro  debilitate  corporis  repulsus^,  Christo  militare  non  liceat. 

Ad  haec^  ecce  per  me  servum  ultimum  suum  et  vestrum  respondit''  Christus, 
dicens:  'Ego  te  de  notario  comitem  excubitorum*^^,  de  comite  scubitorum"  caesarem, 
de  caesare  imperatorem,  nec  solum  hoc,  sed  etiam  patrem  imperatorum  feci.  Sacer- 
dotes  meos  tuae  manui  commisi,  et  tu  a  meo  servitio  milites  tuos  subtrahis'.  Responde 
rogo  piissime  domine  servo  tuo,  quid  venienti  et  haec  dicenti  responsurus  es  in 
iudicio  Domino  tuo? 

Sed  fortasse  creditur,  quia  nullus  eorum  puro  animo  convertatur.  Ego  indignus 
famulus  vester  scio,  quanti''  diebus  meis  in  monasterio  milites  conversi  miracuLx 
feeerunt,  signa  et  virtutes  operati  sunt'^.  Sed  per  hanc  logom  iam  ne  quisquam 
talium  converti  valeaf^  prohibetur. 

Requirat  rogo  dominus  meus,  quis  prior  imperator  talem  legem  dederit^',  et 
subtilius  aestimef,  si  debuit  dari.  Et"  considerandum  valde  est,  quia  eo  iam  tempore 
prohibentur  quique  relinquere  saeculum,  quo  adpropinquavif  finis  ipsc  saeeulorum. 
Ecce  enim  mora  non  erit,  et  ardente  caelo,  ardente  terra,  coruscantibus  elementis, 
cum  angelis  et  archangelis,  cum  tiironis  et  dominationibus,  cum  principatibus  et 
potcstatibus  tremendus  iudex  apparebit^*.  Si  omnia  peccata  dimiserit,  et  solums 
hanc  legem  eontra  se  dixerif'  prolatam,  quae  rogo  erit  excusatio?  Unde  per  eundem 
tremendum  iudicem  deprecor,  ne  illae  tantae  lacrimae,  tantae  orationes,  tanta  ieiunia, 
tantaeque  elemosynae  domini  moi,  ex  qualibet  occasione  apud  omnipotentis  Dei  oculos 
fuscentur,  sed  aut  interpretando '  pietas  vestra,  aut  inmutando  vigorem  eiusdem  legis 

!>)  om.  res  B  1.  3.           1)  ablata  B  3.           ')  fatear  r  1.            »)  corr.  in   si  r  2.            »)  ex  reliqueniiit 

r  2.          ")  pos.siuit  R  3,  edd  O.  M.           v)  ego  ex  hec  U  1.             '^)  e.r.  iiateant  li  1.  ")  (uld.  Doniiiio 

lesu  edd.   G.  M.            y)  add.  ei  R  1.              ^)  corr.  ■(« .  respoiKlet  113;   respondebit  edd.             *)  !ta  It  1.  3; 

excubitonim  utroque  loco  r  1.  2  (cf.  ad  ep.  J,  31  not.).             '')  add.  his  edd.  6.  M;  in  his  [om.  meis)  ed.  pr. 

c)  debeat  R  3,  ed.  M.              d)  aestimat  r  2.              ")  add,  quidem  edd.  G.  M.  ')  adpropinquahit  li  1 ; 

adpropinquat  ed.  O.  8)  corr.  in  solam  li  3.  '')  add.  esse  E  3,  edd.  0.  M.  ')  temperando  ed.  G 
(ita  invenit  in  Gemet.  Becc.  ac  nonmdlis  ed.  M). 

<))  Manii  siffnati  erant  milites.  Nam  tyronex,  quo  desertores  agnoscerentur,  in  manu  pundis  siffnari 
solebant.  (Alteserra.)  10)  Cf.  lustiniani  Norcll.  iani  supra  citatam  c.  2  (ed.  Liwienthal  p.  60).  11)  Cf. 
dc  dignitate  atque  titwlo  comitis  exeuhitorum  cp.  I,  31  not.  (p.  43).  Mauricium  autcm  ante  initum  im- 
perium  comitem  excitMtorum  fuisse,  qiiamms  alio  loco  nusqtiam  referatw  (a  Tlieophane  ed.  Bonn.  p.  387 
Mauricius  tantum  xtSv  4'vdeQtiT(Di'  xojujjg  nominatur),  re  ipsa  elucet.  Nam  ut  imperatores  ex  caesaribiis  ita 
caesares  ex  excubitoi'um  cotnitihus  promoreri  consttetudo  tunc  in  honorihus  uugendis  crat  (ut  siqmi  fusius 
monstrarimus).  12)  De  quibus  saepius  in  Dialogorum  lihris  papa  narrat.  13)  lulianum  apostatam 

(ut  ex  ep.  III,  64  diseimus)  sine  dubio  significat.  14)  Angelorum  ordincs  papa  cnumerat.     Cf.  Grcgorii 

Ilomdias  in  Erang.  XV.  XXXIV.    (Ed.  Maur.  Gregorii  opp.  Tom.  I.  p.  1478.  16oS). 


222  GREGORII  I.  REGISTRI 

inHectat.     Quia   tunc   niagis    doniinorum   oxercitus    contra   liostes    crescit,    quando    Dei 
cxercitus  ad  orationem  creverit. 

Kgo  quidem  iussioni  subiectus  candem  legem  per  diversas  terrarum  partes  feci''' 
tninsmitti,  et  quia  lex  ipsa  omnipotenti  Deo  niinime  concordet''  ecce  per  suggestionis 
meae  paginani  serenissimis  dominis  nuntiavi.  Utrobique'  ergo  quae  debui  exolvi, 
qui  et.imperatori  oboedientiam  praebui,  et  pro  Deo  quod  sensi  minime  tacui. 


III,  G2. 

Gmiorins  I.  ^wpn  Domitiano  metropolitano  (Armcniae,  cpisco}w  Melitine.nsi)  dc 
scripturae  sacrae  significationc  respondet.  Laudat  eum.  quod  Persarum  imperatorcm 
quamquam  frustra  ad  Christianam  fidem  vocaverit.     De  Maurieio  (imperatorc)  nddit. 

Codcl.  B  et  r:  Indictio  X.  XI.  cap.  101  (Ind.  XI  cnp.  f<-J).  55,9,  Awj. 

Edd.  M:  Ub.  III.  ep.  67;  G:  Lib.  II.  Ind.  XI  ep.  c,3.  —  Iiip  Ecfi.  ms  (905). 

GEEGORIUS  DOMITIANO  METROPOLITANO. 

ocripta  dulcissimae  et  suavissimae  beatitudinis  vostrae  suscipiens  valde  gavisus 
sum,  quia  multa  mihi  de  sacra  scriptura  loquebantur  '.  Et  quia  dilectas  in  eis  epulas 
repperi ,  eas  avide  comodi ".  In  quibus  quaedam  quoque  de  causis  exterioribus  et 
neeessariis  sunt  permixta.  Et  quasi  menti  convivium  praeparantes  egistis,  ut  oblatae 
epulae  ex  diversitato  molius  placerent.  Et  siquidem  exteriores  eausae  velut  inferiores 
et  abiecti  cibi  minus  sapiunt,  ita  tamen  a  vobis  prudenter  dictae  sunt,  ut  libenter 
sumantnr.  Quia  et  cibi^  contemtibiles  plerumque  dulces  ex  condimento  bene  coquen- 
tis  fiunt.  Servata  auteni  veritate  bistoriae,  hoc  quod  dudum  do  divinae''  significatione 
dixeram,  respui  nullo  modo  debuit.  Nam  ot  si  mihi  quoniam  ita  vultis  significatio 
eius  non  congruit,  ex  ipsis  tamen  locis  suis  circumstantibus,  lioc  quod  ex  ea  dictuni 
fienes.  34.  est  teueri  incunctanter  potest.  Nam  et  corruptor  eius  princeps  terrae  dicitur,  per 
lohan.  12.31.  quem  aperte  diabolus  designatur:  Quia  ef' Redomtor  nostor  ait:  'Nunc  princeps  huius 
mundi  cicitur''  foras\  Qui*^  etiam  uxorem  petit*'',  quia  malignus  videlicet  spiritus 
festinat,  ut  licenter  possideat  animam,  quam  prius  oculta  seductione  corruperit.     Unde 

^)  ocinconl.1t  edd.  G.  M.  ')  e.::  utnililtiue   /,'  J. 

IIT,  C-J     ^)  cun.nicMli    //  I.  '')  etsi  (om.  cibi)   /t  1.  ')  iIIvImh  rd,/.  J)  om.  et  ed,l.  (I.  M. 

*)  eicietur  /•  7,  ril,l.  ')  ijuain  codd.  nostri  et  ed.  pr.  K|  petiit   /i'  /. 

Ij)  Ep.  VIII,  10  dcnoUit  pnpa.  Qinjmodo  autem  fieri  poliieril,  ul  ep.  iJln  auh  mcnse  Nor.  5'.t7  scripta 
aut  cerle  tunc  dcmum  in  Reffistrum  recepta  sit,  vide  ihidem  in  miUi. 

III,  OJ  Una  ut  ridetur  cum  epp.  III,  61  et  III,  03-65  primum  (hnsUintiiuipolim  trnnshilu.  —  lCrui 
autem  Domitianus  rir  praeitantis.nmus  et  Mauricii  imperatoris  consanpuineus  ud  cuius  laudem  pluritna 
adferunt  Eragrius,  Ilist.  eccl.  VI.  c.  16.  17.  Ifi,  Theophyl.  Siimcatia,  Hist.  IV.  c.  14  ctc.  V.  c.  3  etc.  (ed.  Bonn. 
p.  IUI.  l<.)4.  195;  20S.  211),  TlieopJuines,  ed.  Bonn.  p.  410.  43S.  Quanti  aestimarerit  hunc  sam/uine  sibi 
ciiiiiiiiivliim  piuM  episeopum  Mauricius  ex  Simocatta  VIII,  11  (p.  337)  apparet.  Meme  lanuario  ind.  V 
(i.  e.  niiiin  liirj)  ilicm  supremum  obiit,  ut  ex  Theoplmne  p.  43S  discimus.  Intima  amicitia  et  famdiaritate 
cnm  ]iii}iii.  iiiniiriim  ex  illo  tempcyre,  quo  una  (Jonstantitmpoli  deffehant,  coniunctiis  fiiit,  quineque  in  epistola 
nostra  ei  de  impcratwe  ipso  liherum  iudieitim  pn'ofcrre  reretiir.  Altera  epistola  eklem  soipta  in  ep.  IX,  4 
rcstat.  —  MclropolHanus  erat  Bomiticmus  regionis  olim  Melilifme  post  prorinckie  Armeniae  secundue  seii 
minoris,  cuius  cnput  eiusdem  nominis  Melitine  ud  fluriiim  Enphralem  inler  Caesnream  el  Samosatam  sita 
est  (hodic  Midnlhija).  1)  Neqite  erudithnis  expers  ernl  Domilinniis.     Diinc  Jiomiline  ciu^  ndhis  asser- 

rnUie  siiiil  (cf.   llaroiiiiim  nd  nnn.  ,JiC'  n.  J7  p.  537).      Relalioncs  niileiii   illns  lillcrariiis  iiilcr  drciioriiim   ct 


INDICTIO  XI.  AUG.  (III,  61.  62).  223 

lacob  filii  vehenienter  irati  contra  omneni  Sichem''  donium  eiusque  patriam  gladios  oenes.  34. 
sumunt,  quia  a  cunctis  zelum  habentibus  ipsi  quoque  insequendi  sunt,  qui  maligni 
spiritus  adiutores  fiunt.  Quibus  prius  circumcisionem  praecipiunt,  quos  in  dolore  post- 
modum  positos  occidunt.  Quia  plerumque  severiores  magistri  si  zelum  suum  moderari 
nesciunt,  quamvis  per  praedicationem  vitia  corruptionis  rcsecent,  cum  iam  a  delin- 
quentibus  plangitur  quod  fuerat  perpetratum,  adhuc  tamen  ipsi  per  asperitatem  disci- 
plinae  saeviunt,  et  duriores  existunt.  Qui  enim  iam  praeputia  et'  abscidcrant,  mori 
niinime  debebant'',  quia  qui  culpam  plangunt  luxuriae  et  voluptatcm  carnis  in  dolorem 
vertunt,  a  magistris  scntirc  non  debent  asperitatem  disciplinae,  ne  ipse  humani  generis 
Kcdemtor  minus  ametur,  si  pro  eo  anima  plus  quani  debet  adteritur.  Unde  et  cisdem 
filiis  lacob  dicit:  'Turbastis  me  et  odiosum'  fecistis  Chananeis'.  Quando  enim  hoc  cenes.a^.si 
quod  iam  delinquentes  plangunt  adhuc  magistri  crndeliter  insequuntur"',  infirmae 
menti  ipse  Redemtoris  sui  amor  tepescit,  quia  ibi  se  affligi  considerat,  ubi  sibi  et 
ipsa  non  parcit. 

Haec  igitur  dixerim,  ut  intellectum  quem  protuli  non  esse  improbabilem"  ex 
locis  circumstantibus  demonstrarem.  Ea  vero  quae  ex  eodem  loco  a  vestra  sancti- 
tate  in  mea  consolatione  dicta  sunt,  libcnter  accipio:  quia  in  intcllectu"  sacrae  scri- 
pturae  respui  non  debet,  quicquid  sanao  fidei  non  resistit.  Sicut  enim  ex  uno  auro 
alii  murenasi'2,  ^m  anulos",  alii  dextraha  ad  ornamentum  faciunt,  ita  ex  una  scripturac 
sacrae  scientia''  cxpositorcs  quique  por  innumeros  intcllcctus  quasi  varia  ornamenta 
componunt,  quae  tamen  omnia  ad  decorem  caelestis  sponsae  proficiunt.  Valde  autem 
gaudco,  quod  dulcissima  beatitudo  vestra  etiam  causis  saecularibus  occupata  ad 
intellcctum  sacri  eloquii  vigihxntcr  ingcnium  reducit.  Sic  quippe  ncccsse  est,  ut  si 
illa  omnimodo  caveri  non  possunt",  ista  non  omnimodo  postponantur.  Scd  per  omni- 
potentem  Dominum  rogo ,  mihi  in  tantis  tribulationum  fluctibus  laboranti  tcnde  ora- 
tionis  manum,  ut  ex  vestra  intcrccssione  ad  summa  rclcver',  qui  culparum  mearum 
pondere  ad  profundum  prenior. 

Impcratorem  vero  Persarum  etsi  non  fuissc  conversum  doleo'',  vos  tamcn  ei 
Christianam  fidem  pracdicassc  omnimodo  exulto.  Quia  ctsi  ille  ad  lucem  vcnire  non 
meruit,  vestra  tn.mcn  sanctitas  pracdicationis  suae  praemium  habebit.  Nam  et  Etliiops 
in  bahieum"   niger   intrat   ct   nigcr  cgreditur,    sed  tamcn  balncator"  nummos  accipit*. 

•')  .Sycliem  r  1.  2,  ed.  jir.  ')  delet  ras.  et  R  1;  um.  et  ed.jir.;  traH.^iivitnnt  et  praeputia  edd.  0.  j\l. 

k)  cx    debeaut  r  2.  ')  curr.  oiliu.suni    nie    ex    odium  r  2.  '")  insecuutnr   H  I.  ")  proljal)ilem 

B  1,  r  2;  (corr.  in  improb.  B  1.).  ")  intellectu  corr.  in  iu  iutell.  r  2;  (um.  in)  iutellectus  li  1.  I')  raure- 
nas  codd.  nostri;  corr.  autem  in  murenulas  It  1,  r  1;   murenulas  edd.  1)  anuulos  r  2,   cdd.;  alii   anulos 

om.  ed.   O.  r)  mxirascr.  vel  senteutia  r2;  sententia  edd.  pr.    0;  intelligentia  ed.  31,  qune  notat,  omnes 

mss.  habere  intell.  vel  scieiitia.  =)  possint  edd.   <J.  M.  ')  relober  M  1.  ")  corr.  ex  ualneum  .  . 

ualueator  R  1,  r  2. 

Domitimmm  ex  studiis  commtmibas  Constantinopoli  cultis  fltixisse  mihi  von  dahinm  est.  Alque  nemo 
igmrat,  saiplurae  saerae  interpretationi  plurimam  operam  Gregoiium  nara.'<se. 

2)  3Iurena  hic  manifeste  ornatum  ab  aurilice  faclum  significat.  Nota,  quod  'murenulas'  parra 
monilia  midierum   mminat  Hieronymus   ep.  24.  3   (Georges  lex.  lat.).  3)  De  Clwsroe  rege  Persarum 

loquitur,  ad  quem  iam  anno  588,  ut  TlmopiJmnes  (ed.  Bonn.  p.  410)  refert,  Mauricius  Domitianum  una  cum 
Narsete  viiserat.  Fidem  Christianam  ei  a  Domitiano  praalimtam  esse  Muralt  sub  indictione  X  (p.  251. 
252)  i.  e.  suh  anno  592  narrat.  Falso  autem  Fredcgarius  in  Chronico  Chosroen  Christianum  factum  affir- 
mat.  Igitur  wx  amms  589,  ad  qutm  haru:  rem  pKmit  magni  moiiuniti  est,  iteque  idcirco  epistolam  twstram 
ad  annum  591  aut  592  pertinere  cum  Pagio  et  Gregorii  editm-ibus  Venetis  censeo.  Certe  saepius  episcopus 
regis  animum  movere  curavit  et  de  contenlione  immi   nunc  papae  nuntiaverat.  4)  Certe  sententia  po- 

pularis,  quae  Romanac  untiquifatis  ingcnium  sajiit  ct  pn-aecipuc  cum  cpislula  noslra  convcnit. 


224  GREGORII  I.  REGISTRI 

De  Mauricio  autcm  bene  dicitis,  ut  in  actione  cius  ab  umbra  statuam''  cogno- 
scain  ^,  id  est,  in  minimis'"  maiora  perpendam*.  In  hoc  tamcn  ci  credimus,  quia  eius 
nobis  animam  sacramenta  et  obsides  ligant. 


III,  63. 

Gnyorius  I.  papa  Nnrsi  (Cotistantinopolitano)  scrihit,  sc  cum  lohannc  patriarcha 
(ConstantinopQlitano)  prcshjteroriim  causam  finire  velle,  additque  sc  Theodoro  medico  iam 
gratias  pro  co  et  commendationem  dedisse.     Varias  personas  salutat.  593,  Aug. 

CoM.  B  et  r:  Imlictio  X.  XI.  cap.  103  (Ind.  XI  cap.  63). 

Edd.  31:  Lib.  IV.  ep.  32;  G:  Lib.  II.  Ind.  XI  ep.  64.  —  laffi  Bcf).  1270  (024). 

GREGORIUS  NARSAE. 

Multa    mihi    dulcissima    caritas   vestra  per  epistolas   suas    in  bonae   operationis 

Kuth.  1.  20.  Uxudibus  est  locuta,  ad  quae  ^*  omnia  breviter  ego  rcspondeo  ^ :  'Nolite  me  vocare  Noerai, 

id  est  pulchram'',  sed  vocate  me  Mara,  id  est  amaram,  quia  amaritudine  plena'=  sum'. 

De  causa  vero  presbyterorum  ^*,  quae  cum  fratre  et  coepiscopo  meo  viro  reveren- 
tissimo  lohanne  patriarcha  *  agitur,  ipsum  puto  adversarium  patimur,  quem  asseris 
velle  canones  custodire.  Caritati  auteni  tuae  breviter  fateor,  quia  omni  virtute  et 
omni  pondere  candem  causam  auxiliante  omnipotcnte  Deo  exire''  paratus  sum.  In 
qua  si  vidcro,  sedi"  apostolicae  canoncs  non  servari*.  dabit'  omnipotens  Deus,  quid 
contra  contemptores  eius  faciam. 

Quod  autem  scripsit  mihi  caritas  vestra,  ut  filio  meo  domno  Theodoro  archiatro 
et    expraefecto^   pro    vobis    gratias  agerem»,  feci ".      Et    quantum   potui''   commcndare 

■^)  corr.  ex  stuam  r  1.  ■>')  corr.  ex  miuibus  r  2. 

II J,  (i3  titulo  add.  eomitis  teste  ed.  31  Vatic.  B;  patrieio  edd.  G.  31  (ijuamvis  31  notet:  Hn  Vatic.  A 
et  0  soliim  scribilur  Narsae  ut  etiam  in  Colb.  et  aliis^).  '^)  atque  r  1.  ^j  pulchrum  ed.  C  '')  pleuus 
ed.  O.  <•)  ita  r  1.  2  et  teste  ed.  31  Norm.  et  Vatic.  O  (in  Vatic.  B  exire  pro  diversa  lectione  snpra  exercere 
add.),  (cf.  exire  causam  =  ex  causa  exire  ep.  I,  42  2>-  65,  14);  exerere  It  1;  exercere  Vatic.  B  (ed.  31) ;  exigere 
edd.;  eximere,  ut  31  notat,  Vatic.  D.         «)  sedis  ed.  O.        f)  ex  davit  li  1.         s)  agei-e  r  1.         '')  valui  j-  ;. 

5)  Ncque  prius  (cf.  not.  4)  neque  7mc  vetttstate  rererendum  prorcrhium  alihi  ah  anctorihns  rcfcrlur. 
6)  Dc  Mauricii  kge  miUUiri  (cf  ep.  III,  61)  dicere  indetur. 

III  63  Epiatolam  nostram  3Iaurini  indictioni  XII  (untio  5'.)4)  attribnunt,  ccnscntcs  cam  ntm  anlc 
ep.  IV,  31  (ffrdinis  Maurimrum,  quae  est  in  praesenti  editione  ep.  V,  46)  scriptam  essc.  Sed  falso  credunt 
Gr&jm-ium  in  ep.  nostra  iam  alteram  (V,  46)  citare.  Cf.  infra  not.  6.  Oportet  uutem  epistolam  III,  63 
aliam  ep.  V,  44  praecedere,  quae  post  sub  a.  595  lun.  1  registro  inserta  est.  Itaque  omnia  quae  postulantur 
ah  ordine  cpistolarum  chronologico  conceduntur.  —  De  Narse  comite  ac  religioso  Cmistantituypolitano  cf. 
notam  ad  ep.  I,  6.  1)  Emlem  scripturae  sacrae  verha  ad  eumkm  Narsem  in  ep.  I,  6  (p.  8,  11)  scribit. 

2)  Loquitur  de  2'reshyteris  loJumne  et  Athanasia;  cf  ep.  III,  52  (not.  3).  3)  De  loluxnne  Constantino- 

politano  archiepiscopo  cf  ep.  I,  4.  Eidem  de  preshyteris  istis  in  cp.  V,  44  seribit;  vide  etiam  VI,  15.  62. 
4)  Deniquc  factum  est,  ut  in  synodo  Uomana  de  eorum  ortlmdoxia  iudicaretur;  epp.  VI,  14.  62.  5)  Tlwo- 

dorus  archiater  et  expraefecto,  qui  alias  in  epistolarum  titulis  mediais  (ep.  III,  64)  aut  medicus  imperatoris 
(cp.  V,  46)  aut  medieus  Constantinopolitanus  (ep.  VII,  25)  nominatur,  quantae  auctoritatis  et  apiud  Mau- 
ricium  et  apud  (h-egoi-iwm  fuerit,  vide  in  ep.  III,  64.  Narsi  scribens  Ch-egmius  item  eum  salutat  in  epp,  I,  6 
(p.  9,  1).  VII,  27.  Theaphyl.  Simocatta  in  Hist.  lib.  6  c.  11  (ed.  Bonn.  p.  264)  Tlieodorum  rrjv  q^vaif  «vJp» 
rfefioV  re  xtd  evsnijioi.ot',  tr]v  tixfrjv  iatQov,  xr]v  yXoiiKtv  sXBvS-eQov  dicit;  similiter  Nicephorus  Lih.  18  c.  20. 
Neque  ro-um  pMicarum  igmtrus  erat.  Ad  Avarum  rcgem  ut  rtegofia  a{ieret,  misit  eum  Prisciis  patridus  et 
praifcctns  Oricntis.  —    Formam  consiituendi  archiatri  prachel  Vassiodorius  in  Var.  VI,  10.  6)  Epistohi 


INDICTIO  XI.  AUU.  (in,  62.  63.  64).  225 

minime  cessavi".  Pcto  autem  ut''  mihi  ignoscas,  quod  epistolis  tuis  sub  brevitato 
respondeo;  quia  tantis  tribulationibus  premor,  ut  mihi  neque  lcgerc^  nequo  multa 
per  epistolas  loqui  liceat.  Hoc  solum  tibi  breviter  dico;  'Quia  oblitus  sum  mandu- ivu. 
care  panera  meum  a  voce  gemitus  mei'.  Oranos  qui  vobiscum  sunt  raea  peto  vicc 
salutari.  Domnae  Dominicae  ™  salutes  mcas  dicite,  cui  minime  respondi,  quia  cum 
sit  latina  graece  mihi  scripsif. 


III,  64. 

Grcgorius  I.  papa  Thcodoro  niedico  (Constantinopolitano)  dc  ista  lcgc:  'Ut  nuUus 
qui  actionem  puhlicam  cgit,  nullus  qui  opiio  vcl  manu  signutus  vcl  intcr  militcs  fuit 
hahitus,  ei  in  monusterio  convcrti  liceat,  nisi  forte  si  militia  cius  fucrit  cjplcfa'  queritur. 
Epistolam  III,  61  imperatori  oportuno  tempore  secrete  reddi  cupit.  593,  Aug. 

Codd.  B  et  r:  Indictio  X.  XI.  cap.  103  (Ind.  XI.  cap.  64). 

Edd.  M:  Lib.  III  ep.  66;  G:  Lib.  U.  Ind.  XI  ep.  6.5.  -  laffe  Rqj.  V26T  (<J04). 

GREGORIUS  THEODORO  MEDICO. 
Quanta  bona  oranipotentis  Dei  et  serenissirai  domini  mei  imperatoris  habeara, 
lingua  raea*  non  sufficit  explere''.  Pro  quibus  donis '^  quid  esf  meum  retribuere, 
nisi  eorum  vestigia  pure  amare?  Peccatis  autem  meis  facientibus,  ex  quorum  sug- 
gestione  vel  consilio  nescio ",  transacto  anno  talem  in  republica  sua  legem  protulit, 
ut  quisquis  eura  pure  amat  fiere  vehementcr  debeat.  Ad  quam  legem  tunc  respon- 
dere  non  potui,  quia  egrotus  fui.  Modo  autem  eidem  domno''  aliqua  suggessi.  Praece- 
pit8  enim,  ut  nullus  qui  actionem  publicam  egit,  nullus  qui  optio''^  vel  manu'  signatus 
vel  inter  milites  fuit  habitus,  ei''  in  monasterio  converti  liceat,  nisi  forte  si  militia 
cius  fuerit  expleta.  Quam  legem  primuni ,  sicuti'  dicunt  qui  leges  veteres  noverunt, 
lulianus  protulit^,  de  quo  sciraus  omnes,  quantum  Deo  adversus  fuit".  Quod  si  ideo 
serenissimus  dominus  noster  fecit,  quia  fortasse  multi  railites  convertebantur  et  exer- 
citus  decrescebat,  nuraquid  per  virtutom"  railitum  subiugavit"  omnipotens  Deus  iraperium 
Persarum?''     Numquid  non  solae  lacrimac  illius  auditae  sunt,  ef  eo  ordine  quem  ipse 

')  ex  cessatji  li  1.  •')  ut  om.  edd.  G.  M.  ')  lugere  It  1.  '")  ilumuieae  ;•  1. 

111,  64     tittUo  add.  etc.  ed.   (f,  quod ,  ut    ed.  M   uutiit,  solum  in  Colbert.  ofenditur.  *)  um.  mea 

R  1.  ■')  explicare  Vatic.  B  (ed.  M).  <=)  bonis  edd.  G.  M.  ■')  (pro  quid  est)  quiilem  R  1.  e)  errore 
iiuodam  in  ed.  G  add.  au  vestro.  f)  domino  R  1.  8)  praecipit  r  2,  edd.   O.  M.  •')  officio  ed.   G; 

optione  ed.  pr.  ')  iutuitu  (pro  uiauu)  ed.  pr.  ^)  oni.  ei  r  2.  M  ita  Ir  1,  r  1;  sicud  indicautr2; 

sicut  lii  ed.  pr. ;  sicut  ii  edd.  G.  M.  "^)  corr.  in  luerit  li  1 :  luerit  edd.  (r   M  ")  (pro  per  virtutem) 

virtute  R  1.  °)  ex  subiugabit  R  1.  i')  ut  et  ;■  ;.'. 

mbis  deperdita.  (Vidc  laffe  Re().  ed.  2  n.  126il*).  Certe  kim  ciim  cp.  III,  64  alteram  cpistolam  Theodoro 
soripsit,  qiiae  et  gratias  et  commcndatiotiem  exprimeret.  Nam  ep.  V,  46  quamris  Narsem  Theodoro  com- 
nieiidet  (id  quod  saepiiis  factiiin  esse  credimus)  de  ffratiarum  actione  nihil  re/ert. 

7)  De  Dominiai,  qimm  Alteserra,  iUustrem  feminam  e.v  liis  qiiae  metit  Lamiobardoriim  Constanfino- 
polim  secesserint  fuisse  suspicatur,  cf.  ep.  I,  6  nol.  7  (p.  9).  Grcf/orium  se  ipsum  litu/ttam  graecam  ignorasse 
saepius  contendit;  nescio  quo  iiire.  Cf.  epp.  VII,  2'J.  X,  21.  XI,  .55  notam  nostram  2  ad  ep.  I,  28  (p.  41)  et 
qiiae  Teiifel  in  Rom.  Litteraturgesclt.  p.  1127  affert. 

III,  64  De  Tlieodoro  medico  imperatoris  Mauricii  cf.  notam  .5  ad,  eji.  pfraecedentcm ;  de  lege  qiiatn 
deplorat  papa  cf.  ep.  III,  61  (et  ibidem  not.  6  seq.).  1)  Opiio  centurionis  est  socius  (Georg&i  lex.  lat. :  cfei' 
FeMivebel)  qui  et  distributor  amumae  militum  exjjlkatm:  Plenius  de  hac  voce  agunt  Maurini  acl  Gregorii 
Dinhg.  IV,  c.  35.  2)  Nusquam  alias  de  hac  Iidiani  lege  refertur.  3)  Cf.  Muralt  1.  l.  ad  indictio- 

nem  XI.    Nam  Baram  rege  mcto  cum  CJwsroe  a  Byzantinoriim  exercitu  in  regnum  jMternum  reductus 

Reg.  Grkg.  I.  29 


226  GREGORII  I.  REGISTRI 

nesciviti  eius  imperio  Persarum  imperium  subdidit?  Valde"^  mihi  durum  videtur,  ut 
ab  eius  servitio  milites  suos  prohibeat,  qui  et^  omnia'  tribuit,  et  dominari  eum  non 
solum  militibus,  sed  etiam  sacerdotibus  concessit.  Numquid  si  intentio  servandarum 
rerum  est,  non  poterant  ea  ipsa  monasteria  quae  milites  suscepissent  alienas  res  red- 
dere ,  atque  ad  conversionem  homines  tantummodo  habere  ?  Haec  quia  mihi  valde 
dolent,  eidem  domno  suggessi.  Sed  vestra  gloria  oportuno  tempore  secrete"  sug- 
gestionem^  meam  ei  ofterat.  Nolo  eam  a  responsali  meo  publice  dari*,  quia  vos  qui 
ei  familiarius  servitis  loqui  ei  apertius  et  liberius  potestis  quae  pro  eius  sunt  anima, 
quoniam  in  multis  est  occupatus  et  vix  eius  animus  invenitur  a  curis  maioribus  vacuus. 
Tu  quidem  gloriose  fili  pro  Christo  loquere.  Si  auditus  fueris,  lucrum  esf  animae 
praedicti  domini^et  tuae.     Si  vero  auditus  non  fueris^,  iucrum  solumniodo  tuae  fecisti. 


III,  65. 

Gregorius  I.  papa  Thcotimo  mcdico  (Consfanfinopolifano)  dc  mufua  carifafc  scribif. 
Savinianum  diacontim  (responsalem  suum)  commendat.  593,  Aug. 

Codd.  It  et  r:  Indictio  X.  XI.  cap.  104  (Ind.  XI.  cap.  65). 
Edd.  M:  Lih.  IIL  cp.  64;  G:  Lih.  II  Ind.  XI  ep.  66.  —  loffc  Reg.  1271  (894). 

GREGORIUS  THEOTIMO  MEDICO. 

r  uerunt  quidam  *  veteres  philosophorum ,  qui  in  duobus  corporibus  unam  esse 
animam  dicerent,  non  aff"ectu''  iungentes  duos^,  sed  unam  in  duobus''  animae  substan- 
tiam  partientes.  Ad  contra  nos  esse  in  mentes"  unam  animam  dicimus,  non  dividendo 
i-  32.  substantiam,  sed  cordaf  iungendo.  Nam  de  illis  primis  fidehbus  scriptum  est:  'Erat 
in  eis  cor  unum,  et  anima  una'.  Quod  ego  sic^  in  actibus  apostolorum  lego,  ut  in 
me,  et  domno  Theotimo  recognoscam.  Quia  sic  unanimis''  mecum  est,  ut  mihi  et 
praesens  corpore'  numquam  defuorit,  et  absens'  corpore  semper  per  spiritum  praesens 
fiat.  Ago  autem  omnipotenti  Deo  gratias,  qui  caritatis  suae''  gratia'  mentis  vestrae 
viscera™  infundit",  et  deprecor,  ut  magis  magisquo  in  vobis  dona  sua  augeat,  et  hic 
bona  nobis°  praesentia  et  in  futuro  saeculo  gaudia  aeterna  concedat. 

q)  ex  nesciljit  If  1.  r)  add.  autem  edd.  G.  31.  s)  et  ei  r  2;  ei  et  edd.  G.  M.  *)  omui 

corr.  in  homini  r  2.  ")  secreto  R  1.  ")  suggessionem  )•  1.  2,  (corr.  in  suggestiouem  r  2).  '")  ipro 

est)  operatus  es  edd.  pr.  O.  ^)  add.  tui  edd.   G.  M.  y)  ex  fuerit  r  2. 

III,  65     in  titulo  theotino  R  1,  R*l.  »)  corr.  ex  quidem  B  1,  r  2.  ^)  aflectus  ed.  G.         <=)  om. 

(luos  R  1.  '•)  duos  ed.  M.  e)  iia  in  mentes  R  1,  r  2,  (suprascr.  duorum  B  1);  in  mentibus  ed.jir.; 

in  duorum  mentibus  ed.  G;  in  multis  ed.  M ;  om.  haec  verba  r  1.  f)  corde  R  1.  8)  si  R  1.  ^)  unani- 
mes  r  1.  2  (corr.  in  unanimis  r  2).  ')  om.  numquam  .  .  .  corpore  M  1.  ^)  caritatisue  R  1.  •)  gratiam 
edd.  pr.  G.  ™)  corr.  in  visceribus  r2;  visceribus  ed.  jn:;  iu  .  .  visoeribus   ed.  G.  ")  iniudit  R  1. 

°)  vobis  r  2. 

fuerit  et  uxwem  wiginis  Bomanae  sibi  adiimxerit,  imperiwm  Pcrmrum  Byzantinu  inre  quodam  suMiiiim 
nominari  potidt.     Cf.  Theoph.  Simocattam  V.  c.  13,  Evagrium  VI.  c.2I. 

4)  i.  e.  Savinkmo;  ef.  epp.  III,  51.  52.  65. 

III,  65  Immcrito  lumc  ep.  a  loco  stto  siistulernnt  ct  cnm  cpp.  III,  51  ct  52  coniunxerunl  Maurini. 
Fkri  potuit,  ut  iam  Sainniano  iter  faciente  post  aliquantum  teinpus  cum  ceteris  episiolis  Cmistantinopulim 
missis  commendatio  pro  eo  dclata  sit.  Cf.  quac  de  clwonologico  ordinc  monui  in  Greijmstudien  Ncucs 
Arcliic  III,  609.  —   Tlicotimi  medici  nimirum  Constantinctpolitani  alias  mentio  mn  fit. 


INDICTIO  XI.  AUG  (m,  64.  G.'')).  227 

Filium    meum    Savinianum    diaconemP    veuientem '   caritati    vestrae    commendo, 
petens  ut  eo  amore  quo  me  diligitis"i  etiam  nostros  aiuetis'. 


DEO  GRATIAS 
EXPLICIUNT  EPISTOLAE  INDICTIONIS  XI. 


5  P)  Sabinianum  diaconum  edd.  i)  corr.  e.r  diligit  R  1,  r  2.  r)  add.  huic  ep.    data  iud.  XI 

li*  1,  edd.  pr.   6.     Quod  unde  fivxerit  iam  ex  suhscriptione  huius  indictionis  satis  videmiis. 
Deo  cet.  ita  r  1.  2.     Om.  haec  verba  R  1,  R'  1,  edd. 
E.xpliciunt  cet.  ita  r  1.  2,  R  1,  R*l  (explic.  ep.  alhrev.  R  1).     Om.  haec  rerha  edd. 

1)  De    Sarininno    refqimisali     Constuntinnpoliiano    mense    p)-(iccedenti    ConstaittiniqioHnt    misso    cf. 
10       ejyp.  III,  51.  52. 


29* 


APPENDIX  AD  INDICTIONEM  XI. 


III,  66. 

lohamics  cpiscopus  Ravcnnatis  ccclcsiac  Grcgorio  papac  rcspondet,  ca  (jvae  sibi  in 
ep.  III,  54  ohiecta  erant  refellens  et  postulans  ne  jwivilcgia  ecclcsiae  suac  minuantur. 
Codd.  R  et  q:  Imlictio  V.  cap.  17  (nwnei-o  maiari  225  rel  215).  post  5.9,9,   lul. 

Edd.  U:  Lih.  III.  ep.  57;  G:  Lili.  X.  ep.  5.5. 

EPISTULA  lOHANNIS  EPISCOPI  RAVENNATIS 

AD  GREGORIUM  APOSTOLICUM  PAPAM  DE  USU  PALLII 

ET  DE  MAPPULIS. 

Aeverentissimus  conservus  meus  Castorius,  apostolicae  sedis  vestrae  notarius, 
reddidit''  milii  domni  mei''  epistolam ',  oonsortem'^  mellis  et  vulneris.  Quae  sic  tamcn 
infixif  aculeos,  ut  locum  non  subtraheret "  medicinae.  Nam  qui  superbiam  divinum 
sequens  iudicium  reprehenditf,  merito   se   mitem   ac   placidum  quodammodo  profitetur. 

Commemorastis«  igitur,  quod  ego  novitatis''  ambitione  pallii  usum  supra  quam 
antecessoribus  meis  indultum  fuerat  usurpassem.  Quam  lem  proprii  domni  mei  con- 
scientia',  quae  divina  dextera  regitur,  nullo  modo  credere  patiatur,  nec  opinionis  in- 
certo''  aures  sacratissimas  aperire.  Primum  licet  peccator  novi  tamen ,  quam  grave' 
sit  terminos  a  patribus  adfixos  transcendere ,  et  quod  omnis  elatio  nihil  aliud  habeat 
quam  ruinam.      Nam  si  maiores    nostri   in    regibus    superbiam   non    tulerunt™,    quanto 

JII,  66  iii  titido:  epistula  Q  1;  epistola  (>2.3,  i?*i;  eplis  al/lrcv.  li  1 ;  epla  B  3.  —  inepte  lolie 
preven.  pro  loli.  ep.  reveii.  li  1;  om.  raveunatis  liS,  g  1.  2.  3.  —  apostolorum  papa  B  1;  ail  sanctum  (i. 
papam  Ii*l.  —  mapullis  H  3,  q;  add.  (de  usu  pallii  mapulis)  quoque  et  diverso  ornatu  clericorum  li* l. 
^)  redidit  p  1.  '')  om.  domni  mei  ieste  M  cod.  Bem.  <=)  consorte  li  1.  "')   infixe  R  1:  infixae  p  1. 

«)   subtrahere  li  1.  f)  deprehendit  li  1;  reprehendas  p  1.  R)  cum  memoratis  li  1.  '')  om.  igitur  quod 

ego  novitatis  i?  1.  ')  conscientiam  Q  1;  consiam  R  1.  '')  incerta  R  1.  ')  er  grahe  R  1.  •")  jiro 

non  tulerunt  teste  M  contuderunt  cod.  Rem. 

III,  66  Ad  caleem  indictionis  V.  epislolarum,  cuiii  qiiibiis  nulla  affinitatc  ccmiunctac  sunt ,  lilyrarii 
Imnc  et  eam  quae  sequitur  epistolam  posuerunt.  Non  mirum,  quod  eas  sine  certa  sede  in  registro  vagantef 
foliis  quibusdam  vacuis  inscripserint.  Igitur  nostro  iure  lias  epistolas,  quarum  xncissitudinem  cum  ep.  III,  54 
iam  supra  in  notis  ad  eandem  epistolam  exposuimus,  ad  finem  indietionis  XI.  trainmus.  Ohserrandum 
autem  est  de  tempore,  quod  epistolae  III,  66  tribimnus,  lofuinnem  demmn  post  ep.  III,  54  suum  emisisse 
responsum  (cf.  p.  211  not.  2)  neque  multo  post  scripsisse.  Nam  et  a.  595,  lan.  11  lolmnnem  obiisse  comtat 
ex  AgnelU  lAbro  pontif  Eccl.  Ravenn.  (MG.  SS.  Lartgob.  343;  cf.  infra  ep.  V,  24  quae  iam  a.  595,  Febr.  11 
de  successm-e  lohanne  instituendo  tractat)  et  ep.  V,  11  sub  a.  594,  Oct.  tradita  post  twstram  data  esse  iridMur. 
Et  res  ipsae,  si  recte  intellk/imus,  postulant  lohannem  ira  et  honorum  cupiditate  tnotum  Gregorio  nwx 
rescripsisse,  ut  aliam  iussionem  db  eo  impetraret.  —  Cum  de  iisdem  rebuss,  de  quUnis  in  iwstra  ita  etiam  in 
ep.  III,  54  tractaretur,  cf.  ibidem  notas.  I)  i.  e.  cp.  III,  54. 


APPENDIX  AD  INDICTIONEM  XI.  (IIT,  66).  229 

magis  iion  est  in  sacerdotibiis  sustentanda*?  Deinde  recolo  me  in  sinii  atquo  in'' 
gremio  saerosanctae  eeclesiae  vestrae  Romanae  et  nutritum''  et  Deo  auxiliante  pro- 
vectum '.  Et  quibus  excessibus''  ego  sanctissimae  illi  sedi,  quae  universali  ecclesiae" 
iura  sua  transmittit,  praesumpserim'' obviare,  propter  cuius  conservandam  auctoritatem, 

5  sicut  Deo  manifestum  est,  multorum  contra  me  inimicorum  invidiam  graviter  excitavi? 
Sed  beatissimus  domnus  meus  niliil  me  contra  priscani  consuetudinem  estimet  attemp- 
tasse,  quod  et  a  multis  et  prope  ab  omnibus  civibus  huius  urbis  ,  etiam  inter  gesta 
si  adquievisset^  suprascriptus''  reverentissimus  notarius,  potuerat  attestari;  quoniam 
iam    de    secretario  descendentibus  filiis  ecclesiae    et   ingredientibus  diaconibus  ut  mox 

lu  procedatur',  tunc  primus  diaconus  episcopo''  Ravennatis'  ecclesiae  pallium  consuevit 
induere ;  quod  et  in  letaniis  sollemnibus  uti  pariter  consuevit'". 

Nullus  ergo  contra  me  domno  meo  conetur  subripere,  quia  si  vult  Deo  custode 
non  potest",  quod  a  me°  aliqua  fuisset  novitas  introducta.  Qualiter  enim  iussionibus 
vel  utilitatibus  vestris  ubi  causa  exigit  paruerim'',  omnipotens  Deus  cordi  vestro  puris- 

1',  simo  faciat  manifestum.  Et  lioc  peccatis  ineis  imputo,  ut  post  tot*  labores  atque  an- 
gustias,  quas  intus  forisque  sustineo,  talem  vicissitudinem  merear  invenire.  Sed  iterum 
illa  res  me  inter  alia  consolatur,  quod  interdum  sanctissimi  patres  ob''  hoc  tantum- 
modo  castigant"  filios,  ut  eos  faciant  potiores;  et  post  hanc  dovotionem  ac  satisfactio- 
nem  sanctae  Ravennati  ecclesiae,  quae  peculiariter  vestra  est',  non  solum  vetera  privi- 

20      legia  conservetis,  sed  et  maiora  vestris  temporibus  conferatis. 

Nam  quod  de  mappulis  a  presbiteris  et  diaconibus  meis  praesumptum  aposto- 
latus  vester  scribit",  vere  fateor,  tedet  me  exinde"  aliquid  commemorare,  cum  per  se 
veritas,  quae  apud  domnum  ineum  sola  praevalet,  ipsa  sufficiat.  Nam  cum  hoc  minori- 
bus  circa  urbein  constitutis  ecclesiis  licitum  sit,  poterit  etiam   apostolatus  donini  mei, 

25  si  venerabilem  clerum  primae  apostolicae  sedis  suae  requirere  dignatur,  modis  onini- 
bus  invenire;  quia  quotiens  ad  ordinationem  episcopatus  seu  responsi  sacerdotes"  vel 
levitae  Ravennatis  ecclesiae  Romam  venerunt,  quod  omnes  in  oculis  sanctissimorum 
decessorum  vestroruni  cum  mappulis  sine  reprehensione  aliqua  procedebant.  Quare 
etiam    eo  tempore,   quo    istic  a   prodecessore''  vestro   peccator  ordinatus  sum,  cuncti 

30  presbiteri  et  diaconi  mei  in  obsequio  domni  papae  mecum  procedentes  usi  sunt.  Et 
quia  providens  Deus  noster  omnia  in  manu  vestra  et  in  conseientia  purissimay  con- 
locavit,  adiuro  vos  per  ipsam  sedem  apostolicam,  quam  antea  moribus''  nunc  etiam 
honore"  debito  gubernatis ,  ut  in  nullo  Ravennati  ecclesiae,  quae  familiariter  vestra 
est,  pro  meo  merito  privilegia   quibus   hucusque    usa   est  minuatis ;   sed   et''  secundum 

35  vocem  propheticam,  in  me  et  in  domo  patris  mei  secundum  suum'^  meritum  trans- 
feratur.  Quia  ego''  universa  privilegia,  quae  sanctae  Ravennati  ecclesiae  a  prodeces- 
soribus  vestris  indulta  sunt,  pro  maiori"  satisfactione  subieci  eorum*^  in  scriniis 
venerabilibus  secundum  consecrationis  decessorum  meorum  tempora,  fidem  nihilominus 

*)  corr.  in  sustinenda  B  1;   susteutenda  Q  2.  3;   sustineuda  edd.  •=)  om.    in   Ji  1.  <^)  ita  E  1; 

40       cnutrituni  (pro  et  nutritum)  cel.  codd.  et  edd.  '')  ausibus  ed.  M,   quae   lect.  nosiram    in    cod.  Eem.  in- 

venit.  o)  in   univ.   ecclesia  E  1   et   teste  M  cod.   Eemensis.  f)  presumpserit  E  1.  8)  urbis 

attestatur    inter    gesta    etiamsi    acc^uievisset    et    ed.  M,    ijuae    nvtat,    lectioni    nostrae  favere    codd.    Eem.    et 

Colb.  •>)  ss.  [i.  e.  suprascriptus)  codd.;  sanctus  teste  ed.  M  codd.  Eem.  et  Colb.  ')  praecedebatur  p  1. 

^)  episcopum  E  1;    episcopi  p  1.  ')  Ravennati  codd.  "')  partes    eonsuebit  E  1.  ")  add. 

45       probare  edd.  °)  om.  a  me  E  1.  v)  paruerit  Q.  i)  om.  tot  B  1.  ')  ab  g  1.  ^)  casti- 

gantem  E  1.  ')  om.    est  Q  1.  ")  scripsit  Q  1.  ^)  ovi.    exinde  Q  2.  3.  "')  sacerdotis  q. 

^)  ita  codd.  y)  om.  purissima  E  1.  '■)  maioribus  Q  1.  ")  bonorem  Q  1.  '')  om.  et  Q. 

<=)  sui  E  1.  d)  ergo  ed.  M.  ^)  maiore  q;  maioris  R  1.  f)  earum  codd.;  ea  edd. 

1)  Et  Affnellus  in  Lihro  pontificcdi  Barennati  (ed.  MG.  SS.  Lang.  p.  342)  lolutnnem  appelhit  Bo- 
50      mannin  ('Rommia  fiiit  nationc',  'Romae  nains'). 


230  GREGOlUr  I.  REGISTRI 

repporicntes.  Nunc  vero  in  Dei  ot  in^  vcstra  est  potestate  quicquid  veritate  cognita 
fieri  iusseritis,  quoniam  ego  iussionibus  apostolatus  domni  mei  parere  desiderans, 
quamvis  antiqua  consuetudo  optinuit,    usque  ad  secundam    iussioneni  abstinere  curavi. 


III,  67. 

Foliannes  (III.  pnpa)  Pctro  (cpiscopo  Rnvcnnati)  ixiUii  usum  trihuit  omniaque 
ccclcsiac  (Ravennatis)  itrivilegia  confi.rmat.  (r>()9)  Si'pt.  22. 

Codd.  R  et  q:  Indidio  V.  cap.  18  (numero  maiori  'J-jn  rel  •Jin). 

Edd.  M:  Appe^id.  n.  XI.  et  in  nota  h  ad  Lih.  III.  ep.  oT;  G:  LHi.  X.  ep.  m;  Bahi:ii  Miscell. 
(ed.  Mansi)  tmii.  III,  2.  —  laffe  Reg.  1041  (6S2). 

EXEMPLIIM  PRAECEPTI. 

Dilectissimo^  fratri  Petroi  lohannes^^.  Convenire'^  novimus  "^  rationi,  ut  eos 
amictu'  pallii^  decoremus,  quos  in  illis^  civitatibus  divina  inspirante  misericordia  sacer- 
dotii  honor  inluminat,  in  quibus  hoc  etiam  illis''  qui  praetexitis  temporibus  fuere' 
pontifices  ab  apostolica  sede  esse  constat  indultum.  Ideoque  caritati  tuae  xisum  pallii'' 
sicut  decessores  tui  habuisse  noscuntur  praesenti  auctoritate  concedimus ,  atque  ea 
omnia  circa  honoris  tui  privilegium  volumus  permanere,  quae  anterioribus  temporibus 
ecclesiac  tuae  constat  esse  servatum',  ut  nihil  prorsus  de  privilegiis  eius  doleas 
deminutum. 

Et  subscriptio  domni  papae™^.     Deus  te"  incolumem"  custodiat. 

Datai*  X.''  kalendas  Octubrias"^  imperante  domno  lustino^  Augusto '  *. 


^)  om.  111  p. 

///,  67  in  tihili)  exempli  /?  1.  "■)  (iUectissiiiii  li  1.  '')  (iregoi-ius  B*  1  el  ed.  M  1  (sic  dixtingui- 
vms  2  Maurinorum  editiones:  aim  litteris  M  1  editionem  in  appendice  n.  XI,  ctim  M  2  in  nota  ad  ep.  III,  CiO 
fquam  sub  n.  III,  57  praehent] ;  M  2  auiem  ad  fidem  codd.  duorum  Teller.  et  antiipuoris  Colb.  referlur). 
«)  Omni  convenire  R*  1,  ed.  M  1.         ^)  nobimus  li  1.         ")  ammicti  li  1.  f)  pallei  Q  1.         8)  il.  abbrev. 

Q  1.  h)  ab  illis  ed.  M.  ')  fieri  codd.  nostri;  fuere  seribo   cum  edd.  M  2  et  B  (B  =  Baluziiis,  qui 

l.  l.  ex  reteri  cod.  S.  Bemiyii  Remensis  ep.  III,  GT  publicat);  fieri  merueruiit  ed.  M  1.  •')  pallei  codd.; 

om.  usum  R  1.  •)  servata  edd.  M  1.  2.  B.  ■")  subscripsit  dominus  papa  B*l.  n)  vos  R*  1. 

0)  iiicolomem  R  1.  P)  dat.  B  1;  datum  ed.  M  1;  om.  data  ed.  B.  l)  om.  X  /J*/.  ■")  kl.  octb. 
abbrer.  Bl;  kl.  oct.  q;  kl.  octobris  B*l;  Kalend.  Octobris  edd.  M  1.  2.  B,  cf.  de  forma  octubrias  supra 
p.  4.  90.  s)  ed.  M  1  ad  mary.  notat:  Al.  lustiiiiano;  M  2  add.  ad  calcem  epistolae:  'Doctissimus  Balu- 
zius,  qui  ex  cod.  Colbert.  praeceptum  hoc  edidit  Miscellan.  Lib.  5  recte  censet  scribendum  ut  in  dicto  Colb. 
lustiniano,  ^Jro  lustiuo'.  Sed  nec  ex  Golberl.  edidit  B.  epistolam  (immo  e.r  RemensiJ  nec  lustiniano  codicis 
leetio  est  (immo  Baluzii  emendatio).             *)  add.  ed.  M  1:  Et  subscripsit  domnus  papa. 

III,  HT  Ilanc  epistolam  nnn  cuin  pruecedciiti  indictioni  V.  in  fine  appofsitain  ad  hunc  lociim  reroco, 
motiis  iisdem  causis,  quae  ep.  III,  66  huc  transferre  iubent.  Aditincta  ernt  qitasi  testis  argumenti  prohandi 
epistolae  priori  lolumnis  Ravetinatis  episcopi  (nobis  non  traditae),  qiia  Ch'egm'ium  de  jn-ivileffiii  eccle,tiae 
Ravemmti  concessis  certiarem  facere  rolitit,  cfi  p.  211  not.  2.  Laudat  hoc  praeceptum  Gregorius  supra  in 
ej).  III,  54   (p.  212,  4);    cf.  notam  S   l.  1.    —    Cf.   de    TTT,  67  qiiae   in    Neues    Arclm  III,  601   monuimus. 

1)  Petrus  episcopus  Rai-ennatem  ecclesiam  annis  569-578  rexit  ut  e.T  Aifndlo  (LHier  pontif.  Eccl.  Ravenn. 
MG.  SS.  Lanffob.  3.^6.  H3T)  coUigimus.  Sed  errat  Agndlus  si  praedec&ssarem  Petri  indictione  secunda  i.  e. 
a.  5T0  nun-tuum  esse  dicit  (Agndlus  p.  336),  cum  inseriptio  quaedam  probet  iam  a.  569,  Aug.  1.  eum  diem 
supremum  obiisse.  Consecralio>iem  aiiiein  Petri  Agnellus  bene  ad  diem  XVII.  kal.  Octobr.  i.  e.  ad  Sept.  15- 
refert.  Nam  hic  dies  anni  569  rerera  dominieus  est  die.i.  Coi-rige  in  laffei  Re</estis  p.  136,  quae  sub  falso 
anru)  inserta  sunt.  2)  lohannes  III.  papa,  annis  560-5T3.  3)  Cf.  subscfriptiones  in  epp.  I,  14  a. 
IGa.  b.  33.  41 II.     Baluzius  in  nofis  ad  Lihruin  diiirniim  (ed.  Roziire  p.  5  et  ego  in   Crregorstudim  Neiies 


APPENDIX  AD  INDICTIONEM  XI.  (III,  6(i).     (III,  (57).  231 


Archiv  III.  p.  548.  549.  de  subscrqitianum  indole  egimiis.  Eodcm  modo  i^aejnssime  in  saeculi  V.  vel  VI. 
epistolis  'et  manu  propria'  ant  'et  alia  manu'  occurrit.  Cf.  Thiel  Epp.  Bom.  pont.  genuinae  I.  745.  854  cet. 
4)  lustinus  II.  Augustus  a.  565-678  imperium  ffessit.  Itaque  Imud  male  tempm  eius  cum  rebus  in 
praecepto  isto  rdatis  convenit.  Nec  inteUigo,  quam  db  rem  Maurini  cum  Bahtsio  lectionem  'imperantc 
lustiniano'  (cf.  supra  in  notis  variae  lectionis)  cmnmendent.  Ut  autem  epistolam  nostram  cum  Megestorum 
editoribus  in  consecrationis  Petri  annum  pmiamus,  ipsius  argumenta  urgent.  (Corrige  ap.  laffe  ed.  2 
annum  568  in  56'J.)  Itaque  cum  Petrus,  ut  Agnelhis  narrat,  Eomae  consecratus  esset  (569)  die  15.  Sejjt. 
die  dominico  seqncnti  (i.  e.  Sept.  22)  jnivihgio  mstro  tionoratus  est. 


INCIPIUNT  EPISTOLAE 

MENSE   SEPTEMBKIO  INDICTIONE  XII. 

REGISTRI  DOMNI  GREGORII. 


IV,  1. 

Grcgorius  I.  paj)a  Consfanfio ,  consccrato  episcopo  Mediolanensi ,  gratufatur  palli- 
umque  mittit.  593,  Sept. 

Codd.  B  et  r:  Indictio  XII.  cap.  1. 
Edd.  M:  Lib.  IV.  ep.  1;  G:  LH>.  lU.  ep.  1.  —  laffe  Beg.  1272  (906). 

GREGORIUS  CONSTANTIO  EPISCOPO  MEDIOLANENSI. 

ocripta  fraternitatis  vestrae  suscipiens  magnas  oninipotenti  Deo  gratias  rctuli, 
quia  ordinationis  vestrae  merui  celebratione  relevari.  Quod  vero  ex  superno  munere 
in  electione  vestra  concorditer  omnium '  convenit  adsensus ,  hoc  fraternitas  tua  cum 
summa  debet  consideratione  pensare,  quia  post  Deum  valde  est  debitrix  eis,  qui  sibi 
vos  praeferri  tam  subdita  mente  voluerunt. 

Decet  igitur  vos  sacerdotali  bonignitate  eorum  moribus  in  omnibus  responderc 
eorumque  necessitatibus  pia  compassione  concurrere  ^ ;  si  quorum  fortasse  sunt  vitia, 
haec  maturis  obiurgationibus  increpare'',  ut  ipsa  quoque  sacerdotalis  indignatio  virtuti 

Iiicij)iuiit  cet.  Ita  hanc  indlctionem  inscribunt  R  1,  r  1.  2  (iiicip.  epla.  abbrev.  B  1).  —  sep.  li  1;  septb. 
r  1:  sept.  r  2  (cf.  septembrio  p.  90  et  infraR*!).  —  regis.  abbrev.  R  1,  r  2  (ubi  perperam  legunt  regiminis 
editores  Bibliothecae  Casinensis  II,  249),  regestr.  r  1.  Addunt  titulo  Cpistolae  IV,  1  {post  Gregorius  Con- 
stautio  episcopo  Mediolanensi)  notam  libri  his  verbis:  liber  tertius  R  1,  r  2.  De  ipta  nota  cf.  Neues  Arcliiv 
III,  399  et  praefationeni  nostram.  R  1  jwst  'liber  tertius'  adhuc  adhibet  siglum  kl  (kapitulum)  de  quo  vide 
infra.  Iiicipiuut  epistolae  ex  regesto  sive  registro  saiicti  Gregorii  papae  urbis  Romae  iudictione  XII.  Mense 
septembrio  indictioue  XII.  R*l;  Incipit  registrum  domui  Gregorii  iudictiouis  duodecime  ed.  pr.;  Liber  tertius 
epistolarum  ex  registro  beati  Gregorii  papae  mense  septembri  iudictione  duodecima,  ex  anno  ordinationis  eius 
(juarto  ed.  G;  S.  Gregorii  jmpae  registri  epistolarum  liber  quartus  meiise  septeinbri  iudictioue  XII.  ed.  M. 

IV,  1  in  titulo  om.  episcopo  R  1;  arcbiepiscopo  R*l.  —  Addit  Lib.  III  kl.  (=  kapitulum  numerus 
deest  sed  rasura  sequitur;  false  interpretantur  kal.  editores  Bibliothecae  Casinensis  II  l.  l.  qui  immerito  ver- 
bum  primum  epislolae  ipsius  scripta  cum  kal.  coniunyunt.  Cf.  de  significalione  capituli  Neues  Archiv  III,  598. 
599  et  praefationem  huius  cd.)  R  1;  liber  tertius  r  2.  *)  suocurrere  ed.  G.  ••)  ita  codd.   nostri   et 

secundum  M  Vatic.  4,  Rer/.  Corb.;  increjiate  ed.  G;  iucrepato  ed.  M  sequens,  ut  adnotat,  Normannos  ct 
plcrosque  codd. 

IV,  1  Una  ciiin  epistuUs  trihiis  qniic  scqimniiir  Gcnuam  transmissa.  —  Lc  Coiistantio  cf.  g(j».  7,  W 
(iiot.  3).     III,  29.  30.  31.  1)  i.  c.  et  McdiolaHcnsium  et  Gcmmisinm ;  cf.  cp.  III,  30. 


INDICTIO  XII.  SEPT.  (IV,  1.  2).  233 

sit  admixta  dulcedinis,  quatenus  et  tunc  a  subiectis  amari  debeat,  etiam  cum  graviter 
metuetur".  Quae  res  personam  vestram  apud  eorum  iudicium  ad"^  magnam  quoque 
reverentiam  adducet".  Quia  sicut  praeceps  furor  usitatusque  despicitur^  ita  contra 
culpas  discreta  indignatio  plerumque  quo  tarda  fuerit,  eo  amplius  fit  timenda. 

lohannes  vero  subdiaconus  noster^  multa  nobis  bona  tuae  fraternitatis  rediens 
nuntiavit.  De  quibus  omnipotentem  Dominums  petimus,  ut  liaec  qui  coepit  ipse  per- 
ficiat,  quatenus  te''  interius  exteriusque  profecisse^  et  nunc  intcr  homines  et  post  inter 
angelos  ostendat. 

Praeterea  pallium  ad  sacra  missarum  soUemnia  utendum  ex  more  transmisimus. 
Sed  peto,  ut  dum  hoc  suscipitis,  eius  honorem  ac  genium''  ex  humilitate  vendicetis'. 


IV,  2. 

Grregorius  I.  papa  Constanfio ,   episcopo  Mediolanensi ,   nuntiat,   se    hinas  cpistolas 

transmittere  alteram    Theodelindae   (Lamjohardorim)  reginae  tradendam,   alteram  trihus 

cpiscopis,   ciim   quihus  regina   damnatorum   trium   capitulorum    causa    a   Constantii  com- 

munione  recesserit.     Fctit,  ut  quac  Agiltdfus  re.v  (Langohardorum)  vel  Francorum  reges 

15     gcrant,  indicet  et  cuni  Agilidfo  de  pacc  agat.  593,  Sept. 

Codd.  B  et  r:  Indictio  XI I.  aip.  2. 

Edd.  U:  Lib.  IV.  ep.  2;  G:  Lib.  III  ep.  2.  —  lafje  Befj.  1273  (907). 

GREGORIUS  CONSTANTIO  EPISCOPO  MEDIOLANENSIUM. 

Uilcctissimus    iilius    mcus    Bonifatius"'    diaconus  ^    quaedam''    mihi    ex    scripto*^^^ 

211      fraternitatis  tuae  secreto  nuntiavit,  quod  exquisita  occasione  potius  quam  inventa  trcs 

se  episcopi^  a"^  fraternitatis  vestrae    communione  separaverint,  dicentes,  vos  in  dam- 

natione    trium    capitulorum'   consensisse    atque    cautionem*  fecisse.      Et"  si  quid  de 

tribus  capitulis  in  quocumque  vel  verbo  vel  scripto  nominatum  est  bene  fraternitas  tua*^ 

c)  ita  R  1;    metuitur  ;•  1,   ed.  M;    nietietur  r  2;    tiuietur   edd.  pr.  G.  ''■)  et  (pro  ad)  r  1.  2  cuni 

25       (magna  reverentia)  ed.  pr.;   in  ed.  G.  ")  ita  E  1    adducit  r  1.  2,   edd.  f)  cvrr.  e:v   usitatisque  di- 

spicitur  r  2.  S)  Deum  edd.  G.  M.  l')  om.    te  r  2.  i)  proficitentem   corr.  in    proficiente  li  /• 

k)  ita   codd.     Cf.  supra  ep.  I,  72  p.  92  not.  5  et  infra  epp.  IV,  23.  IX,  222.  234.  XIT,  7.     Corr.  in  ingenium 

r  1;  eras.  el  in  ras.  add.  premium  II  1;  agendum   {pro   ac  genium)  ed.  pr.  ^)  sic  scribo  cum  ed.  M; 

vendicemus  i?  1,  ed.  G  [uhi  in  marg. :  al.  vendicetis) ;  vindicemus  r  1.  2.  R*l. 
30  IV,  2     in   titulo    mediolanensium    rl.2;    mediol    albrev.  E  1;    Mediolanensi    edd.  ")  Louifacius 

r  1.  2,  edd.;  bonefatius  R*  1.  '')  quiddani  edd.  G.  M.  c)  extra  scriptum  ul  ed.  M  nolat:  cod.  Becc. 

'1)  episcoporum  a  R*l,  ed.  pr.;  add.  pia  (repelentes  ultimas  3  litleras)  It*l,  edd.  ")  add.  quidem  edd. 

G.  M.  f)  vestra  R  1. 

2)  Cf.  de  lohanne  suhdiacone  Romano  Genuam  misso,  ut  CoHstantinm  ibidem  consccrari  facial, 
3.1      cp2>.  III,  20  not.  7  et  III,  30. 

W,  2  Genuam  transmissa  cum  epp.  IV,  1.  3.  4.  —  Cf  quae  de  Constanlio  ad  ep.  praeccdcntem 
lulnotata  sunt.  1)  Idem  esse  Bonifatius  diacomis  'dilectissimus    Gregorii  filius'  videtur,  qui  iam  in 

ep.  I,  .50  (p.  76)  occurrit.  Wisbatim :  Die  wkhtigsten  Richtungen  cet.  p.  9.  10  unirersi^i  patrmwniis  ecclesiae 
Ixonuinae  p)-aefectum  eum  credit,  cum  in  Dialoyis  III,  e.  20  'hic  noster  Bonifatius  diaconus  ac  dispen- 
iii  sator  eoclesiae'  twminetur.  Cf.  ep.  IX,  72.  Eundem  in  'diacono  in  ep.  II,  38,  x>.  139,  1  recogmscit. 
2)  Intcr  qiios  fuisse  Briteiensem  (Brescia)  episcopum  ep.  IV,  37  docet.  3)  Cf.  de  trium  capilulorum 

causa  ep.  I,  16  a,  p.  18  (not.  2).  Notissima  illa  capitula  anno  553  in  synodo  Constantinopolitana,  aut 
fpiinia  universali,  damnata  erant.  Qtui  damnatione  synodi  ClialccdoiKnsis  (i.  e.  quartae  universalis  anni  451) 
aucloritas  sine  dubio  imminuta  est.  4)  Cf.  de  vocc  cautio  supra  pi- 165  not.  3. 

Reg.  Oreo.  I.  30 


234  (tREGOHII  I.  KEGISTRI 

rominiscitur,  quamvis  dccossor  fratornitatis  tuae  Laurentius^  districtissimam  cautioncm 
sedi  apostolicae  emisit^,  in  qua  viri  nobilissimi  ct  legitimo  numero  subscripserunt*. 
Inter  quos  ego  quoque  tunc  urbanam  praeturam''''  gerens  pai-iter  subscripsi,  quia  post- 
quam  talis  scissura  pro  nulla  re  facta  est  iustum  fuit,  ut  sedes  apostolica  curam 
gereret,  quatenus  unitatera  in  universalis  ecclesiae  sacerdotum  mentibus  per  omnia 
custodiret. 

Quod  autem  dicitur  filiam  nostram  Theodelindam  reginam^  sese  a  communione' 
hoc  audito  nuntio  suspendisse,  constat  per  omnia,  quia  etsi  pravorum  hominum  verbis 
ad  paululum  seducta  est^,  venientibus  tamen  Yppolito''  notario  et  lohanne  abbato '" 
erit  modis  omnibus  vestrae  fraternitatis  communionem  quaesitura.  Cui  etiam  meas 
epistolas  direxi,  quas  fraternitas  vestra  sine  dilationc  transmittat  "^.  De  episcopis  vero 
qui  se  suspendere  visi'  sunt  aliam  epistolam  feci '^,  quam  cum  eis  ostendi  feceris  eos 
non  ambigo  de  superstitione  suae  superbiae™  apud  fraternitatem  vestram"  paenitentiam 
acturos. 

Subtiliter  autem  mihi  et  breviter  indicastis  vel  de  Agone°  rege '' vel  de  Pranco- 
rum  regibus  quae   gesta   sunt^*.     Peto,    ut  fraternitas  vestra   quae  adhuc  cognoveritP 

g)  emiserit  edd.  '')  prefecturam  B  1  ci  sec.  ed.  M  apoffr.  eius  Vatic.  B.  ')  add.  tua  edd.  G.  31. 

k)  ita  codd.     Cf.  e^i.  III,  '29  not.  h.     Hippolyto  edd.  O.  M.         l)  suscendere  nisi  Vatic.  A  (ed.  M).  ^)  ex 

superviae  B  1.  ")  tuam  edd.  O.  M.  °)  Agathone  ed.  pr.  r)  recognoverit  edd. 

!j)  Si  rede  traditiir,  Laurentins  annos  19,  menses  7  Mediolane^isibus  praefuit  (i.  e.  573,  lan.  22  — 
592,  Auy.  31).     Cf-  ep.  I,  80  p.  98  not.  6)  Quid  sHn  velit  'legitimo  numero'  nescimm,  cum  nusquam 

in  legibus  vel  documentis  huius  aevi  praecepta  de  subscriptionibus  exstent.  At  nobiles  iHos  (nempe  Boma- 
nos)  subscripsisse  opinor,  non  ut  testes  essent  rei  actae  confirmandae,  sed  ut  accederent  ad  sententiam  Lau- 
rentii,  probantes  fidem  illius.  (Cf.  Bruns  die  Untersclwiften  in  den  rihn.  Mechtsurhunden.  Abh.  der  Berl. 
Akad.  1876,  S.  132  [Kleinere  Sclvriften  1882  II,  113]).  7)  (jrregorium  priusquam   ritam  monacMcam 

cligeret  praeturam  urbanam  administrasse  et  lohannes  diac.  in  Vita  Gregorii  I.  Lih.  I.  c.  4.  narrnt  his 
rerbis:  Sed  dum  conversionis  suae  gratiam  longius  protrahens  tutius  se  Christo  famulaturum  putaret, 
si  sub  praetoris  urbani  habitu  inundo  specietenus  serviret,  coeperunt  multa  contra  eum  ex  eiusdem 
saeculi  cura  succrescere  cet.  Qitod  lohannem  ex  nostra  epistola  didicisse  non  dubito.  Certe  alibi  non 
refertur.  Tempus  praeturae  eiiis  ad  annum  573  (i.  e.  lustino  II.  imperante)  Laurentii  promotio  deter- 
minat.  Cf.  Pagium  atl  Baronii  Annales  ann.  581  n.  III,  Troya  l.  l.  I,  300,  Lau  Chregor  I.  p.  19. 
8)  Theodelinda  e  stirpe  regia  Baioariorum  nata,  ideoque  fidei  catJiolicae  (non  Arrianae)  ciddictu,  primum 
uxor  fuit  Authari  Langobardarum  regis.  Dem  a.  590  fin.  Agilulfus  antea  Taurinensium  dux  cum  ea 
matrimonium  contraxit.  Cf.  Originem  gent.  Langob.  (ed.  Waitz  SS.  Langob.  p.  5)  et  Paulum  diac.  Hist. 
Lang.  III  c.  30  seqq.  (ed.  Waitz  ibid.  p.  lli  not.  1).     Vide  etiam  infra  ep.  IX,  67.    XIV,  12.  9)  Cf 

ep.  rV,  4.  10)  Dc  lolmnne  abhate  cf.  ep.  IV,  4.    Eundem  habemus,  ut  opinor  in  cp.  XII,  15.     Vide 

et  suhscriptionem,  indiculi  in  papyro  scripti:  'Quas  olea  sancta  temporibns  domni  Gregorii  papae  adduxit 
Johannis,  indignus  et  ijeccator,  domnae  Theodelindae  reginae  de  Roma'.  Marini  I  Papiri  p.  208. 
Sed  idem  vir  doctus  p.  377.  378  vetare  videtur,  ne  hunc  lohannem  cum  nostro  confundamus.  —  Hippo- 
hjtus  clericus  (Mediolanensis)  in  ep.  III,  29  occurrit.  11)  i.  e.  ep.  IV,  4.  12)  De  nulla  alia  epistola 

loquitur  papa,  quam  de  ep.  IV,  3,  quam  quidem  Constantio  inscripsit  sed  ut  patet,  xwo  episcopis  illis  schis- 
matids  composuit.  Perperam  hic  adnotat  Troya  (l.  l.  p.  300)  'Questa  non  si  trora  nel  Bcgistro  delle  Lettere 
di  San  Chr&jorio;  segno  evidente,  che  non  vi  furono  tutte  annoverate.  13)  Ago,  quem  Origo  gentis  Langob. 
(SS.  Langohard.  ed.  Waits  p.  .5)  'Acquo'  nomiruire  indctur,  cum  Paulo  diac.  in  liist.  Langbb.  III  c.  30.  35 
c.tiam  in  ceteris  epistolis  (cf.  eiyp.  V,  34.  IX,  44.  60.  195)  a  Grcgorio  Agilulf  numMpatur.  {Paulus  Lib. 
IV.  c.  1.  41:  'Agilulf  rex,  qui  et  Ago  est  appellatus').  Cum  TJieodelinda  siln  coniugio  copulata  ri  coro- 
nam  Langobardorum  adeptus  est.  14)  Nescimus,  quas  res  indicaverit  Constantius  de  regibus  Franco- 

riim  et  ahsunt  ah  ordine  chrmologico,  quac  profert  Alteserra  de  hello  a  Buccellino  Fraiicorum  duce  hoc  temporc 
adrersiis  Langohardos  gesto.     Neque  maioris  momenti  esse  videtur,   quod  ad  hunc  lociim  GussanvUlaeus 


INDICTIO  XII.  SEPT.  (IV,  2.  3).  235 

mihi  modis  omnibus  innotescat.  Si  autem  videtis'',  quia  cum  patricio'^  nihil  facit  Ago"" 
Langobardorum  rex.  de  nobis  ei  promittite^  quia  paratus  sum  in  causa  eius  me' 
impendcro,  si  ipse  aliquid  utiliter  cum  republica  voluerit"  ordinare. 


IV,  3. 

Gregorius  I.  papa  Constantio,  episcopo  3Icdiolanensi,  ut  cpiscopis  quihusdam  scissiiram 
movcntibus  repitgnet  testimonium  pcrhibet,  ilhm  Bmnac  trium  cajyitulorum  damnationis 
cautionem  non  feeisse.     Chalcedoncnsem  synodmn  anafhemafe  prolegif.         i>93,  Sc^^t. 

Codd.  R  et  r:  Indidio  XII.  cap.  3. 

Edd.  M:  Lib.  IV.  ep.  3;  G:  Lih.  III  cp.  3.  —  laffc  Bcg.  1274  (908). 

GREGORIUS  CONSTANTIO  EPISCOPO  MEDIOLANENSI. 

1  ervenit  ad  nos,  quod  quidam  episcopi  vestrae  dioceseos"'  exquirentes  occasionem 
potius  quam  invenientes  sese  scindere  a  fraternitatis  vestrae  unitate  temptaverint, 
dicentes,  te  apud  Romanam  urbem  in  trium  capitulorum  damnatione  cautionem  fecisse. 
Quod  videlicet  idcirco  dicunt,  quia  quantum  fraternitati  tuae  etiam  sine  cautione  cre- 
dere  soleam  nesciunt.  Si  enim  hoc  esset  necessariiim  fieri,  verbis  vobis  nudis  credi 
potuisse''.  Ego  tamen  nominata  inter  nos  neque  verbo  neque  scripto  tria  capitula 
recolo.  Sed  eis,  si  citius  revertuntur,  de  suo  errore  parcendum  est.  Quia  iuxta 
Pauli  apostoli  vocem:  'Non  intellegunt  neque  quae  loquuntur,  neque  de  quibus  adfir- i.  Tim.  1,7. 
mant'.  Nos  enim  auctore  Veritate,  teste  conscientia  fatemur'',  fidem  sanctae  Chalce- 
donensis''  synodi  ^  inlibatam  per  omnia  custodire  nihilque  eius  definitioni  addere,  nihil 
subtrahere  audere.  Sed  si  quis  contra  eam  eiusdem'*  synodi  fidem,  sive  plus  minusque'' 
ad  sapiendum  usurpare  appetit,  eum  omni  dihxtione  postposita  anathematizamus,  atque 
a  sinu  matris  ecclesiae  alienum  esse  decernimus.  Quem  igitur  ista  mea  confessio  non 
sanat  non  iani  Chalcedonenseni  synodum  diligit,  sed  matris  ecclesiae  sinum  odit.  Si 
ergo  ea  ipsa  quae  audere  visi  sunt  zelo  loqui  animae  praesumpserunt,  superest,  ut 
hac  satisfactione  suscepta  ad  fraternitatis  tuae  unitatem  redeant,  seque  a  Christi  cor- 
pore,  quod  est  sancta  universalis  eeclesia,  non  dividant. 


'l)  viileritis  edd.  O.  M.  •')  om.  Ago  11  1;  Agatlio  ed.  pr.  «)  promitte  U  1,  ed.  pr.  ')  om.  mo 

edd.  G.  M.  ")  voluit  )•  2. 

IV,  3  in  titulo  Mediolan  ahhrer.  r  1.  2;  Mediolaiio  episcopo  li  1;  CJregorius  ad  eundem  inscr.  ep. 
hanc  ed.  pr.  ^)  dioeceseos  r  2:  dioecesis  edd.  G.  31.  •')  potuissera  r  1;  corr.  in  potuissera  E  1;  potuisset 

edd.  c)  ddd.  uos  edd.  ^)  calcedonensis  (et  sic  semperj  R  1.  >=)  ilelet  eam  li  1 :  om,  eam  ed. 

2)r.;  corr.  in  eiusdemque  edd.  G.  M.  ')  minusve  edd. 

admiat:  Gregoriuin  quacrere,  an  cum  Agone  rcges  Framoriim  (Guidhramus  et  Cliildeha-tus)  paccm  fecerint. 
3Iauricius  enim  imperator  et  Roinanus  exarclius  Childehetimn  ad  hellum  Lnngobardis  inferendum  incitave- 
rant.  Sed  per  Evinum  ducem  Tridentinorum  petenti  Childehertus  Agilulfo  iam  anno  591  paceiii  con- 
ccsserat.     Paul.  diac.  hist.  Langoh.  IV.  c.  1. 

15)  i.  e.  eum  Bomano  exardu),  de  quo  ride  epp.  I,  32.    III,  31.    V,  19. 

IV,  3  Genuam  transmissa  eum  epp.  IV,  1.  2.  4.  —  Haee  epistola  Constantio  data  est,  ut  eam  epi- 
scopis  sdmmaticis  ostendi  faceret.  Itaqiie  pmtius  illis  trihiis,  iiiter  quos  Brixiensem  norimus,  inserihenda 
esset;  cf.  ep.  IV,  2  not.  12.    De  rebus  in  hac  ep.   tractaiis  cf.  ep.  IV,  2.  1)  Cf.  epp.  II,  49  (p.  151,  5) 

et  III,  10  (p.  170). 

30* 


236  GREGORII  I.  REGISTRI 


IV,  4. 

Gregoriiis  I.  papa  TJieodelindam ,  Langohardorum  reginam  admonet,  ut  Constantii 
episcopi  (Mediolanensis)  m-dinationem  et  commimionem  prohet  redeatque  ad  catliolicam 
ecclesiam,  cum  contra  Clialccdonensem  synodum  nihil  lustiniani  temporibus  aetum  sif. 
lohannem  ahhatem  ct  Ilippolytum  notarium,  qui  didyitationem  tollant,  commendat. 

Codd.  B  et  r:  Ltdidio  XII.  cup.  4.  ■''^■'^,  Sept. 

Edd.  M:  Lib.  IV.  ep.  4;  G:  Lib.  IIL  ep  4.  —  laffi  Bef/.  ]-:>75  (909J. 

GREGORIUS  THEODELINDAE  REGINAE  LANGOBARDORUM. 

(Juorundam  ad  nos  relationc  pcrvonit,  ab  aliquibus  episcopis  ^  gloriam  vestram 
usque  ad  hoc  scandaluni  contra  sanctam  ecclesiam  fuisse  perductam,  ut  sese  a  catho- 
licae  unanimitatis  communione  suspenderet.  Quod  quantum  vos  pure  diligimus  tan- 
tum  de  vobis  fortius  dolemus,  quia  vos  imperitis  stultisque  hominibus  creditis,  qui 
non  solum  ea  quae  loquuntur*  nesciunt'\  sed  vix  ea  percipere  quae  audierint  possunt. 

Dicunt  enim  piae  memoriae  lustiniani  temporibus  aliqua  contra"^  Chalcedonensem'' 
synodum''  fuisse  constituta^.  Qui  duni  neque  legunf  neque  legentibus  credunt  in 
ipso  errore  nianeut,  quem  sibi  de  nobis  ipsi  finxerunts.  Nos  enim  teste  conscientia 
fatemur,  de  fide  eiusdem  sancti  Chalcedonensis  concilii  nihil  motum,  nihil  esse  vio- 
latum.  Sed  quicquid  praedicti  lustiniani  temporibus  actum  est  ita  actum  est,  ut  fides 
Chalcedonensis  concilii  in''  nuUo  vexaretur.  Si  quis  autem  contra  eiusdem  synodi 
fidem  aliquid  loqui  praesumit'  vel  sapere,  nos  eius  sensum  sub  interpositione  ana- 
thematis  detestamur.  Cum  ergo  integritatem  nostram  ex  conscientiae  nostrae  ad- 
testatione  cognoscitis  superest,  ut  vos  numquam  a  catholicae  ecclesiae  communione 
separetis,  ne  tot  vestrae'^  lacrimae,  tantaque  bona  opera  pereant',  si  a  fide  vera  in- 
veniuntur  aliena.  Decet  ergo  gloriam  vestram  ad  reverentissimum  fratrem  ct  coepi- 
scopum  meum  Constantium  *,  cuius  et  fides  et  vita  olim  mihi  bene  est  adprobata^, 
sub  omni  celeritate  transmittere ,  eique  directis'  epistolis  indicare,  ordinationem  eius 
quam  benigne  suscepistis,  et  quia  ab  eius  ecclesiae  communione  in  nullo  scparamini. 
Quaravis  in  hac"'  me  vobis  dicere  superfiue  arbitror,  quia  etsi  quid  in  vestro  animo 
dubietatis  fuit,  iam"  veniente  filio  raeo  lohanne  abbate  atque  Yppolito"  notario''  ex 
corde  vestro  arbitror  fuisse  subhitura''. 


IV,  4  111  iitulo  Theodelinda  regina  (quod  m.  posterior  atram.  nigro  corr.  m  Theodelinde  regine),  sed 
rubro  nescio  quae  nianus  add.  anel.  (quod  ni  fallor  ex  LNGB  corruptum  est)  B  1 ;  om.  Langobardorum 
ed.  pr.  a)  locuntur  r  1.  2,  ed.  pr.  ^)  grii.  nesciunt  R  1.  <=)  oni.  contra  r  2;  in  calcidononsi 

synodo  ed.  pr.  ^)  calcedon.  et  sic  semper  E  1.  «)  chalcedonense  sjniodum  r  1.  2  (corr.  in  chalce- 

donensis  synodi  r  2).  f)  corr.  in  neque  que  legunt  intellegunt  r  2.  s)  flncxerunt  M  1.  '')  a  (^«'o 

in)  r  1.  ■)  presumunt  ed.  pir-  ^)  nosti-ae  ed.  pr.  ')  defactis  r  1 ;  defectis  r  2 :  directis  m  ras. 

H  1;  om.  directis  et  add.  vestris  ed.  pr.;  add.  vestris  etiam  edd.  O.  M.  '")  scil.  epistola;  add.   re  edd. 

u)  ita  n  1;  om.  iiim  ceteri  codd.  et  edd.  °)  ita  codd.     Cf.  ep.  IV,  2  not.  h.  P)  ablatum  ed.  pr. 

IV,  4  Una  ciim  exrp.  praecedentibus  Genimm  Conslantio  3Iediolanensi  episcopo  transmissa,  sed  ab 
co  rcfjimie  non  data,  ut  ex  ep.  IV,  37  patet.  Igiiur  postea  aliam  epistoiam  similem  papa  rcginae  scripsit, 
quac  ei  data  est:  cp.  IV,  33.    —    De  TJieodelinda   regina  cf.  ep.  IV,  2  not.  8.  1)  Cf.  notam  2  ad  cp. 

IV,  2.  2)  Cf.   cp.  III,  10   (p.  170)   de  eadem   re   ei  infra  ep.  IV,  37.  3)  Cf.  eadem  verba 

IX  221,  31.  4)  i.  e.  Mediolamnsem.  5)  Cf  in  ep.  III,  29  'qui  duiluni  mihi  bene  cognitus  fuit'  (<•(. 

6)  Cf.  de  lohanne  abbate  et  Hippolyto  notario  notam  10  ad  cp.  IV,  2. 


INDICTIO  XII.  SEPT.  (IV,  4.  fi.  fi).  237 


IV,  5. 

Gregorius  I.  papa   Bonifafio,  episcopo  Ehegiensi,  dolnns,  ne   clericos   suos   officio 
deesse  sinnt,  praecipit.    De  subdiaconis  statuit  id,  quod  dc  SicHHs  ohservari  decreverit. 
Codd.  R  et  r:  Indictio  XII.  cap.  5.  ^>9H,  Scpf. 

Edd.  M:  Lib.  IV.  ep.  5;  G:  Lib.  III.  ep.  5.  -  laffe  Ref/.  127(1  (iiui). 

GREGORIUS  BONIPATIO  EPISCOPO  REGIO. 

l/oiitumelia  quidem  sacerdotum  est  de  divinis  cultibus  ammoneri.  Quod  enim 
ipsi  debent  exigere  turpiter  exiguntur.  Tamen  ne,  quod  non  aestimamus,  in  aliquo 
fraternitas  tua  ea  quae  ad  opus  Dei  pertinent  neglegat,  de  lioc  ipso  specialiter  te 
praevidimus^  exhortandum''.  Ammonemus  itaque,  ut  nullatenus  clerus  Regitanae'' 
civitatis,  in  causis  quas  eorum''  poscit  officium  fraternitatis  tuae  remissione 
laxetur.  Sed  in  his  quae  ad  Deum  pertinent  instantissime  atque  studiosissime  com- 
peliantui'.  Opinionem  quoque  praedicti  cleri  tui  studere  te  vohimus ,  ut  nihil  de  his 
pravum,  nihil  quod  contra  ecclesiasticam  disciplinam  pertinet,  audiatur;  ad  ornatum 
quippe  eius,  non  ad  feditatem  actuum  eorum  pertinere  debet  officium. 

Subdiaconibus  vero  tuis  hoc  quod  de  Siculis"  statuimus  decernimus  observari '. 
ncc  ilLam  definitionem  nostram  cuiusquam  contumacia  sinas  aut  temeritate  corrumpi  : 
quatenus  dum  praedicta  oinnia  per  te  fuerint  districtissime  conservata,  nec  ammo- 
nitionis  nostrae,  sicut  et  credimus,  transgressor  existas,  nec  in  quolibet  reum  te 
remissionis  accuset  pastoralis  tibi  commissus  ordo  regiminis. 


IV,  6. 

Grcgorius  I.  papa  Cgpriano,  diacono  suo  ct  rectori  Siciliae,  mandat,  uf  Fcfroncllam 
nobilem  niulicrem  conversam  ct  Agnclhm  notariiim  eccfesiac  Rotnanar,  ijiii  cnm  sfupravcrif, 
sei^crc  puniat,  et  res  ab  monasterio  I'efroncIlnc  ablafas  rcstitui  curet.  59S,  Scpt. 

Ciiild.  R  et  r:  Indictio  XII.  aip.  C. 

FM.  M:  Lib.  IV.  ep.  C;  G:  Lih.  III.  ep.  C.  —  laffe  Rir/.  V2T7  (:ill). 

GREGORIUS  CYPRIANO  DIACONO  NOSTRO  ET  RECTOR[  SICILIAE. 

1  orhitum  est  ad  nos,  Petronellam%  nobileni  mulierem''  de  provincia  Lucania 
genitam'',  pcr  exhortationem  Agnelli    episcopi  "^   fuisse    conversam'',  ros^pie   suas  omnes 

IV,  5  m  tifulo  bonifacio  r  1.  2,  edd.:  Iionefacio  B*l.  —  i'egio,  ui  srripsimus,  r  1.  2,  li*],  ed.  pr. 
(cf.  ep.  III,  4);  om.  Regio  R  1;  Eegitano  sec.  ed.  M  Normann.  Vaiic.  D  etc;  Regiensi  edd.  G.  M.  •'')  tempus 
vidimus  (i>ro  te  praevidiinus)  R  1.  ^)  exliortandl  It  1;  adliortandura  edd.  (i.  M.  <=)   rogitiuite  ed.  pr. 

'1)  add.  m.  jiosterior  non  R  1.  <>)  corr.  ex  seculis  r  2;  secularibus  ed.  pr. 

IV,  6  in  litulo  cipriano  Rl;  diaconostro  contraliil  r2;  rector  Rl;  om.  nostro  ed.  M;  om.  nnstni  ct 
R*l;  om.  nostro   cet.  ed.  pr.  ")  petronella  R  1;  Petronillam  ed..  M.  ^)  ila  cunicio   (cf.  nnnLine  ex 

siijlis  notario  corrupium  sujn-a.  cp.  I,  73  p.93not.m);  nomine  rl.2,  edd.;  notam  noiii  adldbcl  Ul;  sed 
N<>  JI  faret  coniecturae  nosirae.  <=)  genita  R  1.  '^)  conversa  R  1. 

IV,  y  Mifisn  nna  ciim  ep.  IV,  i!  m  Sicdiaiii  tranxferciida.  —  Cf.  de  Ronifalio,  Rhegiemti  episcopo 
wjlaiii  ad  ep.  III,  4.  1)  i.  c.  iit  iiidhiti  fiiditliacuiiKt;  crearetur ,  nisi  qiii  se  rictiiriuH  caste  lyromisisset. 

Yide  ep.  I,  42  p.  117,  20-32.  RhcfiiiiM  aiitem,  tit  iam  p.  1(>2,  3ij  inoniiimiis,  .laejiiiis  Siciilis  seddnis  ailnumc- 
rahatiir. 

IV,  6    Cf.  de  Oypriano  quae  fusius  ad  ep.  III,  55  cdtulimtts.  1)  AiineUtis  Lnaiiiiae  jyrorinciae 

aliqjm  episeoptis  fiiisse  videtur.    Cui  sedi  p-aefuerit  nescimus. 


238  GBEGORII  I.  REGISTRI 

quas  habere  potuit  licet"  iure^  potuissent  conipetere,  tamen  eidem  monasterio  in  quo^ 
ingressa  est  etiam  specialiter  donationis  titulo  contulisse.  Moriensque  praodictus  epi- 
scopus^  dimidiam  partem  substantiae  suae  Agnello,  cuidam  filio  suo  qui  notarius 
nostrae  esse  fertur  ecclesiae,  atque  dimidiam  eidem  monasterio  reliquisse,  sed,  cum 
propter  inruentem  Italiae  cladem*  Siciliam  refugissent,  dicitur  eam  supra''  nominatus  s 
Agnellus  corruptis  eius  moribus  stuprasse',  atque  sentiens  gravidam  de  monasterio 
seduxisse,  resque  eius  omnes  tam  proprias,  quam  quas''  pro'  parte  defuncti™  patris 
ipsius  habere  poterat,  abstulisse,  ac  post  perpetratum  tale  tantumque  facinus  in  sui" 
eas"  dominiiP  iure  defendere.  Hortamur  igitur  dilectionem  tuam,  ut  praedictum  virum 
vel  ante  fatam  feminam  sub  districta  ad  te  facias  exquisitione''  perduci,  causamque  lo 
ipsam  secundum  sui  meritum  cum''  summa  subtilitatis  examinatione  perquiras.  Et  si 
ita  inveneris,  quod'^  nobis  nuntiatum  est  negotium'  iniquitatibus  inquinatum,  cum  sum- 
mae  purgationis  severitate  determina,  quatenus  et  in  ante  fatum  virum",  qui  neque 
suum,  neque  illius  adtendit  habitum  et  tantorum  causa  fuit  scelerum ,  ultio  districta 
proveniat  et  illa  prius  procedente  vindicta,  atque  in  monasterio^  sub  paenitentia  is 
redacta,  omnes  res,  quae  de  supradicto "' loco  ablatae  fuerant,  cum  omnibus  suis  ilhc'' 
fructibus  atque  accessionibus  revcrtantur^. 


IV,  7. 

Grcgorius  I.  papa  Gennadium,  patricium  et  exarclium  Africac,  hortatur,  ut  cum 
Columbo  episcopo  corrigat,  quae  concilium  Numidicum  contra  canones  decreverit. 

CoU.  B  et  r:  Indictio  XII.  cap.  T.  5.9.9,  Sept. 

Edd.  31:  Lib.  IV.  ep.  7;  G:  Lil).  lU.  cp.  7.  —  lajfi:  B&i.  1278  (91-2). 

GEEORIUS  GENi^ADIO  PATRICIO  ET  EXARCHO  AFRICAE. 

Natis  credimus  religiosae*  excellentiae  vestrae  mentes''  adversus  ea°  maxime, 
quac   in    ccclesiis''  geruntur  incongrua,    divini   amoris"^  aemulatione   succendi.      Tanto 

«)  add.  s}q»-a  vers.  sibi  B  1;  add.  sibi  edd.  O.  M.  ^)  quod  {pro  in  quo)  edd.  G.  M.         e)  raorien- 

temque  dictum  einscopum  edd.  G.  31;  moriens  is  pr.  ep.  ed.  pr.  ^)  scribo  supra,  cum  id  quod  codd.  et 

edd.  hahent  saepe  ad  Agnellum  episcojium  spectet.  Sed  de  semel  tantum  nominato  filio  eius  aifit  papa.  Cf. 
infra  not.  vj.  i)  instuprasse  corr.  in  instrupasse  B  1.  ^)  addo  quas  quod  codd.  om.  Ita  etiam  ed.jir.; 

eas  quas  edd.  G.  M.  1)  de  {pro  pro)  edd.  G.  31.  ™)  restituo  ex  de  quod  praehent  r  1.  2;  om.  defuncti 

R  1,  edd.  »)  suis  li  1.  <>)  eam  ed.  G.  P)  dominio  r  1.  2.  9)  ita  r  1;  excusatione  E  1,  r  2; 

executione  edd.  G.  31;  discussione  ed.  pr.  ')  ita  11  1;  om.  cum  ceteri  codd.  et  edd.  ^)  ita  transponit 

r  2  ex  nobis  nuntiatum  est  negotium  quod ;  r  1:  nobis  nuntiatum  ut  est  uegotium  iniq.  inq. ;  ut  nobis  nunt. 
est  ueg.  quod  E  1;  ut  nobis  cet.  edd.  O.  31;  sicut  ed.  pr.  ')  add.  quod  (iniq.  inq.)  est  E  1,  ed.  pr.;  add. 

tot  edd.  G.  31.  »)  {om.  in)  ante  fato  viro  ed.  M.  ^)  m^  abhrev.  El;  monasterium  edd.  O.  M.  ™)  se 
praedicto  r  1.  2;  supradicto  ed.  pr. ;  saepe  dicto  E  1,  edd.  G.  31.  Cf.  supra  not.  h.  ^)  illis  r  2,  edd.  O.  31. 
y)  corr.  in  revertatur  E  1;  reventautur  r  1. 

IV,  7    in  titido  om.  et  atque  Afrioae  E  1;   om.    et   exarcho    ed.  pr.  *)  rel  ahbrer.  et  exjilicat  in 

marg.  religiosae  r  2 ;  religiosae  edd.  pr.  31;  religiosara  E  1 ,  ed.  0;  relatu  r  1  et  sec.  ed.  31  Vatic.  A  et  C. 
V)  ita  E  1,  r  2,  ed.  pr.;  (corr.  in  mentem  E  1);  mentem  »•  1,  edd.  G.  M.  ")  eam  r  2.  <•)  ecclesia  E  1. 

«)  auctoris  (in  marr/. :  al.  amoris)  ed.  0. 

2)  Cf.  Novellam  lustimani  5  (c.  5)  et  12.3  (c.  38),  in  cd.  LimjentJud  13  p.  G4  et  13-5  p.  322,  et  Crregorii 
ep.  IX,  197  (Maur.).  At  Gussanvillacus,  qui  legit  'licet  sibi  iure  potuissent  competere'  lilierlatem  testandi 
Petronellae  asse^-it  citans  Codicem  Lib.  I  tit.  3  n.  39  (ed.  Kriirjcr  p.  24).  3)  i.  e.  propter  Langohardorum 
inrasionem.    Cf.  infra  ep.  IV,  16. 

IV,  7  De  Gennadia  cf.  notam  ad  ep.  I,  59,  et  qjuae  Morcdli  Africa  Christiana  III,  338.  343 
attulif.     Sed  cum  MorcelU  ex  loco  supra   citato   Simocattae  (VII,  6)   titulum  aperte  cwruptxm  <fex«^  in 


INDICTIO  XII.     SEPT.  (IV,  6.  7.  8).  239 

igitur  eeclesiasticarum  correptionem'  causarum  vobis  libenter  ingerimus,  quanto  de  pia 
vestrae  mentis  intentione  confidimus.  Cognoscat  siquidem  cxcellcntia  vestra,  quibus- 
dam  de  Africanis  partibus  venicntibus  ad  nos  fuisse  porlatum,  plura  in  concilio 
Numidiae  ^  contra  patrum  tramitem  atque  canonum  statuta  committi'^.  Quarum  rerum 
frequentes  querelas  quia  diutius  nullatenus  tolerare  potuimus  Columbo  fratri  et  coepi- 
scopo  nostro ',  de  cuius  gravitate  ipsa  eius  quae  percrebuit  dubitare  iam  nos  non 
permittit  opinio,  commisimuss  perquirendas.  Quamobrem  paterno''  salutantes  aifectu' 
oxcellentiam^  vestram  liortor^  ut™  in  cunctis  quae  ad  ecclesiasticam  correptionem 
pertinent"  vestri  robur  ei  subrogetis  auxilii",  ne ,  si  quod  male  geritur  quaesitum  vel 
vindicatum  non  fuerit,  longorum  usurpatione  temporum  cum  maiori  licentia  in  futuris 
grassetur"  excessibus».  Scito  autem,  excellontissime  fili,  si  victorias  quaeritis*,  si  do 
commissae  vobis  provinciae  securitate  tractatis,  nihil  magis  vobis  aliud  ad  haec''  profi- 
cere,  quam  zelari  sacerdotum  vitas  et  intestina  ecclesiarum,  in''  quantum  possibile  est, 
bella^  compescere. 


IV,  8. 

Gregorius  I.  papa  lanuario,  episcopo  CaraUtano,  Theodosiam  monasterimn  conderc 
CHpientem  commendat.    Indulget,  ut  in  domo  eius  Caralitana  instituatur. 

Codd.  B  et  r:  Indictio  XII.  cap.  S.  593,  Scpt. 

Edd.  M:  Lib.  IV.  ep.  15;  G:  Lib.  III  cp.  S.  —  laffe  Beg.  127'J  (922). 

fj  oorreotioiiem  ed.  31.         e)  oinisimus  li  1,  r  2.  '')  add.  supra  vers.  vos  r  2.         i)  add.  hortamur 

edd.  O.  M.  k)  excellentia  B  1.  ')  ita  r  1;  om.  hortor  R  1,  r  2,  edd.  (supra  scr.  rogantes  B  1;  petimus 

r  2J.  ™)  om.  ut  edd.  G.  M.  °)  pertinent  curam  sagatius  animum  acoraodetis  ammonemus,  ne  ed.  pr. 

°)  ila  scribo;  orassentur  corr.  in  crassetur  B  1;  crasoetur  r  1;  creseentur  corr.  in  crassentur  r  2;  oresoat  edd. 
(cpiarum  M  notat:  crassetur  omnes  Vatic.  praeter  D).  De  permutatione  Utterarum  c  et  g  cf  supra  grassari  in 
II,  4  not.  6.  II,  46  p.  147,  27  et  craticula  in  ep.  III,  33  p.  192,  4.  v)  in  futuros  excessus  ed.  31.  i)  hoc 
edd.  G.  31.  '')  om.  m  edd.  G.  31  s)  velle  [pro  bella)  B  1. 

IV,  S  in  titulo  seipdmur  r  1.  2  (ef.  epp.  I,  60.  62.  Sl) ;  om.  Caralis  Sardiniae  B  1;  Caralitano  edd. 
p>r.  31;  Caralitano  Sardiniae  ed.  G. 

exarclium  carrigat,  maiori  auctwitate  nunc  de  Boar  leryi  mtitatione  ex  &bx«q  6v:  dt)  xatQov  restituit.  Vide 
editionem  Simocattae  novam,  qtiam  Carolus  de  Boor  ciiravit  p.  255  et  exposiiionem  eiusdem  Hermes 
XVin,  627. 

1)  Dc  concilio  Numidiae  cf.  cpp.  I,  72.  75.    II,  46.    III,  47.  48.  2)  In  Donatistarum  haered  in- 

pugnanda  ut  opinor.  3)  Columhus,  Numidiae  episcopus,  euius  sedetn  nescimus.  Cf.  ep.  II,  46  p.  147  in 
nota.  4)  Nenvpe  in  hello  contra  Maurusios,  gentem  Lihyae  provinciae. 

IV,  S  Una  cum  epistolis  IV,  9.  10,  quae  eidem  laniiario  inscriptae  sunt  suh  mensc  Septemhri 
anni  593  in  registrum  receptae.  Sed  cum  cjJ.  IV,  9  alius  res  tractet,  ep.  IV,  10  ita  cum  epistola  nostra 
coliaeret,  ut  de  serie,  guaenam  priffr  sit  hahenda ,  quaestio  oriatur.  Et  consentiunt  quidem  cum  Crussan- 
nllaeo  Maurini,  epistolam  IV,  10  (ordinis  nostri  codicimque)  nostram  (IV,  S)  praecedere,  quia  in  ep. 
nostra  Theodosia  desiderium  Stephani  compleri  citpit,  qiiod  in  ep.  IV,  10  dilatione  protrahat,  id  quod  ego 
approhavi  (Neues  Archiv  III,  611)  eo  modo,  ut  IV,  S  revera  ad  Septembrem  593  pertineat,  IV,  10  autem 
priwi  mensi  conveniat.  Sed  iit  in  nova  Begestm^um  laffei  editione  iam  dixi  (ad  reg.  12S0)  hoc  unum  con- 
stat:  eodem  tempore  duas  epistolas  non  scriptas  esse.  Utra  autem  prior  sit  incertum  est.  Eoque  miiitis 
definire  licet,  cum  suspicemur,  Gregorium  relatione  nova  allata  epistolam  IV,  10  prius  quidem  compo- 
sitam  non  mississe,  sed  aliam  in  eiiis  lociim  subrogasse.  Exempla  auiem  utriusque  epistolae  registro 
tradita  sunt  (cf.  supra  epp.  I,  60.  62).  Opioni  nostrae  favet  ep.  V,  2  in  qua  de  animo  iniurioso  lanuarii 
in.  Tlieodosiam  legimus.  —  De  lanuario  cf.  epp.  I,  47.  60-62  cet.  ct  qiiae  ud  ep.  III,  36  not.  2  (p.  194) 
mlnotavi. 


240  GREGOBII  I.  REGISTRI 


GREGORIUS  lANUARIO  EPISCOPO  CARALIS  SARDINIAE. 

I  Iieodosia  religiosa  feniina  in  construendo  monasterio  ^  voluntatem  Stephani  quon- 
dam  viri  sui  complere  desiderans  petiit  a  nobis,  ut  ad  fraternitatem  tuam  nostras 
transmitteremus  epistolas,  quibus  per  commendationem  nostram"  tuuni  facilius  merere- 
tur  auxilium.  Asserit  siquidem  hoc  a  suo  coniuge"'  constitutum,  ut  in  praedio  quod 
appellatur  Piscenas"  quod  ad  xenodochii''^  Thomae  quondam  episcopi'^'  iura  pervenit, 
monasterium  construi  debuisset.  Quia  igitur  in  alienis  hoc  fundare  rebus,  licet  pos- 
sessor^*  permitteret^,  dominus  tamen  videtur  cum  ratione  refugere,  petitionem  eius 
praevidimus  annuendam,  indulgentes'',  ut'  in  domo  iuris  sui,  quam  Caralis  asserit  se 
habere,  ancillarum  Dei  monasteriura  debeat  Domino"^  adiuvante^  construere.  Sed  quia 
praedictam  domum  suam  dicit  ab  hospitibus  atque  supervenientibus  onerari,  hortamur 
fraternitatem  tuam,  ut  studeas  ei  in  cuncta  concurrere,  devotionique  eius  tuae  praebeas 
tuitionis  auxilium,  ut  mercedis^  defuncti,  atquc  huius"  studii,  tuus  te  concursus  faciat 
et  sollicitudo  participem. 

Reliquiae  vero,  quas  ibidem"  postulat  conlocaiKlas.  vohimus,  ut  a  fraternitate  tua 
sub  debita  veneratione  condantur. 


IV,  9. 

Grajorius  I.  pupa  lunuario,  cpismpo  Caralituno,  nmnduf  dc  parfJwnonuin  disciplina 
sevcrius  ohscrvanda,  de  concilio  his  hi  anno  cclehrando,  de  ludaeorum  servis,  qui  ad 
ecclesias  cottfugerint,  in  lihertatem  vindicandis,  dc  haptisandis  infunfihus  a  preshijteris  in 
pectore  ct  ah  cpiscopis  in  fronte  tunijendis,  de  monastcrio  ex  Fcfri  defuncti  voluntate 
construendo.  593,  Sept. 

Codd.  B  et  r:  Inclictio  XII.  cap.  .'». 

Edd.  M:  Lib.  IV.  q).  9;  G:  Lib.  IIL  cp.  9.  —  laffe  Ee,j.  1281  (914). 

GREGORIUS  lANUARIO  EPISCOPO  CARALITANO. 

Oatis  quidem  te  ipse  pastoralis  zelus  instigare"  debuerat,  ut  gregem  quem  sus- 
ceperas  etiara  sine  nostro  sohitio  sahibriter  ac  provide  tuereris,  et  a  callidis  inimicorum 
subreptionibus  cum  diligenti  circumspectione''  servares".     Sed  quia  caritatem  tuam  pro 

"■)  pre  commendatione  nostra  li  1.           •>)  coniurige  r  2.  <^)  piscinas  ed.  j^r.           '•)  senoducliii  r  1; 

xeuodocliiuni  ed.  j»'.;  xenodochi  (in  marij.:  al.  xeuodochii)  ed.  (!.  ^)  eps  (('.  e.  episcopus)  )•  /.          0  pos- 

sessor  )•  1,  edd.;  possessiones  ?•  2;  possessio(nis  add.  in  ras.)  II  1.  8)  corr.  in  permitterent  r  2.           '')  id 

est  codd.  et  edd.     Cf.  supra  ep.  III,  42,  uhi  eodem  modo  iudulgere  (ID)  tn  id  est  corrtqytum  est.  ')  om. 

ut  r  1,  ed.  pr.  ^)  deo  U  1.  ')  ex  adiubante  U  1.  ">)  eius  edd.  G.  M.  ")  siriuidem  (jrro 
ibidem)  r  2. 

IV,  9     ^)  iustigari  r  2.             '')  cireumiuspectione   R  1.  '^)  servaris  r  2. 

1)  I)c  monasterii)  Thcodoxiac  cf.  ep.   V,  2.  2)  l)e  xenododiiis  vide  epp.  I,  42  (p.  fi.s',  19).    IV,  24. 

IX,  83  eet.  3)  Xenododiium  Tliomae  iterim  in  ep.  XIV,  2  occurrit.  4)  Ut  Alteserra  reete  adnotat, 
dc  ponsessore  emphitentieario  loqnitur  papa.  Is  aiitem  non  potest  alienare  fundum  sine  consensu  domini  lib. 
ulf.  c.  de  iure  Empihyteutic.  Eadem  rationc  monasterium  non  potest  fittiduri  in  alieno  praedio  cct.  Cf. 
qiuic  citat  Alteserra  laudans  ct  G-re(jm-ii  ipsius  Mond.  XIV  c.  21:  quia  enim  ut  ilominus  autlitus  non  est, 
non  possessor  agri  sed  colonus  creditus  est,  ubi  aperto  doniinuni  possessorera  et  cob:)ninii  ilistinguit. 
5)  Cf.  de  merce/le  iiot.  2  ad  ep.  III,  IG  (p.  175,  31). 

IV,  9    Be  lanuario  cf.  cp.  IV,  8. 


INDICTIO  Xn.  SEPT.  (IV.  9).  241 

suae  firmitatis '  augmento  nostrae  quoque  pagina  auctoritatis  indigere  comperimus, 
necessarium  nobis  fuit,  titubantes  animos  tuos  ad  religiosi  vigoris  studium  fratcrnae 
diloctionis  exhortatione  firmare. 

Pervenit  siquidem  ad  nos*,    minus   te    monasteriis    ancillarum  Dei  Sardinia''  sitis 

5  tuitionis  impendere,  et  cum  dispositum  prudenter  a  tuis  fuisset  decessoribus,  ut  qui- 
dam  de  clero  probati  viri  curam  gerentes  earum  se  necessitatibus  adhiberent ,  nunc 
ita  funditus  esse  neglectum,  ut  pcr  publicas  personas  pro  tributis  aliis""  muniis'*  ipsae 
per  se  principaliter  Deo  dicatae  feminao  compellantur",  necessitatemquc  habeant  pro 
supplendis  fiscalibus  ^  per  villas    praediaque    discurrere,   atque    virilibus   incompetenter 

10  se  miscere  negotiis.  Quod  malum  fraternitas  tua  facili  correctione^  removeat,  cts 
unum  probatum  vita  moribusque,  cuius  aetas  atque  locus  nihil  de  se  pravae  suspicionis'' 
obiciat,  solicite  deputet,  qui  sic  monasteriis  ipsis  cum  Dei  timore  possit  assistere,  quatenus 
ulterius  eis  pro  quibuslibet  causis  privatis  et'  publicis  extra  venerabilia  loca  contra  regulam 
vagare''  non  liceat.    Sed  quicquid  pro  his  agendum  est  per  eum  quem  deputaveris  ratio- 

15  nabiliter  peragatur.  Ipsae  vero  referentes  Deo  iaudes  atque  coercentes  semetipsas  in 
monasteriis  suis  nullam  occasionem  ulterius  fidelium  mentibus  pravae  suspicionis  in- 
ieiant.  Si  qua  autem  earum  vel  per  anteriorem  licentiam  vel  per  inipunitatis  pravam 
consuetudinem  ad  lapsus  aut  olim'  deducta  est,  aut  in  futurum"'  fuerit  perducta  vora- 
ginem",    hanc    post    competentis"    severitatem   vindictae    in    alio   districtiori   virginum 

20  monasterio''  in  paenitentia''  volumus  redigi'',  ut  illic  orationibus  atque  ieiuniis'*  et  sibi 
paenitendo  proficiat  et  metuendum  ceteris  artioris  disciplinae  praestet  exemplum.  Is' 
autem,  qui  cum  huiusmodi  feminis  in  aliqua  fuerit  iniquitate  reppertus,  communionc 
privetur  si  laicus",  si  vero  clericus  esf  a  suo  quoque"'  remotus  officio  pro  suis  con- 
tinuo  lugendis  excessibus  in  monasterio"  detrudatur. 

2,1  Episcoporum  etiam  concilia   sicut   tam   tuac  mos  dicitur  fuisse  provinciae,  quam 

quod*  sacrorum  canonum  auctoritate  praecipitur,  bis  in  anno  celebrare  te  volumus, 
ut  et  si  quis  inter  eos  a  sui  fornia  propositi  actionis  atque  morum  qualitatc  discordat, 
sociali  fratruni  possit  increpatione  redargui,  et  pro  securitatc  commissi  gregis  anima- 
rumquc  statu  paterna  valeat  circumspectione^  tractari. 

3u  Pervenit    ctiam    ad   nos ,    scrvos    ancillasque  ludaeorum  fidei  causa  ad  ecclcsiam 

rcfugicntes  aut  infidelibus  restitui  dominis,  aut  eorum  ne  restituantur  pretiuin  dari''. 
Hortamur  igitur,  ut  nullatcnus  tam  pravam  consuetudinem  manere  pcrmittiis.  Sed 
quilibet   ludaeorum  servus  ad  vencrabilia   loca   fidei  causa  confugcrit,  nulUitcnus  euni 

"■)  om.  ad  iios  B  1.  ^)  corr.  maim  ]>ost.  iu  Sardiiua  li  J:  iu  Sartliuia  edd.  (f.  M ;  8anliuiam  r  1.  2, 

3.'S       ed.  pr.  t^)  aliisriue  edd.  O.  M.  <')  miuus  ed.  yr.  '^)  add.  subire  edd.  pr.  G ;  add.  ire  ed.  M. 

f)  correptioue  li  1,  ed.  pr.  8)  ita  li  1;  ut  r  /.  2,  edd.  ^)  om.  obiciat  —  suspiciouis  (lin.   16)  ed.  pr. 

i)  iia  r  1;  om.  et  R  1,  r  2  {add.  B  1  in  ras.  vel);  vel  (;»-o  et)  edd.  G.  M.         ^)  ita  codd.;  vagari  edd.  G.  31. 

1)  ita  B  1  ei  eadem  verba  corrupte  r  I.  2:    lapsus    audulim  )■  2;    lapa   iii   sua   dulinam  r  1  (lapsa  in    sua    teste 

ed.  M.  Beg.);  pro  quo  ad  lapsum  adulterii  ed.  G :  ad  lapsus  adulterii  ed.  M  (ut  ridettir  ex  Vatic.  A,  Norm. 
40       omnibus,  Corb.  alioqiie,  Bem.J  ;  ad  lapsum  alicuius  criniinis  ed.  pr.  ")  futurani  ed.  pr.  sed  ieste  ed.  M: 

furti  liem.  furtum    Turon.   —   stupri  ed.  G.  ")  voragine  »•  2.  ")  corr.  ej-    postquam    petentis  r  2. 

I')  iu    aliud    districtius  v.    mouasterium    eJd.  G.  M.  m)  paeniteutiam  »•  1.  2,  edd.  '')  ex  rediri  r  2. 

8)  add.  vacet  edd.  G.  M.  *)  Iiis  /.'  1.  ")  add.  est  r  1.  2,  edd.  G.  M.  ^)  1'uerit  (pro  est)  edd. 

w)  suo  corr.  ex  suoque  r  2.         ^)  monasteriuui  edd.  G.  M.         i)  om.  quod  ed.  M.         '■)  circuminspectione  B  1. 

45  7)  laniumi   senectns  et  mmplicituf:  adhm  in   cp.  XIV,  2  (a.  603,  Scpt.)  mcinorantiir.  2)  .\ffcrt 

GussannHaens  Codicem  Lih.  I.  tit.  3.  Ici/.  3.  dc  Episc.  et  Cleric:  De  his  clericis  qui  praedia  possident 
sublimis  auctoritas  tua  non  solum  eos  aliena  iuga  nequaquam  statuet  excusare,  sed  etiaiu  pro  lus 
praediis,  quae  ab  ipsis  possidentur,  eosdem  ad  pensitanda  fiscalia  perurgerc.  3)  De  Tndaeorum  maii- 
cipiis  corumque  conditione  cf.  quae  culnotavi  ad  epp.  II,  6  (not.  3).    III,  37  (not.  3)  et  de  serris  sine  domini 

50  consensti  conveiiendis  Leonis  imp.  constitutioncs  ii.  10.  11;  Anthcntic.  novcll.  5  c.  2;  yiov.  123  c.  4.  (Guss. 
ad.  ep.  III,  39).     Vide  etiam  mfra  ep.  IV,  21. 

Reg.  Greg.  I.  31 


242  GKEOORII  I,  REGISTRI 

patiamini  praeiudiciuni  sustinere.  Sed  sivc  olim  Christianus ,  sivc  nunc  fucrit  bapti- 
zatus,  sine  ullo  pauperum-''  damno''  religioso  ecclesiasticac  pietatis  patrocinio  in  liber- 
tatem''  modis  omnibus  defendatur. 

Episcopi''  baptizandos"  infantes  signare  in  frontibus  bis^  chrismate  non  praesu- 
niant,  sed  presbiteri  baptizandoss  tangant'"  in  pectore,  ut  episcopi  postmodum'  tangere'' 
debeant  in  fronte*. 

Pro  fundandis  etiam  monasteriis,  quae  a  diversis  iussa  sunt  construi,  si  iniusta 
perspicis  haec  aliquos''  quibus  indicta  sunt  excusatione  differre  sollerter  secundum 
quod  leges  praecipiunt^  inminere'  te  volumus,  ne  piae""  defunctorum  voluntates  tua 
quod  absit  remissione  cassentur.  De  monasterio  autem,  quod  in  domo  sua  construen- 
dum  quondam"  Petrus  asseritur  praecepisse,  praevidimus ,  ut  fraternitas  tua  subtiliter 
requirat  relictorum  illic  redituuni  quantitatem.  Et  si  quidem  modus"  habetP  sub- 
stantiae*^  recollectis  omnibus,  quae  de  rebus  ipsis  inminuta  vel  dicuntur  esse  dispersa, 
cum  omni  studio  hoc  et  sine  aliqua  dilatione  fundetur.  Sini  autem  vel  minus  idonea 
vel  damnosa  facultas  est,  omnibus  ut  edictum''  est  subtiliter  inquisitis,  nobis  renun- 
tiare  te  volumus,  ut  sciamus,  quid  deliberare  iuvante  Domino  de  eius  constructione 
possimus. 

Fraternitas  igitur  tua  ita  in  cunctis  praedictis  capitulis  se  sollerter  impendat,  ut 
ncc  nostrae  ammonitionis  seriem  inveniatur  fuisse  transgrcssa ,  nec  divini  rea  iudicii^ 
do  minori  zelo  pastoralis  existat  officii. 


IV,   10. 

Grcgorius  I.  papa  lanitarmm,  cpiscopum  Caralitanum,  hortatur  curet,  ne  Thcodosia 
Btephani  viri  sui  defimcti  testamento  ohligata  monasterium  condcre  neglegat. 

Codd.  B  et  r:  Indicfio  XII.  cap.  10.  ^Oo,  Sc^d. 

Edd.  M:  Lib.  IV.  ep.  8;  G:  Lib.  III  ep.  10.  —  luffi-  Keg.  1280  (913). 

*)  add.  sujira  vers.  christiauorum  r  2.  *>)   corr.  ex  iloraiuo  B  1.  >=)  in  libertate  li  I.  '')  pres- 

byteri  ed.  G  et  ah  ea  ciiatae  edd.  Veneta  1504,  Paris.  loOS.  1518.  1523  et  1571,  Lui/d.  153'J.  Sed.  vmnes 
quos  proferunt  et  ed.  O  et  ed.  M  codd.  ut  nostri  legunt  episcopi.  ^)  ita  scribo  cuvi  H  1;  baptizatos  r  1.2  el 
edd.  omnesque  iu  edd.  MO.  citati  codd.  atijue  edd.  ')  ita  r  1.  2,  edd.  pr.  M  plurimaegue  edd.,  quas  0 

citat.  Mandem  vocem  ex  codd.  Moissiac.  Vat.  Clun,  Vatic.  620  (r  3J  Vindocin.  Big.  et  Angl.  adhibet  ed.  O, 
ex  Korm.  Vatic.  Anglic.  Turon.  Corb.  Beg.  Tell.  Cisterciens.  Vind.  etc.  ed.  31;  suis  {^^ro  bis)  B  1;  sacro  {pro 
bis)  ed.  G ;  om.  bis  ut  ed.  M  notat  codd.  quidam,  ut  in  ed.  O  invenimus :  codd.  Begius  Curb.  Carmel.  Cluniac. 
Tell.  Lyr.  Prat.  Aud.  Vall.  Carn.  Catal.  S.  Bemigii  Bem.  S)  baptizatos  ed.  G  cum  aliis  quihusdam  edd. 

et    cod.    Sorb.  ut    adnotat   G.  ^)  ungaut  .  .  .  uugere   edd.  O.  M  et,  ut  ed.  6  profert,  Vatic.  620  (r  3)  et 

edd.  Barisienses  1523.  1571.  ')  iu  postinoduui  B  1.  ^)  uec    aliqua    cd.  pr.;    aliqua    ab    iis   ed.   0. 

')  admonere  ed.  0.  "•)  add.  vivoruin  aut  ed.  G  et  Alteserra  in  interpretatione.  ")  quoudam  quidam 

1'etrus  legil  in  cudice  saec.  XI.  aut  XII.  in  hibliotheca  Vaticana  Hure  postliminii'  sibi  praestito  Marini  l 
papiri  p.  372.  ")  ita  rl.2,  edd.  O.  M  (et   teste  M  Norm.  Corb.  Beg.);    modum    Vnlic.  C.  D,    til    ed.  M 

cital;  modis  ed.  pr. ;  medius  B  1.  V)  haberet  ed.  pr.;  habetur  ed.  O.         <i)  si  B  1,  ed.  /ir.         ')  dictuui  )•  1. 

'^)  diviuo  r.  iudici  B  1;  diviuo  r.  iudicio  r  1. 

IV,  10     in  lilulo  Caralitano  edd.  O.  M;  Gregorius  ad  eundem  ed.  pr. 

4)  Ex  Graccoriiin  fvrte  commerdo,   ul  Gmsanrilhciis  ait,  Sardi  presbyteri  fronlem  chri.smarcrnnt. 

Gregorius  nsiim  veterem   ecclesiae  Romanae   observari  voluit ;   sed  post   in  ep.  IV,  26  omniu  in  integrum 

rrslitiiit.  5)  Gf.  Codicem  I,  3  c.  45.  6)  i.  e.  certa  quaedam  bonorum  quantitas  ad  monasterii  iisus 

sii/jiciciis.     3Iodus  etinm  snbstantiae  opponitur  faciiltati  damnosae  qitam  adirc  compellitur  nemo  (Au{ietius). 

IV,  10      Vidc  qiiae  de  natiira  liiiiiis  qiistohie  ct  scde  cius  siqira  ad  cp.  IV,  8  adnotarimus. 


TNDICTIO  XII.  SEPT.  (IV.  9.  10.  11).  243 


GREGORIUS  lANUARIO  EPISCOPO  CARALIS. 
^os  quidem  arbitramur,  quod  ad  inminentiam  expletionis  piarum  rerum  ipse  te* 
tuus  satis  ordo  compellat.  Sed  ne  zelum  tuum  cuiuslibet  interventus  remissionis 
emolliat,  de  his  etiam  te  specialiter  iudicavimus  exhortandum.  Pervenit  siquidem  ad 
nos,  Stephanum  virum  magnificum''  de  hac  luce  migrantem  supremae  voluntatis  elogio'^ 
monasterium  praecepisse  fundari.  Cuius  desiderium  Theodosiae  honestae  feminae'', 
heredis"  eius^,  fertur  quod  hactenus  dilatione  protrahitur^.  Quamobrem  hortamur 
fraternitatem  tuam,  ut  maximum  de  praedieta  causa  studium  geras,  atque  ante  nomi- 
natam  feminam  comnioneas,  quatenus  intra  annuale^  spatium  monasterium  ut  iussa 
esf"  debeat  ordinare',  et  cuncta  seeundum  defuncti  voluntatem  sine  altercatione  con- 
struere.  Quod  si  intra  praedictam''  temporis  metam  aliqua  perficere  neglegentia  vel 
calliditate  distulerit,  ut  sive  in  loco  eo  quo  constitutum  fuerat^  seu  certe  ibi  non 
potest  et  alibi  placet'  ordinari '  et  dilatione  interveniente  neglogitur,  tunc  volumus  ut 
per™  tuae  fraternitatis  aedificetur  studium",  ordinatisque  omnibus,  res  atque  reditus 
qui  relicti  sunt  per  te  loco  ipsi  venerabili  sine  inminutiono  aliqua  socientur.  Sic  enim 
et  ante  tremendum  iudicem  tuae"  sententiam  remissionis  effugies,  et  secundum  piissi- 
mas  leges  dilatas  defunctoruni   ])ias  voluntates  episcopali  supples''  studio. 


IV,  11. 

Gregorins  I.  jyapa  Mu.vhniano ,  cpiscopo  Syracusano,  raricc  dc  ccclcsiarnm  atqnc 
monasteriorum  discij^Una  mandaf:  ut  reditimm  ctiam  novitcr  ecclcsiis  acquisitornm  ciuarta, 
distrihuatur,  ne  clerici,  nisi  posito  clcricatv,  ahbafes  fiant,  ut  defuncfo  vel  deiecfo  episcopo 
invcntarium  rcrum  ecclesiae  descrihatur ,  ut  visitaforihus  ecclesiarum  eorumqiic  clcricis 
sfipendium  solvatur,  ne  virgo  nondum  scxafienaria  ahhafissa  instituatnr.      SSOfi,  Scpf. 

Codd.  B  et  r:  Indidio  XII.  cap.  11. 

Edd.  M:  Lih.  IV.  ep.  11;  G:  Lih.  III.  ep.  11.  —  laffc  Eef/.  1282  (91.')). 

GREGORIUS  MAXIMIANO  EPISCOPO  SYRACUSANO. 

Olim  quideni  fraternitati  tuae  nostra  fuorat  auctoritate  commissum'' ',  si  qua''  in 
Siciliao    excederentur'^^  ecclesiis''   ceterisque   venerabilibus  locis    vel   incongrue   gere- 

")  om.  te  li  1.  ^)  notam  ruii  R  1  adhibet;  vestrum  (nesclo  an  ahhrev.  urm)  r  1.  2;  uostrum  ed.  pr.; 
vestrum  edd.  Q.  M.  ")  eloquio  in  edd.  vet.  et  Vattc.  ut  edd.  O,  M  notant;  eulogio  ed.  Venet.  1004  (cd.  <}); 
elegio  ed,  pr.  <•)  Theodosia  religiosa  femi  [add,.  in  nwry.  relicta)  11  1 ;  Theodosia  honesta  temina  ed.  pr. ; 

a  Theodosia  honesta  femiua  ed.  G.  ^)  nota  1nt   utuntnr  r  1.2,  Ji  1 ;  herede  ed.  0 ;  (jiro  Iwc  verbo)  diftert 

atque  ed.  pr.  f)  add.  in  marg.  R  1  facienda,  r  2  liahere.  S)  ila  R  1,  ed.  pr. ;  annale  r  1.  2,  edd.  G.  M. 

'')  ita  r  1;  qui  ixissu  est  corr.  in  quod  iussa  est  )•  2  (sic  etiam  ed.  piv.) ;  (quod  in  ras.)  iussum  est  R  1  ita 
etiam  ed.  6;  ut  iussum  est  ed.  M.  i)  corr.  in  ordinari  r  2.  ^)  ita  R  1,  ed.pr.,  et  {ex  praedictum) 

«•  2;  praedicti  r  1,  edd.  G.  M.  1)  placeat  R  1.  '")  om.  per  codd.  praeter  R  1  et  edd.  "}  ita  R  1; 

corr.  studium  in  studio  r  1,  edd.  °)  tuum  codd.  praeter  R  1  et  edd.  P)  supplebis  edd. 

IV,  11     in  titulo  Siracus  r  1.  a)  add.  ut  edd.  b)  quae  edd.  pr.  6.  <-')   ita  r  2  ed.  M 

(sequens  eodd.  5  Norm.  Rem.  Corb.  Vatic.  B)  et  corr.  ex  excederetur  R3;  excederent  ed.pr.;  excideretur 
teste  ed.  31  Vatic.  B.  Turon.,  exciderunt  Vatic.  A  et  C,  Michael.,  exciderat  Rer/.;  excidere(nt  in  ras.)  R  1; 
acciderent  r  1.  <^)  ita:  eccles(iis  in  ras.)  R  1;  ecclesiis  R  3;  ecclesia  r  1.  2,  ed.  31;  ecclesiae  edd.  i>r.  G. 

1)  Dilationis  eausam  papa  ipse  infra  et  in  ep.  IV,  S  indicat.  2)  In  praedio  emphitentico  xeno- 

docliii  Thomae  ef.  IV,  S.  3)  In  domo  iuris  Theodosiae  quam  Carali  possidehat  (cf.  IV,  S). 

IV,  11     De  Maximiano  cf.  epp.  I,  14  a.  II,  8  cet.  1)   Vide  ep.  II,  S  anni  591,  Oct.         2)  Cf.  de 

vocc  'exceilere'    epp.  IV,  12.  22.  24.  32.     IX,  44.  111. 

31* 


244  GREUOHII  I.  HKGISTRr 

rcntur,  noatra  vicn  corrigeres.  Sed  quia  post  liaec  de  quibusdani  negleetis  hactenus 
capitulis  ad  nos  querela  pervenit,  rursus  ad  eoruni  correctionem  tuani  fraternitatem 
specialiter  praevidimus  excitandam. 

Cognovimus  namque  de  reditibus  ecclesiis''  noviter  adquisitis  canonicam  dispo- 
sitionem  quartarum  '  minime'  provenire.  Sed  episcopos  locorum  tantummodo»  distri- 
buere  quartam  antiquorum  redituum ,  nunc  vero  adquisita''  suis  usibus  retinere. 
Quamobrem*  pravam''  subintroductamque  consuetudinem  fraternitas  tua  vivaciter 
emendare  festinet,  ut  sive  de  praeteritis  reditibus  ,  sive  de  his  quae  nunc  obvenere' 
vel  obvenientibus'",  quartae  secundum  distributionem  canonicam  dispensentur.  Incon- 
gruum  namque  est,  unam  eandemque  ecclesiae  substantiam  duplici  quodammodo  iure 
censeri,  id  est  usurpationis  et  canonum. 

Presbiteros,  diaeones,  ceterosque"  clericos,  qui  ecclesiis  militant,  abbates  tieri° 
per  monasteria  non  permittas,  scd  aut  omissai'  clericatus  militia  monachicis  provehan- 
turi  ordinibus,  aut  si  in  abbatis  loco''  permanere  decreverint,  clericatus  nullatenus 
permittantur  habere  militiam.  Satis  enim  incongruum  est,  si  cum  unum  ex  his  pro 
sui  magnitudine  diligenter  quis  non  possit  explere ,  ad  utrumque  iudicetur  idoneus, 
sicque^  invicem  et'  ecclesiasticus  ordo  vitae  monachicae ,  et  ecclesiasticis  utilitatibus 
regula  monachatus  impediat"*. 

Illud  quoque  caritatem  tuam  commonere  curavimus,  ut  si  quispiam  episcoporum 
de  hac  luce"  migraverit,  vel  quod  absit  pro  suis  fuerit  remotus  excessibus,  con- 
venientibus  ieraticis''^  cunctisque  cleri  prioribus^'  atque  in>^  sui  praesentia^  inven- 
tarium'"'  ecclesiae''  rerum  facientibus,  omnia  quae  repperta  fuerint,  subtiliter  descri- 
bantur,  nec  sicut  antea  fieri  dicebatur^,  species'' quaedam  aut  aliud  quodlibet  de  rebus 
ecclesiae  quasi  pro  faciendi  inventarii  labore  tollatur.     Sic  namque  ea  quae  ad  muni- 

e)  ita  H  1;    ecclesias  r'J;    ecelesiae  r  1;    eeolesiaram  li  3,   edd.  f)  adJ,.   clei-icis    supra   lln.   113. 

8)  add.  eis  supra  lin.    H  3.  '')  ita  li  1;  quaesita  ceteri  codd.  ei  edd.  >)  om.  ob  ed.  O.  k)  ex 

prabam   E  1.  ')  ila  r  1;  obveuire  r  2,  ed.  pr.;  obvener  R  3;   obvonerunt  B  1,  edd.  O.  M.  i")  sic 

r  1.  2.  R  3,  ed.  pr. ;    obvene(rint  in  riis.)  It  1 ;    obvenerint  edd.  O.  M.  »)  add.  cuiuslibet   ordinis  R  3  et 

edd.  O.  M.  ")  esse  edd.  0.  M.  v)  admissa  {add.  in  inarijic.  al.  omissa)  ed.  O.  1)  provooentur 

Rl.3,    (suprascr.   It  3    ve!    prcjveantur);    proveniant    ed.  pr.;    uon    proveliantur  ed.   O.  >")  looum  R  1. 

8)  suprascr.  ab   It  3.  *)  owi.  et  R  1.  ")  impediatur  ed.  O  (ijuod  sei/ueremur ,  adnotant  Maurini,  iiisi 

ohessent  mss.J.  v)  om.  de  Iiac  luce  R  1.  ™)  ita  codd.  nostri  et  ed.  pr.;  ieretliicis  sec.  ed.  M  Vatic.  A  et  B, 
Pratell.;  hierarcliicis  edd.  O.  M  [ijuarum  O  notat:  'forie  liierarcbis  licet  ita  leyatur  in  omnihus  mss.  et  edd. 
Variant  tamen  edd.  ijuaedam:  Lugdunensis  a.  153U  hahet  ad  mari/inem  al.  oeconomis.  Correctores  decreti 
C.  12  qu.  2  c.  45  legunt  oeconomis').  ")  primoribus  {add.  al.  prioribus)  ed.  O.  y)  om.  in  r  1.  2  ed. 

pr.;  supirascr.  iu  R  1.  ^)  praeseutiam  r  1.  2  (corr.  in  praesentia  r  2).  ")  in  inveutario  r  1.  2,  ed.  pr. 

(corr.  in  iu  iuveutarium  r  2).  ^)  ecclesia  corr.  in  ecclesiasticarum  R  7.  ")  ex  dicebautur  r  2. 

3)  Gf.  Lil»-tm  dim-n.  n.  LXXIV  in  cautione  episcopi  (eil.  Boziere  p.  149);  'Quartas  vero  cleri- 
cis  vel  fabricis  i)ortionera  me  annis  singulis  sine  aliqua  iraminutione  sijontleo  praestaturura'.  Reditns 
enim  eccksiae  in  quatuw  partes  episcopo,  clen-o,  pauperibus  atque  fabricae  vel  sartis  tectis  dividehantur. 
Of  Simplicii  papae  ep.  (anni  475  laffe  Beg.  570  [339]),  Gelasii  papae  ep.  (anni  494  laffe  Reg.  636  [391]) 
iipiid  Thiel  Epistokie  Rom.  Ponlif  I,  176.  378  et  Ch-eyorii  papae  epp.  V,  12.  48.  VIII,  7.  XIII,  46. 
4)  Cf.  de   eodem   decreto   ep.  V,  1.  5j  'ieratici'  ex  roce  graeca  kQinixog  =  sacerdotalis.     Episeopos 

risitatores  eos  credendos  esse  notat  Onssanvillaeus.  6)  Cf.  ep.  III,  41.  7)  specie.s  =  fructu.s 

opponitur  pecuniae  in  Codice  XI,  48:  si  autem  reditus  non  in  auro  sed  in  speciebus  inferuntur,  .  .  . 
interini  fructus  vendantur.  Cf  species  =  vinum,  oleuni,  triticum  (Cassiodwi  Var.  XII,  22) ;  in  ep. 
Pelagii  I.  papae  (laffe  Reg.  943  [623]:  'saga  tomentacia,  tunicae  albae,  aut  cucullae  vel  colobia  aut 
si  quae  aliae  species  in  provincia  fiunt',  in  ep.  Ch-egorii  infra  XIII,  12:  commodum  in  auro  vel  alia 
qualibet  specie  d  in  ep.  IX,  115:  parare  in  specie.  Sed  recte  Mawini  observant  et  swppelkctilem  per 
specicm  inieUigi.     Cf  aiidores  qitos  La  Cantie  citat. 


INDICTIO  XII.  SEPT.  (IV,  11).    OCT.  (IV,  12).  245 

tionem  facultatis  pauperum  pertinent  desideramus  expleri ,  ut  nulla  penitus  in  rebus 
eorum  ambitiosis  hominibus  venalitatis  relinquatur  occasio. 

Visitatores  ecclesiarum  clericique  eorum,  qui  cum  ipsis  pcr  non  suae  civitatis 
parroechias  fatigantur,  aliquod  laboris  sui  capiant  te  disponente  subsidium.  lustum 
namque  est,  ut  et  illic  consequantur  stipendium  quod'^  pro  tempore  suum  commodare 
repperiuntur  obsequium ". 

luvenculas"  fierif  abbatissas^  vehementissime  prohibemus.  Nulhun  igitur  epi- 
scopum'^  fraternitas  tua ,  nisi  sexagenariam '  virgiuem  ^  cuius  vita"'  lioc  atque  mores 
esigerint'  velare"'  permittat,  quatenus  tam  prioribus,  quam  praesenti  capitulo  tuae 
districtionis  instantia  Doniino  adiuvante"  correctis  et  diu  dissolutum  rerum  venerabilium 
statum  canonicis  nexibus  rehgare  festines,  et  divina  negotia  non  ])er  incongruas  volun- 
tates  hominum,  sed  cum"  competenti  possint  discretione''  disponi. 


MENSE  OCTUBRIO  INDICTIONE  XII. 

IV,  12. 

Gregorim  I.  papa  Maximianum,  cpisco^nim  SyracuRantmn,  admond,  nt  puniat  homi- 
ncm  qucndam  Messanensis  ecclesiae,  qui  puellam  por/ifori  huius  cpisfolac  ah  ipso  snsccpto 
in  matrimonium  datam;  alii  venumdederit.  .'>93,  Ocf. 

Codd.  R  et  r:  Indictio  XII.  cap.  72. 

Udd.  M:  Lih.  IV.  cp.  r>:  G:  Lih.  III.  ep.  12.  —  laffi  Keg.   m:i  (9W). 

GREGORIUS  MAXIMIANO  EPISOOPO  SYRACUSANO. 

ianta  nobis  subirfde  mala,  quae  aguntur  in  illa''  provincia,  nuntiantur,  ut  pec- 
catis  facientibus,  quod  avertat  Omnipotens'',  celere"  eam'' perituram  credamus.  Prae- 
sentium  namque  portitor  veniens  lacrimabiliter  questus  est ,  ante  plurimos  annos  ab 
homine  nescio  quo  de  possessione  Messanensis"  ecclesiae  de  fontibus  se  susceptum  ', 
et    violenter    diversis    persuasionibus    puellae'^  ipsius    iunctum.    ex    qua    re'  filios  iam 

'1)  quo  edd.         *)  iuvenculas  in  ras.  R  1.  f)  om.  fieri  r  1.  2.  s)  .abb.  supjylet  in  abbati.ssas  )•  2. 

'')  luillam  igitur  episcopi  sive  .  .  .  permittant  sec.  ed.  M  Vniic.  A;  luillam  igituv  (oin.  episcopum)  ed.  O;  nnl- 
luui  igitur  episcopo  ed.  pr.  >)  sexaginariam  Ji  1.  ^)  vitani  li  1:   aetas  edd.  G.  M.  •)  ita  It  I, 

r  2  (corr.  in  exegerint  )•  2J  ;  exegerint  r  1,  edd.  '•')  suprascr.   vel    ordinare  R  3.  ")  iuvaute   H  1. 

°)  om.  cum  li  :i,  edd.  G.  M.  P)  districtione  edd.  0.  M. 

Mense  cet.  ad  calcem  ep.  praecedentis  r  1.  2,  edd.  Ita  in  suln  Vulb.  vet.  invenif  ed.  M.  (hii.  hanc 
notam  R  1  (uhi  in  principio  ep.  IV,  12  habes  erasam  inscriptiunem.  Cf.  posi  ep.  IV,  15  lemporis  notam) 
et  R  .3,  ubi  ep.  IV,  12  non  extat,  Abbrev.  oct.  r  1.  2  11*1,  sed  cf.  de  forma  octubrio  siqira  p.  4,  K.  ilO,  S  et 
infra  ad  Mens.  Novembr. 

IV,  12  Titulnm  cum  temporis  nota  et  numero  rubro  scriptiim,  cui  addittim  erat  ut  videtur  ar(/umen- 
tmii  epistolae  [incipiens  quod)  eras.  11  1.  In  marg.  accurate  adscripsit  titulum  nostnim  manus  posterior. 
'■)  ista  edd.  O.  M.  b)  add.  iii  rasura  Deus  II  7;  ita  etiam  edd.  O.  M.  ^)  ;ta  r2;  celeri  r  1:  celeritei^ 

in  ras.  R  1;  celeriter  edd.  '•)  eum  ;•  2.  «)  mesanensis  R  1.  ')  om.  re  edd. 

S)  Cf.  dc  nsitatm'um  cmnmodo,  'cathedraticum'  nimcupato  Pelngii  I  papae  constitufioneti  in  lafle 
raj.  (ed.  2)  n.  i)S4.  991.  992.  9)  Cf.  Codicem  I,  .3  c.  46.     Alias  nmi  sexaginta  sed  qiKutraginta  anni 

ahhatissae  eliefendae  dccreti  sunt.     Vide  G-iissandUaei  et  Maunnmum  iwtas. 

IV,  12  In  Siciliam  delata  per  Jwminein  Messanensis  ecclesiae.  —  De  Maximiano  cf.  ep.  IV,  II. 
1)  scil.  pjatrini  loco.  2)  i.  e.  servae  cf.  epp.  III,  30  (not.  4),  III,  39  (lutt.  :i). 


246  (IRKiidKII  I.  IvEGISTRt 

iuveneulos*'  habere  so  asseruit.  Qui''  nunc  violenter  liuic  disiunctam  abstulisse  dicitur, 
atque  cuidam  alii  venundasse.  Quod  si  verum  ost,  quam  sit  iuauditum  atque  crudele 
malum,  et  tua  dilectio  prospicit'.  Ideoque  amonenms,  ut  hoc  tantum  nefas  sub  ea 
vivacitate,  quam  te  in  causis  piis  habere  certissime  scimus ,  requiras  atque  discutias. 
Et  si  ita  ut  supradictus  portitor  insinuavit  esse  cognoveris,  non  solum  quod  raale 
factum  est  ad  statum  pristinum  revocare  curabis,  sed  et  vindictam,  quae  Deum  possit 
pUicare,  exhibere  modis  omnibus  festinabis.  Episcopum  '  vero,  qui  homines  suos  talia 
agentes  corrigere  neglegit  atque  emendare,  vohementer  adgrcdere:  proponens''  quia  si 
denuo  talis  ad'  nos  de  quoquam  qui""  ad  eum"  pertinent°  querela  pervenerit,  non  in 
eo''  qui  excesserit,  sed  in  ipso''  canonice  vindicta''  procedef. 


IV,   13. 

Grcfionus  I.  papa  Clementio  cpiscopo,  Bizaceno  primati,  scrihit  de  rcstitiiendo  Adeo- 
dato  prcshytero  a  Quintiano  episcopo  propter  vaJctudinem  deiecto.  -',9.^,  Ocf. 

Codd.  B  et  r:  Indictio  XII.  ciip.  13. 
Edd.  M:  Lih.  IV.  ep.  J.3;  G:  Lib.  III.  ep.  13.  —  la/fe  Eeg.  1284  (yi7). 

GREGORIUS  CLEMENTIO  EPISCOPO  PRIMATI  BIZACENO. 

l  raesontium  latoris  Adeodati  querellam ,  qui  se  sui  presbiteratus  loco  incongrue 
dicit  oxpulsum,  licet  subditae  tibi  toxtus  petitionis  explanet,  tamen  paulo  iudicavimus 
aportius  retexendam.  Asserit  namque  a  Quintiano  fratre  atque  coepiscopo  nostro  '  in 
loco  suo  pro  quibusdam  se  suis  ordinandis  negotiis  relaxatum ,  egritudinisque  causa 
per  duorum  mensium  spatium  suae  so  occlesiae  defuisse ;  cuius  rei  occasionem  captan- 
tem  praedictum  fratrem  nostrum  alium  loco  eius  illic  presbiterum  ordinasse.  Horta- 
mur  igitur  fraternitatem  tuam,  ut  causam  eius  sollicite  districteque  perquiras.  Et  si 
manifestae  egritudinis  sicut  dicitur  causa  ecclesiae  suae  eum  defuisse  reppereris,  nuUum 
ei  ex  ordinatione  altorius  presbiteri  permittas  praeiudicium  generari.  Sed  in  loco  suo 
sine  aliqua  eum  fac  dubietate  restitui.  Sin  autem  aliter  se  res  habere  dicitur,  quam 
porrecta  ab  eo  videtur  continere  suggestio,  causam  eiusdem  legitime  canoniceque 
porquirc,  ct  quiequid  secundum  Deum  tibi  visum  fuerit,  iuvante"  Domino  ita  stude 
decernere'',  ut  nuUa  de  luic  re  ad  nos  ulterius  quaestio  revcrtatur.  Illud  autem  cari- 
tatem  tuam  specialiter  ammonemus ,  ut  si  vera  fuerit  huius  suggestio  atque  in  suo 
fuerit  ordine  restitutus,  de  presbitero,  qui  in  loco  eius  ordinatus  est,  subtiliter  distric- 

8)  ex  iubenculos  11  1.  l')  ita  r  1;    et  qui  r  3;    et  (scquitur  ras.  2  litt.)  R  1;    et   ed.  pr.    et   quam 

edd.  G.  3/.  ')  perspicit  edd.  '')  corr.  ex  propones  R  1,  ')  om.  ad  »•  1.  2;  qui  nos  corr.  in  quae 

nos  r  2.  ™)  quae  e.d.  pr.;    eorum    qui    in   noia  h    supplet  ed.  M.  n)  ex  eam  r  2.  ")  pertinet 

ed.   G.  1')  iu  eum  .  .  .  in  ipsum  edd.  O.  31.  i)  vindictam  B  1.  ■■)  procedere  r  2.     Additur  in 

fd.  31:  'In  Vuiic.  sulficiiur  Mense  Octobri  ind.  XII.  Ita  (juoque  in  Turon.  S.  Gai.'  Sed  errore  quodam 
rcrha  ad  ej>.  praecedentem  referenda  hie  posita  sunt. 

IV,  13  in  titulo  uizaceno  R  1;  bisanzeno  ed.  pr.  —  Vum  (rraiiani  correctorihus  (ad  c.  VII  r/u.  1 
c.  3)  perperam  Maximiano  episcopo  Syracusano  inscribit  hanc  ep.  ed.  G,  rptamquam  in  omnihus  mss.  invenerit 
lectionem  nostram.  Vf.  ejt.  sequentem,  quae  iisdem  verbis  incipit  et  confusioni  ansam  dedisse  videtur.  *)  ex 
iubante  R  1.  ^)  cernere  r  2. 

3)  Feli.v  tunc  epnscopus  Messanensis  erat;  cf.  tiat.  ad  ep.  I,  38  (p.  51). 

IV,  13  Translata  per  Adeodatum  preshyterum  Afrieanum.  —  Bizacinm  (Vizacimn)  vel  potius 
Byzacium  aut  Byzaeena  provincia,  promncia  est  Africae,  nune  pars  septemtrionalis  regni  Tunetani.  De 
Cleinenlio  j)riintite  cf.  epp.  IX,  24.  27.    XII,  12.  1)  Cui  sedi  praefucrit,  nescimus. 


INDICTIO  XII.  OCT    (IV,  12.  l.S.  U).  247 

teque  debeas  esse  sollicitus.  Et  si  quidem  sine  datione  aliqua  ad  eundem  ordinem 
venit*^,  ut  in  symoniacam  heresem"'  non  potuissset  incidere,  in  aliam  quamcunKiue'^^ 
vacantem  ecclesiam  eum  volumus  ordinari^.  Sin  autem  in  eum  quippiam,  quod  avortat 
Dominus,  fuerit  tale  reppertum,  ipso  otiani  presbiteratus  privetur  ordine,  quems  non 
causa  replendae  necessitatis  ecclesiae'',  sed  sola  comprobatur  ambitione  sumpsisse*. 


IV,   14. 

Gregorins  I.  papa  Maximiano,  ejnscopo  Syramsano,  Feliceni  diacomnii,  ciuu  Istricis 
synocli  Constantinopolitanae  adversariwn  nttnc  Romac  ah  crrorc  corrcclniii,  coniiiicitdat,  ut 
euin  in  ecclesia  Syracusana  cardinet.  'i'J3,  Oct. 

Codd.  R  et  r:  Indiciio  XII.  cccp.  14. 

Edd.  M:  Lih.  IV.  cp.  14;  G:  Lib.  III.  ep.  14.  —  laffe  Eeij.  lisa  (<jis). 

GREGORIUS  MAXIMIANO  EPISCOPO  SYRACUSIS. 

I  raesentium  lator  Felix  diaconus  cum  nullatenus  in  hereticorum  dogmate  lapsus 
sit,  nec  a  catholiea  fide  discesserif,  pravis  inlectus  adversus  Constantinopohtanam 
synodum  ^  suspicionibus,  Histricorum''^  se'=  separatione  removerat.  Qui  cum  Romam 
venisset,  recepta  a  nobis  iuvante''  Domino  ratione  excessum  suum  recepta  Dominici 
corporis'^  communione  correxit.  Quia  ergo  ut  dictum  est  non  in  heresemf  incidit^, 
sed  a  sacris  generalis  ecclesiae  misteriis  quasi  rectae  studio  intentionis  erravit'',  in- 
becillitati'  eius  atque  necessitatibus  consulentes,  maximeque  sustentationi  eius  pietatis 
intuitu  providentes,  in  tua  Syracusana  ecclesia  eum  praevidimus  cardinandum^  sive 
ut  officium  diaconatus  expleat,  seu  certe  ut  sola  eiusdem  officii  pro  sustentanda  pau- 
pertate  sua  commoda  consequatur ,  in  tuae  fraternitatis  hoc  volumus  pendere  iudicio. 
Quod  hortamur,  ut  tua  fraternitas  explere''  festinet.  Commendantes  etiam  personam 
eius,  quatenus  nullis  eum  patiaris  molestiis  aut  necessitatibus  subiacere,  ne  vel  nostrae 
commendationis  inveniaris  tramitem  neglexisse,  vel  miniis  exhibuisse,  quam  tuus  exigit 
ordo  pauperibus.  Quia  et  nos  ei  annuum  quid  de  nostra  ecclesia  dari  fecimus,  ut 
eiusdem  operis  quod  te  liortamur  exliiberc  participes  esse  possemus'. 


<^)   perveiierit  edd.  U.  M.  '')  corr.  iii  lieresiin  ;•  2.  ''l  fjuacumrjiie  ;•  J.  f|  cardinari  ed.  U. 

8)  rjueincjue   r  1.  '■)   ec.cle.siaruni   J!  I.  ')  suscepisse  edd.  G.  J/. 

IV,  14  in  litulo  syracusis  r  1.  :>;  syracusauo  B  1,  edd.  —  Bequilur  in  manj.  iu  r  2:  de  diacuUD  iu 
alterius  ecclesia  cardinando.  *)  deoesserit  B  1.  ^)  Cf.  in  epp.  VI,  30.  4.i  Histricorum  in  epp.  V,  56. 

Xfl,  13.  XIII,  33  Histria,  citm  epp.  IX,  141.  148.  150.  152.  100  leclionem  Istriae  praeferant;  in  stricorum 
/•  1.2,  li  1:  in  ystricorum  Ii'''l;  iu  Istricorum  e(W.  (>'.  J/;  misteriorum  ed.  pr.  ^)  add.m.  posteriori  se  r  2. 

'•)  e.r  iubante  E  1.  '")  adil.    et  sanguinis  ed.  O.  f)  vorr.  in   lieresim  r  2,  B  1.  B)  corr.  ex 

ineedit  /•  2,  R  1.         'i)  irritavit  r  1.  2.         ')  ex  iuvecillitati  R  1.         '')  implere  cdd.  C.  M.         ')  possinuis  R  1. 

IV,  14     Trunsmissu  pcr  Fdkein  diaconum.    —    I)c  Maxiiiiiiino  cf.  cpp.  IV,  11.   12.  I)  Cf  dc 

quinta  synodo  imiversali  anni  553,  quue  tria  cnpitn/a  rcprohard,  p.  is  not.  2  et  iiof.  3  ad  ep.  IV,  2. 
Vidc  ct  ep.  II,  49:   'de  trium  capitulorum  causa'.  2)  l)e  Istricis  triiiM  cupitidoncm  fautoribus  indc 

epp.  I,  10  a.  V,  56  et  notam  7  acl  ep.  II,  4'.i.  Ex  coriim  scldsmate  reversos  saepius  in  Sieilia  invenimus, 
citin  et  episcopi  Istriae  catliolici  tunc  in  hanc  insulum  rcfiiyisscnt.  Cf.  cpp.  VI,  30.  IX,  150  etc.  3)  Cf. 
ik  rocc  'cardinare'  rwt.  3  ad  ej).  I,  77  (p.  'J7,  34). 


248  UREtiORII  I.  REGISTRI 


IV,    15. 

Gregorius  I.  papa  Cyprmno  diacono,  redori  Siculi  patrimonii,  mandaf,  ut  gupellcctilcm 
ecclcsiarum  a  fugientibus  sacerdotibus  Italis  in  Siciliam  delatam   coUigi  notarique  faciat. 
Codd.  B  et  r:  Itidictio  XII.  cap.  15.  593,   Oct. 

Edd.  M:  lAb.  IV.  ep.  16;  G:  Lib.  III.  ep.  16.  —  laffe  Beg.  1286  (0-20). 

GREGORIUS  CYPRIANO  DIACONO  RECTORI  SICILIAE. 

I  ervenit  ad  nos,  diversos  Italiae  sacerdotes  Siciliani  confugientes '  plurima  secum 
ecclesiarum  suarum  ministei-ia^  detulisse,  eaque  sive  defunctis  eis,  sive  male  disper- 
gentibus,  prope  omnia  deperisse.  Qua  in  re  moti  hortamur  dilectionem  tuam,  quatenus 
transmittens  per  omnia  Siciliae  loca  sicubi  vasa  sacra  resque  ecclesiarum  positas 
incaute  reppereris*,  eas  cum  summa  districtione  recolligi  facias,  atque  ndunatas  sub 
notitia  atque  desuscepto'''  apud  singularum''  ecclesiarum  deponas  episcopos,  apud  quos 
usque  dum  pacis''  tempus  expoposcerit",  iuvante^  Domino  debeant  tutissime  conser- 
vari.  Omnium  autem  rorum  ipsarura  non  solum  desuscepta^  eos  qui  eas  tradunt  per- 
cipere  voluraus,  sed  etiam  a  te  notitias  earum  subtiliter  retineri,  ut  dum  necesso 
fuerit  ex  hac  cautela  iuvante''  Domino  possint  ab  his  quibus  traduntur  sine  inminu- 
tione'  restitui. 


MENSE  NOVEMBRIO  INDICTIONE  XII. 

lY,  16. 

(ircgorius  I.  pupa  universis  cpiscopis  Dalmatiac  mandat,  ut,  si  Honoratus  diaconus 
rcprobetur,  de  moribus  cpiscopi  Salonitani  cligcndi  sibi  renuntient.  Conccditque,  ut  qucm 
omnes  clcgcrint  consecrent,  cxccpto  Maximo  qui  ambitui  deditus  dignitate  privetur. 

Codd.  B  et  r:  Indictio  XII.  cap.  16.  593,  Nov. 

Edd.  M:  Lib.  IV.  ep.  10;  G:  Lib.  IIL  ep.  W.  -  laffi  Beg.  1287  ('.)W). 

IV,   /5     ht  lihdo  om.  8iciliae  ii*i;  vm.  rectori  iSiciliae  ed.  pr.  *)  corr.  ex  rejjjierls  r  2.         ^)  sul) 

notitia  (tua  ac  in  ran.)  susceptas  B  1;  sub  notitia  testium  deponas  susceptasque  ed.  pr.  sub  notitia  testium 
suscipias  susceptasque  ed.  G.  Invenit  autem  ed.  G  lectionem  nostram  quam  r  1.  2  prachent  in  quibtisdam 
mss.  et  ed.  M  pro  hac  lectione   quam  recepit  citat  Vatic.  Norm.  Beg.  Corh.  liem-.  elc.  ")  om.  singularuni 

ed.  G.  d)  erad.  pacis  li  1.  ")  exposcerit  ed.  G.  f)  ex  iubante  /i  1.  s)  desusceptas  B  1 ; 

desusceptum  ed.  M;  om.  hoc  verbum  ed.  pr.  1')  ex  iubante  B  1,  r  2.  'J  diminutione  ed.  pr. 

Mense  cet.  ad  calcem  ep.  IV,  15  r  1.  2  et  ed.  M  cnm  codd.  Turon.  tS.  Gat.  Vatic.  (cf.  de  Vatic.  not.  c 
ad  ep.  IV,  16  fed.  M  IV,  10]  ubi  dicitur :  i)i  Vatic.  praemittitur  huic  ep.  Mense  Novembri  ind.  XII).  Data 
add.  B*l,  ed.  jir.  Mense  Septembri  ut  ed.  M  notat  Colb.  vet.  Ita  etiam  ed.  G.  ()m.  /lanc  notam,  sed 
praeponit  epistolae  IV,  16:  Mense  Octubrio  indictione  XII  li  1.     Cf.  supra  not.  post  tp.  I  V,  11. 

IV,  15  Dc  (Jyjiriaiio  cf.  ep.  IV,  6.  —  Cf.  dc  eadein  re,  qiiae  in  ep.  noftra  occurrit  infra  cp.  VIII,  26. 
1)  Nimiriun  proptcr   Langobnrdm-um  inrn.tionein ;  cf.  ep.  IV,  6  nut.  3.  2)  ministeria  =  vasa  sacra 

ccteraque  ecclesiarum  mpcllex.     Vide  etiam  cp.  I,  66  (p.  X7).  3)  Dc  •(lcsu.scepto'  cf.  ep  III,  49  not.  5 

(p.  206,  29)  et  Marini  I  papiri  p.  372.  Aperte  hic  et  infra  in  ep.  »(wir«  •notitia'  (id  est  index,  calalogiix) 
et  'ilesusceptum'  (i.  e.  testatio  rei  acceptae)  discernuntur. 

IV,  16  'Dalmatinis  et  Iada'tinis  episcopis'  epistolam  nostram  lohanncs  dlacomis  (Vita  Chegorii 
Lib.  IV.  c.  U)  inscribit.  —  Epislolcun  hanc  et  Gussanviltaeus  et  Maurini  e  sua  sede  moveruni.  Ille  qiiidem 
leri   inntalionc  traHSjtoncns  cpp.  IV,  15  ct  16  quam   rcm   ciim   nuUaiii  rationcm   imlicet  sinc  diibio  iain  in 


INDICTIO  XII.  OCT.  (IV,  15).   NOV.  (IV.  16).  249 


GREGORIUS  UNIVERSIS  EPISCOPIS  PER  DALMATIAS. 

Oportuerat  quidem  fraternitatem  vestrara  divini*  respectu''  iudicii''  clausis  car- 
nalibus  oculis  nihil  quod  ad  Deum  pertinet  et  rectam  mentis  intentionem''  omittere, 
nec  cuiuslibet  iiominis  facieni  rectitudini"'  iustitiac''  praeponere^.  Sed  postquam  ita 
mores  vestri  saecularibus  sunt  traducti  negotiis,  ut  obliviscentes''  omnem  sacerdotalis  in 
vobis  honoris  tramitem  cunctumque  superni  metus  intuitum ,  non  quid  Deo  sed  quid 
vobis  placeat  studetis'  explere'',  necesse  habuimus,  haec  ad  vos  districtiora  speeia- 
liter  scripta  transmittere,  quibus  ex  beati  Petri  principis  apostolorum  auctoritate  pr.ie- 
cipimus.  ut  nulli  penitus  extra  consensum  permissionemque  nostram,  quantuni  ad 
episcopatus  ordinationem  pertinet,  in  Salonitana  civitate  manus  praesumatis  imponere', 
nec  quemquam  in  civitate  ipsa  aliter  quam  diximus  ordinare.  Quod  si  contra  haec 
quippiam  vel  sponte  vestra,  vel  a  quolibet  coacti  praesumpseritis  vel  temptaveritis 
agere,  dccernimus,  vos  Dominici  corporis  et  sanguinis  participatione  privatos,  quatenus' 
ex  eadem  ipsa  adtrectatione'"  vestra  vel  voluntate  transgrediendae  praeceptionis  nostrae,  a 
caelestibus  misteriis  alieni",  nec°  quem  ordinaveritis  habeatur  episcopus.  Nos  namque 
nullum,  cuius  vita  reprehendi  potest,  ordinarii'  volumus  temere.  Eti  si  Honoratus 
diaconus  indignus  ostenditur^,  de  vita  moribusque  eius  qui  electus  fuerit  nobis  renun- 
tiari  volumus,  ut  quicquid  in  hac  re  agendum  est  cum  consensu  nostro  salubriter  per- 
mittamus  impleri. 

Confidimus  enim  in  omnipotentem  Dominum ,  quia  quantum  ad  intentionem 
nostram  pertinet,  numquam  quod  nostram  gravare  possif^  aninuxm,  numquam  fieri 
sinimus  quod  vestram  gravare  possit^  ecclesiam.  Sin  vero  in  qualibet  persona  ita 
omnium  voluntarius  consensus  accesserit,  ut  auctore  Deo  digna  sit,  et  non  sit  qui' 
ab  eius  ordinatione  dissentiat,  hanc  a  vobis"  in  eadem  Salonitana  ecclesia  ex  prae- 
sentis  epistolae  nostrae  concessa  licentia  volumus  consecrari.  Excepta  dumtaxat  per- 
sona  Maximi',  de  qua  ad  nos  multa  mala  perlata  sunt.  Quae  si  ab  appetitu  maioris 
ordinis  non  cessat,  restat  ut  arbitror  quatenus  subtiliter  discussa  ipso  quoque  in  quo 
est  officio  careat. 


IV,   IfS     in  liiuUi    apuil    Daliiiatias  /?*/;    iier    Dalmatiam   edd.  O.  .1/.  »)  diviiio  r  2.  1^1  e.c 

lespectui  B  1.  ^)  ex  iuilicio  B  1;  iudicis  r  2.  "1)  ita  scribo  cum  ed.  M  (quae  sequiiiir  Vatic.  JJ,   Turun. 

Rem.  Norm.);  codd.  noslri:  et  recta  mentis  inteutioue  R  1,  r  1.  2  (rasura  corr.  in  e  recta  m.  int.  B  1);  e  recta 
ni.  int.  Vatic.  B  (ed.  M);  recta  m.  int.  Corb.  Vatic.  A  et  C  (ed.  M),  ed.pr.;  a  recta  m.  int.  ed.  G.  >=)  recti- 
tmliiiis  )•  2.  f)  iustitiaeque  B  1.  8)  pruiionere   B  1  {corr.  in  preponere),  r  2.  '')  oblivisceucias 

r  2;  ex  oblibiscentes  corr.  li  1.  >)  studeatis  edd.  ^)  ex  expellere  R  1;  implere  ed.  pr.  •)  add. 

vobis  sec.  ed.  M  codd.  Norm.  et  Corb.  "')  retractione  ed.  pr.  '^)  alienis  sec.   ed.  M  Norm.  Corb.; 

alieni  sitis  edd.  G.  M.  «)  add.  eum  R  1,  r  2  (corr.  in  ille  r  2);  add.  is  edd.         P)  corr.  in  ordinare  r  1. 

>l)  quod  {jiro  et)  edd.   0.  M.  >')  erad.  possint  R  1.  ^)  om.  et  suprascr.  possit  R  1.  ')  quid  R  1. 

")  a  nobis  r  2,  ed.  pr.;  {om.  a)  nubis  r  1;  a  eanonibus  {pro  banc  a  vobis)  R  1. 

codicihiis  iionnuUis  inemerat.  Sed  Jii  ep.  IV,  16  epistoKs  mensis  Septembris  asseruerunt  dnplice  errore  diicti, 
tiim  notam  clironologicam  inter  ep.  16  et  17  additam  ad  ep.  16  irahentes,  tum  lectimiem  prai^am  Septembris 
mensis  (p)'o  Decemhri)  pi-acferentcs.  Praeterea  relationem  illam  histmcam  de  Maximo  (i.  e.  ep.  VIII,  36) 
citant,  quamvis  nostra  quidem  sententia  tempiis  epistolae.  nostrae  non  attingat.  Cf.  in  ed.  Maurinorum 
ordinis  restituti  argumenta  p.  1308  et  quae  ego  Neiics  ArcJiiv  III,  611  iisdetn  ffppositi. 

1)  Post  Natalis  episcopi  mortcm  (qui  anno  592,  Ocf.-593,  Mart.  e  vita  discessit  cf.  ep.  III,  32  iMt  .j) 
sed^   Sahnitatui   rectore  orbata  erat.      De  electicne  episcopi  cf.  ep.  III,  22.  2)  De  Honm-ati  diucoiii 

camlklatura  vidc  ep.  III,  46;  a  criminibus  sihi  obiectis  liheratus  proclamatur  in  ep.  III,  32.  3)  De 

Maximi  ordinatione  swrqjta  ct  pei-  rim  acta  ef.  ep.  IV,  20,  ea  qnac  ad  ep.  TV,  38  proferemus  et  ep.  VIII,  36 

Reg.  Greg.  I.  32 


250  UREGOKII  I.  REGISTRI 


MENSE  DECEMBRIO  INDICTIONE  XII. 

IV,   17. 

irreijorins  I.  papu  Fclici,  cpiscvpo  Siimitino,  manclaf ,  nt  Trihuni  clcrici  rcdcmptori 
solidos  duodccim,  qiiibus  eum  solvcrit,  cx  ccclcsiac  pccimiis  rcsfitnaf.  ^>03,  Dcc. 

Codd.  R  et  r:  Tndictio  XII.  eap.  17. 
Etld.  M:  Lih.  IV.  ep.  17;  G:  Lib.  III  cp.  17.  —  Iuffe.  Reij.  ms  (ii21). 

GREGORIUB  FELICI  EPISCOPO  SIPONTINO. 

Qualitcr  succurrendum  sit  redemptionibus  captivorum,  et  sanctoruni  canonura  et 
mundanarum  legum  sanctio  '  evidenter  edocuit.  Quod  cum  omnibus  notum  sit,  mirati 
sumus,  ut  fraternitas  tua  in  redemptione  Tribuni  clerici  tui'' praesentium  latoris'' nulla 
raota  misericordia  subveniret.  Quod  ergo  sponte  facere  distulisti,  nostra  saltem  facerc 
festina  adhortatione  comraonitus,  ne  si  quod  non  credimus  neglegendum  putaveris,  in- 
cipiat  tibi  necessitas  quod  voluntas  fugit  imponere.  Quia  igitur  superscriptus"^  Tribunus 
ab  hostibus  se  praedatum  ac  duodecim''  solidis"  perhibet  comparatum,  ad  quorum  se 
deflet  restitutionem  urgeri^  haec  te  oportet  diligenter  inquirere.  Et  si  ita  est,  nec 
eum  unde  pretium  in  se  datura  reddere  possit  habere  cognoveris,  superscriptos^  solidos 
de  ecclesia''  redeniptori  eius  restitue.  Nam  valde  durum  est,  si  de  ecclesia  cui  mili- 
tat  remedium  nullura  inveniat.  Omissa  itaque '  excusatione,  pretiura,  quod  in  eo  datum 
manifesta  veritate  patuerit,  sine  aliqua  mora  sicut  sumus  praefati  restitue,  quatenus 
nec  creditorera  eius  tempore  necessitatis  afflicto  subvenisse  paeniteat,  et  hic  onere 
raeroris  exutus,  raente  Hbera  officii  sui  niinisteriura  sollicite  ac  corapetenter  exhibeat. 


Mense  cet.  iia  (deceb.  ahbrev.)  R  1 ;  septb.  {})ro  decb.)  r  1.  2,  Turoit.  <S'.  Gat.  (cf.  ed.  M)  rjui  cuni  hac 
nota  ep.  IV,  16  Jiidunt.  Uodem  modo  Data  niense  Septembrio  ind.  XII  -fi*i,  ed.  pr.  Om.  hanc  notam 
edd.   G.  31. 

IV,  17     in    tihilu   sepontiiio  R*  1 ,    ed.  pr.  ")  erad.   ut  ridetnr  clericitni  et  su/irascr.   latori  Ji  I. 

^)  praes.  latoris  om.  ed.  pr.  <=)  notam  ss  adhibent  rl.2;    ex  ea  ortum  est  suis  Sl;    om.   suprascriptus 

ed.  pr.;    supradictus    edd.  G.  j\[.  <•)  ila  11  1,  ed.  M;    a  CXII  r  1.  2;    ac    centum    duodecim   edd.  pr.   G. 

c)  add.  se  edd.  G.  M.  f)  urgueri  R  1.  B)  superS   abbrev.  R  1,  ss  r  1.  2;    supradictos  edd.  G.  M; 

septem  ed.  pr.  '')  ex  ecclesiis  R  1.  ')  ergo  in  ras.  R  1. 

idii  luirriitiir:  Lev:itniii  es.se  Maximuni  jn-aesumptorem  contra  votuni  donini  papae  Gregorii  a  niiliti- 
Ijus  per  indictionem  undecimam.  Conrenit  Imec  tetnjjwis  nota  cum  ep.  nustra  et  cp.  III,  46.  Num  si  in 
hac  (III,  46)  indictimie  XI,  mense  lulio  scripia  Maximi  nondum  fit  memaria,  praesumtio  eius  quin  cdi- 
qmt  mensibus  epistolaiii  nostram  praecesserit,  nil  impedit.  Accedit  htic,  quod  nescio  quibus  argumentis  fultus, 
lohannes  diaconus  l.  l.  Maximum  factione  Malchi  episcopi  sedem  episcopdlem  invasisse  dicit.  Quare  et  in 
epp.  III,  22.  46  ubi  de  Malcho  ah  hac  cansa  remoremlo  (igiiiir,  de  electione  Maxinii  non  sustentanda 
papain  lociitnin  csse  suspicamur. 

IV,  17  Per  TrHmnum  clericum  Sipontinum  delata.  —  Cf.  de  Felice  episcopo  epp.  I,  51.  III,  40.  41.  42. 
1)  Oitant  Maurini  de  muiulanis  legibus  Cod.  de  sacrosatwtis  Eccles.  c.  21  'Sancimus'  et  lustiniani  Novell. 
12U  c.  i).  10;  de  canoiiihiis  Aurel.  I  can.  5.  Rcin.  can.  22.     Cf.  dc  captirorum.  redemptioHe  ep.  VII,  13. 


INDICTIO  XII.  DEC.  (IV.  17).     MED.  ANNO  (\V.  17a).  251 


IV,    17a. 

Gregorius  I.  papa  Secundino,  episcojM  Tauromenitano ,  homiliarum  in  rvangclia 
lihros  clitos  transmittit ,  (juarum  nt  inemendatas  iuxta  eas  corrigat,  quas  pcr  jn^acsentcm 
mittit  portitorem,  petit.  i^9S,  med. 

Opp.  S.  Gi-egm-ii  pp.  ed.  M:  Tom.  I,  1434;  ed.  G :  Tom.  I,  1.345.  —  laffe  Reg.  ri89. 

INCIPIT  EPISTOLA  SANCTI  GREGORII  PAPAE  AD  SECUNDINUM 
EPISCOPUM  TAUROMINITANUM. 

Keverentissimo  et  sanctissimo  fratri  SECUNDINO  coepiscopo  GREGORIUS 
servus  servorum  Dei. 

Inter  sacra  missarum  sollemnia  ex  his,  quae  diebus  certis  in  hac  ecclesia  legi 
ex  more  solent,  sancti  evangelii  quadraginta  lectiones  exposui.  Et  quarundam  quidem 
dictata  expositio  adsistente  plebe  est  per  notarium  recitata;  quarundam  vero  explana- 
tionem  coram  populo  ipse  locutus  sum '  atque  ita  ut  loquebar  excepta  est  ^.  Sed 
quidam  fratres,  sacri  verbi  studio  ferventes,  antequam  ad  propositum  modum  ea  quae 
dixeram  subtili  emendatione  perducerem  transtulerunt.  Quos  recte  ego  quasi  quibus- 
dam  familicis  similes  dixerim,  qui  prius  escas  edere  appetunt,  quam  cibi  plenius  ex- 
coquantur.  Hoc  vero  ubi  scriptum  est:  'Ductus  est  lesus  ab  spiritu  in  deserto  ut  Mattii.  4,  i. 
temptaretur  a  diabolo'  prius  quidem  quasi  sub  quadam  ambiguitate  exposui.  Sed 
eandem  dubitationem  postmodum  certa  notatione''  correxi.  Easdem  quoque  homelias 
eo  quo  dictae  sunt  ordine  in  duobus  codicibus  ^  ponere  curavi,  ut  et  priores  viginti, 
quae  dictatae''  sunt,  et  posteriores  totidem,  quae  sub  oculis  dictae,  in  singulis  essent 
distinctae  corporibus.  Quod  vero  quaedam  antepositae,  quae  in  evangelio  post  legun- 
tur,  quaedam  vero  postpositae,  quae  ante  per  evangelistam  scriptae  sunt,  inveniuntur, 
nequaquam  movere  tuam  fraternitatem  debet.  Quia  sicut  a  me  diversis  temporibus 
dictae  sunt,  ita  quoque   sunt  ab    exceptoribus'  in   codicibus   adfixae. 

JV,  ITa  Conhili  ctim  cod.  Parisino  lat.  12,  255  (eodem  Corheiensi  et  S.  Germani  a  Pratis  n.  280,  alio 
numero  166)  membr.  in  qu.  saec.  IX.  (ubi  fol.  194a  in  margine  notae  Tironianae ,  fol.  lOOb  inter  columnas 
litterae  nominis  gerolus  legrmttir).  Adhibuerunt  eundem  codicem  iam  Maurini.  In  fol.  1  epistolam  nostram 
Utteris  uncialibus  scripsit  librarius.  »)   enodatioiie  test.  M.  codd.  Gemetic.  et  2  Carnut         ^)  dictae  cod.  Par. 

IV,  17(1  Eo  quo  dixit  ordine  Gregoriiis  homilias  digessit.  Itaque  ultima  hom.  n.  XL  tempus  totius 
Uh'i  indicat.  In  hom.  XXXVIII  autem  de  pestilentiae  clade,  guae  'ante  biennium'  contigerit,  dicitur; 
ifjitur  lumi.  XXXVIII  anno  592  attribuenda  est.  De  die  huius  liomiliae  amhigitur ,  ii,trnm  natalis 
S.  Clementis  (23.  Nov.)  an  dominica  XX.  post  Pentecosten  fuerit.  Sed  utut  res  se  habet,  Iwmilia  XL 
doniinica  II.  post  Pentecosten  dicta  ad  annum  593,  Mai.  31  hac  ratiocinatione  perlinet.  Huic  iudicio  con- 
renit  qiio  Dialogos  Gregmius  composuerit:  annus  593,  fin.  Homiliarum  autem  iam  saepe  in  dialogis  men- 
fionem  facit.  (Cf.  Notas  Maurhwi-um  in  Hom.)  Aliter,  scil.  homilias  anno  592  confectas  esse  opinati  sunt 
Baronius  Arm.  eccl.  ad  ann.  592  n.  30.  34,  Cod.  dipl.  Siciliae  p.  143,  Lau  Crregor  I  j).  314.  —  De  Secun- 
dino  cf.  ep.  I,  71.   III,  56  cet.  1)  Liber  II.  homiliarum  (Hom.  XXI)  incijnt  his  verhis:   Multis  vobi.s 

lectiouibus,  fi-atres  carissimi,  per  dictatum  loqui  con.suevi.  Sed  quia  lascescente  stomacho  ea  quae 
dictavero  legere  ipse  non  possum  quosdam  vestrum  minus  libenter  audientes  intueor.  Unde  nunc 
a  memet  ipso  exigere  contra  morem  volo  ut  inter  sacra  missarum  sollemnia  lectionem  sancti  evangelii 
non  dictando,  sed  colloquendo  edisserem  cet.  Et  initio  Imniliae  sequentis:  Fractus  longa  molestia  sto- 
machus  diu  me  .  . .  loqui  prohibuit  cet.  Cf.  lohannem  diaconum  in  Vifa  Gregwii  I  Lib.  II,  18.  IV,  74. 
2)  Post  ergo  Seeunditu)  Dei  sen'o  incluso  Gregorius  ep.  IX,  147  soripsit:  'Transmisi  autem  duos  homiliarum 
codices  quas  dixi  in  ecclesia,  dum  adhuc  loqui  praevalerem'.  .3)  Cf.  loliannem  diacommi  Vit.  S.  Gregorii 
Lih.  II.  c.  11:  'Aemilium  quoque  notarium  (consiliarium  familiaremque  sibi  delpgit  papai,  qui  quadra- 
ginta    liomilias  evangelii   cum    sociis   suis    excepit'. 

32* 


252  GREGORII  I.  REGISTRI 

Tua  itaque  fraternitas  sacris  semper  lectionibus  intenta  si  praedictum  locum  evan- 
gelii  evenit  sub  dubietate  prolatum,  vel  easdem  homelias  repperit  ita  ut  praedixi  non 
esse  dispositas,  lias  inemendatas  remansisse  cognoscat  et  iuxta  eas ,  quas  per  prae- 
sentem  portitorem  mittere  studui,  corrigat,  nulloque  modo  illas  sine  emendatione 
remanere  permittat.  Editae  autem  in  scrinio*  sanctae  ecclesiae  nostrae  retinentur,  ut 
si  qui  forte  a  tua  fraternitate  longe  sunt,  liic  inveniant  unde  in  his,  quae  emendatae 
sunt,  certiores  fiant. 


MENSE  lANUARIO  INDICTIONE  XII. 

MENSE  FEBRUARIO  INDICTIONE  XII. 

MENSE  MARTIO  INDICTIONE  XII. 

IV,  18. 

Gregorius  I.  papa    ecchsiam    S.   Pancratii  (Romanam),   culemptam  j)resbi/teris  dat 
fratribtis  monasterii  cmn  eadem  ecclesia  cohacrentis;   quibns  Maurum  abhafcm  praeponit. 
Codd.  R  et  r:  Indidio  XII.  cap.  IS.  594,  lan.  Fcbr.  Mart. 

Edd.  M:  Lib.  IV.  ep.  IS ;  G:  Lib.  III.  ep.  IS.  —  laffe  Beg.  1290  (m). 

GREGORIIIS  MAURO  ABBATI  A  SANCTO  PANCRATIO. 

Ecclesiarum  cura,  quae  sacerdotalibus  officiis  evidenter  infixa  est,  ita  nos  cogit 
esse  sollicitos,  ut  nuUa  in  eis  culpa  neglectus  appareat.  Quoniam  vero  ecclesiam* 
sancti  Pancratii ,  quae  erat  comissa  presbiteris,  frequenter  neglectum  habuisse  cog- 
novimus,  ita  ut  venientes''  Dominicorum<^  die  populi  missarum  sollemnia  celebraturi'' 
non  invento  presbytero  murmurantes  rodirent,  hoc  matura  deliberatione  nostro  sedit 
arbitrio,  ut  eis  remotis  monachorum  congregationom  in  monasterio"  eidem  ecclesiae 
coherenti  constituere  cum  Christi'  gratia  deberemusK.  Quatenus  abbas,  qui  illic  praeesset'', 

Mense  cet.  ita  r  1.  2  ad  Jinem  j^raecedentis  ep.  B  1  in  principio  sequentis.  Sed  scribit  li  1  in  ras.  meii 
Febr.  et  pro  mart.  false  mad.  leyit.  Add.  solummodo  Data  mense  ianuario  ind.  XII.  ep.  IV,  17  R*  1  el  ed. 
jiT.;  add.  raense  ianuario  ind.  XII.  edd.  6.  M  (quarum  M  citat  2>ro  hac  lectione  ad  calcem  epp.  IV,  17  et 
IV,  18  Colb.  vet.). 

IV,  IS  in  titulo  ita  r  1.  2 ,  R  1;  de  (sancto  P.)  R*l.  Consentit  nobiscum  ed.  G,  quae  notat  rerba  a 
saucto  Paucratio  deesse  in  quibusdam  codd.     Om.  a  s.  Paucratio  edd.  pr.  31.  ")  ita  R  1,  ed.  G;  ecclesiao 

r  1.  2;  ed.pr.;  ecclesia  ed.  M.  b)  veniente  R  1.  <^)  ita  eodd.  nostri  el  ed.pr.;  douiinico  edd.  G.  M. 

<l)  audituris  ed.  G.  ")  moTi  ahbrew  (ut  solet  pro  monasterio)  sed  add.   in  ras.    te  R  1;   monte  Valic.  B 

(ed.  M).  f)  Dei  cdd.  G.  M.  S)  deliberamus  in  manj.  al.  deberemus  ed.  G.  '')  preest  ct  R  1. 

4)  Cf.  ep.  lU,  49  not.  6  (p.  206,  32). 

IV,  IS  De  tempoiis  notis  et  guomodo  interp)-et.iiri  opnrteat  memes  i7/os  ciuimlatim  coiuiei^toii  cf.  quae 
dissend  in  GretioistMdien:  Neues  Arcliiv  III,  671.  22.  Ad  mensem  MaHium  igitur  cpistolam  IV,  18  rero- 
camus.  —  In  hasiliea  sancti  Paneratii  mci/rtyris  hamiliam  XXVII  in  Kraiujelia  hahuit  Gi-efioiius.  Condita 
fiiit  a.nm  cc.  500  a  Symmacho  papa  (Liher  Pontif.  c.  79  in  Vita  Symmachi  cd.  Miffne  128,  454)  extra 
mxwos  sed  haud  jjrocul  (miUiario  secundo)  in  monte  laniculo,  ria  Aureliana.  Itjitur  porta  Aureliana  aut 
lanieulensis  iam  a  Procopio  'pmia  sancti  Pancratii'  nuncupatur.  Eonwius  I.  (ann.  638)  papa  eandem 
ecelesiam  restaurarit  (i-ide  Libr.  Pontif.).  In  vita  Leonis  III  (Lib.  piont.  cap.  406  ed.  Migne  p.  1234) 
'monasterium  sancti  Victorii  guod  ponitw  ad  sanctum  Panci-atium'  memoratur.  Cf.  Mahillon  Mus.  Ilal. 
p.  73,  Gregororius  Gesch.  d.  Stadt  Bmn  I,  304.  II,  129,  et  quem  Gi-egm-nrius  laudat  Panlinum  Carinelitam 
I)e  Risdica  S.  rancratii  disquisitio  Romae  1S03. 


INDICTIO  XII.     lAN.  FEBR.  MART.  (IV,  18.  19).  253 

curam  et  sollicitudinem  antefatae  ecclesiae  habere  modis  omnibus  debuisset.  In  quo 
etiam  monasterio'  te  Maurum  abbatem  praevidimus  praeponendum.  Statuentes,  ut 
terras  praefatae  ecclesiae,  vel  quicquid  illic''  intraverit,  seu  de  reditibus  eius  accesserit, 
antedicto  monasterio  tuo  debeat  applicari,  atque  illic  sine  diminutione  aliqua  pertinere. 
Ita  sane,  ut  quaecumque  in  superscripta'  ecclesia  fienda  reparandaque  sunt,  per  te 
sine  dubio  roparentur.  Sed  ne  remotis  presbyteris,  quibus  ecclesia  ipsa  fuerat 
ante  commissa,  vacare  mysteriis"'  videatur,  idcirco  huius  tibi  auctoritatis  tenore 
praecipimus,  ut  peregrinum  illic  non  desinas  adhibere  presbyterum,  qui  sacra  missarum 
possit  sollemnia  celebrare.  Quem  tamen  et  in  monasterio  tuo  habitare,  et  inde"  vitae 
subsidia  habere  necesse  est.  Sed  et  hoc  prae  omnibus  curae  tuae  sit,  ut  ibidem  ad 
sacratissimum  corpus  beati  Pancratii '  cotidie  opus  Dei  proculdubio  peragatur.  Haec 
igitur,  quae  tibi  huius  praecepti  fienda°  serie  deputanius,  non  solum  te  perficere,  vcrum 
etiam  et  ab  his,  qui  in  officio  locoque  tuo  successerint,  sic  in  perpetuuni  servari  volu- 
mus  et  inpleri,  ut  nullus  deinceps  in  supradicta  ecclesia  possit  inveniri  neglectus. 


IV.  19. 

Gregorius  I.  ixipa  Leoni  acolytlio  ecclesiam  sancfae  Agatluic  in  Suhnra  a  pravitatc 
haeretica  ad  catholicam  fideni  reductam  commendat.  594,  lan.  Fchr.  Mnrt. 

Codd.  R  H  r:  Indidio  XII.  cap.  19. 
Edd.  M:  Lib.  IV.  cp.  19;  G:  Lib.  III  cp).  19.  —  laffe  Raj.  1291  (926). 

GREGORIUS  LEONI  ACOLITHO. 
JiOcorum  venerabilium  cura  nos  ammonet  de  eorum  utilitate  per  omnia  cogitare. 
Quia   ergo    ecclesia   sanctac   Agathae  sita  in    Subora'",  quae  spelunca   fuit   aliquando 

')  mon  i?  /.  ^)  illue  Jt  1 ,  edd.  O.  31.  ')  ss  )•  1.  2;  ssa  H  1 ;  ipsa  cd.  i^r.;    ipsa  suprascripto 

edd.  G.  M.  '")  ita  r  1.  2,  R  1  (li  1  corr.  iii  niynisteriis)  ed.  pr.,  et  sec.  ed.  M  Vatic.  A  et  alii;  ministeriis 

edd.  O.  M  ( G  notans  iii  marg. :  al.  mysteriis).  ")  exinde  S  1,  edd.  jn:  6.  ")  facienda  edd.  G.  M. 

IV,  19     in  titulo   acolotho  r  1.  2  (corr.  in  acolitho  r  2);  acolito  li*  1,  ed.  pr.  ^)  ita  r  1;  e:c  sitani 

in  subora  corr.,  sita  in  subura  r  2;  sub(u  in  »-as.)ra  J!  1:  .^uljura  f(i!(/.  M.  pr.;  .Suburra  ed.  O  (ride  .Siiljora 
et  Sobora  ajmd  Maimni  I  papiri  pp.  143.   70). 

1)  Ilistcyriam  reliqniarum  S.  Pancratii  narrat  PauJinus  in  npcre  citato.     Cf.  Grcfjororius  II,  129. 

IV,  19  De  tempore  epistolae  huic  adscribendo  cf.  ep.  IV,  18.  —  iJc  eadem  re  Crrec/cniiis  ipsc  in 
Dicdogis  III.  c.  30  liaec  narrat:  'neque  sileam  quod  ad  eiusdem  Arianae  liaereseos  damnationem  in  hac 
quoque  urlie  ante  hiennium  pietas  superna  monstravit  .  .  .  Arianorum  ecclesia  in  refjione  huius  lubis, 
quae  Subura  dieitur,  cum  clausa  usque  ante  biennium  remansisset  placuit,  ut  in  flde  catholiea  intro- 
ductis  illic  beati  Sebastiani  et  sanctae  Agathae  martyrum  reliquiis  dedicari  debuisset'.  Quac  rerha, 
cmn  dialogos  Ch-egorins  anno  593  fin.  conseripserit,  aperte  indicant,  ecclesiam  illam  inm  anno  591  aiit  592 
catliolicae  fidei  restitutam  es.ie.  Alias  Gregorium  ecelesiam  sanctae  Agatliae  in  Sulmra,  catholici.s  rcddidissc 
et  Vita  Gregmri  I.  in  lAlnv  pontificaJi  refeii:  'Dedioavit  ecclesiam  Gothorum  quae  est  in  Suburra  in 
nomine  boatae  Agathae  martyris"  (cf  quae  Baldini  in  ed.  Migninna  p.  647  ad  hunc  locicm  affert),  et 
lohannes  diac.  (Vita  Gregm-ii  I  Lib.  II  c.  31)  iisdem  fere  dialofjorum  Gregorii  verhis.  lohannes  auiem  ipse 
domum  in  Subura  positam  Imlmit,  ut  dicit  Lib.  III  e.  58.  1)  Basilicam  sanctae  Agathae  in  Suhira 

Suerorum  dux  Ricimer  anno  cc.  472  aut  corididit  aiit  rcsfaurant.  (Baronius  Ann.  Eccl.  ad  ann.  472.) 
Agatluitn  autem  Siculam  i.  e.  Cataniensem  fui.tse  e/  ex  eo  Gregmium  hanc  sanetam  praesertim  coluisse, 
Gregmviius  II,  78  obserrat.  Cf  ep.  I,  52  de  relicpiiis  sanctae  AgatJiae.  —  Siihura  iimnen  est  recfionis  urbis 
Rmnae,  quam  fastigia  collis  Palatini  et  Esquilliae  complectuntur  (Imxlan  Tojjographie  der  Stadt  Rmn  I,  185). 


254  GREGORII  I.  REGISTRI 

pravitatis  hercticae^  ad  catholicae  fidei  culturam  Deo  propitiante  reducta  est^:  ideoque'* 
huius  auctoritatis  tenore  commonitus  pensiones  omnium  domorum  in  hac  urbe  consti- 
tutarum,  quas  praedicta  ecclesia'^  temporibus  habuisse  Gothorum  constiterit,  annis 
singulis  congregare  non  desinas,  et  quantum  in  sarta  tecta'',  vel  luminaribus  *,  aliaque" 
reparatione  eiusdem  ecclesiae  necessarium  fuerit,  erogare  modis  omnibus  studebis.  Quic- 
quid  vero  exuborare  ^  potuerit,  fideliter  rationibus  te  ecclesiasticis   inferre  praecipimus. 


MENSE  APRILI  INDICTIONE  XII. 

lY,  20. 

Gregorius  I.  papa  Maximo,  praesumtori  SaJonituno,  ordinatorihusqite  cius,  doncc 
eiini  vera  imperatoris  iussione  ordinatum  cognoverit,  saeris  intcrdicit.  594,  Apr. 

Codd.  R  et  r:  Imlictio  XII.  cap.  20. 
Edd.  M:  Lih.  IV.  ep.  20;  G :  Lih.  IIL  ep.  20.  —  laffe  Befl.   1292  (927). 

GREGORIUS  MAXIMO  PRAESUMPTORI  IN  SALONA. 
Licet  cetera  cuilispiam  talia  vitae  sint  merita ,  ut  nihil  sit,  quod  ex  sacerdotali- 
bus  valeat  ordinationibus  obviare,  tamen  solius  nefas  ambitus  severissima  canonum 
districtione  daninatur.  Cognovimus  itaque  quod*  vel  subrepta  vel  simulata  piissi- 
morum  principum '  iussione  dum  vita  dignus  non  fueris,  te  ad''  sacerdotii  ordinem 
cunctis  venerabilem  *=  prorupisse"*.  Quod  nos  ideo  sine  ulla  hesitatione  credidimus'', 
quia  vitam  aetatemque  tuam  non  habemus  incognitam,  ae  deinde ,  quia  serenissimi 
domini  imperatoris  ^  animum  non  ignoramus,  quod  se  in  causis  saeerdotalibus 
miscere  non  soleat,  ne  nostris  in  aliquo'  peccatis  gravetur.  Additur  inauditum 
nefas,    quod    post    interdictioneni    quoque    nostram,    quae    sub   excommunicatione   tua 

'>)  ideo  edd.  '^)  ijraedictara  ecclesiam  edd.  '■)  sartis  tectis  edd.  G.  31;  ad  sarta  tecta  ed.  pr. 

*)  aliqua  cui  suprasc/-.  vel  11  1.  '}  ex  extuverare  r  2. 

Mense  cet.  codd.  nostri  et  sec.  ed.  M  Norm.  Turon.  S.  Gat.  Colb.  et  alii.  Concordant  edd.  G.  M.  Dat<a 
mense  Aprili  iud.  XII.  B*  1  et  ed.  pr.     Abbr.  April.  r  1.  2;  apli  li  1.     Cf.  Apreli  sapra  p.  184. 

IV,  20     um.  in  titidu  in  Salona  ed.  pr.  »)  ita  codd.  nostri;  om.  quod  ed.  3[.  *>)  om.  ad  ed.  G. 

<=)  ex  benerabilem   It  1.  ^)  praeripuisse  edd.  pir.  G.  <')  credimus  B  1,  ed.  pr.  f)  aliquod  r  1.  2. 

Pertinebal.  pi-imHm  ad  regionem  qtimiam  (idem  II,  319).  Et  regioni  quariae  attrihuit  eam  documentum 
saee.  VI  aut  VII  (tabellio  habens  stationem  in  porticum  de  Subora  regione  quarta'  ap.  Marini  Ipapiri 
n.  92,  p.  143.  303).  Post  regioni  septinme  adscripta  est.  Nam  sic  huUa  lohannis  XIX.  papae  anni  1025 
('Rome  regione  VII.  in  loco  qui  vocatur  Proba  iuxta  monasterium  S.  Agathae  super  Sobora'.  Marini 
ibid.  p.  70,  laffe  Beg.  4067  [3094]).  Cf.  Ch-egorovius  III,  543.  544.  Sed  negat  Montfamxm  (Diarium  ItaUcum 
c.  9  p.  131  seq.),  ut  Maurini  adnoiant,  Iwdiernam  S.  Agathae  ecclesiam  im,  antiqua  Subura  siiam  ftsse  doeeique 
unde  haec  ecclesia  dicta  in  Subura.  —  Occurrit  autetn  saepius  luiec  ecclcsia  in  Libro  pmntificaU,  in  Vitis 
Lemiis  III.  et  G-regoi-ii  IV.  (Migne  pp.  1227.  1234.  1287). 

2)  Cf.  Lihrum  diurnum  form.  24  (Bosiere  p.  50):  'basilicam  quam  dudum  asseris  Arrianae  liaeresis 
speluncam  fuisse'.  Haereiicam  prariiatem  ipse  G<regorius  in  Dialogorum  loco  laudato  expUcut.  Cf.  ei 
ep.  III,  19  iM  in  nota  2  (p.  177,  30)  fusius  de  restiiutione  ecclesiarum  Arianorum  diss&ruimus.  3)  i.  e. 
iinno  591  aut  592  ut  supra  in  nota  1  ex  Dialogis  demonsiraiimus.  4)  De  'saiiis  tectis'  cf.  in  ep.  II,  9: 
quae  offeruntur  rel  reUnquuntur  'sariis  iectis  et  lumina/ribus'.  Vide  etiam  not.  2  ad  ep.  IV,  II  et  Librum 
dinrnum  form.  n.  LXXLV  (Boziere  p.  150):  'Sarta  tecta  vero  per  omnes  ecclesias  meas  sub  omni  dili- 
gentia  me  profiteor  prout  expensas  habuero  esse  facturum'. 

IV,  20     Cf  de  Ma.cimo,  quae  ad  epp.  IV,  K.  S.s'  dicta  snnt.  1)  Cf  ep.  III,  IS.;  nol.  I. 


raOICTIO  XII.  lAN.  FEBR..  M.\RT.  (IV,  Ul).     \PR.  (IV,  'JO).     MAI.  (IV,  21).  255 

ordinantiunique  ^  te  facta  est,  caesis^  presbyteris,  diaconibus,  ceteroque''  clero,  nianu 
militari^  diceris  ad  niedium  deductus.  Quam  rem'  nos  consecrationem  dicere  nullo 
modo  possumus,  quia  ab  excommunicatis  est  hominibiis  celebrata.  Quia  igitur  sine 
ullius  exempli  forma  violasti  talem  tantamque  sacerdotii  dignitatem,  praecipimus,  ut 
usque  dum  dominicis  vel  responsalis  nostri''*  cognoverimus'  apicibus,  quod  non 
resumpticia™,  sed  vera  fueris  iussione  ordinatus,  nullatenus  tu  ordinatoresque  tui  ad- 
trectare  quicquam  praesumatis  sacerdotalis  officii,  neque"  usque  ad  rescriptum  nostrum 
ad  cultum  vos  sacri  altaris  accedere.  Quod  si  contra  haec  agere  praesumpseritis 
anathema  vobis  sit  a  Deo  et  a  beato  Petro  apostolorum  principe ,  ut  contemphitione 
iudicii  vestri  ceteris  quoque"  catholicis  ecclesiis  ultionis  vestrae  praebeaturP  exemplum. 


MENSE  MADIO  INDICTIONE  XII. 

IV,  21. 

Gre(jork<s  1.  papa  Venanfio,  episcopo  Lunensi,  dc  ludueonun  maneipiis  Chnsfianis 
praecipit.  59i,  Ilai. 

Cochl.  E  et  r:  huliciio  XII.  voji.  21. 
Edd.  M:  Lih.  IV.  ep.  21;  G:  Lib.  III  cp.   21.  —   Inffi  Eefi.  12'J3  (<.>2S). 

GREGORIUS  VENANTIO  EPISCOPO  LUNENSI. 
Multorum  ad  nos  relatione  pervenit,  a  ludaeis  in  Lunensi  civitate  degentibus  in 
servitium  Christiana  detineri"  mancipia '.  Quae  res  nobis  tanto  visa  est  asperior, 
quanto  eam  fraternitatis  tuae  patientia  operabatur''.  Oportebat  quippo  te  respectu 
loci  tui'^  atque  christianae  religionis  intuitu  nullam  relinquere  occasionem'',  ut  super- 
stitioni  ludaicae  simplices  animae^,  non  tam  suasionibus,    quam  potestatis   iurc,    quo- 

e)  ceseris  B  1.  •»)  ceterosque  r  2.  ')   qua  re  ii  1.  •')  nostris  li  1.  ')  eogiRpveris 

ed.  G;  cognoverim  ed.  M.  ™)  resumticia  corr.  in  presuraticia  li  1;  resupticia  r  2;  surrepta,   ed.  pr.;  sur- 

repticia  edd.  G.  M.  °)  nec  r  1.  2.  ")  ceterisque  iJ  1.  v)  ex  preveatur  iJ  1. 

Mense  cet.  ad  calcem  ep.  IV,  20  r  1.  2.  edd.  Data  mense  cet.  Ii*l,  ed.  pr.:  maio  r  1.  2,  H*l  raai  R  1; 
de  forma  Madio  cf.  supra  p.  61.  192. 

IV,  21      in  titulo  Lunensi  ex  Lunensis  U  1.  -^)  detinere  r  1.  2.  ^)  ita  B  1,  sed  non  reticendum 

est  (fraternita)tis  et  (tu)e  in  ras.  esse  scripla;  ea  fraternitatis  tuae  p.  operabatur  ed.  G  (cf.  in  ed.  0  Corrigenda 
p.  1615  quae  neglexit  in  nota  h  ed.  M) ;  a  fraternitatis  tuae  p.  operabatur  Vatic.  A  sec.  ed.  M;  a  fraternitate  tua 
p.  operabatur  r  2,  ed.  pr.,  (suprascr.  vel  operiosior  r  2) ;  a  fratei-nitate  tua  p.  operosior  r  1,  ed.  M,  quae  eitat  pro 
hac  lectione  Norm.  Corb.  Eem.    Turon.  lieg.  Vatic.  '^)  loci  tui  —  nuUi  in  j-o.s.  B  1.  '')  nuUa  rel.  oc- 

casione  B  1.  «)  animas  B  1. 

2)  Cf.  ep.  IV,  16.  (hxlinarerunt  eum  episcopi  excomimmicati  pretio  corrnpti  ut  lotuinncs  diaeotms 
refert.     Cf.  VIII,  36  et  lolumnem  diaconim  in  Vita  Gregmii  I.  Lih.  Tf^.  c.  !'.  10.  3)  Cf.  VIII,  36  et 

lohannem  diaconnm  loco  kiudato.  4)  i.  e.  Sari^iiani;  cf.  epp.  III,  .jl.  :'>2.  64.  6.j. 

IV,  21  Venantio,  episcopo  Limensi,  plures  misit  papa  epistolas,  poslremam  ep.  IX,  143  i.  e.  anno 
o'J9,  Mai.  Venantium  paidlo  ante  epistofam  nostram  Bomae  fiiisse  ex  Bialogis  III,  9  et  IV,  53  eonstat. 
Nam  cum  pai^a  Dialogos  scriberet  (i.  e.  anno  593,  fin.)  Venantium  'in  praesenti  adesse'  dicit.  Igitur  eai 
epistola  nostra  prima  eidem  directa  conicimus  tunc  eum,  ut  a  papa  confirmaretur  Bomam  petiiisse.  Neque 
ex  urhe  iam  discesserat,  sed  in  loco  ei  praeceptum  nostrum  datum  esse  ex  ep.  IV,  22  elucet,  in  qua  Venan- 
tius  'praesentium  lator'  nominatur.  —  Ltma  Etruriae  whs,  haud  procul  ah  ostio  Macrae  fluminis.  Aut 
Lunegiano  aut  Sarzana  Iwdierna  oppida  in  loco  eius  constructa  esse  putantur.  1)  Cf.  Cod.  lustmiani 

I,  9.  10  (ep.  II,  6   not.  3.    III,  37  not.  3). 


25R  GREGOEII  I.  REGISTRI 

Jammodo  (lcscivirent.  Quamobrem  hortamur  fraternitatem  tuam,  ut  secundum  piissi- 
niarum  logum  tramitcm ,  nulli"  ludaco  liceat  Christianum  mancipium  in  suo  retincro 
dominio '^.  Sed  si^  qui  penes  eos  inveniuntur,  libertas  eis  tuitionis  auxilio  ex  legum 
sanctione  servetur.  Hi*^  vero  qui  in  possessionibus  eorum  sunt,  licet  et»  ipsi  ex  legum 
districtione  sint  liberi,  tamen  quia  colendis  terris  eorum  diutius  adheserunt,  utpote 
conditionem''  loci  dcbentes',  ad  colenda  quae  consueverant'  rura  permaneant,  pensiones 
praedictis  viris  praebeant,  cuncta  quae  de  colonis  vel  originariis  *  iura  praecipiunt 
peragant.  Nihil  eis  extra  haec''  oneris  amplius  indicatur.  Quod  si  quisquam  de  his 
vel  ad  alium  migrare  locum,  vel  in  obsequium  suum  retinere  voluerit,  ipse  sibi  reputet, 
qui  ius  colonarium  temeritatc  sua,  ius  vero'  dominii  sibi'"  iuris  severitate  damnavit". 
In  his  ergo  omnibus  ita  tc  volumus  sollerter  inpendi ,  ut  nec  direpti"  gregis  pastor 
reus  existas,  nec  apud  nos  minor  aemulatio  fraternitatem  tuam  reprehensibilem  reddat. 


IV,  22. 

Grajoriuii  I.  paita  Coiisfanfio,  episcopo  Mediohincnsi,  Venanfium  cpiscopum  Luncnsem 
in  cleri  disciplina  reformiinda  commendat.  594,  Mai. 

Codd.  R  et  r:  Indktio  XII.  ecq}.  22. 
Edd.  M:  Lib.  IV.  ep.  22;  G:  Lib.  III  ep.  22.  —  laffe  Ra/.  1294  (92i>). 

GREGURIUS  CONSTANTIO  EPISCOPO  MEDIOLANENSI. 

(Juorunditm  dc  Lunensium*'  venientium  partibus  ad  nos  rchitionc  pervenit, 
religionem''  locorum  ipsorum  ita  ab  ecclesiasticae  disciplinac  tramite  deviasse'^^,  ut 
nullatenus  in  suis  moribus,  actionibusquc  canonicae''  dispositionis  statuta  respiciant. 
Quae  quia  erant  et"  examinanda  subtilius  et  severius  ulciscenda,  praesentium  latoreni, 
Venantium  fratrem  et  coepiscopum  nostrum,  ut  instanter  emendarentur'  ammonui '^. 
Sed  pro  magnitudinc  inquietudinis  cxcedentiums  personarum,  solum  se  non  iudicavif' 
in  huiusmodi  inquisitione  sufficere.  Ideoque  postulavit  a  nobis,  ut  in  eodem'  exami- 
nando  negotio  fraternitatis  tuae  ei  adiceretur  atquc  auctoritatis  auxilium.  Quamquam 
igitur  fraterna  dilcctio  hoc  a  tc  ct  sino  nostris  scriptis  dobeat''  exigere,   tamen  prae- 

f)  liil   II  1 :  illi  cd.  pr.  B)  e  curr.  e.c  ex   R  1.  •''l  cuiitlitioiie  ;■  1,  ed.  pr..  et  sec.  ed.  M  Vatic.  A 

cl.  Ixeij.  i)  cx  coiisueberaiit  R  1.  ■<)  quod  edd.  G.  JI.  ')  add.  iuris  ed.  G.         >")  ipse  se  sec.  ed.  M 

Vatic.  B;  sub  Vatic.  1)  et  ed.  G  in  mari/iue;  sui  edd.  pr.  G.  ")  damuabit  B  1,   Vatic.  11.  ")  ilerepti 

)•  2;  de  ereptioue  ed.  pr. 

IV,  22     in  tltulo  Mediulaueusi  ex  Xlediolaueusis  B  1.  ^)  ita  cudd.  iwstri,  edd.  pr.  G  et  sec.  ed.  M 

Reij.  Sed  in  vmnibus  Norm.  Turoii.  Bem.  Teller.  Vatic.  D  invenit  cd.  M  Laudeusium ;  (juod  recepit. 
'J)  religiosos    edd.  pr.   G.  <^)  ex  debiasse  B  1.  '')  cauouica  B  1,  r  1;    canonicae    ex    cauouica  r  2. 

cauonicae  edd.  o)  om.  et  B  1,  ed.  pr.  f)  emeudaretur  codd.  et  ed.  pr.  B)  excideutium  B  1,  r  2. 

'')  e.r  iudicabat  U  1.  ')  eadem  B  1.  ^)  deljebat  r  1.  2.  ed.  pr. 

2)  De  comlitione  servorum  et  coloiiornm  et  qnac  relatioim  inter  eos  intercedant  cf.  Sarit/ny  VoloHut 
p.  283  (Vermischte  Schriften  II,  13).  ,y  i.  e.  (jlebac  adsmpti.     Cf,   ep,  II,  29  not,  2.  4)  Cf.  Cod. 

lustiniani  Lih.  XI  c.  4S,  11,  Oriyinarii  dicebantur,  qui  ex  adscriptitiis  colonis  in  ipso  solo  erant  nati, 
nec  sine  terra  in  qua  nati  erant,  nec  sine  gfeha  remli  pote>'ant.     Thiel  Epistolae   Rom,  Pont,    Gmminae 

1,  :iS9  in  nofa, 

IV,  22     Transluta  Genuam  per  Vetiantiiim  cpiscojiiim  Lunctiscm,    —    De  Constantio  cf.  epp.  IV,  1. 

2.  3,  1)  De  oppido  Luna  cf.  ep.  IV,  21  not.  2)  Cf,  de  Venantio  Lunensi  quae  ad  ep.  IV,  21 
disqiiisiri.  Conveniunt  optimc  opinioni  nostrae,  tunc  prinnim  Venantium  episcopum  creatum  esse,  verha  quae 
dc  cleri  disciplinu  et  de  episcopo  sustentutuio  dicuntur.    Adnuiniiit  ciiin  pupa  cum  Romae  degeret. 


INDICTIO  XII.  MAI.  (IV,  21.  22.  23).  257 

sentibus  quoque  vos  specialiter  adhortamur  epistolis,  ut  adhibito  vobis  praedieto  fratre 
nostro  cunctos  clericos  ceterosque  religiosos  praenominatae  civitatis  et  territorii  eius,  de 
quorum  aliquid  est  suspicionis  excessibus',  ad  te  venire  compellas.  Atque  cuncta  secundum 
Ueuni  propter  futuri  metum  iudicii  subtiliter  inquirentes ,  si  quem  a  canonum  statutis 
recessisse  reppereritis,  canonica  eum  ultiono  corrigite.  Nec  patiamini  in'"  locis  vestris, 
eos  qui  non  gerunt  in  moribus  quod  ostendunt  in  habitu,  per  abrupta"  diutius  cvagari. 
Quos  oportet"  ad  rectitudinis  normam  pastorali  vos  circumspectione  reducere ''.  Ita 
ergo  fraternitas  tua  cunctis  sollertius  indagatis  quae  nobis  in  talibus  nuntiata  sunt 
corrigat,  ordinet,  atque  in  futurum  sopire  festinet,  ut'i  animae  tuae  proficiat,  si  tui 
causas  vigihinter  atque  vivaciter  perscrutaris  officii,  et  nostrum  minime  frustrari  per- 
mittas'',  quod  semper  de  tuae  maturitatis  habuinuis  districtione  iudicium. 


IV,  23. 

GrC(jorut!i  I.  pupa  'liab/lcs  ac  posfjcssorcs  Sardiniuc  iusuluc  (tdhurtuftir ,  ttl  itnu  citm 
Felicc  episcopo  ct  Cyriaco  scrvo  Dci  riisticos  uh  idolorum  cidtn  urcrtttnt. 

Codd.  R  et  r:  Indictio  XII.  cap.  23.  5'>-i,  Mui. 

Edd.  M:  Lih.  IV.  ep.  25;  G:  Lib.  III.  cp.  23.  —  laffc  Reg.  liiO  (:i3i)). 

GREGORIUS  NOBILIBUS  AC  POSSESSORIBUS  IN  SARUINIA 
INSULA  CONSISTENTIBUS. 
rratris  et  coepiscopi  mei  Pelicis ',  vcl  filii  mei  Cyriaci''  servi  Uei^  relatione  ^ 
cognovi,  pene  omnes  vos  rusticos  in  vestris  possessionibus  idololatriae''  dcditos  habere*. 
Et  valdc  hac  dC  re  contristatus  sum,  quia  scio,  quod  subiectorum  culpa  praepositorum 
deprimit  vitam,  et  cum  in  subiecto  peccatum  non  corrigitur,  in  his''  qui  praesunt 
sentcntia  retorquetur.  Unde,  magnifici  filii,  exhortor,  ut  omni  cura  omniquc  soUicitu- 
din(!  animarum  vestrarum  zelum  habcrc  debeatis,  et  quas  rationes  omnipotenti  Ueo  dc 
subiectis  vestris  reddituri  estis,  aspicite'=.  Ad  hoc  quippe  illi  vobis  commissi  sunt, 
quatcnus  et  ipsi  vestrae  utilitati  valeant  ad  terrena  servire,  ot  vos  per  vestram  provi- 
dcntiam  corum  animabus  ca  quae  sunt  aeterna  prospicere.  Si  igitur  inpendunt  illi 
quod  debent,  vos  eis  cur  non  solvitis,  quod  debetis?  Id  est,  ut  adsiduc  illos  magni- 
tudo  vestra  commoneat,  ab  idololatriae*'  errore  compescat,  quatenus  eis  ad  fidcm  ductis 
omnipotentem  Ueum  erga  se  placabilem  faciat.     Ecce  enim  mundum  hunc  quam  vicinus 

')  excessiunibus  sec.  ed.  M  Nurm..  '")  um.  iu  li  I.  ")  arrupta  Ji  I.  ")  <nld.  v.i  r  1.  2, 

edd.  G.  M.  V)  circuminspectioue  ducere   R  l.  '0  add.  et  edd.  G.  J/.  ■■)  ])enuittat  Jt  I. 

IV,  23     i.n  titulu  um.  coiisisteutibus  cd.  [ir.  •>■)  cyracy  R  1.  •')   idulatriae  )•  1,  ed.  pr.         <:)  hoc 

curr.  iii  iii  hac   Ji  1.  '1)  eus   edd.  (J.  M.  ")  aspiciatis    edd.   (A.  M.  f)  idulatriae  )■  t,  ed.  pr. 

IV,  23  Una  nt  ridctur  ckiii  epp.  IV,  24-2T  per  EpiplMninm  prcsliyferum  (Carcdilatiiim)  delata.  ~ 
De  jiossessoribits  ride  iii  ep.  XIV,  2  (jiossc^isores  Sardiniae) ,  in  Libro  diiirno  formulam  CVII  (Roziere 
p.  247)  et  quae  Hegel  Stddtererfassung  ron  Italieri  I,  V.ll.  ni2  itrofcrt.  1)  De  Fdice  e^nscoiio,  eimis 

sedes  Itala  fcf  ep.  V,  88)  non  refertiir,  inde  epp.  IV,  2.'i.  27.  V,  2.  38.  Una  cwm  Cyriaco  in  Sardiniam 
missHs  erat  ut  Barbaricinos  fidem  christianam  doceret  et  risitationis  qitaedum  officia  explei^et.  2)  Cyri- 

acus,  qui  hoc  loco  et  in  epp.  IV,  2.'>.  27  sercis  Dci  i.  e.  monachis  adniimerattir,  in  reliquis  epistolis  'abbas' 
nominatur:  epp.  IV,  26.  V,  2.  IX,  t.  11.  In  epp.  IX,  208.  230  'monasterii  ijater'  dieitur  et  ad  Syagrium, 
episcopnm  Augustodunensem ,  et  in  Hispaniam  mittitur.  Semper  praecipua  dilectione  a  Gregorio  cogno- 
mine  'filii  mei'  limwratiir.  3)  i.  e.  litteris,  ut  ex  ep.  IV,  25  patet.  4)  Cf.  ep.  IV,  26. 

Reu.  Greg.  I.  33 


258  GREGORII  I.  REGISTRI 

fiiiis  urguet*  aspicitis^;  quod  modo  in  nos  humanus,  modo  divinus  gladius  saeviat 
videtis.  Et  tamen  vos  veri  Dei  cultores  a  commissis  vobis  lapides  adorari  conspicitis 
ct  tacetis?  Quid  quaeso  in  tremendo  iudicio  dicturi  estis,  quando  hostes  Dei  et  sub 
potestate  vcstra  suscepistis,  et  tamen  cos  Deo  subdcrc  atque  ad  eum  revocare  con- 
tenmitis?  5 

Unde  debitum  salutationis  alloquium  solvens  peto,  ut  magnitudo  vestra''  accen- 
dere'  erga  zelum  Dei  vehementer  invigilet'',  et  quis  quantos  ad  Christum  perduxerit 
suis  mihi  epistolis  indicare  festinet.  Quod  ergo'  vos  agere  ex  aliqua  occasione  forsi- 
tan  minime  valetis,  praedicto.  fratri  et  eoepiscopo  nostro  Pelici  vel  filio  ineo  Cyriaco 
iniungite,  eisque'"  ad  opus  Dei  solatium  praebete,  ut  in  remuneratione  vitae  tanto  10 
possitis  esse  participes,  quanto  nunc  bono  oneri  solatium  praebetis". 


IV,  24. 

Gregoriut!  I.  papa  lanuarium ,  cpiscopuni  Caralitammi ,  nionet,  curet  xenodochiis, 
disquirat  causas  Epiphanii  preshyteri,  Paali  clerici.  AcMit  de  ordinationihus,  de  nuptiis 
et  conventihus  clericorum,  atque  de  mtdiertim  vifa  monastica.  594,  Mai. 

Codd,  B  ct  r:  Indidio  XU.  cap.  24. 

Edd.  M:  Lib.  IV.  ep.  27;  G:  M>.  IIL  ep.  24.  —  laffi:  Befi.   1296  (931). 

GREGORIUS  lANUARIO  EPISCOPO  SARDINIAE. 

Uportebat  quidem  fraternitatem  tuam  ita  de  rebus  piis  esse  soUicitam ,  ut  nihil 
ad  explendas  eas  nostrae  ammonitioni"  penitus  indigeret.  Tamen  quia  quaedam  ad 
nos  pervenerunt  ^,  quac  sunt  corrigenda  capitula,  nihil  cst  incongruum,  si  nostrae 
quoque  vobis  pagina  auctoritatis  accedat.  Quamobrem  significamus  pervenisse  ad  nos 
consuetudincm  fuisse,  ut  xenodochia''^,  quae  sunt  in  Caralitanis  partibus  ^  constituta, 
apud  episcopum  civitatis  singulis  quibusque  temporibus  suas  subtiliter  rationes  expone- 
rent,  eorum"  videlicet  tuitione  atque  sollicitudine  gubernanda''.  Quod  quia  tua  liactenus 
fertur  caritas  neglexisse,  hortamur,  ut  sicut  dictum  est"  singulis  quibusquc  temporibus 
rationes  suas  xenodochi*^,  qui  in  eis  sunt  vel  fuerunt  constituti,  subtiliter  ponant. 
Atque  tales  in  cis  qui  praesint  ordinentur,  qui  vita,  moribus  atque  industria  invenian- 
tur  esse  dignissimi,  religiosi  dumtaxat,  quos  vexandi  iudices*  non  habeant  potestatem^, 

S)  arguet  r  1.  '')  magnitudinem  vestram  )•  1.  2,   ed.  pr.,   et   teste  ed.  M  Seg.;  magnitud(o  in  ras. 

ubi  relintjuiiur   spafium  2  litt.)  vestra  B  1.  i)   ita  r  1  et  corr.  ex  accedere  R  1  (ubi  postea  additur  se); 

nccendere  etiam    ed.  pr.  et  sec.  ed.  M    Seff.;    accendi    sec.   ed.  M  Vorb.;    accedere  r  2;    atfeudere  edd.  G.  M. 
^)  invigiletis  r  1  et  sec.  ed.  M  Eey.         1)  vero  r  1.  2,  ed.  pr.         ">)  eique  r  1.  2,  ed.  pr.         »)  ex  prevetis  B  1. 

IV,  24     in   titulo    Caralitano  {pro   Sardiniae)   edd.  O.  J/.  "■)  nostris  admonitionibus    edd.  G.  M. 

•))  exeuodocliia  R  1.  ')  superscr.  pro  R.3;   eius  edd.  O.  M.  '')  ex  guvernanda  Jt  1.  ^)  add. 

tibi  R  3,  edd.  O.  M.  ')  exeuodochi  H  1,  xenodocbia  ed.  pr.  S)  suprascr.  R  3    pro  eulj^is  aliquibus. 

■5)  Cf.  de  fine  mundi  III,  61.    IV,  44. 

IV,  24  1'ransmissa  per  Epiphanitim,  jyresbijtcrnm  Caralitamim ,  nna  ut  ridetnr  cum  epp.  IV,  23 
et  IV,'  25.  26.  27.  —  De  lanuario  Sardiniae  episcopo,  i.  e.  Curalitano,  cf.  cpp.  IV,  8.  9. 10.  1)  Scriptis, 
ut  smpicmnw,  Felicis  episcopi  et  Cyriaci  ahhatis.     Cf.  ep.  IV,  23  not.  3.  2)  De  xenodochiis  cf.  epp. 

I,  9  (p.  11.  31)  et  IV,  8  not.  2.    De  xenodochiis  Sardiniae  ef.  ep.  XIV,  2.  .3)  i.  e.  in  metropolitana  pro- 

rincia  cf.  cpp.  I,  47.    IX,  202  et  'paiies  Panwmitamm  et  Syracusanam'  in  ep.  II,  38  (p).  136).        4)  Vidc 
de  iudicc  Sardiniae  insidae  ep.  V,  38.      Erant   autem   iudices  Africani  in  Sardinia  (cf.  ep.  I,  46)  ut  ex 


INDICTIO  XII.  MAI.  (IV.  23.  24).  259 

ne  si  tales  personae  fuerint,  quas  in  suo  possint  evocare  iudicio,  vastandarum  rerum 
debilium  qui''  illic'  reiacenf^  praebeatur'  occasio.  De  quibus  rebus  summam  te 
curam  volumus  gerere,  ut  nulli  sine  tua  dentur  notitia,  ne  usque  ad  direptionem  earum 
ex  fraternitatis  tuae  perveniatur  incuria. 

Praeterea  nosti'",  praesentium  latorem  Epiphanium"  presbiterum^  quorundam 
Sardorum  litteris  criminaliter  accusatum.  Cuius  nos  ut  valuimus  discutientes  causam°, 
nihilque  in  eo  obiectorum  repperientes,  ut  ad  locum  suum  reverteretur  absolvimus. 
Criminis  ergo»  eius  auctores  te  volumus  perscrutari.  Et  nisi  qui  easdem  transmisit 
epistolas  paratus  fuerit,  hoc  quod  obiecit  canonicis  atque  districtissimis  probationibus'' 
edocere,  nuliatenus  ad  sanctae  mysterium  communionis  accedat. 

Paulum  vero  clericum,  qui  saepe  dicitur  in  maleficiis  deprehensus,  qui  despecto'' 
habitu  suo  ad  laicam^  reversus  vitam,  Africam'  fugerat,  si  ita  est  corporali  prius 
proveniente  vindicta"  praevidimus  in  poenitentiam^  dari,  quatenus  et  secundum  aposto- 
licam  sententiam  ex  carnis  adflictione  spiritus  salvus  fiat,  et  terrenas  peccatorum 
sordes,  quas  pravis  contraxisse  fertur  operibus,  lacrimarum  possit  adsiduitate  diluere. 
Eis  vero,  qui  ab  ecclesiastica  communione  suspensi  sunf,  nullus  religiosus"  secundum 
canonum  praecepta  iungatur. 

De  ordinationibus  vero  vel  de  nuptiis  clericorum  aut  de  his  quae^  velantur  vir- 
ginibus  nullus  ut  nunc  fiori  dicitur  quicquam  premii  praesumat  accipere,  nisi  quippiam 
sua  sponte  offerre  maluerit^. 

De  mulieribus,  quae  de  monasteriis  ad  laicam  vitam  sunt  egressae,  virosque 
sortitae,  quid  fieri  debeat",  cum  praedicto  fraternitatis  tuae  presbitero  subtilius  sumus 
locuti^.     Cuius  relatione  vestra  sanctitas  potest  plenius  iuformari. 

Religiosi  vel°  clerici  conventus  patrociniaque  laicorum  caveant.  Qui'' tuae  modis 
omnibus  secundum  canones  iurisdictioni  subdantur,  ne  remissione  fraternitatis  tuae,  eius 
cui  praees  sit''  disciplina  dissoluta'  ecclesiae. 

Eos  autem  qui  in  praedictas  mulieres,  quae  egressae  sunt  de  monasteriis,  ex- 
cesserunt,  et  nunc  dicuntur  communione  suspensi ,  si  fraternitas  tua  de  tali  facinore 
digne  poenituisse  praeviderits,  ad  sacram  communionem  te  volumus  revocare. 


^)  quae  edd.  pr.  O.             >)  illinc  ed.  ]»■.            ^)  reiicent  r  1.            ')  ex  prereatur  E  1.  m)  nostri 
r  1.  2;  nosce  ed.  pr.              »)  epyphanium  R  1.               ")  ex  causas  R  1.              P)  vero  B  1:  om.  ergo  ed.  pr. 

1)  ex  provationibus  E  1.           "')  dispecto  )■  1.           ^)  laicatum  R  1,  r  2,  (corr.  in  laicum  r  2).  ')  affricam 

ed.  pr.;  corr.  in  ad  aflVicam  R  3;  in  Africam  edd.  G.  M.         ")  proveuientem  (om.  vindicta)  r  1.  2.  v)  peni- 

tentia  R  1.             ^)  suspensis  {om.  sunt,  ei  eraso  s)  B  1.             ")  corr.  in  religiosorum  R  3.  >')  qui  r  1. 

^)  maliierint  r  2,  edd.  G.  M.             »)  debeant  R  1.             ^')  coUocuti  edd.             <=)  vero  (pro  vel)  edd.  G.  M. 

•1)  et  ipro  qui)  edd.  Q.  M;  caveantque  que  ed.  pr.  ^)  praeesse  )•  2;  om.  sit  R  1 ,  edd.  pr.  G.  ^)  disso- 
lutuni  r  2;  dissolvatur  7?  1,  ed.  G;  salvatur  ed.  pr.             e)  viderit  r  1. 

ep.  XI,  7  patet.  De  iitdicibus  plurimis  locia  qweritur  papa,  praesm-tim  in  ep.  VIII,  2.  Administrahant 
autem  cnm  ducihiis  inmlam  iudices,  illi  res  militares,  lii  caiisas  dviles  curantes;  cf.  Hegel  Stadteverfassimg 
ItaUens  I,  178. 

5)  Dc   Epiphanio  preslrytero   cf.  III,  36;    siib   titulo    '(irchipresbyteri'   occurrif    in    epp.  IX,   197. 
XIV,  2. 

33* 


260  GREGORII  I.  REGISTRI 


IV,  25. 

Grcgorius  I.  papa  Zabardae,  duci  Sardininc ,  cirnfiilntKr  dr  jmcc  fncta  cum  Bar- 
harici^^tis,  co  pacto,  ut  christiani  fiant.  594,  Mai. 

Codd.  B  et  r:  Indictio  XII.  eap.  25. 
Edd.  M:  LO).  IV.  ep.  24;  G:  Lib.  III.  ep.  -Jo.  —  lafjc  Beg.   m?  (932). 

GREGORIUS  ZABARDAE  DUCI  SARDINIAE. 

Ocriptis  fratris  et  coepiscopi  mei  Felicis  ot  Cyriaci  servi  Dei '  gloriae  vestrae 
bona  cognovimus,  magnasque  omnipotenti  Deo  gratias  agimus,  quod  talem  ducem  Sar- 
dinia  suscepit,  qui  sic  sciat  quae  terrena  sunt  rcipublicae  exolvere,  ut  bene  etiani 
noverit  omnipotenti  Deo  obsequia  patriae  caelestis  exhibere.  Scripserunt  etenim  miiii, 
quod  eo  pacto  cum  Barbaricinis''^  facere  pacem  disponitis,  ut  eosdem  Barbaricinos'' 
ad  Christi  servitium  adducatis.  Hac"  de  re  valde  laetatus  sum;  et  dona  vestra,  si 
omnipotenti  Deo  placuerit,  citius  serenissimis  principibus  innotesco'.  Vos  igitur  quod 
coepistis  explete,  omnipotenti  Deo  devotionem  vestrae  mentis  ostendite,  eos  quos  illic 
ad  convertendos  Barbaricinos  transmisimus  quantum  valetis  adiuvate'',  scientes  quia^ 
talia  opera  multum  vos  et  ante  terronos  principes,  et  coram  caelesti  rege  praevalent*^ 
adiuvare**. 


IV,  2«. 

Grcgoriiis  I.  papa  lannario,  Cnralitnno  rpiscojm,  prncci^jit  dc  clcricornin  dinciplina 
scvcrius  cxcrcenda,  ct  dc  paganis  ccclesiae  rusticis  convcrtendis.  Addit  dc  snccrdotihns 
lapsis,  et  de  haptismate  si  episcopi  desint  a  prcshytcris  plnne  pcrfi.ciendo. 

Codd.  B  d  r:  Iwlictio  XII.  cap.  26.  •'•'^=f,  Mai. 

E(M.  M:  Lib.  IV.  ep.  26;  G:  Lih.  III  ep.  26.  —   laffc  Bc<i.  m.S  (933). 

GREGORIUS  lANUARIO  EPISCOPO  CARALITANO. 

rratris  et  coepiscopi  nostri  Felicis  ot  Cyriaci"  abbatis  ^  relatione  cognovimus, 
eo''  quod  in  insula  Sardinia  sacerdotes  a  laicis  iudicibus''' opprimantur,  ct  fraternitatem 
tuam  ministri  sui  despiciant.     Dumque  solum    simplicitati''  a  vobis    studetur,  quantum 

/I'.  2.1     ('/(  titn/u  liabarde    de  duci  Sardiiie  ed.  pr.  •i)  barbaris  ed.  pr.               '')  barbaricinas  r  1. 

<■)  atqiie  bac  h'  l.  '')  er  adiubate  li  1.  <")  quod  /•  1',  rdd.  G.  M.  ')  praevaleant  edd.  0.  M. 
8)  adiubare  Jt  1. 

IV,  26     in  litulo  canuitauo   Ul;  karalitauo   U*l.  ■■>)  ciriaci  r  2.             '')  co  om.  edd.  G.  M. 

IV,  2.5  Viin  citiit  cpp.  qiuie  praecediint  et  scqmiiitiir  in  Siirdiiiiiiiii  iitisnit.  -  Ziibiirda  diix  Tlieo- 
dm-o  successerat,  de  qiiu  ride  ep.  I,  46.  1)  Be  Fclice  episcopo  ct  Cyriiico  abbate  cf.  cp.  I V,  23  not.  I. 

2)  Barbaricinornm  iam  siipra  in  nota  ad  ep.  I,  46  meincyriam  fecimus.  Erat  autem  t/ens  barbara  quaedam 
a  Vandalis  ex  Africu  ptilsa  (Procopius  de  bello  Vandal.  II,  13)  qtiae  in  montHms  prope  Ca/ralim  snb  dttce 
(cf.  ep.  IV,  27)  sedebat.  Cf  ep.  IX,  123.  IJe  Barbaricinis  scripsenmt  P.  Martini  (BuUettino  archeoloqico 
Sitrdi/  ann.  VIII  l.sCrj  p.  57.59)  ct  Ett.  Pais  (Dtie  qucstioni  relatire  alla  (/eografia  antica  della  Sardcffna. 
l.^T.s,  p.  11-27:  II  popolo  dei  Barbaricini  nella  Sardet/na,  in  Bityista  di  Filoloyia  ed.  Istriizione  ann.  VI). 
:i)  Vide  ep.  III,  :i7  iiot.  4. 

IV,  26  Una  ciim  cpp.  IV,  23-27  in  Sardiniitm  iiisiilam  pcr  Epiphauiiim  j/reslnjteriim  Caralitannm 
transmissii.  —  I)e  lanuario  cf.  epp.  IV,  9.  24.  1)  I)e  Felice  episcopi)  ct  Cyriaco  abbate  cf  ep.  IV,  23 

not.  1.  2)  Cf  (k  indicibus  Sardiniae  ep.  IV,  24  mit.  ;.  :i)  Cf  cp.  XIV,  2  et  quae  cul  ep.  IV,  9. 

itiif.  1.  tidiiDliiriintis. 


INDICTIO  XII.  MAI.  (IV,  25.  26.  27).  261 

videmus'^,  disciplin.a  neglegitur.  Unde  hortor,  ut  omni  excusatione  postposita  ecclesiam 
quam  susccpisti  auctore  Deo  regas,  disciplinam  clericis  tenere'',  nuUius  verba  metucre 
studeas.  Archidiaconem  vero  tuum,  ut  audio,  habitare  cum  mulieribus  prohibuisti, 
et  nuncusque  in  ea  prohibitione  despiceris.  Qui  nisi  iussioni  tuae  paruerit,  eum  a" 
sacro  ordine  volumus  esse  privatum. 

Accidit  autem  aliud  valde  lugendum,  quia  ipsos  rusticos  quos  habet  occlesia' 
nuncusque  in  infidelitate  renianere  neglGgentia  fraternitatis  vestrae  permisit  *.  Et  (piid 
vos  ammoneo,  ut  ad  Deum  extraneos  adducatis,  qui  vestros  corrigere  ab  infidelitato 
neglegitis?  Unde  necesse  est  vos  per  omnia  in  eorum  conversione  vigihare.  Nam*' 
cuiuslibet  episcopi  in  Sardinia  insula  paganum  rusticum  invenirc  potuero,  in  eodcm 
episcopo  fortiter  vindicabo. 

lam  vero  si  rusticus  tantae  fuerit  perfidiae  et  obstinationis  inventus,  ut  ad  Deuni'' 
venire  minime  consentiat,  tanto  pensionis  onere  gravandus  ost,  ut  ipsa  cxactionis  suae 
poena  eompellatur  ad  rectitudinem  festinare. 

Pervenit  ctiam  ad  nos ,  quosdam  de  sacris  ordinibus  lapsos,  vel  poxt  poeni- 
tentiani,  vel  ante  poenitentiam'  ad  ministerii  sui  officium  revocari,  quod  omnino  pro- 
hibemus'',  et  in  hac  re  sacratissimi  quoque  canones  contradicunt.  Qui  igitur  post 
acceptum  ordinem  lapsus  in  peccato  carnis  fuerit,  sacro  ordine  ita  careat,  ut  ad  altaris 
ministerium  ulterius  non  accedat.  Sed  ne  umquam  lii  qui  ordinati  sunt  pereant,  pro- 
videri'  debet"  quales  ordinentur,  ut  prius  aspiciatur,  si  vita  eorum  continens  in 
annis  plurimis  fuit,  si  studium  lectionis",  si  elemosynae  amorem  habuerunt.  Quaeren- 
dum  quoque  est ,  ne  fortasse  fuerit  bigamus.  Videndum  etiani,  ne  sine  litteris,  aut 
ne  obnoxius  curiae  ^  compellatur  post  sacrum  ordinem  ad  exactionem"  publicam  redire. 
Haec  itaque  omnia  fraternitas  vestra  diligenter  inquirat,  uf  dum  diligenter  quilibet 
exquisitus  ordinatur,  non  celeriter  post  ordinationem  deponatur''.  Ea  autem,  quae 
fraternitati  vestrae  scripsimus,  cunctis  sub  vobis"'  episcopis  innotescite,  quia  ego  illis 
scribere  nohii,  ne  honorem  vcstrum  viderer  inminuere. 

Pervenit  quoque  ad  nos,  quosdam  scandalizatos  fuisse,  quod  presbiteros  chris- 
mate''  tangere  eos  qui  baptizandi'  sunt,  prohibuimus'"'.  Et  nos  quidem  sccundum 
usum  veterem  ecclesiae  nostrae  fecimus.  Sed  si  oninino  liac  dc  re  aliqui  contristan- 
tur,  ubi  episcopi  desunt,  ut  presbiteri  et"  in  froutibus"'  baptizandos''  chrismate  tangere 
debeant,  ooncedimus. 


IV,  27. 

Gregorms  I.  jjapa  Hospitoni,  duci  Barharicinorimi,  Fcliccm  cpiscoptmi  cf  Cyriacnm 
servum  Dei  missos,  ut  Barharicinos  christianac  fidei  concilient,  commctulat. 

CoM.  B  et  r:  Itulictio  XII.  cap.  27.  iif^-i,  Mai. 

Edd.  M:  Lib.  IV.  ej).  2.3;  G:  Lih.  III.  ep.  27.  —  I(iff<<  Ile;/.  1299  (9S4). 

"^)  vklctur  r  1.  2,  ed.  M.  '1)  e.nrr.  in    cl.    tencrc    facias  /•  2;    clerico.s    tcnere    cogas    edd.  pr.  G. 

")  om.  :i  edd.   G.  M.  f)  add.  tua  edd.   G.  M.  e)  add.  si  r  1.  2,  edd.  ^)  dominum  i?  1;  Doniinum 

Deum  edd.   G.  M.  ')  nm.  poenitentiani  edd.  G.  M.  ^)  prohibuimus  edd.   G.  M.  •)  providere  )■  2. 

"")  debent  B  1.  n)  orationis  lectionis  li  1;   orationis    et   lectionis  Vatic.  B  sec.    ed.  M;    orationis    ed.   Q. 

")  actionem  ed.  M,  ijiiae  reluctantibus  nostris  codd.  notat:  'a  mss.  reprobrari  exactionem'.  I')  et  r  1.  2. 

1)  deponitur  r  1.  2.  >")  vos  r  1.  2.  ^)  ex  chrisma  R  1.  ')  baptizati  It  1,  edd.  pr.   G.  ")  pro- 

hibemus  i?  1.         ^)  oi».  ct  ed..  pr.;  etiam  edd..   O.  M.  w)  fontibus  eci-  frontiljus  7?  1.  ^)  ba])ti/,atos  R  1. 

4)  Cf.  ep.  IV,  23.  .5)  Cf.  ep.  II,  S7  p.  1.3S,  S-12,  uhi  eiidem   de  ordiiiiitioiie  pontificiiiii  prucacri- 

hindiir.  lij  Vide  ep.IV,  9  (iiol.  4). 


262  GREGORII  I.  REGISTBI 

GREGORIUS  HOSPITON  DUCI  BARBARICINORUM. 

Oum  de  gente  vestra  nemo  Christianus  sit,  in  hoc  scio,  quia  omni  gente  tua"  es 
melior,  quia  tu  in  ea  Christianus  inveniris.  Dum  enim  Barbaricini  omnes,  ut  insen- 
sata  animalia  vivant'',  Deum  verura  nesciant,  ligna  autem  et  lapides  adorent,  in  eo 
ipso  quod  verum  Deum  colis",  quantum  omnes  antecedas  ostenderis.  Sed"*  fidem  quam 
percepisti  etiam  bonis  actibus  exequi  debebis'',  et  Christo,  cui  credis,  offerre*^  quod 
praevales,  ut  ad  eum  quoscumque  potueris  adducas  eosque  baptizari  facias,  aeternam 
vitam  diligero  admoneas.  Quod  si  fortasse  ipse  agere  non  potes,  quia  ad  aliud  occu- 
paris ,  salutans  peto,  ut  hominibus  nostris,  quos  illic  transmisimus,  scilicet  fratri  et 
coepiscopo  meo  Felici,  filio  quoque  meo  Cyriacos  servo  Dei  ^  solatiari  in  omnibus 
debeas,  ut  dum  eorum  labores  adiuvas,  devotionem  tuam  omnipotenti  Domino  ostendas, 
et  ipse  tibi  in  bonis  actibus  adiutor  sit,  cuius  tu''  in  bono  opere  famulis  solatiaris. 
Benedictionem^  vero  sancti  Petri  apostoli  per  eos  vobis  transmisiraus,  quam  peto  ut 
debeatis  benigne  suscipere. 


MENSE  lUNIO  INDICTIONE  XII. 

lY,  28. 

Grcgoriuii  I.  juqm  Candido  defcnsori  mandat,  ut  Alhino  caeco  eoloni  filio  subsidium 
pracslct.  594,  lun. 

Codd.  B  et  r:  Iiulictio  XII.  cajp.  28. 

EM.  M:  Lib.  IV.  ep.  28;  G:  M>.  IIL  q).  28.  —  laffe  Rqi.  1300  (9.35). 

GREGORIUS  CANDIDO  DEB^ENSORI. 
Wecessitatem    patientibus    pontificale    convenit    adesse    subsidiura.      Pro   qua   re 
experientiae  tuae  praesenti  auctoritate  praecipimus  quatenus  Albino"'  privato  luminibus ', 
filio''   quondam   Martini    coloni,    singulis    annis    duos''    tremisses '^  sine   aliqua   dilatione 
praestare  non  desinat,  non  dubitatura'',  suis  hoc  sine  dubio  rationibus  imputari. 


IV,  27  in  titulo  ospiton  R  1;  Hospiten  B*  1,  ed.  pr.;  Hospitoni  edd.  G.  M.  —  b.arbaiorum  codd. 
nostri,  ijuibus  farent  ed.  pr.  et  sec.  ed.  M  codd.  Rey.  Colb.   Teller.  Corb.  Norm.  et  res  Vatic.  »)  corr.  ex 

genti  tuae  E  1,  r  2;  genti  tuae  r  1.  ^)  ex  vibant  B  1.  ')  e.c  coles  B  1,  r  2.  '•)  suj^rascr.  vel 

si  r  2.  ^)  ita  R  1;  exequi   debes   edd.  pr.  G;   exequi  de  verbis  r  1.  2  (corr.  in  exequi  debes  r  1);  exse- 

quere   et  verbis   ed.  M.  f)  offer  ed.  M.  8)  ciriaco  B  1.  '■)  te  [pro  tu)  B  1,  r  2;  om.  tu  r  1. 

Mense  cet.  in  Jine  ep.  IV,  27  r  1.  2  edd.  et  sec.  M.  codd.  Turon.  8.  Gat.  duo  Teller.  Vatic.  et  Norin. 
Addit  Data  ed.  pr.         ^)  Alvino  R  1.  '>)  lumilibiis  filia  r  1.  «^)  duas  ed.  pr.;  duo  ed.  M  cod.  Pratell. 

<*)  dubit(aus  in  ras.)  R  1. 

IV,  27  TJna  cum  epp.  qiiae  praecedunt  in  Sardiniam  missa.  —  De  Barharicinis  cf.  ep.  IV,  25 
iiot.  2.  Hospiton  dux  eorum  alias  non  memoratur.  1)  De  Felice  episcopo  et  Cyriaco  ahhate  cf.  ep.  IV, 
23  iiot.  I.  2)  De  benedietionihiis  cf.  ep.  I,  25  not.  5  (p.  39,  42). 

IV,  28  Candidus  'defensor  noster'  in  ep.  IX,  40  in  Sicilia  (Panormi)  inrenitur.  Igitur  et  nostram 
epistolam  in  Siciliam  missam  credimus.  Cui  coniecturae  res  in  itta  tractata  benc  cotwenit.  Cf.  de  iis,  qui 
res  papae  Panoimi  agebant,  notam  ad  ep.  III,  55.  Non  confundatur  cum  Candido  presbyte^'o,  qui  patri- 
monium  Romanae  ecclesiae  in  Gallia  admini.strabat  (ep.  VI,  5).  —  Cf.  mandata  similia  in  epp.  I,  44.  65. 
II,  .38.    IX,  109.  1)  Etiam  in  epp.  I,  44.  65  caecos  sustentat.  2)  Tremissis  tertia  pars  cit  .lolidi. 

Cf  ep.  IT,  3.     Maurinis  suspicionem  morct,  quod  dno  Iremisscs  mtidica  fitref  eleinosyna,  et  lependum  putant 


INDICTIO  XII.  MAI.  (IV,  27).     lUN.  (IV,  28.  29.  30).  263 


IV,   29. 

Gregorius  I.  papa  lanuario,  episcopo  CuraVdano,  mandat,  ut  FaKsianae  ecclesiae  ud 
evellendum  idolorum  culhim  episcopum  praeficiat.  594,  lun. 

Codd.  R  et  r:  Indictio  XII.  cap.  29. 
Edd.  31:  Lib.  IV.  ep.  29;  G:  Lib.  III.  ep.  29.  —  Liffi  Beg.  130i  ('.i.36). 

GREGORIUS  lANUARIO  EPISCOPO  CARALIS  SARDINIAE. 

1  ervenit  ad  nos,  in  loco  qui"  intra  provinciani  Sardiniani''  dicitur  Fausiana"'  con- 
suetudinem  fuissc  cpiscopum''  ordinari",  sed  hanc  pro  rcrum  necessitate  longis  abolu- 
isse'  temporibus».  Quia  autem  nunc  sacerdotum  indigentia  quosdam  illic  paganos''^ 
remanere  cognovinius,  et  ferino  degentes  raodo  Dei  cultum''  penitus  ignorare,  hortamur 
fraternitatem  tuam,  ut  illic  secundum  pristinum  modum  ordinare  festinet  antistitem, 
talem  videlicet,  qui  ad  hoc  opus  moribus  ac  verbo  aptus  existat'  et  aberrantes''  ad 
gregem  Dominicum  pastorali  studeat  aemulatione  deducere',  quatenus  eo  illic  ad  ani- 
marum  vacante  compendium™,  nec  vos  invcniamini  superflua  poposcissc,  nec  olim 
destructa"  frustra  nos  reformasse  poeniteat". 


IV,  30. 

Gregorius  I.  papa  Constantinac  aiigustae  reliquias  sancti  Pauli,  quas  in  nova  ccclesia 
sancti  Pauli  Constantinopolitana  collocandns  postiduverat,  negat.  Catenarum  eius  partcni 
promittit.  594,  lun. 

Codd.  B  et  r:  I>i(lictio  XII.  cnp.  30. 

Edd.  31:  Lih.  IV.  ep.  30;  G:  Lib.  III  ep.  30.  —  laffe  Rey.  1302  (937). 

IV,  29     in  titulu  iia  codd.  nostri;   Caralitano  {um.  Sardiuiae)  edd.  ^)  que  in  ras.  R  1.  '')  s  in 

ras.  B  1;  darilauiam  r  1,  ed.jir.;  dardiniam  r  2.  <^)  tausianam  r  1.  2;  Phausiana  edd.  G.  M  notantes :  ita 

omnes    fere   mss.;    sitns    est    antiquam  {pro   dicitur  fausiana)    ed.  pr.    situs    est    et   dicitur  Phausiana   ed.   G. 
<')  episcopos  R  1.  ")  ordinandi  edd.  G.  31.  f)  ita  r  1.  2;  abolitam  esse  in  ras.  B  1;  ahsolvisset  ed. 

pr.;  abolevisse  edd.   IJ.  31.  S)  ea^plieat  r2  in  marg.:  liic  iii    loco   ubi  olim  episcopus  fuit  post  aliquan- 

tum  temporis  iuhet  iterum  ei^iscopum  consecrari.  '■)  cultus  ?•  1.  2.  ')  ila  r  1;   om.  aptus  et  siiprascr. 

idoneus  B  1,  r  2 ;  idoneus  edd.  ^)  olierrantes  B  1  et  edd.  pr.  G.  ')  reducere  R  1.         ™)  gx  compendio 

B  1;  ex  compendio  in  compendia  corr.  r  2.  ")  distructa  ;■  1.2  (corr.  in    destructa  r  2).  ")  seipiifur 

inscripiio  epistolae  seipientis  (IV,  30):    miracula    apostolorum    atque    reliquiae  sauctorum,    (juae    cum    ad    ep. 
nostram  non  speetet  in  r  2  rubro  deleta,  in  R  2  erasa  est. 

dnodecim'.     Haud  recte.     In   ep).  II,  3  ierrulam  ecclesiae  ad  summam  tremissis  unius  in  empliytenxim  diit 
piipa.    Aliis  pauperibus  solebat  non  pecuniam  sed  victum  vestitumque  suhsidio  praehere. 

IV,  29     Cf.  de  lanuario  epp.  IV,  26  cct.  1)  Fausiana  ecclesia  hie  et  in  ep.  XI,  7  memoratur. 

lllic  Victor,  episcopus  eius,  occurrit.     Idem  Victor  et  inter  6  Sardiniae  episcopos  in  ep.  IX,  202  nomina- 
tur.  —  Vulgo  Fausiana  locus  Iwdiernus  Terra  nova  esse  putatur  (cpiare:  Terra  nova  Fausiana).    Quod  si 

vcrum  est,  urbs  est  Sardiniae  maritima  arientalis  in  parte  septentrionali  insulae  sita.     Vids  Mommsen  in 
C.  I.  L.  X,  2,  p.  829.  2)  Cf.  de  rustieis  paganis  Sardiniae  insidae  epp.  IV,  23.  26. 

IV,  30  Eidem  imperatrici  scrijisit  papa  epp.  V,  38.  39.  Erat  autcm  Constantina  uxor  3Iauricii, 
a  palre  Tiberio  Constantino  imperatore  una  cum  imperio  ei  in  matrimonitim  tradita.  Le  morte  Constan- 
tinae  post  Maurieii  interitum  cf.  Clironicon  Pasdmle  (ed.  Bonn.  p.  695)  et  Theojyhanem  ed.  de  Boor 
p.  291-295  (ed.  Bonn.  p.  450.  453.  455). 


264  GREGORII  I.  REGISTRI 


MIRACULA  APOSTOLORUM  ATQUE  RELIQUIAE  SANCTORUM. 
GREGORIUS  CONSTANTINAE  AUGUSTAE. 

Serenitas  vestrae  pietatis"  religionis  studio  et  sanctitatis  amore  conspicua''  propter 
eam,  quae  in  honorem'^  sancti  Pauli  apostoli  in  palatio  aedificatur,  ecclesiam"^  caput 
ciusdem  sancti  Pauli,  aut  aliud''  quid''  de  corpore  ipsius,  suis  ad  se  iussionibus  a  me 
praecepit  debere  transmitti.  Et  dum  illa^  mihi  desiderarem  imperari'',  de  quibus 
facillimam  oboedientiam  exhibens  vostram  erga  me'  amplius  potuissem  gratiam  pro- 
vocare,  maior  me  maestitia  tenuit,  quod  illa  praecipitis,  quae  facere  nec  possum  nec 
audeo.  Nam  corpora  sanctorum  Petri  et  Pauli  apostolorum  tantis  in  ecclesiis  suis 
coruscant  miraculis  atque  terroribus ,  ut  neque  ad  orandum''  sine  magno  illic  timore 
possit  accedi.  Denique  dum  beatae  recordationis  decessor  lueus  ^,  quia  argentum  quod 
supra  sacratissimum  corpus  sancti'  Petri  apostoli  erat,  longe  tamen  ab  eodem  corpore 
fere  quindecim  pedibus  mutare  vohut ,  signum  ei  non  parvi '"  terroris  apparuit.  Sed 
et"  ego  ahquid  simiHter  ad  sacratissimum  corpus  sancti  PauU  apostoli  meliorare  volui^, 
et  quia  necesse  erat,  ut  iuxta  sepulchrum  eiusmodi"  effodirii'  altius  debuisset,  prae- 
positus  loci  ipsius  ossa  ahqua  non  quidem  eidem  sepulchro  coniuncta  repperit.  Quae 
quoniam  levare  praesumpsit  atque  in  alio  loco  transponere,  apparentibus  quibusdam 
tristibus  signis  subita  morte  defunctus  est. 

Practer  haec  autem  sanctae  memoriae  decessor  meus'  itidem'i  ad  corpus  sancti 
Laurcntii  martiris  quaedam  mehorare  desiderans,  dum  nescitur  ubi  corpus  esset 
vonerabile''  collocatum,  efifoditur''  exquirendo  et'  subito  sepulchrum  ipsius  ignorantor 
apertum  est,  et  hi  qui  praesentes  erant  atque  laborabant"  monaclii  et  mansionarii*, 
quia'''  corpus  eiusdem  martiris  viderunt^",  quod  quidem  minime  tangere  pracsumpserunt, 
omnes  intra  decem  dies  defuncti  sunt,  ita  ut  nullus  vitae  superesse  potuissefc,  qui 
sanctuni  inustum^  corpus  illius  viderat. 

Cognoscat  autem  tranquilHssima  domina,  quia  Romanis  consuetudo  non  est, 
(juando  sanctorum  rcHquias  dant,  ut  quicquam  tangere  praesumant  de  corpore ''.     Sed 

IV,  ,H0  in  litulo  aryumentum  miracula  — •  sanctoruni  de  ijiiu  edd.  tacent  cudd.  iiraeheni  1!  I,  r  1.  2. 
Hed  r  1  tanimnmudo  recte  haec  rerba  ad  ep.  IV,  30  refert.  Cf.  nut.  u  ad  ep.  praecedentem.  —  Alind  anju- 
menlum  pusl  Cunstantlnae  nomen  quod  incipiebat  tle  consuetudiiie  ecclesiae  Konianae  diUi/eiUer  erad.  li  I. 
")  e.i;  pietas  r  2.  •>)  perspicua  ut  nulat  ed.  M  in  JVorns.  liem.  Corb.  et  nonnuUis  Vatic.  ")  lioniire 

H  1,  ed.  pr.  '1)  ecclesia  r  1.  2.  ")  om.  aliud  It  1.  3.  ^)  quorl  corr.  in  aliquid  E  3.  e)  suprascr. 

vos  M  3.  I')  imperare  li  3.  •)  rnsurit  .5  lill.  seqnilur  in   li  I.  ^)  ad    adorandum  if  J,  ed.  pr. 

')  beati  edd.  G.  M.  ™)  parvum   li  I.  ")  et  um.   li  1.  ")  eius  edd.  pr.  M;    huiusmodi  ed.   G. 

I')  effodire  corr.  in  effodere  )•  2;    ellbdi  edd.  'i)  idem   li  1;    id    est    ed.  pr.  ■')  e.r  beneraliile  K  1. 

s)  suprascr.  et  r  2.  *)  um.  et  Ji  I,  r  2.  cd.  jir.  ")  in  ras  li  J;  corr.  ex  laliorant  r  2.  "]  corr. 

ex  qui   ad    in  quia  et  r  2;  qui  ad  Ii3;  qui  ed.  M.  '■")  semper  erant  in  manj.    add.    al.    presumpserunt 

accedere  E  3.  ^)  ita  scribo;  se  iniustum  m  ras.  li  1;  ustum  r  J;   iustumque  c  2;   et   iustuin    sec.  ed.  M 

Nurm.  Corb.  ct  alil  nunnuUi;  iustum  Refj.  (cf.  ep.  111,33  j>.  192,4:  partes  de  b.  Lanreutii  craticula,  in  qua 
jierustus  est);  iusti  edd.  li.  M ;  um.  huc  verhum  ed.  pr.  ct  sec.  ed.  M.   Vatic.  B  el  1>. 

I)  Felur/ius  II.  papa  (oTS-oHO).  De  co  Liher  pontificalis  (Vitu  Pelaflii  II.)  refcrt:  investivit  corpus 
benti  Potri    apostoli    tabulis  argenteis    deauratis.  2)  Nihil   de   Imc  re   auctores  Vitae  Grcgorii  I. 

(nec  Libei'  pontificaUs  nec  Vita  britannica,  nee  Paulus  vel  loUannes  diaconi)  narrant.  3)  Pclayium  II. 
papam  supra  corpus  heati  Laurentii  martyris  hasilicam  a  fiindamento  construxissc  et  tabidis  argenteis 
sepulcrum  eius  exonmsse   in  Lihro  poniificaU   legimus.  4)  Mansionarios   esse  aeditum  ac  custodes 

comerrutoresque  ecclesiM  (qivi  Uiminaribus,  reUqwiis  ceterisqiie  rehus  curabant),  patet  ex  Dialog.  I,  5.  III, 
24.  25.     Cf.  Du  Cange  suh  voce  mansonarius.  5)  Multum  de  hoc  loco  disputatum  cst,  an  revei'a  haec 

consuettido  (iregmii  aero  in  Romana  eccksia  obserrafu  sit.  Phirimuc  enim  reUquiarum  doruitioiies  (cf. 
cpi>.  IIIj  j'j.     IX,  49)  ci  obstant.    Atlamen  ciindem  usum  docct  legatoriim  ad  Hormisdam  j)apam  suggestio 


INDICTIO  XII.  lUN.  (IV,  30).  265 

tiintuiiimodo  in  buxide^^  brandeum''''  mittitur,  atquc  ad  sacratissima  corpora  sancto- 
rum  ponitur.  Quod  lovatum,  in  ecclesia  quae  ost  dedicanda  debita  cum  veneratione 
reconditur,  et  tantae  per  hoc  ibidem  virtutes  fiunt,  ac  si  illic  specialiter  eonim  cor- 
pora  deferantur.  Unde  contigit,  ut  beatae  recordationis  Leonis  papae  tcmpore'^,  sicut 
a  maioribus  traditur*',  dum  quidam  Groci''  de  talibus  reliquiis  dubitarent,  praedictus 
pontifex  hoe  ipsum  brandeum  allatis  forficibus  incidit",  et  ex  ipsa  incisione  sanguis 
effluxitf.  In  Romanis  namque  vel  totius  Occidentis  partibus  omnino  intolerabile  est 
atque  sacrileguni,  si  sanctorum  corpora  tangere  quisquam  fortasse  voluerit.  Quod  si 
praesumpserit,  certum  est,  quia  haec  temeritas  inpunita  nuUo  modo  remanebit.  Pro 
qua  re  de  Grecorum  consuetudine,  qui  ossa  levare  sanctorum  se  asserunt,  vehementer 
miramur,  et  vix  credimuss,  Nam  quidam  Greci  monachi  hic  ante  biennium  venientes. 
nocturno  silentio  iuxta  ecclesiam  saneti''  Pauli  corpora  mortuorum  in  campo  iacentia 
effodiebant,  atque  eorum  ossa  recondebant',  servantes  sibi''  dum  recederent.  Qui  cum 
tenti'  et  cur'"  hoc  facerent  diligenter  fuissent"  discussi,  confessi  sunt,  quod  illa  ossa" 
ad  Greciasi'  essent  tamquam  sanctorum  reliquias  portaturi.  Ex  quorum  exeniplo, 
sicut  praedictum  est,  maior  nobis  dubietas  nata  est,  utrum  verum  sit  quod  Ievari'i 
veraciter  ossa  sanctorum  dicuntur. 

De  corporibus  vero''  beatorum  apostolorum  quid  ego  dicturus  sum,  dum  constet, 
quia  eo  tempore  quo  passi  sunt  ex  Oriente  fidelcs  venerunt,  qui  eorum  corpora  sicut 
civium  suorum  repeterent '.'  Quae  ducta  usque  ad  secundum  urbis  milliarium%  in  loco, 
qui'  dicitur  Catacumbas",  conlocata  sunt^.     Sed    dum  ea  exinde  levare  omnis  eorum 

'')  iia  codd.    HOiilri    iiecnon    sec.    ed.  J/  Valic.  A  el  B  cl  Jie</.;    pyxiJe  cdd.  '')  mqiTascr.  R  3  vel 

pannus  lineus.     Nolal    ed.  Jl   in    pluribus    mss.    legi    praudeuiii.  '=)  temporibus   edd.   G.  31.  '')  de 

grecis  II  1.  «)  ita  r  1.  2,  R  1,  ed.  ijr.  (corr.  in  incidit    ut  R  1) ;    iuciderit    edd  O.  M.  f)  effluxerit 

edd.  G.  M.  8)  ore  dicimus    mprascr.   vel   credimus  E  3.  '')  beati  R  1.         >)  recoUigebaut  sec.  ed.  3[ 

Vatic.  A.  ^)  ex  ibi  R  3.  ')  add.  esseut  iii  ras.  ubi  suprascr.  et  eur  Ji'  1.  "')  quur  )■  J.  ")  diligenti 
fuissent  cura  R  1.  °)  om.  ossa  R  1.  l')  Graeciam  edd.   G.  M.  'l)   levare  edd.   G.  M.  ')  corr. 

ex  vel  jiro  r  2;  vel  probatorura  corr.  in  vero  beatoram  R  3.  ^)  miliarium  R  1,  ed.  pr.  ')  que  r  2. 

")  ita  R  1.  3,  cdd.  G.  M;  ita  rjuoque  'plerosrjue  et  antir£uiores  mss.'  Vaticanos  lerjere  discimus  ex  nota  S  in 
ed.  G;    catatumbas  invenit  idem  editor    in    quibusdam   codd.  el  edd.;    catatymbas  rl.2;    catatumbas   ed.  /rr. 

(anni  519),  quam  hic  inserere  liceat  (ex  ed.  Tliiel:  Romamjriim  Pontific.  epistolae  genuinae  I  p.  873): 
Filius  vester  magnificus  vir  lustinianus  res  oonveniente.s  fidei  suae  faeiens  basilicain  sanctorum  aposto- 
lorum,  in  qua  tlesiderat  et  beati  Laurentii  niartyris  reliquias  esse,  constituit;  sperat  per  parvitatem 
nostram,  ut  praedictorum  sanetoruui  reliquias  celeriter  concedatis.  Habuit  quidem  petitio  praedicti 
viri  secundum  niorem  Graecorum;  et  nos  contra  consuetudinem  sedis  apostolicae  exposuimus.    Accepit 

rationem Unde  si  et  Iieatitudini  vestrae  videtur,  sancluaria  beatorum  apostolorum  Petri  et  Pauli 

secunduni  morem  ei  largiri  praecipite;  et  si  fieri  potest  ad  secundam  cataractam  ipsa  sanctuaria 
deponere,  vestrura  est  deliberare.     Petit  et  de  catenis   sanctorum'  apostolorum,  si  possibile  est,  et  de 

craticula  beati  Laurentii  martyris.  cet Hinc  voluerunt  capsellas  argenteas  facere  et  dirigere;  sed 

postea  cogitaverunt,  ut  hoc  quoque  a  vestra  sede  pro  benedictione  suscipiat.  Singulas  tamen  capsellas 
per  singulorum  apostolorum  reliquias  fieri  debere  suggerimus.  (Cf.  Hm-misdae  responsum  Thiel  p.  SS6. 
SS;  laffe  Beg.  S29  [o4Sjj. 

6)  Buxis  est  capsula  rd  capsella,  ut  in  nota  5  dicitur  (Biichse,  hoite).  Cf.  Faulum  diac.  in  Vita 
(rrcgorii  cap.  19  et  Du  Cangc  (imxis).  7)  Brandeum  ==  relum,  ]}alla  lintea  vel  serica,  qita  divorum 

reliquiac  vel  coipora  involn  a  Christianis  solebant  (Du  Cange).  Cf  Thiel  l  l.  pt.  874  ad  siujgestionem 
legatm-um  mt.  2  et  Libri  diurni  fm-m.  22  (Eoziere  p.  49),  uU  lasilicae  dediaindae  'paUiola'  de  apostolwum 
confessionihus  tracluntur.    Palliola  idem  significcct  ac  hrandeum.  8)  Alias  Imec  imrraiio  non  occurrit. 

Sed  postea  simili  narrationi  fingendcu:  in  Vita  Ch-egorii  i^jsins  ansam  dedit.  (Vita  hritannica  in  Codice 
S.  Galli  cap.  21,  Paulus  c.  24,  loJiannes  II.  c.  42.)  Vide  P.  Ewald:  Die  dlteste  Biographie  Crregm-s  I.  in 
Historisclte  Aufsdtie  G.  Waits  gewidmet,  18S6  p.  33.  34.  9)  Locus  celeberrimus  catacumharum  men- 

Reg.  Gbe(i.  I.  34 


206  GREGORII  I.  REGISTRI 

nuiltituclo  cuuvcnicns  niterctur,  ita  eos  vis  tonitrui  atque  fulguris  niinio  ■'  nictu  tcrruit 
ac  dispcrsit,  ut  talia  denuo  nullatenus  temptare''  praesumereut.  Tunc  autem  excuntes 
Romani*^  eorum  corpora,  qui  hoc  ex  Domini  pietate  meruerunt.  levaverunt,  et  in  locis 
quibus  nunc  sunt  condita  posuerunt. 

Quis  ergo,  serenissima  doniina,  tani  temerarius  possit  existere,  ut  haec  sciens 
corum  corpora  non  dico  tangere,  sed  vel  aliquatenus  praesumat  inspicere?  Dum 
igitur  talia  mihi  a  vobis  praecepta  sunt,  de  quibus  parere  nullatenus  potuissem,  quan- 
tum  invenio,  non  vestruin  est.  Sed  quidam  homines^"  contra  me  pietatem  vestram 
cxcitare  voluerunt,  ut  niihi  quod  absit  vohmtatis  vestrae  gratiam  subtraherent,  et 
propterea  quaesiverunt  capitulum,  de  quo  vobis  quasi  inoboediens  invenirer.  Sed  in 
omnipotente  Domino  confido,  quia  nullo  modo  benignissimae  voluntati  subripitur,  et 
sanctorum  apostolorum  virtutem,  quos  toto  corde  et  mente  diligitis,  non  ex  corporali 
praesentia,   sed    ex  protectione  semper  habebitis. 

Sudarium  vero,  quod  similiter  transmitti  iussistis,  cum  corpore  eius  est.  Quod 
ita  tangi  non  potest,  sicut  nec  ad  corpus  iUius  accedi.  Sed  quia  serenissimae  doniinae 
tam  religiosum  desiderium  esse  vacuum  non  debet,  de  catenis,  quas  ipse  sanctus 
Paulus  apostohis  in  coUo  et  in  manibus  gestavit.  ex  quibus  multa  miracula  in  populo 
demonstrantur,  partem  vobis  aliquam  transmittere  festinabo,  si  tamen  hanc  tollerc 
Umando  praevahiero '^.  Quia  duni''  frequenter  ex  catenis  eisdem'^  multi  veniunt  et' 
benedictionem  petunt.  ut  parums  quid  ex  limatura  accipiant  assistit  sacerdos  cum 
lima,  et  aliquibus  petentibus  ita  concite  aliquid  de  catenis  ipsis  excutitur,  ut  mora 
nuUii  sit.  Quibusdam  vero  potcntibus  diu  per  catenas  ipsas  lima  ducitur.  et  tamen 
ut  aliquid  exinde  exeat,  non  obtinetur. 


MENSE  lULIO  INDICTIONE  XII. 

IV,  31. 

Ciregorms  I.  papa  niandat  Anthcmio  suhdiacono  (rcctori  patrimoHii  pcr  Campaniam), 
ut  tribus  ludaeis  convcrsis  suhsidium  det.  594,  lul. 

CocM.  R  et  r:  Indktio  XII.  ccq).  31. 
Edcl.  M:  Lib.  IV.  ep.  33;  G:  Lib.  III.  ep.  31.  —  la/fc  Ret).  1303  (938). 

a)  ex  miuimo  H  1.  •')  attentare  edd.  O.  M.  c)  roiTi^i  ,•  ■>.  ^)  cum  li  1.         •■■)  eiusdem  7i  1. 

f)  veuientes  (pro  veniuut  et)  edd.  G.  M.  B)  parvum  ed.  M. 

Mense  cet.  in  r  1.  2,  R*l  edd.  ei  in  Vatic.  Norm.  'Puron.  S.  Oat.  Colb.vel.  Vorb.  elc,  'jiios  cital  ed.  il, 
ad  calcem  ep.  praecedentis.     Data  mense  cet.  H*  1,  ed.  pr.  —  indiotione  XIII.  li  1. 

tione.  Cf.  De  Bosai  Roma  Sotiercmea  I,  23.5.  III,  427,  Krcms  Roma  Sott«ranea  (2.  Aufl)  p.  120.  1.3.5. 
1.30,  Ch-ec/orovius  Gesch.  d.  Staclt  Rom  I,  31  (89),  et  quctc  mrLtsime  Dudiesne  in  Libro  pontificali  (introcluctio, 
p.  CIV)  fusius  clisseruit. 

10)  lohannes  cliaconus  in  Vita  Greyorii  I  Lib.  III.  c.  56  ita  hunclocum  explicat:  'lohannes  (Con- 
stantinopolitanus  episcopus)  ubi  Mauricium  Deo  adversum  Gregorio  cum  suis  complicibus  fecit  in- 
fensum,  cernens  Constantinam  imperatricem  totis  conatibus  Romanae  ecclesiae  servanda  privilegia 
suadere:  ciuantis  valuit  artibus  incitavit,  ut  propter  eani,  ciuam  in  honorem  sancti  Pauli  apostoli  in 
palatio  aedificabat  ecclesiam ,  a  Gregorio  caput  eiusdem  apostoli,  aut  aliud  quid  de  ipsius  coiiaore  sibi 
dirigi  postularet'.  11)  Saepius  sancti  Petri  catenarum  i)articulas  dono  dat.    Cf  ep.  I,  25  not.  5  (p.  39,  42). 

IV,  31  Cf  de  Anthemio  inde  cdi  indictiom  XII.  clcnuo  patrimonium  Campaniae  administrantc 
notas  ad  epi).  I,  23.    III,  ?.  —   Cf  ma^uiata  similia  iti  nota  ad  ep.  IV,  2H. 


INDICTIO  XII.  lUN.  (IV,  30).    lUL.  (IV.  31.  32).  207 

GKEGORIUS  ANTHEMIO  SUBDIACONO. 
iljis*  quos  de  ludaica  perditione  Redem}3toi-  noster  ad  se  dignatur  convertcre 
rationabili  nos  oportet  moderatione  concurrere,  ne  victus  quod  absit  inopiam  patiantur. 
Ideoque''  tibi  huius  praecepti  auctoritate  raandamus,  quatenus  filiis'^  lustae  Ex-IIebreis, 
id  est  lulianae"',  Redcmpto  et  Fortunae",  a  tertia  deeima  succedenti  indictione''' 
annis  singuliss  .  .  .''  solidos'  dare  non  differas,  quos  tuis  novoris  modis  omnibus 
rationibus  inputandos. 


lY,  32. 

Grcgorius  I.  papa  Pantalmnem.  praefccfmn  pirnctorio  Africac,  (idliortatnr.  nt  Thna- 
iii^fas  comprimat  utque  quam  primum  PauJiim  cpiscopHm  miffaf.  f)94,  lul. 

Codd.  R  ct  r:  Indictio  XII.  cap.  .32. 
Edd.  M:  Lih.  IV.  ep.  .34;  G:  Lili.  III  ep.  .32.  —  laffe  Rcg.  1.304  (939). 

GREGORIUS  PANTALEONI  PRAEFECTO  PRAETORIO  APRICAE. 

Uereticorum  nefandissimam  pravitatem  qualiter  lex  ^  persequatur  instantius, 
excellentiae  vestrae^'  non  habetur''  incognitum.  Hi  ergo  quos  et  fidei  nostrae  inte- 
gritas  et  legum  damnat  districtio  mundanarum  non  leve  peccatum  est,  si  vestris  in- 
veniant  temporibus  licentiam  reserpcndi.  In  illis  igitur  partibus  quantum  didicimus 
ita  Donatistarum'^  crevit"  audacia,  ut  non  solum  de  suis  ecclesiis  auetoritate  pestifera 
eiciant  catholicae  fidei  sacerdotes,  sed  et  hos,  quos  vera  confessione  aqua  regene- 
rationis  abluerat,  rebaptizare  non  metuant.  Valdeque  miramur,  si  tamen  ita  est,  ut 
vobis  illic  positis  huiuscemodi  liceat  hominibus  pravis  excederc.  Primum  siquidem 
quale  de  vobis  hominibus  iudicium  relinquatis  adtendite,  si  hi  qui  aliorum  temporibus 
iusta  rationc  compressi  sunt,  vobis  amministrantibus  viam  sui  excessus  inveniant. 
Deinde  perditorum  animas  Deum  nostrum  de  manu  vestra  scitote  requirere,  si  tantum 
nefas,    in    quantum   possibilitas    exigit,    emondare   neglcgetis.     IIoc    enim  excellentia 

IV,  31     "■)  n!s  edd.  '')  cu7'r.  ex  iden  r  1;   ideo  ed„  pr.  ^')  filialius  ed.  G.  <1)  luliauu 

ed.  M  sequens  mss.  Xorm.    Turon.  AnijUc.  Valic.  etc.  '^)  in  2  Valic.,  ut  notat  ed.  M,  Fortuiiato.  *)  a 

tertiae  deciraae   succedentis  iud.  r  1.  S)  anno   [corr.  in  annos)    siugulos  r  1;   annos    (corr.  in  anuuos) 

siugulos  r  2.  '')  numerns  e.ccidit,  i/uamquam  nec  in  codd.  nec  in  edd.  lacuna  ajiparet,     Vf.  notam  ipuie 

seijintHr.  ')  add.  eis  E  1:  sulj  qua  voce  fortasse  numerus  tres  latet. 

IV,  32  in  titulo  siylis  utuntur  PPO  r  1.  2;  epo  R  I,  R*  1  et  sec.  ed.  M  3  Vatic.  3  A^orvi.  et  Rem. 
episcopo  etiam  ed.  pr.;  praefecto  edd.  O.  M  fcf.  ep.  I,  22.  43.  II,  23.  III,  28).  —  cerice  h'  1 :  aflVice  ed.  pr. 
"■)  ecclesia  vestra  11  1.  ^)  corr.  e.x  habet  R  1.  «)  ex  crebit  R  1. 

1)  i.  e.  inde  ab  nnno  594,  Scpf. 

IV,  32  una  cim  ep.  IV,  35  in  Africam  ddata.  —  Pantakon  Jiic  solummodo  occurrit.  Pdagii  I. 
papae  tempm-ibus  Boetiiis  pi:  pi:  Africanns  in  Pdagii  ep.  (anni  555-560;  laffe  Beg.  963  [659]  invenitiir. 
Successm-  Pantaleonis  Innocentius  p>:  pi:  in  epp.  X,  16.  XI,  7  nominatur.  De  praefectis  pfraetorio  cf. 
ep.  I,  22  in  nota.  Erat  praefeclns  pi^aetorio  per  Africam  sub  exardw  (Gennadio)  constitutus.  Gennadio 
autem  Jioc  tempore  similem  epistolam  papa  scripsit,  ut  ex  epistolae  VI,  59  (amw  596,  Aug.  scriptae)  verhis 
patd:  Excellentiae  vestrae  ante  biennium  pro  Paulo  fratre  et  coepiscopo  nostro  scripsimus  ut  ei  ad 
nos  venire  desideranti  dignitatis  vestrae  suifragia  praeberetis,  ob  hoc  quod  a  Donatistis  insecutionis 
dicebatur  molestiam  sustinere  cet.  1)  Augdius  contra  Dormtisfas  leges  imperatoriiin  in  Cod.  Tlieod. 

et  in  Cod.  lusf.iniami  Lih.  I  Tit.  6  citat.  2)  De  Doiiatistis  in  omiiihiis  ferc  epistotis  in  Africain  missis 

queritur  papa.    Cf.  epp.  I,  73.   II,  46  cet. 

34* 


268  GREGORII  I.  REGISTRI 

vestra  non  aniaro  suscipiat.  Nam  quia  vos  ut  filios  proprios  diligimus,  propterea  haec 
quae  pro  vobis  esse''  non  ambigimus,  indicamus.  Paulum'  vero  fratrem  et  coepi- 
scopum  nostrum  ad  nos  sub  omni  festinatione  dirigite,  ne  cuiquam  impediendi  eum" 
aliqua  excusatione  detur  occasio',  ut  veritatem  plenius  agnoscentes,  qualiter  tanti 
fiicinoris  ultio  debeat  provcnire,  Deo  adiuvantcs  rationnbili  possimus  tractatu  disponero. 


IV,  33. 

Greciorins  I.  pnpa  Tlicoddindam,  Lancfoliardormn  rrffinnm,  ndmonri,  id  Conftlaniii 
rpisropi  (Mcdiolanmsis)  ordinalionrm  cl  contmunionrm  prohrl,  cmn  profrssio  ratholirornm 
(jnahior  si/nodorum  maximcfjnc  CJialccdonrnsis  fidrm  amjilrrlaliir.  '>94,  lul. 

Codd.  R  €i  r:    ^^  ^*^''^'''  ^"-  ^"P-  ^^- 
2)  Indictio  XIII.  caji.  45. 

Edd.  M:  Lih.  IV.  q;.  S.f;  G :  Lib.  III  ep.  3.3.  —  Jciffe  Ecfj.  1.308  (943). 

GREGORIUS  THEODELIXDAE  REGINAE  LANGOBARDORUM. 

Quorundam  ad  nos  relatione  pervenit,  ab  aliquibus  episcopis^  gloriam  vestram 
usque  ad  hoc*  scandalum  contra  sanctam  ecclesiam  fuisse  perductam,  ut  sese  a  catholi- 
cae''  unanimitatis  communione  suspenderet.  Quod  quantum  vos  pure  diligimus,  tan- 
tum  de  vobis  fortius  dolcmus,  quia  vos  imperitis  stultisque  hominibus  creditis,  qui  non 
solum  ea  quae  loquuntur  nesciunt,  sed  vix  ea  percipere  quae  audierint,  possunt.  Qui 
dum  neque*=  legunt,  nequc  legentibus  credunt,  in  ipso  errore  manent,  quem  sibi  de 
nobis  ipsi  fecerunf. 

Nos  enim  veneramur  sanctas  quattuor  sinodos^:  Nicenam,  in  qua  Arrius :  Con- 
stantinopolitanam,  in  qua  Maccdonius'":  Ephesinam''  primam,  in  qua  Ncstorius  atque 
Dioscorus^S;    Calcedonensem,   in   qua   Eutyches'"    dampnatus    est.      Profitontes,    quia 

d)  vobis    prodesse    edd.   G.  31.  c)  e.ara   -ff  1.  ')  occ.asio    vel    excus.atio    cletur    edd.  pr.  G. 

K)  adiubaiite  11  1. 

IV,  33  DvpVicem  Imiiis  epistolae  in  reijistro  traditionem  ita  dislingtio ,  tit  eam  indietionis  XII.  litteris 
1!  JK  r  /'.  r  2';  alteram  indiclionis  XIII.  UUeris  li  1'^.  r  1'-^.  r  2'^  siynificem  —  in  titulo  Tlieodelinda ./t  l^  — 
rcyina  7/7'  —  Ing  B  l';  om.  Laugobardorura  ed.  pr.;  Fraucorum  B*  1.  '^)  corr.  ex  haeo  ?•  2';  liaec  r  P. 
'')  catliolica  r  '■  ~,  R  l^,  ed.pr.  <=)  snpra  ueque  scr.  quae  r2'--  ubi  utrorpie  loco  in  marg.  add.  iutol- 

liguut.         ''}  fiuxeruiit  edd.  <■)  Machedonius  li  !'■  -.  ')  eplieseuam  r  2'.         S)  ita  codd.  noslri  et  sec. 

ed.  M  Vatic.  4,  Norm.  Corh.  lieq.      Transponunt  atque  Dioscorus  post  Eutvclies  edd.  6.  M.  '')  euticos 

Rli.i. 

3)  Pauhis  episcopus  Africanus,  cnm  qno  papa  deliberare  roluU,  quomodo  Dmratisiae  supprimei'enttir, 
et  in  epp.  IV,  35.  VI,  5.9.  VII,  2.  VIII,  13.  15.  si»e  indicatimw  sedis  suac  nominatur.  De  epi.tcopis  con- 
cilii  Numidiae  Romam  profecturis  cf.  ep.  I,  72. 

rV,  33  Epistolam  lianc  indictioni  XII.  coiirenire  e.r  ep.  IV,  37  satis  elucet.  Itiiqne  tanfumiiiodo 
errwe  librarii  iterum  inter  indictionis  XIII.  epistolas  reeepta  est.  —  Una  cum  ep.  IV,  37  ut  ridetur  (per 
Fortunatum  militem)  Genuam  transmissa.  —  Cum  epistolam  IV,  4  Constantius ,  episcopus  Mediolanensis, 
reginae  nmi  dedisset  (cf.  ej)p.  IV,  2.  37)  denuo  Constantii  consilium  probaits  papa  smpsit  eidem  Tlieode- 
liiulae.  Et  maximam  quidem  jiartem  epiistolae  novae  confecit  iisdem  ra-bis  ac  ep.  IV,  2  (jnxtecijnie  initium 
et  finem).  Omisit  autein  nnnc  synodi  quintae  ConstantinojMlitanae  mentioncm  di.ssere-ns  fuxius  de  reneixi- 
lione  quidiior  synodm^um  generalium.  Ad  calcem  mentionem  lohannis  abbatis  et  Hippolyti  not;irii  deesse 
miraiiiur.    Sed  et  aliunde  suspicamur  (cf.  ep.  IV,  37  not.  10)  ejnstolam  nosiram  miitdataiii  esse.  l)  Ve 

Irilius  (piscojii-i  cf.  not.  1  ep.  IV,  4.  2)  Cf.  ejh  I,  24  (p.  30,  20-23).  3)  Est  hipsits  calami.'   Niim 

Diiiscoriis  iinii  cum  Eulychele  iii  syiiodo  Chidcedonensi  diimmitus  est.     licctius  in  ep.  I,  24  I.  I. 


INDICTIO  XII.  lUIi.  (IV,  32.  33.  34).  209 

quisquis  aliter  sapit  quam  iiae'  quathior  synndi,  a  fide  veritatis  alienus  est.  Damna- 
mus  autem"^  quoscumque'  damnant  et  quoscumque  absolvunt  absolvimus,  sub  anatlic- 
matis  interpositione  ferientcs  eum,  qui  carundem  quattuor  sinodorum,  maxime  autem 
Calcedonensis ,  de  qua  quibusdam'"  imperitis  hominibus  dubietas"  nata  est  fidei" 
addere''  vcl  adimcre  praesumit. 

Cum  itaque  liaeC'  ex  aperta  mea''  profcssione  cognoscitis,  dignum  est,  ut**  de 
ecclesia  beati  Petri  apostolorum  principis  nullum*  ulterius"  scrupulum  dubietatis 
habeatis'^.  Sed  in  vera  fide  persistite"'  et''  vitam  vestramy  in  petra'-  ecclesiae,  id" 
est  in  confessionc  beati  Petri  apostolorum  principis  solidate'',  ne  tot  vestrae  lacrimae 
tantaque  bona  opera  pereant,  si  a  fide  vcra''  inveniuntur  aliena.  Sicut  enim  rami 
sine  virtute  radicis  arefiunt,  ita''  opera  quamlibef^  bona  videantur  nulla  sunt,  si  a 
soliditate  fidei  disiunguntur.  Decet  ergo  gloriam  vestram  ad  revercntissimum  fratrem 
et  coepiscopum  meum  Constantium,  cuius  eV  fides  et  vita  olim  mihi  bene  est  adpro- 
bata,  sub  onini  celeritate  transmitterc,  eique  directis  epistolis  indicare,  ordinationem*-' 
eius  quam  benigne  susceperitis''.  Et  quia  ab  eius  ecclesiae  communione  in  nullo 
separamini',  ut  sicut  vere,  de  bona  ac  fideli  filia  communi  exultatione  gratulomur. 
In  hoc  autem  vos  ac  vestra  opera  Deo  placere  cognoscite,  si  priusquam  eius  examon 
veniat,  sacerdotum  illius  iudicio  comprobentur''. 


IV,  34. 

G-rcgorius  I.  pwpa  Lroni,  ejnscopo  Cnianensl  mandaf ,  enrrf  vt  snhdiaconi  a  snis 
nmlierilins  ahstineunt  ct  Honorafa,  Speciosi  snhdiaeoni  vidna  iniquc  in  monasferimn  reJe- 
(jota  sccundo  marito  rcstituafur.  ^>0i,  InJ. 

Codd.  R  etr:  Indictio  XII.  cap.  34. 

Edd.  M:  Lih.  IV.  ep.  ,36;  G:  Lib.  III.  ep.  34.  —  laffe  Bey.  130G  (941). 

GREGORIUS  LEONI  EPISCOPO  CATENENSI. 
DE  SUBDIACONIS  NON  MISCENDIS  CUM  SUIS  CONIUGIBUS. 

1'lultorum  relatione  comperimus,  hanc"  apud  vos  olim  consuetudinom  tenuisse, 
ut  subdiacones  suis  licite  miscerentur  coniugibus  ^.     Quod  ne    denuo    quisquam    prae- 

')  Iiaeo  -R  1-.  om.  liae  r  /-.  •')  om.  autem    /i  7-.  ')  ijuascunique   11  1-.  ™)  tle   (|uiljus 

(pro    de    qua    quibusdam)    R  1'.  n)  ita   11  ]'',    r  ]'-'.  2'-    el   sec.    ed.   M    Vatic.    A.  B;   om.    dubietas 

ijuod  postea  add.  r -2';  occasio  [pro  dubietas)  r  1',  It  1 '  el  sec.  ed.  M  Me(/.  fsed  add.  posteriori  m.  etiam. 
dubietas  li  1');  honi.  nata  est  suspiciouis  occasio  sec.  ed.  M  Norm.  et  Corli.;  superstitionis  oecasio  Vatic.  O.  T>; 
lioni.  nata  est  fidei  questio  ed.  2'r.;  nata  est  dubietas  et  superstitioms  occasio  efM.  G.  M.  o)  om.  fidei  sec. 

ed.  M  Xorm.  et  Corb.  i')  om.  addere  E  U.  i)  i/a  r  1';  om.  haec  ceferi  codd.;  integritatem  nostrain 

edd.  Q.  M;  veritatem  ed.  pr.  r)  add.    traditioue    seu    edd.,   uhi  M  notat  abesse   haec  verha   a  Vatic.  C, 

Korm.  et  Corb.  ")  om.  ut  R  1-.  ')  nuUus  r2'-;  nuUius -K  J^.  ")  suprascr.  vos  li  1'-.  ^)  habeatis 
/jost  add.  r2;  habere  (pco  hal)eatis)  snjjrascr.  11  1'-.  ^)  persistere  R  1'-.  '^)  in  pro  et  rlK  5)  vita 
vestra  r  1'.         '■)  petram  r  2'.         »)  hoc  edd.  O.  M  ^)  solidare  R  1'^.         ^•)  vestra  r  2'-.         '')  ndd.  et 

II  1'-,  r  1'-.  2^.         e-j  quantumlibet  edd.  6.  31.         f)  07n.  et  E  ?-.  e)  ordiuationes  li  1'-.  1»)  ita  li  !>■  -, 

r  1-.  2^;  suscipiatis  r  1 ';    susoipetis  corr.  in  suscipitis  ;•  2';   suscipitis  edd.  ')  separemini  li  1'-,  r  1~.  i-. 

•')  comproventur  li  l^. 

IV,  34  in  tittdo  cathenieusi  It  1;  catanensi  corr.  in  catiuensi  r  2;  cathaneusi  li.'"l;  caltineusi  ed.pr.: 
cafanensi  edd.  G.  31  —  arr/umeiitum  recepl  e.K  li  1,  a  ceteris  codd.  et  edd,  ahesl.  »}  hoc  sec.  ed.  M  Korni. 

IV,  34  In  Sic'diam  translata  fortasse  tma  cnm.  ep.  IV,  3Ci  per  EHphim.  —  De  Lcone  Ca.1<uienxi 
episcopo  cf.   ep.  I,  7ii   nat.  3   (p.  90,  33)  et.  ep.  II,  30  not.  1  (p.  127,  3S).  1)  Sifiiii/icaiiliir    mandata 

de  .mbdiaconm-iim  conliiicntia  in  ep.  1,42  (p.  67,  20sqq.);  cf.  ep.  IV,  H. 


270  GREGORII  T.  REGISTRI 

sumerct  a  Servo-dei^  scdis  nostrae  diacone  ex  auctoritate  est  nostri  decessoris'  isto 
raodo  prohibitum,  ut  eodem  tempore  hi,  qui  iam  uxoribus  fuerant  copulati,  ununi  e 
duobus  eligercnt,  id  est,  aut  a  suis  uxoribus  abstinerent,  aut  certe  ministrare  nulla 
ratione  pracsumerent.  Et  quantum  dicitur,  Speciosus  tunc  subdiaconus''  pro  hac  re 
ab  administrationis  se*^  suspendit  officio  ct  usque  in  obitus  sui  tempore*  notarii'' 
quidem  gessit  officium  et  a  ministerio,  quod  subdiaconus  "^  oportuerat  exhibere,  cessa- 
vit».  Post  cuius  obitum,  quia  relicta  eius  Honorata''  niarito  est  sociata*,  a  tua  eam 
fraternitate  in  monasterio  cognovimus  deputatam.  Ideoque  si  ut  fertur  eius  se  mari- 
tus  ab  administratione  suspendit,  ante  dictae  mulieri  non  debet  officere,  quod  ad 
secundam  coniugii  copulationem  migravit,  praesertim  si  non  tali  mente  subdiacoui 
iuncta  est,  ut  a  carnis  voluptatibus  abstineret.  Si  ergo  ita  se  veritatem  quemammodum 
edocti  sumus  habere  cognoscis,  praedictam  te  mulierem  dc  monasterio  per  omnia 
convenit  relaxare,  ut  ad  suum  maritum  sinc  aliqua  possit  formidinc  rcmeare. 

De  cetero  vero  fraternitas  tua  sit  onmino  sollicita,  ct'  quos  ad  hoc  eam''  offi- 
cium  contigerit  promovere ',  hoc  quam  maxime  diligenter  inspiciat,  nc,  si  uxores  habent, 
miscendi  se  cum  eis  licentia  potiantur.  Scd  ad  similitudinem  apostolicae  scdis  cos 
cuncta  observare  sua  nihilominus  districtione  constituat. 


IV,  35. 

Gregorius  I.  papa  Victorem  et  Columhmn,  cpiscopos  Africanos,  aclhorfattir,  tit  contra 
Donatistas  concilium  convocent  ct  Faultim  episcopum  sibi  mittant,  cum  quo  de  hac  rc 
consiUum  capiat.  594,  Iiil. 

Codd.  R  et  r:  Imlictio  XII.  enp.  35. 

EM.  M:  Lib.  IV.  ep.  .35;  G:  Lib.  III.  ep.  .M.  —  Inffe  Reg.  1305  (940). 

GREGORIUS  VICTORI  ET  COLUMBO  EPISCOPIS  AFRICAE. 

(|ualiter  ncglectus  inter  initia  morbus  vircs  accipiat,  ex  nostris  necessitatibus, 
quisquis  in  hac  sumus  vita*  constituti''  probavimus.  Huic  igitur  nascenti  si  doctorum 
obstitcrit"'  provisio  mcdicorum,  scimus  quidcm  quia  antc  solet  ccssare'',  quam*^  noceaf^. 
Huius  ergo  considerationis  ratio*' vchemcntcr  nos  debet  implcre'',  ut  animarum  morbis 

'')  Speciosuin  tunc  subdiacomim  r  1.  *=)  om.  se  /•  1.  '')  corr.  in  tempora  It  1 ;  tempus  edd,  O.  31. 
<■)   not  albr.  li  1.  f)  corr.   in   subcliaC()Uo.t  r  'J ;    subiliacouum  r  1   et   edd.  O.  M.  S)  cessabit  B  1. 

'•)  Honorato  ed.   O.  ■)  ut  )•  1,  edd.  ^)  ila  r  '>;  vm.  eam  11  I,  r  I;  iam  edd.  ')  promere  r  1; 

promoverl  It  1,  edd. 

IV,  35    in  titulo  episcopo  afrlca  It  1.  "■)  nec.  quas  patimur  lu  bac  clvifate  edd.  pr.  G;  qulcumque 

{2>ro  yulsquis)  ed.  M.  •>)  add.  utl  r  2.  ^)  /.x  obstineri  r  2:    obstet  ed.  M;    obstaret   edd.  pr.  G. 

'')  ante  cessaret  {om.  solet)  edd.  ")  add.   tarile    procuratus   plurimum   edd.  f)  noceret   edd.  G.  M. 

s)  ratlones  corr.  in  rationls  r  2;  rationis  r  1.  '')  ita  codd.  nostri;  corr.in  imiiellere  li  1;  Impellere  edd. 

2)  Ideni  in  cp.  I,  42  (p.  64,  6.  (i6,  10.  67,  36)  et  in  ep.  IX,  S  occurrit.  Vide  p.  64  not.  4.  Ut  epistola 
nostra  .mlis  prdbatur,  8erv%is-dei  diaconns  siib  Pelagio  II.  papa  praedecessw  Petri  diaconi  i.  e.  rector 
Siciili  patrimonii  fuit.     Cuius  rei   omne   dubium   tollit  ep.  XIII,  22.  3)  i.  e.  PeJaejii  II.  (578-590). 

4)  Vkltiis  clericoni/m  non  liciiisse  iterum  nubere  tlocet  ep.  XIV,  5. 

IV,  .35  Suspicor  t(i)itHiii  lilinirii  inaiiria  hic  in  titulo  omissa  essr  rerliii  'a  |iariliu.s'.  Cf.  e]:yp.  VIII, 
13.  14  et  qHac  supra  ad  cp.  I,  24  nioniii.  Vide  etiam  epp.  XII,  S.  9.  —  Unii  cuiii  ep.  IV,  32  in  Africam 
missa.  —  De  Victore  cf.  epp.  VIII,  14.  XII,  S.  9.  Episcopum  Numidiae  eim  fuisse  tum  ex  eeleris  epistolis 
noriiiiiis,  fiim  e.v  titiilo  ep.  VIII,  14.  Columbus  ultimis  Greiiorii  temporihus  primns  prorinciae  fuit 
(ep.  II,  411  in  iiof.). 


INDICTIO  XII.  lUL.  (IV,  34.  35.  36).  27 1 

initiantibus  tota  fostinemus  possibilitate  resisterc,  ne  dum  salubria  adhiberc  medica- 
menta  neglegimus,  multorum  vobis'  vitam'',  quos  Deo  nostro  contendimus  lucrari', 
surripiant.  Unde  oportet  ita  nos  caulas  ovium.  quibus  nos"  custodes  videmur  csse 
praepositi",  vigilanti  sollicitudine  praemunire,  quateuus  lupus  insidians  undique  pastores 
sibi  repugnantes  inveniat,  et  viam  ingrediendi  in  eis  non  habeat. 

Comperimus  siquidem  Donatistarum  '  stimulos  in  illis  sic  partibus  gregem  tur- 
basse  Dominicum,  ac  si  nuliius  pastoris  moderamine  regeretur.  Nuntiatumque  nobis 
est,  quod  dicere  sine  gravi  dolore  non  possumus,  quoniam  plurimi  eorum  vencnatis" 
iam  sint  dentibus  laniati.  Deniquc  uf  sacerdotes  catholicos  pravissima  de  suis  ecclesiis 
temeritate  depellerent,  et  multos  insuper,  quibus  salutem  regenerationis  aqua  praebuerat, 
rebaptizantes  pravitate  nefandissima  necavisse.  Quae  res  animos  nostros  valde  mestificat". 
cur''    vobis   illic  positis   dampnatae   praesumptioni    tantum    scelus    perpetrare   licuerit. 

Qua  de  re  fraternitatem  vestram  scriptis  currentibus '  adhortamur,  ut  habito 
tractatu,  unitoque'  concilio"-,  ita  nascenti  huic  adhuc  morbo  inhianter  ac  tota  virtutc 
debeatis  obsistere,  dummodo^  nec  vires  ex  neglectu  percipiat,  nec  in  commisso  vobis'' 
grege  pestilentiae  dampna  concutiat.  Nam  si  quolibet  modo ,  quod  non  credimus, 
incipienti  neglegitis  iniquitati  resistere,  plurimos  erroris  sui  gladio  vulnerabunt.  Et 
est  profecto  gravissimum,  hiqueo  diabolicae  fraudis  inretiri  permittere,  quos  prius 
possumus^  ne  alligentur  eripere.  Melius  est  autem  ne  quisquam  vulneretur  obsistere, 
quam  vulneratus  qualiter  sanari  possit  exquirere.  Hoc  itaque  considerantes,  sacrilcgam 
pravitatem  sedula  oratione  ac  virtute  qua  valetis  obruitey,  ut  subsequens  nuntius  Christi 
gratia  suifragante  de  eorum   nos    ultione  laetificet  magis,  quam  dc  excessu  contristet. 

Paulum^  praeterea  fratrem  et  coepiscopum  nostrum  ad  nos  quo  potestis  studio 
omni  sub  festinatione  dirigite,  quatenus  subtilius  ab  eo  eausas  tanti  facinoris  agno- 
scentes,  Iiuic  nefandissimae  pravitati  cum  Creatoris  nostri  solatio  medicinam  dignae^ 
possimus  correptionis  inponere. 


TV,  36. 

G-regoriiis  I.  papa  Maximiano  episcopo  (Syracusano)  manclat,  ut  Eupio,  Eusanii 
episcopi  Agrigentini  filio,  competentia  illi  bona  paterna  et  matcrna  restituantur. 

Codd.  B  et  r:  Indictio  XII.  caj).  36.  594,  lul. 

Edd.  M:  lAb.  IV.  ep.  37;  G:  Lib.  III.  ep.  36.  —  laffe  Re//.  1307  (942). 

GREGORIUS  MAXIMIANO  EPISCOPO. 

Tjuplus^^  praesentium  portitor  Eusanium^,  Agrigentinae  civitatis  episcopum,  suum 
fuissc  memorat  genitorem,  matrisque  suae    res  apud   eum  plurimas  indicat  mansisse''. 

')  corr.  in  nobis  11  1;  iiobis  edd.  •')  vita  edd.  O  pr.  ')  lucra  r  1;  lucri  r  2.  "')  om.  nos 

)•  1.  2.  11)  om.  praepositi  r  1;    repositi  r  2.  ")  ex  beneuatis  B  1.  i')  om.   ut   (poslea  legentes 

(lepellere  ....  necavisse  tlicuntur)  edd.  pr.  6.  l)  mestificant  r  1.  2,  ed.  G;  mestificavit  ed.  pr.  ')  quod 
edd.  G.  M.  ^)  decurrentibus  edd.  G.  M.         ')  munitoque  r  2.         ")   consilio  codd.  (quod  cur  mutandum  sit, 

non  video.  W.)  vj  delet  dum  li  1.  ™)  nobis  r  1.  2.  ")  possint  B  1.  y)  obruere  festinate  edd. 

^)  digne  R  1,  r  2. 

IV,  .36  tltulo  add.  .Syracusano  edd.  Sequitur  an/umentum  ia  li  1  studiose  deletum:  ut  filio  episcopi 
res  patris ^)  Eupulus  ed.  pr.  '')  remansisse  E  1. 

1)  Vide  nutam  2  ad  ep.  IV,  32.  2)  Cf.  de  priore  coHcilio  in  Africa  conyregando  cpp.  III,  47.  4S; 

de  nostro  ep.  V,  3.  3)  Cf.  de  Paulo  episcopo  not.  3  ad  ep.  TV,  32. 

IV,  36  In  Siciliam  per  Euphim  Affrigentimm  delata  (fortasse  una  cum  cp.  IV,  34).  —  Dc 
Maximiano  cf.  ep.  IV,  14.  1)  Idem   iwmen   (sed   alius  personae)   in  ep.  I,  42  (p.  66,  17)   occurrit. 

2)  Alias  Eusanius  non  nominntiir;  pn'aedecessor  erat  Gregorii  (cf.  ep.  I,  70  p.  90). 


272  (iREGORII  I.  REGISTRI 

(iuoiii  quoiiiam  intostatum^  asserit'^  esse  dofunctum,  itlcotjuc  ot  res  sibi  matoinas 
pctif^  debore  rcstitui  et  antedicti  episcopi  patris  sui  se  permitti  substantiam  adipisci. 
Qua  de  re  fraternitati  tuae  huius  praecepti  serie  deputamus,  quatenus  diligenter  curot 
addiscere,  et  si  quid  apud  praedictam  ecclesiam*  de  rebus  matris  ipsius  inveniri 
potuorit,  si  quidem  nihil  est,  quod  antcdicto  Euplo  rationabiliter  possit  obsistere,  ci 
sccundum  suam  faciat  portionem  restitui.  Perinde  et  dc^  rebus  paternis  quas  ante 
cpiscopatum  noscitur  habuisso,  si  eas  in  iure  ecclesiae  suae  quolibet  modo  non 
transtulit,  ei  quantum  portioni  eius  legaliter  scit'  competere.  ut  satisfieri  possit, 
inmineat.  Nam  omnino  et  contra  rationem  et  contra  nostrum  probatur  esse 
propositum,  si  cui  ea ,  quae  iusto  competunt,  restitui  ac  satisfieri  denegemus.  Ita 
ergo  haec  fraternitas  tua  impiere  festinet,  ut  superscriptoe  portitori  ad  nos  denuo 
ex  hac  re  nulla  remeandi  necessitas  imponatur.  Nam  quod''  beatae  recordationis 
dccessor  noster  ^  praeceptum  direxerat,  ut  lapso  eo  res  eius  omnes  ecclesiae  remane- 
rent,  hoc  ideo  eum  credimus  praecepisse,  ne  per  eas  adhuc  amplius  deperiret.  Nunc 
vcro  aequum  esse  pensamus,  ut  filium  patris  culpa  uon  ingravet.  Sed  fraternitatis 
tuae  dispensatione  quicquid  ei  legaliter  potest  competere  consequatur. 


IV,  37. 

Grcijorius  I.  papa  Consfantiunt,  cpiscopuin  llcdiolancnscni,  aiihortatw,  ui  Brixicnsi- 
hns,  qui  iuramcnliun  de  trihus  capitulis  non  damnutis  postulavcrint,  dc  fidc  synodi  Chalcc- 
donensis  conservanda  tantummodo  scribat.  Praecipit  de  lohannc,  Ilaccnnate  cpiscopo ,  in 
missis  ab  co  non  nominando,  laudatqnc  cum,  quod  epistolam  suani  ad  Thcodelindam  rc(ji- 
nam  (ep.  IV,  4)  retinuerit.  Addit  de  nova  ad  eandem  cpistola  (ep.  IV,  83),  de  Ursicino, 
de  Fortunato,  de  scrijjtis  ad  Dynaniiuin  transmittendis.  bM,  lul. 

Cudd.  R  ct  r:  Imlictio  XII.  eap.  37. 

Edd.  M:  Lib.  IV.  ep.  39;  G:  Lilt.  111.  cp.  37.  —  lafje  Uey.  m<J  (944). 

GREGOIUUS  CONSTANTIO  EPISCOPO  MEDIOLANENSI. 

ncriptis  sanctitatis  vestrae  percursis''  in  gravi  vos  mororc  csso  cognovimus, 
maximo  propter  episcopos''  ot  cives  Brixiae  ^,  qui  vobis  mandant,  ut  cis  cpistolam 
transmittatis,    in   qua   iurare  debeatis,  vos    tria    capitubi    ininimc  damnassc'-^.     (Juod  si 

•^)  iiiquid  eriuj.  tl  curr.  asserit  ex  asserint  U  1 ;  incjuit  (pru  asserit)  r  1.  2;  dicit  cd.  pr.  '')  petiit  A'  /. 

<=)  om.  (le  11  1.  i)  sit  )•  /.  :>.  s)  Ita  r  1.  ■>;  ss  li  1.  '')  add.  ile  r  1. 

IV,  37     ")   (liscussis  li  1.  '')  ci)isc(Jiiuiii  cd.  G. 

:i)  Be  episcoptmMi  iure  testaiuli  cf.  ep.  XIT,  14.  4)  Eyebat  tiinc  Agrigentum  cpiscopo,   iit  in 

nut.  2  iid  cp.  I,  70  cxposmmus;  cf.  ep.  111,  12.  6)  Ex  noslra  episfola  tractum  cst  rcgestim  Pclagii  II. 

pitpae  apiid  laffe  Reg.  1062  (693). 

IV,  37  Per  FortunaMim  ■militem  Gcniiam  ut  ridelnr  trnnsmissa.  —  Cf.  de  UoHstantio  Mcdiulimensi 
cpiscopo  et  de  rebiis,  rpuie  in  cp.  nostra  continentur,  epp.  IV,  2.  3.  1)  Episcopi  erant  illi  tres  scismatici 
quos  Gregorius  in  epp.  IV,  2.  3  comjiemliosc  mminat  {cf.  Troya  Vodice  dipl.  I,  314).  Inter  cos  e^nscopiwi 
Brixiensem  fuisse  apparet.  Sed  cum  de  episcopis  Brixiac  apertc  dicat  cp.  mstra,  hoc  ita  intelligo,  epi- 
scopos  illos  tunc  Brixiac  convenisse,  iit  in  caiisa  trium  capitulorum  commune  consiUum  inmnt.  (Cf  supra 
ep.  III,  38).  —  Brixia  vcl  Brexia,  nunc  Brescia,  ad  Mediolancnsem  imtropoUm  pertinrt.  2)  Gum  schis- 
matici  cdocti  cssciit  (ep.  IV,  2.  3),  Constantium  in  damnationc  trium  capitulorum  cautiuncm  non  fccisse, 
tiinc  animis  siqin-his  iiiiiiora  ■postidabant. 


INDICTIO  XII.  lUL.  (IV,  36.  37).  273 

dccessor  fraternitatis  vestrae  Laurentius  non  feeit^,  a  vobis  quacri  non  dcbet.  Si 
autem  fecif,  cum  universali  ccclcsia  non  fuit  et'^  eautionis  suae  iuramcnta  transcendit. 
Scd  quia  eundem  virum  sua  crcdinius  sacramenta  scrvassc  atque  in  unitate  ccclesiac 
catholicae  permansisse,  dubium  non  est.  quod  nulli  episcoporum  suorum  im'averit,  se 
tria  capitula  minime  dampnasse.  Ex  qua  re  colligat  sanctitas  vestra,  quia  cogi  non 
debet  ad  hoc,  quod  a  decessore  eius'  factuni  nulio  modo  est.  Sed  ne  hi  qui  vobis 
ista*^  scripserunt  scandalizari  videantur,  transmittite  eis  epistolam,  in  qua  sub  ana- 
thematis  intcrpositione  fateamini,  neque  vos  aliquid  de  fide*''  Calcedonensis  sinodi 
inminuero*,  nequo  eos  qui  inminuunt  recipcre,  ct  quoscumque  damnavit  damnare,  et 
quoscunique  absolvit  absolvere.     Unde  credo  eis  posse  celerrime  satisfieri. 

Quod  autem  scripsistis,  quia  scandalizantur  plurimi  eorum,  quia  fratrem  et  coepi- 
scopum  nostrum  lohannem  Ravennatis  ecclesiae''  inter  missarum  sollempnia  nominetis. 
requircnda  vobis  consuetudo  antiqua  est.  Et  si  consuetudo  fuit.  modo  ab  stultis 
liominibus  reprehendenda  non  cst.  Si  vero  consuetudo  non  fuit,  fieri  non  debct,  undc 
quibusdam  scandahim  moveri  possit.  Tamen  sollicite  requirere  studui'',  si  isdem 
lohannes  frater  et  coepiscopus  noster  vos'  ad  altare  nominet,  quod  mininic  dicunt 
fieri.  Et  si  ille  vestri  nominis  memoriam  non  facit,  quae  necessitas  cogit''  ignoro,  ut 
vos  illius  faciatis.  Quod  quideni  si  sino  aliquorum  scandalo  fieri  potest,  vos  tale  ali- 
quid  facere  valde  laudabile  est,  quia  caritatem,  quam  erga  fratrcs  vestros  habcatis'. 
ostcnditis. 

Quod  autem  scripsistis,  quia  epistohxm  meam  reginac  Thcodelindae  trausmitterc 
minime  vohiistis ",  pro  co  quod  in  ea  quinta  synodus  '^  nominabatur ,  si  eam  exindc 
scandalizari  posse"'  crcdidistis,  rocte  factum  cst  ut  minime  transmitteretis.  Unde  nunc 
ita  facimus  sicut  vobis  placuit,  ut  quattuor  solummodo  synodos  laudaremus"*.  De  illa^' 
tamen  synodo,  quae  in  Constantinopoli''  postmodum  facta  est,  quae  a  multis  quinta 
nominatur,  scire  vos  volo,  (juia  nihil  contra  quattuor  sanctissimas  synodos  constitucrit. 
vcl  scnscrit;  quippe  quia  in  ea  de  personis  tantummodo  non  autem  dc  fidc  aliquid 
gestum  cst,  et  de  eis'i  pcrsonis,  de  quibus  in  Calcedonensi  concilio  nihil  continetur. 
Scd  post  expressos  canones  facta  contentio  ct  extrema  actio  de  personis  ventilata 
est'-'.  Nos  tamen  sicuf  voluistis  ita  fccimus,  ut  eiusdem  synodi  nulhim  mcmoriam 
faceremus.  Sed  et  de  episcopis  quae  scripsistis  praedictac  filiac  nostrae  reginae 
scripsimus  '". 

Ursicinum^^  qui  vobis  scripsit  aliqua  contra  lohannem  fratrcm  et  cocpiscopum 
nostrum^^,  vos  per  epistolas  vestras  ct  dulccdine  et  ratione  ab  intentionc  sua  compe- 
scere  debetis. 

>=)  suprascr.  aut  li  1.  '•)  ex  et  corr.  aut  It  1.  ")  vestro  edd.  O.  M;  decessoribus  eius  ed.  yr. 

f)  ita  B  1.  S)  oin.  de  fide  11  1.  '')  c.c  stude  H  1;  pertjuirere  stude  ed.  G  el  sec.  ed.  M  unus  Vatlc. ; 

perquirere  studui  ed.  M.  ')  corr.  in  eos  li  1.  k)  cogat  edd.  ')  habetis  cdd.  ™)  posse 

om.  II  1.  u)  laudareniur  r  1.  ")  illo  r  1.  v)  Constautiuopoliiu  )•  2.  'i)  liis  /•  1.  'J,  edd. 

")  curr.  ex  si  tjuod  r  2. 

3)  De  vautione  Laarcntii  ayit  papa  in  ep.  IV,  J.  4)  Eodcm  modo  Grcgoriiia  iii  ei>.  IV,  3  dc 

synodo  Clialcedotiensi  (i.  e.  de  quarta  universali  anni  451)  confessus  erat.  5)  C/'.  de  lohannc  Bafciinatc 
cpiscopo  ep.  III,  o4  p.  211.    Etiaiii  Jiaec  lis  ex  aniiiio  nimis  elato  loJuinnis  m'ta  esse  cidetur.  a)  i.  c. 

cp.  IV,  4.  7)  i.  e.  symdiis  ConstantinopoKiana  anni  oHS,  in  qtui   tria  capiitula  reprobuta  sunt.     Cf. 

p.  18  iiot.  2.  i>)  Nempe  ep.  IV,  33.  0)  Hoc  Joco  de  iis  fpiae  in  synodo  gesta  sunt  papam  errassc 

satis  lierspicuum  cst.  Cf.  qiwd  GussanviUciis  ct  Langen  (GescJiicJitc  der  Bom.  KircJie  II,  444)  culnota- 
cerunt.  10)  Verha  de  episcopis  in  exempJari  epistoJae,  ut  noliis  in  rerjistro  comervatum  cst,  cxcidissc 

ridcntur.         11)  Be  loJtannc  Bavennate  tractatur  (cf.  notam  5).  12)  Si  Jiic  de  cpiscopo  aJiqnu  ayitur, 

fortassc  de  episcopo  Taurvnm-um  Joquitur  papa.     Cf.  epp.  IX,  214.  22ti. 

Reg.  Greg.  I.  35 


274  GREGORII  I.  REGISTRI 

Do  Fortunato  "  autcm  fraternitatem  vestram  essc  sollicitam  volumus,  ne  vobis 
a  nialis  hominibus  in  aliquo  subripiatur.  Nam  audio,  eum  cum  decessore  vestro 
Laurentio  ad  mensam  ecclesiae"  per  annos  plurimos  nuncusque  comedisse,  inter 
nobiles  consedisse  et  subscripsisse  eoque  quondam  fratre'  nostro  scientc  in  numeris" 
militasse'*.  Et  post  tot  annos  modo  videtur  fraternitati  vestrae,  ut  de  status  sui 
conditione  pulsetur.  Quod  mihi  omnino  incongruum  videtur.  Et  ideo  vobis  hoc  per 
ipsum,  sed  secreto  mandavi^.  Tamen  si  quid  est  rationabile ,  quod  ei  possit  opponi, 
in  nostro  debet  iudicio  ventilari. 

Ad  filium  vero  nostrum  domum  Dynamium™ '■*,  si  omnipotenti  Deo  placuerit,  per 
hominem  nostrum''  scripta  transmittimus-^. 


IV,  38. 

Gmjufins  I.  papa  Marcdlo  scholastico  ^jro  Maxiiiio  (Salonituno)  pctciiti  rcspondrt, 
80  illi  vcniam  dare  non  i)ossc.  ')'.)i,  Iid. 

Codd.  B  cl  r:  Indictio  XII  cup.  .36'. 
Edd.  M:  Lih.  IV.  ep.  40;  G:  Lih.  IIL  ep.  3.s.  —  laffe  Eeij.  i:ilO  (045). 

GREGORIUS  MARCELLO  SCOLASTICO. 
uloriae  vestrao  caritas  sic  in  nostro  corde  semper  invigilat.  ut  nihil  sibi  cor- 
poris"  defendat  absentia.  Nam  quamvis  a  carnalibus  oculis  longe  est'\  tamen  aspocti- 
bus  numquam  deest.  Frequenter  enim  nos  voluntas  ad  scribondum  desideranter  im- 
pellit,  sed  occupatio  non  permittit.  Duni  ergo  nobilitatis  vestrae  peritia  non  ignorct, 
quantis  sit  locus  noster  occupationibus  involutus,  quod  ab  scribendi  interdum  cessa- 
mus  officio,  non  voluntatis  sed  necessitatis  esse  consideret.  Gloria  autem  vestra  quod 
tardius  nos'^  sua  requirit  epistola,  qua  possit  excusatione  defendero  non  videmus.  In 
hoc  igitur  sola  me  debui  taciturnitate  dofendere,  sed  fervor  caritatis''  linguam  mcam 
non  pertulit  habere  silentium. 

s)  eaiidein  {pro  ecclesiae)  r  1.  ')  ila  scnhu;  eoyue  coiiiratre   li  1;  eocjuaque  IV.  corr.  iu  eo  quoque 

iV.  r  1 ;  eoque  quod  iV.  r  2;  eumque  iV.  edd.  ")  auuis  add.  codd.  quidam,  de  quibua  dicit  ed.  G  in  nota  6 ; 
ipsa  autem  reprohatam  lectionem  lapsu  quodavi  recepit  quod  in  corritjendis  (p.  1615)  emendacit.  '^)  mau- 

(lal) ;  R  1.         "')  ita  r  2:  dunaniium  r  1;  dinamium  Ji  1.        ^)  vestrum  edd.  G.  M.         5")  transniittenius  edd. 

IV,  SS    in  titulo  scliolastico  r  1.2,  edd.  G.  M.  "■)  corporalis  edd.  G.  31.         •>)  add.  mentis  r  2(y, 

edd.  G.  M.  <-')  |,i,g  g.j  nou  li  1:  nou  r  2,  uhi  suprascr.  vel  nos ;  iii  (pro  uos)  r  1;  in  sua  nos  edd.  G.  M. 

'')   fervoris  oaritas  li  1. 

13)  Cf.  de  Fm-tmmto  ep.  V,  i».  14)  Cf.  Bialoy.  IV.  cap.  .35:  qui  in  numero  optio  luit,  ep.  VIII,  10 

ex  militaribus  numeris  converti.  Mditarem  aiitem  conditionem  Fwtunati  emn  lionore  ceclettiastico  Con- 
atantiiis   episcopus   non    conrenire  arhitrahatitr.  10)  Cf.  de  Uynamio  patriciu  GaUiarmn,  qui  patri- 

monimn  ecclesiae  Bomanae  illis  in  partihus  re.vit,  ep.  III,  33.  Epistola  autcm,  quam  citat  Gregorius, 
dcpcrdita  est. 

IV,  Hli  MurceUas  sclwlusticus  sine  dahio  idem  est,  ad  ipiem  Greyc/rim  ep.  IX,  loS  ann.  699,  Mai. 
IiiH.  )»is/<.  Id  res  cpiac  in  ntraque  cpistola  traetantur  ckmonstrant.  Et  minorem  quidem  scrupuliim 
iuicit,  quod  in  ep.  IX,  15S  tituhis:  'proconsul  DaJmatiac'  adhihetur,  cum  quatuoi'  annis  post  MurceUus  illc 
tul  p^-ocomulatus  Jionorem  proiiwtus  appareat.  Gruriux  aiitcm  cst,  MarceUum  nosirum  in  uJtcra  epistolu  Mar- 
cellinum  nominuri,  itu  ut  duhiiim  sit,  quaenum  nominis  formu  ei  debeatur.  Cf.  ep.  III,  22,  uhi  MarccUus 
niagnificus  atque  eloquentissimus  nominutur  et  ut  eiusdem  consilio  episcopus  SuJonitanus  eJiyutur  p'ae- 
cijiitnr.  —  Dc  scJioJasticis  cf.  ep.  I,  3.  Titulo  gloriae  atque  magnitudinis  Jionorabantur ;  cf.  ep.  V,:>4. 
AiU  jfrocuiisidi  DaJmaiiae  aui  p/rucfecto  iiruetorio  p>er  lUyricuin  MarceJlus  tunc  in  ccm.tis  assistehat. 


INDICTIO  XII.  lUL.  (IV,  37.  38).    AUG.  (IV,  39).  275 

Salutantes  itaque<^  cum  omni  adfectu  atque  dulcedine  indicamus,  nos  gravitei- 
contristatos,  quod  illa  a  nobis  voluistis  expetere ,  in  quibus  dum  voluntatem  vestram 
perficere  quia  obsistit  ratio^  non  valemus,  contristare  vos  quod  nolumus  videamur. 
Nam  hoc  nos  sine  correctiones  relinquere,  ecclesiastica  non  sinit  aliquo  modo  disci- 
plina:  nec  vos  pro  talibus  decct  petere,  ne  non  rectitudini,  sed  indisciplinationi  quod 
absit  videamini  consentire.  Causa  eiusdem  Maximi ',  pro  quo''  nobis  scribitis ,  quem 
si  missarum  soUempnia  celebrare  praesumpserit,  iam  sacri  corporis  communione  privavi- 
mus^,  matura  quando'  oportuerit  deliberatione  sicut  Deo  nostro  placuerit  iudicatur 
atque  disponitur'\ 

Oramus  autem  omnipotentem  Dominum,  ut  ct  hic'  vos  aua  propitiationc'"  custo- 
diat,  et  ad  aeternae  vitae  premia  perducat. 


MENSE  AUGUSTO  INDICTIONE  XII. 

lY,  39. 

Gregorius  I.  papa  dcro,  ordini  cf  plchi  Hortonenfii  nunfiaf,  ftc  pod  cpiscopi  (TiJandi) 
morfcm  cdii  cuidam  episcopo  visitationem  mandasse.  ''>^4,  Awj. 

Codd.  R  et  r:  IwUctio  XII.  cap.  39. 
Edd.  M:  Lib.  IV.  ep.  41;  G:  Uh.  IIL  cp.  :Si).  ~   laffe  Befi.  i:itl  0J4ii). 

GREGORIUS  CLERO  ORDINI  ET  PLEBI  CONSISTENTI  HORTONAE. 

Vcstri  antistitis  obitum  cognoseentes  ^  curae  nobis  fuit,  dcstitutac  ecclesiac  visi- 
tationem  fratri    et    coepiscopo    nostro   .  .  ."■'^   solemniter   delegare''.      Cui    dedinuis    in 

"^)  suprascr.  vos  r  2.         f)  gratia  r  1.  ^J.  ed.  pr.  S)   (corr  ex  correptione  r  1);  correiJtioiie  edd.  G.  M. 

I')  qu.a  E  1.         ')  quam  de  eo  li  1.         '')  disiioiietur  R  'l;  iudicabitur  atque  disponetur  edd.  G.  JtL  ')  om. 

liic  r  1.  ™)  protectione  ed.  G. 

Mense  cei.  ad  calcera  ep.  IV,  :iS  add.  r  1.  i,  edd.  G.  M  et  sec.  M  Colh.  el  Vatic. ;  om.  Iianc  notam 
R*l,  ed.  pr.  —  ind.  XIII.  r  1.2,  R  1  (qiwd  corr.  in  XII  r  2). 

IV,  39  in  titulo  ahhrev.  consist  codd.;  om.  cousist.  ed.  pr.  —  Iiortoiio  R  1;  liortonr'  »■  7.  2;  Hortano 
ed.  pr.;  Cotronae  ut  ed.  M  nolat,  in  Rem.  ei  tmo  Vatic.  (cf.  ep.  II,  40).  ^)  hic  nomen   om.   codd.  R  1, 

r  1.2,  R*l  et  ed.  pr.,  quamquam  nullam  indicant  lacunam;  Barbaro  add.  edd.  G.  M  (cf.  cp.  XIII,  17),  M 
cnim  nota:  in  Eem.  ei  Vaiic.  D  legi  lobanni.     (Cf.  ep.  JI,  40)  '')  diligare  r  1. 

1)  De  Maximo  et  electione  episcopi  ccclesiac  Sulonitande  procuranda,  cf.  epp.  III,  46.  IV,  16.  20. 
lam  anno  593  Noi\  papa  MaximmH,  de  qao  ad  nos  multa  uiala  perlata  sunt  a  camlidatura  exclusei'at. 
Anno  594  Apr.  Maximum  pyraesumptorem  in  Halona  in  titulo  epistojae  nominat.  Cf.  infra  epp.  V,  6. 
VIII,  36.    IX,  m.  2)  i.  e.  cpistola  IV,  20. 

IV,  39.  Cf.  qHue  dc  eculem  furmula  (Lib.  iliiirni  ed.  lloiilrc  forni.  110  iu  app.  2)  ud  ep.  11.  40 
luhwtarimiis.  Plenius  eam  Imbes  in  ep.  XIII,  17.  —  Be  Hortona,  Samnii  urlm  adJiue  u  Lanfiohardis 
liberu,  cf.  ep.  I,  32  et  quod  ad  eam  Troyu  Codice  dipl.  I,  179  (loco  supra  omissoj  (uUulil.  1)  Id  est 

Blandi  episcopi,  qiii  longo  iam  tempwe  in  eiritate  Rarennale  ab  exarcho  Romaiw  detinehatnr.  Cf.  ep.  I,  :i2. 
2)  Nomen  Barbaro  addiderunt  ex  eptistola,  quae  praeterea  ciusdem  exempU  est  (XIII,  17)  editores  quidam, 
nomen  lobanni  adiecertmt  ex  ep.  II,  40  codices  cdiqiii.  Quod  quam  parri  momenti  sit  liquet.  Cf.  disser- 
talionem  meam  in  Neues  Archiv  VII,  604.  Nomcn  cerie  excidit,  cum  cpiMola  haec  saepius  (ulhibita  ex 
formula  exsoiiberetur.  Sed  ut  lociim  difficilem  interjmtarentur,  macjnam  operam  dederunt  et  ranis  coniec- 
titris  usi  sunt  Cfussanvillaeus,  Ufiltelli  (Italia  Sacra  VI,  67S),  Di  Meo  (Anniili  I,  lt^4),  Triiya  (Coillcc 
dipl.  I,  322).  Cf.  Maassen  Geschichte  der  Quellen  etc.  I,  527  not.  2. 

Sb* 


276  GliEGOBlI  I.  RKGISTPJ 

iiiandatis  •',  ut  niliil  de''  reditu.  ornatu'',  ministeriisque  a  quoquam  usurpari  patiatur. 
Cuius®  vos  adsiduis  adhortationibus  eonvenit  oboedire.  Hoc  tamen  scitote,  quia  ei 
ordinandi*'  presbyteros  ac  diaconos  si  necesse  fuerit  et»  dignos''  ad  hoc  officium  in- 
venii'e'  potuerit,  dedimus''  licentiam,  quatenus  in  ccclesiastico  obsequio  sacerdos 
exquiratur',  qui  et'"  a"  vcnerandis  canonibus  nulla"  discrepet  ratione,  et  tanto  mini- 
sterio  dignus  valcat  repperiri.  Qui  dum  fuerit  postulatus  cuni  sollempnitate  decreti 
omnium  subscriptionibus  roborati  et  visitatoris  pagina  prosequente  ad  nos  veniat  ordi- 
nandus.  Provisuri  ante  omnia,  ne''  cuiuslibet  vitae  vel  meriti  laicam  personam  prae- 
sumatis  eligere'.  Et  non  solum  ille  ad  episcopatus  apicem  nulla  ratione  provehetur, 
verum  ctiam  vos  nullis  intercessionibus  veniam''  promereri  posse  cognoscite.  Sed 
omnos  quos  ex  vobis  de  laica  persona  adspirasse*  constiterit  ab  officio  ct  a*  com- 
muniono  alienos  facicndos  proculdubio  noveritis. 


IV.  40. 

(ircgorius  1.  pcqia  ]'(Ucntmo  ahhati  intcrdirit ,  nc  mnticrcs  monafitcrinm  iniircdian- 
tnr,  ncrr  monaclii  eas  sihi  commafrcs  faciant.  ^>94.  Aiui. 

('(iild.  R  et  r:  Tnilictio  XII.  cnp.  -in. 
K(l(l.  M:  Lib.  IV.  ep.  42;  G:  Lib.  IIL  ep.  40.  —  la/ji;  Rcfi.  l.^il^  (H4T). 

GREGORirS  VALENTINO  xVBBATI. 

fervenit  ad  nos,  eo  quod  in  monasterio  tuo  passim  mulieres  asccndant.  et  quod 
adhuc  est  gravius,  monachos  tuos  mulieres  sibi  commatres  facere,  et  ex  hoc  incautam 
cum  eis  communionem  habere.  Ne  ergo  hac  occasiono  humani  generis  inimicus  sua 
eos  quod  absit  calliditate  decipiat,  ideoque  huius  te  praecepti  serie  commonemus,  ut 
neque  mulieres  in  monasterio  tuo  deinceps  qualibet  occasione-''  permittas  ascendere'', 
ncque   monachos   tuos  sibi'=  commatres   facere.      Nam   si   hoc  denuo  ad  aures  nostras 

'')  aild.  mmiu  pust.  proveetioiiibiis  clericoruni  .munibim  formulam  Liiri  diunu  r  1  et  Bem.  (ed.  JfJ. 
■')  ortatu  H  1.  '')  eui  r  1,  f)  o)».  quia  ci   ordiiiaiuli  r  1:   egi  (pro  quia  ei)  r  J;    om.  quia  ed,  pr. 

K)  qui  r  1;  quos  edil.  ■')  diguus  r  1.  >)  inveuiri  /■  1.  '-)  add.  ordinandi  codd.  et  ed.  pr.  ')  saeer- 
dotes  {om.  exquiratur)  Ji  1;  om.  exquiratur  edd.  pr.  G.  (G :  saccrdos  qui  ...  reperiri  comniuniter  eligatur; 
pr. :  sacerdoteiu  qui  .  .  .  reperiri  communiter  omues  eligant).  *")  om.  et  r  1,  ed.  pr.  f')  om.  a  ed.  O. 

")  ulla  non  ed.  G.  i')  nec  r  2.  <i)  in  margine  praehet  r  1   hoc  argumentum  nota  laicam   personam 

nequaquani  ad  episcojiatum  cligendam.  '')  om.  veniam  J!  7.  ^)  corr.  ex  aspirarc  1!  1;  aspirare  edd.  G.  31. 
•)  om.  a  Jl  I,  ed.  pr. 

JV,  40  in  titulo  Venantio  Ji  1  et  sec.  ed.  M  Colbert.  —  capl.  XL  add.  inscrijitioni  r  1;  anjumentum  in 
II  1  erad.  quod  monaclii  .  .  non  accipore  .  . :  in  r  2  in  marijine  de  mouacliorum  commatribus.  "■)  cxcusa- 

tione  Jl  1,  ed.  j>r.  '')  coscendere  Jl  t  (scenderc  iii  ras.).  '■')  add.  eas  edd.  O.  M. 

S)  Mandatum  risitatcni  mi/txiim,  qiiod  cciic  ad  exemplnm  ep.  II,  39.  VIT,  ir>.  XITI,  lCi  exjiresaiim 
errit,  iiobis  non  conserratum  est. 

IV,  40  Quis  ille  Valentimis,  et  adus  monasterii  tdibas  fim-it  in  dubio  plane  relinquimns.  Nam 
cjiiod  AlteseiTa  ad  rem  explicandam  adtulit,  nullius  monmiti  est.  Neqwe  cum  discijiulo  illo  Benedicti  Nur- 
sini  eonfundendus  est,  quem  Gregcn-ius  in  jn-uefatione  ad  Dialonorum  Lib.  II  'amiis  muHis  mnimterio 
Ijateranemi  jmiefuisse'  (licii,  neque  cicm  (dio  Valentino,  quem  idem  Greciorius  (Diahij.  I,  4.  III,  22.  IV,  21) 
saejiins  citat.  Naiii  cl  hic,  jwius  in  \'(ileria  pronnciu  mona.sterii  rector,  deinde  Greyoriami  mmmstcrio 
Romiino  ]miej>ositus,  inm  iii  Dialofiis  (inno  5i'.9  fm.  sa-iptis  'beiitae  memm-iae'  nominatur.  Ne(pie  de 
iiiimiiii:  iiiiiiiiii  Vcnantio  scriliendiim  sit,  satis  ciiiistnt. 


INDICTIO  XII.  AUG.  (IV,  39.  40.  41).  277 

quocumquo  modo  pervenerit.  sic  to  severissime''  noveris  ultioni''  sulKlonJuni.  ut  onu'n- 
dationis  tuno  qualitate  cetori  sine  dubio  corrigantur'^. 


IT,  41. 

CTmjorius  1.  papa  Bonifatlnm,  virimi  nuuinificum  Africac,  Tinniam  rcnirc  iiihct,  vt 
dc  fiilc  .s^Kft  reiipondcut .     Proniittit  sccnrifatem  veniendi  iis,  qnihns  dc  co  scrnpnli  rcsfrul. 
C(M.  B  a  r:  Indictio  XII.  cap.  41.  ^>M,  Aiuj. 

Efhl  M:  Lih.  IV.  ep.  43;  G:  Lih.  IIL  ep.  41.  —  laffe  Be.f/.  131.3  (948). 

GREGORIUS  BONIFATIO  VIRO  MAGNIFICO  AFRICAE. 

oi  ita  ut  audieram  magnitudo  vestra  intentionc  sollicita  de  animae  suae  vita" 
cogitaret,  nequaquam''  mihi  de  iide  sua  per  epistolas,  sed  per  semetipsam  potuif 
respondere.  Nam  quod  in  excusationem''  molestia  corporalis  adducitur,  expectato 
salutis  tempore  laborera  summopere  potuistis''  pro  commodo  aeternae  salutis  adsumere, 
ut  et  vos  de  nostra'  ratione  et  nos  de  vestra  credulitates  gauderemus''.  Ea  etenim 
quae  in'  meis  scripsi  epistolis  replicanda  nunc  non  sunt,  neque  alia''  ratiocinatione 
monstranda,  quia  apud  nolentis  animum,  quamvis  sit  evidens  ratio,  haec  ipsa'  obstacu- 
lum'"  esse  solent".  Scd  per  vos  venite,  beati  Petri  apostolorum  principis  liminibus 
vos"  praosentate,  et  cuncta  quae  scripsi  nisi  ex  lectione  monstravero,  cum  qua  vultis 
disputatione  recedite.  Hortor  tamen,  ut  dum  vitae  spatium  superost,  ab  eiusdem  beati 
Petri  ecclesia,  cui  claves  caelestis  regni  commissae  sunt  et  ligandi  ac  solvendi  potestas 
adtributa,  vestra  anima  non''  inveniatur  divisa,  ne''  si  hic  beneficium''  oius  despicitur, 
illic  vitae  aditum  chiudat. 

Hi  autem  qui  dubitationis  vestrac  participes  sunt,  si  ad  me  veniro  vohierint. 
nulham  in  me  quasi  ex  potestato  prodountom'^  violentiam  pertimescant.  Nnm  nos 
lioot  in  oninibus  causis,  in  liis  praocipue  quao  Doi  sunt  rationo  magis  stringore 
hominos,  quam  potestate  fostinamus. 


'1)  scvcrissiiiia  r  1.  <•)  ultii)UC  ;■  1.  2  (cnrr.  i.n  ultioui  r:').         f)  mld.  !n  mar;/.  r  1:  Notn  uionnclios 

uon  (leljcrc  silii  conuuatrcs  lacere. 

IV,  41  in  tilulo  Bonifacio  v  /.  2,  edd.  G.  M ;  Bouefacio  7/*/.  —  \m\  si(jla  adhibcnt  codd.  nuslr! ;  mn. 
viro  cjl.  (!;  viro  luagistro  ed.  pr.  —  alVic   ahhrcr.  r  1.  ■>;  airica  JK  1;  affrice  ed.  pr.  ^)  salute  edd.  iir.  Q. 

li)  add.  se  cdd.  G.  M.  c)  ita   U  1 ,  r  2,   edd.  ptr.    G;    posceret  r  1,  ed.  M.  <1)  exensatioue  r  1.  2. 

0)  poteris  ]t  1.  tj  vestra  I£  1.  s)  corr.  ex  crudelitate  ;•  2.  '')  corr.  in  gaudere  possimus  11  1. 

»)  om.  iu  r  1.  2,  edd.  '')  aliqua  f!  1,  cd.  G.  ')  lioc  ipsum  cjuod  uon  vult  ed.  G.  '")  add.  oI)edientiac 
ed.  G.  n)  solet  r  J,  edd.  G.  M.  ")  om.  vos  r  1.  2,  li  1;  sed  add.  vianu  post.  vos  /.'  1;  add.  vosmet  edd. 
V)  om.  uou  U  1.  <])  uaiu  r  1.  >■)  c.r  veueficium  It  1.  «)  prodeuute  R  1. 

IV,  41  BonifatiHs  Afriamns  alias  iwn  ocmrrii.  Ne  cunfiutdas  eum  ciim  Boirifdtiii  riro  chiri.tttimo 
Pancn-mitano  (epp.  III,  27.  49)  cuve.  Fortnm  Bonifatius  noster,  perspicnaedignitatis  rir  nl  tiliiliisUiiaiini- 
ficus'  docct,  inter  iudices  Africae  (cf.  ep.  I,  74),  ant  inter  setwlasticos  (ef.  ep.  V,  34)  liidiendns  csl.  ('inii 
ceterae  epistolae  inter  Grenwium  el  Bon.ifatinm  missac  dqmditae  sint,  nescimus,  quae  fiierit  contnifcrsin. 
Sed  siispiciimnr  cnm  MorcelH  (Africa  Chrisf.  III,  :U4)  Boiiifiitiiim  siiciusqiie  eiiis  in  Doiuilistiiriiiii  (iiiit 
Ariiiitoniiii,  Miircelli)  crrnrem  qucndnin  iiicidisse  (cf.  epp.  I,  72.  JI,  IC.  IV,32.:ioj. 


278  OREGORII  r.  REGISTEI 


IV,  4-2. 

Gregorms  I.  papa  Maximkiiio,  episcopo  Si/racusnno,  mandaf,  ni  Bacaudae  cpiscopi 
(Formiensis)  clericos  in  Sicilia  promotos  remittat.  ')94,  Aug. 

(hdd.  B  et  r:  Imlwtio  XII.  cap.  42. 
Edd.  M:  Lih.  IV.  ep.  44;  G:  Lih.  III.  ep.  4-J.  —  Iifje  Bey.  IHU  (949). 

GREGORIUS  MAXIMIAXO  EPISCOPO  SYRACUSAXO. 

Inclicavit  nobis  Bacauda*  frater  et  coepiscopus  noster^,  quosdam  de  clero  suo  in 
Siciliae  partibus  ad  sacros  ordines  pervenisse  '^,  Qui  quoniam  neque  presbiterum  neque 
diacones''  se  habere  comniemorat,  eos  ad  se  petiit  debere  transmitti.  Proinde  frater- 
nitas  tua  ubicumque  illos  latore*^  praesentium  ■'  indicante  reppererit,  huc  eos  sine 
dilatione  transmittat,  quatinus  et  illi  in  ccclesia,  in  qua''  olim  militaverunf,  revocen- 
tiir,  et  ante  dictus  episcopus  optatum  de  eis'  possit  haberc  solatium. 


IV,  43. 

Gregorius  I.  papa  Fantino  dcfcnsori  pcr  notarium  cius  sexaginta  solidos  transmittit, 
nt  Cosmae  Syri  creditorihis,  quibus  solidos  quinquaginta  debeat  satis  faciat.  Filimn  cius, 
quem  teneant,  Ubcrare  eum  iubet.  a.Oi,  Ang. 

Codd.  R  ct  r:  Indictio  XII.  cap.  43. 

Edd.  M:  Lih.  IV.  ep.  4-5;  G:  Lib.  III  ep.  4:1  —  laffe  Bey.  1.315  (950). 

GREGORIUS  FANTINO  DEPENSORI. 

Lator  praesentium  Cosmas  Syrus '  ia  negotio  quod  agebat  debituni  se  contraxisse 
perhibuit,  quod  ex  multis  aliis  et  lacrimis  eius  adtestantibus  verum  esse  credimus. 
Et  quia  centum  quinquaginta  solidos  debebat  vohii"-,  ut  creditores  illius  cum  eo  aliquid 
paciscerentur,  quoniam  et  lex  habet^,  ut  homo  liber  pro  debito  nuUatcnus  teneatur. 
si  ros  defuerint,  quae  possint  eidem  debito  addici.      Creditores   ergo   suos.   ut  asserit. 

IV,  42  in  titulo  cap.  XLII  r  1  —  sii-aousauo  R  1,  r  2,  Ii*l,  ed.  pr.         •>)  baganda  ed.  pr.  •>)  (lia- 

coucm  -Zi  1.  <=)  latoreiu  7?  7.  '')  riuam  )•  1.  2;   iu  qua  postea  add.  R  1.  ^)  militati  suut  r  1.  2. 

0  liis  R  1. 

IV,  4.3  ■•')  Vi.luit   /i  1. 

IV,  42  I)c  3Ia:cimiano  cf.  norinxima.^i  epp.  III,  12.  50.  53.  IV,  12.  14.  :!6.  1)  De  liacanda  epincopo, 
qiiem  Formiensem  esse  puto,  cf.  ep.  I,  S  (et.  1,  4).  2)  Ex  hac  epistola  apparet,  taTitm-inm  Formiense 

post  ann.  590,  Oct.  (ep.  I,  S)  d)  hostibus  Lanfjobardis  inrasum  fui^se.  Cf.  Troya  Codice  diph  I.  :',22. 
:i)  Qiils  fuerit  iUe  latar  amhiejo.  Fmiasse  Fantini  Bomani  defen.soris  notarius,  qui  eodem  tempore 
pecuniam  Panormum  apportahat.     Cf.  ep.  sequentem. 

IV,  4:i  Tran,smissa  per  Cosnmm  SyrMii.  —  Cf  de  lutc  epistola  quae  ad  ep.  III,  .55  sumnui  uffini- 
late  cum  nostra  coniunctam  adnotaiimus.  IJbi  etiam  de  Fantino  defenswc  Bomano  tutK  Panoivii  resi- 
dente  (cf.  ep.  I,  42  p.  6fi.  68)  et  iiegotia  qitaedam  ecclesiae  Bonmnae  cnrante,  post  patrimonium  Panorim- 
lannm  retiente  (cf.  epp.  VIII,  23.  IX,  3S  et  pi-aecipue  IX,  40)  diximus.  1)  Vide  iwt.  1  ad  cp.  III,  55 

(2).  215).  2)  Listin.  Nor.  1.34  c.  7. 


INDICTIO  XII.  AUG.  (IV,  42.  43.  44).  279 

ad  octoginta  solidos  consentire  possibile  est.  Sed  quia  multum  cst,  ut  a  nil''  habente 
homine  octoginta  solidos  petant,  sexaginta  tibi  solidos  per  notarium  tuum  trans- 
niisimus'',  ut  tu  cum  eisdem  creditoribus  subtiliter  loquaris'',  rationem  reddas,  quia 
filium  eius,  quem  tenere  dicuntur  secundum  leges  tenere  non  possunt^.  Et  si  potest 
fieri'',  aliquid^  minus  quam  nos^  dedimus,  condescendant.  Et  quicquid  de  eisdem 
LX  solidis  remanserit,  ipsi  trade,  ut  cum  filio  suo  exinde  vivere  valcat.  Si  autem 
nil  remanet'',  vel  ad  eandem  summam  debitum  eius  incide',  ut  possit  sibi  libere 
postmodum  laborare.  Hoc  tamen  sollerter  age,  ut  acceptis  solidis  ci  plenariam 
munitioneni''  scripto  faciant. 


IV,  44. 

Grcgorms  I.  papa  Riisticianam  patriciam  rcpreliemlit ,  quod  ud  montcm  Sinai  pro- 
fccta,  celcriter  Constantinopolim  redicrit.  Fiiios  fdiasque  cius  scdutat.  Erija  nutricem 
suam  propcnsam  voluntatcm  nuntiat.  504,  Awj. 

Codd.  E  et  r:  Iiulktio  XII.  cap.  44. 

Edd.  M:  Lib.  IV.  ep.  46;  G:  Lib.  lU.  ep.  44.  —  laffe  Meg.  1316  (i>51J. 

GKEGORIUS  RUSTICIANAE  PATRICIAE. 

lixcellentiae  vestrae  scripta  suscipiens  libenter  agnovi,  qualiter  ad  montem  Sina 
perrcxerit*'.  Sed  mihi  credite,  ego  quoque  voluissem  vobiscum  ire,  sed  vobiscum 
minime  redire.  Quamvis  valde  mihi  sit  difficile  credere,  quia  ad  sancta  h^ca  fuistis, 
patres  multos  vidistis^.  Nam  credo  si  vidissetis,  tam  celeriter  redire  ad  Constantino- 
politanam  urbem  minime  poteratis.  At  postquam  talis''  civitatis  amor  de  corde  vestro 
nullo  modo  recessit,  suspicor,  quia  excellentia  vestra  sancta  quae  corporaliter  vidit 
ex  corde  minime  adtendit.  Sed  omnipotens  Deus  mentem  vestram  gratia  suac  pieta- 
tis  inlustret;  donet  vobis  sapere,  et  temporalia  omnia  quani  sint  fugitiva  pensare; 
quia  dum  haec  loquimur"^,  et  tempus  currit,  et  iudex  supervenit,  et  mundum  quem 
sponte  noiumus''  ecce  iam  prope  est  ut  relinquamus'^  inviti^. 

Domnumf  Appionem  et  domnam  Eusebiam  eorumque  filias  mea  peto  vico  salu- 
tari*.     Domnams  vero    illam    nutricem   meam ,   quam   mihi   per  litteras   commendatis, 

'')  iiichil  r  1.  c)  transraittimus  r  1.  '•)  add.  postm    et   )■  'J.  ")  add.    ad   edd.  G.  31. 

f)  jiUud  li  1.  s)  uia.  uos  7i'  1.  '')  ex  reniaueret  11  1 ;  renuiuserit  ed.  pr.  ■)  iuciilerit  ;•  l ;  iiieidere 

stude  edd.  0.  il. 

IV,  44  in  litido  lustiuia  patrice  ctZ.  ^ir. ;  patriae  r  1.  ■')  perrexit  r  1.  '')  taliua  /■  /.  *=)  IiK^ui- 
tur  )■  /.  '')  voluraus  1!  1.  <')  dimittanuis  11 1,  ed.  31.  ')  domiuum  11  1.  ")  domum  li  1. 

3)  Cf.  lustiniani  Norellam  1:34  c.  7  (ed.  Lin{)eidlial  160,  p.  .367)  sapra  citataiii..  4)  De  iiiKnitioiie 
vf.  cpp.  IX,  S2.    XI,  17  et  lilm  diii,rni  forin.  CI  (ed.  Ro:icre  p.  241). 

IV,  44  Cf.  qiiae  de  Rusticiana  ad  ep.  II,  27  adtulimiis;  uhi  ct  dc  voto  cius  ad  monteiii  Sinai 
eiiiuH,  cl  dc  familia  cius  iam  satis  cgiiims.  1)  Post  ammiii  592,  Apr.  (vide  ep.  II,  27)  iter  inyressa 

erat.  2)  Cf.  epp.  XI,  1.  2  de  monasterio  in  monte  Sina  constriicto  ciusriue  abbate  lolianne  et  p^xsliytcro 

1'aUudio.    Frcqucns  fuit,  ut  Alteserra  ex  multis  auctoribus  docct,   imn  in-imis   saecuUs  peregrinatio   ad 
iiioiUem  Sinai,  qui  inter  loca  fidei  causa  adeunda  eensebatur.  3)  De  fine  saeculoruiii  dicit  papa,  ut 

fusius  iam  in  epp.  III,  61.  IV,  2,3  dixerat.  4)  Cf.  ep.  27  mt.  4  (p.  124). 


280  GRKt.lUKIl  1.  RKGISTIU 

omnino  diligo  ct  gravari  in  nullo  volo''.    Sed  tiintis  angiistiis  prcniiimir,  ut  ab  angaviis' 
atquo  oneribus  hoc  iam  tomporc  ncc  nosmctipsos  cxcusarcmus''. 


EXPLICIT. 


'')  excuseiniis  cdd.  G.  M;  excusiire  prosinuis  7i*7;  excus.Tre  possvimus  ed.  jir. 

Explicit  ila  r  l.  2;  explicit  uia.   li  1,  edd.;  expliciuut  epistolae  per  iudictioUBUi  Xil  ilale  ii'-J. 

■'>)  yutrkem  Greywii  papac  amio  o'J4  iaiu  annis  infirmuiii  fiiisse  ex  ipsa  rita  Grcijorii  appurci. 
Nuiii  is,  ut  oiiuics  suspicantar ,  iiUer  aniMS  540  et  .5i>0  natus  est.  Sed  miraiitur  nulricem  illum  luibiUs 
fcininac  titulo  'domimm'  apiiellari.  1'hrtussc  Oominiciio  iiomen  leijeiulum  est,  Uuc  addc,  ipiod  dc  affnd- 
tute  vnter  fainiUas  Gregorii  et  Busticianae  iaiii  supra  diximus.  6)  Cf.  dc  aiujuriis  ep  I,  6'6'. 


GREGORIl    I    REGISTRI 


LIBER    V  — VII. 


IN  NOiVJTNE  DOMINI 

INCIPIT  REGESTUM 

DOMNI  GREGORII. 

MENSE  SEPTEMBRIO  INDICTIONE  Xlll. 

V,  1. 

Gretjorius  I.  pupn  lohauni,  cpiscoiio  Ramnnati,  mandat,  nc  clcricos  monasteriis 
jjracponi  pcrmiitat.  o9-i,  Sept. 

Codd.  B  ct  r:  Imlietw  XII.  XIII.  cap.  4.j  (Ind.  XIIL  cap.  1). 
Edd.  M:  Lib.  V.  ep.  l;  G:  Lib.  IV.  ep.  I.  —  laffe  Bcri.  1317  ('J.52J. 

GREGORIUS  lOHANNI  EPISCOPO  RAVENNATI. 

Pervenit  ad  me,  quod  in  ecclesia-'  fraternitatis  tuae  aliqua  loca  dudum  monasteriis 

consecrata  nunc  habitacula''  clericorum  aut  etiam  laicorum  facta  sinf^.  dunique  hi  qui 

sunt   in   ecclesiis''    fingunt   se    rcligiose   vivere,   monasteriis    praeponi   appetunt,    et  per 

eorum  vitam  monasteria  destruuntur^     Nemo  etcnim  potest  ct  ecclesiasticis  obsequiis 

In  noniine  cet.  Ita  r  1.  2,  R  1;  sed  regestum  tmitum  vwdo  r  1,  regestrum  r  2,  rogistro  li  1.  —  Incipit 
liber  registrum  R  4  (cf.  N.  Archiv  VI,23S);  Incipiunt  epistole  ex  regesto  sancti  Gregorii  pape  urbis  Rome 
per  inil.  XIII  datae  B*  1;  Incipit  registrura  indicione  decima  tercia  ed.  pr. ;  Incipiunt  Epistolae  ex  registro 
B.  Gregorii  Papae.  Indictione  decimatertia,  de  anno  ordinationis  eius  quinto  ed.  G.;  Sancti  Gregorii  papae 
registri  epistolarum  libcr  quintus.     Indictioue  decima  tertia,  anuo  ordinationis  eius  quinto  ed.  M. 

Mense  Septembrio  cet.  ahbrev.  septb.  r  1.  2.  sep.  B  1.  septbri.  i?  *  i ;_  oni.  mense  cet.  edd.  pvaeter 
Venet.  —  cap.  XLV  addit  ante  libri  inscripiionein  r  1;  quae  verha  ita  expressa:  k  XLIIII  post  titnlwm  epistulae 
V,  1  ponit  B  1;  sine  diibio  numerus  est  capiluli,  cf.  }).  232  et  initium  ep.  X,  1. 

V,  1    in  litulo  iolianne  B  1  —  arcliiepiscopo  B*  1;   ed.  pir.;  ravenna  11  1.  ^)  ecclesiis  B  4.  Vatic.  C 

(ed.  M.).  b)  liabita  r  1.  ")  sunt  *■  2,   ed.  M.  <^)  ecclesias  B  1,  r  2  {corr.  R  1   in  ecolesia) ; 

ecclesia  ed.  pr. 

V,  1  De  lolmnne,  ep.  Bai:,  cf.  ep.  III,  54.  1)  Be  eadem  re  sa-ipsit  Grcgorius  ep.  I,  40.  IV,  11, 
p.  244,  et  VII,  40,  qua  in  epistida,  ad  lohannis  successorein  missa,  ejnstula  nostra  citatur.  Cf.  Wisbaiim, 
die  icichtigslen  Bichtungen  u.  Ziele  der  Tlmdigkeit  P.  Gregms  d.  Gr.,  dissert.  Bonn.,  1884,  p.  33.  Eandem 
nostram  epistulam  argamentum  pyofei-ens  lohannes  diac,  in  v.  8.  Greg.,  II,  54,  scribit  Gregorium  iussissc 
singula  ecclesiastici  iuris  offieia  singulis  quibusque  personis  singillatim  committi  debere.  Cf.  etiain 
regidam  8.  Benedicti  c.  60:  de  saoerdotibus,  qui  voluerint  in  monasterio  liabitare.  MabiUon  in  aiin.  Ikn. 
l.  VIII  c.  48  exempla  88.  Gmnani  et  Leodegarii  iwofeii,  qui,  ut  inonavhi  flereid,  ecclesiarnm  suarnm  tituhs 
dimiserint.    Adde  Ewaldi  notas  in  Neues  Arcliiv  VII  p.  595. 

Reg.  Gheo.  I.  36 


282  GREGORII  I.  REGISTRI 

deservirc  ct  iii  monachica  regula  ordinatc  pcrsistore,  ut  ipso  districtionom  monastcrii" 
tcneat,  qui  cotidie  in  obsequio*'  ecclesiastico  cogitur  permanere^.  Proinde  fraternitas 
tua  hoe,  quolibet  in  loco  factum  est,  emendarc  festinct:  quia  ego  nuUo  modo  patior'' 
loca  sacra  ut  per  clericorum  ambitum  destruantur.  Vos  itaque  ita  agite,  ut  mihi  hac 
de  ro  correctam'  causam  sub  celeritato  nuntietis. 


V,  -2. 

Gregorius  I.  paiM  Felici  episcopo  et  Cyriaco  ahhati  mandat,  ut  monasterium  a  Theo- 
dosia,  rcligiosa  femina,  conditum,  quod  a  lanuario,  episcopo  Caralitano,  iniuriis  affectum 
esse  dicatur,  disponant.  Hortaiur,  ut  Musicus,  abhas  Agilitanns,  m,onaclios  suos,  quos  illic 
ordinarc  coeperat,  cocrceat.  594,  Sept. 

Codd.  B  et  r:  Indictio  XII.  XIII  cap.  46  (Ind.  XIII  cajj.  2).  lo 

Edd.  M:  Lib.  V.  ep.  2;  G:  Lib.  IV.  ep.  2.  —  laffe  Beg.  1318  (953). 

GREGORIUS  FELICI  EPISCOPO  ET  CYRIACO  ABBATI. 

l/uerenam  Theodosiae '  religiosae  feminae  subditae  vobis  satis  series  relationis 
explanat,  in  qua  plura  et  non  ad  sacerdotalem  pertinentia  mansuetudinem  contra 
lanuarium  fratrem  et  coepiscopum  nostrum^  capitula  comprehensa  relegimus,  ita  ut  is 
post  fundatum  a  se  servorum  Dei  monasterium.  omne  quod  ad  avaritiam*,  turbulentiam 
praeiudiciumque  pertinet,  tempore  dicatur"'  oratorii  ipsius  sit"^  dedicationis'  exhibitum. 
Quamobrem  si  ita  est,  ut  antefata*^  eius  suggestione  comperimus,  et  in  hoc  quicquam 
cognoscitis  indecentius'^  fuisse  commissum,  hortamur,  ut  Musicum,  abbatem  monasterii 
Agilitani*^,  remotiss  prius  omnibus  studeatis  praeiudiciis,  ut  in  monachos  suos,  quos  'm 
illic  ordinare  coeperat,  summopere  vacare''  festinet;  quatenus  ipso'  venerabili  loeo 
decenti  regularique''  modo  per  vos'  Domino  iuvante  disposito  nec  frequens  nos  prae- 
dictae  religiosae  feminae  de  non  impletis  bonis  dcsidcriis  suis  querella  concutiat,  nec 
cum  vestrac  dctrimento'"  sit  animae,  si  tam  pium  propositum  aUqua  vobis  neglegentibus, 
quod  non  credimus,  diiationo  torpescat.  25 


V,  3. 
Grcfjorius  I.  pap<i  Dominicum  cpiscopnm  (Carthaginiensem)   laudat  ob  zclum,   qiio 
eum  hucreficos  cocrcere  Prospcr,  praescntium  lutor,   responsalis  cius,   rcttuleraf;   impirohat 

^)  muuasterio  r  2  (cor7\  in  monasterii)  el  ed.  M.,  iu  niunasteriu  ed.  pr.  f)  ufficio  ed.  pr.;  ministeriu 

ed.  M.  (quamquam  pro  leclione  nostra  4  Vaiic.  el  Corb.  citat)  G. ;  nionasterio  Gratiannn  C.  XVI  qu.  1  c.  2  (ed. 
Friedberg).  s)  manere  It  1.  '')  patiar  r  2,  ed.  M.  i)  correptam  R  4. 

V,  2     in  titulu  ciriaclio /i  4;  felici  et  cyriaco  abbatibus  ii' *  i,  ed.pr.  *)  avaritiae  crf.  t/.  '')  di- 

caturi  »■  1,  Ji4;  dedicaturi,  ut  ed.  M.  notat,  3  Vatic.  <=)  ita  codd.  nostri  et  sec.  ed.  M.  3  Vatic;  de/et  sit  Ji  1; 

om.  sit  edd.  '')  e.i;  antelacta  cvrr.  r  1;  antefacta  li  4.  ^)  indecentis  Ji  4.  f)  Agillitani  Ji  1. 

g)  removentes  »■  1,   R  4.  h)  vocare  R  1.  ')  ipso  R  1,  edd.;  ipsi  )■  /.  2,  B  4.  ^)  venerabilique 

(sec.  ed.  M.)  Rem.  1)  nos  R  4.  '■')  ne  vestrae  detrimentum  R  4. 

V,  2  De  Felice  et  Cyriaco  cf.  ep.  IV,  23  iwt.  1.  2.  1)  Eadein  Thcodosia  essc  ridetur,  quac  ct  in 
ep.  III,  36  memwatw  et  ex  testamento  Steplumi  coniugis  sui  monasterium  ancillarum  Dei  condidcrat;  cf. 
ejy.  IV,  S.  10.  2)  De  lanuario,  Caralituno  cp.,  vf.  epistulas  mta  praeced.  cit.  3)  Respon.sum  de  dedi- 
cando  oratorio  intra  uionasterium  moniichoruui:  foriu.  Diurni  15. 


INDICTIO  XIII.  SEPT.  (V,  1.  2.  3).  283 

vero  illam  synodi  sentcntiam,  ut,  qui.  hacrrficoniiii.  inrcfi/ifiafiouciii  iii-qlcxcrint,  suhsiantiarum 
difinitatumquc  primtionc  jilcctercntur.  fi94,  Scpt. 

CiM.  R  et  r:  Indictio  XII.  XIII.  cap.  47  (Ind.  XIII  cap.  3). 

Edd.  M:  Lih.  V.  ep.  5;  G:  Lih.  IV.  ep.  3.  —  laffe  E&i.  13 li)  (954). 

GREGORIUS  DOMINICO  EPISCOPO. 

Venions  ail  noa  Prosper",  praesentium  lator,  responsalis  vester,  post  alios  vestrae 
caritatis  affectus''  secundas"  nobis  vestras  epistolas"*  cum  allegatione  principaiium  ius- 
sionum^  [synodiquGj"  apud  vos  habitae''  cartulam»  porrexit**.  Quibus  relectis  et  de 
vostro  gratulati  sumus  quem  pastoraliter  geritis  zelo  et'  piissimos  dominos  occasione 
religionis  inlatas  venalium  personarum  removisse  calumnias.  Maxime  autem,  quia  ita 
studuit  fraternitas  vestra  Africanam  inconcussam  servare  provinciam,  ut  nuliatenus 
devias''  hereticorum  sectas^  eum  fervore  sacerdotali  coercere  neglegeret.  I)e  quibua 
etiam  omnibus  sopiendis  et  antequam  caritatis  vestrae  consuleremur'  apicibus,  in 
tantum  suptiiius  nos""  definisao  mominimus,  ut  niliil  ruraus  do  his  vobia  rcsponderi" 
necessarium  credamus".  Quamquam  ergo  haec  ita  se  habeant  et  dosideremus  omnes 
liereticos  a  eatliolicis  sacordotibus  vigore  semper  rationeque  compesci:  tamen  suptiliter 
intuentes  omnino  nos  tetigit,  ne  per  ea  quae  apud  vos  gesta  sunt  aliorum  conciliorum 
primatibus,  quod  avertat  Dominus,  generetur  scandalum  ^.  Sententia  namque''  a  vobis 
prolata  est  in  conclusione  gestorum,  in  qua,  dum  pro  investigandis  illos''  heretieis 
ammonetis,  subintulistis  eos  qui  neglegunt  substantiarum  dignitatumque  privatione 
plectendos*.  Optimum  est  igitur,  frater  carissime"',  ut  in  his  quae  foris  corrigenda 
sunt  prius  caritas  intorna  servetur  et  simus  mente  subiecti,  quod  maxime  vcstrao 
gravitatis  proprium  iudicamus,  otiam  personis  dignitate  minoribus.  Tunc  enim  totis 
C(»adunatis  viribus  liereticorum  commodius  obviatis  erroribus,  cum  secundum  morem 
sacerdotii  vestri  studueritia  intoriua  occlesiasticam  custodire  concordiam. 


T',  3     iii  lil.n/o:  odd.  Karliigiiuensi  /?*  I,  Cartliaginensi  ed.  M.  nolnns  a/je.ise  /lanc  vorem  a  Vatic.  Kurm. 
Corh.  etc.  ")  prcispere  R  1  '')  adnotat  in  mary.  ed.  0:  forte  affiitus:  leijitur  tamen  aftectus  in  omnihus 

mss.  noslris.  <^)  synoili  Eira/d;   aiiter  codd.  secuda  (corr.  in  secuuda)  r2:   secda   {corr.  in   secdo)  It  1; 

secundo  edd.  pr.  G ;  secundam  )•  1  et  Itec/ii  (ed.  M) ;  secundum  Valie.  A  sed  ed.  M,  quae  lianc  lectionem  citat, 
iegendum  putat  secundam ;   ed.  M  seeundas  notans :  ita  Corh.  Rem.  Norm.  Vatic.  D  et  plerique.  ^)  vestrae 

epistolae  r  1  et  sec.  ed.  M  Reyii  et  Vatic.  A.  ^)  ita  scr.  Mommsen;  om.  synodique  codices;  synodi  ed.  G.  M; 

6t2>ost  liabitae  add.  Ewaid.  f)  liabite  corr.  in  babitam  li  1.  S)  cbartulam  corr.  in  chartulae  r2,  om.  ed.pr. 

h)  porrexerunt  codd.  el  nostri  et  in  ed.  M  citati.    Scriho  porrexit  cum  edd.  pr.  31.  ■)  om.  et  r  3;  add.  et  supr<i 

vers.  M  1.         ^)  corr.  ras.  in  devia  R  1.  ')  consoleremur  {forl.  ex  ccjnsolaremur)  B 1.  ™)  o?n.  nos  el  dcfinissc 

ra  defuisse  corr.  r  1 ;  non  {suprascr.:  vel  nos)  r2;  nos  in  ras.  R  1.  ")  ex  respondere  corr.  R  1.  ")  ita 

r  1;    credimus  R  1,  r2;   corr.  in   credamus  r  2.  v)  piost  uamque   erad.    (piae  R  1.  'l)  ita  r  1.  2,  R  1 

(corr.  R  1  in  illis)  et  ed.  pr.;  illis  edd.  G.  M.  >')  frs   kmi  R  1. 

V,  3     Missa   eM  per  Prosperinii   responsaJem  Dominici.     Dc   Domimco   ep.  Cart/uuiiniensi  cf.   ep. 
II,  52  not.  1)  Eaedem  ceiie  iussioruis  in   ep.  VI,  61  commeworantwr :  /laec  rero  synoAws  dirersa  esse 

ridetwr  ab  eo  conci/io,  quod  ut  conrocetwr  Gregm-iws  ep.  IV,  35  episcopos  duos  provi.nciae  Nwmidiae  ad- 
monel;  nam  tioc  %yrm'inciale  Nwmidiae  fuisse  verisimiie  est.  2)  Scil.  Donatistas,  d,e  qwibus  cf.  Wisbaum 
l.l,  p.  22;  qwo  /oco  contendit  Donatistarum  sedam  prostratam  esse  a  Gregorio;  nam  w/timis  /iwiws  papae 
annis  eos  nw/la  epistula  commemm-ari.  3)  De  ceterorwm  conci/im-iim  piimatihws  ef.  ep.  I,  72  n.  3  et  de 

primatii  episeopi  Cart/iaginiensis  Nor.  Iwst.  131  c.  4.  4)  Urgebant  dudum   episcopo.s   ad   curani    dc^ 

haereticis  habendaui  canones  Africani,  sed  levioribiis  poenis  nofant  Mawrini. 

36* 


284  GREGORII  I.  REGISTRI 


V,  4. 
Gtrf/orius  I.  papa  Vidori  cpiscopo  Ptmormitano  scribit,  id  Gregorius,  Jator  jyrae- 
sentium,  monasfcrii  S.  Theodori  ahhas  atquc  prcsJryter,  diutinam  paenitentiam  Romac  per- 
pessus  restituatur;  scd  pracpositus  ei  ah  Urbico,  monasterii  sui praeposito,  aliquis  dc  servis 
Dei  detur.  Marcia  sanctimonialis  in  monasterium  S.  Martini,  ex  quo  in  alterum  migra- 
verit,  revocetur.  Victoria,  alienatarum  ciusdem  monasferii  rcrum  accusata,  Fantino  de-  s 
fcnsori  examinanda  tradatur.    Anastasius  mcdicus  monasterium  virginum  ingrcdi  vcfetur. 

Codd.  B  et  r:  Indictio  XII.  Xin.  cap.  48  (Ind.  Xni  eap.  4).  -'^^'  ^^^P^- 

Edd.  M:  Lih.  V.  ep.  6:  G:  Lib.  IV.  ep.  4.  —  laffe  Re{i.  1320  (955). 

GREGORIUS  VICTORI  EPISCOPO  PANORMITANO. 

Latorem  praesentium  Gregorium,  abbateiii  atque  presbyterum*  monasterii''  sancti  m 
Tiieodori  S  nulla  quidem  ratio  permittebat  ut  post  lapsum  cellae'^  ipsius  paene  gene- 
ralem  ultra''  ei  praeesse  debuisset.  Qui  enim  tot  discipulos  per  suam  neglegentiam 
ad  infernum  duxit,  reliquis  umquam''  praeponi  non  debuit.  Sed  quia  longa  hic  est 
apud  nos  paenitentia  afflictus,  fraternitatem  tuam  necesse  est  eum  in^  monasterio 
praedicto  recipere  locoque  suo  constituere,  ita  tamen,  ut  Urbicus  monasterii  mei^  i.-, 
praepositus*  dare  aliquem  de  servis  Dei  debeat,  qui  eis  praepositus  fiat,  ut  quod  istius 
incuria  neglegit'',  iliius  sollicitudine  servetur. 

Praeterea  ex*  monasterio  ancillarum  Uci.  quod  est  sancti  Martini*.  Marciam 
sanctimonialem  feminam  in  monasterio  alio'' iniuste  audio  fuisse  migratam:  etYictoria', 
quae  locum  iliius  sequebatur,  sicut  audio,  res  monasterii"'  dispersit,  ut  ad  prioratus  20 
locum  pertingere"  et  ipsa  post  abbatissam"  interim  invcniri  debuisset.  Quam  rem 
fraternitas  tua  sub  omni  studeat  celeritate  corrigere;  cuius  enim  iam  culpae  sisi'.  in- 
tellegis,  ut  ego  tam  longe  positus  quae  in  civitate  tua  aguntur  agnoscam  et  tot  curis 
oecupatus  quae  fieri  debeant  disponam.  Praedictam  itaquc  Marciam  in  monasterio 
suo'i  loco  suo  volumus  revocari,  Victoriam  vero  Fantino  defensori^  nostro  tradi%  qua-      25 

I'  4     in  tilnlu  I';uiiirinitau()  ahesne  a  Xunii.  el  phirimis  mss.  iiolal   ed.  .1/.     Xon   ita   in   noslris    codd. 
Danormitauu  r  1.  ■')  lator  pr.  Gregorius  alibas  atque  presliyter  ;•  1.  J.  •>)  corr.  ej;  monasterio  li  1. 

<=)  om.   cellae   ui  ed.  G   notat  codd.   Lyr.  Pratell.    Teller.    Conira  ed.  M  eam  vocem.  non  quidem   a  Lyr.  et 
Praiell.  sed  a  Vaiic.  D  abesse  dicit.  <•)  ita  r  1;  ultro  r  2,  P  1  (corr.  R  1  in  ultra).  «)  ila  r  2;  nura- 

quam  r  1,  R  1  (in  umquam  corr.  r  1).  f)  de  »•  1.  2  [corr.  r  2  in  in) ;  eundem  ed.  pr.  8)  eius  »•  1.  2  (eius       30 

corr.  ex  est  r  2).  '')  ila  li  1,  r  1.  2;  uegligitur  ed.  G.  M.  ')  de  R  1,  ed.  pr.;  om.  ex  r  2.  ^)  monasterium 

aliud  r  1,   edd.  G.  M.  ')  victoriam  R  1,   ed.  pr.  '»)  corr.  ex  monasterio  R  1.  ")  pertingeret 

corr.  ex  pertineret  R  1.  °)  aLbatissa  r  1.  P)  culpa  sit  ed.  G.  <l)  add.  et  viann  posl.  r  2;  item 

add.  et  edd.  G.  M  (in  monasterium  suum  et  locuni  suum  edd.  G.  M.).  r)  trade  R  1. 

V,  4    De  Victorc  ep.  Panormitano  cf.  ep.  I,  70  n.  4:  III,  27  n.  1.         1)  Idem  qiii  ep.  I,  9  ante  paeni-       35 
tentiam  commemoratur ;  dc  duplici  titido  cf.  Eivald  in  Neucs  Archiv  VII,  p.  593.  —  Xenododiium  S.  TJxeodori 
a  Petro  qumulam  cmistitutim:  ep.  IX,  35.        2)  Fwtasse  S.  Hermae,  cuius  postea  abbas  fuit;  qiml  si  rermn 
est,   hoc  moimsterium  intei-  ea  sex  inonastcria  erat,   qiiae  Gi-egwius  noster  in  Sicilia  condidit  (Greg.  Tur 
X,  1.    Pauli  V.  Greg.  c.  4.    lohann.  v.  Gi-eg.  I,  5).    Cf.  cp.  II,  38  p.  139  not.  4.    Cetera   qmnqm  et  Mabill. 
in  ann.  Ben.  l.  VI  c.  58  enumerat  et  Sochus  Pirrus,    Sieilia  saa^a,   t.  II  p.  1068  ss.,   liaec   morutsteria      \o 
a  Cfregwio  condita  esse  contendit:  S.  Hermae;  S.  Martini  (feminariim);  SS.  Maximi  et  Agathae  Lueu- 
siamim;  S.  Theodori;  S.  Hadriani;  Praetmianum.    De  plvrisque  eerti  quicquam  effici  iwn  potest,  sed  cf. 
ep.  I,  .54  n.  2.  —  De  Urbico  cf.  ep.  VI,  39.  47.  IX,  20.  21.  XI,  30.  XIII,  14.         3)  De  praeposito  monasterii 
ugitur  in  n.  1  ad  ep.  111,3;  adde  Dial.  nostri  l.  I  e.2;  qui  locus  iama  Maurinis  citatnr.       4J  S.  Martini 
cle  Sialis  a  S.  Gregm-io  conditum  esse  Mahillon  et  Gia.fanr.  veterem  traditionem  esse  affirmant;  cf.  ep.  I,  54.      *:< 
5)  De  Eiintini  defensoris  nf/icio  cf.  qiiac  Eicald  disscruit  ad  cp.  III,  55  et  IV,  43. 


raDICTIO  XIII.  SEPT.  (V,  4.  .5.  6).  285 

tenus  ipse  eam  discutiens,  cui^  quid  de  rebus  monasterii*  dedit,  inveniat.  Quam 
discussam  in  monasterio  alio  dari  volumus  nobisque  per  Fantinum  suptiliter  renuntiari, 
ut  sciamus  quid  de  ea  debeat  sententia  certiori  constitui.  Multa  autem  mala  in  eodem 
mouasterio  per  Anastasium  medicum  audio  contigisse.  Qui  si  quando  in  monasterio"' 
virginum  sive  ipso''  seu  alio™  fuerit  ingressus,  fraternitatem  tuam  culpa  respiciet^,  quae 
aregem  commissum  tenet  et  custodire  dissimulat. 


V,  5. 

Gregorms  I.  paini  Venantio,   episcopo  Limensi,   mandat,   itt,  in  Gorgonam  insulam 

vedus,    Satnrniniim    expreshyteriim ,     si    post    lapsum    proeurarc  sacra    ixrgat    exeom- 

mtmicet.  ^>94,  Sepf. 

Codd.  R  et  r:  Indicfio  XII.  XIII  cap.  49  (Iml.  XIII.  cap.  f>). 
Edd.  M:  Lih.  V.  ep.  7;  G:  Lih.  IV.  ep.  5.  —  laffe  Beg.  mi  (9.56J. 

GREGORIUS  VENANTIO  EPISCOPO  LUNENSI. 

Accedens  ad  Gorgonam^'  insulam  fraternitas  vestra  discutiat  id  quod  ad  nos  de 
Saturnino^  expresbytero  est  perlatum''.  Pervenit  namque  ad  nos,  quia  postquam  pro'' 
crimine  lapsus  sui  sacerdotii  ordine  est  deiectus',  ad  explendum  presbyterii  mini- 
sterium''  praesumpsit  accedere  et  omnipotenti  Deo  hostias  immolare.  Quod  si  ita 
factum  fraternitas  vestra  reppererit,  eum  sacri  corporis  et  sanguinis  Dominici  parti- 
cipatione  privatum  in  paenitentiam'^  rcdigat,  ita  ut  usquc  ad  diem  obitus  sui  in  eadem 
excommunicatione'  permaneat  et  viaticum  tantummodo  exitus  sui  tempore»  percipiat. 
Sin  autem  eum  talem  paenitentiam  agere  fraternitas  tua  eognoverit,  ut  ei  iuste  ad 
recipiendam  communionem  inter  laicos  et  ante  exitum  debeat  misereri,  hoc  in  tuae 
fraternitatis  ponimus  potestate''. 


V,  6. 
Gregorius  I.  papa  Sahiniano,  diaeono  apud  Constantinopolim,   significat,  a  Maximo 
jjraevarieatore  (Salonitano),   contra  imperatoris  inssiones   ab   hominihtis  Romani  j)atricii 
25     praemiis  corruptis  ordinato,  litteras  suas,   quibus  illi  missis  interdixisset ,  xnd)liee  seissas 

")  om.  cui   It  1.  ')  ex  monasterio  corr.  R  1.  ")  monasterium  r  1,  edd.  G.  M.  ^)  ipsum  r  1, 

ed.  M  (citans  pro  hac  lectione  sex  Angelic.  septem  Korm.  Vatic.  Corb.  ctc.) ;  ipsos  (corr.  in  ipse)  R  1;  sine  alio 
ed.pr,;  ipse  ed.  G.  '^')  aliud  r  /,  cd.  M;  alius  {corr.  ea;  alio)  11  1;  vcl  alio  ed.pr.;  alius  ed.  G.  ^)  re- 

spiciat  ed.  G.  M. 
30  V,  5     ")    gorganam  r  1.  3.  ^)    prolatnm  r  1.  <=)    oia.    pro  B  1.  <1)    monasterium  r  1. 

s)  poenitentia  r  2.  f)  excusatione  r  1.  2.  S)  iu  die  exitus  sui  edd.  pr.  G.  '»)  potestatem  r  1.  2. 

V,  5     De  Venantio  episcopo  cf.  quae  Ewald  ad  ep.  IV,  21  notavit.  1)  In  Gorgona  insula  iavi 

oUm  monactios  hahitcme  efficitur  ex  loco  Butilii  Claudii  Namatiani  (de  reditu  suo  r.  515  ss.) :  Assurgit 
ponti  medio   circumflua  Gorgon  —  inter  Pisanum  Cyrnaicumque   latus.  —    Adversor  scopulos,   damni 

3ri  monumenta  recentis :  —  perditus  hic  vivo  funere  civis  erat  etc.  Gf.  ctiam  tteta  S.  Iidiae  mirtyris  (in 
AA.  88.  t.  V.  p.  168  ss.,  die  XXII.  Maii),  citius  aid  s.  VI.  aut  m.  s.  VII.  passae  carpus  a  sanctorum 
monachorum  congregatione  in  insula  Gorgonensi  depositum  est.  Adde  pi-ivilegium  Leonis  IX.  papae: 
I.-L.  4262,  in  quo  .•iub  iure  et  dicione  8.  Rmnanae  eccle.iiae  eonsistere  dicitu/r.  Cf.  ep.  I,  50.  V,  17.  2)  De 
Satu/rnino  vel  Saturo  expresb.  cf.  ep.  V,  17.  18,  quibus  prrobatur  Saturum  excommunicatum  rum  esse,   sed 

40  officio  quidem  p^imtum  inter  laicos  versatum  esse.  De  offieii  prriratiotie  clei-iccrrum  cum  laicwum  excom- 
municatione  aequata  cf.  Loening  Gesch.  d.  D.  Kirchenr.  I  p.  28l>.  3)  Decreto  papae  deiectus  est,  ut  cb 

ep.  V,  17  conicerc  nohis  licet. 


286  GREGORII  I.  REGISTEI 

esse.  Malchmn  ejnscojmm  in  custoclia  pro  solidis  occisimi  esse  negat  nuntiatque  eum,  cum 
in  domo  Bonifatii  notarii  pransus  esset,  nocfe  suhito  mortuiim  csse.  Quaedam  ad  Ro- 
manum  patricium  de  cpisttilis  suis  pro  Felice  nd  rintn/.  exccUentissimum  magisfrnm,  trnns- 
missis  et  de  Catello  palatino  mandata  adicif.  ^>^-i,  Sepf.  (hi. 

Codd.  P:  cap.  1. 

Edd.  M:  Lih.  IV.  cp.  47:  G:  Lih.  VII.  ind.  I  cp.  1.  —  lafje  Recj.  m2  (968). 

GREGORIUS  SABINIANO  DIACONO  APUD  CONSTANTINOPOLIM. 

De  causa  Maximi  praevaricatoris  quid  actuni  sit  cognovisti" '.  Sed  postquam 
serenissimus  domnus  imperator  iussiones  transmisit,  ut  ordinari  niinime  debuisset,  tunc 
ad  altiorem  superbiam  erupit.  Nam  iioniines  gloriosi  viri  Romani  patricii^,  qui  ab  eo 
praemia  acceperunt  eumque  ita''  ordinari''  fecerunt,  Antonium^  subdiaconem  et 
rectorem''  patrimonii.  nisi  fugissef,  occiderent.  Ego  autem  epistolas  transmisi,  post- 
quam  eum  ordinatum*'  contra  rationem  cognovi  et  contra  consuetudinem,  ut  missarum 
sollemnia  celebrare  non  praesumeret^,  nisi  prius  a  serenissimis  domnis''  cognoscerem, 
quid  de  eius  ])ersona  iussissent'.  Quao  scripta  mea  publice  relecta''  vel  in  civitate 
posita  publice  scindi  fecit  atque  in  contomptu'  sedis  apostolicae  apertus  exilivit"'. 
Quod  ego"  qualiter  patiar  scis",  qui  ante''  paratior  sumi  mori,  quam  beati  Petri 
ecclesiam  meis  diebus  degenerari''.  Mores  autem  nieos^  bene  habes  cognitos,  quia  diu 
porto;  sed  si  semel  deliberavero'  non  portare,  contra  omnia  pericula  laetus  vado. 
Unde  necesse  est  cum  Dei  auxilio  periculo"  succurrero,  ne  cogatur*'  excedendo  pec- 
care.    Vide  quao  dico  et  pensa'^  ex  quanto  dolore  sunt''. 

Pervenit  vero  ad  me,  quia  transmisit  nescio  quem  elericum ,  qui  diccret,  quia 
Malchus-"  episcopus*  in  custodia  pro  solidis  occisus  sit^.     De  qua  re   unum   est   quod 

V,  (!  iii  tilnh>:  S:ibiaiiii  corr.  ead.  m.  in  (Saljiniaiio  cl  om.  diac.  e/r.  Pa  1,  sed  recle  iii  indice;  .Sabiiiiini 
ex  SaLiiiiannni  in  ind.  corr.  Pa  2:  Savinio  subdiac.  Maximi  superb.  Pi  1  in  secundo  indice;  Savino  subil. 
Maxiini  etc.  Ph  2  in  indice;  Gregorius  Saba  corr.  ruhro  (^alii  et  deinde  colore  atro  niano  subdiac.  salutem, 
sed  recte  in  ind.  Ph  3;  incipiuut  eple.  ex  registro  S.  G.  p.  urbis  K.  per  ind.  I.  date:  G.  Sabino  cliacono,  sed 
recte  in  utrogue  ind.,  P*  1;  simil.  ed.pr.  *)  ex  cognovistis  corr.Pa  2.  Pb2;  cognovistis  P*  1.  *>)  j-ita  j,j  i-it^e 
corr.  Pb  4;  rite  Pb  5;  ita  om.  Vatic.  A.  P*  1,  ed.  pr.  •=)  Pa  1  orrtinare  alia  m.,  fortasse  Pauli,  corr.  ordinari. 

'')  Pa  1  erectdrcin  alia  m.,  fort.  Pauli,  (=  eorr.  1)  corr.  et  rectorein.  '^)  fuisset  Pb  1;  fugissent  ex  fugisso 

corr.  1.  Pa  1.  f)  ordinatum  om.  Pa  2.  S)  presumere  al.  m.  Pa  1  addil.  '')  in  doniinis  corr.  Pa  1, 

om.  Pb  4.  ')  persona  fieri  iussisset  P*  1,  ed.  jir.  ^)  ex  rolicta  al.  m.  corr.  Pa  1;  relata  ed.  M.  1)  &>■  in- 

contentus  corr.  Pb  3;  in  contemptum  Pa  2,  edd.  "')  hostis  add.  Pa  2.  ^)  ergo  Pa  2.  ")  ex  patiaris 

corr.  Pa  2.  P)  constantis   aninii   mores    add.  Pb  3.  i)  ex  patior  sum  niori  corr.  patior  niori  Pb  4: 

patior    mori  Pb  5.  ^)  videam    degen:ni  Pa  2;    denegari  Pb  2;    ex    denerari    corr.    degenerari  Ph  3. 

s)   autem   eos  Ph  1.  ')   deliberabo  Pa  2.  ")   ex  pericula   ccn-r.  Ph  3.  v)   cogitatnr  Ph  2. 

™)  unde  que  dico  pensa  Valic.  A.  ^)  ex  (suprascr.  corrector)   quanto  dolores  sunt  Pb  3;   quanta  Ph  1; 

quae  loquor  add.  Pa  2.  y)  nionachus  in  inalchus  corr.  Ph  1;  malcus  Ph  4;  quare  (;)ro  quia)  malcus  {ex 

malcbus)  Valic.  /1.  '■)  sit  occisus  Pa  2;  occisus  est  P*  1,  Ph  4. 

V,  n  De  Sahiniano  rcl  Sanniano  apoerisiario  cf.  ep.  III,  .J/  n.  3;  de  apoerisiariornni  pracrndatira 
nijitur  in  Noi>.  lust.  123  c.  25.  1)  De  Natalis,  episcopi  Salonitani,  tnorte  cf.  ep.  III,  22.    Clerus  Salonit. 

elegit  Honoratitm  ardiidiaeonum,  iam  antea  criminibti^  absolutum  (III,  32),  cuius  electionem  G-reflorius 
compfohavit  ep.  III,  46.  Sed  Maximns  ex  episcoponim  Dalmatiae  fmiasse  et  iudieum  volimtate  (IV,  16. 
20.  38),  imperataris  iussimie,  sire  vera  sive  falsa,  impetrata,  per  vim  comeeratus  est.  De  Salonitaiia  ecclesia 
cf.  Wishaum  p.  31  s.  et  ep.  V,  39.  2)  H.  Colm  in  dissert.  Berolin.  a.  18S9:  die  Stdlung  der  hyzantinisclien 
Stattltalter  in  Oher-  und  Mittelitalien,  p.  56,  ex  hoc  loco  efficere  conatur  Dalmatiam  inter  prorincias  exarcho 
suhditas  fimse;  Gothcrrum  ceiie  tempwe  ad  Italiam  jKrtinehat;  idem  nescio  an  conicere  liceat  ex  ep.VIIf,  24, 
quamquam  ex  ep.  II,  23  cotistat  Dahnatiam  urwtm  ex  prorinciis  jrmefecti  pi-aet.  IJhjrici  fiiisse.  3)  De  Antonio 
vd  Antonino  (■iicHt  Saturus-Saturninus ;  Marcdlus-Marcellinus)  cf.  ep.  II,  22  n.  4)  De  Malcho,  epixcopo 
Dahnatiae,  rectm-e  patrimonii  DahnaUni,  qui  sine  dubio  ad  explentlas  rationes  e  Sicilia  Bcmmm  venit, 
cf.  ep.  I,  36;  iiiiiit  iiiulta  habei-e  de  rebus  praedictae  fertur  ecclesiae  (Salonitanac). 


INDICTIO  XIII.  SEPT.  OCT.  (V,  6).  287 

brcvitor  suggeras  screnissimis  domnis*  nostris'',  quia,  si"  ego  servus  eorum  in  niorte 
vel  Langobardorum  me  niiscere''  voluissem,  hodie''  Langobardorum  gens  nec  regcm, 
nec  duces  nec  comites  haberet*^  atque  in  summa  confusione  esset  divisa:  sed  quia 
Deum  timeo,  in  morte  cuiuslibet  hominis  me  miscere»  formido;  quod  modo  autem'' 
neque'  in  custodia  fuit  neque  in  aliqua  affiictione,  sed  die  qua  causam  dixit  et'' 
addictus'  est^  nesciente  me,  a  Bonifatio-  notario  in  domum  eius  ductus  est"',  cui  et 
prandium  factum"  est,  ibique  prandidit  et  honoratus  est  ab  eo  et  nocte  siibito 
mortuus  est,  quod  iam  dilectionem  tuam  arbitror  cognovisse.  Exhilaratum" '  autem 
nostrumi'  pro  ea  re  dirigere  volui.  Sed  quia''  iam  eandem  causam  actam  aestimavi, 
idcirco  me  retinui. 

Domno  autem  Romano*  dilectio  tua  dicat',  quia  pro  Felice-'',  sicut  scripsit,  ad 
virum  exccllentissimum  magistrum '^  epistolas,  si  Deus  iussorit,  facio  et  per  hominem'' 
nieum  transmitto.  Nam  modo  postquam  nulli  alteri  scribo,  durum  mihi  fuit  soli 
magistro  scribere''.  Cui  etiam  dicendum  ost,  quia  Catellus  palatinus**  substantiam 
eius,  quantum  Virigantinus'  dicit,  malo  exterminat.  Cui  vix  potui  imponere,  ut  ex- 
pensas  eidom  Virigantino'  in  monasterio,  qui"  lectioni  vacat  et  laborare  non  potest, 
pitrvum'   aliquid  de  substantia  matris  suae  dare  debuissct'". 


a)  c<rn:  iii  (limiiuis,  ut  supra,  Ta  1.  '')  vestris  Pt  1.  >=)  qiiasi  Pi  2.  '')   iiie  miscci-i  Po  _>; 

ineiniiiisocre  lii  nie  miscere  corr.  Pb  4.  ^)   oerba   Langobardarum  —  liodie  om.  Pb  1.  f)  e.i'  lialiere 

corr.  1.  Pn  1.  S)  ex   miuiscere  co7t.  miscere  Pa  1;   me  misoeri  Pa  2;  imiscere  (?)  Pb  I :    mcminiscere  /'" 

me  miscere  corr.  Pb  4.  '')  (jiiod  autem  modo  Pa  2:  [quiA)  Malchus  autem  (eiiiscopus)  /'*  1,  Vatk:  A,  et 

sec.  M.  et  Audoenus  et  yvria.  cl  Vat.  ]);  sic  etiavi  edd.  ')  atijue  Pb  4.  ^)  et  uni.  P*  1,  cd.  pr.,  del. 

Vatic.  A.  1)    ex  additus   corr.  Pb  2;    additus  Pb  J;    abdictus  Pa  2;    adductus  P*  ],    cd.  in:,    Vat.  A. 

™)  domo   eius  Vatic.  A,    in    domum   eius  P*  1,    omis.    ductus    est    uterijxie    codex   ed.  pi:  ")    ex    lactus 

corr.  Pa  1.  —   ibidem  P*  1.  <>)   exilaratum  Pa.  V)   ex   noster   co7-r.  1.  Pa  1  'i)   ex   qui 

corr.  Pa  1.  ')  iii  dilectn  tuo  dicas  corr.  Vat.  A,   in  quo  (juod  sequitur.  ^)  e.v  omuem  corr.  Pb  .S. 

')  Virgautin.  2'a  2.  ")  ila  Pa.  Pb  1 — 3;   in    quo   corr.  Pb  4;  quo  Pb  5,  cdd.  ^)   parum   edd. 

'")  debuisse  Pa  1. 

1)  Addicere:  condemnare  sentmtia  iudids,  Dirksen.  Cf.  ep.  1, 19.  2)  Nescio,  quot  Boni/acii  in 
eijistuUs  Gregmii  cmnmemorentur :  1)  Bonifacius,  diaconus  atque  dispensatm;  (Dial.  III,  20),  qiti,  cuin 
ex  Vdleria  lyroviiicia  mius  esse  videatur,  idem  fortasse  est  ac  B.  papa  IV:  ep.  I,  50.  (II,  38).  IV,  2.  (VI,  31). 
IX,  72  Cf.  de  eo  Wishaum  l.  l.  p.  9  .s.  2)  B.  Corsicae  defcnsw  (ep.  XI,  58),  primus  defensur,  tunc  deinnm 
diacomts  factus,  apocrisiarius ,  foiiasse  Bonifacius  papa  III  (hic  opfcinuit  apuJ  Foeatem  principem  ctc. 
in  Lihro  pont.):  ep.  VIII,  16.  XIII,  41;  43;  45.  XIV,  8.  Hos  duos  B.  inter  sc  dirersos  fuisse  xmptcr 
ep.  XIII,  41  contra  Ewuldum  (ep.  I,  25  n.  3)  eontendo.  3)  B.  ille  notarius,  qiti  Siponti  crat:  ep.  III,  41. 
IX,  174.  4)  B.  defensw  Antiochiani ,  Corintlmm,  Constantitwjjolim  missus:  ep.  I,  25.  26.  V,  40;  fortassc 
idem  ac  B.  n".  2.  enumeratus.  —  Sed  nescio,  quis  noster  sit  et  quis  B.  notarius  Constantinopolitanu.s  iii 
ep.  XIII,  27  et  an  unus  ex  eis  B.  papa  V.  factus  dt.  3)  Exhiluratus  in  ep.  VII,  29  secimdiceriuK  appel- 
latur.  4)  Hic,  quippe  qui  ConslanHnopoli  degat,  exarchus  esse  non  potest;  sed  iitrum  B,.,  vir  magnificus, 
e.c  praetore,  an  B,.,  rir  spectahilis,  fuerit,  nescio.  Cf.  ep.  I,  67.  IX,  10.  3)  Sine  didtio:  episcopo  Sardicae: 
cf.  cp.  V,  8.  6)  Magister  est  mayister  officiorum.  7)  Nota  non  facile  oh  unam  cpistulam  nuntium 

missum  essc.  8)  Palatini  in  administratione  pecuniae  puhlicae  suh  dispositione  comitum  s.  laryitionum 
et  rei  privatae  'versahantur,  et,  quamquam  multis  constitutionibus  vetitum  erat,  possessores  loco  officii  pro- 
vincialis  ijjsi  conveniebant.  Cf.  de  eis  librum  tneum:  Unters.  siw  Gesch.  d.  hyzantin.  Venualtung  in  Italien, 
p.  'J8;  173. 


288  GREGORII  I.  REGISTRI 


MENSE  OCTOBRIO  INDICTIONE  XIII. 

V,  7. 

Gregorius  I.  papu  Cyimano  dincono  et  redori  patrimonii  SiciUae  mandat,  Manichaeos 
pers&iuatur,   ud  fidemque  revucet;   ludaeos,   in  ecclesiae  Eomanac  ijossessionibus  degentes, 
promissa  onerum  levatione,  ad  christianam  ftdem  invitet.     Addit  de  epistula,   in  qua   iam 
aniea  ad  singtdas  eius  quaestiones  per  lohanncm   diaeomun   traasmissas   responderit,  sed      s 
in  ea,  ut  rusticis  mutuos  solidos  tribuaf,  nihil  se  rescripsisse  arbitratur.       b'J4,  Oct. 

Cudd.  B  et  r:  Indictio  XIL  XIIL  cap.  i,0  (Iiul.  XIIL  cap.  6). 

Edd.  M:  Llb.  V.  ep.  S;  G:  Lih.  IV.  cp.  6.  —  laffc  Ecfj.  1323  ('JoT). 

GREGORIUS  CYPRIANO,  DIACONO  ET  RECTORI  PATRIMONII  SICILIAE. 

Dc  Manichaeis'  qui  in  possessionibus  nostris  sunt  tVequenter  dilectionem  tuam  lo 
ammonui,  ut  eos  persequi  summopere  debeat"  atque  ad  fidem  catholicam  revocare. 
Quod  si  tempus  exigit,  per  te,  si  autem  pro  causis  aliis  non  licet,  per  alios  sollerter 
inquire"'.  Porvenit  vero  ad  me  esse  Hebraeos  in  possessionibus  nostris  qui  converti 
ad  Deum  nullatenus  volunt.  Sed  videtur  mihi,  ut  per  omnes  possessiones,  in  quibus 
ipsi  Hebraei  esse  noscuntur,  cpistohis  transmitterc  debeas  eis  ex  me  specialiter  pro-  is 
mittens,  quod  quicumque  ad  verum  Deum  ef  Dominum  nostrum  lesum  Christum  ex 
eis  conversus  fuerit,  onus  possessionis''  eius  ex  aliqua  parte  inminuetur^.  Quod  ita 
quoque  fieri  volo,  ut  si  quis"  ex  eis  conversus  fuerit,  si  solidum'  pensionem»  habet'', 
tremissis  ei'  relaxari  debeat,  si  tres  vel  quattuor,  unus  solidus  relaxetur.  Si  quid 
amplius,  iam  iuxta  eundem  modum  debct  relaxatio  fieri  vel  certe  iuxta  quod  tua  2u 
dilectio  praevidet,  ut  et  ei  qui  convcrtitur  onus  rclevetur''  ct'  ecclesiastica  utilitas  ■' 
non  gravi  dispendio  prematur.  Nec  hoc  inutilitcr  facinius,  si  pro  levandis  pensionis'" 
oneribus  eos  ad  Christi  gratiam  perducamus,  quia,  etsi  ipsi  minus  fideliter  veniunt,  hi 
tamen  qui  de  eis  nati  fuerint  iani  fidclius  baptizantur.  Aut  ipsos  ergo  aut  eorum 
filios  lucramur".     Non  est  grave,  quicquid  de  pensionc  pro  Christo  diniittimus.  25 

Meuse  cet,  add.  ej/islnlae  iii  Ji  el  r  iiraeccdenli  (V,  5)  r  L  i,  W"  1,  codices  qnon  ed.  M  cilat:  Turon.  <S. 
Gat.  Colb.  vet.  et  Vatic.  atque  edd.  —  octob.  r  1 ;  octobri  r  2 ;  data  meuse  octobrio  iud.  XIII  B*  1,  ed.  pr. 

V,  7    in  titulo  om.  et  B*  1;  om.  et  rectori  p.  S.  ed.  pr.  et  plur.  mss.  ut  ed.  M  adnotat.  *)  studeat 

Vatic.  A  el  nonnulli  mss.  (ed.  M).  *>)  iuquirere  B  1,  r  1.  *=)  ita  li  1.  oin.  et  r  1.  3  edd.;   domiuuni 

deum  r  2,  edd.  G.  M.  '')  peusionis  edd.  pr.  G.  ^)  qui  r  i.  f)  solidi  r  i  et  edd.  G.  M;  solidam       30 

ed.  pr.  8)  pensionera  li  1,  edd.;  pensione  r  1;  peusione  corr.  ex  pensiouis  r  2.  '■)  debet  duo  Vatic. 

(ed.  M).  ')  eis  r  1.  2.  ^)  reveletur  r  2.  ')  ut  r  1.  2  (corr.  in  et  r  2).  ™)  pensiouis  r  1, 

ed.pr.;  peusioni  (s  iii  ras.)  It  1:  pensioues  corr.  iii  peusiouum  r  2;  pensiouum  edd.  G.  M.  ^)  add.  et  ideo 

edd.  G.  M. 

V,  7    De  Cyiyriaiw  cf.  ep.  III,  55  iwt.  1)  In  formula  Diurni  (i.,  eiusdem  fere  tempwis:  Afros      35 

passim  ad  ecclesiasticos  orilines  pretendentes  nulla  ratione  suscipiat,  quia  aliqui  eorum  Manichei, 
aliqui  rebaptizati  sepius  sunt  probati.  2)  Non  muUo  post  ludaei  multi  in  Sicilia  ad  christianam  fidem 
eonversi  simt:  cf.  ep.  VLII.  23.  Item  in  ep.  IV,  26  Gregorius  episcopum  Caralitanim  admonet,  ut  eos,  qui 
ad  veram  fulem  converti  nolint,  gravando  onere  pensionis  puniat;  qua  ex  admonitioiie  conicere  licet  colo- 
nwum  pensitationem  admodum  fucam  non  fuisse;  et  in  Diurni  f.  51  mandat  papa  rectori,  eunti  in  patri-  40 
monium:  disponas,  ut,  cui  previderis  aliquid  relaxandum  pensionis,  levigationem  inveniat,  et  cui 
addendum  esse  reddideris,  quod  iustum  est  cogatur  exsolvere.  Natn  de  colonis  et  hic  et  postea  agitur 
vel  de  his,  qui  colonicio  more  rirentes  contractus  XXIX  annorum  fecernnt,  non  de  conductoribus;  rpiod 
etiam  e  parvis  pensiomhus,  quae  comnwmorantur,  effici  jiotest.  3)  Ecclesiastica  utilitas  et  a  )wsti'0  et  in 
Diurno  non  raro  ponitur  pro  utilitatc  patrimonii  cccksiastici.  45 


INDICTIO  XIII.  OCT.  {V,  7.  8).  289 

Praeterea  ante  hoc  tempus  lohannc  subdiaconc" '  veniente  mihi  tua  dilectio  ali- 
qua  scripsit;  quae  omnia''  hora  eadem  relegens  multos  dies  interposui  et  post  mul- 
torum  dierum  moram,  tamquam  in  memoria  retinens  quae  legerani,  ad  singula 
respondi.  Sed  nunc'',  ut  arbitror,  unum  mihi  capitukim  excidit,  et  de  eo  me  suspicor 
nihil  respondisse.  Scripseras  enini,  ut  niutui  solidi''  rusticis  per  manus  quorundani 
debitum"  conductorum  darentur,  no  toUentes  ab  aliis  aut  in  angariis  aut  rerum 
pretiis  gravarentur  ^.  Quod  capitulum  mihi  gratissimum  fuit.  Et  siquidem  iam  scripsi, 
ea  serva  quae  scripta  sunt.  Si  autem  ex  eo,  ut  suspicor,  minime  aliquid  rescripsi 
commonitione'  certas,  ad  dandos  solidos  pro  utilitate  rusticorum  non  debes  immorari, 
quando  et  res  ecclesiastica  non  perit  et  ex  ea  utilitas  rusticorum  levatur.  Sed  et 
alia  si  qua  sunt,  quae  utilia  esse  consideras,  onini  ambiguitatc  postposita  debes  ex- 
hibere. 


V,  8. 
Gregorius  I.  papa  Fcliccm,  episco^ymn   Scrclicensem,   commonet,   ut  lohanni  primac 
lustinianae  episcopo  pareat.  394,  Oct. 

Codd.  B  cl  r:  Imlictio  XII.  XIIL  cap.  .51  (Ind.  XIII.  cap.  7);  P:  cap.  2. 
Edd.  31:  Lib.  V.  ep.  10:  G:  Lih.  IV.  ep.  10.  —  laffe  B&J.  1325  (959). 

GREGORIUS  FELICI  EPISCOPO  IN  SERDICA. 
Qualiter  oboedientia  vel  sit  reverentia''  praepositis  exhibenda,  ex  tuis  quoque 
subiectis  ipse  non  ambigis.  In  qua  re  valde  est  utile,  si  id  quod  disciplinae  vigor 
imponit  nullo  cogente  humilitas  laudanda''  servaverit".  Pervcnit  itaque  ad  nos'*,  quod 
fraternitas  tua  lohanni  fratri  nostro,  primae  lustinianae''  episcopo  *,  secundum  morem 
parere  despiciat  et  nec  decreto  eius  nec  relationi,  quam  ad  nos  direxit,  iuxta  con- 
suetudinem  voluisses''  subscribere.  Quod  si  ita  est,  contristamur,  quia  superbiaeB  de 
te  manifestum''  praebes  indicium'.     Quod  quam  sit  praecipue    in   sacerdote   culpabile, 

*)  diacono  ed.  M.  '')  omui  r  2;  omniiim  ed.  pr.  <:)   tuuc  ed.  M.  ^)  corr.  ex  solidis  r  2. 

«)  Ita  r  2.  B,  1,  ed.  pr.;  debiti  r  1,  ed.  G.  M:  notat  ed.  M  abesse  debiti  a  plerisque  Korm.  mss.  el  aliis; 
veterum  coniecit  Mommsen.  f)  communitione  r  2.  s)  capta  4.  Anijlic.  (ed.  M). 

F,  S  in  titulo:  Serdica  Pa.  Pb  1.  2.  5.  E  1.  R*  1:  Serdeca  corr.  in  Serdica  Pb3:  Sardica  corr.  in 
Serdica  Pb  4;  Sardica  rl.2;  iu  Serdica  om.  Norm.  sec.  ed.  M. —  Pb  2  add.  in  mari].  m.  post.:  de  superliia 
sacerdot.  —  r  2  add.  in  manj.  de  primae  iustiniauae  et  sardice  epo  et  quod  a  minoribus  nuvioribus  oboedientia 
sit   exbibenda.  ")   rever.    sit  Pa  2.  ^)    humilitatis    laudem   (ex   laudanda   corr.)  Pa  1;    humilitatis 

laus  Pa  2;  ex  liumanitas  corr.  humilitas  Pb  1.  ")  servaverunt  Pb  3.  d)  ad  nos  itatjue  Pa  1.  Pb  3. 

»)  primi  iustinianae  Pb  1;  priniae  sedis  iustiniano  Pa  2.  f)  voluisse  P,  r.  s)  superbia  )•  1.  '')  maiii- 

festatum  Pa  2.  ')  iudicium  Pa  1.  P  1.  r  1.  2,    ed.  pr.,   sed  corr.  m.  1.  Pa  1.  B  1:    quod  fugiendus  tumor 

et  discenda  huniilitas  add.  Ph  3:    de  superlna  sacerdot.  add.  in  marj.  Pb  2  al.  m. 

1)  Nescio,  qwis  sit  hic  loliannes.  Sed  miror,  qmd  Gregarkis  regisiro  non  sit  usus.  Verisimile  non  est 
dcfaissc  hanc  cpistukmi  in  reffistro,  sed  cf.  Ewald,  N.  A.  III,  p.  438.  2)  Cf.  ep.  I,  43,  p.  64  l.  9  ss.  ct  Nov. 
Iust.33;  dehiti,  quod  priwes  editiones  exhihent,  nihil  est;  sed  dehitum  praedicative  positum,  Ut  in  ep. 
I,  42  rector  patrimonii  rasticis  suhveniehat,  ita  hic  conductm';  nam  utriusque  intererat  coloms  debitis  non 
opprimi  neque  tollere  ah  uliis,  actionariis  nempc  pMicis,  2>ecimiam  cul  cucmptioms  speciernm  ccteraque  onera 
praestanda  necessaria. 

V,  8  De  Fclice  cf.  ep.  V,  6  iiot.  3,  p.  287.  Sardica  vcl  Serdica,  tmm  Sophia  Bidgariac,  n,rhs prorinciae 
Baciae  mediterraneae.  1)  De  lioc  cf.  ep.  V,  10  n.  1.  V,  16.  —  Nor.  lust.  131  c.  3:    per  tempus  autem 

beatissimum  primae  lustinianae  nostrae  patriae  archiepiscopum  habere  .semper  sub  sua  iurisdictione  epi- 
scopos  provinciarum  Daciae  mediterraneae,  et  D.  ripensis  et  Privalis  et  Dartlimiae  et  Mysiae  sup.  atque 
l'annoniae  etab  eo  hos  ordinari,  ipsum  vero  aproprio  ordinari  concilio.  Cf.Noc.  11;  ep.  XII,  10;  ep.  111,6  not. 

Rei:.  Greg.  I.  37 


290  GREGORII  I.  REGISTRI 

divinae  clamant  ammonitionis  eloquia^.  Propterea  hortamur,  ut  mentis  tumore  de- 
posito  ordinatori  tuo  antedicto  fratri''  ef^  coepiscopo  nostro  humilem  te  exhibere  ac 
parere''  non  desinas,  quatenus  et  Deus  gaudeat  in  fraternitatis  vestrae  concordia  et 
alii  dc  te  sumant  bonitatis  exemplum.  Nam  si,  quod  non  credimus,  te  in  supei-bia 
permanere"  contigcrit,  districtam^  canonicamque  disciplinae  correctionems  contumaciae 
tuae''  nos  scito'  ulciscenter''  imponere.  Bene  ergo  facis'  talem  te  sponte  salubri  con- 
sideratione  praebere™,  qualis  esse  canonica  coercitione"  exigente"  compelleris.  Nam 
nec  tibi  denuo  post  nostrami'  ammonitionem  licebiti  ad  tuac"'  voluntatis  arbitrium  contra 
moreni  maioribus  tuis  inoboedientem  existere,  nec  nos  tantae  indiseiplinationis^  eccle- 
siasticam  cognoscas'  dissimulare  vel  differre  vindictam. 


V,  9. 

(jreijofim  I.  papa  Fetro,  uotario  Reijii,  praceiint ,  ut  Leoiirin  arehidiaeoninii 
ceterosque  Myriensis  ecclesiae  clericos  ad  eliijendimi  episcopum  hortetur;  quo  consccrato 
supcllectilem  eiusdem  ecclesiae,  iptam  'scctim  Squillacio  quondam  episcopus  Severinus 
detuleraf,  restitueudam  cnrct.  594,  Oct. 

Cotld.  B  et  r:  Indidiu  XII.  XIII  C((j-.  ,y  (/(«/.  XIII  aip.  S). 

Edd.,M:  Lih.  V.  qi.  <i;  G:  Lib.  IV.  cp.  ll.  —  la/fe  Bei/.  1324  (HJS). 

GREGORIUS  PETRO  NOTARIO  IN  REGIO. 

Ministeria  ecclesiae  Myriensis'' ',  quae  secum  Squillacio''  quondam  cpiscopus 
Severinus'^  detulerat,  praesentium  sibi  portitores  restitui  postulabant.  Quia  ergo  res 
ecclesiasticac  cauta  debent  sollicitudine  praemuniri,  hoc  nobis  visum  est,  ut  in  eadem" 
civitate  episcopus,  cui  ministeria  ipsa  tradi  possint,  debeat  ordinari.  Sed  quoniam 
Leonem  archidiaconem  aliosquc  clericos''  eiusdem  ecclesiae  illic  esse  commemorant, 
experientiae  tuae  praecipimus,  quatenus  eos  ad  suam  ecclesiam  proficisci  ac''  eligere 
ordinandum  cpiscopum  sibi  commoneat,  ut,  dum  Deo  illic  fuerit  propitio  consccratus, 
ipse  ecclesiae  suac  res  sine  aliqua  ambiguitate  recipiat. 


*)  divina  conimouent  eloquia  Pa  2.  •>)  tuo  add.  Pb  3.  c)  et  in  ros.  Pa  1.  <^)  parare  Pa  1. 

Pb  2.  3,  sed  corr.  Pa  1.  ^)  manere  R  1,  ed.  jir.  f)  constrictiun  U  I.  S)  ex  correptionem  corr.  Pb  1; 

correctionem  in  correptiouem  corr.  P  1.  li)  contumaciam  tuam  R  1.  ')  no  pro  nos  suprascr.  Pb  3: 

uos  cito  Pb  1.  4,  ed.  2>r.  ^)  ulciscentur  in  ulciscendo  corr.  r  2.  ')  in  1'acies  corr.  Pa  1.  ■")  com- 

ponere  Pa  2.  ")  i.Ui  R  1.  r  1.  2  et  .lec.  ed.  M.  „in  Corb.  et  in  Vatic.  P.  et  6";   coercitatione  Pa.  Pb  1.  2. 

4.  5;  coliercitatio  Pb3.  °)  exiente  Fb  1.  v)  istam  R*  1  (Col.  95),  ed.  jir.,  vestram  P*  1  (Col.  HH). 

q)  lucebit  Pa  2.  ')  ad  tuae  om.  li*  1.  ^)  in  discipline  |  uationis  corr.  1.  Pa  1.  ')  coguos  Pb  1. 

V,  9  in  titulo:  notario  R  1.  R*  1;  not  r  1;  notr  r  2.  Ewald  recte  monuit  uot(ario)  facile  corrumjn 
^iosse  ex:  nro.  —  In  sardica  regione  R*  1;  in  Sardiuia  ed.  G.  (cf.  ep.  praeced.  V,8);  om.  iu  Kegio  ed.  pr.;  in 
Regno  ed.  M.  »)  Myrensis  R  1;  Miriensis  edd.  pr.  M;  Aleriensis  ed.  G.  '")  SquQlacium  edd.  G.  31. 

")  add.  ecclesia  seu  edd.  pr.  G.  ^)  cleros  R  1.  «)  om.  ac  R  1. 

V,  <J     Pctro  notario  etiam  ep.  II,  3  missa  est.  1)  Qtio  loco  Italiae  meridiomilis  Myria  fuerit, 

ignoro.  2)  Luhium   est,    iitnmi   Seveirinus    Myriae    an    Sqmllacii   episcopus   fuerit.     Verisimile   est 

Myriam  antea  a  Larujohardis  captam  aut  certe  indefensam  fuisse,  nutu:  vero  liheratam  esse  clerumque 
3Iyriensem  interim  Squillacvi  degisse.  Sed  ep.  VII,  35  docemur  ecclesiam  Meriensem  duohus  annispost  iterum 
desolatam  eiiisque  ministeria  Messanae  fuisse.    Cf.  Troya  Cod.  dipl.  I,  p.  32<J  s. 


INDICTIO  XIII.   OCT.  (V,  8.  9.  10.  11).  291 


T,  10. 

Gre[iorii(s  I.  papa  universis  episcopis  p)er  Illyricum  signiflcat  loharmem  cpiscopum, 
in  quem  conscnsus  eorum  omnium  et  principiis  convenerit  voluntas,  a  sese  confirmatum, 
pallio  donatum  vicariumque  iuxta  morem  constitufum  csse;  hortatur,  ut  illi  oboediant. 

CocM.  B  et  r:  Indictio  XII.  Xni.  aip.  5.3  (Iml  XIII.  cap.  9),  ^^^'    Ocf. 

5  Edd.  M:  Lib.  II.  ep.  22;  G:  Lib.  IV.  ep.  T.  —  laffc  Eecj.  11G5  (802). 

GREGORIUS  UNIVERSIS  EPISCOPIS  PER  ILLIRICUM. 

lU  nobis  coiifert  dc  sollicitiKline  vestra  laetitiam  et  fraternitatem  vestrara  de 
sua  reddit  ordinatione  securam  antiquae  consuetudinis  ordo  servatus".  Quia  ergo 
ex  epistolis,  quas  ad  nos  per  Maximianum  presbyterum  et  Andream  diaconum  direxistis, 

10  in  persona  lohannis*  fratris  et  coepiscopi  nostri  consensum  oninium  vestrum  et  sere- 
nissimi  principis  convenisse  cognovimus  voluntatem,  magna  nos  exultatio  habuit''.  talem 
Deo  auctore  ad'^  sacerdotii  officium''  fuisse  provectum,  qui  dignus  cunctorum  est 
electionis  iudicio  comprobatus.  Proinde  iuxta  postulationis  vestrae  desiderium  prae- 
dictum  fratrem  et  coepiscopum  nostrum   in    eo^  quo   est  sacerdotii   ordine   constitutus 

15  nostri  assensus  auctoritate  firmamus  ratamque  nos  eius  consecrationem  habere  diri- 
gentes*^  pallium  indicamus.  Cui  quoniam  iuxta  morem  nostras  vices  commisimus 
peragendas  ideoque^  fraternitatem  vestram  necessario  providimus''  adhortandam,  qua- 
tenus  ei  in  his  quae  ad  ordinem  ecclesiasticum  rectitudinemque  pertinent  disciplinae' 
sive    in   aliis   quibus   canonum   decreta    non   obstant    parere    nullo   modo   differatis,    ut 

20      caritatem    vestram   sincero    eum    iudicio    elegisse  exhibita  valeat  oboedientia  declarare. 


V,  II. 

Gregorius  I.  papa  lohanni,  episcopo  Bavennnfi,  rnncedit  id,  quod  per  multos  nohiles 
viros  expetiit,  id,  donec  suhtilius  res  cognoscatur,  lifaniis  soUemnibus  piallio  utatur,  i.  e. 
clie  nafalicio  S.  lohannis  bnptisfae,  h.  Petri  aposfoli,  b.  ApoUinaris  martyris  anniversario- 
que  die  ordinatimiis  ipsius  lohannis  episcopi.  y.^i,  Ocf. 

Codd.  R  et  r:  Indicfio  XII.  XIII.  cap.  54  (Iml.  XIII.  cap.  10). 

Edd.  M:  Lih.  V.  cp.  11:  G:  Lih.  IV.  ep.  U.  —  lafjc  Beff.  1.320  (960). 

V,  lo  '■)  ila  r  1.  2  ed.  j>r. ;  servjitui-  tuhl.  si  posit  secuiviin  R  1,  ed.  G.  31;  in  marg.  add.  B  1:  Not.n  liic 
qnn.Tr  iiicipit  et  xuprascr.  verbo  antique:    liic  ...  tcro  icip,  sed  erad.  ^)  add.  (sed  piost  erad.)  quia  R  1. 

<^)  om.  ad  /•  /.  2.  <')  officio  ;•  1.  "")  add.  in  R  1,  ed.  M.  f)  (liligent.es  )•  2.  8)  delel  que  r  2: 

ideo  edd.  'i)  praevidinins  edd.  ')  ad  ordinis  ecclesiastici  rectitudineni  pertinet  vel  disciplinam  R  1; 

add.  nianu  jioxl.  que  po:il  rectitudineni  r2:  pertinet  r  1.  2  (eorr.  iii  pertinent  r  2).  In  marg.  add.  infra  de 
usu  pallii  r  2.    . 

V,  10    sine  duhio  una  cum  ep.  V,  8.  10  transmissa.  1)  Noia  iain  ep.  III,  0  (592,  Oct.),  cuidam 

lolianni ,  episcojm  Primae-Iustinianae,  missam  esse.  Cum  fieri  non  j)ossit,  quin  ille  duohus  annis  post 
(iregorio  de  sua  ekctione  scribat,  et  priores  editorcs  Itane  epistulam  et  ep.  V,  10  ad  anmtm  591—592  trans- 
posuerunt  et  Eu-ald  contendit  (N.  A.  III,  p.  611  s.)  eas  neglegentia  librarii  indictioni  XIII.  insertas  esse. 
Equidevi  praelulerim,  quod  Ewald  nohtit,  lustinianae  Primae  alterum  lohannem  episcopum  iJli  lolianni 
successisse;  nam  librarium  Itunc  unum  crrorem  commisisse  non  credo.  2)  De  ricariutu  cf.  ep.  III,  0  not.; 
Nor.  Imt.  131  c.  3:  ipsuin  vero  a  proprio  ordinari  concilio  et  in  .subiecfcis  sibi  provinciis  locum  obtinere 
euui  sedis  apostolicae  Romae,  secunduiu  ea  quae  definita  sunt  a  sanctissimo  papa  Vigilio. 

37* 


292  GREGORII  I.  REGISTRI 

GREGORIUS  lOHANNI  EPISCOPO  RAVENNATI. 

r  raternitatem  vestram  valde  invenio  contristatam  pro  eo  quod  in  letaniis  induere 
pallium  rationis  censura  prohibetur.  Sed  per  excellentissimum^  patriciura  et  per 
eminentissimum''  praefectum  atque  per  alios  civitatis  suae  nobiles  viros  ^  importune 
expetit,  ut  hoc  debeat  concedi.  Nos  autem  sollicite  roquirentes  ab  Adeodato^  quondam 
diacone  fraternitatis  tuae  cognovimus,  quia  numquam  consuetudo  fuerit  decessoribus 
tuis,  ut  in  letaniis  pallio  nisi  in  sollemnitate  beati  lohannis  baptistae",  beati  Petri 
apostoli  et  beati  martyris  Apollinaris  uterentur.  Cui  quidem  nequaquam  credere 
debuimus,  quia  multi"'  apud  civitatem  fraternitatis  vestrae  responsales  saepius  fuerunt, 
qui  se^'  fatentur  tale  aliquid  numquam  fuisse*.  Et  hac  de  re  multis  potius  credendum 
est  quam  uni  pro  sua  ecclesia  aliquid  attestanti.  Sed  quia  nos  fraternitatem  vestram 
contristari  nolumus  et  petitionem  filiorum  nostrorum  apud  nos  minime  frustrari.  usum 
pallii,  donec  suptilius  veriusque^  aliquid  cognoscamus,  in  letaniis  sollemnibus,  id  est 
die  natalicio  beati  lohannis  baptistae,  beati  Petri  apostoli  et  beati  Apollinaris  martyris 
atque  in  ordinationis''  vestrae  celebratione'  concedimus^.  In  secrctario''  vero  secundum 
morem  pristinum  susceptis  ac  dimissis  ecclesiae  fiiiis  induere  vestra  fraternitas  pallium 
debeat  atque  ad  missarura  solleninia  ita  proficisci*  et  nihil  sibi  amplius  ausu  teme- 
rariae  praesumptionis  arrogare,  ne  dum  in  exteriuri  habitu  inordinate  aliquid  arripitur, 
ordinate  etiam  quae  licere  poterant  amittantur. 


V,  11    iii  titulo  epi  r  2  —  arcliiepiscopo  11*1  —  nbhi-er.  Raveim  ;■  J.  2;  Ravennae  Jl*  1,  ed.  ^^r.  ^)  add. 

Romanum  ed.  (f.  i>)  om.  patriciuin  et  per  eminentissimum  E  1.  '^)  pontea  suprascr.  beati  lobannis 

baptistae  B  1.  <')  nuiltis  r  1.  2.  '^)  sic  R  1.  f)  iia  R  1.  r  2;  vidisse  r  1,  edd.  S)  verius- 

que  0«!.  ed.  M.  •')  ordiuationi  r  1;   ordiuationilnis  r  2,  ed.  pr.  ')  corr.  in  celebrationis  r  2 ;  celebra- 

tionis  ed.  iir.  ^)  Ita  r  1,  edd.:   secretarinm  It  1.  r  2. 

V,  11  De  lolmnne  cf.  ep.  III,  54.  GO.  67.  1)  Nota  excellentissimum  et  exarclmm  et  ceteroK  riros 
piimi  m'dinis  in  epistulis  appellari,  eminentissimum  autem  praecipue  prtiefectum  praet.,  semel  exconsulem 
(ut  in  Dinrno  viros  consulnris  dignitatis) ;  alii  civitatis  nobiles  riri  ii  sunt,  quibiis  Diurni  f.  62  (iudicibus 
Ravenne)  inscripta  est.    Inter  nohiles  illos  crat  Andreas,  inr  magnificus:  ep.  VI,  31.  2)  De  Adeodato 

ef.  VI,  31:  IX,  167;  secundum  primam  ep.  iurarit  qtiater  in  anno,  secundum  alteram  in  qxiattuor  rel  quin- 
que  litaniis  solleninibus  episcopos  Ravennae  pallio  uti  solitos  esse.  3)  Hic  primum  Gregorius  concedit 

episcopo  Rarennati  ut  in  litaniis  solhmnibns  —  ntm  in  omnibus  litaniis  —  pallio  utatur;  quam  concessicmem 
successwi  lohannis  confirmat  ep.  V,  61  his  rerbis:  in  letaniis,  quas  acl  decessorem  tuum  lohannem  ex- 
pressimus.  Ad  sola  missarum  sollemnia  pallio  utendum  esse  Gregorius  non  nisi  palliis  episcopis  Occidentis 
concessis  addidisse  ridetur  (ep.  IV,  1:  Constantio  Mediolan.;  V,  5S:  Vergilio  Arelatend;  IX,  227:  Leaiidro 
Hispalensi).  Eodem  modo  m  Diurno  non  nisi  in  una  fwmiila  (45)  haec  rerba  adduntur.  Excepti  sunt 
etiam  apmd  Gregmium  SieiUae  episcopi,  quibus  pallium  secundum  aliam  formulam  Diurni  (48.)  transmitti- 
tur,  in  qua  illa  rerba  desiderantur.  (Sed  lionifatius  IV  Flm-iano  Arelatensi  pallium  transmittetis  f.  46 
usus  est;  cf  Gtindlach,  Streit  der  Eisthiimer  Arles  u.  Vienne,  p.  265  s.)  Adde  ninschius,  KircJienrecht, 
II  2^- 24  s.  ct  30  II.  G.  Concil.  Rarenn.  a.  S7T  c.3:  (luicunque  sane  metropolitarum  per  plateas  vel  in 
litaniis  uti  pallio  praesumpserit  et  non  tantura  in  praecipuis  festivitatibus  et  ab  apostolica  sede  in- 
dictis  temporibus  ad  missarum  solummodo  sollemnia,  careat  illo  honore  etc.  (Mansi,  XVII  eol.  337).  — 
De  annirersario  ordinatimiis  a  Romanis  pontificibus  celebrato  ef.  ep.  I,  39"  n.  4.  4)  Balttze,  in  Roziire 
Dittrn.p.  37,  ad  f.  10  notat  procedere  et  proficisci  ad  missam  sijnontjma  esse,  atque  Garnerius,  ib.  p.  359  s., 
contendit  filios  ecclesiae  hic  scholam  cantm-um  appellari.  Aliter  sentiunt  cdii  riri  docti,  qtii  ptitant  aut 
clericos  aut  piimates  laicoriiin  liic  iia  appellari. 


raDICTIO  Xm.    OCT.  NOV.  (V,  n.  12.  13).  293 


MENSE  NOVEMBRIO  INDICTIONE  XIII. 
V,  12. 

GrcfiflriKS  I.  papn  Pctro,  rpisropo  TrioraJifanfl,  qHarfatii  errlrsiar  Afiriucnfinao  rcdifiis 
pnrfrm  pro  visifafione  msrrpfa,  uf  Maximinno ,  c^iisropo  (Syrarnsano),  iani  scripscrat, 
assiijnat.  594,  Nov. 

Codd.  R  ct  r:  Imlictio  XII.  XIIL  cap.  .5.5  (IiiA.  XIIL  ctip.  11). 

Edd.  M:  Lih.  V.  ep.  12;  G:  Lib.  IV.  ep.  12.  —  laffe  Beg.  1327  (901). 

GREGORIUS  PETRO  EPISCOPO  TROECALITANO. 

liuoniani  Agrigentinao  ecclesiae-'' '  a  nobis  fratornitati  "^  tuae  visitationis  eura'^  coni- 
missa  est,  laboribus  tuis  aliquid  ex  ea  utile''  prospeximus  consulendum.  Propterea 
Maximiano^  fratri  et  coepiscopo  nostro  scripsimus,  ut  quarta"',  quam  eiusdem  ecclesiae 
episcopum'  oportebat  accipore,  a  dies  visitationis  tuae,  vel  quousque  illic  eam  solli- 
citudinem  gesseris,  tibi  debeat  applicari.  XJndo  fraternitatem  tuam  necesse  est  mente 
soUicita  cogitare,  ut  cuius  fructus  ecclesiae  percipit,  operam''  studeat  soUerter  im- 
pendere,  atque  ad  Deum  illic'  animas  congregare,  pravos  ab  iniquitate  composcere 
et''  incipientes  bona  opera  verbo  exhortationis  nutrire,  memor  quod  de  ecclesia  uni- 
versaii  scriptum  est:  'panem  otiosa'  non  comedit'.  ^' 


V,   13. 

Gregorius  I.  papa  Gaudentimn,  episcopmu  Nolanum,  visitatorcin  ecclesiae  Capuanae 
constituit  Festo  episcopo  Romae  mortuo.  594,  Nov. 

Codfl.  R  et  r:  Indictio  XII.  XIII.  cap.  56  (Ind.  XIII.  cap.  12). 
Eild.  M:  Lih.  V.  ep.  IH;  G:  Lib.  IV.  ep.  13.  —  laffe  Reg.  1328  (962). 

Meuse  cet.  ad  ep.  praecedentem  V,  11  fi-ahunt  r  1.  2  edd.,  add.  data  R*  1,  edd.  —  ahbrev.  iiovb.  r  1, 
nonbr.  r  2,  noveb.  R  1;  false  octobrio  R*  1,  edil.  —  ind.  III  R  1. 

V,  12  ante  titidmn  addit  eap.  LV.  r  1.  —  Troecalitano  ex  r  1.  2,  R  1,  Corh.  (ed.  MJ  et  vet.  edd.  sumimii.<i; 
Treealitano  ed.  M  ex  4  Vatic.  et  Corb.;  Tricalitano  ed.  G;  Trecasino  Gemet  (ed.  M);  trucnlitano  ed.  pr. 
*)  ita  r  1,   ed.  G;  agrigentina  ecclesia  cet.  codd.,   ed.  31.  •>)  fraternitatis  ed.  il.  ")  curae  ed.  M. 

^)  utilitate  r  1.  o)  quartam  R  1.  r  2,  corr.  R  1;  quartam  partem  ed.  pr.  f)  episem  r  1.  8)  ad 

cliem  R  1.  '>)   ita  R  1,  ed.  pr.;  opera  r  1.  2,  edd.  6.  M.  ')  illic  om.  et  add.  iu  mary.  r  1.  ^)  et 

om.  r  1.  2.  1)  ita  r  1,  edd.;  otiosnm  ;■  2  et  (ex  odiosum)  R  1. 

V,  12  Petrtis  idem  ep.  IX,  21.  Antequam  episcopus  factus  est,  Romic  suhdiaconus  faisse  ridetur; 
nain,  iit  inri  docti  conieeerunt,  in  v.  Greij.  a  lohanne  diac.  conscripta,  l.  III  c.  T,  piro  Trecas :  Trecalae 
legerulum  est.  Triocala  vel  Tricala  prope  Caltahellotta  sita  erat,  atqiie  ubi  hodie  aedis  e.st  D.  Mariae  a 
Monte  Vergineo  antiqHae  urbis  ingentia  vestigia  fiiisse  scribit  Fazelli,  de  reb.  Sicidis,  (ke.  I  f.  10  (t.  I 
p.  472  ed.  a.  1749);  pririlegia  concessa  nwnasterio  S.  Georgii  de  Triocala  a  Rogerio  Nm-manno  con- 
structo  affert  Rocchus  Pirrws,  Sicil.  sacr.,  I p.  755  s.;  II p.  1008;  ef.  etiam  A.  Amati,  LHzion.  corograf., 
s.  r.  Caltabellotta.  l)  Agrigentina  ecclesia  tunc  ideo  episciypo  caruisse  videtur,  quod  Girgoiius,  epise.  Agr., 
Romae  accusatus  ac  fwiasse  remotus  est:   ef.  ep.  I,  70,  p.  90  n.  2.  2)  Maximiano,  ep.  Syracusano, 

Gregmius  rices  suas  in  Sicilia  concesserat:  ep.  II,  8.         3)  De  quarta  episcopis,  de  quaiia  clero  debita  cf. 
ep.  IV,  11  n.  3.    Adde  I.-E.  S77  et  Dim-ni  f.  6.  —  Dc  risitatorum  reditdms  cf  ep.  IV,  11  n.  8,  III,  35  n.  5. 


294  GREGORII  I.  REGISTRI 

GREGORIUS  GAUDENTIO  EPISCOPO  NOLANO. 

(/uoniam  Festus^^,  Capuanae  ccclesiae  episcopus,  in  Romana  civitate  positus  de 
hac  luce  migravit,  curae  nobis  fuit,  quae  universis  ecclesiis  a  nobis  impenditur,  ad 
fraternitatem  tuam  praesentia  scripta  dirigere,  ut  memoratae  ecclesiae  visitator  accedas, 
sic  tamen  ut  nihil  de  provectionibua  elericorum,  reditu,  ornatu''  ministeriisque,  vel 
quicquid  praefati  loci  esse  patuerif^,  a  quoquam  praesumi  patiaris.  Sed  omnem  vigi- 
hantiam  atque  cautelam  circa  clerum  plebemque  eiusdem  ecclesiae  exhibere'*  convenit, 
ut  in  vigiliis  obsequioque  ecclesiastico  sedule  ac  devote  debeant  deservire,  quatenus 
fraternitatis  tuae  instantia  atque  adhortatione  tales  se  in  servitio  divino  exhibeant,  ut 
inreprehensibile  eorum  valeat  obsequium  repperiri*^. 


V,  14. 

Grcgorhts  I.  papa  clcro  ecclesiae  Capnanae  dcgcnti  Ncapoli  prdccipit,  tit  Giindcntio, 
episcopo  Nolano,  ccclesiae  Capuanae  visitatori,  oboediant.  594,  Nov. 

Codd.  R  et  r:  Indictio  XII.  XIII.  cap.  57  (Ind.  XIII.  cap.  13). 
Edd.  M:  Lib.  V.  ep.  14;  G:  Lib.  IV.  ep.  14.  —  laffi  Re^/.  1329  (963). 

GREGORIUS  CLERO  ECCLESIAE  CAPUANAE  DEGENTI  NEAPOLI. 

'iuoniam  Festus'' Capuanae  ecclesiae  episcopus  hic  positus  de  hac  luce  migravit, 
curae  nobis  fuit  destitutae  ecclesiae  visitationcm  fratri  et  coepiscopo  nostro  Gaudentio'', 
Nolanae  civitatis  episcopo,  sollemniter  delegare.  Cui  dedimus  in  mandatis,  ut  nihil  de 
provectionibus  clericonira,  reditu,  ornatu  ministeriisque  a  quoquam  usurpari  patiatur^ 
Cuius''  vos  adsiduis  adhortationibus  convenit  oboedire,  quatenus  in  ecclesiastico  obsequio 
atque  in  Dei  laudibus  vigilanti»  debeatis''  cura  persistere  moresque  vestros  sub  digna 
ecclesiastici  regiminis  disciplina  componere.  Nec»  quisquam  vestrum  eius  audeat 
praeceptionibus  obviare,  sed  omni  tam  ecclesiastica  observatione  quam  etiam  ecclesiac 

I',  13     titulo  add.   nibro,  sed  postea  erad.  de  festo  visitatore   c  li  1.  ^)  fistus  r  1.  2,  R  1  (corr.  in 

festus  I{  1:  cf.  glossam  titulo  adiectam);  Festus  ed.  pr.;  Fuscus  ed.  31,  rjuue  notat:  in  edilis  perperam  leyi 
Festus  vel  Sixtus.  l>)  ordin.atu  R  1.  '')  potuerit  R  1.  r  1,  ed.  pr.  '1)  add.  te  edd.  O.  M.  «)  add. 

in  marff.  r  1.  2  item  de  visitatore. 

V,  14    in  titulo  Neapolim  R  1;  om.  degenti  Neapoli  ed.  pr.  *)  fistus  cum  ceteris  mss.  nostris  ctare 

expressit  R  1  (perperum  Bihliotheca  Casinensis  II  p.  251  interpretatur  sistus;  ligatura  est  { -\- i  neque  limqtiam 
pro  s  +  i  adlubetur),  sed  suprascrihit  Rl  festus;   Fuscus  ed.  M.  •')  om.  Gaudentio  R  1.  <=)  patere- 

tur  R  1;  permittat  ed.  i»:  ^)  cui  r  1.  2.  <^)  c.r  vigilandi  /■  2.  0  e.r  debetis  R  1.  e)  ne  )•  1.  2 

(corr.  in  nec  r  2). 

V,  13  Et  Jiuim  el  sequentis  epistulac  ma.xima  pars  .sccundum  morom  scripta  est;  .s<v/  mandatum 
de  eligendo  novo  episcopo  hic  non  additur;  cf.  ep.  II,  39  not.  et  Wishanm  l.  l.  j).  .39  not.  In  Diurno 
formula  visitationis  desideratur ;  nam  formulae  109.  lll),  qnns  Roziere  exldhct,  non  snnt  genuinae,  sed 
adiectieiae.  —  De   Gaudentio  episcopo  cf.  ep.  V,  27.  1)  Be  Festo  cpiseopo  ef.  cj).  V,  27,  ep.  III,  :il 

et  not,  ex  quibus  coniei  potest  emn  accusatmn  et  Bomam  evocatiim  ohiissc. 

V,  14  Cf.  ep.  II,  411  et  quae  iid  imiecedentem  qiisiulam  adiwtavi.  —  Clerus  ecclesiae  Capunnae  etiam 
a.  595  meme  Martio  degit  Neapoli:  cf.  ep.  V,  27;  in  fine  anni  598  BasUius,  eiriscopus  Capuanus,  in  Sieilia 
degit:  e-p.  IX,  72.  —  Gainta  a  Langohardis  capta  esse  videtur;  neqite  ex  provectionibus  clericorum  conicias 
cmii  Trmja,  C.  d.  I,  p.  333,  patiem  cleri  adlmc  in  possessionitnis  siiis  degcre  ridni,t.'ie;  ea  e>iim  rerha  e;c 
fi/rniiitii  siimptii  su)it. 


INDICTIO  XIII.    NOV.  (V,  13.  14.  15).  295 

vestrae  custodia  eius  provisionibus  oboedientiam  cxliiberc,  quatenus,  dum  eius  regimini 

vestra   fuerit    oboedicntia  commodata,    et  ecclesiae  vestrae  in  nuilo  neglegatur  utilitas 
ct  eius  sit  cura  propcnsior. 


y,  15. 

Grcgorius  I.  papa  lohannis,  episcopi  Ravennatis,  duplicitatcm  clationciiiquc  rcprcliendif , 
honorent  Ravennatis  ecclesiac  per  sc  imminui  ncgat,  sed  lohanncm  extra  ecclesiam  pallio 
non  uti  dcbere  contendit.  594,  Nov. 

CoM.  R  ct  r:  Indictio  XII.  XIII.  cap.  .58  (Ind.  XIII.  cap.  14). 

Edd.  M:  Lih.  V.  cp.  15:  G:  Lib.  IV.  cp.  15.  —  laffc  Rcg.  mo  (<J64). 

GREGORIUS  lOHANNI  EPISCOPO  RAVENNATI. 

1  rimum  me  hoc  contristat,  quia  mihi  fraternitas  tua  duplici  corde  scribit  et  alia 
blandimenta  in  epistolis  suis  exhibet,  alia  in  lingua  sua  saeculariter  ostendit.  Deinde 
grave  mihi  est,  quia  inrisiones  illas,  quas  habere  notarii  adhuc  pueri  solent,  usque 
hodie  frater  meus  lohannes  in  lingua  sua  retinet:  mordentcr  loquitur  et  quasi  de 
tali  astutia"  lactatur;  amicis  pracsentibus  blanditur,  de  absentibus  obloquitur'\  Tertio 
grave  mihi  et  omnino  execrabile  est,  quia  scrvis  suis"^,  qua''  hora  furit'^,  turpia  crimina 
imponit,  ut  eflfeminati  et  adhuc  graviter  hoc  apertius*^  vocentur.  Post  hoc  accessit, 
quod  disciplina  ad  vitam  clcricorum  custodicndam  nulla  est,  sed  tantummodo  solums 
clericis  suis  dominium"'  exhibct.  Ultimum  vcro  est,  quod  tamen  pondere  elationis 
prinium,  quia  de  usu  pallii  extra  ecclesiam,  quod  temporibus  decessorum  meorum 
facere  numquam'  praesumpsit,  numquam  a  decessoribus  eius  praesumptum  est,  sicut 
responsales  nostri  testantur,  excepto  si  reliquiae  conderentur '  —  quod  tamcn  de  reli- 
quiis"",  unus  tantumniodo  potuit  inveniri,  qui  diceret'  —  meis  diebus  in  despcctu  meo 
cum  summa  audacia  non  solum  faciebat,  sed  etiam  frequentabat. 

Ex  quibus  omnibus  invenio,  quia  hcnor  episcopatus'"  totus  foras"  in  ostensione 
est,  non  in  mente.  Et  quidem  ago  omnipotenti  Deo  gratias,  quia  eo  tempore  quo  ad 
me  hoc  pervenit",  quod  ad  aures  decessorum  meorum  numquam  pervenerat,  Lango- 
bardi  inter  me  et  Ravennatem  civitatem  positi  fuerunt''^.  Nam  ostendere  forsitan 
liominibus  habui,  (|uantum  scio  csse  districtus''. 


V,  15  in  titulo  iohannae  r  1  —  archiepo.  R*  1  —  Raveunatis  )•  1;  Raveiiii  r  2;  Ravenne  E*  1. 
^)  de   falibus   studiis  R  1,  ed.  pr.  ^)  eloquitur  B  1.  ")  add.  sec.  ed.  M  Vatic.  D  vel    aliis   quilibet 

fuerint  vel.  <*)  quilibet   sec.  ed.  31  Vatic.  I>;   quaelibet  ed.  31  et  sec.  ed.  31:    qualibet  Reij.  ^)  ita 

r  1,  R  1,  Re;/.:    fuerit   {siqjrascr.   manu  post.   iratus)  r  2;   fuerit   iratus   ed.  pr.;   fuerint  sec.   ed.  31  Vatic.  D; 
fuerit  ed.  31.  ')  Eicald  coniecit:    adhuc  gravius   hoc  aperte.     Sed   consentiunt  in   leclione  supra  data 

codd.,    soliis  R  1  pru    hoc  scribit  hac    quod    corr.   in   ac;    adeo  /Jco   adhuc   scr.  3Iommseu.  S)    add.   se 

edd.  G.  31.  '')  doniinum  edd.  ')  suprascr.  quisquam  r  2;  quisquam  add.  et  edd.  pr.  G.  •<)  reli- 

quis  »•  1.  2.  ')  oiii.  diceret  ed.  G.  •»)  suprascr.  vestri  r  2;   add.  vestri   ed.  pr.  ")    foris   edd. 

o)  venit  E  1.  r)  fuerant  edd.  G.  31.  q)  discretus  ed.  G. 

V,  15  Dc  lohanne  cf.  ep.  III,  54  not.  1)  De  usu  pallii  cf.  V,  11  et  (piae  ibidem  adnotaci;  excepto 
si  reliquiae  conderentur  tmi  nisi  /wc  loco  occurrit.  Agnellus  c.  <J8  narrat:  (lohanttes)  corpus  b.  Severi 
confessoris  in  raedio  dedicavit  templo  et  sublatum  est  ab  eo  sanctum  corpus  de  monasterio  S.  Ro- 
pbili  ...  et  in  niedia  eccle.sia  conlooavit;  lohannis  titulo  sepulcrali  hi  continentur  versus:  horum  (Marci 
Marcelli  Feliculae;  cf.  ep.  IX,  168)  Gregorius  dat  papa  reliquias  —  quas  petit  antistis  meritis  animo- 
que  lohannes.  2)  I.  e.:  Perusiam  ohsedermit;  cf.  ep.  V,  36.    Paul.  diac.  IV,  ,s. 


296  GREGORII  I.  REGISTRl 

Ne  autem  crcdas ,  quia  ego  ecclesiam  tuam  in  aliquo  gravari  aut  minui  volo, 
recordare  in  missarum  Romanarum*  sollemnibus'%  ubi  Ravennas  diaconus  stabat,  et 
require,  ubi  liodie  stat,  ct  cognoscis"  quia  Ravennatem  ecclesiara  honorare  desidero. 
Sed  ut  quicumque  quodlibet  ex  superbia  arripiat,  hoc  ego  tolerare  non  possum.  Tamen 
hac  de  re  iam  diacono'' '  Constantinopolim  scripsi,  ut  per  omnes,  qui  sub  se  etiam 
tricenos  et  quadragenos  opiscopos  habent,  requirere  debeat".  Et  sicubi  iste  usus  est, 
ut  in'  letaniis  cum  palliis  ambulcnt.  absit  ut»  per  me  honor  Ravcnnatis  ecclesiae  in 
aliquo  inminui  videatur. 

Haec  ergo  omnia  quae  superius  dixi,  trater  carissime,  recogita.  Diem  tuae 
vocationis  attende,  quas  rationes  de  sarcina  episcopatus  redditurus  es,  considera. 
Emenda  illos  mores  notarii.  Vide  quid  in  lingua.  quid  in  actu  episeopum  deceat''. 
Esto  totus  purus  fratribus  tuis.  Non  aliud  loquaris  et  aliud  in  corde  habeas.  Nec 
appetas  ultra  videri  quam  es,  ut  possis  ultra  essc  quam  videris.  Crede  mihi,  quando 
ad  hunc'  locum  veni,  tantae  deliberationis  fui  tantaeque  caritatis  circa  fraternitatem 
tuam,  ut  si  eandem  caritatem  meara  custodire  voluisses,  adliuc  talem  fratrem  sicque 
te  pure  diligentem  tibique  omni  devotione  concurrentera  numquam  inveneras'':  sed 
cognitis  verbis  ac  moribus  tuis,  fateor,  resilui'.  Rogo  ergo  per  omnipotentem  Deum, 
emenda  omnia  illa  quae  praemisi,  maxime  duplicitatis  vitia.  Permitte  me  amare  te, 
et  ad  praesentem  et  ad  secuturam"'  vitam"  utile  tibi  esse  poterit,  ut  a  tuis  fratribus 
ameris.     Ad  haec  autem  non  mihi  verbis,  sed  moribus  responde°. 


Y,  16. 

Gregorius  I.  papa  loliantu  primac  lustinianae  lUyrici  cpiscopo  totius  concilii  coti- 
sensu  et  jjrincipis  voluntate  electo  gratulatur,  palliuni  ex  more  transmittit,  vices  aposto- 
licae  sedis  tribuit.  Xenia,  qucce  responsales  eins  ad  S.  Petrum  detulerint,  non 
recusat.  594,  Nov. 

Codd.  B  et  r:  Indictio  XII.  XIII.  cap.  .5.4  (Ind.  XIII.  mp.  15). 

Edd.  31:  Lib.  11  ep.  23;  G:  Lih.  IV.  ep.  S.  —  la/fc  Rcg.  1164  (801). 

GREGORIUS  lOHANNI  EPISCOPO  PRIMAE  lUSTINIANAE  ILLIRICI. 

Manifestum  bonitatis  esse  liquet  indicium  in  unius  electionc  cunctorum  con- 
venire  consensum.  Quia  igitur  suscepta  fratrum  et  coepiscoporum  nostrorum  relatio 
ad  locum  vos  sacerdotii  totius  concilii  unito  consensu  et  serenissiroi  principis  voluntate 
declarat  accersiri",    gratias''  Creatori   nostro   magna  cum   exultatione "  retulimus'',    qui 

^)  Komanorum  edd.  jir.  M  (31  citat  ■pro  hac  lectione:  3  Vatic,  plerosque  Norm.  et  atios  nonmdlos). 
*>)  ita  r  2,  edd.  6.  M:  solenuiis  eA.  i^r.;  sollemnia  j'  1;    soUemnitate  R  1.  '')  cognosce  ed.  pr.;  coguosces 

edd.  G.  M.  '•)  om.  diacono  B  1;  add.  nostro  edd.  o)  corr.  in  deljeant  E  1;   et  om.  r  1.  f)  in 

suprascr.  r  2.  S)    ut   ne  r  1.  2.  ^)  ex   doceat  r  2.  ')   ex   hoc  A'  /.  ^)  corr.  in   in- 

veuires  B  1;    Invenire   non    poteras   erf.  7<c.  1)   resilivi  E  1.  ">)  ita  r  1.  2,    ed.  pr.;   securaui  11  1; 

futuram  edd.  G.  M.  ")  vitam  ex  viam  corr.  r  1.  ")  scribe  ed.  pr. 

V,  16  in  titulo  add.  cap.  LVIIII  r  1;  Illiricis  )•  1;  IUiric.  ahhrec.  r  2:  Hillirici  B  1;  om.  IUirici  ed.  jir. 
*)  accessire  r  2;  accessisse  )■  /.  ^)  a<ld.  omnipoteuti  Deo  edd.  G.  M.  c)  maguas  cum  exultatioues  B 1. 

t')  tuUmus  »■  2. 

lAb.  pont.   in  v.  Grey.-Cont.  Prosp.  Ham.  p.  :i6  ed.  Hillc.     De  ria  Boma  Baren^niin  pcr(icntc  cf.  Diehl, 
etiides  sur  Vadministr.  Byzantine,  1888,  p.  68  ss. 

1)  Scil.  Sabiniano;  sed  luiec  epistula  dcpcrdita  etit.  Cf.  quac  ad  cp.  V,  11  adnotari:  in  pallii  con- 
cessionibiis  episcoiiia  oricntalibus  destinatis  dccssc  hanc  cbiusHtaiii :   intra  niissaruni  tioUumnia. 


INDICTIO  XIII.    NOV.  (V,  15.  l(i).  -297 

vitam  actusque  vestros  ita  de  praeteritis  fecit  esse  probabiles.  ut  omniuni  vos,  quod 
est  valde  laudabile,  faceret  placere  iudicio.  Quibus  nos  quoque  in  persona  fraterni- 
tatis  tuae  per  omnia  eonsentinius :  atque  omnipotentem  Dominum  deprecamur,  ut 
caritatem  vestram  sicut  sua  gratia  elegit,  ita  in  omnibus  sua  protectionc  custodiat. 
Pallium^  vero  ex  niore  transmisimus"  et  vices''  vos  apostolicae  sedis  agero  iterata 
innovatione"  decernimus  ammonentes,  ut  ita  vos  circa  subiectos  debeatis  cxliibere 
placabiles,  ut  rectitudinem  vestram  diligere  provocentur  potius  quam  timcre'-.  Quorum 
si  culpa  forte  poposcerit,  ita  excessus  emendare  curabitis,  ut  paternum  affcctum  dc 
animo  nullo  modo  relinquatis.  Estote'  in  custodia  commissi  gregis  vigilantes  atquc 
solliciti  ef  disciplinae  zelo  districti,  ut"  lupus  insidians  nec  ovile  turbare  dominicum 
nec  nocere  ovibus  aliqua  fraudis  occasione  praevaleat.  Animarum  lucrum  Deo  nostro 
tota  mentis  intentionc  facere''  festinate:  nomen*  nos  pastoris  non  ad  quietem,  sed  ad 
laborem  suscepisse  cognoscite.  Exbibeamus  ^  ergo  in  opere.  quod  signamur  in  nomine. 
Sacerdotii  praerogativa  si  recta  consideratione  pensemus,  sollicitis  et  bene  gerentibus 
in  honore,  ncglegentibus  autem  profecto  erit  in  oneres.  Sicut  igitur  laborantes  ct 
circa  animarum  salutem  sollicitos  hoc  nomen  ante  Deum  aeternam  ducit  ad  gloriam. 
ita  desides  ac  torpentes  vergif'  ad  poenam.  In  lingua  vestra'  vitam  esse  aliam'' plebs 
commissa  cognoscat.  Sit  illis  fraternitatis  vestrae  doctrina  gratus  coercitionis  stimuhis 
ct  vita**  imitationis  exemplum.  <luid  enim  diligere  et  quid  timere  debeant',  caritatis 
vestrae'"  sermo  praedicationis  apcriat,  fructum  efficacia  vestra  aeternac  huiusmodi 
retributionis"  adquirat. 

Inter  haec  vero  et  ista  vos  principaliter  deliberationis  cura  constringat,  ne  um- 
quam  ordinationes  faccre  temptetis  inlicitas '',  sed  si  quos  ad  clcricatus  ordinem  vel 
potiorem  forte  gradum  promoveri  contigerit,  non  praemiis  aut  precibus,  sed  meritis 
ordinentur.  In  nulla  ordinatione  fraternitati'^  vcstrae  commoda''  quolibet  modo  sub- 
ripiant,  no  hiqueis  simoniacac,  quod  absit,  hereseos  inligetur"'.  Ef:  'Quid'*  prodestMatfh.ie.as. 
liomini",  sicut  veritas  docct,  'si  totum  mundum  adquirat  et  suae  faciat  animae  dctri- 
mentum?'  Unde  necessc  cst,  ut  Deum  in  omnc  quod'  gerinius  attendamus,  peritura 
et  temporalia  contemnamus  atquc  ad  aetcrnitatis  bona  cordis  dcsiderium  dirigamus. 
Exenia*^  autem  vcstrae  sanctitatis"  suscipcre  omnino  nolucram,   quia  valde   csset^   in- 

^)  transmittimus  B  1.            '')  vice  r2;  vices  corr.  ex  vicem  li  1;  viceni  eil.  pr.  c)  c,;  invocatione 

carr.  r  1.               <')    ut    (pro   et)    delel  r  2.               «)    ut   siqirnscr.  U  1.               f)   lerre  H  1.  S)    nun    erit 

in    honurem  B  1;    et  ante  2>ro    hoiiure:    honoreni   U  1,  r  2.                  '')   urget   ed.  G.  ')   nostra    ed.  M. 

^)  a!ia  fquod  postea,  dclet)  B  1.             ')  debeat  U  I.             i>>)  vestrn  et  ;•  2;  caritas  vestra  B  1.  »)  attribu- 

tionis  ed.  M.              ")  frateniitatis  U  I.              '')  conioilas  U  1.              <i)  alligetur   R  1.  >■)  uni.  et  ed.  M. 

s)  Ua  codd.  n.;  add.  enim  edd.  0.  M.  ')  om.  quod  r  1,  ned  add.  siipium  oinissiunis.  ")  siijirascr. 
vestram  sanctitateni  U  1.             ^)  est  et  corr.  iii  est  est  B  1. 

V,  16  ainc  dttbiu  uiia  cum  eji.  V,  6'.  10  Irausmissa;  cf.  riuac  ibidcm  notaii.  1)  Ue  ekctiune,  pallio, 
ricariatit,  cf.  quae  ad  ep.  V,  8  notaci.  2)  Mecte  scribunt  Maur.  Juiec  rerba  ex  regula  S.  Benedicti  c.  64: 

.stuileat  plus  amari  quam  timeri  sumjila  essc.  3)  Hacc  episltila  multis  Ivcis  similis  est  formitlis  Dinrni 
cum  45  tum  ]yraecixme  46;  ad  vei^ba  estotc  itsquc  pracvalcat  cf.  ccrba  f.  46:  in  eorum  scse  cu.stocliti 
vigilanter  disiionat,  ut  lupus  insidians  possibilitatcm  in  co  inrunipondi  non  liabeat  nec  Kvsionem 
ovibus  inferat.  4J  Nonion  —  cognoscite]  /'.  46:   locum    quem   adeptus   es   noii   ad   requieni,   sed   ad 

kiborem  te  suscepisse  cognoscc.  .ij  Exhibeamus  —  onere]  /'.  46:  offieium  sacerdotis  adsumcrc.  si  in- 
tcriori  vigilantia  perpendamus,   plus  est  honeris  quam  Iionoris.  6)  /'.  46:   predicationem  tuam  vita 

conimendet;  ipsa  eius  instructio,  ipsa  magistra  sit.  7J  Admonitioit-cs  dc  simoiuaca  luiercsi  coiUimt  etiam 
/'.  46.  H)  In  synodo  d.  V.  mens.  lulii  sequentis  Buinae  celehrata  (Meg.  V,  57»;  c/'.  ctiam  ep.V,  62)  con- 

stitutum  est  nihil  umquani  .  . .  accipiendum  csse  .  . .  neque  ex  datione  paliii,  setl  nullo  modo  prohibitiim, 
iic,   si  quis  non  ex  placito  neque  exactus  nequc  petitus  post  acceptas  chartas  et  pallium  aliquid  cui- 

Reg.  Greg.  I.  38 


298  GREGORII  I.  REGISTRI 

cungriium,  ut  a  praudati«  atquc  aftlictis  tVatribus  munora''  percepisse  videremur.  Sed 
responsales  vestri  alio  me  argumento  vicerunt  ad  eum  illa  deferentes'',  a  quo  non 
posset  oblatio''  vestrae  fraternitatis  repelli.  lilud  cnim  vobis  prae  oninibus  studendum 
est,  ut  venturo  iudici  animarum,  sicut  diximus,  non  peritura'^  munera  procuretis,  qua- 
tcnus  et  vos  dc  vestra  merccs'^  opcratione  et  nos  de  nostra  pariter  adhortatione 
respiciat. 

V,  17. 

(i mjvrm»  I.  jKipa  Vvuuntii,  cpisco^n  Lnncnsia,  sollicitudincnt,  J<mdat,  valetudinem 
dulct.  Diaconum  et  ahbatcm  dc  Fortu  Vencris,  qui  pcccavcrit,  ad  sacriim  ordiucm  rcvocari 
vclat,  stibdiaconosquc  lapsos  loco  moveri  iubct.  Nevc  Saturo  cxjjrcsbytero  sacra  tinqtiam 
procurare  liccat;  cui  tamcn  monasteriorum  in  Gorgona  ct  Capraria  insulis  curam  agcre 
pcrmittit.  Vcstcm  mnlicri  baptizandac  codicemque  rcgulae  pastoralis  Columbo  presbijtcro 
mittit  ulimnque  Vcnantio  se  missurum  esse  promittit.  5!)4,  Nov. 

Codd.  R  et  r:  Lulictio  XII.  XIII.  cap.  60  (Ind.  XIII.  cap.  16). 

Edd.  M:  Lib.  V.  cp.  3;  G:  Lib.  IV.  ep.  16.  —  luffe  Reg.  1331  (965). 

GREGORIUS  VENANTIO  EPISCOPO  LUNENSI. 

liclectae''  textus  quam  fraternitas  tua  direxit  epistolae  sollicitudinem  tuam  dili- 
gentcr  innotuit,  sed  cognita  nos  corporis  tui  molestia  contristavit.  Ycrumtamen 
duminica  patienter  debent  sustineri  iiagella :  nam  frequentcr  ad  cmundationem'' 
aegritudo  conceditur,  et  hoc  ante  Deum  hominem  purgatum  statuit  quod  in  hac 
illum  ad  praesens  vita  contristat.  Unde  necesse  est,  ut  Creatori  nostro  gratias  etiam 
in  infirmitate  positi  referamus,  et,  ut  in  illa  uobis  vita  castigatio  ista"^  proficiat.  exoremus. 

Praeterea  ad  fraternitatis  consulta  respondentes  statuimus  diaconem  et  abbatem''  ^, 
quem  de  Portu-Veneris  -  indicas  cccidisse,  ad  sacrum  ordinem  non  deberc  vel  posse 
aliquo"  modo  revocari.  Quem  quidcm  sacro  ordine  privatum  in  paenitentia  deputare 
te  convenit.  Cuius  si  postea  actus  conversatioque  meruerit''.  priorem  inter  alios 
monachos,  ubi  tu  tamen  decreveris,  standi  locum  optineat.  Subdiacones  quoquc.  quos 
similis  culpa  constringit,  ab  officio  suo  inrevocabiliter  dcpositi  inter  laicos  communionom 
accipiant.  In  Portu  autem  Veneris  loco  lapsi  diaconis  alium.  qui  hoc  officium  implcrc 
dcbeat,    ordinabis.      Saturums''    vero''    cxpresbytcro',    ut    numquam    ad    sacri    ordinis 

a)  om.  muuera  li  1.  ^>)  suprascr.  delerri  Ji  1.  >-■)  ila  R  1;   oblatiouis  vurr.  in  oblatio  r  2; 

posseut  oblationes  ?•  1,   edd.  G.   M;    possit  oblatiouis  cd.  pr.  <•)   paritura  ed.  pr.;    petitura    ed.   31. 

e)  sujirascr.  mercetles  R  1;  raercedis  edd.  O.  M. 

V,  17  tilulo  add.  cap.  LX  r  1  —  Luueusis  R  1;  uddil  rubro,  sed  post  dclet:  buic  priuius  missus 
est  liber  regulae  pastoralis  R  1.  »)  relictae  r  1.  •>)  ita  r  1.  J;  emendatioueui  R  1,  edd.  <^)  om. 

ista  R  1.  <l)  abliam  )■  1.  2  (corr.  in  abbatem  r  2).  <=)  uUo  edd.  G.  M.  f)  corr.  R  1  ex  con- 

versatio  neque  meruit.  g)  ila  codd.  nostri.    .Saturuum  ed.  pr.;  Saturuiuum  edd.  G.  M  {rpiamquam  ed.  M 

le;)it  in  plurim.  mss.  ."^aturum  vel  .Saturruim).  '')  om.  vero  R  1.  ')  e.xprbrm  corr.  ex  exprbro  r  2: 

exprbrm  )•  1.     Add.  r  2  in  margine:  'Expresliiterum  iubet  sollicitudinem  de  monasteriis  gerere'. 

libet  ex  clero  gratiae  tantumuiodo  causa  dare  voluerit,  Imc  accipiatiir  quia  eius  oblatio  nuUaui  culpae 
maculam  ingerit,  c^uae  ex  accipientis  anibitu  non  processit.  Cf.  Noc.  123  cap.  16.  Gussanc.  citat  D. 
I,  16,  6,  3.  —  Xenia  piv  mimeribus  saejK  scribimt  scriptores  aetatis  inferioris.  Eodem  verbo  exenium  eodem 
fere  sensti  in  ep.  I,  64.  VI,  60  in  f.  utitiir  Gregarius;  idem  rerbum  saepe  hoc  tempore  pro  quodam  gcnere 
praestationum  a  colonis  debitarum.  Equidem  crederem  Gregoritim  cxenium  {mn  xenium)  scripsisse,  quod 
et  codd.  n.  et  multi  vetustiores  a  Sdmcluxrdo,  Vokalism.  d.  Vulg.-Lat.  II,  362.  III,  276  citati  praebent. 

V,  17    De  Venantio  episcopo  cf.  ep.  IV,  21  not.  1)  lorinum  nomine:  cf.  ep.  V,  i<S'.  2)  Porto 

Venere,  oppidum  Tttsciae  sejitentrionnlis,  prope  Lunas,  uccidentein   rcrsiis  sitiim.  3j  De  Satiiru  ccl 

Saturnino  cf.  ep.  V,  5.  18. 


TNDICTIO  XIII.    NOV.  (V,  IG.  17.  18).  299 

ministorium  praesumat  acceclero,  seriptis  cavero  decrevimus.  Sod  eum  in  insula 
Gorgona  atque  Capraria*  sollicitudinom  do  monastoriis''  gerero  et  in  eo'  quo  cst  statu 
sine  cuiusquam™  advcrsitate  manere  permittimus.  Fraternitas  ergo  tua  de  commissis" 
sibi  vigiianti  cura  custodiat:  a  malis  actibus  sua,  ut  valet,  praedicatione  corripiat, 
quatenus  et°  officii  sui  inveniatur,  sicut  decet,  implere  propositum  et  Doum  sibi 
retributorem  suae  faciat  actionis  existore.  Nos  vero  omnino  videre  vos  cupimus 
atque  in  Deo''  de  vestra  praesentia  et  salute  gaudere.  Vestem'  vero  ei,  quae  bapti- 
zanda  est,  direximus  atque,  ut  nobis  talia  scribatis,  semper  optamus.  Codicem  vero 
regulae  pastoralis  "  domno  Cojumbo  '  presbytero  transmittendum  peri  harum  portitores'' 
direximus.  Quem  vos  nolite  dotinere;  nam  alium  sub  celeritate  usui  vestro  trans- 
mittimus'. 


V,   18. 

Gregorinfi  I.  iiapa  Comttanfio,  rpiRcopo  McdioJancnRi,  rcspondct  Aniandinum,  ptrcshij- 
tcrntu  uhhaliaquc  privafnm,  non  cfisc  rcsfifncndnm;  Vifaliannm  cxprcshyfcrum  in  Siciliam 
missuin  iri,  ut  custodiatur ;  lovinum,  cjuondum  diaconum  c.t  ahhatcm  de  Portu  Veneris, 
15  cum  trihus  subdinconis  Irqisis  rcmoveri  iussum  esse;  dc  Safuro  cxjircshyfcro.  Moncf,  nc 
irn  utatur  in  lohannc,  notnrio  ccclesiae  Mcdiolanensis ,  coercendo.  Fortunafi  causam  sc 
iudicaturum  scrihif.  fiO-i,  Nov. 

Codd.  B  et  r:  IiulicHo  XII.  XIII.  cnp.  ni  (Iiid.  XIII.  cap.  17). 

Edd.  M:  Lib.  V.  ep.  4;  (!:  Lih.  IV.  cp.  17.  —  laffe  Bey.  1332  (m). 

20  GREGORIUS  CONSTANTIO  EPISCOPO  MEDIOLANENSI. 

oi  lapsis  ad  suum  ordinem  revertendi  licentia  concedatur,  vigor  canonicac  pro- 
cul  dubio  frangitur  disciplinae,  dum  per  reversionis  spem*  pravae  actionis  desideria 
quisquo  concipere  non  formidat'.  Fraternitas  siquidem  vestra  nos  consuluit,  si  Aman- 
dinus  ox  presbytero  et  abbate'',   qui  a  suo  est  decessore  culpa  exigente  depositus,  in 

25  ^)  monasterio  li  1.  'J  ita  r  1,  li  1,  ed.  pr.;  add.  m  r  2,  ed.  M.  "')  cuiuscjue  r  1.  ")   enrr. 

in  oommissos  R  1;  cominissos  {om.  de)  edd.  G.  M.  ")  ex  ex  corr.  R  1.  v)  ileuni  R  1.  'i)  om.  per  )■  2. 

'')  porfitorem  edd.  ^)  transmittemus  r  1,  edd.  G.  M. 

V,  IS     i»  titido  Mediolanensis  R  1.    Ante  titidmn  uddil  captl.  LXI  /•  1;  uddii  ruhro  quod  post  delet  R  1: 

de  lapsis  minime  reconciliandis.  *)  ita  scribo  cum  r  2  ei  ed.  M;  om.  spem  r  1,  R 1,  ed.  pr.;  reversionea  r  1; 

30       eversiones  i?  i,  ed.pr.;  oojt.  eversionem  in  eversionis  j'2,"  pro  reversionis  apeed.O;  spe  reversiom»  Momvisen. 

*')  ita  R  1,  edd.;   expbr  et  abba  r  1;  expbr  et  abb.  r  2;    expresbyfer  et  abbas  Rer/.  fed.  31). 

4)  De  Capraria  cf.  Butilii  Namatiani  rersus  (de  reditu  suo,  439  ss.):  processu  pelagi  iam  se 
Capraria  tollit  —  squallet  lucifugis  insula  plena  viris;  — ipsi  se  uionachos  Graio  cognomine  tlicunt  — 
(Grecjwov.,  Gesch.  d.  St.  Rom,  ed.  4.  t.  II,  p.  14)  et  adde  ex  actis  S.  luliae  ad  ep.  Y,b  cit.:  tunc  obviaverunt 

35      eis  monachi  cum  navi  de  insula,  que  dicitur  Capraria.     De  Gmyona  cf.  ejj.  V,  5  not.  1.  6)  Vestium 

istarum  baptismalium  et  sabanorum ,  quorum  usus  erat  in  excipiendis  e  fonte  sacro  baptizatis  et  ex- 
siccandis,  in  libris  snperesse  memmiam,  non  in  ritibus  notat  GussaniiU.  Cf.  Ducaiuje  s.  v.  haptismus  et 
sabanum.  6)  Begulam  pastc»'alem  una  cum  synodica  compositam  esse  recte  monuit  Ewcdd  in  laffei  nora 
editione  n.  1094  et  in  nota  acl  ep.  I,  24";  sed  etiam  Leandro  Hispalensi  codicem  mense  lulio  a.  595  denmm 

40      transmisit  Gregorius.    Cf.  ep.  V,  53.         7)  Columbus  presbyter  etiam  in  ep.  XI,  9  jnemoratur. 

V,  18  (urui  cum  praecedente)  Genuam  transmissa.  Cf.  quae  Ewald  notavit  ad  ep.  I,  SO.  III,  29. 
Equidem  ptdo  totum  cJmtm  ecclesiae  M&liolanensis  Genuae  fuisse.  Cf.  Hegel,  G&fch.  d.  itajien.  Stnedlererf, 
I,  p.  .3.59  s.  et  adde  Dial.  IV,  5.3.  1)  De  liac  qumstiane,  a.n  lapsi  suo  ordini  restituendi  sinf,  cf.  ep.  IX,  147 
(Secundino),  quae  suspecta  est,  ef  Kohcr,  Dcpiisition  u.  Dciiriidation  p.  20  ss.    Lociiinc/,  Gescli.  d.  D.  Kirchcnr. 

^.i       /,  p.  2S0. 

38* 


300  aREnORTI  I.  REGTRTRT 

eo  quo  fuerat  ordine  constitutus  debeat  revocari.  Quod  quidcm  nec  licet  nec  fieri 
posse  aliqua  ratione  deccrnimus.  Eius  tamen  si  conversatio  forte  meruerit,  sacro  per 
orania  sicuti  est  privatus-'  officio  in  monasterio  oum''  antc  alios,  ut  praevideritis, 
monachos  ordinate.  Ulud  igitur  prae  omnibus  studete,  ut  lapsos  in  sacrum  ordinem 
nullius  vobis  supplicatio  aliquo  modo  revocare  suadeat.  ne  liuiusmodi  non  statuta.  sed 
teniporaliter  dilata  credatur"^  esse  vindicta. 

Vitalianum  vero  expresbytero'',  de  quo  scribitis,  ut  districte  debeat  custodiri,  in 
Sicilia""  dirigi  faciemus,  ut  spe  discedendi*'  sublata  in  paenitentiae»  se  saltim  tunc 
lamenta  constringat.  lobinum'''  quoque  de  Portu-Veneris'  quondam  diaconem  et 
abbatem  suo  decrevimus  privandum  officio  atque,  ut  alter  in  eius  loco  debeat  ordinari, 
scripsimus.  Similiter  etiam  et  tres  subdiacones'',  quos  fraternitas  vestra  lapsos  innotuit, 
a  suo  semper  vacare  ac  decerniraus  esse  privatos  officio:  quibus  nihil  aliud  nisi  inter 
laicos  sacra  est  praebenda  comraunio.  Saturum '  vero  expresbytero',  ne  ad  sacri  ordinis 
ministerium  umquam  praesumat  accedere,  deputavimus  facere  cautionem"'.  Eumque 
in  eadem  qua  fuerat  insula"  sacri  ordinis  privatione"  volumus  permanere  permittentes 
ei  curam  et  sollicitudinem  de  monasteriis  habere  vel  gerere,  quoniamP  et  ex  suo  lapsu 
cautiorem  factum  eum  credimus  comniissos  sibi  iam  nunc  soUicitius  custodire. 

De  lohanne  autem  ecclesiae  vestrae  notario  ^  caritas  nos,  qua  vos  diligimus  olim- 
que''  dileximus,  ut  scriberemus,  ammonuit,  ne,  dum  eius  culpa  provocat,  aliquid  quod 
ad  peccatura  pertinot  fieri  mandaretis.  IToc  orgo  caventes  ecclesiae  vestrae  res 
suptiliter  modis'  quibus  potueritis  inquirite,  dum  niodo^  nec  Deum  offendatis  nec  ille 
vos  uude  apud  homincs  accuset  valeat  invenire.  Nam  nos  non  lohannem  defendendo. 
vel  contra  rationem  commendando'  personam,  sed  ne  vestra  magis  anima  stimulante 
furore  in  aliquid  gravaretur,  scripsimus.  Unde  necesse  est,  ut,  sicut  praefati  sumus. 
ecclesiae  vestrae  res"  suptili  investigatione  cum  Dci  timore  perquirore  minime  neglegatis. 

Praeterea  multura  nos  de  Fortunati^  persona  carissimae  fratornitatis  vestrae 
mirari  fecit  epistola.  Sed  aut  a  vobis  minime  scripta  ipsa  dictata'*'  sunt  aut  certe,  si 
vestra  sunt,  nos  in  eis  fratrem  nostrum  doranuni  Constantium  nequaquam  agnoscimus. 
Debuistis  enim  et  adhuc  debetis  attendere,  quia  pro  vestra  est  opinione  quod  scribinius. 
Nam  dum  iilie  se  praedictus  Fortunatus  violentiam  sustinere  nec  defensoris""  auxiliura 
invenire  potuisse  commemorat,  quid  aliud  nisi  vestrara  attingit  invidiam'''.'  Ergo  ut 
nec  opinionem  vestram  haec  rcs  apud  quosdam  otfuscet.  nec  ecclesiae  vestrae  sit->,  si'^ 

a)  adil.  .-ilj  li  1.  I')  0111.  euni   7i'  /.  <■)  ntlil  eis  ethl.  G.  M.  '')  cori:  in  exprcsbytoium  r  2; 

expresbytenim  eilil.  O.  il.  ")  in  Siciliani  U  1.  f)  e.v  iTiscendi  con:  It  1,  cr  discedanili  r  1.  B)  paeni- 

tentia  r  1.  '')  corr.  in  ioviunm  E  1.  ')  ndfl.  manu  alia  lapsuni  r  2.  ^)  subdiaconi   li  1;   sub- 

diacoiios  etlrl.  O.  M.  •)  Saturo  r  1;  S.nturnuni  etl.  2>r.  Satnruiuum  etl.  M  ftjiiae  inrenit  Saturuni  in  plerisque 

mss.J  G :  expresbro  corr.  in  cxprcsbrm  rS:  cxprcsbytcrum  p(W.  G.  3f.  '")  cantiorcm  ecJd.  pr.  O.  ")  aihl. 

cum  eilil.  O.  M.  ")  e:r  ))ravaricatioue   li  1.  v)  quom  R  1,  eihl.  i)  oblique  r  1.  ^)  adil. 

sic  r  1.  2  edd.  O.  M:  udd.  si  ed.  pr.  =)  undc  modo  U  1.  Vatic.  fJ  (ed.  MJ:  unde  edd.  O.  M.  ')  atld. 

eius    eild.  ")  nm.  rcs  ;•  /.  2,  ed.  jn:;    (ed.  pr.  ecclcsiam   vestram).  *)  dicta  r  h   It  1  [cnrr.  It  1  in 

dictata),    .lec.  ed.  M:   .3  Volic.  et  3  Xorm.  altjiie  ed.  pr.  »•)  iln  r  1,  rd.   M  (el  ;,i.s«.    liiy.   Xnrni.  Vnlic.J: 

corr.  defcusfiris   e.r    detensores  ■;•  2;    defensores  in  It  1;    defeusoris   auxilio   nniuiri  edd.  jm:  G.  ")  vcstra 

attingit  invidia  coild.  et  etl.  j)r.  {r  3  corr.  jwstea  in  ad  vestram  attingit  invidiam;  It  1  corr.  attingit  in  con- 
tingit).  >■)  itn  r  1.  2,   ed.  jn:,  lla  et  mnnn  primn   R  1,   sed  cnrr.  li  1  In  (id  rjuntl  eil.  M  recipitj  possit  et 

udd.  tieri  in  aliiiuo.  ')  oui.  si   It  1. 

1}  De  Itn-ino  el  Sntnro  c/.  ep.  prdcccdcntem  Vewmtio  missstam,  qiiem.  (h-et/ttriiis  Constantio  (ep.  IV,  21) 
in  rcfnrmamJii  cleri  disiciplina.  commendarerat.  2)  De  eecJe.tiarmn  Mitariix  tiffit  Bresslaii,  Urkundmlclire, 
I  X>-  15i)ss.;  cf.  Marini,  pap.  71  n.  lil;  Aiivell.  c.  fiO  =  I.-K.  H7T.  3)  Cimsa  ForUinati,  simul  clerici  et 

in  numeris  miJitantis,  triictitlnr  nt  jine  eji.  IV,  37,  idii  Grefiorius  jmstuJiif,  iit  in  sun  deJieat  iudicio 
rentiJiiri.  F.tiam  ep.  XIII,  33  nnster  tirhilriiiiit  de  iptttdtnit  Jite  tn  cjineccsi  Medinlnnensi  orta  sibi  rindicaf. 
Cf  Wishttiiitt  I.  I.  p.  4.j. 


INDICTIO  XIII.    NOV.  DEC.  (V,  18.  19).  3()1 

bona  causfi  cst,  cletrimentuni,  instruetani  liic  dobctis  mandare  pcrsonam,  ut  causae 
qualitas  trutinata  sine  vestra  possit  invidia  terminari,  quoniam  praesertim  post  eius 
querellam,  si  illic  pro  vestvis  pavtibus  fuevit  dicta"  sententia,  non  rationabiliter  sed 
sola  potcstate  creditur  supcvatus.  Nos  vcvo  pro  cavitate  qua  vobis  astringimuv,  quae 
pvo  opinione  vestra''  facere  debeatis,  non  desistimus  ammoneve  scientes,  quia,  ctsi 
vos  ad  tempus  adhovtatio  ista  contvistat,  postca  tamen  deposita  contentionis  intentione 
laetiticat. 


MENSE  DECEMBRIO  INDICTIONE  XIII. 

V,  19. 

Grcgorms  I.  pnpn  Ttoninnnm  'r.rnrrhmi  2>rr  Itnliam,  residrntrm  Rnrcnnne',  hortntnr, 
nr  nut  Sjwciosmn  ^nvshyfrrrim,  qiti  a  lohnnnc  cpiscopo  (Itavcnnntc)  in  monnstcrio  inctnsiis 
excesscrit,  atit  sanctimoninles,  qni  sc  cmiiugihiis  iMnxrrint,  turntur.  !'>f)4,  T)cc. 

Codd.  B  et  r:  Indictio  XII.  XIII  cap.  C,a  (Ind.  XIIL  aip.  IH). 

Edd.  M:  Lih.  V.  ep.  24;   G:  Lih.  IV.  ep.  18.  —  laffe  Ee;/.  1333  (IHIT). 

GREGORIIJS  ROMANO  EXARCIIO  PER  ITALIAM  RESIDENTI  RAVENNAE. 

Apud  cxccllentiam  vestvam  pvavorum  audacia  corrcptionis"  debet  aculeos  magis 
quam  defensionis  invenirc  solacium.  Nam  satis  grave  est,  si''  iilic  habeve  pravam^' 
contingat  actionem  refugium,  unde  disciplinae  decet  prodire  ccnsuvam.  Pevvenit  ita- 
que  ad  nos  Speciosum  quendam  pvesbyterum,  qui  causa  poscente  in  monastevio  a 
lohanne  fratre  et  coepiscopo '  nostro  fuerat  deputatus,  contra  sui  pastoris  exinde 
voluntatcm  exisse  et  ecclesiasticae  constitutionis'*  vigore  despecto  antedicto  cpiscopo 
vestra  fretum  tuitione  resisteve.  Quod  quia  exccllentiae  vestrae  sine  dubio  pulsat 
invidiam^,  neeesse  est,  ut  ab  eius  vos  habita  discretione  debeatis  tuitione  suspendere, 
ne,  si  nominis  vestri  occasionc  pastori  suo  iuoboediens  vel  contumax  fuerif,  ad  tempuss 
vestvos  contra  vos  iudices  defensare  atque  excellcntiam  vestram  hac  cx  re  cogatur 
episcopus''  offendere  et  nos  pavitev  de  vestva  discovdia  contristare". 

Comperimus  pvaetevea,  quod  dici  nefas  est,  quasdam  mulieves,  quac  nuncusque 
in  i'eligioso  atque  monachico  habitu  pevmanscvunt,  suam  vcstcm''  deponeve  et  con- 
iugihus,    quod    sine  gravi  vefevve  dolore  non  possumus,    sociari'-.     Scd  hoc  quidcm  ut 

^)  ilicf.lt.i  »■  1.  ^)  suut,  iptod  cndd.  praebent,  del.   Mommseii;  iidd.   ut  edd.;  et  (pro  ut)  ed.  pr. 

Mense  cel.  nd  pp.  praecedentem  trahunt  r  1.  2,  edd.  G.  M;  lectionem  niistram  cui  ordo  epistularu iii  fnret 
proehent  B  ]  el  Viitir.  (Ji  1  uhhrer.  deeb.);  scpt.embr.  r  1.  2  et  cum  Colbert.  et   Turnn.  S.  Oat.  ed.  M. 

V,  ]9  Anfe  titulmn  add.  c.aptl.  LXII  r];  Italiae  ed,.  M;  nm.  Jioe  e.d.  pr.  —  Raven  ahbrer.  r  1.  2; 
Raveuna  i?  1;  Ravennae  i?*  1;  om.  resiilenti  Ravennae  edd.  pr.  M  (ipiae  rerha  in  edit-in  prolata  ed.  M,  ijnnd 
in  inns.  minime  reperla,  xint,  e.rpunsrit).  *)  correotionis  r  1.  2,  ed.  pr.  '')  om.  si  r  ].  ")  adil.  ut  r  1. 

<')   consuetudinis    Vatic.  D    (ed.  M).  ")   invidia  B  ].  f)   mprascr.    manu    alia    fuerit  li  ];    ovi. 

fuerit  r  1.  2.  S)  add.  et  edd.  G.  M.  1>)  ita  B  ];   om.  episcopus  r  1.  2,  edd.  ')  contristari  )•  1; 

contristare  corr.  in  coutristari  r  2;  contristet  ed.  2>>'.  ^)  ita  Ji  ],  ed.  pr.;  vcl  ITram  r  2  {nhi  suprancr.  vcstem 

et  in  margine  adnotatur:  vel  religiosam  vestem);  vel  vestam  /•  1;  sacram  vestem  ct  suam  velaturam  cd.  G; 
suam  vestem  et  su.am  velaturam  ed.  M.  ')  sociare  »•  1. 

V,  19  De  Bomano  exarcho  cf.  ep.  I,  32.  II,  4o.  III,  31.  V,  11.  40.  Adde  r.  (Ircfjorii  in  lihnt  poutif. 
et  episittdag  eiusdem.  exarcM:   Trmja,  C.  d.  I,  nr.45f<.  1)  ScU.  Rarennae.     Mirm;   qnod  hac  iii  canaa 

idem  exarclmn  ohxiMit  epificopo  Barennati ,  qiii  pimllo  anfe  (ep.  V,  11.  III,  54  p.  213)  pro  illo  contra  Eo- 
inaiinni    pontificein    pnipuireraf.  2)    Kodem    modo    moiiiideK    in    Sardinia    Grefiorinm     irrifarerant: 

ep.  IV,  24. 


302  GREGORTI  I.  REtilSTRI 

dicere""  vcl  atteniptavc  pracsuniant.  favoris  vestri  patrocinio  fulciri  dicuntur;  quod  nos 
credere  pcrversitatis  ipsius  acerbitas  non  permittit.  Potimus  ergo,  ut  in  tanto  vos 
peccato  miscere  nuUatenus  debeatis.  Nam  buiusniodi  iniquitatem  impunitani  propter 
Deum  nullo  modo  patimur"  remanere.  TTnde  iteruni  quaesumus.  ut  excellentia  vestra 
in  taiium  se  causarum  defensione  non  misceat,  ne  et  Deus  suani  defendiit  iniuriam 
et  inter  nos  alioruni  pariat  culpa  discordiam. 


MENSE  FEBRUARIO  INDICTIONE  XIII. 

V,  20. 

Greqorhis  I.  papn  Ci/priano  diacono  srribit  litterns  eius  de  Maximiani,  episcopi 
Sijrncusani,  ohitii  iam  mense  Novemhri  sihi  redditas  esse.  Successorcm.  ut  eligendiwi  ciiret, 
mandnt.  Trninno  preshijtero  a  maximn  pnrtr  desidernto  non  fnvct.  lohnnnem,  ecclesine 
Cntinensis  nrehidinconnm,  eligi  cupit.  C>95,  Fehr. 

C(iM.  R  et  r:  IndicUo  XII.  XIII.  eap.  G3  (Ind.  XIIL  cap.  19). 

Edd.  M:  Ld).  V.  ep.  17;  G:  Lib.  IV.  ep.  19.  —  laffe  Beg.  1339  (974). 

GREGORIUS  CYPRIANO  DIACONO. 

Amarissimas  dilectionis  tuae  epistolas  de  domni"  Maximiani  obitu  mense  No- 
vembrio''  suscepi'.  Et  quidem  ille  ad  praemia  desiderata  pervenit,  sed  infelix  populus 
Syracusanae  civitatis  lugendus  est,  qui  pastorem  talem  diu  iiabere  non  meruit.  Proinde 
diieetio  tua  sollicitudinem  gerat,  ut  in  eadem  ecclesia  talis  debeat  ad  ordinandum 
eligi,  qui  post  domnum  Maximianum  eiusdem  regiminis  locum  non  videatur  inmerito 
sortiri.  Et  quidem  credo  quod  Traianum^  presbyterum  maxima  pars  eligat,  qui,  ut 
dicitur,  bonae  mentis  est.  Sed  quantum  suspicor,  ad  regendum  locuni  iilum  idoneus 
non  est.  Tamen  si  melior  inveniri  non  valet  et  ipse  nullis  criminibus  tenetur  in- 
volutus,  condescendi  ad  euni  cogente  nimis'^  necessitate  potest.  Si  autem  niea 
voluntas  ad  hanc  electionem  quaeritur,  tibi  secrete''  indico  quod  volo:  quia  nullus 
milii  in  eadem  ecclesia  post  doninum  Maximianum  tam  dignus  videtur  quam  lohannes 
archidiaconus  Catinensis"  ecclesiae'.     Qui  si  fieri  potest  ut  eligatur,   credo  quod   apta 

™)  facere  edd.  pr.  ti.  ")  patimus  r  1. 

Mense  cet.  ad  catcem  ep.  ^n-aecedentis  (V,  19)  udinni/unt  r  1.  J  et  rnm  Vutic.  rt  Turon.  S.  Gat.  ed.  M; 
D.it.T  mense  etr.  R*  1  et  ed.  pr. 

V,  ■>ii     Ante  titulum  addit  c.iptl.  LXIII  )•  /  —  Cyri.nco  di.-ic.  /,'  1.  '^)  rm-r.  ex  dnniini  H  1.  ^)  ita 

riidd.  n.;  novenibii  teste  eif.  M  Vatir.  4  et  a/ii;  Novembi-is  edd.  <!.  M.  «)  niniia  rdd.  G.  3f.  '')  secretini 

dico  (=  secreti  indico)  li  1:  seoreto  edd.  G.  M  kic  et  in/ra.  ■■)  Catanensis  nl.d.  G.  M. 

V,  20    De  Cypriano  rectorc  patrimonii  Siciliae  cf.  ep.  III,  53  not.  1)  L)e  Ma.ximiano  episcopo 

Syracusano  cf.  ep.  I,  14"-  not.  (iihi  legendum  est:  Maximianum  jn'o:  Maximinianum  et  addetulum  loli. 
diac.  iii  rita  Greg.  1,33  et  III,  7)  et  ep.  II,  H  uot.;  ab  eccleaia  Siciliana  mnctua  liabetur;  dies  nonus  Iitnii 
refertur  in  Martyroloiiio  Romano,  d.  XV.  Martii  in  kalendario  Beuedictino  tion  ralde  vetusto  (Acta  SS. 
m.  lun.).  In  editione  Veneta  opp.  S.  Gregorii  t.  V.  p.  139  (praef.  in  liom.  in  Erang.)  recte,  ut  mihi  quidem 
ridetur,  editm-es  monuerunt  male  fortasse  consignari  obitum  S.  Maximiani  ad  diem  IX.  lunii;  vix  etenini 
credi  ^wsse  de  illo  nonnisi  m.  Novembri  nuntium  accepisse  S.  Gregoriuni.  -J)  Traianus  fmimse  is, 

qui  2T()stea  abbas  monaste)-ii  Syraeusani,  tum  episcopus  Melitensis  factus  ext:  cf.  ep.  X,  1.  XIII,  32.  3)  lo- 
liannes  electus  est,  cui  pallium  trilniitur  a  Gretjorio  ep.  VI,  IS  (m.  Oct.  eiusdem  anni);  qua  e.r  re  intelleiii 
potest,  qun  modo  Grefiwins  >:ua  potcstate  usus  sit  (sicut  ep.  I,  r>5.  56.  VII,  38). 


INDICTIO  XIII.    DEC.  FEBR.  (V,  19.  21).  21.  22).  303 

valde  persona  inveniatur.  yed  ipsc  quoque  prius  de  criminibus  quae  impedire  possunt 
a  te  secrete  requirendus  ost*:  a  quibus  si  liber  inventus  fuerit,  eligi  iure  potest. 
Quod  si  factum  fuerit,  ctiam  frater  ct  coepiscopus  noster  Lco  ^  ei  ccssionem'^  dcbet 
dare^'',  ut  liber  ad  ordinanduni  possit  inveniri.  Ilaec  ergo  dilcctioni  tuac  indicare 
curavi:  tuac  iam  sollicitudinis''  intererit,  ut  omnia  sollicite  circumspicias  et  ca  quae 
sunt  Deo  grata  disponas,  ct  cctera'. 


V,  21. 

trrcijorlas  I.  pcq^a  Scvcro,  cpiseopu  FlcucUno,  ccclcsim  RavcniuUis  visitutioncm  post 
lohannis  episcopji  inortcm  dclcgat.  ;jy5,  Fcbr.  (10.) 

Cudd.  B  et  r:  Indictio  XII.  XIII.  cap.  64  flml.  XIII  cap.  20). 
Edd.  M:  Lib.  V.  cp.  2.-,;  G:  Lib.  IV.  ep.  20.  —  lafle  Re().  1336  (975). 

GREGORIUS  SEVERO.  EPISCOPO  FICUCLINO,  VISITATORI 
ECCLESIAE  RAVENNAE. 

Ubitum  lohannis '  antistitis  direeta  relatio  patefecit.  Quaproptcr  visitationis 
destitutae  ecclesiac  fraternitati  tuae  operam  sollemniter  deleganius.  Quam  ita  te  con- 
venit  exhiberc,  ut  nihil  de  provectionibus  clericoruni,  rcditu,  ornatu  ministeriisque 
vel  quicquid  ilhid  est  in  patrimonio  ciusdcm''  a  quoquam  pracsumatur  ecclesiac,  et 
c  e  t  c  r  a  '^  s  e  c  u  n  d  u  m  m  o  r  e  m  *=. 


V,  22. 

Grcgorius  I.  papa  clcro,  ordini  ct  plcbi  liavcnnati  praccipit,  nt  visifatori  (Scvero, 
episcopo  FicucUno)  obtempcreiit.  5!)5,  Fcbr.  (10.) 

Uodd.  R  et  r:  Indictio  XII.  XIII.  caj).  6o  (Iiid.  XIII.  aip.  21). 
Edd.  M:  Lib.  V.  ep.  26;    G:  Lib.  IV.  ep.  21.  —  laffi  Reg.  1337  (y76). 

')  con:  in  permissionein  B  1.  s)  ifa  cx  debent  dare  A'  1;  dare  oni.  r  1.  2;  facere  anle  debet  add.  r  2 

(debet  ex  debere  corr.),  ed.  31:  prestare  cdd.  pr.  G;  facere  Aehe]t\t  ed.  31.  •')  sollicitudini  li  1.  ')  ita 

codd.  nostri;  oin.  et  cetera  edd. 

V,  21  in  tiiido  Ficuclino  r  1;  Ficulino  R  1 ,  r  2:  1'aulino  (jiru  Ficuclino)  S*  1,  ed.  pr.;  Kaveim 
abbrev.  r  1.  2;  visitatori  eccl.  Rav.  vm.  edd.  {Intcr  ijuas  ed.  pr.  pru  hls  vocibus  scribit  aquilieusi);  loco  tiluli 
noslri  Cipriano  diac.  B  1  (cf.  ep.  V,  20)  iibi  nii/ro  a  inanii,  jiost.  siiprascr.  inscriptio  iusta.  Haec  ep.  ct  seqitens 
scc.  ed.  M 'in  mss.  Norm.  et  in  viultis  aliis  d.esid,eratiir'.  ")  eius  R  1;  custodem  r  1.  *<)  ex.  ceterum 

rorr.  11  1.  ")  add.  implete  ed.  jir.:  <ald.   b;ihitnni   cd.  (r. 

4)  Crimina:  cf.  ep.  VII,  38  etc;  Nor.  123,  c.  1  s.;  137,  c.  2  k.,  nhi  et  cetera  de  ordinalione  cpincupi. 
5)  De  Leone  episcopo  Catinensi  ef.  ep.  I,  70  not.  3,  p.  90.  6)  Cessionem  darc,  i.  e.  litteras  dimissurias; 

similiter  ep.  I,  81.  VI,  20;  non  Kciiit  alieno  clerico  in,  aliam  dioecesim  migrare  nisi  cessione  facta;  formidae 
cessioids  in  Vormidis  cd.  Zeiimer  p.  :'S0  s.  564  s.  7)  el  ceteraj  dc  his  vcrbis  cf.  not.  ad  cp.  II,  39. 

V,  21  sine  did/io  una  cuin  ep.  V,  22;  24  ct  V,  25  transmissa.  —  luh.  diac.  in  r.  Greg.  I.  IV,  c.  5: 
vi.sitationem  Ravennatis  eeclesiae  Scvero  Ficulino  episcopo  secundum  consuetudinem  ])ri,sL'iini  com- 
niittens.  —  De  fcmmda  cf.  ep.  V,  13  nut.  et  de  Serero  ep.  I,  55.  Ficoclae  rcl  Cerriae  e^MSCuitiis  iam  in  fdsu 
pricilegio,  quud  Rubeus,  hist.  Rarenn.,  p.  189  ss.,  exlubet,  intcr  suffraganeus  archiepiscupi  RareiiiuUis  est  ct 
nunc  est.    Cf.  Agn.  c.  40. 140.  —   De  electionis  modo  cf.  Wisbaiim  l.  l.  p.  43  s.  1)  luhamiem  episcupum 

Rarenn.  (cf.  ep.  I,  24<^;  III,  54  tiot.  etc)  die  XI.  m.  lanuarii  mortmim  esse  tradit  Agnellus,  c.  98,  cum  ^dus 
quam  XVI annos  in  catliedra  S.  ApoUirMris  sedisset,  vel,  ut  Maratori,  script.  II,  p.  117,  coniecit,  plus  quam 
XIX  annos.     loh.  diac.  l.  l.  scribit  eum  eodem  anno  mwtiium  esse,  quo  ep   V,  15  scripla  essct. 


304  GKEGOKll  ].  RElUSTKI 

GREGORIUS  CLERO,  ORDINI  ET  PLEBI  CONSISTENTI  RAVENNAE. 

Vestri  antistitis  obitum  cognosccntes,  curao  nobis  i'uit  dcstitutac  ccclcsiac  visi- 
tationcm  fratri  et  cocpiscopo  nostro*  sollcmnitcr  delcgarc,  cui  dedimus  in  mandatis, 
ut  nihil  de  provectionibus  clericorum,  rcditu,  ornatu''  ministcriisquc  a  quoquam  usur- 
pari  patiatur.  Cuius''  vos  adsiduis  adliortationibus  convenit  obocdirc.  et  cctera'' 
secundum    morem. 


V,  23. 

Greijorius  I.  papa  Cijiiriano  diucviio  maudat.  vidcat,  nc  Thcoduri,  dcfuncli  cpiscopi 
(Lihjbitani),  tcdamcnto  rcs  ccclcsiac  minuantur.  Clcrum  populumquc  ad  cliijcndtim  stic- 
ccssorcm  liurtctur.  oOo,  Fehr. 

Codd.  R  et  r:  In.didio  XII.   XIIL  cap.  66  (Ind.  XIII.  cap.  -J-JJ. 

Edd.  M:  Lib.  V.  ep.  27;  G:  Lih.  IV.  ep.  22.  —  lajfi  Rey.  1340  (977). 

GREGORIUS  CYPRIANO  DIACONO. 

Obitum  Theodori  episcopi '  dilectioncm  tuam  iam  crcdimus  cognovisse.  Sed  quia 
eum-'  testamentum  dicitur  condidisse,  suptiliter  te,  nc  quid  de  rebus  ecclesiae  suae 
consumpsisset,  oportet  inquircre-.  Et  siquidem  cum  exindo  aliquid  incongrue  minuisse 
didiceris,  ita  age,  ut  rcs  ipsae  ab  eo  cuius  interest  modis  omnibus  rcparcntur.  Clcrum 
vero  et  populum  ipsius  loci  ammonere  tc  convenit,  ut  omni  dilatione  postposita  eligant. 
qui  sibi  revelantc  Deo  debeat  cpiscopus  ordinari. 


V,  24. 

Grcijorius  1.  papa  Castorio  nutariu  inandat,  ut  clcrum,  ct  poputum  (Ii(a-cnn.atcm)  dc 
digno   siiccessorc   in  lohanuis   cpiscopi   dcfuncti  locum   cligcndo  monc<d.     Elcctionc  facta     •.o 
quinquc  dc  priorihus  prcshytcris  ct  quinquc  de  pracccdcutihus  ad  sc  mitti  iuhct. 

Codd.  B  et  r:  Imlictio  XIL  XIIL  cup.  67  (Ind..  XIIL  cap.  23);  P:  cup.  :J.        ^^0,   Fchr.  10. 

Edd.  M:  Lib.  V.  cp.  23;  G:  Lib.  IV.  ep.  23.  —  laffc  Me/j.  1335  (978). 

GREGORIUS  CASTORIO  NOTARIO. 

rlimis  nos'  lohannis  fratris  et  coepiscopi  nostri  mors  cognita  contristavit'',  maxime      35 
quod  civitas'^  illa  hoc  tcmpore  amisit  pastoralis  curae  solacium.     Quia  igitur  plurimae 

V,  22     in  lilulu  oni,  cuusist.  ed.  pr.  —  ravii  abhr.  r  1.  •')  add.  Sevei-n  l"iculiuu  cdd.  (.Sevcru  pauliuu 

ed.  jir.).  ^)  ordinatu  li  1.  ^)  cui  ;•  2.  '')  e:c  ceterum  11  1. 

V,  23:    niUe  titulum  captl.  IjXVI   add.  r  1.  »)  ita  r2;   cuui   /■  1:  crad.  euni  li  1;    ijise  ci!d.  0.  M: 

eandem  conslniclioneni  inveuimns  in  cp.  V,  27  in  /.  so 

V,  24  in  titulo:  Castorius  Pb  1.  2;  Casturiauu  diac.  /'i  /  /"  iiidicc  1,  l'h  3,  l'a  1.  2  iii  ind.;  Cou- 
stautinu   diac.  Valic.  D  (619)  iii  iiid.  —  uot.  l'h  2.  —  dc    licresi   siuiuniaca    (uhl.  1"  1.  »)  uus  oin.  Pb  3. 

li)  contristat  ;•  1.  <^)  e.c  vitas  corr.  Fb  3. 

V,  22:  cf.  ep.  praeccdentem.  —  Controvcrsiam,  qnid  signi/icet  cux:  orilo,  pust  llcriel,  Gescli.  dcr  ital. 
Staedteverf.  I,  p.  186  ss.  tractucit  Wiabaum,  1. 1.,  p.  40  ss.  3.=. 

V,  23    De  Cyi»-ianu  rectore  patrimond  Siciliae  cf.  ep.  III,  5.5  nut.  1)  Dc  Tlwodoro  ep.  Lilyhi- 

tano  cf.  ep.  III,  49  not.  2)  De  rebtis  ecclesiae   ccl   in  cpiscopatu  adquisitis  testari  episcopo  non  licet: 

cf  ep.  IV,  36;  VI,  1:  IX,  142;  XII,  14  etc. 

V,  24  ni  fallimiir,  una.  ciim  ep.  V,  21.  22.  2-3  transmissa.  —  Castoriiis,  ccclcsiiic  liomnnac  iiotariiis, 
iit  ex  cp.  III,  66  inteUccii  potcst,    iaiu  pridem  ncijotmm  Uarcnnulis  ccclcsiac  tractaccrat  ct  pro  iisdeiii,  camis       40 


INDICTIO  XIII.    FEBR.  (V.  22.  23.  24.  25).  305 

utilitates  exposcunt,  ut  ecclesiae  ipsi»  saccrdos  sino  mora  Christo  auctorc  debcat 
ordinari;  ideoque  experientiae  tuae  praecipimus,  quatenus  clerum''  et  populum  omni 
instantia  studeat  adhortari,  ut  consecrandum  sibi  non  differant"'  eiigerc  sacerdotem. 
Quos  tamen''  prae  omnibus  ammonere  te  volumus,  ut  in  generali  causa  utiiitates 
proprias  non  attendant.  Nulla  ergo  sit  in  hac  electione"  venalitas,  ne,  dum''  praemia 
appetunt,  discretionems  electionis  amittanf'  et  ilhim  dignum  ad  hoc  esse'  arbitrentur 
officium,  qui  non  meritis,  scd  datione  placuerit.  Specialiter  enim''  et  absolute  cogno- 
scant',  quia  non  solum  indignus  ost  sacerdotio,  sed  et  aliis™  profecto  erit  culpis  ob- 
noxius",  quisquis  Dei  donum  pretii"  pracsunipserit  venalitate  mercari.  Non  itaque 
largus  praemiis,  sed  dignus  meritis  eligatur.  Nam  et  electum  et  eligentes  poenai' 
respiciet,  si  sacerdotii''  sinceritatem  mcnte  sacrilega  violare  temptaverint.  Sive  autem"' 
unus  sive  duo  electi  fuerint'',  quinque  de  prioribus  presbyteris  et  quinque  do  prae- 
cedentibus"  simul  venire"  per  omnia  commoneto.  De  clericis  vero  praeter"  eos,  qui 
venire  deliberant,  si  quos  alios''  praesentes  esse  necessarios  aestimas,  ad  nos  sine 
mora  transmitte^,  ut  ad  ordinandam  Dei  ecclesiam  nec  excusatio  noc  aliqua'^  possif 
provenire''  diiatio. 

Data  die  X  mensis   Fcbruarii'^  indictiono  XIII''. 


V,  25. 

Grcyurius  1.  papa  Caatorio,  iiotario  s/w,    inaudat,   ut  dc  cpiscoiii  Pi^aiirciifiis  vtta  ct 

uctihus  quaestiuncm  hahcut  ct  de  ulioruin  quofjuc  mcerdotum  vita  solliclius  sit;  Adcodati, 

defuncti  ciois  Fisaurensis,   atque  Thoimic,   tutoris   ah  Ulo  constituti,   vuluHtatem  tucatur; 

Valcrianum  monachum  in  monastcrio  h.  lohannis  in  Classe  mancrc   iuhcat;  cxpcnsas  ex 

")  ecclesia  ipsa   t-urr.  iii   iu   eccl.  ipsa   /■  'J;   iii  eecl.  ipsa  /■  l.  '')  clericus  l'a  2.  •=)  ex  dit- 

leruut  >wrr.  Pa  1.  Fh  i.  o:   diftVruut  i'6  l.  J.  3.  '')  et  add.  corr.  1.  Pa  1,  Ph,  edd.  <=)  CJi  elatione 

rurr.  I.    Pa  1.  ')   pretioruiii   add.  It  1.  s)   virtutein    diseretionis   ed.  G.  '')   ex   amniittunt 

(■()/■)•.  1.  l'a  1.  i)  esse  om.  Pa  2.  •<)  enini  um.  Pa  3.  ')  agnoscaut  l'h  4.  5.  ■")  ex  aliu 

curr.  M  1:  profecto  e.e  profectu  (!ta  et  Ph  1.  2)  curr.  Pa  1.  Ph  3.  ")  culpabilis  erit  {om.  obnoxius)  Pa  3. 

")  ^reiiis  P h  .3.  P)  par  poeua  P«  2;   .sec.  cd.  M.  par  culpa  in  Norm.  et  Curh.  t)  ex  sacerdote  corr. 

corrector  primus  Pa  1.  ■■)  aut  Ph  3.  »)  duo  sive  unus  fuerit  electus  Pa  2.  ')  diaconibus  add.  ed.  G. 

")  ad  nos  add.  edd.  '')  propter  Ph  3.  ™)  aliquos  /■  1.  ^)  nec  excusatione  aliqua  Pa  2.  y)  posse 

corr.  primun  in  posset,   corr.2  in  possit  curr.  Pa  7.  '•)  e.c  praeveuire  curi'.   Ph  1.  11  1:   pracvenire  /•  1; 

pervenire  Pa  2.  ^)  X  m.  F  Pa  1  (Fe.  Vh  3);  oin.  Febr.  Ph  4.  5.  ^)  111  Ph  3.  Vll  i'*  1.  XIUI  Ph  4.  o. 

—  Om.  liaec  verha  P,  r,  edd. 

imka  Rarcnnam  apocTisiarius  miUitnr:  cp.  VI,  31;  03;  IX,  151  (nbi  carluhiriiis  apjicUatnr);  IX,  167  (nota- 
riiis);  ct  in  Istrico  scMsmate:  cp.  V,56(not.);  IX,  lo3(cart.);  et  iii  caiisa  Maximi  Sidonitani:  ep.  IX,  149 
(cart.);  17S  (not.)  interremt,  Nota  Grerprinm  rocc  notarii  ct  rocc  cartiilarii  eaclcm  siynificatione  Hsnni  cssc. 
(Formida  Biarni  63.  dirccta  est  dil.  fratri  ill.  prcsbitoro  ut  apochrisario  Rarennae.)    Cf.  iiot.  6  ep.  ,sf</. 

1)  Addtint  qiiidam:  diaconibus  post  praecedentibus;  neque  duhinm  cst ,  qnin  tjradus  diucoiwmm 
(sccumlum  ordinationis  temptis)  in  ecclesia  Rarennate  fuerint;  nam  ep.  III,  .54  iii  f.  dc  priniis  diaconibus 
atjdur.  Hqiiidem  contendo  nostrnm  nostro  loco  de  praecedcntibHS  vel  praecellentihHs  ex  ^iopulo  loCHtum  esse, 
cnm  et  clerus  ef  populus  eliyerent;  ideo  post  de  clericis  addit  vero.  Laici  nobiles,  credo,  post  electioncm 
eiiiscopi  Ravennatis  Romaiii  peryei-e  debebant  leycdi,  sicut  ille  consul  vel  ille  ex  exercitu  (secundum  Diurni 
formulas  59  —  62)  post  electimem  papae  Ravennam  cul  exarchum.  Cf.  etiam  f.  2  —  3  Diimd.  In  /.  3  siih- 
scripserunt:  arch^'esbiter,  jyresliiter  etc.  ..  cantor  ct  cetcri.  2)  Roiiiac  tuiic  sccundum  morcm  con- 

secrabattir  Riwermas  episcopus,  ut  etiam  ex  Aynello  intellegi  putcst. 

Keo.  Gbeg.  I.  ^'>* 


306  GREGORII  I.  REGISTRI 

rcdUibiis  S.  Bom.  ccdcsiae,  lUic  Cnsforio  proridcnic  ndfjrcfiatis  faciat  c.t,  si  qidd  siqwr- 
fuerit,  deferat.  oOfi,  Fcbr. 

Codd.  B  ct  r:  Indictio  XII.  XIII.  cap.  r„s  (Ind.  XIII.  cap.  -24). 

Edd.  M:  Lih.  V.  cp.  28;  G:  Lih.  IV.  cp.  24.  —  lafic  Eef/.  Viis  (9T9J. 

GREGORIIIS  CASTORIO  NOTARIO  NOSTRO. 

Quacdam  ad  nos  de  Pisaurensi '  ^  episcopo-  pervenevunt,  quae  indiscussa  nullo 
modo  sunt  relinquenda.  Propterea  oxperientiae  tuao  praccipimus,  ut  de  vita  ct^' 
actibus  ipsius  suptili  indagatione  studeat  perscrutari.  Et  si  quid  fortasse  reppererit, 
quod  sacerdotii,  quod  absit,  integritatem  valcat  maculare.  ad  nos  eum  cum  scriptis 
tuis  dc  his  quac  in  veritate  cognoveris  omnimodo  sub"  competenti  cautela  transmittc, 
ut  informati''  Dco"  rcvelantc  suptilius  veritatem,  quid  fieri  dcbeat,  pcrtractemus.  Non 
solum  autem  de  eo,  scd  ct  dc  aliorum  quoque  sacerdotum  vita  te  convenit  esse  sol- 
licitum.  Et  si  de''  quolibct  sinistrum  quippiam  sentirc  potueris,  nobis  renuntiare 
fcstina,  ut  actuum  pravitas  salubriter  cum  Dei  soiacio  debeat  cmendari. 

Pcrvenit  itaque«  ad  nos  Adcodatum  quendam  civem  Pisaurensem''  filio  atque 
vernaculo  suo  heredibus'  institutis''  Tiioniam'  dcputasse  tutorem  hanc  condicionem 
adiciens,  ut,  si  forte  heredcs"'  ipsius  in  pupilhiri  aetate  de  hac  vita  transircnt",  omnis 
eius  substantia  per  manus  antedicti  tutoris  debuisset  paupcribus  erogari.  Sed  obitis" 
hisP  qui  hercdes  fuerunt  instituti,  ne  defuncti  possit  volnntas  impleri,  suprascriptus 
tutor  a  quibusdam  dicitur  impediri.  Propterca  si'i.  sicut  edocti  sumus,  ita  esse  in 
vcritatc  comporcris,  curac  atque  soUicitudinis  tuao  sit  antcdictum  tutorcni  rationa- 
biliter  tueri  atquc  defcndere,  ut  quaeque'' sibi  iniuncta  snnt,  vaieat  efTcctui  mancipare^. 
Sed  quoniam  dicitur  eundem  tutorcni  vcllc  aliquid  in  diaconia*  quae  ibidom  con- 
stituta  est  emere,  summopcre  ei  solaciari  festina,  ut  ea  quae  mercedis  intuitu  piis 
causis  relicta^  sunt  tc  concurrente  sine  cuiusquam  possint*  impedimento  compleri. 

Valerianum  vero  monachum,  quem  emcndatuni"  in  monastcrio  bcati  lohannis  in 
Classe  posito'  tradidisti,  in  co  eum^  monasterio  sine  dubio  vohmius  permanore. 
Praeterea  ne  quam  neccssitatcm  in  oxpensis  tua  experientia  patiatur,  de  rcditibus 
sanctae  Romanae  ecclcsiae,  qui  illic  te  providcnte  adgregati  sunt'',  omncs  cxpensas 
tuas  te  facere  volumus.     Et  si  quid  superfucrit,  nobis  cum  veneris  dofer. 

V,ao  cf.  iUulmii  cimi  cp.  V,  24 ;  uot.;irio  li  ].  Valk.  1'  (cd.  31)  ei  iia  Wisljainii :  diacouo  r  J.  2,  cdd.  — 
um.  uostro  edd.  —  lohannes  diacomis  iit  riia  Grcijarii  lib.  II  c.  :y>:  Castorio  iliacoiio  et  cliartulario  lia- 
venuae.     Add.   eaptl.  LXVIIl  r  1.  »)   Pensaui'ensi  r  1.  2;   reusaureuensi  li  1;  l'ensaueriensi   ed.  2>r.; 

Pisaurensi  edd.  G.  M  atque  codd.  el  iiifra  et  in  iilulo  ep.  VI,  44.  '')  ont.  et  codd.  nosiri:  acti))usque  ed.  pr. 

'^)  iia  r  1,  cdd.  G.  31;   omuimoilos  (scd  s  del.)  ab  r2;   onniiniodis  ab  ed.  pr.:    onuiimoclo  ac  R  1.  '')    iu- 

iVirmatis  r  2.  '^)  ileo  li  1,  edd.:    ilci  rl.2;    veritatem   scr.,   veritate   codd.   nosiri  f)   siqirascr. 

(lo  Jl  J.  B)  ijuoque   edd.  O.  31  l')  pinsauriensem  cd.  pr.  ')  sii/lls  Ii  b  lUuiiiur  r  4.  2;  pro 

liereililius  lcijil  habuisse  ijuod  postea   delei  li  4:   de    quibusdam   (pro  heredibus)  ed.  pr.  •')   in  instituisse 

corr.  Ji  J.  1)  add.  ut  et  postea  corr.  in  ac  li  J.  "')  siyla  h  h  r  4.  2  {in  mari/ine  r  2:  lii  lier);  heres  li  4; 

om.  hereiles  ipsius  ed.  jir.  ")  corr.  in  transiret  li  4 ;  iia  ei  ed.  ]>r.  °)  ab  {pro  obitis)  r  4  ed.  G;  de- 

1'unctis  ;•  2  (post  iustituti)  ed.  Paiis.  45S6  (ed.  3fJ;  om.  sed  r  2;  oin.  sed  obitis  ed.  pr.  v)  iis  ed,.  G;  hos 

ed.  pr.:  om.  his  ed.  31.  i)  om.  si  r  4.  ^)  fort.  quaequaeV  *)  relecta  li  I.  *)  possit  li  4. 

")  corr.  in  emendandum  B  4;  emeudaudum  cd.  jir.  v)  eodeni  corr.  e.i;  eo  eum  B  4;  eodem  euui  edd.  0.  31. 

V,  20     Cf.  qitac  dc  Casiimo  iwtario  ad  ep.  praccedentcm  notari.  I)  Vesavo,  in  Pei^apoU  pro- 

riiicia  i.  e.  Piccno  aimonario.     (Cf.  suhscrijHiones  cpistiilae  syiwdi  Roiiuinae  a.  680)  2)  Mense  lulio 

anni  sequentis  (596)  Felix  erat  Pisaurensis  episco^nis:  ep.  VI,  44.  3)  Pontifex,  qiii  dispensatoris  locum 
in  rebus  pauperum  tenehat  (ep.  XIII,  23),  etiain  prociirator  eixit  panperuni  iii  ciusiiiodi  causis. 
4)  Diaconiac  cum  Romae  timi  in  aliis  cimtatihus  constitutae  eraid,  c.  ij.  Xcapoli  (ep.  X,  8).  In  cliaconia 
eniere  puto  idem  esse  atquc  in  diaconiani  enicre,  i.  e.  eincrc  friuiieiita,  ut  in  diaconia  disiiensentur. 
0)  An  S.  loliannis  ct  Steplmni  monastcriiun,  qiiod  cp.  VIII,  17  comiiicmoridur?  (i)  E.c  hoc  loco  intellcffi 


INDICTIO  XIII.    FEBR.  MART.  (V,  2,'').  2G.  27).  307 

Y,  26. 

Grcf/orma  I.  pnpa  Vinromalnm  ccdesiac  clcfensorem  nominnf.  'lOi),  Fchr. 

Codd.  B  et  r:  Indictin  XII.  XIII.  cap.  r,9  (Iml.  XIII.  cnp.  25). 
Kdd.  M:  Lih.  V.  ejh  29;  G:  Lih.  IV.  ep.  25.  —  laffe  Eey.  1341  (980). 

GREGORIUS  VINCOMALO  DEFENSORI. 

hcelesiasticao  utilitatis  intuitu  id  nostro  sedit  arbitvio,  ut,  si  nulli  condicioni  vel 
corpori '  teneris  obnoxius  nec  fuisti  clericus  alterius  civitatis  aut  in  nullo  tibi  canonum 
obviant  statuta,  offieiuni  ecclesiae  defensoris*  accipias''  et  quicquid  pro  pauperuni  com- 
modis^  tibi  a  nobis  iniunctum  fuerit,  incorrupte  et  naviter'"  exequaris  usurus  hoc 
privilegio  quod  in  te  liabita  deliberatione  contulimus''.  Omnibus,  quae  tibi  a  nobis 
fuerint  iniuncta,  complendis  operam  tuam  fidelis  exliibeas  redditurus  de  actibus  tuis 
sub  Dei  nostri  iudicio  rationem.  Ilanc  autem  epistolam  Paterio'  notario  ecclesiae 
nostrae  scribendam''  dictavinuis*. 


MENSE  MARTIO  INDICTIONE  XIII. 

V,  27. 

Grciiorins  I.  jmpa  Guudentio,  cpiscopo  Nolano,  mandat,  nt  clrricis  Capunnia  NrajwJi 
dcxjcntihus  quartam  dc  hoc,  quod  nnfc  illi  ecrlcsiac  singuJis  nnnis  nccrsscrif,  hnpcrtintur 
Riisticoquc  arcJiidiacono  ahlatos  x>''>'  Fcstum,  quondam  cpiscopum,  (Capunnum),  soJidos 
dcccm  rcstituat.  f>f):'),  Mart. 

Codd.  R  et  r:   Indictio  XII  XIIL  cap.  70  (Lul.  XIII.  cap.  2fi). 

Edd.  M:  Lih.  V.  ep.  .5.5;  G:  Lib.  IV.  ep.  20.  —  laffe  Ref/.  i:i44  (9S.3). 

GREGORIUS  GAUDENTIO  EPISCOPO  NOLANO. 

Uui  ecclcsiasticis  famulantur  obsequiis,  ecclesiastica",  ut  possibilitas  exigit,  debent 
adipisci   subsidia''.     Proinde   praesentibus    fraternitatem    tuam   hortamur   affatibus,    ut 

F,  2fi     in  lilido  viiiciimali  7i*  1:  unicn  mali  ed.  pr.;  add.  c.ip.  I.XVIIII  /■  1.  »)  tlerensnrum   /•  1.2. 

fdd.  G,  M;    defensorium  ed.  j»'-;   certe   in  archetijpo   ah/jrev.   def.  '')   .Tccipies   /?  1.  "")   rorr.  iu 

gnaviter  r2;  mprascr.  innaviter  li  1;  ignaliter  ed.  pr. ;  vivaciter  edd.  G.  M.  ■')  add.  ut  U  1,  edd.  II.  M, 

s)  seriljendum  r  1. 

Mense  cet.  ad  ep.  V,  26  revucant  r  1.  2  edd.  (d.ito  cet.  cd.  pr.);  cf.  iiot.  n  ad  cp.  V,  27. 

V,  27    *)  ecclesiasticum  r  2,  ed.  pr.  ^)  subsidiam  r  2;  subsidium  ed.  pr. 

potest  Castwimn  ctiam  rectmem  putrimonii  ecclesiae  Romanae  in  paHihus  Ravennae  fidsse.    Dc  lioc  pidri- 
monio  cf.  Grisar,  l.  1.,  p.  349  s. 

V,  20  Et  liaec  epistula  et  ep.  IX,  97,  in  qiia  rerha  si  nulli  usniic  statuta  desiderantHr,  sine  didiio 
seciuulum  formulam,  qua  defensor  creahatur,  scriptae  sunt.  Sed  foi-miila  apud  Boziere  113.  non  genuina, 
sed  ex  liis  ejnstulis  confecta  est.  Heptem  defensores  reffionarii  fuerunt,  inter  quos  jrrimus  defensoi-  (jirimi- 
cerius  defensorum):  cf.  ep.  VIII,  10  (eccle.siasticis  utilitatibus).  Dc  defensoribus  cf.  Wishium  1.  1.  p.  9. 
1)  Scil.  militiac,  colonatns,  scrcitulis  vd  pistonim  aliorumve  artificum  vcl  colu/rtaUnm'um ;  Nnv.  Iiisi.  i:i7 
c.  2:  nec  uumeribus  publicis  addictum  aut  curialem  aut  taxeotam  sive  cohortalom;  Nov.  123  c.  1.  13.  15. 
Nov.  0  c.  1.  C.  I.  I,  3,  52,  uhi  et  de  canonicis  impedimentis.  Cf.  synodi  a.  595  (Reg.  V,  57<^)  c.  0.  2)  I.  e. 
pro  patrimonio:  ef.  Giisar  l.l.  p.326.  559ss.  3)  Paterius  in  ep.VI,12  adhuc  notarius,  in  ep.IX,97et  in 
Rcfj.  XI,  15  (App.  9)  iam  secuiulicerius  appellatur;  cf.  loli.  diac.  vit.  Gr.  II,  11;  idcm  est,  qui  lihros  trcs  ex- 
planationum  in  omnes  utriusque  testanienti  libros  c  Gregorii  seriptis  excerpsit ;  cf.  Galletti,  del  p>'imicero, 
p.  91  s.:  Lnu,   Gregnr  I.  der  Grosse,  ]7.  325.  4)  cuique  subscripsimus  addit  ep.  IX,  97. 

V,  27    De  Gaiidentio  et  de  clero  ecclesiac  Capuanae  cf.  ep.  \',  13.  14. 

39* 


308  GREnORTI  I.  REGISTRI 

clericis  Capuanae  ecclesiae,  qui  in  Neapolitana''  eivitate  consistunt,  quartam'  in 
presbyterlum''  eorum  de  hoc,  quod  antedictae'  ecclesiae  singulis  annis  accesserit',  iuxta 
antiquam  consuetudinem  distribuere  secundum  personarum  studeat  qualitatem,  quatenus 
aliquod  stipendiorum  habentes  solacium  ministerium  officiumque  suum  circa  eandcm 
ecclesiam  devotiori  mente  provocentur  impendere. 

Praeterea  decem  soUdos,  quos  Rustico  archidiacono  suo  Festus^^  quondam'" 
suprascriptae'  ecclesiae  episcopus''  abstulit,  fraternitas  tua  omni  cessante  ambiguitate 
restituat,  quia  in  tantam  dicitur  eum  pauperiem'  pervenisse,  ut  conferendum  illi  potius 
esset,  quani  ab  eo  aliquid  auferendum.  Durum  enim  est  et  procul  a  sacerdotis  ofticio'" 
personam  positam  sub  necessitate  neglegere  et  studio  congregandi  indecenter  inhiare 
pecuniis". 


V,  28. 

Grcgoriiis  I.  ^mpd  Ciiprimio  diarniin  mondat ,  nt  Cicrrionnn  moniirlnon  a  Prtro 
recfore  patrimnnii  jmcnitcntiar  iJunniatiun  Jirncnato  cpiscopo  rcrlcsiac  Miarnatifi  faniulnm 
rcjMftcrnti  rcfttituat.  C>9'>,  Mart. 

Codd.  B  d  r:  Imlictio  XII.  XIIL  cap.  71  (Ind.  XIL  XIIL  cap.  27). 

Edd.  M:  Lih.  V.  ep.  H4;  G:  Lih.  IV.  ep.  37.  —  laffe  Bc(i.  mn  (984). 

GREGORIUS  CYPRIANO  DIACONO. 

iJenenatus  frater  et  coepiscopus  noster  ^  Ciccrionom''  quendani  monaclium.  qui 
pro  suis  excessibus  a  dilectissimo  fiiio  nostro  Pctro  diacone,  tunc  autem  subdiacono 
et  rectore  patrimoiiii''-,  est  in  paenitentia  deputatus,  iuris  ecclesiae  suae  famulum  esse 
perhibet  eumque  sibi  cum  rebus  suis  postulat  debere  restitui.  Necesse  ergo  est,  ut 
dilectio  tua  studiose  perquirat:  et  si  ita  verum  esse  constiterit,  suprascriptum  Cicerio- 
nem"  cum  rebus  suis  quae  apud  Fantinum  defensorom '  dicuntur  esse  depositae 
dominio  Misenatis''  ecclesiae  sine  aliqua  dilatione  rcstitue,  ut,  postquam®  a  monachica'^ 

•^)  nc.iiiolitaiie  7?  1.  r  -J.  d)  presbiterio  r  1.  ")   ita  li  1,  edd.  G.  31:  ante  r  1.  2.  f)  .ncces- 

ser.it  r  1;   .nccessit   1'*  1,  rd.  2>r.  s)  Fnscn.s  cd..  M.  •')  quod  r  1.  2:  sed  r2  eras.  llUeras  uod;    nm. 

Jtoc  rprhnm  ed.  pr.  ')  snpcrscript.ie  r  1.  2,  ed.  M.  ^)  om.  cpiscopns  r  1.  2,  ed.  pr.,  sitpra.^ier.  li  1. 

1)   tauta   .  .   paupcrie  r  2,   U  1.  '")  ndd.   et  edd.   (!.   M.  n)   adtwlat   ed .  M   addl    itt  Vatie.   niense 

ilartio   Inclict.  XIII. 

r.  3.S'     (/(   titulo  cipriano  R  1,   It*  1,  cd.  /ir.  "■)  ita  r  1.  2,  R  1;  corr.  iii  Ciceronem  i?  1;  Cicero- 

nem  r.dil.  '')   add.  nostri  cdd.  <=)  ita  r  1;  ciceroneni  r  2,  li  1,  edd.  d)  mirenatis  corW.,  ed.pr.;  ex 

niircratis  mrr.  11  1  ia  misenatis.  f"l   postqiiae  r  J:   c|iicm   Vatic.  ,1   (rd.  M),  f)  nionaelna  )•  1. 

1)  De  qiiariis  cf.  ep.  V,  13  mif.  .9.  cp.  IV,  II  nol.  :i.  Ilic  de  (piarta  )iauperil)us  et  peregrinis  rcfscr- 
V(mdn  (Ufi  ridetur;  tempcrre,  quo  haec  epistula  serijita  est,  mliil  eerte  eccle.<tiae  Capwimie  aceedebat  et  clcri- 
coritm  sliperulia  rel  ac  eccle.<iiae  Nolanae  rel  e.x  ecck.iiae  Eomdiiae  reditiJtii.i  persolrenda  crant.  2)  l)e 

Festo  cf.  ep.  III,  :i4.  V,  i:i.  14. 

V,  38    De  Cijpriiino  diacoiio.  reclnrr  patriitionii  Siciliac,  cf.  ep.  III,  .3.5  not.  1)  Dc  Benenato, 

episcopo  Misenate,    cf.  ep.  II,  3.'i  nol.  3)  Cnmpaniae  (antea  Siciliae)  rector  indidione  XI;  cf.  de  hoc 

Petro  Grisar,  I.  I.  pi.  :-1.32.  :i47  et  ep.  III,  1  not.;  Wi^haum,  1.  I.  p.  9  n.  4,  non  inepte  ccmicit  hxmc  Petrum 
emwlem  ef^se,  qni  ep.  VI,  24:  dil.  f.  n.  Petrus  diaconu.s,  tunc  illic  (Ravennae)  defensor  nppelkdur;  idem 
ergo  e.^t,  quem  noster  ep.  III,  54  emimercU:  Petruiii  diaconum  atque  . . . . ,  qui  pro  diversis  responsis 
Ravennam  a  nostris  decessoribus  sunt  transmissi,  ita  nl  ciirsum  honorum  huius  Petri  satis  accurate 
cndnnaraiiiiis.  Kiindem  in  liislorinla,  (pinm  in  r.  Grcfj.  I]',  liu  narrid,  loliannes  diac.  adlmc  a.r,04  diacnniim 
niviil.  :i)  J)r  ic„titiii>i  drfenxore  Panormilann  cf.  cp.  III,  o.j.  /T',  43  nnt. 


INDICTIO  XIII.    MART.  (V,  27.  28.  29).  309 

oonversatione  culpae  lapsus»  abripuit''.  iuguni  cloniinii'.  quod  evadere  in  eouversatione 
permanens  poterat*,  recognoseat. 


V,  29. 

Grc(jorms  I.  papa  InJiano  arrihoni  iii  ranm  Ma.rimi  (SaJovifani).  iiJii  ad  sr  vrnrrif, 
inafifiam  se  srcufKrwn  cssr  promiffif.  •'■>.'J5,  Marf.  2. 

Codd.  P:  cap.  4. 

E<ld.  M:  Lih.  IX.  ep.  41;  G:  Lih.  XII.  ep.  11.  —  lafje  Ret/.  m-i  (103H). 

GREGORIUS  lULIANO  SCRIBONI. 

Si  saecularibus  officiis  ordo  suus  et  tradita  a  maioribus  disciplina  servanda  est, 
quis  ferat"  ecclesiasticos  ordines  temeraria  praesumptione  confundi'',  audita''  neglegere 
et  emendanda  non  bene''  remittendo  postponere?  Et  quidem  vos  bene  facitis  caritatem 
diligore  et  ad  concordiam  suadere.  Sed  quoniam  loci  nostri^  eonsideratione  com- 
pelliniur  ea  quae  ad  notionem'  pervenerints  minime  propter  Deum  inrequisita  relin- 
quere,  idcirco  veniente  Maximo^  suptiliter  ab  eo  quae  de  ipso  dicta  sunt  perscrutari'' 
curamus'  et  confidimus''  de  creatoris  nostri  custodia,  quia'  cognita  veritate  ab  statu'" 
canonum  et  aequitatis  rectitudine  nec  gratia  cuiusquam  nec  culpa  deflectimur",  sed 
libenter  quae  congruunt  rationi  servamus.  Nam  si,  quod  absit,  ecclesiasticam  solli- 
citudinem  vigoremque  neglegimus,  perdit  desidia"  disciplinam  et  animabus  fidelium 
profectoi'  nocebitur,  dum  talia  a  suis  pastoribus  oxempla  suscipiunf.  Illud  auteni 
quod  scribitis,  quia  voluntas  palatii  et  amor  ab  eo  populi  non  discordet:  haec  res  a'' 
iustitiae  nos  zelo  non  revocat  nec  intentionem  nostram  in  requirenda  facit  veritate 
deficere^.  Studendum  ergo'  est,  fili  magnifice,  ut  amorem  sibi  Dei  quisque  conciliet. 
Nam  sine  divina  gratia"  humana  dilectio  quid''  dicam  in  posterum,  dum  modo  quoque"' 
amplius  nocet? 

Data  die  II.  mensis  Martii'=  indictionc*  XIIP. 


st)  lapsu  Vatic.  B.  C.  (ed.  M);  lapsu  se  edd.  ^)  abrupit  ed.  pr.  ')  domini  sui  rdd.  pr.  O. 

V,  -29     in    litiilo  luliano    in  seenndo  iudiee  ex  loliauo  corr.  PJi  1.  ^)   ex    fecerat    rnrr.  2.  Pfi  1. 

'■)  tcmeraria  presumptioue  ordiuem  ecclesiasticum  coufuudi  Pa  2.  <=)  aut  ita  Pa  2.  ■')  c.r  nou  debcre 

corr.  non  de  beue  Pli  1.  ")  ex  vestri  corr.  Ph  3.  f)  moninitionem  Pb  1;  notitiam  Pb  3;  nostram  aiite 

iiot.  add.  edd.  8)  e.<;  perveuerit  corr.  1.  Pa  1.  ■»)  praescr.  Pb  3.  ')  ito  Pb  1.  2;   curanuir  Pa  1: 

conamur  Pa  2;   e.r   curamur  corr.  curavimus  Ph  3;    curavimus  edd.  pr.  6;   curabimus  cd.  Jf.  ^)  con- 

fuudimus  Pa  2.  ')  ex  qui  ei  corr.  1.  Pa  1.  ™)  quis  add.  Pa  1,  sed  del.  corr.  1.  ")  iii  deflecfemur 

corr.  2.  Pa  1.  ")  desidia  add.  iii  iiiari).  rorr.  1.  Pa  1.  P)  perfectum  Pa  2.  >l)  perceperit  Pa  2. 

')  ad  Ph  3.  ^)  ita  Pa  1.  2.  Ph  3;   peccare  Pb  1,  ed.pr.;   peccare  et  in  marg.  deficere  Pb  2;  peccare  de- 

ficere  Pb  4.  .5:  peccaudo  deficere  edd.  O.  31.  ')  itaque  Pa  2.  ")  diviuae  gracia  Ph  1.  '')  quod  Pa  2. 

w)  quod  coni.  Mommsen:    queque  Ph  1;   aput  add.  sed  del.  Pa  1;   apud   nos  edd.  '^)  X  secunda  men. 

niar.  Pa  1;   X  mense  mar.  Pa  2,  Pralell.  et  alii  Korm.  (ed.  31);  die  sec.  m.  m.  Pl-  ud  ep.  V,  30.  y)  in- 

diccio  Pa  1.  '•)  11  omnes  codd.  praeter  Vatic.  D  {sec.  ed.  M :  indict.  XIVj.  —   f>m.  haec  rerhn  edd. 

4)  Nor.  Iitst.  .5  c.  2  §  2:    tov  rQtsTovg  (fe  ttnitS  6ieh%VTog  xq6i'ov ('ns  oixiTrig.  hti  iXfvH-eQoi; 

siij,  fiiycti'  f.vTO)'  ini  ri;.,-  icaxijaeus  jiovi.6[ie&tc.    Cf.  synodi  u.  595  (Beg.  V,  57")  c.  0. 

V,  29  Idem  lulianus  scriho  in  ep.  X,  15  Maximo  Salonitano  directa  commcmoratur ;  de  scribonibus 
cf.  ep.  II,  .3S  p.  137  n.  3  et  adde  TJiefiplum.  p.  284.  297  ed.  de  Boor.  Non  est  clubium,  quin  sci-ibones  m  nd- 
minktranda  re  miUtMri  rersati  sint,  sed  non  solum  in  tironum  collectione.  Tironum  colledio  nunc  aliter  fieri 
solita  e-^se  ridetur  atque  antea;  cf.  de  Jiac  re  Momnmn  in  Hermae  t.  XXIV  p.  245  ss.        1)  De  Maximo, 


310  GREGORII  I.  RKGISTRI 

V,  30. 

GrcgoriitFi  I.  papa  Mnnrino  iwpnrafori,  qui  frlfiivfa  aitrl  lihran  minrrif,  agit  gratias; 
raa  mrmlofilms  cgenisque  crogafas  milifumquc  niurwnnifinurm  sfipnulio  pcr  Busain 
scriltoncm  dafo  scdafam  essc  nunfiaf.  i>l^-'>.  Miirf.  12. 

Codd.  P:  cap.  5. 

Eilil.  M:  Lih.  V.  cp.  30;   G:  Lih.  VIIL  ejx  2.  —  laffe  Rep.  1343  (981). 

GREGORTITS  MAURICIO  AUGUSTO. 

Doiiiinorum  pietas,  quao  suns  consucvit:  misericorditer  faniulos  continero.  ita 
benigna  iiic-'  subvontione  resplenduit'',  ut  cunctorum  debiliuni'^  inopia  largitatis''  eius 
sit  consolationc"  sublevata^.  Pro  qua  re  lacrimabili  omnes  preco''  deposcimus,  ut 
omnipotcns  Deus,  qui  clomontiae*^  vostrae  ad  iioc  corda  compunxit,  incolumo  in''  amoris 
sui  constantia  dominorum  servet  imperium  ct  victorias  eorum  in  cunctis  gcntibus 
auxilio  suae'  maiestatis  cxtendat.  Triginta  itaque  libras  auri^  quas  confamulus  meus 
Busa''  detiilit  scribo  ^,  sacerdotibus  ogenisque  et  aliis  fideliter  crogavit'.  Et  quia 
quaodam  in  lianc  urbeni  sanctimoniales'"  feminae*  ex  diversis  provinciis  post  captivi- 
tateni  fugientos  vonerunt,  ex  quibus,  quantuni"  locorum  possibilitas  recipit,  aliquae" 
in  monasteriis  datae  sunt,  quae  vero  in  eis  minime  capi  potuerunt,  singulariter  de- 
gentos  inopem  vitam  ducunt,  placuit,  ut  hoc  quod  caecis,  truncis  aliisque  debilibus 
superesse  posset'',  eis  erogari  debuisset,  duni  modo  dominorum  misericordiam  non 
solum  indigentes  indigenaei,  sed  advenientes''  etiam  peregrini  susciperent^  Unde 
actum  est,  ut  simul  onincs  pro  vita  dominorum  concorditer  orarent,  quatenus  onini- 
potcns  Deus  longa  vobis'  et  quieta  tempora  tribuat  et  pietatis  vostrao  felicissimam 
subolem  diu  in  Romana  republica"  florore  conccdat.  Rogae''  quoque  niilituni''  ita  per 
praodictum  confamulum^"  meum  scribonem  praosentc  quoque"  glorioso  Casto''  magistro 

r,  30  in  titiilo:  Mauritin  augustiiin  /'//  I,  Mauricio  augustum  Pa  1  in  iiul.;  Mauricio  ag.  Ph3  in  ind.; 
jjrarum    actioues  Marcio  augustn  Ph  1  in  iud.  2.  "■)  liic  ben.  P/j  3.  ^)  respeuduit  Pb  1;  m2>rascr. 

1  Ph  •>.  3.  <=)  ante  tlebilium  iii  Pa  1  incipit  alia  maniis.  <•)  ita  edd.;  sed  lugitatis  Pa  1.  Ph  2.  3;  legitat 

is  Ph  1;  iugitatis  Mommsen  sequens  cod.  Pa  2;  iugitati  Ph  4.  .5.  <=)  e.v  consolaciorum  corr.l.  Pa  1.  f)  prece 

om.Ph4.0.  e)  clamentiae  i'i  2.  '<)  m  del.  et  .iiipraKri:  ut  Ph  3;  ut  Ph  4.  5.  ')  ex  suo  corr.  corr.  2. 

Pa  1.  k)  Busas  Pa  2;  cuni  famulus  m.  Bursa  ed.  pir.  ')  erogavi  l'a  2.  '")  sanctae  moniales  Pa  2.  Ph. 

")  tantum  Pa  2;   provinciis  add.  ed.  pr.  °)  e.r  aliique  corr.  corr.  1.  Pa  1.  P)  superessct  Pa  1,  iihl 

posset  «  scriptore  om..  a  corr.  1  .mprascribitur ;  s.  possit  Ph  1.  Pa  2.  <i)  ex  incligue  corr.  corr.  1.  Pa  1 ;  er 

indigne  fita  et  P  4.  Ij)  corr.  indigine  Pb  1;  ex  dignae  corr.  indiginae  Ph  2;  iudicnc  ]'h  3;  iudigent  ed.  pr. 
^)  ex  vonientes  corr.  Fh  3.  ^)  ex  susciperemus  corr.  Ph  3.  ')  nobis  Ph  1.  »)  ex  romane  publica 

corr.  con:  1.  Pa  1.  -■•)  sec.  ed.  M  „iu  vet.  ed.  et  iii  Valic.  male  /ci/itur  togae";  I'h  3:  roget;  ed.  pr.:  rogo. 

«')  conlamaluni  Pa  1;  famulum  Pa  2  ")  queque  Ph  1. 

prncsumptwe  Salmiitano  cf.  ep.  V,  (i  not.  1,  tihi  etiam  de  iussimie  imperatoris  (voluntas  palatii).  Adde  ep.  V,  39. 
VI,  3  efc.  Maurini  lianc  epistidam  falsum.  datum,  quod  codices  exhibent,  segitentes  ad  indictionem.  II. 
triinsposuernnt.    8ed  ind.  II.  causa  Maximi  iam  pridem  aeta  erat. 

V,  30  Dc  Mauricio  imperatore  cf.  ep.  III,  01.  1)  Continere  et  continentiii  cadein  rel  sinuli  siffni- 
/icrdionc  in  ep.  I,  5.  18.  42.  43.  II,  38.  III,  28.  V,  57.  XIII,  37  etc.  Hane  liheralitatem  imperatoris  extraordi- 
iiiiriiiiii  fuisse  opinor,  sicut  illa  annonaria  fuerat  extram-dinaria,  quae  in  vita  lienedivli  I.  cmnmemoratur; 
iiam  idias  Italiac  prorinciae  cum  insulis  se  ijisae  nutrire  dehehant  sine  eiusmodi  adimnentis.  (Cf.  lih-um 
nieum:  Untersnclmmjenetc.,p.lOOs.  174).  Dona  imperatmis  commemorantur  etiam  ep.  IX, 240.  2)  30  librae 
auri  =  2160  solidi  =  c.  27000  Marli.  3)  Dc  sa-ihonihiis  cf.  ep.  praecedentem  el  II,  3f<.  4)  Cf  priri- 
leyium  Bonae  (d>hatissae  concessum,  IX,  137;  ep.  VII,  23,  uhi  noster  narrat  tria  indin  monialiittn  liomam 
cotifufiissc.  ij)  Praeter  illas  XXX  lihras  Mauricius,  iiem  e.vtramrlinario   modo,   roi/am.  militibus  iier 

scribonem  (noii  per  erofiaforcm)  distribuendam  transmiserat.  li)  Caslus,   miiij.  iiiil.,   alius  ac  Castmius, 

fdiiis  lyicis,  Niirsiae  proi-inciae  nolnlis  f|ui  nunc  (c.  a.  .OD^— 4)  nol>iscum  in  Koiuana  urbe  coniinoratur 


INDICTIO  XIII.    MAUT.  APR.  (V,  30.  31).  31 1 

militunT*  factae  sunt,  uf'  dona  dominorum  cuncti  sub  disciplina  debita'^  gratias'' 
agcndo"  susciperent  et  lioc  quod  prius  eis  dominari  consueveraf  omne  murmur 
averterentsi. 

Data  die  XII  mensis''  Martii  iiidictionc  XIII'. 


V,  31. 

5  Greijorius  I.  papa   condudores   massarum    slvc    finuloniiii   pcr    (ialUum    cousfitufos 

hortaiur,  ut  Arigio  patricio  ohoediant,  doncc  afiijnis  a  latcrc  suo  cuni  litteris  commcn- 
daticiis  ad  cxeeUentissimuni  rcgem  advcncrif.  5^.5,  Apr.  15. 

Codd.  P:  cap.  6. 
Edd.  31:  Lib.  V.  cp.  .31;  G:  Lib.  XIT.  ep.  12.  —  laffe  Sey.  i:U6  (982). 

10  GREGORIUS  CONDUCTORIBUS  MASSARUM  SIVE  FUNDORUM 

PER  GALLIAM  COXSTITUTIS. 

Quamvis  inter  medias  sitis  turbas  gcntium  constituti,  tamen  ratio  ipsa  nos 
suspicari  compellit  multum"  vos  ab  aliis  bona  actione  distare.  Sicut  cnim  appollatio 
boati  Petri  apostolorum  principis  familiam  ecclesiae  tantac  multitudini  clariorom'' 
ir>  dcmonstrat,  ita  debetis  ceteros  morum  claritate  praecedere  atque  eos  quibus  prac- 
estis^,  ut  bene  agant,  ut  agnoscant  cui  serviunt'',  adsidue  commonere,  ut  rapinis 
gentium  atque  pravitatibus  abstineant^  et  familia''  ecclesiao  non  solo  nomine,  sed 
et  meritis  honorctur".  Nos  autem  de  vobis  cognoscite  studiosissimc  cogitare.  Dispo- 
suimus  enim  homincm  nostrum',  qui  vos  possit  tueri  atque  regere,  cum  litteris'' com- 

20  a)  magui  vel  Pa  1,  sed  in  marij.  •/.  vitii  siijnum  apposituia  est,  cun:  2  delet  vel  tacte,  cuniyit  raagui  in 

magnifico  et  add.  date  ante  suut;  niagni  vel  Pi  1.  2.  3.  4  (in  Pb  2:  niagnil ,  ut  facile  intellectu  sit  ex  mag. 
ml.   esse   eon-uptum);    magnivo  i'«  2;    magne   ed.  pr.  ^)   et  Pb  1.  c)    g^  dibiti   corr.  1.  Pa  1; 

debiti  Pb.  '')  oin.  sub  et  postea  suprascr.  gratias  Pa  2.  <=)  ageudos  Pb  1.  f)  .solebat  e.c  solebaut 

corr.  Pa  2.  S)  averteretur  Pa  2.  '')  mense  Pa  2.  ')    Om.  haec  rerba  edd. 

25  V,  31    in  titulo:  massorum  Pa  1  in.  ind.:  Gallias  Pa.b  in  indic;  conductoribus  fundorum  in  gallias  Pa2 

in  ind.;  per  gaUiam  coiisistentium  P*  1,  ed.  pr.:  bortatoriura  conductoribus  massarum  sive  fundorum  galliae 
Vatic.  A;  (frundorum  Pb  1).  -i)  ex  multo  corr.  1.  Pa  1.  b)  ^x  clamorem  corr.  1.  Pa  1.  <^)  ser- 

viant  Pb  3.  <!)  familie  Pb  3.  e)  (,,,.  ouarctur  corr.  1  onoretur  Pa  1.  f)  bominilius  Vafic.  A  sec.  ed.  M. 

(Vial.  I,  4),  me  videtur:  cf.  Colm,  1. 1,  p.  40  s.;  sed  nova  ceiie  kctione  constat  illim  eiindem  esse  ac  Castum 

30      (uon   Gastm-ium),   queni  ex  ep.  V,  36  cognosdmus  ah   impieratwc  propter   minus   diligentem  ti/rhis  Romae 

defemionem  veimHenter  increpatum  esse;  non  multo  ante  m.  lunium  a.  6'J3  Romam  venisse  videtiir,  iam 

magister  mil,  cum  iam  in  ep.  III,  51  gJoiiosus  appelldur;  cf.  de  co  not.  4  Ewaldi,  p.  208.  —  Scd  tunc 

milites  nondiim  castra  stativa  Romae  hahuisse  puto;  nam  mense  Maio  a.  5'J8  uostcr  scrihit:  sine  adiutoriis 

militum  tot  annis  inter  gladios  inlaesi   servamur  (ep.  VIII,  22).     Sed  m.  Aug.  a.  5>Ji)  uliquot,  qnamris 

35     ijawcj,  milites  Romae  eixmt,  secmulum  ep.  IX,  240.    Non  multo  post  Gi-cgm'ii  nwrtcm  Roiuae  militarem 

custodiam  positam  esse  constat:  cf.  liirrum  meum  Untersudmngen  ctc,  p.  152  s. 

1)  Seditio  militum  in  urhe  Roma  commemmxitur  in  cp.  I,  3. 

V,  31    Ciim  hae  cpistula  conferas  formulam  epistulae  colonis  et  familie  massavum  sive  fundorum  in 
provincia  ill.  constitute  (Biurn.  53)  et  preceptum  commendaticium  euntc  rcctore  in  patrimonio  ad  patri- 
40      cium  (Biurn.  55).  —  De  patrinu/niolo  Qallico  cf.  I.-K.  y43.  'J47.   Armhrust,  die  tcrritoriale  Politik  der  Paepste, 
p.  46;  Grisar  l.  l.  p.  353  s.    Loening,  Geseh.  d.  B.  Kirclmir.,  II  p.  07  s.       '    1)  Scil.  colonos  sive  rusticos. 
2)  Cf  capitulare  I,  3!/»,  c.  2.  3  et  Biurni  f  53.  3)  Candidus  in-eshyter,  ut  ex  ep.  VI,  6  intellegi  potcst, 

loco  Bynamii  patricii  (ep.  III,  33  not.)  constitutus  est;  et  hic  ohscrvari  potest  Gregorium  offida,  quibiis 


312  GREGORII  I.  REGISTRI 

niendatieiis  ad  exccllcntissinium  regem '  Christo  auxiliante  transmittere.  Sed  quia'' 
tempus  hiemis''  impedivit,  viro  glorioso  Arigio  patricio^  vos  praevidimus  commcndandos : 
cui  interim  cum  summa  benignitate  atque  oboedientia,  sicut  beati  Petri  famulos  decet, 
oboedire  studete  atque  ea  quae"^  pro  ecclesiastica  utilitate  vobis  praecipiuntur  implerc. 
Visum  autem  nobis  est,  ut  consuctudinaria  excepta'  eius  utilitati''  debeatis  inferre. 
Pensiones  vero  fideliter  cum  omni  collectae  diligcntia  apud  unum  quemcumque'' 
vestrum,  quem  communi  consensu  clegeritis,  reiaceant*;  a  quo',  cum  venerit  iss, 
quem  a  latere''''  nostro  transmiserimus,  eas'  possit  accipere''.  Non  enim  sumus 
dubii',  quod  per  eum'"  qui  vobis  visus  fuerit  possint  fideliter""  conservari.  Ita  ergo 
in  omnibus  inrcprehensibiles  atque  oboedientes  existite,  quatenus  venicns  ad  vos  is, 
qui  patrimonium  ipsum"  recturus  est,  sciat,  qucmadmodum  unicuique  vcstrum  pro  sua 
debcat  strcnuitatc  rependerc''. 

Data  die  XV  mensis  Aprilis''  indictionc'   XIIl^ 


V,  32. 

Gregorins  I.  papa  Cypriano  diacotw  mandat,  tit  quosdam  clericos  'cantcrmac'  noxios 
a  Maximianu  ijuondam  cpiscopo  (Syracusano)  in  custodiam  missos  scvcrc  ptiniat  Lihcrtino 
practore  adiuvantc  Archrlaiqnc  medici  possessioncs  tueatur.  595,  Apr.  20. 

Uodd.  P:   cap.  7. 

Edd.  M:  Lih.  V.  cp.  :i2;  G:  Lili.  XJI.  ep.  i:i.  —  Inffe  Kmi.  i:UT  (10.32). 


*)  viaiii  edd.  (r.  M.  '')  geiius  l'h  1  (pro  lileinis).  "^)  atque  aeque  vorr.  2  hi  ea  atque  aeque 

corr.  Pal.  J)  ila  Ph  1.  2.  Pa  2,    ed.  pr.:    utilitate    ceteri    codd.,   edd.;   rf.  Wisbavni,   l.  I.,  p.  7,   n.  2. 

^)  ita  Pa  1.  Ph  1.  2.  4:    quenicumque  om.  Pa  2,  f)  iaceaut,  ad  quem  Pa  2.  S)  ita  ed.  jir.,  Eio.: 

veneritis  edd.  G.  31.  '')  altare  Ph  4.  '}  ea  Pb  1.  ^)  eas  acc.  poss.  Pa  2.  •)  e.c  dubium 

corr.  Ph  2.  '")  ille  /'/"  per  euni  Pa2.  ")  possit  ea  fideliter  Pa  2.  ")  ex  ipsud  corr.  Pa  1;  ipsud 

Ph  1.  2.  4;   ipsut  Ph  o.  i')  reipraeliendere,   supra.icr.  rependere  Ph  3;   impendere  P*  1.  'i)  monse 

aprili  Pa  1.  r)  indicti..   l'a  1.  ")  III    Pa.    l'h;  VIII  Par.  22HO:  IV  ser.  ed.  M.  Colbert.;  oni.  Vicfor.  — 

Oni.  haec  verha,  edd. 

aiUcu  laici  fiiiijiehanliir,  prupriis  clericis  Irihiiisse:  cf.  Reij.  V,  o7"  c.  2:  ep.  VI,  !j.  IX,  204  et  loh.  diac.  v.  Grcii., 
II  c.  15.  —  Loening,  1. 1.,  et  Ewaldus  in  n.  ad  ep.  III,  .Vi  contendunt  alteram  purtem  patriinonii  (Arelatensem) 
quoiulam  ab  episcopo  Arelatensi,  Vergilii  jyraecessm-e,  udministratam  esse.  Quem  jMtrimoniolum  tptoddam  in 
Gallia  administrasse  apparet  ex  ep.  VI,  51.  53;  sed  utrnm  paiiem  tantum  administraverit,  an  totum,  post 
Placidi  patricii  mwtem  et  ante  Dynamium,  igncrramus.  Milii  quidetn  verisimititis  esse  videtur  Liccrium 
(praccessorejn  Veryilii),  qui  iam  a.  588  mmiuus  est,  utrumque  partem,  et  Arelatensem  et  Massiliensem  ante 
Dynamium  administrassc.    Nam  quis  Arelutensem  partein  inter  Licerium  et  Curuliilum  administrarit? 

1)  Cliildcbertuin.  2)  Dc  Ariiilo  patricio  cf.  cp.  VI,  5.5.  IX,  211.  3)  De  en-cr.jitis  ii;iiint  Marini, 

1.  l.  p.  370;  Wishaum,  I.  l.  p.  7;  a  colonis  cvigiiHtur;  accipit  eu  hic  patricius,  qui  quasi  pro  rcctore  est; 
secundum  ep.  I,  42  (p.  64),  td/i  excepta  et  vilicilia  commemorantiir,  vilicus  vel  condiictores ;  sec.  e}).  IX,  78 
condudw  vel  qui  pro  conductore  est;  secundum  ep.  Felicis  papae  apud  AgneUum  (c.  60  =  I.-K.  877)  epi- 
seopus  Ravennae,  non  clerici.  In  sjiecie,  non  in  nummis  exiguntur  sec.  ep.  IX,  78.  (Cf.  ctiam  Marini 
pap.  nr.  137.)  Equidcin  puto  excepta  ea  esse,  quac  (excejita  c.v  pensionc)  non  ei  dehentur,  cui  pensio 
soldtur,  sed  ei,  qii.i  in  rilla  cst,  eidem  certe,  cui  operae  dehentiir.  4)  Hoc  pruecipit  %)apa,  quia  is,  cui 

Iwc  munus  alias   iiiiposituin  crat,  rcdor  ncmpc,   noii  aderat.  5)  Eadem  elocutionc  ;i  latcrc  usus  est 

noster  in  ep.  IX,  n. 


INDICTIO  XIII.    APR.  (V,  31.  32).  313 

GREGORIUS  CYPRIANO  DIACONO. 

Vir  sanctissimus  Maximianus  cocpiscopus''  uoster'  ecclesiam  Dei  pravis  iioinini- 
bus  purgare  desiderans^'  laudabiliter  erga  ecclesiasticorum  vitam  fuit,  sicut  nosti, 
sollicitus.  Qui  dum  eorum  actus  vigilanter  cura  pastorali  intenderet<=,  maleficio,  quod 
vulgo  canterma''  dicitur^,  quosdam  didicit  maculatos.  Quos  etiam,  sicut  et  dilectionis 
tuae  nuntiavit  epistola,  dedit  in  custodia*^  rctinendos.  Sed  quia  pcecatis  nostris 
facientibus  morte  praeventus  crimen  ipsum  ulcisci  non  valuit^,  necesse  est,  ut  dilectio 
tua  cum  omni  hoc  suptilitates  indagare  festinet  atquo  ita  in''  cos  sccundum  immani- 
tatem  studeat  facinoris  vindicare,  qualitcr'  superscriptum''  episcopum  zelo  correctionis 
ac  iustitiae  in  hac  ultione'  propter  Deum  novit  potuisse,  si  viveret'",  commoveri. 
Omni  ergo  virtute"  omnique  instantia  tua  dilectio  in  hac  causa  zehim  suum  erga 
omnipotentem  Dominum  curet  ostenderc"  et  inimicis  ilhus  adversitatem  dignani  in- ps.  iss, 
flictisi"  ultionibus  exhibore,  ut  impleas''  quod  scriptum  est:  'Nounc  qui  te  oderunf, 
Deus,  oderam  illos  et  super  inimicos  tuos  tabescebam?'  Si  igitur  hoc  zelo  dilectio 
tua  acccnditur,  in  corum,  qui  Deum  reliquerunt  et  contra  eum  aliquid  nialeficiis'^ 
egerunt,  poena  monstretur.  Quod  si  rccte  illic  exequi  non  valet',  nobis  qui  tales  sunt 
transmitti  debent,  si  tamen  hic  monstrari"  poterint",  unde  illic™  possunf  absque  diffi- 
cultate  convinci^.  Sed  quia  hoc  impossibile  esse  existimo,  illic  per''  te  debet  districta 
atque"  fortis  correctio''  provcnire"-'.  Virum  autem  gloriosum  domnum  Libertinum'' 
praetorem*  in  tali  loco  pcr  complacationem"^  omnipotentis'  Dei  adiutorem  te  habere 
confido.  In  hac«  tamen  causa  mitescere  minime  debuisti,  etiam  si  tibi  quiiibet  saecu- 
laris  iudex  adversarius  potuisset  existere. 

Possessiones  praeterca  Archelai'' medici^  dilectio  tua  rationabilitcr  tucatur,  ut  ab 
aliquibus  iniuste  eum  minime  gravari'  pcrmittatis. 

Data  dic''  XX  mensis  Aprilis  indictione  XIII'. 


V,  32     in  titulo:   Cipriano  Fa  1   in   ind.  Pb  2.  l'b  3   in   ind.  Fb  4.  P*  1.    CyWv.mu  Fb  1   in    ind.   se- 
ciindo.  Fb  3.  »)  ex  episcopus  fita  Fb  3)  corr.  Pb  2.  >•)  ex  desitlerat  corr.  Pb  3,  <^)  e,c  iiiteu- 

dere   corr.  Pa  1;    iutercederet  Pb  1.  <')  autermii  Fb  3;   cauteriua  Vatic.  A;   JJucan;jc.  ")  custci- 

(lieuda  Pb  3.  f)  potuit  Vatic.  A.  8)  sub  utilitate  Fb  3.  '■)  iu  oin.  Vat.  A.  ')  secuuduui 

leges  add.  edd.  <J.  J/.  '')  scs  super.  Pb  3.  ')  iu  liac  ultioiie  om.  Pa  2.  "')  ]u-opter  deuin  uosti  si 

viveret  Pa  2.  ")  oinni  ergo  virtute  oin.  Pa  2.  ")  osteuderet  Fa  1.  i")  diguaui  adv.  iuflictibus 

{corr.  in  is)  Pa  2 ;   ex  inflectis  corr.  2  inflictis  Pa  1.  'i)  impleatur  Fb  3.  f)  ante  deus  add.  corr.  2 

te  Pa  1.  *)  nialeficii  Pa  2.  ')  va.\ent  Pa  2.  ")  moustrare  Pa  2.  ^)  in  poterit  corr.Fal; 

poterunt  Vat.  A.  w)  ex  iUinc  corr.  Fb  3;  illi  scr.  Hloiiimsen.  ^)  possint  Pa  2.  y)  ex  conmunici 

corr.  2.  Fa  1.  z)  per  oin.  Fb  1.  '^)  itaque  Fb  1.  ^)  correptio  Vatic.  A.  '>)  perveniro  Pa  2. 

'^)  libertimuni  l'b  1.  '^)  cnnplacationem  oinncs  codd.  ^iraeter  Fb  4.  5  (complectionem) ;  edd.  O.  M.:  con- 

teuiplationem;  ed.  pr.:  complationem.  f)  omu.  om.Pa2.  S)  iu  Iiac  ab  curr.  1  sujirascr.  Pa  1;  hic  in 

marijine  Pb  3  siynum  z  scribit,  quod  secundum  ejmlulam  Fauli  Adalardo  missam  sir/num  ritii  est:  cf.  Eirald^ 
y.  A.  III,  i>.  467.  473.  '')  .\rchellici  Fb  3.  ')  ex  griibare  corr.  1.  Pa  1:  gravare  Pb.  _     ^)  die  um. 

Far.  2280.  ')  nieuse  {corr.  1:    mensis)  indiccio  11.    Pa  1;   men  apr  indict.  III.  Fa  2;  men  apl  ind.  II. 

Pb  ad  ej).  V,  38;  III.  om.  Victor. 

V,  32     Dc  Cijpriaiw,  rcctorc  patrimoiiii  SiciUac  cf.  cp.  III,  .55  nut.  1)  Dc  Ma.vimiitnu,  cpiscojiu 

Syracimmo,  cf.  ep.V,20  not.  2)  Caiiterma,  qnid  sit  ignoro:  priurum  cditurum  cumccturas  haiul  satis 

probatas  repetere  supervacaneum  cst.  :i)  Duhium  essc  potcst,    utruin   mera  ecclesiastica  jioena  rector 

punirc  an  saeculari  mclici  tradere  clebiccrit  post  custodiain,  quac  hic  non.  pocna  (nt  in  concil.  Matiscon.  I. 
a.  581  c.  5.  8),   scd,   ut  nostra  lingua  dicimus:    Untovsuchungshatt  cst.  4)   Dc   Lihortino  praetwe 

cf.  rp.  III,  37  not.  5)  Idem   medicus    in   cp.  IX,  32  commcinuratnr.     Dc   mcdicis   cf.  C.  I.    I,  27, 

1,  11.     X,  53. 

Reg.  Greg.  I.  40 


314  GREGOIllI  I.  REGISTRI 


MENSE  MADIO  INDICTIONE  XIII. 

V,  33. 

Grcgorlus  1.  papa  Cypriano  diacono  praeciiyit,  ut  Tlicodosio,  monaslcrit  S.  Martini 
ahhati,  monachos  trcs  in  Sicilia  morantes  mancipiaquc  quacdam,  uh  ccclcsiac  Bontanac 
hoitiinihus  iniquG  detenta,  restituat.  :j!J5,  Mai. 

Codd.  B  et  r:  Indictio  XII.  XIII  cap.  72  (Ind.  XIII  cap.  28). 

Edd.  M:  Lib.  V.  ep.  35;  G:  Lih.  IV.  ep.  28.  —  Inffc  Bqi.  1348  (985). 

GREGORIUS  CYPRIANO  DIACONO. 

1  ervenit  ad  nos  iusinuante  Theodosio  abbate  monasterii  sancti  Martini '  tres  se 
illic  in  Siciliam  monachos,  quos  pro  utilitate  monasterii  sui  transmiserat^,  retinuisse^: 
et  petit''  a  nobis,  ut  eum  tuo  eos  solacio  in  suo  debeat  monasterio  revocare.  Dilectio 
ergo  tua,  quae  nos  huiusmodi  causas"  zelari  valde  ferventerque  cognovit,  eos  sollicita 
faciat  indagatione  perquiri  et  inventos"^  ad  suprascriptum'^  abbatem  cui  contumaces 
cxtiterunt  sub  competenti  cautela  atque  districtione  transmitti '.  Esto  itaque  solli- 
citus,  ne  regularis  districtio  vel  dilatione  aliqua  vel  deputatorum  remissione  laedaturf. 
Praesentibus  vero  portitoribus,  qui  pro  agendis  ibidems  suprascripti  monasterii  uti- 
litatibus  a  supradicto  Theodosio  abbate  noscuntur  esse  transmissi,  in  omnibus  te 
instanter  volumus  praebcre  sohrcia,  quatenus  te  concurrente  rationabiliter  quae  sibi 
iniuncta  sunt  valeant  cxplicare.  Mancipia  autem  eiusdem  monasterii,  quac  prac- 
dictus  abbas  ab  iiominbus  ccclesiac  nostrae  indcbite  pcrhibct  detineri,  nccesse  est 
te  modis  omnibus  pcrscrutari.  Et  si  ita  reppcrcris,  sinc  aliqua  ca  facito  dilatione 
restitui  *. 


V,  34. 

Grcgorius  I.  ixqm  Scvcro,  scholastico  exarchi,  skjnificut  Agilulfum,  Langohardorum 
rcgcm,  gcneralcm  paccm  faccrc  non  rccusarc,  si  exarclius  iudicium  ficri  volucrit;  mandat 
igitur,  exarcho  pcrsuadeat,  id  paccin  gcncralein  faciat;  si  consentirc  noluerit,  .le  spcckdcm 
pacem  facturum  essc  scrihit,  scd  diversas  insulas  ct  loca  peritura  esse.  u'J5,  Mai. 

Codd.  B  ct  r:  Iiulictio  XII  XIII  cap.  73  (Itul.  XIII  cap.  2<J). 

Edd.  M:  Lib.  V.  cp.  36;  G:  Lib.  IV.  ep.  29.  —  laffe  Beg.  1349  (986). 

Jleuse  ad  e2>.  in  It  et  r  praecedenlevi  (V,  28)  truliuiit  r  1.  2,  li*  1,  cdd.  —  Data  meuse  cet.  B*  1.  — 
Madius  li  1;  Mai  ahhrev.  r  1.  2:  um.  Iiaec  ed.  pr. 

V,  .33     tituli  loco:    cui  supra  (cf.  cp.  V,28)  li*  1.  "■)  om.  antea  se  et  scr.  remausisse  edd.  pr.  0. 

^)  petiit  r  2,  cd.  31.  ")  causa  r  1.  '•)  inteutos  /•  2.  ")  superscr.   r.  f)  in  ras.  leutetur  /i  1: 

letaetur  ;■  2.  S)  ita  Ea\;  idem  ;■  1.2;  corr.  itidem  c:c  isclem  Ji  1;  eiusdem  cdd. 

V,  33     Cf.  ep.  praecedcntcin.  1)  IIoc  monastaium,  in  Campania  sitmn,  a  Libcrio  patricio  euii- 

dilnm  esse  apparct  cx  IX,  162.  Dabinin  cst,  an  Sermndus  priinus  ubbas  ibideiii  fuerit:  cf.  Vial.  II,  .35. 
Antc  Tlieodosium   abbatcs  fuere  Aiulreas  et  Secundinus.    De  Tlieodosio  cf.  cp.  III,  23  twt.  1.  2)  Verir 

simile  crcjo  cst  etiam  monasterium  S.  Martiiii  in  Sicilia  possessiones  Imbuisse.  3)  Nov.  123  c.  42:  tiqo- 

i'oei>'  (fi  rovg  offMurrirors  iiSi'  xonmv  iniexonovg,  iva  /itijis  fi6pi<)roi  fi>]ie  fioydatQica  eig  z<(j  noXeig 
rrfpffp^wtTKf,  (ii,'A'  et  ttvu  uvayxfduv  dnoXQiaiv  sxotev,  t)K<  tiHv  iificov  unoxQiaiuQioiv  ruvrijv  nQuitetioauv 
ev  xolg  itfioig  uvtoi  juevovteg  fiovaartjQiotg'  iuv  fiovu/og  xuruXeiiprj  itJ  ftovuaniQiov  —  ix  roiT  iniaxonov 
riHv  roniov  xul  xov  rijg  inuQ^iug  uQjfovrog  eig  fiOvuariJQiov  jiiiXXea&ui  ctc.  et  al.  loc.  4)  Cf.  capitularo 

I,  39»  c.  3. 


INDICTIO  XIII.   MAI  (V,  33.  .34.  3.5).  315 

GREGORIUS  SEVERO  SCOLASTICO  EXARCHI. 

Qui  adsistunt  iudicibus  et  sinceris  erga  eos  dilectionibus  obstringuntur",  illa  ois 
suadere  debent  atquo  suggerere,  quao  et  animam  salvant  et  opinioni  non  derogant. 
Proinde  quoniam  novimus,  quanta  fidei  sinceritato  excellentissimum  exarcbum  diligatis, 
idcirco  magnitudini  vestrac,  quae  acta  sunt,  indicare  curavimus,  ut  haec  cognoscentos 
ad  consentiendum  eum  rationabilitor  provocetis. 

Scitote  autem,  quia  Agikiifus'''  L.angobardorum  rex  genoralcm  pacem-  fiicere 
non  recusat,  si  tamen  domnus'^  patricius  iudicium  esse  voluerit.  Nam  multa  sibi  in 
locis  suis  intra  pacis  terminum  ^  queritur  osse  commissa.  Et  quoniam  sibi ,  si  ratio 
iudicantium''  invenerit,  satisfieri  postulat,  et  ipse  quoque  se  satisfacturum  modis 
omnibus  pollicetur,  si  quid  a  partibus  suis  constiterit  in  pace  commissum".  Quia  ergo 
rationi  non  ambigitur  convenire  quod  petit,  oportet  esse*'  iudicium,  ut,  si  qua  ab  utra- 
que  parte  male»  facta  sunt,  componantur,  dum  modo  generalis  pax''  Deo  valeat  pro- 
tegente  firmari*.  Nam  qualiter  nobis  sit  omnibus  necessaria,  bone  nostis.  Sapienter 
itaque,  sicut  consuestis',  agite,  ut  excellentissimus  exarchus''  ad  hoc  sine  mora  debeat 
consentire,  ne  per  eum  pax  rennui,  quod  non  expedit,  videatur.  Si  enim  conscntire 
noluerit,  nobiscum  quidem  specialem  pacem  facere  repromittit-';  sed  scimus,  quia  et 
diversae  insulae  et'  loca  sunt  alia  procul  dubio  peritura  ^.  Ilaec  autem  consideret  et 
pacem  habere  festinet,  quatenus  in  hac  saltem  diiatione  et  nos  quictem  habere  possimus 
ad  modicum  et  reipublicae  resistendi  vires  adiuvante  Domino  melius  reparentur. 


V,  35. 

Grcxjorins  I.  inipa  Ildiae,  jnrshjtrrn  ct  ahhati  provinciae  Isanriae,  qni  Roniam  non 
adicrit,  icjnoscit.  Evaiifielia  solidoscpic  sr.ptnaginta  duos  mittit.  Eplplianinm,  fdinm  eins, 
diaconum  fnctum,  sed  Eomae  detentum  esse  nuntiat.  ■''!>■'>,  Mai. 

Codd.  R  a  r:  Indictio  XII.  XIII.  cap.  74  (Ind.  XIII  Cfip.  30). 

Edd.  M:  Lih.  V.  ep.  38;  G:  Lih.  IV.  ep.  30.  —  laffe  Beff.  1350  (9ST). 

r,  34     in  iitnln  om.  exarchi  7?*  1,  ed.  pr.  ^)  astringuntur  R  1.  ^)  gisulfus  B  1.  <•)  ex 

imn  rorr.  dms  R  1.  <1)  indicamlum  li  1,  ed.  M  eorumqHe  codd.;  iudicautum  r  1.  -J;  iudlcantlnui  edd.  jir.  G; 

iudicatum  Mommsen.  «)  commuui  B  1.  0  cum  r  1.  B)  niala  It  1.  '')  "''''.  fiat  .atiiuc  rdd.  pr.  G. 

i)  consuetis  li  1.  ^)  om.  exarclms  E  1.  1)  ad  r  2:  et  in  ras.  R  1. 

V,  34  Severus  foiiasse  iclem  est  atqnc  is  ScrerHS,  rir  mfignificns,  qui  (ep.  IX,  238)  triljHs  fcre  avnis 
posi  Bomfini  exarchi  ohitiim  in  Siciliam  profectns  est,  ut  quiete  frucretitr.  De  seolasticis  cf  ep.  I,  3  nf)t.; 
scolastici  aut,  ut  hic,  magnitudinis ,  cmt  gloriae  appellaticme  honorfintiir;  Maiheiis  solus  rir  elarissimus 
appelMur   in  ep.  IX,  136.     Omnes  ctrte  sunt  viri  eloquentissimi.  ;;  Be  Agilulfo  vel  Agone  cf.  ep. 

IV,  2,  not.  13.  2)  Pacem  i.  e.  inclutias,  ut  ex  verhis  infine  huius  e^nstulfie  positis:  dilatione,  reparentur 

tip)lMret;  generalem  i.  e.  cim  Romano  exarcho  et  piv  tota  Itcdia.  3)  His  ve^-his  efficitur  indutifis  pi-o 

certis  locis,  intra  ceiios  terminos  iam  factas  esse,  de  quibiis  arhitriiim  postulat  Agilulfus.  Non  piito  fle 
ptice  cnm  Ariulfo  cogitandum  esse,  rpiam  Gi-egtyi-ius  in  ep.  V,  36  sihi  sumptam  esse  queritnr  —  nam  nn- 
ierifyris  temporis  (cf.  ep.  II,  45)  neque  cum  rege  facta  ei-ttt  —  neque  omnino  cle  pace  a  Gi-egwio  fticta  — 
wim  postea  fle  tftli  pace  loquitur  Gregorius  —  sed  de  indutiis  alius  nescio  cuius  partis  ItaTme.  4)  De 

Gregorio  pticis  mediatore  cf  ep.  IV,  2  in  f.  VI,  63.  IX,  44:  qui  inter  enm  (Agilulfum)  et  excellentis- 
simum  f.  n.  d.  exarchum  (Callinicum)  petitores  sumus  et  medii.  5)  Cave  ex  hoc  loco  conicias  Ch-e- 

goriiim  sinc  exarclio  legitimam  paccm  facere  ^Mtuisse;  si  ipse  pacem  fficere  rolehat  (sicut  ciim  Ariulfo)  lus, 
qiwd  Romano  pontifu)i  non  competehai,  usurpahat ;  de  suhscriptione  Gregfmi  cf.  ep.  IX,  44.  6)  lam  ot 

parte.s  i.stae  et  diversae  insulae  in  gravi  sunt  periculo  positae:   ep.  VI,  63  (590,  Apr.);  fulfk  ep.  IX,  11. 

40* 


316  GREGORIT  I.  REGISTRI 

GREGORIUS  IIELIAE  PRESBYTERO  ET  ABBATI  PROVmCIAE  ISAURIAE. 

Dulcissima  sanetitatis  vestrae  scripta  siisccpi,  in  quibus  mihi  satisfecistis,  ut 
contristari  non  debeam,  quod  secundum  meum  desiderium  ad  beati  Petri  apostolorum 
principis  limina  non  venistis.  Et  ego  quidem  omnino  videre  vos  volui.  Sed  si 
molestia  corporis  aut  aetatis*  impedimento  extitit'',  hoc  mihi  sufficit,  ut  ubicumque 
tua  sanctitas  fuerit  pro  me*^  sollicite  oret,  quia,  etsi  locis  corpore  dividimur,  caritate 
semper  indisiuncti  sumus  ^. 

Evangelia  autem,  sicut  mandastis'^  transmisimus. 

Filium  vero  vestrum  Epiphanium  mandastis,  ut  ad  sacrum  ordincm  provehere 
deberemus  vobisque  retransmittere.  Sed  in  uno  vos  audivimus,  in  altero  audire  minime 
potuimus.  Diaconus  quidem  factus  est^,  sed  quisquis  semel  in  hac  ecclesia  sacruni 
ordinem  acceperit,  egrediendi  ex  ca  ulterius  licentiam  non  habet.  Si  ergo  vidcre  vos 
non  potui,  hac  ex  re  consolationom  habeo,  quia  in  filio  vestro  requiesco. 

Solidos  autem  vobis  voluistis  pro  necessitatibus  cellae  quinquaginta  transmitti: 
quos  multum  esso  aestimantes^  ex  eis  nobis  decem  donastis,  ut  quadraginta  mittere- 
mus.  Sed  ne  forsitan  vel  hoc^  grave  esset,  alios  nobis  ex  eis  adhuc  estis  dignati 
hirgiri.  Sed  quia  vos  valde  ins  continentia  nostra''  benignos  invenimus,  eidem  bcnigni- 
tati  vice  simili  respondemus.  Quinquaginta  transmisimus  et,  ne  forsitan  minus  essent, 
alios  decem  suporaddidimus.  Ne  vero  et  hoc  adluic  minus  csset,  ahos  duodecim  iungi 
fecimus'.  In  hoc  autem  cognoscimus  caritatem  vestram,  quia  de  nobis  ita  pracsumitis, 
sicut  Yos'  praesumcre  debetis.  Sed  per  omnipotentcm  Dominum  rogo,  ut  adsiduas 
prcces  pro  me  facias,  quatenus  de''  peccatis  in  quibus  obligatus  sum'  et  tribulationibus 
quibus  premor  citius  absolvar  et  patriae  caclestis  gaudiis  perfruar.  Hoc  autem  quod 
pro  me  qualiter  oratis  in  epistolis  vestris  indicastis,  me  cognoscite  quia  valde  rclevavit. 
Sed  iam  post  petitionem  nieam  amplius  facite,  quam  me  etiam  non  petente  fecistis. 
Praefatum  vero  dilectissimum  filium  mcum  Epiphanium  diaconem  quia  huic  ecclesiae 
diaconatu  interveniente  ligavimus,  sanctitatem  tuam  non  debct  contristare,  quod  sancto 
Petro  apostolorum  principi,  quia™  per  temetipsum  corpore  non  vales,  ei  per  filium 
tuum  ipse  deservias  ot  lucro  caelestis  remunerationis  perfruaris. 

Sancta  autem  trinitas  sua  te  protectione  custodiat  et  in  praesentis  vitae  eremo 
a  subsoquentibus  atque  obviantibus  hostibus  tegat,  ut  et"  si  qua  sunt  vestra  praeterita 
peccata  i'elaxet  et  ea  quae  adhuc  ante  faciem  vcniunt  a  vobis  manu°  suae  pietatis 
amoveat.  Ipsa''  te  ducat  et  ipsa  perducat  atque  in  aeterno  gaudio  ipsa  suscipiat. 
Det  tibi  ad  electorum  sortem  pertingere  et  pro  poccatorc  me'',  ut  absolvi  morear,  orare. 


T',  3o    in  titido  oin.  provinciae  ed.  M;  om.  prov.  Isauriae  ed.  pr.  "■)  aetati  corr.  in  aetas  li  1: 

add.  iiifirniitas  edd.  2'r.  G.  '')  fnit  ed.  M;  ohstitit  aut  impecliniento  fuit  edd.  pr.  O.  <^)  nobis  E  1; 

pro  suprascr.  R  1.  <')  mandasti  II  1.  <■)  extiniantes  corr.  in  e.vsistimantes  r  3.  f)  con  {sic^ira- 

scribit  hoc)  li  1.  s)  in  om.,  sed  in  marij.  udd.  r  1.  '')  vestra  Vatic.  D  (ed.  M).  >)  add.  manu 

post.  de  nobis  r  2.  ^)  om.  de  9'  1;  a  ed.  M.  ')  ita  r  1;  om.  sum  B  1;  add.  sum  man.  post.  r  2; 

tcneor  edd.  2>r.  G.  ™)  om.  per  —  ei  E  1.  ")  om.  et  r  1.  ")  corr.  e.r  manus  B  1.  i')  ex  ipsc  li  1. 

1)  peocatis  meis  edd.  pr.  G. 

V,  35  Helias  alias  lum  occurrit.  —  Primt  pars  hitius  epistulae  excusatoria  est;  cf.  Biurnif.  43.  44. 
1)  Similis  sententia  saepius  occurrit  et  apud  nostrum  et  apud  alios  auctm-es;  Venantii  Fm-t.  carm.VI,9,4: 
si  fugias  oculos,   non  fugis  hinc  animos.  2)  Is  qui  praesto  est,  filius  meus  Epiphanius   diaconus, 

Isauria  provincia  esortus  in  hom.  ad  Emng.  XXXIX,  c.  10  commcnwratur,  quae  dicta  est  anle  Imniliam 
XXXX.,  qiiam  a.  593  die  31.  m.  Mai  dictam  esse  contendit  Etoald  in  not.  ad  ep.  IV,  37'^;  a.  592,  m.  Sept., 
Epi2)]uinitis  stthdiaconus  ajtpellatur  (ep.  III,  1.  2)  Epiphanius  diac.  etiam  in  ep.  XIII,  45  (—  an  ab  epistulis 
Graecis  erat  —)  et  XIV,  3  commemoratiir.  3)  50  +  10  -\- 12  =  72  solidi  =  una  libra  auri.    Eleemo- 

synas  Gregmii  lohamm  diac,  in  vita  eius,  l.  II  c.  56  ss.,  ex  e^nsMis  enunierat. 


INDICTIO  XIII.   MAI.  lUN.  (V,  3.5.  36).  317 


MENSE  lUNIO  INDICTIONE  XIII. 

V,  36. 

Gregorins  I.  i^apa  apudMauririiiiii  inipcraforcm  qncrifiir  sc  nrhano  simplieifalin  vocnhiilo 
ah  r.o  fatmim  appclJatum  c.ssc,  velut  Ariulfi  astutia  dccr.ptum;  qucm  vrnirc  ad  rempnlilicam. 
pamtnm  fuissr;  scd  sihi,  qnam  Nordulfo  ef  Leoni,  minorem  fidem  liaheri.  Vircs  Lango- 
Ijardoriim  cotidie  excresccrc  scrihit  ct  impcratorcm  admonct,  ne  cx  terrcna  j^otesfate  cifius 
indignctur  sacerdotihiis ,  quiptpe  qui  dei  aut  angcli  voccntur.  Miscrias  suas  cnumcrat: 
pacem  sibi  snmptam  cssc,  quam  cum  Langohardis  in  Tuscia  positis  fccisset;  dc  Romftna 
ci.viitatc  milites  ahlatos  csse  Narnias  ct  Perusiam;  ut  Perusia  tenerctur,  Romam  relicfam 
cssc;  jiostca  Agilidfum  advenissc  atquc  antc  ocidos  suos  Romanos  funihus  ligafos  ad 
Franciam  ductos  csse  venales;  ttim  quacsitum  cssc,  cur  frnmcnfa  dcfncrint  ct  non  solum 
sc,  srd  etiam  Gregorium  pracfectum  practorio  cf  Cnstnm  mngisfrmn  ■milifnm  gravi  domi- 
nornm  indignatione  pcrcussos  essc.  f)DC>,  Imi. 

CoM.  R  ct  r:  Indictio  XII.  XIII.  cap.  75  (Ind.  XIII.  cap.  31). 

Edd.  M:  Lih.  V.  ep.  40:  G:  Lih.  IV.  ep.  31.  —  laffe  Bcfi.  l.m  (990). 

GREGORIUS  MAURICIO  AUGUSTO. 

lii  seronissimis  iussionibus  suis  dominorum  piotas,    dum    mo    de  quibusdnm  rod- 
arguere    studuit,    parcondo    mihi    minimo   pepercit.     Nam   in    ois  urbano   simplieitatis 
vocabulo  me  fatuum  appellat.     In  scriptura  etenim  sacra  cum"  in''  bona  intellegentia 
simplicitas  ponitur,  vigiianter"  saepo  prudentiae  aut  i'ectitudini''  sociatur.    Unde  etiani 
do  beato  lob  scriptum  est:    'Erat  vir   simplex   et  rectus';   et  beatus  Paulus  apostolus  i"ii  1, 1. 
ammonet  dicens:   'Estote  simplices  in  malo  et  prudentes  in  bono';  et  por  semetipsami;'i"i.  is,  19. 
veritas  in  evangeiio  ammonet  dicens:    "Estote   prudentes   sicut   serpentes   et   simplices.Math.  10,10. 
sicut    columbae'    esse   valde    inutilc    indicans,    si    aut   simplicitati  prudontia    aut  pru- 
dentiae  simplicitas  desit.    Ut  ergo  servos  suos  ad  cuncta  eruditos''  efficeret,   esse  eos 
et    simplicos    sicut  columbas*'   ct   prudentes  ut   serpentes  voluit,    quatenus   in   cis   et 
serpentis    astutia    eolumbae    simplicitatem    acueret    ot    columbae    simplicitas    serpentis 
astutiam  tcmperaret. 

Ego  igitur,  qui  in  screnissimis  dominorum  iussionibus  ab  Ariulfi  ^  astutia  de- 
ccptus,  non  adiuncta  prudentia  simplex  denuntior,  constat  proculdubio  quia  fatuus 
appellor;  quod  ita  esse  ego  quoque  ipse^  confiteor.  Nam  si  hoc  vestra  pietas  taceat, 
causae  clamant.  Ego  enim  si  fatuus  non  fuissem'',  ad  ista  toleranda,  quaequae'  inter 
Langobardorum  gladios  lioc  in  loco  patior,  minime  venissem.  In  ea  autem  re  quam*^ 
de'  Ariulfo  perhibui"',  quia  toto  corde  venirc  ad  rempublicam  paratus  fuit-,  dum  niiiii 

Mense  cet.  ad  ep.  praecedentem  V,  .5.5  trahunt  r  1.  -J,  edd.  (citat  ed.  M  Culh.  vet.  ef  Vatic).  It*  1,  ed. pr.: 
Data  mense  cet. 

V,  3C)     titnlu  add.  iit  et  rerba  qnae  leift.  iam  non  possunt  R  1 ;   M.auritiu  r  2.  ^)  ei  corr.  in   ciim 

r  2,  It  1.  '')  om.  iii  R  3.  <^)  corr.  man.  post.  in  vigilanterque  R  3.  '')  corr.  ex  auil   rectitu- 

dinis  R  1.  «)  corr.  cautos  ex  ereditos  R  1;  perditos  R  3.  f)  columljae  r  1.  ?)  om.  ipse  R  1. 

^)  Ego  enim  fatuus  unu  fuissem  si  R  1.  ')  ita  r  1;  quae  ex  quaeqne  corr.  Tl  1 ;  quaeqnc  r  2;  quae  edd. 

^)  quam  quia  corr.  in  (ine  quia  R  3.  ')  om.  de  R  3.  '")  corr.  in  proliiliui  R  3. 

V,  36  nna  certe  transminsa  cnm  ep.  V,  .37-39.  44  —  40  et  cnm  ep.V,3.i.  40  —  43.  De  Ma,uricio 
AMjHsto  cf.  ep.  m,  61.  V,  30.  1)  De  Ariulfo,  ducc  Spoletano,  cf.  ep.  II,  7.  II,  43  not.  et  infrn:   mihi 

pax  sumpta  est,  quam  cnm  Langobardis  in  Tu.scia  positis  fpceram.  i)  I.  e.  foedns  fiicere,  reipnhltcae 

foederatum  serrire. 


318  GREGORII  I.  REGISTRI 

noii  croditur,  ctiani  mentitus  esse  reprehendor.  Sed"  etsi''  sacerdos  non  sum,  scio'= 
graveni'^  esse  hanc  iniuriam  sacerdoti,  ut  veritati  serviens  fallax  credatur;  et  dudum 
novi,  quoniam  Norduulfo''^  plus  est  creditum  quam  mihi'.  Leoni^  amplius  quam  mihi, 
et  nunc  eis  qui  esse  ad  medium  videntur  phis  quam  meis  assertionibus  credulitas 
impenditurB.  ■'■. 

Et  quidem  si  tevrae  meae'  eaptivitas  per  cotidiana  momenta  non  excresceret, 
de  despectione  mea  atque  invisione  laetus  tacerem.  Sed  hoc  me  veliementev  affligit, 
quia  unde  ego  cvimen  falsitatis  tolevo  inde  Italia  cotidie  ducitur  sub  Langobardovum 
iugo  captiva  dumque  meis  suggestionibus  in  nullo  credituv,  vives  hostium  immaniter 
excrescunt.  Hoc  tamen  piissimo  domino  suggero,  ut  de  me  mala  omnia  quaelibet  lo 
existimet,  de  utilitate  vero  reipublicae  et  causa  ereptionis*  Italiae  non  quibuslibet 
facile  pias  auves  pvaebeat,  sed  pkis  rebus  quam  verbis  credat.  Sacerdotibus  autem 
non  ex  terrena  potestate  dominus  nostev  citius  indignetuv;  sed  excellenti  consideratione 
proptev  eum  cuius  servi  sunt  eis  ita  dominetuv,  ut  etiam  debitam  veveventiam  im- 
pendat''.  Nam  in  divinis  eloquiis  sacerdotes  aliquando  dii,  aliquando  angeli  vocantur.  is 
Exoa. 22, s.  Nam  et  per  Moysen'  de  eo  qui  ad  iuvamentum  deducendus  est  dicituv:  'Applica  illum 
ibiiiom  26.  ad  deos',  videlicet  ad  sacevdotes:  et  rursum  scriptum  est:  'Diis  non  detvahes',  scilicet 
MaLifh.2,7.  sacevdotibus;  et  pvopheta  ait:  'Labia  sacevdotis  custodient''  scientiam  et  legem  re- 
quirent'  ex  ore  eius,  quia  angelus  Domini  exercituum  est'.  Quid  ergo  mirum  si  illos 
vestra  pietas  dignetur  honovave,  quibus  in  suo  eloquio  honovem""  tribuens  eos  aut  20 
angelos  aut  deos  ipse  etiam  appellat  Deus?  Ecclesiastica  quoque  testatur  historia, 
quia  cum  piae  memoriae  Constantino  pvincipi  scvipto  oblatae  accusationes"  contva 
episcopos  fuissent,  Hbellos  quidem  accusationis  accepit  et  eosdem  qui  accusati 
fuerant  episcopos  convocans  in  eorum  conspectu  libellos  quos  acceperat  incendit 
dicens;  'Vos  dii  estis,  a  vero  Deo  constituti.  Ite  et  inter  vos  causas  vestras  dispo-  21 
nite,  quia  dignum  non  est,  ut  nos  iudicemus  deos'^.  In  qua  sententia,  pie  domine, 
sibi  magis  ex  humilitate  quam  illis  aliquid  praestitit  ex  reverentia  impensa.  Ante  eum 
quique°  pagani  in  vepublica  pvincipes  fuevunt,  qui  vevum  Deum  nescientes  deos 
ligneos  et  Lapideos  colebant  et  tamen  eovum  sacevdotibus  honorem  maximum  tvibue- 
bant.  Quidi'  igituv  mivum,  si  christianus  impevator  vcri  Dei  sacerdotes  dignetur  ■■a 
honoraro,  dum  pagani,  ut  praedixi",  pvincipes  honorem  inipendere  sacerdotibus  nove- 
runt,  qui  diis  ligncis  et  hipideis  serviebant? 

*)  acUl.  manupost.  cgo  B3.  ^)  si  {om.  et)  H  1.  <=)  nescius  Mommsen;  add.  manu  post.  tanien  li  .3. 

<1)  gr.nve  R  1.  ")  ita  r  1.  2,  It  3;  norilollb  ed.  pr.;  norduirus  /1"  1;  Nonlulplio  ed.  M  dtans  Vatic.  Ani/Uc. 

2\orm.  Corb.;  Ariullb  ed.  G;  Aruultu  cod.  Bei/.  (ed.  M).  f)  <idd.  manu  post.  ct  r  2.  B)  impeditur  li  1.       3.' 

'•)  inipeuilant  II  1.  ')  mosou  r  2.  ^)  custoiliuut  r  1.  ')  exquirent  li  1.  ™)  lionore  eorr.  in 

lionores  II 1;  tribuens   (ens  in  ras.)  deus  cos,    om.  postea  dcus  I!  1.  ")  scripta  oblate  accusationis  11  1. 

°)  ita  r  2,  R  ],  Xorm.  (ed.  M),  [om.  eum)  ed.  j>r.,  quoquc  r  1  et  sec.  ed.  M  3  Talic.,  quippc  ed.  M.  v)  quia 

r  1.  1)  praedicti  r  1. 

1)  De  Nordnulfd  cf.  cp.  II,  4.'i  not.  7  p.  144;  idcm  cise  ridetiir  atqiic  gloriosus  Nordoulfus  patricius,      4i 
qui  onmcs  suos  homines  ail  scrviendmu  scrcn.  nostris  dominis  recoUegit :  ep.  Momani  excwchi,  Troya,  0.  d. 
11°.  46  (I,  p.  1.32).  2)  An  Leo  exconsul  in  Sicilia,  (pii  in  ep.  I,  3.  70  commemoi-atur?  3)  Terrac 

meae  i.  e.  teirae,  qiiac  a  me  habittdur;  recte  Wishamn,  1. 1.  p.  12  ii.  4,  em  refutat,  qni  e,r  his  rerhis  iura 
quacdam  papae  demonstrarc  amnntur  ct  contendit  in  Dial.  III  c.  l:  in  terra  sua  significare:  in  seincr 
Ileimat.  4)  Ex  hoc   rerho  creptionis  intellee/ere  x>ossumus  Bomanos  nondum  staium,   quo  res  crant      r 

Itidiae,  pacc  conserrarc  roluisse,  scd  indutiis  rires  suas  reparare  ad  recupcrawlas  omnes  Ituliae prorineias ; 
cf.  Diiirni  f.  iVt:   de  restituta  plenius  Roniani  imiiorii   prisca   ditione.  u)  Ilaee  hiatoriola  mtrratur 

a  Eu/iiio,  h.  c,  X,  2:  lyrcrissimc  etiam  a  Socratc,  h.  c.,  I,  8  et  a  Sozomcno  I,  17  (sinc  his  rcrhis:  dii 
estis  etc). 


INDICTIO  XIII.   lUN.  (V,  36).  319 

Haec  ergo  pietati  dominorum  non  pro  me,  sed  pro  sacerdotibus  suggero.  Ego 
onim  peccator  homo  sum  et,  quia  omnipotenti  Deo  incessanter  cotidio  delinquo, 
aliquod''  milii  apud  tremendum  examen  illius  esse  remedium  suspicor,  si  incessantibus 
cotidic  plagis  ferior:  et  credo.  quia  eundem  omnipotentem  Dominum  tanto  vobis 
amplius  placatis'',  quanto  me  ei  malo  servientem  districte''  affligitis.  Multas  enim 
iam  plagas  acceperam  et  supervenientibus  dominorum  iussionibus  inveni''  consola- 
tiones  quas  non  sperabnm.     Si  enim  possum,  has  coleriter"  plagas  enumero. 

Primum  quod  mihi  pax  sumpta  est,  quam  cum  Langobardis  in  Tuscia  positis 
sine  ullo  roipublicae  dispendio  feceram.  Deinde  corrupta  pace  de  Romana  civitate 
milites  abhiti*'  sunt;  et  quidem  alii  ab  hostibus  occisi,  alii  vero  Narniis  et  Perusiaes 
positi;  et  ut  Perusia  teneretur"^,  Roma  relicta  est'^.  Post  hoc  plaga  gravior  fuit 
adventus  Agilulfi,  ita  ut  ocuHs  meis  cernerem  Romanos  more  canum  in  collis  funibus 
ligatos,  qui  ad  Franciam  ducebantur  venales'^.  Et  quia  nos  qui  intra  civitatem  fuimus 
Deo  protegento  manus  eius  evasimus,  quaesitum  est,  unde  culpabiles  esse  videremur, 
cur'"  frunienta '  defuerint.  quae  in  hac  urbe  diu  multa  servari  nullatenus  possunt,  sicut 


a)    ej:   aliquid  H  3.  ^')    placeatis  r  1.  c)    tUstrictius  li  3   et  edd.  '')    corr.  iti   iiiveui- 

qiie  H  3.     Pru  cousolationes  coniec,  coufristationes  aut  siiii.  dlummsen.  ")  haec  celebriter  /•  1.  f)  ad- 

lati  r  1.  B)  perusio  B  3  et   sec.  ed.  M  Norm.  Corb.  et  al.  bj  perusie  {ex  perusia)  teuereutur  H  1. 

i )  om..  est  )•  1.  ^)  Gum  R  1,  ed.  pr. 

1)  Quae  hic  de  hcllo  Lcmyoh.  mrrantur  cf.  cum  ep.  II,  7.  45.  32.  33.  Paul.  diac.  IV,  16.  2)  Bomil.  in 
Ezech.  l.  Ilpracf.:  iaiu  Agilulfuui,  Langobardorum  regem,  ad  obsidionem  nostram  summopere  festinantem 
Padum  transisse  cognovimus;  liorn.  in  Ezcch.  uUima  (II,  10)  c.  24:  undique  gladiis  circumfusi  sumus 
undique  imminens  mortis  penculum  timemus;  alii  detruncatis  ad  nos  manibus  redeunt,  alii  capti,  alii 
interempti  nnntiantur.  Cf.  Paul.  IV,  <S'  et  L.  pont.  in  vita  Greg.-Diurni  f.  60  non  multo  post  Qrcymii 
nuniem  composita:  propinquantium  quoquc  inimicorum  ferocitatem  ciuam  nisi  sola  Dei  virtus  atque 
apostolorum  principis  i^er  suum  vicariura,  hoc  est  Romanae  urbis  pontificem,  ut  omnibus  notum  est, 
aliquando  monitis  conprimit,  aliquando  vero  et  flectit  ac  modigerat  hortatus,  singularem  interventum 
indigeant,  cuius  solius  isontiflcalibus  monitis  ob  reverentiam  apostolorum  principis  parientiam  offerunt 
voluntariam  et  quos  non  virtus  armorum  humiliat,  pontiflcalis  increpatio  cum  obsecratione  inclinat. 
Contin.  Prosperi  Havn.,  qui  quinquaginta  fere  annis  post  Juxec  scripsit  (A.  a.  IX:  Clnron.  min.  p.  3:i'J): 
(Agilulfus)  cum  totius  robore  exercitus  ad  obsidionem  urbis  Romae  perrexit  ibique  cum  beatuiu  Gregorium, 
qui  tunc  egrcgie  regebat  ecclesiam,  sibi  ad  gradus  basilicae  b.  Petri  ap.  princ.  occurrentem  reperisset,  eius 
precibus  fractus  et  sapientia  atque  religionis  gravitate  tanti  viri  permotus  ab  urbis  obsidione  abscedit. 
Hanc  historiolam  ad  exmnplar  illius  historiolae  de  Leone  et  Attila  confictam  esse  credo.  Nam  nostcr  eam, 
si  vera  esset,  hic  certe  silentio  non  praeteriret.  Sed  talis  fahula  facile  ex  verhis  Crregm-ii  ('Petri  ap.  in  hac  urbc 
protoctio:  ep.  VIII,  22)  et  Ditirni  cn-iri  poterat.  Quaenam  vera  caiisa  fiwrit,  cur  Agilidfus  recesserit,  nescimus: 
utrum  pactum  cum  Gregorio  an  seditiones  dmnesticae  an  cdiae  cansae.  De  tempore  huitis  ohsidionis  duhitari 
potest  et  utrum  piimae  epistulae  indictionis  XII.  ante  dhsidimem  an  post  cam  s(;ripitae  sint.  Plurimae 
iemporis  notae  ad  a.  593  vel  594  conveniunt:  quod  ante  ohsidionem,  sed  post  ep.  II,  45  (592  lul.)  Hoinani  ex- 
archi,  tum  Agilulfi  exinigtiationes  oppidorum,  quae  Paulus  enumcrat,  evenerunt;  quod  inquisitimie  ceiie 
Ijost  dbsidionem  facta  Mauricius  Gregorium  fatuum  appdlavit,  antequam  noster  respmidit;  quod  Castus  (cf.  cp. 
III,  51)  non  multo  ante  m.  lun.  593  Botnam  venit.  Ultimi  menses  a.  593  et  primi  anni  594  optiiiie  omnihus 
notis  conveniunt;  nam  et  post  hcymilias  m  evangelia,  i.  e.  post  d.  31.  Mai  593,  liomilias  in  Esech.  ahsolvere 
potuerat  et  in  nostra  collectione  cpistidae  mens.  Dec.  lan.  Fehr.  dcsunt.  3)  Frumentum,  quod  ex  capitatione 
vel  coemptione  urhi  Romae  destinahatur,  nmi  secus  ac  id,  quod  ex  pcdrimoniis  ecclesicte  piroveniehat,  in  horrcis 
ccclcsiac  conservahatur;  cf.  lihi\  meuin:  Untersuch.  etc.  p.  100  ss.;  ep.  IX,  115.  De  Iwrreis  ecclesiac  cf.  Greg. 
Tur.  X,  1;  v.  Sahiniani  c.  1;  G.  B.  ck  Bossi,  hullett.  della  Comm.  archeol.  di  Bmna,  1889,  Misccll.  p.  49. 
loh.  diac.  in  v.  Grcg.  II,  c.  .30,  tradit  extare  in  Lateranensis  palatii  scrinio  volumcn,  in  quo  communis  scxus 
cunctarum   actatum  ac   profcssionum   nomina  taui  Romae  quam  pcr  suburbana  civitatcsvc  vicinas  ncc 


;V2()  GREGORII  I.  REGISTEI 

iii  alia  suggestionc  *  plcnius  indicavi.  Et  quidem  de  menictipso  in  nulio  turbatus  sum, 
quia  —  tcste  conseientia  fatcor  —  adversa  quaelibet  pati  paratus  sum,  dum  modo  haec 
omnia  cum  salute  dumtaxat  meae  animae  evadam.  Sed  de  gloriosis  viris  Gregorio  prae- 
fccto  praetorio"*  et  Casto'''  magistro  niilitum'^  non  mediocriter  sum  afflictus,  qui  et  omnia 
quac  potuerunt  fieri  nullo  modo  facere  neglexcrunt  et  labores  vigiliarum  et  custodiae 
civitatis  in  obsessione  eadem  veliementissimos  pertulerunt  et  post  haec  omnia  gravi 
dominorum  indignatione  percussi  sunt.  De  quibus  patenter  intellego,  quia  eos  non 
sua  acta,  sed  mea  persona  gravat,  cum  quo"^,  quia  pariter  in  tribulatione  laboraverant, 
post  laborem  pariter  tribulantur. 

Quod"  autem  dominorum  pietas  illud  milii  pavendum  et  terribile  omnipotentis 
Dei  iudicium  intentat,  rogo  per  eundem  omnipotentem  Dominum,  ne  hoc  ulterius 
faciat.  Nam  adhuc'  nescimus,  quis  ibi  qualis  sit;  et  Paulus  egregius  praedicator 
dicit:  'Nolite  iudicare  ante  tenipus,  donec  veniat  Dominus,  qui  et  inluminabit  abscon- 
dita  tenebrarum  et  manifestabit  consilia  cordium'.  Hoc  tamen  breviter  dicos,  quoniam'' 
peccator  et  indignus  plus  de  venientis  lesu  misericordia,  quam  de  vestrae  pietatis 
iustitia  praesumo.  Et  sunt  niulta  quae  de  iudicio  illius  homines  ignorant,  quia  fortasse 
quae  vos  hiudatis  ille  reprehendit  et'  quae  vos  reprehenditis  ille  hiudabit.  Inter''  ergo 
omnia  incerta  ad  solas  lacrimas  redeo  petens,  ut  isdeni  omnipotens  Deus  piissimum 
dominum  nostruni  et  sua  hic  manu  regat  et  in  illo  terribili  iudicio  liberum  ab  omnibus 
delictis  inveniat  et  me  ita  placere,  si  necesse  est,  hominibus  faciat,  ut  aeternam 
eius  gratiam  non  offendam. 


V,  37. 

Grcijorius  I.  papa  Maurtcii  impcraforis  zcluni  pro  pacc  cccJcsiac  laudat;  scd  cam 
supcrhi  cuiusdam  vocabuli  invcntionc  turhari;  neijuc  S.  Pctrum  ncijuc  Roinanos  pontificcs, 
ijuihus  appcllatio  „tinivcrsalis"  a  synodo  Chalcedonensi  ohlata  csset,  hac  apjjellatione  usos 
esse  docet.  Impericdi  coercitione  lohamicm  cpiscopum  CoHstantinopolifimum  adduccndum 
esse,  ne  diutius  superhimi  sihi  nomcn  imjmiat.  505,  lun. 

Codd.  li  et  r:   Indktio  XII.  XIII.  civp.  76  (Ind.  XIII.  citp.  32). 

Edd.  M:  Lih.  V.  ep.  20;  G:  Lih.  IV.  ep.  32.  —  Ittffe  Eeij.  mo  (<J72). 

GREGOmUS  MAURICI(3  AUGUSTO. 
1  iissimus    atque    a   Deo    constitutus    dominus    nostcr    inter    ceteras   augustorum 
ponderum   curas   ot"   conservandae   quoque   sacerdotali  caritati  rectitudine  studii  spiri- 

^)  cerie  siijLa  ppc)  in  auiheiilica  adhi.biia  suni  cf.  ep.  III,  28.  ipiae  sercavit  r  2:  jijio  in  mari/.  adicicns 
prefecto;  papo  r  1;  papa  B3;  preposito  /i  ;,  ed.  pr.;  praefecto  edd.  G.  M.  •>)  fastorio  cd.  M.  <=)  iia  r  1; 

mil  abbrev.  r  2:  miliciae  li  1,  ed.  pr.  'I)    rpia  r  2.  "}   quia  It  1.  f)    iiaai    ct   adlioc  2i  1. 

B)  dico  r  1;  ilem  al.  manii  r  2;  dicaiii  ed.  pr.:  uin.  II 1.  l')  add.  nianu  pusl  ego  r  2.  ')  rerba  quae 

iisipte  et  uni.  ed.  M.  ^)  inter  omiiia  ergo  ;■  2. 

V,  37    in  tifidu  Mauritio  r  2.  ^)  pro  {pru  et)   R  I. 

non  longinquas  maritimas  urbcs  degcntimn,  cuni  suis  cognoniinibus,  tcuiporilius  ct  rcniuncrationibus 
cxprcssius  continentur. 

IJ  Haec  cjnstula,  tlciiidcrutiir  iu  uoslris  coUcctioiiibiis.  2)  Greiiuriiis,  pntcf.  prtictorio.   iit  cx 

mss.  apparet,  neque  urhi:  rcrisimile  crijo  est  lacunam  tituK  cp.  III,  2S  non,  ut  Eivald  proposuit,  Gcorgio, 
scd  Gregorio  exjilendam  esse,  ita  ut  efficiatu/r  Gregoriiim  praefecturam  post  m.  MaHium  a.  5'Jl  (cf.  ep.  I,  36) 
ct  ante  m.  Apr.  a.  593  iniisse;  expraefectus  dicitur  a.  5'JS  Sept.-Oct.,  quo  tcmpmrc  rationes  redderc  ilchct 
(cp.  IX,  4);  cf.  dc  co  cp.  IX,  45.  50.  55—57.  61.  62.  77.  125.     Idcm  possidehat  ai/ros  in  Italia.  3)  I)c 

Castu  cf.  cp.  V,  30  not.  6. 


INDICTIO  XIII.    lUN.  (V,  36.  37).  321 

talis*  invigilat,  videlicet  pie  veraciterque  considerans  neniinem  recte  posse''  terrena 
regere,  nisi  noverit  divina  tractare,  pacemque  reipublicac  ex  universalis  ecclesiae  pace 
pendcrc.  Quae  cnim,  seronissimo  domino,  virtus  humana  quodquC  carnei  robur 
brachii    contra    vostri    christianissimi    cubnen    impcrii    inreligiosas    praesumeret    manus 

5  erigcrc,  si  studcret  concors  sacerdotum  mens  redemptorem  suum  lingua  pro  vobis 
atque,  ut  oportebat,  meritis  exorare?  Aut  quis  ferocissimae  gontis  gladius  in  necem"! 
fideiium  tanta  crudelitate  grassaretur,  nisi  nostra  vita,  qui  saccrdotes  nominamur 
et  non  sumus,  a''  pravissimis  gravaretur  operibus?  Sed  dum  nos  competentia  nobis 
derelinquimus''    et   nobis   incompetentia    cogitamus,    peccata    nostra   barbaricis   viribus 

10  sociamus,  ct  culpa  nostra  hostium  gladios  oxacuit,  quao  reipublicae  vires  gravat. 
Quid  autem  dicturi  sumus,  qui  populum  Dci  cui  indigne  praesumus  peccatorum 
nostrorum  oneribus  premimus,  qui  quod«  per  linguam  praedicamus  per  exemphi  de- 
struimus,  qui  iniqua  doccmus  operibus  et  sola  voce  ca  quac  sunt  iusta  praetendimus? 
Ossa  ieiuniis '  atteruntur,   ct  mcnte   turgemus.     Corpus  despectis   vcstibus   tegitur,  et 

15  elationc  cordis  purpuram  superamus.  laccmus  in  cinere  ct  excelsa  respieimus''. 
Doctores  humiiium,  duces  supcrbiae'  ovina  facie  lupinos  dentes  abscondimus.  Sed 
quis  horum  finis  est,  nisi  quod  hominibus  suademus,  Deo  autcm  manifesti  sumus? 
Quamobrcm  providcntissimc  piissimus  dominus  ad  compescendos  bcllicos  motus  paccm 
quaerit    ecclcsiae    atquc    ad    huius    compagcm    sacerdotum    dignatur    corda    reducere. 

-^  Quod  quidem  cgo  opto  atque,  quantum  ad  mc  attinet,  serenissimis  iussionibus  ob- 
oedicntiam''  praebco.  Quia  vcro  non  causa  mea,  sed  Dei  est,  et  quia  non  solus  ego, 
sed  tota  turbatur  ecclesia,  quia  piae  leges,  quia  veneranda  synodus',  quia  ipsa"'  etiam 
domini  nostri  lesu  Christi  mandata  superbi  atque  pompatici  cuiusdam  scrmonis  inven- 
tione"  turbantur,  piissimus  dominus  locum  secet  vulneris"  atque  resistcntem  aegrum'' 

25  augustaC  vinculis  auctoritatis  astringaf.  Dum^  enim  ista  reprimitis',  rcmpublicam 
sublevatis;  et  dum  talia  reciditis,  dc  rcgni  vestri  prolixitate  tractatis. 

Cunctis  ergo  evangelium  scientibus"  liquet,    quod  voce  Dominica   sancto  et  om- 

•'>)  hunc  locum  R  1  ila  2'raehet:  pro  coiiservaiula  quoque  sacer(lotali.s  caritatis  rectitiuline  studio  spiritali. 
b)  posset  B  1.  c)  quod  de  r  2  (de  del.);  quod  ed.  pr.  d)  uece  B  1.  ")  a  om.  r  1.  f)  ita  r  1; 

30    delinquimus  r2;    deliquimus   ed.  pr.;    rolinquimus  Bl,   edd.  G.  M.  B)  quicquid    (^ro   qui    quod)    R  1. 

•')  ita  r  1;  despicinius  r  2,  B  1;  non  despicimus  edd.  pr.  O.  ')  superlii  R  1.  ^)  obaudientiam  codd. 

1)  ita  r  1  el  sec.  ed.  M  Korm.  et  Corb.;  corr.  ex  venerandae  synodus  r  2;  veuerande  synodus  B  1,  ed.  j>r. 
'^)  ipse  R  1.  ")  corr.  in  meutione  B  1.  °)  corr.  in  vulneri  R  1.  I')  agrum  r  1.  1)   ita 

r  2,  R  1;  angustet  r  1  et  sec,  ed.  M:  Oemet.  Andoen.  rratell.  Lijr.  cum  .3  Valic.  Bci/lus,  Dcrc.,  Corb.;  angustae 

35    edd.  pr.  M  (M.  ad  fidem  Vatic.  A  et  aliorum).  "■)  adstringendo  ;•  1  idurimique  codd.  ab  cd.  M  citati;  ad- 

stringendum  r  2;  astringat  duni  (at  dura  in  ras.)  B  1;  om.  hoc  verbum  codd.  Becc.  Corh.  fed.  M);  constrin- 
gat  adstringeuduni  ed.  p>r.;   constringat  adstringendo  ed.  M  cum  codd.  Vat.  A  et  aliis.  ^)  Dura  ej:  ad- 

stringendum  Iraxit  Ewald:  cf.  not.  ^;  om.  dum  (sr.ribentes  astringendo^  plurimi  codd.  atijue  edd.  *)  ita  R  1, 

Eecc.  et  Corh.  (ed.  M);  (pro  ista  reprimitis:^  stare  primitus  r  1.  2,  ista  re  penitns  Gemet.  Audoen.  Pratell. 

40    Lyr.  3  Viitic,  ijiios  ed.  M  cllai;  om.   reprimitis   ed.  M.  ")  scribentihus   r  1. 

V,  .37  Una  cefrte  cum  p-aeeedente  ep.  transmi.?sa ;  cf.  ib.  not.  —  Haec  est  jrrima  earum  ejristularum, 
quibus  Gregorius  contra  titiilum  oixovfiivtxov  rel  universalis  pugnabat,  quem  patriarchae  ConstantinojtoK- 
tani  sihi  vindicabant.  Haec  contentio  numquam  cul  finem  perducta,  sed  aliquantum  intcrrupta  est  tempme 
Bonifatii  papae  III.,  qui  obtinuit  apud  Phocatn  principem,  ut  sedes  apostolica  b.  Petri  apo.stoli  caput 

45  esset  omnium  ecclesiaruni.  i.  e.  Romana  ecclesia,  quia  ecclesia  Constantinopolitana  se  priraam  oninium 
ecclesiarum  scribebat  (L.  jmit.  in  v.  Bon.  III.).  De  hctc  contentione  cf.  loh.  diac,  v.  Gr.  III,  51 — 60; 
Laii,  1.  l.  p.Ui)  ss.;  Grisar  in  Zeitschr.  f.  kath.  Theol,  t.  IV.  p.  468—523  (a.  1880);  Wisbaum,  1. 1.  p.  15.  VJ. 
Laiigcn,  Gesch.  d.  rom.  Kirclie  von  Leo  bis  Nicolaus  j).  446  ss.  Ejyistulac,  quae  de  hac  lite  scriptae  stint, 
sunt  hae:   V,  3i).  41.  44.  45.     VII,  24.  30  s.     VIII,  2iK     IX,  l.jG.  1)  Dc  luhanne  leiunatore,  jm- 

50   triarcha  Constuntin.,  iii/itur. 

Eeo.  Grec.  I.  41 


322  GREGORIl  I.  REGISTRI 

nium  apostoloruiii   principi  Petro   apostolo,   totius   ecclesiae   cura   commissa   est.     Ipsi 

i'm'''>  M   n"'PP*'  dicitur:    'Petre,  amas  me?    pasce  oves  meas'.     Ipsi  dicitur;   'Ecce   satanas  ex- 

petiit  cribrare  vos  sicut  triticum;   ct    cgo   pro   te   rogavi,  Petro,   ut   non   deficiat  fidcs 

Miiuii.  16,18.  tua;    et   tu   aliquando   conversus    confirma   fratres    tuos\      Ipsi  dicitur:    'Tu  es  Petrus, 

ct  super  hanc  potram  aedificabo  ecclcsiam  mcam,  ct  portao  inferi  non  praevalebunt  ad-    5 
versus  eam;    et  tibi  dabo  claves  regni  caelorum:    et  quodcumquc  ligavcris  super  ter- 
ram,  ligatum  crit  et  in  caelo,  et  quodcumque"  solvcris  super  tcrram,  soluta  erunt  et 
in  caelo'. 

Ecce   claves   regni   caelestis   accipit'',    potcstas  ei    ligandi    et    solvcndi   tribuitur, 
cura  ei  totius  ccclesiae  et  principatus  committitur  et  tamcn  universalis  apostolus  non   m 
vocatur:    et    vir   sanctissimus   consacerdos   mcus  lohannes   vocari  univcrsalis  episcopus 
conatur.     Exclamare  compellor  ac  dicere:  O  tcnipora,  o  mores '. 

Ecce  cuncta  in  Europae  partibus  barbarorum  iuri  sunt  tradita,  destructae  urbes, 
evcrsa'^  castra,  depopulatae  provinciae:  nulius  terram  cultor  inhabitat;  sacviunt  et  do- 
minantur  cotidie  in  nece  fidelium  cultores  idoloruni:  et  tamen  sacerdotes,  qui  in  pavi-   is 
mento  et  cinere  flentes  iacere  debuerunt,    vanitatis  sibi   nomina   expctunt  et  novis  ac 
profanis  vocabulis  gloriantur. 

Numquid  ego  hac  in  re,  piissime  dominc,  propriam  causam  dofcndo'.'      Numquid 
specialem  iniuriam  vindico''?     causam  omnipotcntis  Dei,  causam  universalis  ecclesiac. 

Quis    iste    est    qui    contra    statuta    evangelica,    contra    canonum    decreta    novum   20 
sibi  usurparc   nomen  pracsumit-?    utinam   vel   sine*^  inminutione  unus  sit^    qui  vocari 
appetit  universus. 

Et  certe  multos  in  Constantinopolitanae  hereseoss  voragine'*  cecidisse  novinius 
sacerdotes  et  non  solum  hereticos,  sed  etiam  heresiarchas  factos'.  Indc  quippe 
Nestorius,  qui  mediatorem  Dei  et  hominum  Christum  lesum  duas  csse  personas  existi-  25 
mans,  quia  Deum  hominem  fieri  potuisse  non  credidit'',  usque  ad  ludaicam  perfidiam 
erupit.  Indc  Macedonius',  qui  consubstantialem  Patri  et  Filio  Spiritum  sanctum  deum 
esse  denegavit.  Si  igitur  illud  nomen  in  ea"  ecclesia  sibi  quisquam  arripit,  quod" 
apud  bonorum  omniuni  iudicium  fecit",  universa  ergo  ecelesia,  quod  absit,  ab  statu 
suo  corruit,  quando  is"  qui  appcllatur  univcrsalis  cadit.  Sed  absit  a  christianis  cor-  so 
dibus  nomen  istud  blasphemiae,  in  quo  omnium  sacerdotum  honor  adimitur,  dum  ab 
uno  sibi  dementer  arrogatur. 

Certc  pro  beati  Petri  apostolorum   prineipis  honorc  pcr  venerandam  Ciialcedonen- 
sem  synodum  Romano  pontifici  oblatum  cst'.     Sed  nulhis  corum  umquam  hoc  singu- 

»•)  quaecuiiique   /•  2.             l")  accepit  1!  1.  c)   ,■„  ,;is.  R  1  cesa.              <')  add.  ed.   0.  ciim  Vatic.  D    35 

(ed.  M)   et   nou   niagis.                e)  siue   corr.    in  sine  /■  2.                f)  siue   corr.    iii    sit  r  2.                S)  multos    iu 

Constantinujjiilitaua    civitate    iu    haer.  cd.  pr.  '')   voragineni    ;•  1.              ')   1'actas  r  1.               ^)  creilit  ;•  1. 

1)  machedonius  r  I.  2.              '")  oin.  ea  1!  1.  ")   locus  fortasse  cornij)tu.s,  quem  ita  proferuiit  cudd.   nostri 

(erad.  apud  omniuni  liononun  B  1)  et  edd.  (ed.  M.  ad  Jidem  Korm.  Heij.  3  Valic.  et  plurimorum) ;  om.  n[mi\ 
Vatic.  D;  ex  AmjHc.  citat  Iame'~ius  (j>.  130)  quo  caput  se  b.  o.  facit.     Citat  ed.  M  ex  Sai/iensi  quod  cajiut.  —    4U 
fuit  (2>ro  fecitj  ed.  (A.             ")  Iiis  r  3;  iis  i?  7. 

1)  0  tenipora!  o  niores!     Cic.  in  Var.  II,   IV,  2.%  50;  pro  Deiut.  XI,  31.    Scd  dithitari  potest,  an 
iiostcr  haec  imitatus  sit.  2)  Grisar,  l.  1.  p.  472,  eontendit  loliannem  primum  in  synodo  a.  5S8  (de  qua 

cf.  cp.  V,  41)  tituluiii  universalis   sibi  ipsum   vindicasse.     Sal  (',  ah  aliis  pairiarchae  Constantinopolitano 
hic  titulus  iam  antea  trihiiitur  et  imp.  lustinianics  complures  constitutiones   inscripserat:    tm  ayuordTi;)    15 
itQXitTnaxoTiio   ttjg   fiaOtUSiji   Tcwttjg  no^siog  xcti   otxovfievtxio  ■nctxQictQxri.  3)   Non  ita  rcs  se  habet. 

CoiKilium  Chcdcedonense  nihil  concessit  vcl  ohttdit;  sed  quidam  petitores  lihcnis  suis,  cpti  in  acta  scssionis 
III.  recepti  sunt,  et  FasclMsinus,  legatus  Leonis  papae,  sessione  VI.  hac  appelhiti(tne  papam  Imioraverunt. 
Alii  ctiam  papae,  sexto  sacculo,  non  secus  ac  palriarchac  Constantinop.,  hoc  titttlo  in  cjustulis  ctd  se  datis 


INDICTIO  XIII.    lUN.  (V.  37).  323 

laritatis  nomine'  nti  consensit,  ne,  dum  privatum  aliquid  daretur  uni,  honore  de- 
bito  sacerdotes  privnrentur  univcrsi  ^  Quid  est  ergo,  quod  nos  huius  vocabuli 
gloriam  ot  oblatnm  non  quaerimus  et  altcr  sibi  hanc  arripero  etiam  non  oblatam 
praesuniit? 

5  Ille   ergo   magis    est   piissimorum    dominorum  praeceptione  floctendus,    qui    prae- 

ceptis  canonicis  oboedientiam  praebere  contemnit.  Ille  coercendus''  est,  qui  sanctao'^ 
universali  ecclesiae  iniuriam  facif,  qui  cordo  tumet,  qui  gaudere  de  noniine  sin- 
gularitatis  appetit,  qui  honori  quoque  vestri  imporii  se  per  privatum  vocabulum 
superponit.     Ecce  omnes  hac   de   re  scandalum  patimur.     Ad  vitam  igitur  rectam  re- 

10  vertatur  auctor"  scandali,  et  omnia  sacerdotum  iurgia  cessabunt.  Ego  enim  cunctorum 
sacerdotum  servus  sum^,  in  quantum  ipsi  sacerdotaliter  vivunt.  Nam  qui  contra  omni- 
potentem  Deum  per  inanis  gloriae  tumorem  atque  contra  statuta  patrum  suam  cervicem 
erigit,  in  omnipotente  Domino  confido,  quia  meam*^  sibi  nec  cum  gladiis  flectits. 

Quid  auteni  nuper  in  liac  urbe  ex  huius  vocabuli  auditu  gestum  sit,  Sabiniano'' 

1.1  diacono'  ac  responsali  meo  suptilius  indicavi^.  Cogitet  igitur  dominorum  pietas  de 
me  proprio  suo,  quem  specialiter  prae  ceteris  semper  fovit  atque  continuit,  qui  et 
vobis  oboedientiam  praebere  desidero  et  tamen  de  mea  neglegentia  repperiri  rous 
superno  tremendoque  iudicio  pertimesco,  ac  secunduni  petitionem  praedicti  Sabiniani 
diaconi   aut  piissimus   dominus  ipsum  dignetur  iudicare''  negotium  aut  sacpc  nomina- 

20  tum  virum,  ut'  ab  liac  intentione  tandem  cesset'",  inflectere.  Si  ergo  iustissimo 
iudicio  pietatis  vestrae  vel  clementibus  ammonitionibus  cesserit,  omnipotenti  Deo  gra- 
tias  referimus  atque  de"  concessa  per  vos  omni  ecclesiae  pace  gaudemus.  Sin  autem 
in  eadem  diutius  contentiono  porstiterit,  hac  de  re  iam  veritatis  sententiam  certam 
tenemus,    quae"    ait:    'Omnis    qui    se    exaltat    humiliabitur'    et    unde    rursus    scriptum '''"^" '^' " 

.  ,  ...  .      t^  _  ot  18,  14. 

2.'.   est:   'Ante  ruinam  exaltatur''  cor'.     Ego    autem  dominoruin   iussionibus*    oboedientiam  riov.io,i8. 
praebens  praedicto   consacerdoti   meo  et  dulcitcr  scripsi  et  humihter  ^,  ut  ab  hac  in- 
anis  gloriae  appetitione  sese  emendet,  ammonui.     Si^  igitur  me  audire  voluerit,  habet 
devotum  fratrcm.     Si  vero  in  superbia  persistit,  iam  quid  sequatur  aspicio,  quia  iilum 
sibi  adversarium  invenit,  de  quo  scriptum  est:  'Deus  superbis  resist.it,  humilibus  autem  mp.  4,  s. 

30  dat  n-ratianv. 


a)  nomcn  rtssumpslt    iiec  cihl.  pi\   G.  '')  Cdlicrcndus  r  1;   colicrccnclus  r  2.  '')  aihh  et  I!  1. 

^)  fecit  r  1.  2  (cnrr.   iii  facit  r2l  <')   .nuctori   corr.   iii  !UU-tor  istus  r  2.  f)  nic  non  7i  /.  B)  ciirr. 

in  flectet  r  2.  '')  ■S.iviniau.  Iiic  ct  iiifrii  r  1.  2:   r2  oihl.  iu  iitari/.:    .-iiiocrisiarius  est  lcgatus  rcs)ionsalis. 

')  diaconi  r  2.  ^)  indicare  coihl.n.  ')  nm.  ut  cmlil.;  ct  {pro  n\)  r  I.  2;  lioc  loco  riui.  1  /illcrae  li  1. 

35    "1)  non  cesset  r  1  et  Irex  Vatic.  (ed.  M);  .Hiiprascr.  non   U  I.  ")  om.  dc  Ji  1.  ")  qni   )■  1.  l')  ex- 

altaliitur  )•  1.  'i)  cum   (prn  s\)  11  1. 

(qypdhhmtur:  cf.  Grlsar,  l.  l.  p.  507.  —  Earulem  fabukm  proferi  ■noster  in  «jj.  V,  41.  44.  VIII,  29  et 
Lco  IX:  I-L.  4302  (Mansi  XIX,  604).  Sed  ilhid  rermii  est,  pontipces  ipsos  nimqiumi  Iwc  tiluh  mos 
csse,  qxiamqimm  ab  wientalibus  elericis  et  Hoi-misdas  et  Apapitiis  et  Bmiifatius  II  unirerside.<>  rel  oecu- 
40  menici  appellati  sunt  (Mansi,  conc,  VIII  col.  741.  fl96.  Thiel,  ep.  Itom.  pont.  p.  814.  Grisar,  p.  505  ss.) 
nec  raro  haec  rerba:  catholica  rel  univorsalis  Roniaiia  cccle.sia  occnrrunt. 

1)  Hoc  arfiumento  Gregorius  in  iis  epistulis  iiraecipue  utchatur,   qufis  ad  ceteros  patriarchas  de  liac 
re  sa-ibebaf.  2)  De  titulo  servus  servorum  dei  cf.  Ewald,   N.  A.  III  p.  544  ss. ;   Grisar,  l.  l.  j)-  478. 

S)  De  Sabiniano  cf.  cp.  III,  51  n.  3.   —  Epistula,  in  qiia  papa  quid   in  urlje  gestum  sit  iiidicarit,   in 
4.'-,   nostris  coUectionibus  desidcratiir.  4)  De  his  iussionibus  cf.  ep,  V,  45.  5)  Ep.  V,  44. 

41* 


324  GREGORII  I.  liEGISTRI 


V,  38. 

Gmiorins  I.  papa  ajnid  Constanthiam  Angiistam  qucrUnr  Sardlniam,  Corsicam, 
Siciliam  insnlas  pcr  indiccs  viohntissimis  cxactionihns  comjiilari.  In  Snrdinia  iudiccs  ah 
iis,  qni  idolis  immolcnt,  praemia  cxigcre;  cx  Corsica  'posscssorcs  iwopter  nimiam  cxacfioncm. 
ad  Langohardos  fugcre  cogi;  in  Sicilia  Stcphunum  „marinarnm  cJiartnlarinm"  sine  diclionc  & 
cnnsarum  ^jcr  posscssioncs  ac  domos  titulos  pioncre.  Imperaforcm  td  ad  Jcvanda  maJa 
Jiortctur,  rogat,  ctiamsi  dicat  in  Italiae  cxpcnsas  exactiones  cx  iJlis  insnJis  transmiffi. 

Codd.  B  et  r:  Indictio  XII.  Xin.  cap.  71  (Ind.  XIU.  cap.  33);  P:  cap.  8.     ■'^^'^'  -^""-  ^- 
Edd.   M:  Lib.  V.  ep.  41;  G:  Lib.  IV.  cp.  33.  —  laffe  Beg.  mi  (991). 

GREGORIUS  CONSTANTINAE  AUGUSTAE.  lo 

Lum  serenissimam  dominam  sciam  de  caelesti  patria  atque  animae  sune"  vita 
cogitare,  culpam  me  committere  vehementer  cxistimo'',  si  ea,  quae  pro  timore''  omni- 
potentis  Domini  sunt  suggerenda,  siluero. 

Dum  in  Sardinia  insula  multos  esse  gentiles  cognovissem''  eosque  adhuc  pravae 
gcntilitatis  more  idolorum  sacrificiis  dcservire  ct  ciusdem  insulae  sacerdotes  ad  prae-  is 
dicandum  redemptorcm  nostrum  torpentes  existere'^,  unum  iliic  ex  Italiae  episcopis 
misi,  qui  multos  gentilium  ad  fidem  Domino  coopcrante  perduxit  ^  Sed^  rem  mihi 
sacrilegam  nuntiavit:  quia  hi  qui  in  ea  idolis  immolant  iudici-  praemiums  persolvunt, 
ut  hoc  eis  facere  liceat^.  Quorum  dum  quidam  baptizati  essent  et  iam  immolarc 
idolis  deseruissent",  adhuc  ab''  eodem  insuhie  iudicc  etiam  post  baptismum  illud  prae-  20 
mium^  exigitur,  quod  dare'"  prius  pro  idolorum  immohitione  consueverant".  Quem 
cum  praedictus  episcopus  increparet,  tantum  se  suttragiuni  promisisse"  respondit^,  ut 
nisi  de  causis  etiam  talibus  impleri  non  possif.  Corsica  vcro  insula  tanta  nimietate 
exigentium  et  gravamine  premitur  exactionum'!*,  ut  ipsi  qui  in  illa  sunt  eadem 
quae"'  exiguntur  complere  vix  filios  suos  vendcndo"  sufticiant^.     Unde  fit,  ut  derelicta  25 

V,  :-iti  in  litido:  cuustnutiae  Ph  4.  5:  coiistantiua  li  1;  constantiuae  ceteri  codd.  —  augusta  P^  1; 
cugae  r  2;   augustum  iii  auguste   corr.  1.    Pu  1.  '^)   ex   sua   corr.  1.    Pa  1.  •>)  aestimo   Pa  2. 

<=)  amore  Pa  2;   timore  (om.  \m)  r  1.  <')  oognovissent  Pb  4.  5.  ")  e.xisterent  /•  1.  ')  quiilam 

add.  Pa  1.  Ph  1.  2.  4:  iiuau<lam  add.  Pa  2:  quidem  add.  Ph  3.  «)  debitum  R  1.  ^)  liceant  Pb  1.  3.  4. 

')  ita   Pa  2.    Ji  1,    r  1.  2   et  sec.    ed.   M.   tres   Vatic.  lieg.   el   Korm.;    ilesuissent  Pa  1.    Pb;    desivissent  edd.    30 
'')  ex  iu  corr.  Pb  1.  ')  post  bapt.  praemium  om.  Pa  2.  ™)  dari  Pb  1.  3.  4.  Pa  2.  P  1.  r  1.  ")  con- 

suevcrat -fl  7.  ")  iiraemisisse  »•  i.  l')  pos.set  r  ;.  'l)  c.xactionem  i'i  ;,•  (jwst  rasiiram  unius  litterae :) 

actionuni  li  1;  ct  actiouum  >•  1;  fj/ost  ras.  2  lilt.:)  actionuni  )•  2.  f)  e.r  eam  qui  corr.  eamtlem  quc  Ph  1; 

eademq.  Pb  2.  ^)  vix  fil.  s.  veud.  conipl.   Pa  2:  vcudcndos  J'b  3. 

V,  3S.    lie  Constantina  cf.  ep.  IV,  :iu  nof.  1)  Be  Fclice  episcopo  cum  Cyriaco  ahbate  misso  cf.    35 

ep.  IV,  23  n.  1  et  l.  ib.  l.  Ibidem  de  gcntiUhiis  in  Sardinia  cmisisteyitibus.  Adde  eiiam  ep.  XI,  12. 
2)  Et  2n'aeses  et  dnx  Sardiniae  commemm'antur ;  sed  hic  de  civili  iudicc,  de  iuclice  provinciae  (cf.  llegel, 
l.  l.  I  p.  143)  rel  praeside  agiiur.  Spesindeus  praeses  Sardiniac  e/rat  a.  600  Oct.  (ep.  XI,  12).  Praesides 
Sardiniae  in  Caralitana  ciritate  residebant,  magnifiei  appellabantur,  sid)  dispositionc  praefecti  Africae  erant. 
Cf.  I-E.  2015.  3)  Suffrucfmm  est  honm-is  adipisceiuli  causa  data  rel  promissa pecunia  (sic  fere  Gussanr.);   w 

suffragii  nomine  quicquam  dare  rel  accipere  a  lustiniano  vetitnm  est  cum  aliis  Ugibus  tum  nor.  S  el  prap- 
matica  sanctione  pro.  pet.  Vig.  c.  12;  scd  etiamtunc  piv  codicillis  ceiiae  pecuniae  praestandae  erant  cciiis 
personis;  neque  umquam  ille  abusus  eradicatus  est.  Cf.  ep.  Leonis  III,  2.  (laffe,  bibl.  IV,  p.  312):  Juces 
uiinime  possunt  suffragium  nobis  plenissime  ijraesentare.  —  Edicto  nov.  8  adiecto,  ut  lcv  illa  servetur, 
praeeipitur  episcopis:  tX  ti   ^uQUiiaivoiio   naQti  TiSy  «'j/o'i'ro)i',   (i?  tjfiiii  (i.  6.  ad  imperatovem)  fitjyveiy.    4h 

4)  Pussoisores   tributo,    coemptionibus ,   mutwibus   (jrarabantur   atque  superexactionibus:    Nov.  lust.  128. 

5)  De  kjiilms,  quibiis  2>ermiltitur  sanguinolentos  (c.  Th.  V,  8,  ij  reivlere  cf.  Loenin;/,  l.  1.  I  p.  .326  ss.  et  legem 


INDICTIO  XIII.   lUN.  (V,  38).  325 

pia  republica  possessores  eiusclcm  insulae  ad"  nofandissimam  Langobardorum''  gentem 
cogantur'^  effugere'^.  Quid  enini  gravius,  quid  crudelius  a  barbaris  pati  possunt'', 
quam  ut  constricti  atque  compressi  suos  vendere"  filios  compellantur?  In  Sicilia  autem 
insula'  Steplianus    quidam   marinarum''   cartularius''-    tanta    praeiudicia    tantasque    op- 

5  prcssiones  operari  dicitur'  invadendo  loca  singulorum  atque  sino  dictionc  causarum 
per  possessiones  ac  domos  titulos  ponendo^,  ut,  si  velim  acta  eius  singula,  quao  ad 
me  pervenerunt,  dicere,  magno''  volumine  haec'  explere  non  possim. 

Quae  omnia  serenissima  domina  sollerter  aspiciat  et  oppressorum  gemitus  com- 
pescat.     Haec  enim  ego  ad  piissimas  aures  vestras  pervenisse  non  suspicor.     Nam  si 

10  pervenire  potuissent™,  nuncusque  minime"  permansissent.  Quae  piissimo  domino  apto 
sunt°  tempore  suggerenda,  ut  ab  anima,  ab  imperio  atque  a  filiis  suis  tale  hoc  tantum- 
queP  peccati  pondus  amoveat.  Qui  scio,  quoniam  dicturus  est,  quia''  nobis  in  Italiae'' 
expensis  transmittitur,  quicquid  de  praedictis  insulis  adgregatur*.  Sed  ego"  suggero, 
ut,    etsi   minus   expensae'    in  Italia"   tribuantur^,    a    suo""   tamen^   imperio   oppresso- 

1.',  rum  lacrimas  compescat^.  Nam  et  idcirco  fortasse  tantae  expensae^  in  hac  terra 
minus  ad  utilitatem  proficiunt,  quia  cum  peccati  aliqua  admixtiono  colliguntur.  Prae- 
cipiant  ergo  serenissimi  domni  nihil  cum  peccato  colligi.  Et  scio,  quia,  etsi  parum" 
reipublicae''  utilitatibus*^  tribuitur,  ex  eo  ipso''  respublica  multum  adiuvatur.  Quam 
etsi'^  fortasse  contingat  expensis^  minoribuss  minus  adiuvari,  melius  est''  temporaliter 

20  nos  non'  vivere,  quam  vos  ad  aeternam  vitam  obstaculum  aliquod''  invenire.  Quao 
enim    mentes,    qualia    viscera   parcntum   esse    possunt ,    perpendite,    quando  filios  suos 

»)  ac  Pb  1.  ^)   Longob.  Ph  4.  5.  <^)  cogiiiitur  Vb.  '•)  possiiit  Ph  :t  ")  veiulorent, 

m.  post.:  vel  veudere  mprascr.  Ph  3.  f)  iiuteni  In  ras.,   insula  om.  Fa  2.  e)  ijartium  add.  edd. 

'')  ex   carlalarius   curr.  Ph3.  ')  dic.    op.   Pa-J.  k)  magna  Pb  3.  l)  liac  Ph  3;    hoc  B  1. 

25    •»)  pervenissent  Pai.  ")   nuncusque   non   Pa  1.    Pb  2.  3.  4.;    nuncusque    (om.    non)    Pb  1;    liucusfiue 

nou   Pa  2.  ")    in   Pa  2.  P)    tantumiiue    ex   omnique   corr.  1.    Pa  1;    tamenciuo    Pb  1;    tamque 

Pb2.  4;    tameu  Pb  3.  <i)   a   add.  Pa  2.  "■)   Italiae   07u.   Ph  1;    Italiae   i/(    Italia    corr.  Pa  1;    in 

2>ost  It.    add.    Pa  1.    Ph  2.  3.  4.  ^)    sed   ego    oii\.  P.  ')   expensa   A'  1.  »)   in    italie    Ph  1. 

V)  tribuatur  li  1.  Ph  3.  «)  ex  sua  corr.  Ph  3.  '^)  adsueta  sed  non  Pa  2.  v)  lacr.  comp.  om.  P, 

30    sed  asc.ribitur  bis  in  martjo  signum  rilii  'A  Pa  1.  ^)  tantae  exp.  fort.  Pa  2.  ■')  (jnia  si  parvum  P. 

^)  publice  (siiprascr.  corr.  1:  reij  P«  ;,-   rem  (n  eras.J  pblce.  Pb  3.  <=)  iitilit;iti  E  1.  <!)  res  ipso 

liujilioa  Pa  1:  res  ipsa  p.  Pa2;  ipse  (eorr.  in  ipsoj  resp.  Phl;  ipse  (corr.  in  ipsaj  resp.  Ph  3;  ipsa  rcsp. 
Ph  4.  5.  0)  quod  si  (/(  ras.  11  1;  quam  si  Pb  2.  f)  ex  expensi  corr.  1.  Pa  1.  K)  e.r  minoris 

corr.  Pa  2.  •')  est  snprascr.  Ph  1;  enim  add.  Ph  3.  4.  5.  ')  non  om.  Pb  4.  .5.  '')  e.r  aliquid 

35    corr.  1.  Pa  1.  Pb  3:  aliquid  li  1. 

Valcntiniani  III.  a.  451  Aetio  imcrijitaiu  iU<  iiurontibus,  qui  filios  siios  distraxorint  ]wr  noccssitatem, 
et  ne  ingenui  barliaris  venunilcntur  noque  ad  transinarina  ducantur.     G.  Th.  III,  3.     ('.  I.  IV,  43. 

1)  Dc  fiKja  Eoinanoriim  ad  haiiiaroK  in  omnibus  reiimhlicac  prorinciix  aiictovcs  noMri  narrant;  cf. 
cp.  X,.',;  .Timg  in  Histor.  Zeitschr.  XLII  p.  6C,  ss.;  Ilartmann  in  Archiv  f.  soc.  Gesetzgehimg  II  p.  493  ss. 

40  2)  Dc  chartulariis  cf.  Kriujer,  sur  Kritik  d.  iust.  Codex,  p.  175.  De  officio  huiiis  chartularii  nihil  scimus; 
fmimse  tah  erat,  quale  in  Oriente  chaHtilariorum  Tmv  .*f.u«'rwj'  offtcium:  roS  axQuxov  xuruyQutfi]  re  xul 
ui'u!;rjrr,atg  (Leonis  imp.  tactica  IV,  31).  DucaMje  s.  r.  xuqtovXuqio?  adnotat:  /"Q^ovXiiQioi;  rtui/  7ii.ojifiu,f, 
chart.  classis:  Nicephm-us  Presb.  in  vita  ms.  S.  Andruic  Sal.  —  Eicald  hic  iu)tarit  in  partHnis  Venetiae 
trihunos  maritinwrum  fuisse,   de  quibus  cf.  Cohn,  1. 1.  p.  12.  —  Idem  Slephanus  clMrtularius  in  Sicilia  in 

45  ep.  II,  29.  III,  3  commemoraiur,  ex  quibus  apparet  iilum  in  rehus  fisci  rersatum  esse.  Magnitudinis  titulo 
appellatur.  3)  De  titulis  cf  cp.  I,  39«,  p.  54  not.  2  et  synadum  (V,  57»)  a.  595  c.  3;  addc  comtit. 

Theodos.  et  Valent.  de  tributis  fiscalihus  et  Gothofredum  ad  C.  Th.  II,  14,  1.  4)  Cf  e.p.  V,  30  not.  1. 

V,  30,  p.  319  n.  3  et  de  annomi  Romanis  corwessa  prafim.  sanct.pi-opet.  Vi(i.  c.  22.  Ep.  I,  2.  70:  friimenta 
ex  Sicilia  transmissa.    Adde  IX,  5.  115. 


326  GREGORII  I.  r.EGISTRI 

distraliunt,  ne  torqueantur'' ^.  Qualiter  auteni  niiserendum  sit''  filiis  aliorum"^,  lioc  bene 
sciuiit  qui  habent  proprios.  Ilnde  mihi  haec  breviter  suggessisse  sufficiat,  ne  si"*  ea"* 
quae  in*^  his  partibus  aguntur  pietas*'  vestra  non''  cognosceret,  me  apud  districtum 
iudiceni  silentii  niei  culpa  multaret. 

Data  die'  kalendarum''  luniarum'  indictione  XIII"". 


V,  39. 

Gregorhts  I.  jmpa  Conatantinam  Amjnstam  proptcr  favorem  S.  Pctro  trihutum  Jandat 
monetquc,  ut  lohannis  cpiscoin  Constantinopolitani,  cfui  se  univcrsalcm  appcJJct,  snpcrhiac 
ohnitatur.  Se  in  urhe  intcr  gJadios  Lanffohardormn  imperatoris  sacccJlarium  cssc  scriJiit. 
Maximo,  episcopo  SaJonitano,  ordinationcm  sc  inscio  acceptam  ad  impcratoris  voJuntatcm  lu 
ignoscit;  qnin  7-eJiqua  vero  iJlius  delicta  animadvcrtantur,  in-opter  Dcum  cffici  posse 
ncgat.  5.95,  Inn.  1. 

Codd.  R  et  r:  Indictio  XII.  XIII.  caj}.  78  (Ind.  XIII.  cap.  34) ;  P:  cap.  u. 
Edd.  M:  Lib.  V.  ep.  21;  G:  Lih.  IV.  ep.  34.  —  laffe  Ee(/.  mj  (i)T3). 

GREGORIUS  CONSTANTINAE  AUGUSTAE.  is 

Omnipotens  Deus,  qui''  pietatis  vestrae  cor  suae''  dextera"^  maiestatis''  tenet,  et 
nos  ex  vobis  protegit  et  vobis  pro  temporalibus  actibus  aeternae  praemia  remunera- 
tionis  parat.  Nam  Sabiniaiio  diacone''  responsali  meo '  scribente  cognovi  in  causis 
beati  Petri  apostolorum  principis  contra  quosdam'  superbes  humiles ',  ficte''  blandos, 
quanta  se  iustitia  vestra  serenitas  impendat.  Et  in  redemptoris  nostri  largitate  con-  20 
fido',  quia  bonum  hoc  in  serenissimo''  domino  ct  piissimis'  filiis,  in  caelestis  quoquo 
patriae  retributione  recipiatis'";  nec  dubiuin  est  peccatorum  vinculis  solutis"  aeterna 
vos  bona  recipere,  quae  in  causis  eius  ecclesiae  ipsum  vobis,  cui  potestas"  ligandi 
et  solvendi  data  est,  debitorem  fecistis.  Unde  adhuc  peto,  ut  nuliius  praevalere  contra 
veritatem  hypocrisinP  permittatis,  quia  sunt  quidam,  qui  iuxta  egregii  praedicatoris  25 
Rom. 16,18,  vocem  'per  dulces  sermones  et  benedictionesi  seducunt  corda  innocentium';  qui  veste"^ 
quidem  despecti  sunt,  sed  corde  tumenf  et  quasi  in  hoc  mundo  cuncta'  despiciunt, 
sed    tamen    ea    quae    mundi    sunt    cuncta'   simul   adipisci    quaerunt;    qui   indignos    se 

*)  ex  torqueeutur  con:  4.  Pa  1.  '')  ex  sia  curr.  1.  l'a  I.  "^)  filius  alieuoruiu  l'a  'J.  J)  uisi 

Pb  3.    Pa  2.  ")  liaec  Pa  2.  f)  iii  um.  Pa  1.  2.  B)  pietatis  Ph  3.  ■')  uou  itm.  Pa  2.    30 

i)  iliein  Ph  1;    i»n.    rcrba    data   usqae  XUl    codd.  li.  r.  ^j  Ualeiidarum  Pb  4.  2;    k\.  Pa2.    Pb  3.  4.  5. 

')  iaur.  Pal:  ianuar  Pb  3;  iau.  cet.  codd.  '")  Pa2:  II;  ccteri  codd.  P:  lU. 

V,  ,3il  in  titulo:  Coustantiao  P«  /  in  iiul.  —  ag.  Pb  2.  "■)  qui  ^ioiii.  add.  Pb  4.  '')  sua  Pb  2. 

<=)  dextere  Pb  1.  3.  4;   e.r  dextere   corr.  1.    dextera  Pa  4.  '■)  raagistatis  Pa  4.  ")  (saviniauo  r  4) 

diacono   (ita  r  4)  e.r,  diaconi    corr.  r  2.  '';    ex    coiidara    corr.  1.    Pa  1.  S)  supcrbiae  Pa  2.   Ph  3.    a.l 

•1)  1'acile  Pb  4.  5,  sed  c.orr.  Pb  4:  facietenus  et  ed.   G.  >)  (coii)fido  in  ras.  Pb  1.  '^)  lioc  ipse  renis- 

sirao  Pb  1.  1)  ex  piissimos  corr.  2.  Pa  4.  '")  in  recipietis  corr.  11  1;    recipictis  )■  1;  recipitis  r  2. 

")  solutum  in  solutus  corr.  Pb  3.  »)  ex  potestati  corr.  li  1.  1')   iMprocliinsin  corr.  in  inprocliysin  Ph  4. 

1)  et  ben.  om.  E  4.  ')  vestre  Ph  1.  »)  tamen  suut  Pb  I.  2.  3;  uou  sunt  Pa  1.  2.  Pb  4.  0.  ')  ex 

cunta  corr.  1.    Pa  1.  40 

1)  Tormentis  in  collatores  utcndi  facultatcm  complures  hyes  exadoyihHS  deneyaljant :  C.  'Pli.  XI,  7,  3 
(ciini  commentario  Gotlwfredi)  =  C.  I.  X,  4'J,  2. 

V,  39:  Cf.  ep.  praecedentem.  4)  De  Sabiniano  diac.  cf.  ep.  III,  ol  n.  3.  2)  Scil.  loliannem, 

Constantinopolitanum  patriarcliam. 


INDICTIO  XIll.    lUN.  (V,  38.  30).  327 

omnibus  hominibus"  fatentur,  scd  privatis  vocabulis  contenti  essc  non  possunt,  quia 
iliud  appctunt,  unde  omnibus  digniores  essc  vidcantur''^  Vcstra  itaque  pietas,  quam 
omnipotens"  Deus  cum"  serenissimo  domino  universo  mundo  praeesse  constituit,  illi* 
per  favorem   iustitiac  suum   famulatum"  rcddat,    a  quo  ius  tantae'  potestatis   accepit, 

■>  ut  quanto  verius  in  executiones  veritatis  auctori''  omnium  scrvit,  tanto  securius  com- 
misso'  sibi  mundo  dominetur. 

Praeterea  indico,  quia  piissimi  domini  scripta^  suscepi,  ut  cum  fratre  ct  con- 
saccrdote  meo  lohanne''  debeam  cssc  pacificus.  Et  quidem  sic'  rcligiosum  dominum 
dccuit™,    ut   sacerdotibus    ista   praeciperet.      Sed   cum    se   nova   praesuniptionc    atque 

10  supcrbia"  isdem  frater°  meus  universalem  episcopum  appellet'',  ita  ut  sanctae  mcmoriae 
dccessoris*!  mei  tempore  ascribi  se  in  synodo'  tali''  hoc  supcrbo  vocabulo  faceret", 
quamvis  cuncta  acta'  illius  synodi  scde  apostolica  contradicente  soluta  sint:  triste  mihi* 
aliquid  serenissimus  dominus  innuit,  quod  non  eum  corripuit  qui  superbit,  sed  me"  magis 
ab  intentione   mea  declinare  studuit,    qui  in  hac  causa  evangeliorum  et  canonum  sta- 

i'  tuta'',  humilitatis  atque  rectitudinis  veritatem™  defendo.     Qua  in''  re  a  praedicto  fratre 
et  consacerdote  meo  contra  evangelicam  sententiam,    eontra  quoquey  beatum  Petrum 
apostolum    et    contra   omnes   eeclesias    canonumque   agitur    statuta^     Sed    est-'   omni- 
potens  Deus,    in  cuius  manu''    sunt  omnia,    de  quo  scriptum  est:    'Non  cst  sapientia,  rruvsi.ao. 
non  est  prudentia,  non  est  consilium  contra  Deum''^.    Et  quidem'' saepe  fatus'' sanctis- 

20  simus  frater  serenissimo  domino  multa  suadere  conatur;  sed  bene  novi,  quia  tantae 
illae  orationes  eius  et^  lacrimae  nihil  ei  a  quoquam  contra  rationem  aut^  animam  suam 
subripi  permittunt. 

Triste  tamen  valde  est,  ut  patienter  feratar,  quatenus  despoctis  omnibus  prac- 
dictus  frater  et  coepiscopus  meus  solus  conetur  appellari  episcopus.     Sed  in  hae  eius 

"''   superbia  quid  aliud  nisi  propinqua  iam  Antichristi  esse''  tempora  designantur?     Quia' 
illum  videlicet  imitatur,    qui  spretis  in  sociali  gaudio  angelorum  legionibus  ad  culmen 
conatus  est  singularitatis  erumpere''  dicens:  'Super  astra  caeli  exaltabo  solium  meum,'sai-».i3s. 
scdebo  in  monte  testamenti,  in'  lateribus  aquilonis,  ascendam"'  super  altitudinem  nu- 
bium,    similis   ero    altissimo".     Unde    per  omnipotentem   Dominum"   rogo,    ne   pietatis 

'"  vestrae    tempora    permittatis"   unius   hominis    elatione    macuhari    neque   tam    perverso 

^)  homiii.  om.  li  ].  '')  verba  iioii   ]iossniit  Ksijiie  dlgnlores  essc  om.  FL  4.  !>;  e.r  vkleantur  co7'r. 

videntnr  Pl/  4.  «^)  7ioc  verbum  om.  Pa  2.  '')  ille  enm  Pa  2.  «)   famulum  Pa  2.  f)  cx  ;i 

cuius  tante  corr.  1.  Pa  1;  jjost  ius  ran.  2  lifl.  Pb  3.  S)  excusatione  Pa  2.  '')  auetcjr  )'  1.  ')  com- 

missos   Pa  1.  ^)  ut   (post   lulil.)    f-atro   et   coiisacerilote    ni.   iolianne  )•  2:    fratri    et   consacerdoti   m.  io- 

35    Iianni  /■  1.  ')  se  Pb  4.  5.  '")  ex   ilocuit   corr.  1.    Pa  1.    E  1.  ")  su]ierl>e   corr.  1   ex    su])er 

curr.  Pa  1;    su])erbe  Pb  1.   Ph  2  fin  ras.)  Pb  4;   superljae  Pa2;  superbiae  Pb  .3.  °)  ex  fratre  corr.  1 

Pa  1.  V)  se  ep.  appellaret  Pa  2.  q)  decessori  Pa  2;  decessores  Pb  .3.  ')  ascribisse  iu  s.  t. 

Pb  4.  5;  nieo  {om.  tempore)  adscripsisse  iii  s.  (o7i!.  tali)  boc  superbum  vocabulum  Pa  2.  ^)  facere  Pb  1.  3.  4. 

')  hoc  rerbum    om,  r  1.  ")  ne  Pa  2.  ^)  ita   Pb.    Pa  2;    statutam   add.   in  manj.    corr.  2.    Pa  1. 

40    w)  veritatis  rectitudiuem  Pa  2.  ^)  iii  add.  corr.  2.   Pa  1,  sed  posi  re:    in  deletnm  est.  >')  quoque 

om.  R  1;  contra  b.  quoque  Petrum  r  1.  '■)  et  coutra  (siiprascr.J  canonum  statuta  agitur  II  1;  canoiium- 

que  stat.  ag.  r  1;  et  (posf.  add.)  cauonuni  statuta  ag.  r  2.  a)  et  Pb  2.  3.  '^)  inaiius  li  1:  manum  Pb  3. 

<;)  dominum  r  1.  '•)  e.r  quid  et  corr.  Pa  1.  «)  ila  Pa  1.  2.   Fb  4,  r  1:  ex  saepe  factus  corr.  Pb  1; 

sepe  factus   in   s.   facus   corr.  Pb  2;   se]irefatus  Pb  3;   saepe   praefatus   cet.   codd.  f)  ac  lacr.  corr.  ex 

45    alacr.  Pa  2.  e)    et  Pa  2.  '')   esse   om.  Pa  2.  ')  ex   quam  corr.  1.    Pa  1.  ^)  erumpe 

Pb  2.  1)  iu  adA.  corr.  1.  Pa  1.  "')  ex  iiiscendam  corr.  1.  Pa  1.  ")  doniiiuini  um.  1'.  ")  re- 

mittatis  Pa  2. 

1)  Scil.  numcn  oixovueinxov.  2)  Cf.  ep.  V,  37,  }>.  323  n.  4.  3)  Dc  hiic  mjiiodo  uyunt  Grimr, 

l.  l.  p.  472;  luh.  diac.  III,  51;  nostcr  in  cp.  V,  41.  44:  IX,  lo6.    Dc  pontifici;i  Iloiiiuni  iii  synodos  auctori- 
50   tate  cf.  Wishattm,  p.  14. 


328  GREGORII  1.  REGISTRI 

vocabulo  ullum  quoquo  niodo"  pracbeatis  assensum  atque  hac  in''  causa  nequaquam 
nie'=  pietas  vcstra  dcspiciat,  quia,  ctsi  pcccata  Grcgorii  tanta''  sunt,  ut  pati  talia  debeat, 
Petri  apostoli  peccata  nulla  sunt,  ut  vcstris  teniporibus  pati  ista  niercatur".  llnde 
iterum  atquc  itcrum  per  omnipotentcm  Dominum  rogo,  ut,  sicut  parentcs  vestrif  prio- 
res  principesB  sancti  Petri  apostoli  gratiam  quaesivcrunt,  vos  quoque  hanc  vobis  et  s 
quaerere  et  servare  curetis  et  proptcr  pcccata  nostra,  qui  ei''  indigni'  scrvimus,  cius'' 
apud  vos  honor  nullatcnus  minuatur,  qui  et  modo  vobis  adiutor  esse  in  omnibus,  et 
postmodum  vestra'  valeat  peccata™  dimittere. 

Viginti  autem"  iam  et  septeni"  annos  ducimus,  quod''  in  liac  urbe  intcr  Lango- 
bardorumi  gladios  vivimus'^.  Quibus  quani'*  niulta  ab  hac'  ccclesia  cotidianis  diebus  w 
erogantur,  ut  inter  eos  vivere  possimus,  suggercnda  non  sunt^.  Sed  breviter  indico, 
quia,  sicut  in  Ravennae"  partibus  dominorum  pictas  apud  primi  exercitus''  ItaliaC^'  sac- 
cellarium''  liabet,  qui'>'  causis  supervcniontibus  cotidianas  expensas  faciat,  ita  ef^  in  hac 
urbe  in"  causis  talibus  eorum  saccellarius  ego  sum*.  Et  tamen  haec''  ecclcsia,  quae  uno 
codemque''  tempore  clcricis,  monasteriis,  pauperibus,  populo  atque  insuper  Langobardis''  15 
tam  multa  indesinenter  expendit,  ecce  adhuc  ex  omnium  ecclesiarum  afHictione  premi- 
tur,  quae  de  hac''  unius  hominis  superbia  multum  gemunt,  ctsi  diccre  nihil^  pracsumunt. 

Salonitanae8   vcro   civitatis  episcopus  nie  ac"'  responsali  meo  nesciente  ordinatus 
cst^,    ct   facta    res    est',    quae    sub    nuUis  anterioribus    principibiis   cvenit.      Quod   cgo 
audiens   ad  eundem  praevaricatorem,   qui  inordinate  ordinatus  cst,   protinus  misi'',    ut  20 
omnino  missarum  sollcmnia  cclebrarc  nullo  modo  pracsumerct,   nisi  prius  a  serenissi- 
mis  dominis  cognoscerem,  si  hoc  fieri  ipsi  iussissent':  quod'"  ci  sub"  excommunicationis 

")  illi  quo  fin  ras.)  quoniudu  I!  1 ;  ullum  quoq.  muclu  r  1;  (juoquc  corr.  1.  in  quoquo  I'a  1.  '')   liuc 

iii  Pb;    hoc   in   corr.  ].    in   li.-cc  in  Pa  1;    in  liac  Pa  3,    r  1;    in  hac  in  »•  2.  '^)  uie  add.  curr.  1.  Pa  1. 

'1)  vitanda  Pa  3;  multa  P  1.  ")  ex  meatur  corr.  1.  Pa  1.  f)  e.v  vestris  corr.  1.  Pa  1.  8)  ijrin-    25 

cipis    {om.   priores)    Ph  1.  '')   quia    ei   Pa  3.  ')   indigne    li,    r.  ^)    ei  r  1.  1)  vestra 

om.  P.  '")  cx  pecca  corr.  1.  Pa  1.  ")  autem  om.  P.  ")  octo  Pl  3.  1')  quu  li  1;  quos 

P<i  3.  '!)  e.fc-  Long.  corr.  1.  Pa  1.  >')  ducimus  Pa  3.  »)  e.v  tam  corr.  Ph  1.  ')  hac  om.  E  1. 

»)  ravenna  Ph  3.  v)  primi  in  exercitu  Pa  1.    Pb  3.  4.    (e.xercitu   ex   exercitui  cvrr.:)  Pb  ];    primos  in 

cxercitu   Pa  2;    prinmm    iii   exercitu  Pb  2;    primi   {corr.    in   primum)    exercitus  Rl;    primi   exercitum  r  1.  3.    30 
^)  Italiae  mprascr.  Pb  2.  ^)  ex  secularium  corr.  1.  Pa  1;  sacellarius  Pb  1.  2.  3;  sacellarios  Fb  4.     Hic 

in  marr/ine  Z  apj/osuit  Paulus  in  Pa  1.  V)  quia  Pb  1.  3.  Pa  3.  ''■)  ct  om.  11  1;  ut  Pa  2.  »)  in 

om.  Pb  1.  l»)  Imec  om.  P  1.  e)  eudem  ;■  1.  2.  <')  e.v  Long.  corr.  1.  Pa  1;  Long.  Ph  1.  ■=)  ex 

ndd.  Pa  2.  f)  diccrc  nuiltnm  Pa  2;  dicere  nil  It,  r.  8)  ex  solanitane  corr.  1.  Pa  I.  '')  me 

ac  add.  corr.  1.  Pa  1;  me  om.  Pb.  ')  est  res  Pa  1.  '')  praevaricatorem  prutinus  nnsi,  {pii  iniusto    35 

est  ordinatus  etc.  Pa  2.  l)  iu.-is.  fieri  ipsi  Pb  2;  f.  iuss.   ijisi  Ph:i.  '")  quid  Ph3.  ")  eis  ubi  Ph  1; 

suh  hic  add.  corr.  1.  Pa  1  cl  jtust  interpositioue  dclet. 

1)  Oriij.  gcnt.  Laufl.  c.  .5;  movit  Albuin  .  .  .  de  Pannonia  mense  .'\pri]is  a  pascha  ind.  l.  (a.  56t<). 
Secunda  vero  ind.  (a.  Htis—'.))  coepcrunt  praedare  in  Italia.     Similia  Panl.  II,  c.  "— «  narrat.     Secumlus 
ep.  Tridentinus  (SS.  r.  Lamj.  p.  25  n.  3J:  sccunda  ind.  in  ea  (Italia)  ingressi  sunt  mense  Maio.    Lkidem  com-   40 
putatione  utitur  Gregarius  in  ep.  XIII,  41.  2)  Ex  his  vcfrhis  non  neccss.ario  concluditnr  pontificem  Laiujo- 

hardis  tributum  xxrsolvisac.    Nam  ctium  pro  redcmptionc  eaptivonm  aliisque  cotidianis  caiisis  pecuniam  Grc- 
gorius  solvebat.  3)  Cf.  L.ji.v.  Uonstant.  c.  2:  raitfcens  quippe  lustinianus  imp.  Tlieodorum  pafcricium 

et  primi  exercitus  insulae  Siciliae  cum  classe  Ravennam  civ.  coepifc;  rccte  monet  Duchesnc  ah  AgncUo 
c.  137  cundcm  Th.  fioi^oaTQiaijyoi/  appcllari.  4)  Sacculus  ecclesiae  m  cp.  1,42  (p.  65l.  26);  oblatis  in    45 

sacella  consuefcudinibus  (jiro  chartis  exconsulatns)  in  ep.  II,  36.  Sacccllarium  mn,  nt  Dtuxmge  interprrctatur, 
custodem  sacci  aiit  thcsaiiri  fiscalis,  sed,  ut  Gallelti,  l.  l.  p.  125,  cmitendit,  distrihutorem  dcnariorum  csse  recte 
moHuit  Ewakl;  ocexxe>.Xc<Q[oi  sacpius  apiul  Thcophanem;  Donus  mag.  mil.  efc  saccellariu.s  (exarchi  Ravennac) 
commemoratur  in  L.pont.  in  v.  Theodari  c.  2;  Domncllo  erogatori  scrihit  nostcr  in  ep.  IX,  240  de  pecuniis 
(pMe  in  cotidiana  militum  pvaefecfcurae  smit  mutuatac.  Tcrtium  comparationis  sunt  cxpensaa,  rpuis  50 
papa  —  plwunas  ex,  JiMrcis  ecclesiac:  cf  cp.  V,  36,  p.  310  n.  3;  V,  38,  p.  325  n.  4  —  facichat,  crogationes; 
mox  •papcie  ciium  rogas  ah  impcraUyrihus  susccptas  militibus  erogasse  videntur:  L.  p.  r.  Sevcri  c.  1—4. 
■j)  De  Ma.cimi  ordinatiunc  cf.  vp.  V,  6  n.  1. 


INDICTIO  XIII.    lUN.  (V,  39.  40).  329 

interpositione"  mandavi.  Et  contempto  nie^'  atqiie  despecto  in  audacia  quorundam" 
saecularium  hominum,  quibus  dcnudata  sua  ccclesia''  praemia  multa"  praebcre  dicitur, 
nuncusque  missas  facere  pracsumit  atque  ad  me  venire  sccundum  iussionem  domino- 
rum  noluit.     Ego.autem  praeceptioni  pietatis  eius   obocdiens   eidem  Maximof,   qui  me 

.■i  nesciente  ordinatus  est,  hoc  quod  in  ordinationc  sua  mc  vel  responsalem  meums 
praetermittere  praesumpsit,  ita  ex  cordo  laxavi"^,  ac  si  me  auctorc  fucrit  ordinatus. 
Alia  vero  perversa  illius,  scilicet  mala  corporalia ',  quae  cognovi,  vel  quia  cum  pecu- 
niis  est  eloctus  vel  quod  excomnmnicatus  missas  facere  praesumpsit,  proptcr  Dcum 
inrequisita   praeterire  non   possum.     Sed  opto    ct  Dominum'  deprecor,   quatenus  nihil 

10  in  eo  de  his  quae  dicta  sunt  valcat''  inveniri  ct  sinc  pcriculo  animae  meae  causa 
ipsius  terminctur'.  Prius  tamen  quani  haec  cognoscantur'",  serenissimus  dominus 
discurrente"  iussione  praeccpit,  ut  eum  vcnientcm  cum  honore  suscipiam;  et  valde 
grave  cst,  ut°  vir  de  quo  tanta  ct  talia  nuntianturP,  cum  ante  requiri  et  discuti  de- 
beat«,  honoretur;  et  si  episcoporum  causae  niihi  commissorum'^  apud  piissimos  domi- 

15  nos  aliorum  patrociniis''  disponuntur,  infelix  ego^  in  ecclesia  ista  quid  facio*?  Sed*' 
ut  episcopi  mei  me  despiciant  et  contra  me  refugium  ad  saecuhires  iudiccs  habeant, 
omnipotenti  Deo  gratias  ago,  peccatis  meis  deputo.  Hoc  tamen  brcviter  suggcro, 
quia  aliquantuhim  expecto  ct,  si  ad  me  venire  diu''  distulerit,  exerccre  in  eo  distric- 
tionem  canonicam  nullo  modo  cessabo.     In  omnipotente  autcm  Domino™  confido,  quia 

20     longam  piissimis  dominis  vitani  tribuct"  ct  nos^  sub  manu  vestra  non  sccundum  pec- 
cata  nostra,  sed  secundum  suae  gratiae  dona  disponet''.     Haec  ergo  tranquillissimae^ 
dominae  suggero,  quia  iiitegcrrima''  serenitatis  eius  conscicntia''  quanto  moveatur  zelo 
rectitudinis  atquc  iustitiae,  non  ignoro''. 
Data°  die  kalendarum''  luniarums. 


V,  40. 

Gregomis  I.  papa  Sehastiano  vpiscoim  licsinimsi  scribit  malitiam  amici  cius  domni 
Romani  gladios  Langohardorum  vinccrc.  Scbastianum,  qui  ecclcsiam  db  Anastasio,  pa- 
triarcha  Antiocheno,  ohlutam  ahnuerit.  Jaudat  cique  unam  e.c  vacuis  ccelcsiis  Siciliae 
otfcrt.  505,  lun.  (1.) 

Cakl.  E  et  r:  Indictio  XII.  XIII.  cap.  7[)  (Ind.  XIII  cap.  35);   P:  cap.  10. 
"'     Md.  M:  Lih.  V.  ep.  42;  G:  Lib.  IV.  ep.  35.  —  laffe  Beg.  1353  0J92). 

"■)  iuterp.  exc.  P.  ^)  oontentio  mePiS  corr.  ju  cunteptione.  Ph  4:  conteiBptione.  ")  ex' quonim 
corr.  1.  l'a  1;  mandati  (mprascr.)  audatia  aquorura  Fb  3;  in  audacia  quorum  Ph  1.  2.  4.  '')  cx  suae  ecclesiae 

corr.  Pa  1;  c.K  ecclesiae  corr.  eccle.sia  Pb  2.  ^)  multae  Pb  1.  2.  4;  ex  multe  corr.  nuilta  Pa  1.  f)  ma.xinie 

Pb  1.         H)  meum  om.  r  1.  2.  ■')  relaxavi  li  1.  i)  deum  P.  ^)  valeant  7?  1,  r  1.  2.  ')  ex  termiui 

corr.  Ph  3.  ™)  Pb  1  e.c  cognoscant,  B  1  ex  cognoscatui'  corr.  cognoscantnr.  ")  discurrenti  Ph  1.  2.  4. 

li  1,  r  1.  2;   discernenti  Fa.  ")  ex  et   corr.  Pb  1.  i')  nuntiatur  Pa  2.  l)  deljeant  Pa  1. 

r)  patrocinio  »•  1.  2.  ^)  ex  ergo  corr.  1.  Pa  1.  ')  quod  facio  Pa  2;  faciara  (V)  Pa  1.  ")  restat 

add.  B  1;  sed  ut  om.,  add.  si  Pa  2.  ^)  diu  om.    P.  ^)  domino  om.  P.  ^)  e.c  tribuit  corr. 

tribuat  Pb  1,  tribuet  r2;  tribuit /■  J.  >)  nobis  P;  nos  7i\  /■.  ^)  disponit  i'«  J.  rl.2;  dispimit  corr. 

iii  disponet  M  1.  •■>)    trauqviillimae  r  1.  ^)    integerrimam  Pa  1   (corr.  2    ni.J.   2;    integerrime   r  1. 

•^)   conscientiam  Pa  1.  2.  Fb  2.  3.  '')  ex  ignorat  corr.  Pa  1.  B  1,  r  2;  ignorat  r  1.  Fb  (in  ras.J;  ignoro 

Pa2.  e)  daturPo^.  f)  ila  Pb  3,   cx    rjuo  verbo  forviavit  kl.  Pb  4.  5.  8)  om.  Fh;  Fa  2: 

iul.  X,   sed  X  Eaald  recte   contendit   in  codd.  P  nuinerum  cjiistulae   sequentis    esse  ncijue  ad  lianc  cj).  pcr- 
tinere;   ex  iul.  eiiiendavit:   iuu.,  ij^iia  liaec  ep.  in  coUectione  U  iiiler  epislulas  meiisis  lunii  relata  est. 

1)  Seil.  impedimentcc  canonica.  2)  Cf.  Wishaiim,  J.  l.  p.  27.     Episcopi  puntifici  liomauo  spiceia- 

litcr  eommissi  enumerantiir  inscriptione  ep.  VIII,  Ui. 

llm.  Greo.  I.     .  42 


330  GREGORII  I.  REGISTRI 

GREGORIUS  SEBASTIANO  EPISCOPO  RESINIENSI. 

Uulcissima  atquc  suavissima  fraternitatis  tuae  scripta  suscepi,  quae  mihi,  quam- 
vis  numquam*  desit''  a  corde,  sanctitatem  tamen  vestram"^  quasi  corporaliter''  prae- 
sentem  feccrunt.  Scd  omnipotentem  Dominum"  rogo*^,  ut  sua  vos^  dextera  protegat 
vobisquc  et  hic''  tranquillam  vitam  et,  quando  ei  placuerit,  praemia  aeterna  concedat. 
Sed  peto',  si  illo  mo  amore  diligitis,  quo''  praesentcm  semper  amastis,  ut  pro'  mc 
enixius  exoretis"',  quatcnus  omnipotens  Dcus"  a  peccatorum  mcorum  nexibus  me 
citius  solvat  et  corruptionis*^  huius  pondere  exutum''  suo  conspectuii  libcrum  existere'^ 
faciat.  Quamvis  enini^  inaestimabilis  sit  caelestis  patriae  dulcedo,  quae  trahat,  multi 
tamen  in  hac  vita  dolores  sunt,  qui  ad'  amorem  caelestium  cotidie  impoUant.  Qui 
mihi  in"  hoc  solum  vehemcnter  placent,  quia  placere  in  hoc  mundo  aliquid  non  per- 
mittunt. 

Quae  enim,  frater  sanctissime,  de  amici  vcstri  domni  Romani'  pcrsona  in  iuic 
terra  patimur,  loqui  minime  valemus^.  Brcviter  tamen  dico,  quia  oius  in  nos'"'  mahtia^ 
ghxdios  Langobardorum  >■  vicit'',  ita  ut  benigni"  vidcantur  hostes.  qui  nos  interimunt. 
quam  reipublicac  iudices,  qui  nos  malitia  sua,  rapinis  atquc  fallaciis''  in  cogitationc 
consumunt.  Et  uno  tempore  curam  episcoporum  atque  clericorum,  monastcriorum 
quoque"  et  populi-  gerere,  contra  hostium  insidias  sollicitum''  vigilare,  contra  ducum 
fallacias  atque  malitias  suspectum^  semper  cxistere.  cuius  laboris'',  cuius  dolorisf  sinte, 
vestra  fraternitas  tanto  verius  pensat'',  quauto  me,  qui  haec'  patior,  purius''  amat. 

Praetcrea'  debitum'"  salutationis"  alloquium  solvcns  iudico,  quod  ad  me  Boni- 
fatio"  dcfensore'  referentc''  pervcnerit,  quia  vir  sanctissinms  frater  noster  domnus 
Anastasiusi  patriarcha*  in  una"'  suarum  civitatum  regendam  vobis^  ecclesiam  com- 
mittere'   voluit^   et   consentire   noluistis".      Quem   sensum   atque   sapientiam"   vcstram 

V,  40  m  iitulu :  sevastiano  r  1.  2;  sabastiani  etc.  l'b  1  in  ind,  secundo.  —  Kesiuieusi  ncripii  e}'.  1, 27  sequens; 
Rhiziniensi  G;  Sermensis  li  1;  Sermieusi  R*  1.  r  1.  2;  Eiraieusi  Pa  1  (etiam  in  ind.J  Fb  '2.  3.  4.  5.  Vat.  D  (ed.  M); 
Rimeusi  Pb  1.  Fa  2  in  ind.;  Rimineusi  Pa  2;  Sirmiensi  sec.  ed.  31.  tres  Vatic,  Aorm.  omnes,  Beg.,  Colb., 
Corb.  etc,  etiam  Johannes  diac  III,  13  et  4i)  „tam  in  mss.  quam  editis".  '^)  ita  r  1.  Pa  2  et  ex  quamvis 

umquam   corr.  Pa  1.   r2;    qu.  umquam  Pb;    quamvisus  (in  ras.:   uuni)  quam  P  1.  ^)  ita  Pa2  et  ex 

desint   corr.  E  1;    desint  Pa  1.   Pb  1.  2.  3.   r  1.  2;    desiuit  Pb  4.  c)  anior  de  scitate   ura  tamen  Pa  2; 

vestram  ex  alio  verbo  corr.  Pb  3.  ^)  te  add.  Pa  2.  ")  domiuuui  om..  P.  f)  ex  roga  corr.  1. 

Pa  1.  S)  ex  nos  corr.  Pb  1;  uos  Pb  4.  '■)  ex  hane  corr.  B  1.  >)  ut  add.  Pa  2.  k)  ex 

quod  corr.  Pb  3;  quoque  Pb  2.  ')  per  Pb  2.  3.  ■")  verba  quo  nsque  exoretis  om.  Pb  1.  ")  deus 

om.  Pb  1.  ")  correptionis  11  1.  r)  ex  exitum  corr.  1.   Pa  1.  'i)  e.>'  couspectus  curr.  1.  Pa  1. 

^)  in  assistere  corr.  r  2.  =)  enim  om.  Pa  2.  ')  ad  om.  P:  amore  Ph  3.  ")  ad  Pa  2.  v)  j",j 

valeamus  corr.  Pb  3.  "")  iu  eius  iios  Pb  1.  ^)  malitiae  Pb  3.  y)  ex  loug.  corr.  1.  Pa  1:  loug. 

Pb  2.  z)  ex  eunit  corr.  1,  Pa  1.  »)  in  benigniores  (ita  et  edd.J  corr.  S  1.  '')  rapinis  fallaciis 

atque  fiagitiis  Vatic.  D  sec.  ed.  M.         c)  mouasteriumque  Pa  2.  d)  sollicite  fe  in  ras.)  li  1.         «)  suspect^un 

Ph.  Pal.  f)  labores  —  dolores  corr.  in  -is  li  1.  r  2.  e)  in  sit  corr.  li  1.  '')  ex  peusaut  curr. 

Pa  1.  ij  iu  «71(6  haec  add.  sed  del.  Pa  1;  liac  Pb  1.  ^)  ex  prius  (Ua  Pa  2)  corr.  Pb  2.  ')  prop- 

terea  P.  '")  e.cdebi    curr.  1.   Pa  1.  ")  salutiouis  Pa2.  »)  ila  II  1.  Pb2;    bonifacio  cet. 

P)  fereute  P.  'i)  amastasius  Ph  2.  ■•)  uuam  li  1.  s)  „oijis  pi  ;.  t)  commuuicare  Pa  2. 

")  noluisti  Pa  2.  v)  seuteutiam  Pb  1. 

V,  40  Cf.  cp.  V,  36.  Schastiaims  idem  esse  videtnr  cdqitc  is,  cui  e^i.  I,  27  scri^tta  cst,  fortassc  prupter 
incursioncm  harharicam  cp.  I,  43  commemoratam  Gonslantinopoli  dcgcns.  Bc  urhc  Eesiuo  cf.  I,  27  iwt. 
1)  Dc  Bomaiw  pairioio  ct  cxarcho  Italinc  cf.  II,  45.  V,  19  not.  2)  Ita  fcre  ctiam  cp.  V,  3<J.  3)  Eundem 
Bonifatium  essc  puto,  quem  ex  cp.  I,  25.  26  Constantinopolim  missum  essc  scimus.  Cf.  ep.  V,  6,  p.  287  n.  2. 
4)  De  Anastasio,  patriarclui  Antioclicno,  cf.  ep.  I,  7.  25  not.  Huic  dc  eius  restitutionc  gratulatur  noster 
cp.  V,  42.  5)  Forinula  8.  Diurni:  fratrem  ct  cocpiscopum  nostrum  ill.  cuius  ecclcsia  est  al>  hosti- 

bus  OGcupata,   cardinalom  vustre  ecelesiae    sicut  pctistis  constituimus  sacerdotem.     Eodcm  modo  e.  g. 
cp.  I,  77  nostcr  Martinum  episcopum  ad  Alericnscin  ccclcsiam  transfert. 


INDICTIO  XIII.    lUN.  (V,  40.  41).  331 

valde  egn  libenter  amplexus  suni,  laudavi  vehementer  ct  vos  felices'',  me  infeliceni 
esae''  deputavi,  qui  tali  lioc  tempore  regimcn  ecclesiae'"  suscipere  consensi.  Si  tamcn 
animus  vestcr''  fortasse  fratribus  condcscendendo  et  misoricordiae  operibus  intentus 
ad  lioc  umquam  consentirc  decrevcrit'',  peto'',  ut  amori  meo  alium  minime  praeponatis. 
Sunt  enim  in  Sicilia  insula  ecclesiae  vacantcs^  epi.scopis ',  et  si  vol)is  placet  auctore 
Deo  ccclesiam''  rcgcre,  iuxta  beati  Petri  apostoli  limina  cum  eius  adiutorio  melius 
potestis.  Sin  vero  non  placet,  feliciter  statc',  ct  pro  nobis  infelieibus  exorate''.  Omni- 
potens  autem  Deus,  in  quocumque  loco  vos  essc  voluerit,  sua  protectione  custo- 
diat  et  ad  caelestia  vos  dona  perducat. 


10  T,  41. 

Grcgorius  I.  imim  Eulogio  Alcxandrino  ct  Anastasio  Antiochrno  cpiscopis  fam  Pc- 

lagii  (II.)    quam    suas    ad    lolmnncm,    cpiscopum    Constantinojiolifanum,   littcras  mitfit 

universalisque  nomen  liomanis  ^wntificibus  a  stjnodo  Chrdcedonensi  oblatum,   sed  non  ac- 

cepfiim  esse  contendit;   hortafur,  ut   „scripfa   cmn  univcrsrdis  nominis  falsitatc  ncc  drirc 

15     mnrpiam  ncc  suscipere  pracsumant".  C)Dr>,  Iun.  (1). 

Codd.  R  et  r:  Indictio  XII.  XIII.  cap.  SO  (Iiul.  XIII.  cap.  .30);  P:  cnp.  11. 
Edd.  M:  Lih.  V.  ep.  43;  G:  Lili.  IV.  rp.  m.  —  laffc  Bcci.  1.35-1  (904). 

GREGORIUS  EULOGIO  EPISCOPO  ALEXANDRINO  ET  ANASTASIO 
EPISCOPO  ANTIOCIIENO. 

20  vum  pracdicator  cgregius  dicat:  'Quamdiu  quidcm  sum  gcntium  apostolus,  mini-  Rom.  n,i3. 

sterium   meum   honorilicabo',    qui  rursus  aliis^  dixit'':    'Facti  sumus  parvuli  in  medioThess.1,2,7. 

*)  in  felicem  Cdvr.  Pa  1:  fclicls  Fb  2;  folici.^simP  (om.  me)  Ph  1.  '')  esse  nni.  Pa  2.  '')  eeclesiis 

Pb2..3.  '')  vester   add.  corr.  1.    Pa  1.  <-)  ,1ecrevit  P  1.  f)  puto  Pa.  Pb  1—3;   corr.  Ph  4. 

g)  cx  vocantes  corr.  1.   Pa  1;   insul.a  ow.  Pb  4;   in  sic.    ins.  oiii.  Pb  5.    —    Hic  finil    epistula  in  P;    in  Pa  1 
25      in  marg.:    Z  ct  ipm   correctoris  1.   man.   add.:    ista   epistola  fiuita  iiou  est;  verba:   sunt  euim  usque  perducat 

j>ost  ultimam  epistidam  P  et  interrogationes  Augustini  in  fine  manuscripli  snpplel  Cod.   Oxoniensis  hihl.  Laud. 

misc.  449  s.  XII  (N.  A.  III  p.  490  s.J.  •')  eclas  B  1.  ')  ita  r  1,  loli.  diac;  ex  istii  (pro  statej  corr. 

insta  »•  2;  mfda.  B 1,  ed.G;pro  state  add.  ista  intentio  in  voLis  perraaueat  11*1;  edd.  G.M:  (state)  nt  ista  iu 

vobi.s   intentio   permaueat.  •')  ita  r  1,  loli.  diac. ;  exora  B  1.  r  2. 

30  F,  41  in  tifii/o:  exemplar  notissimum  epistole  etc.  Ph  1  in  ind.  secund,  —  Eugollo  Pb  1  in  ind. primo  — ■ 

Alexander  Pb  1,  Pa  1  in  ind.,  Alaxaud.  Ph  1.  in  ind.  1,    om.  Pa  2  —  Antiocliiae  Pa  2    —    verba    et  usque, 

Antioch.  om.  Pa  2  in  ind.  a)  alias  r  1;    Pb  4.  5.  '')  ita  P;  dicens  P.  r. 

1)  Vacabant  tunc  episcnpis  in  Sicilin  cccksia  Syracusana  (V,  20.  V,  u4j  ct,  ut  ridcfur,  Lihjhifamc 
(V,  2.3)  (dqiie  Agiigentina  (V,  12J. 

3'i  V,  41:  ut  ex  cp.  VI,  58  apparct,  primum  Consfantinopolim  et  tum  per  Sabinianum  Alexandriam  (et 

AntiochiamJ  transmissa.  Cf.  V,  36.  37.  Ad  Eulogi^im  noster  muUas  episfulas  misit,  primam:  I,  24,  ulti- 
mam :  XIII,  45.  Enlogiiis  episcopiis  eonseeratus  cst  a.  5S0  (TheopJmn.  ad  a.  G0T2).  Eitagr.  V,  16.  VI,  24. 
Cf.  de  eo  Lan,  l.  l.  p.  77.  157  s.  Plwtium  in  bibliofJteca  saepe  scriptorum  Eulogii  mentionem  facere  notat 
Gussanv.  —  De  Anasfasio  cf.  ep.  I,  7.  25.   V,  42.    Ilic  episcopatu  privatus  est  a.  570  (Theophan.  ad  a.  6062), 

40  sed  T(o  olxeiu)  tcTioiTol^cig  <9poi'a)  fterd  rgsTg  xai  itxoai  /poVotic;  Euagr.  VI,  24,  anno  igitur  593.  Pagius 
ad  a.  594  cifat  m-afionem  Anastasii  patriarchae  (qucm  iure,  ut  ridetur,  alium  putccf  esse  atque  Anasfasium, 
monnchum  Sinaitam)  cum  post  XXIII  annos  ad  thi-onum  patriarcbalem  reverteretur,  habitam  die 
XXV.  Martii  feria  IV.  .sanctae  hebdomadis,  indietione  XI.,  iinper.  piiss.  Mauricio  i.  e.  a.  593  ef  confendd 
eum  a.  599  (sex  annis  posf:    Tlieophan.;   Niceph,;   cf.  ep,  IX,  135,  a.  599  Apr.  suecessori  missam)  mortuum 

42* 


332  GREGORII  I.  REGISTRI 

vestrum''',  exemplum  procul  dubio  nobis  se''  sequentibus  ostendit,  ut  et"^  humilitatem 
teneamus  in  mente  et  tamen  ordinis  nostri''  dignitatem  servemus  in  honore,  quatenus 
in  nobis  nec  humilitas  timida  nec  erectio  sit  superba".  Ante  hos  siquidem  annos 
octo  sanctae  memoriae*'  deeessoris  mei  Pehagii  tempore  frater  et  coepiscopus  nostcr 
lohannes  in  Constantinopolitana^  urbe''  ex  causa  alia  occasionem  quaerens  synodum 
fecit ',  in  qua  se  universalem  appelhare'  conatus  est.  Quod  mox  isdem  decessor  meus'' 
agnovit,  directis  epistolis  ex  auctoritate  sancti  Petri  apostoli  eiusdem  synodi  acta 
cassavit.  Quarum'  videlicet  epistolarum  sanctitati  vestrae  studui  exemphiria  destinare. 
Diaconem  vero,  qui  iuxta  morem  pro  responsis  ecclesiae"'  faciendis  piissimorum  domi- 
norum  vestigiis  adhaerebat^,  cum  praefato  consacerdote"  nostro  missarum  sollemnia 
celebrare  prohibuit.  Cuius  ego"  quoque''  sententiami  sequens  similia  praedicto  con- 
sacerdoti''  nostro"  scripta  ^  transmisi,  quorum  exemplaria  vestrae  beatitudini  censui 
transmittenda  hoc  praecipue  intendens,  ut  hac  de  re,  quae  ex  nova'  superbia  tota  uni- 
versaHs  ecclesiae  visccra  perturbat",  prius  saepe  fati"  fratris  nostri  animum  modesta 
intentione  pulsemus.  Qui  si  nequaquam  a  suae  elationis  rigore  voluorit  inchnari.  tunc 
quid  fieri  debeat,  cum  omnipotentis  Dei  solacio  suptilius  pertractetur™. 

Sicut  enini  veueranda  mihi  vestra  sanctitas  novit"',  per  sanctam  Chalcedonensem 
synodum  pontifici  sedis  apostolicae,  cui  Deo  disponente  deservio,  hoc  universitatis 
nomen  oblatum  est*.  Sed  nulhis  umquamy  decessorum  meorum  hoc  tam  profano 
vocabulo  uti  consensit,  quia  vidclicet,  si^  unus  patriarcha  universalis  dicitur,  pa- 
triarcharum'  nomen  ceteris  derogatur.  Scd"  absit  hoc,  absit  a  christiana''  mente  id 
sibi  velle  quempiam  arripere,  unde  honorem  fratrum  suorum  inminuere  ex  quantula- 
cumque  parte  videatur.  Cum  ergo  nos  hunc  honorem"  nolumus  obhxtum''  suscipere, 
pensate,  quam  ignominiosum^  sit  hunc  sibi  quempiam  violenter''  usurparc  vohiisse. 

Propterea  sanctitas  vestra  in  suis  epistolis  neminem  umquam  universalem  nomi- 
net,  ne  sibi  debitum  detrahat,  cum  alteri  honorem  offert  indebitum.  Nec  hac  in  re 
de  serenissimis  dominis  animum  vestrums  mordcat  sinistra''  suspicio,  quia  omnipoten- 
tem  Dominum'  metuit  et  contra  statuta''  evangelica',  contra"'  sacratissimos  canones 
agere  ahquid  nullo  modo  consentit.  Ego  vero  quamvis  a  vobis  per  longa  terrarum 
atque  maris  intervalhx  disiunctus  sim",  sum  tamen  omnino"  vobis  corde  coniunctus 
idque   de   vestra  bcatitudine   erga  me  modis  omnibus  confido,    quia,  cum  me  vicissim 

a)   vestri  P.  l))  se   om.  II.   r.  '^)  et  oin.  Pb  4.  '')  vesti-i  P.  »)  sniicrljia  Ph  1. 

f)  memorie  aihl.  corr.  1.   l'a  1.  B)  const.antiucpnlitaiia  Pb  1.  '')  e.E  orbe  corr.  2.  Fa  1.  ')  ap- 

pellari  Po  2.  ^)  \\t  adil.  r  1,  edd.  •)  e.)- qnorum  eoj-»-.  i.  l'u  1.  ™)  ecclesiasticis  i?  i.  ")  sacer- 

dote  i'«  1.  Ph  S.  <')  crgo  Ph.  Pa  2.  i')  riuoque  om.  P.  <i)  praesentiam  Pa.  Ph  2.  3.        ^)  saccr- 

doti  Pa  2.  s)  nostro    oui.  Pb.  Pa  2.  *)  ex   novo    cor»-.  1.    Pa  1;    novo  P.  ")    ita   codd. 

praeter  r  2:  perturliant.  '')  tati  om.  r  2;    facti  Pb  1;  se  prefati  Ph  3.  "•")  e.r  pertractatur  corr.  1. 

Pal,   Ph3,  P  1,  r  2  corr.;    pertract.atiir  P/; /.  2;    pertractetur  >•  J.  Ph  4.  "■)  sicut  enim    nov.  v.  m.  v. 

sanctitas  P.  >)  numquam  Ph  3.  '■)  etsi  Pa  2.  Ph  ].  3.  4.  11,  r.  ")  et  R,  r.  '')  ka  Ph. 

S  1  et    ex    cliristiani   corr.  r  2;    cliristiani    cet.  codd.  et  edd.  <")  er,  niorem    corr.  Ph  1:    lionerem  Ph  3. 

<1)  oblatam  Pb  1;    oblato  Ph  3.  <")  igiiiosuni  Pb  3.  f)    violenter    ojh.  Pa  2;    volenter  P  7.  r  2. 

S)  nostrum  Pa  1.  Ph.  '')  si  ilra  Pb  ].  2.3.   Pa  2.  r  2;    si  nro  Ph  4;   ex  nisi    vTa  corr.  nisi  bona  H  1. 

')  deum  (oiniiip.  om.)  Pa  2.  k)  statutn  om.  P.  ')  evangclia  ot  Pa  2.  ni)  con  Ph  1,  ")  snm 

Ph  1.  <•)   omniiio  <»».    Pa  2. 

cs.sf.  —  llanc  epislulam,  qiiamqunm  a  piiriljus  tiliih)  iioii  iidililnr,  ii  pnrihux  xcripiiim  cti.w  fcr  co  (ipparct, 
qund  Greij(yrims  patriarchas  numero  siiuiiilnri  iidhiqnHur.  —  Mnltii  ex  luic  eiiiatidn  iii  faha  epistiihi  l'c- 
hifiii  II.  a.  582:  I-K.  f  1051  repetuntnr. 

1)  Dc    hac    i^ijtindo    cf.  cp.  V,  .39  n.  5.      Ex   lioc    loco   ridetur   fictin  epi.-<tuhic    Pelai)ii  II.   orifiiiiem 
.sumpsisse.  2)  Honondus   tunc   apocrisiarius  fiiisse  ridetur:    cf.  epi.  I,  (i,  n.  «.  3)  Ep.  V,  44. 

4)  Cf.  ep.  V,  37  n.  4.  5)  Ric  patriarchae  loco  sacerdotis  (ep.  V,  37)  positi  simt. 


INniCTIO  XIII.    lUN.  (V,  41).  333 

diligitis,  a  me  non  longe  estis».  Undo  magis  gratias  referimus  illi  grano  sinapis, 
qui''  ex  modici  despicabilisquc  seminis  specie  ita  est  ramis  ex  eadem  radice  surgen- 
tibus  atque  se  distendentibus  usquequaque  diflfusus'',  ut  in  eis  volatilia  caeli''  cuncta 
nidificenti.  Gratiaque"  sit  fermento*^  illi,  quod  tribuss  farinac  satis  totius'"  liumani 
generis  massam  in  unitate  conspersit^,  atque  parvo'  lapidi,  qui  abscissus''  de  monte 
sine  manibus  occupavit'  universam  faciem  orbis  terrae^.  Qui  ad  hoc  se  usquequaque 
distendit,  ut  ex"  omni  humano  genere"  in  unitatem  redactum"  totius''  corpus  per- 
ficerotur  ecclesiaei  atque  ita  ad'  totius  compagis^  pertineret'  commodum  mcmbrorum 
partitialis  ista  distinctio. 

Unde    nos    quoque   nobis   longe    non  sumus,    quia   in   illo  qui  ubique   est   unum" 
sumus.     Agamus  ergo  ei^  gratias,  qui  solutis  inimicitiis  in  carne  sua  fecit''',  ut  in  onmi 
orbe   terrarum  unus  esset  grex   et  unum  ovile  sub  se  uno  pastore,    semper  mcmores, 
quid  nos  veritatis  praedicator   ammoneat"  dicens:    'Sollicitiy  servare  unitatem  spiritus  EpUes.  4, 3. 
in   vinculo''   pacis'.     Et:   'Pacem   sectamini   cum   omnibus    et    sanctimoniam    sine   quanobr.  12,14. 
nomo  Deum   videbit  umquara'".     Qui   aliis''   quoque   discipulis  dicit:    'Si  fieri"  potest,  Enm.i2,is. 
quod  ex  vobis   est,   cum    omnibus   hominibus   pacem*   habentes'.     Vidit   enim   pacem 
bonos    cum   malis*'    habere   non    posse;    et  idcirco,    sicut  nostis,    praemisit:    'Si^   fieri 
potest'. 

Sed  quia  pax  nisi  int'  duabus  partibus  firmari  non  valet,  cum  hanc  mali  fugiunt, 
boni  tenere  medullitus  debent.  Unde  et  mire  dicitur:  'Quod  ex  vobis  est',  ut  videlicet 
in  nobis  maneat,  etiam  cum''  a  pravorum  hominum  mente  repollitur.  Quam  videlicet 
pacem  tunc  veraciter  tenemus',  cum  superborum  culpas  caritate  et  iustitia  simul  in- 
sistente  persequimur'',  cum  eos  diliginius  et  eorum  vitia'  odio  habemus.  Opus  quippe 
Dei  liomo  est,  sed  opus  hominis  vitium.  Nos  ergo  discernamus,  quid  Deus,  quid 
autem  homo  fecerit,  et  neque  propter  errorem  odio  habeamus"'  hominem  neque  propter 
hominem  diligamus  errorem. 

Unita  igitur  mente  insequamur"  in  liomine  malum  superbiae,  ut  ab  iiosto  suo, 
videlicet  errore,  prius  ipse  iiomo  liberetur.  Praestabif  vires  omnipotens  redemptor 
noster  caritati  atque  iustitiaC,  praestabit"  nobis  longe  a  nobis  ^  positis  unitatem 
spiritus  sui  ipse,  cuius  artificio,  quasi  in  arcae  modum  quattuor  mundi'  constructa 
lateribus  atquo  imputribilium  lignorum  compage  et  bitumine  caritatis  astricta 
nullius*'  adversitate  spiritus,  nullius  venientis'  extrinsecus  tumore  fluctus  perturbetur 
ecclesia. 

^)  longe   non    estis   P.  '')  i|ni    rii,    Pa  ].    11  ];    qiiod   Pa  2:    qua   r  ].  '')  ilift'usum  Pa  2. 

>')  cacli  om.  Ph  4.  ")  gratiasquc  PJi  I.   ]'ii  2.  f)  frunicuto  Pli  3.  K)  qnorl  tribuis  PIi  ];  qui 

tribus  Pli  4.  ^)  totins  om.  Pa  2.  ')  parvulo  Pa  2.  ^)  cst  add.  Ph  o.  ')  er  occupavi 

rnrr.  2.  Pa  ].  "')  cx   um.  Pa.  ")  luiniani   gencri    (itu.  Pa  ],    m.  ].    Ph  2).    ]'h  ].  ,3.  ")  ex 

rcdiictiim  corr.  2.   rcdacto  Pa  ];  rcdacto  Pa  2;  rcdactam  Ph  4.  P)  totnm  Pa  2.  'i)  e:r  ecclosia  corr. 

Pu  1;  ccclcsia  Ph  2.  3.  ^)  ail  ovi.  Pa  2;    nt  cet.  codd.  P.  ^)  compagiis  Ph  3.  ')  pcrmanerct 

Ph  3.  ")  ex   unus   corr.  Pa  ].  v)  gx  ct  corr.  Pa  1;  et  Pa  2.  Ph  1.  2.  4.  '")  lccit  nos  unum 

Pu  2.  ^)  ammonet  R  ].  i')  soUicite  Pa  1.  2.  Ph  3;    sed    corr.   corr.  2.  Pa  ].  '■)  e.r  vincnla 

corr.  2.  Pu  7.  ")  ita  Pa  ];  deum  ncnio  v.  u.  Pa  2;  A.  nemo  u.  vid.  Ph  1;  n.  deum  vidit  nmqujim  I'h  3: 

unKinam  om.  R.  r;  denm  nemo  videbit  li  ];  n.  vid.  d.  r  ].  2.  '■)  alias  Pb  4.  <^)  feri  r  ].  '')  liic 

inr.  in  Pa  ]  al.  m.,  (juae  9  tanlummodo  lineas  scribit;  tunc  j^rior  prosenuifur.  ■')  cum  aliis  Pb  3;  malos 

cum  bimis  Pa  2.  f)  si  om.  Pb  1.  g)  in  om.  Ph  3.  h)  cnm  om.  Pb  ].  'J  e.r  teneanuis 

fo»T.  /.    Pu  ].  ^)  e.xscquimur  Pa  2.  ')  vit;im   ;•  ].  ™)  ex  liabemus  corr.  1  Pa  1;  liabemus  Ph  1. 

n)  sequamur  Pa  2.  °)  ex  prestavit  (corr.  2.)  Pa  ].  Jt  ];    ))raestavit  Pb  ].  3;  prostet  (privw  lantum  loco) 

Pa  2.  V)  qui  add.  Pa  2.  <i)  vobis  Pa  2.  ")  cst  iwstea  add.  r  2.  ")  ex  illins  r.orr.  2.  Pa  1; 

ut  nnUius  R  1;  ut  .mjiersrr.  r  2.  ')  .advcnieutis  Ph  3. 

])  Cf.  Mdtth.  XIII,  31.  Marc.  IV,  31.  Litc.  XIII,  1<I.  2)  Cf.  M<itth.  XIII,  33.  Lnc.  XIII,  21. 

3)  Dan.  2,  34. 


334  GRRGORIF  I.  REGISTPJ 

Sed  quemaclmodum  illius  gubernante"^  gratia  petcndum  est,  uf"  nulla  nos  super- 
veniens  exterius  unda  conturbet'=,  ita  ex  totis  orandum  est  visceribus,  frater  carissime'', 
ut  suae   providentiae   dextera''  cumulum    sentinae  nobis  interioris'  exhauriat.     Adver- 

i.Petr.  5.S.  sarius  quippe  diabolus,  qui  contra  liumiles 'saeviens»  sicut  leo  rugiens  circuit  quaerens, 
quem  devoret',  non  iam,  ut  cernimus,  caulas  circuit,  sed  ita  valide  in  quibusdam'' 
ecclesiae'  necessariis  membris  dentem''  figit,  ut  nulli  sit  dubium.  quia,  nisi  unanimiter' 
favente  Domino  cunctorum  provida  pastorum  turba  concurraf",  omne,  quod  absit, 
citius  ovile  dilaniet.  Perpendis",  frater  carissime",  quis  e^  vicino  subsequitur,  cuius 
et   in   sacerdotibus  crumpunt  tam    perversa  primordia.      Quia''  enim  iuxta  est  ille  de 

iui..4i,25.  quo  scriptum  est:  'Ipse  est  rex"'  super  universos  filios  superbiae':  quod  non  sine  gravi 
dolore  dicere^  compellor,  frater  et  coepiscopus  noster  lohannes  mandata  dominica', 
apostolica  praecepta",  regulas  patrum  despiciens  eum^  per  elationem  praecurrere 
conatur  in  nomine. 

Vestrae  autem  beatitudini  indicet  omnipotens  Deus,  quam  gravi  considerationis 
huius  gemitu  torqueor,  quod  ille  quondam^"  mihi  notissimus^ ',  ille  omnibus  dilectus, 
ille  qui  in  elemosinis,  orationibus  atque  ieiuniis  videbatur  occupatus,  ex  eo  in  quo^ 
sedebaf  cinere,  ex  ea  quam"  praetendebaf'  humilitate,  iactantiam  sumpsit,  ita  ut  uni- 
versa  sibi  temptet  ascribere  et  omnia  quae  soli  uni  capiti  cohaerent,  videlicet  Christo, 
per  elationem  pompatici  sermonis  eiusdem  Christi  sibi  studeat  membra  subiugare. 
Nec  mirum,  quod  ille  temptator,  qui  initium  oranis  peccati  scit  csse  superbiam,  et  tunc 
ea''  in  primo  homine''  ante  omnia  usus''  est  et  nunc  eam  quibusdam*^  hominibus  ponit 
in  fine  virtutum^,  ut'\  qui  aliquatenus  bonis  vitae  studiis  videbantur'  crudelissimas  ma- 
nus  eius''  effugere,  eis  in  ipsas  metas'  boni  operis""  et  in  ipsa°  quodammodo  apponat 
perfectionis  conchisione  tendiculum. 

Unde  magnopere  orandum  est  ct  omnipotens  Deus  adsiduis  precibus  imploran- 
dus",  ut  hunc  a  mente''  ilhus  avertat  errorem,  hoC  ab  unitate''  atque  humilitate 
ecclesiae  mahim  superbiae  et  confusionis  amoveat,  et  favente  Domino^  omnibus  viri- 
bus  concurrendum  atque  providendum',  ne  in  unius  veneno  sermonis  viventia  in  Christi" 
corpore  membra  moriantur*'.  Si  enim  hoc"  dici  hcenter"  permittitur,  honor  patriarcha- 
rum  omnium  negatur,  et  cum  fortasse  is  in  errore  periit^,  qui  univcrsalis  dicitur, 
nulhis  iam  episcopus  reniansisse  in  statu  veritatis  invenitur.'^ 

")  c.r  gobern.ite  corr.  2.  gobernantc  Pa  1.  ^)  petendtim  cst  nt  add.  rorr.  2.  Fa  1;  ut  om.  Ph  1.  .3; 

pet.  est  nt  mii.  11.  r.  "^  contnrb.-it  i?.  r;   er  eontnrbit  cnrr.  2.  Pa  1.  '')  ila  Pa  1.  Ph  3.  r  1.  2;  tfcs 

carisinie  Ph  1;  frs  knii  li  1.  "^)  proviilciitia  dexterae  r  1.  2.  ')   iuterioribus  Ph  S;  e.r  interios  corr. 

interins  Pa  2.  8)  saevit  Pa  2.  '')    ijnibns  Ph  1.  ')   ceclesiis  r  7.  ^)   dentes  R.  r. 

•)  nnianimiter  Ph.  "')  in  concnrrant  cnrr.  r  2.  ")  in  peri)en(litis  corr.  R  1.  ")  in  ffcs  kmi 

corr.  Pt  ].  V)  in  qnid  e  corr.  2.  Pa  1;    qni   ile  Ph  1;    qnid  c  Pu  2.  Pb  H.  1)  ex  qui  corr.  r  2. 

"■)  rex  om.  Ph.  ^)  diccre  om.  R  J.  ' )  atcine  m.  posl.  athl.   R  1.  ")  ct  m.  post  aihl,  li  1;  prac- 

cepta  oin,  Ph  :i.  ^')  ex  cuin    corr.   enm  Pa2;   cuni  ed.  Ven,  ^*)  illc  qd,    mprascr.   quondam,   om. 

quod  7;  1.  ^)  ila  Pa.  Ph;  ex  modestissimus  (ila  r  1.  2,  eM.J  corr.  lionestissimus  Ji  1.  y)  eo  quo  ex 

ca  que  corr.  Pa  J;  ea  (ine  Pa  2;  c;i  que  Ph.  '-)  (qnae)  scbat  Ph  .3.  »)  que  Ph  1.  Pa  2;  ('ea  suprascr.) 

qua  Ph  3.  l»)  in-acdicabat  Jl,  r.  <■)  ea  om,  Ph  3;  eam  Pa  2  el  sec.  ed.  M.  Vatic.  D.  ^)  primo 

homini   snadere   Vaiic.  J>.  <")    ausus  Valir.  J).  f)   e.r    qnibus   corr.  2.    I'a  1;    in  quibusdam  Pa  2. 

8)  (ponit   ()))(.)    in    tinc   virtntnm    intendere    Valic.  D.  '')  ct   qitia  Pa  1;   ct    (om.  qui)  J'a2.  Ph3;    qui 

■tn^frascr.  r  2;    et   ((ui    Valic.  D.  ')  cr  bidebnntur    corr.  Jl  1.  ^)  manus  eius  P,    cius  itosf  studiis 

adcl,  cEt.  ')  in  eis  ipsis  mctas  Pa  2;  etsin  ipsis  motas  Ph  1;  eis  in  ipsis  metas  Pa  1.  Pb  3;  eis  in  ipsas 

metas  li,  r;  m  ipsius  meta  scr.  Mommsen,  '")  bonis  operibus  J'a  1.  ")  ipsis  Pa  2.  ")  cst  add., 

scd  erad.  R  1.  V)  amante  Ph  1.  '!)  ct  Pa  2.  ■)  a  bonitato  Pa  2.  ")  deo  P.  ')  est 

ad,l.  Po  2.  ")  cbrist.i  Pli.  ■>)  moriatur  Pa  2.  w)  hoc  om.  Ph  1.  xj  ^,^0  dici  licentcr: 

diligentcr  Pa2.   11  I.  i)   ila  Pa  1.  I'h;  rc])criit   I'a  2;  perit  crl. 

1)  Ei)  tein^wc  quo  mster  apoa^i.tiariun  Vomtantinnpoli  fiiit.  2)  Ideiii  scribit  nosler  in  ep.  V,  37. 


INDICTIO  XIII.   lUN.  (V,  41.  42).  335 

Oportet"  ergo'',  ut''  constanter  ac  sine  praeindicio  servctis,  sicut  accepistis,  cc- 
clesias  et  nihil  sibi  in  vobis  haec  temptatio  diabolicae  usurpationis''  ascribat.  State 
fortes,  state  securi,  scripta  cum"  univcrsalis  nominis  falsitate  nec  daro^  umquam  nec 
suscipere  praesumatiss.  Omnes  episcopos  curae*^  vestrae  subioctos  ab  huius  adula- 
tionis''  inquinatione  prohibete,  ut'  universa  vos  ecclesia''  patriarchas'  non  solum  in 
bonis  operibus,  sed  etiam  in  veritatis  auctoritato  cognoscat™.  Si  qua  autem  forsitan 
adversa"  subsequantur,  unanimiter  persistentes  etiam  moricndo  dcbemus  ostendero,  quia 
in  damno  generalitatis"  nostrum  specialiter  aliquid  non  amamus.  Dicamus''  cum  Paulo:i'iuii|ip.i,2i. 
'Mihi  vivere  Christus  est  et  mori  lucrum\  Audiamus  quod  primus'' omnium  pastorum''i  i'oir.3,14. 
dicit:  'Si  quid  patimini  propter  iustitiam,  beati  critis'^  Mihi  cnim  credite,  quia'  hono- 
reni,  quem  pro  praedicanda"  veritatc  susccpimus,  si  necessitatis  causa  exigat,  securius 
pro  cadem  veritate"  relinquimus,  quam  tencmus.  Pro  hoc"^,  sicut  vestram  carissiraam 
beatitudincm^  decet,  orate,  ut  hoc-^'  quod  vobis^  loqui  audeo  opcribus  ostendam". 


y,  42. 

Gmjorhis  I.  papa  Anasfdsio,  ciiiscojio  AntiocJwno,  de  rcstitiitiom  (jratulatus  dc  Laiigo- 
hardorum  (jladiis,  dc  iniquitatihus  iudicnm,  dc  moJcstiis  corporis  qucritur. 

Codcl.  li  d  r:  Imlidio  XIT.  XIII.  oq,.  ,S1  (Ind.  XIII.  aip.37);  P;  aqi.  12.    '^^'''      """  ^' 
Edd.  M:  Lib.  V.  ep.  :iV;   G:  Lib.  IV.  q>.  :i7.  —  lajfe  lk(j.  m.j  (iKKi). 

GREGORIUS  ANASTASIO  EPISCOPO  ANTIOCIIENO. 

uloria  in  cxcelsis  Deo  et  in  terra  pax  hominibus  bonac  voluntatis'',  quia  mag-  Luc. 2,  14. 
nus  ille  fluvius,  qui  quondam  arentia  Antiochiae  saxa  reliqucrat,  tandem  ad  proprium 
alveum  rcversus  subiectas  ct  iuxta  positas  vallcs  rigat,  ut  unum  tricesimunr',  aliud 
sexagesimum'',  aliud  vero  centcsimum''  fructum  ferat^.  lam  nunc  dubium'^  non  est 
multos  in  eius  vallibus  animarum  flores  excrcscere'"  cosque"  usquef  ad  maturos  fructuss 
pcr  linguae  vcstrae  Hucnta  pcrvcnirc.     Unde  omnipotcnti  Deo''  dcbitam  laudem'  cordis 

"■)  ita  codd.  i'  iioslri  ct  sec.  ed.  HI.  Viilie.  D.,  5  Aiii/lie.,  umn.  Xurm.,  Curb.;  uptestur  r  2  el  see.  ed, 
M.  Beij.  et  quidam  Vatic. ;  linc  testor  Ji  1.  ^)  ex  ego  corr.  r  2;  ego  B  1.  >•')  et  Pa  1.  '•)  usur- 

patio   nisi   Ph  3;  observatioiiis  Pa  2.  "^)   scriptaque    P.  f)  dare   01».    Pa  2;    verba   iiec    dare    usque 

curae   om.  Pb  3.  8)  presumatur  B  1.  '')   ita  P;  elatioiiis  B,  r.  ')  ct  Ph  3.  '<)  uiiiverse 

vos  ecclesie  B  1.  ')  cx  patriarche    corr.  B  1.  »')  in  coguoscaut  curr.  B  1.  ")  diversa  Pa  J. 

")  geutilitalitatis  Pa  2.  V)  ex  dicat  corr.  B  1.  n)  prius  Pa  2.  ')   ex  apostolorum  eorr.  Pb  1; 

pastor  Pb3.  ^)  eritis  um.  B.  r.,  sed  estis  siqierser.  B  1.  t)  ex  qui  corr.  B  1.  ")  pro  oia.  Pa  2; 

propter  dicauda  Ph  3.  ^')  ej-  per  eadem    veritate  eorr.  per  caudem  veritatem  Pa  2.  ^)  j7„  p  (pg,. 

lioc  Fh4);  pro  ine  autein  (nie  sujirascr.  It  1)  B,  r.  ^)  ex  beatitudiui  con-.  2.  Pal.  i')  c.r  uti  ut 

quod  curr.  1.  Pa  1.  ''■)  verbis  Pa  2.  "■)  ex  osteudas  c.orr.  2.  Pa  1. 

V,  42  in  titido:  Auastiisium  corr.  1.  in  Auastasio  Pa  1;  Auestasio  Pb  3.  —  episcopus  Pa  1  in  iiid.  — 
Aiitiochiae  Pa  2  —  item  Anastasio  epij  Autioclieuo  epo  Pb  1  ind.  1;  Eulogio  (cf.  ep.  praeeed.)  ejio  exorfa- 
torium  pulcberrimum  Pb  t  ind.  2.  ")  et  add.  r  1.  •')  sexagissimum,  centissiiuum  Pb  1.  2;  Pa  1,  sed 

eorr.  Pa  1.  corr.  1.         <;)  diu  Ph  4.         '')  excrcere  r  1.  2,  sed  vel  excrescere  siipraser.  r  2.  ")  eos  Pb  1.  2.  4. 

0  usque  om.  B.  r.  S)  lliictus  Pa  2.  '')  (omiiip.  om.)  diio  Pa  2.  ')  devitas  laudes  B  1;  dcbitam 

(iii  debitum  corr.  r  2)  laudis  r  1.  2. 

V,  42  Dc  Anastasio,  eius  depositioiie  atqiie  restitntione  cf.  ejnst-ulam  praecedentem,  cnm  qua  Jmec 
traiisntissa  est.  1)  Fagius  Jtuno  locum  ex  oratione  Anastasii  post  reditum:   pacem  et  iteruui  paceni 

et    tertium    pacem    in   Iionoreiu    viilelicet    sanctissimae   Trinitatis   coiifcrt   cimi   initio   Jtuius  epistulae. 
2)  Cf.  MattJi.  XIII,  23. 


336  GllEGOKII  I.  KKGISTRI 

atque  oris  vocibus  ex  omnibus  medullis  reddimus''  et  in  vestra  beatitudine  non  vobis*' 
tantummodo'',  sed  omnibus''  qui  vobis  subiaeenf^  congaudcimis.  Suscepi  vero  epi- 
stolas  dulcissimac  mihi  atque'  suavissimae  sanctitatis  vestrae  ipsum,  ut  ita^  dicam'', 
laborem  sudantes'.  Et  quidem''  scio,  quod'  post  illa  quictis  culmina,  in  quibus  secreta'" 
caclestia  cordis  tangebas  manu,  valdo  grave  sit  exteriora"  tolerare".  Sed  mcmento, 
quiaP  apostolicam  sedem  regis  ct  dolorem  citius"*  temperas,  quoniam  omnibus  omnia'^ 
factus  es.  In  libris  Regum,  sicut  perfecta^  vestra  sanctitas  novit,  quidam'  describitur, 
'qui"  utraquc  manu  pro  dextera  utebatur' '.  In  qua  re  ego  de'' dulcissimo  atque  sua- 
vissimo^''  dudum  patrono  domno  meo  Anastasio  dubius  non  sum,  quia,  dum  terrena 
opera  ad  caclestem  utilitatem  pertrahit'',  in  usu  dexterae  vertit^  sinistram,  ut  et^ 
caelestis  intentio  opus  suum  videlicet  dcxtera  peragat  et  cura  temporalium  dum^  ad 
iustitiae  utilitatem  ducitur'',  ad  fortitudinem  dcxterae  sinistra  permutctur"'. 

Et  quidem  haec  esse  sine  gravi  dolore''  ac  taedio"  nequaquam  possunt.     Sed  re- 

Act.  14,  22.  cordemur   laboris'^  praecedentium,    et   dura  non  erunte  quae  toleramus''.     'Per  multas 

2.Cur.i,ss.  cnim  tribulationes  oportet  nos  intrare  iu  regnum  Dei.'     Et  'supra  modum  gravati  sumus, 

supra  virtutem,    ita  ut   ct'  taederct  nos  etiam  vivere.     Sed  et''  ipsi  in'  nobis  respon- 

Eum.  8, 18.  sum  mortis""  habuimus,   ut  non  simus"  fidentcs  in  nobis'.     Et"  tamen   'non  sunt  con- 

dignac  passiones  huius  temporis  ad  superventuram''  gloriam,  quac  revelabitur  in  nobis"". 

Quomodo  igitur  sine  labore  transire  possumus  aestum  luiius  sacculi,  infirmae  nos  oves, 

in  quo  graviter  sudasse  novimus"  et  arietes? 

Quantas  vcro  in  hac  terra  tribulationcs  dc  Langobardorum  gladiis,  de  iniquitati- 
bus"^  iudicum,  de  insolentia  atque  importunitate  causarum,  de  cura^  subiectorum,  de 
molestiis'  etiam  corporis  patior,  explcre  haec  nec"  calamus''  ncc  lingua  sufficit^'.  De 
quibus  et  si  qua  brevitcr  possum  loqui,  dubito'',  nc^  vestrae^  sanctissimac"  caritati, 
dum  de  suis  tribulationibus''  affligitur,  ctiam  meas  augcam.  Scd  omnipotens  Deus  et 
suae  largitate  pictatis  sanctissimae  vestrae  beatitudinis  nientem  omni  consolatione 
repleat  et  indignum  me  aliquando  ab  his  quae  patior  malis  quiescere  pro  vestra 
intercessione  conccdat.  'Amen.  Gratia'''.  Quae  videlicet  verba  de  scriptis''  vestris 
accepta  idcirco  in  meis  epistolis  pono,  ut  de  sancto  Ignatio  vestra  beatitudo  cogno- 
scat,  quia  non  solum  vester  est,  sed  otiam  noster^.     Sicut  enini  magistrum  eius  apo- 

'')  recldiclimus  (in  redclimus  corr.  r  2)  r  1.  2.  ^)  uobis  l'h  1.  <=)  ex  tamraodo  corr.  2.  Pa  1. 

'•)  omuibus  om.  P«  2.  ")  ex  suhiaceant  curr.  Pa  1:  subiaceaut  Pb.  f)  atque  milii  r  1.  8)  ita 

Oild.  corr.  1.  Pa  1.  li  1;  om.  Pb,  r.  l")  dicamus  Pa  2.  ')  suadeiites  Pa.  Ph  3.  ^)  ecjuidem  Pa  2. 

)  quia  Pa  2.  ™)   ex    segata   curr.  Pb  3.  ")   sit   austeriore  Pb  1.  2.  3.  Pa  1;    sit    austeritate  Pb  4; 

sint    e.xteriora  Pa  2;    Pa  1    add.    siynum    Z    in    mari/.  o)   tolerare   om.  P.  P)   qui    add.  r  1.  2. 

■l)  citius,  sed  c  in  e  mut.  et  ius  suprascr.  Pa  1.  r)  omnia  om.  Pb  3.  ')  perfecte  Pa  2.  *)  qui- 

dem  Ph  1;  ex  qui  corr.  1.  quidam  P«  1.  ")  c.f  quia  corr.  R  1.  ^)  de  om.  Pb  3.  r  1.  '*)  itaP; 

sauctissimo  li.  r.  ^)  protrahit  Ph  1.  i')  vertis  li  1.  ^)  et  om.  r  1.  2.  »)  dum  om.  Pb  1. 

b)  dicitui'  Pb  1.  <=)   permutatur  P.  <')    laboro    r  1.  2.  <>)  e.c    accedio   corr.  li  1  ac  tedio. 

f)  labores  li.  r.  S)  cx  erant  corr.  1.  Pa  1.  •')  ex  toUeremus  (ita  Pb  1.  2)  corr.  1.  Pa  1;    toleremus 

Pb  3.  4.  ')  ita  Pa  1.  Pb  2.  3;  om.  et  cet.  codd.  ■<)  ita  B,  r;  om.  et  cet.  codd.         ')  ex  si  iu  corr.  1. 

ipsi  iu  Pa  1;  ipsum  Pb  1.  ■")  ex  mortem  corr.  1.  Pa  1.  ")  sumus  Pa  3;  fid.  cx  vid.  corr.  Pa  1. 

")  verba  et  usiue  uobis  om.  Pa  2.  Pb  3,  P)  ita  F  et  sec.  ed.  M.  Vatic.  D;  futuram  li,   r,  cd.  pr.  et   scc. 

cd.   M.   3  alii   Vatic.  <i)  nolumus  Pa  2.  ^)  iniquitatis  Pa  2.  ^)  causa  Pb  3.  ')  molestia 

li,   r.  ")  ex  be   corr.  1  bec   (oni.   necj  Pa  1;    )iaec   um.  R.  r.;    nec   om.  Pb  2.  4.  ")  ex  calamo 

ctirr.  1.  Pa  1;   calarao  R,  r.  ^)  sufficio  Ji,  r.  ^)  dubito    ex   debito    corr.  1.  Pa  1;   debito   cet. 

codd.  P.  R  1.  y)    ue    add.   corr.  1.  Pa  1;    nec   r  1:    um.  Pb  1.  2.  4.  '')  vestram  Pb3.  ")  cx 

sanctitati  corr.  1.  sancte  Pa  1;  sanctitati  Pb;  sauctae  Pa  2.  •')  tribulationis  Pa  2.  <^)  grataeque 

Pa  2.  <•)  ex  scribitis  coi'r.  R  1;  scripturis  Pa  2. 

1)  Aod  scc.  lud.  3,  lo.  2)  'Afj.i]v  >]  x«(>ig:   ita  in  /inc  loDfjioris  tcxtas  cpislulac  S.  Ignaiii  ad 

IJpJtesivs  c.  21.     Cf.  Corpus  IijimlianHm,  by  W.  Cnrcton,  lf>4'J,  p.  170.  37. 


INDICTIO  XIII.   lUN.  (V,  42.  43).  337 

stolorum  principem  habemus  communem^,  ita  quoque  eiusdem  principis  discipulum 
nullus  nostrum  habet  privatuni.  Benedictionem  autem  vcstram  qua"  debuimus  mente 
suscepinius  bene  redolentem'',  bene  sapientem.  Et  omnipotenti''  Deo  gratias  agimus, 
quia  et  odora  sunt''  et  sapora*^  quae  agitis,  quae  dicitis,  quae  datis^  De  vitas  igitur 
vestra  dicamus  pariter,  dicamus  oinnes:  'Gloria  in  excelsis  Deo  et  in  terra  pax  iiomi-  lh 
nibus  bonae  voluntatis\ 

Data*^  die  kalendarum  luniaruni'  indictione  XIII'^^. 


T,  43. 

Grc()orms  I.  pnpa  Domitiano,  rpiscojio  mcfropoJitano  (3Ielitinensi),  responclct  se  ad- 
versis  rebus  afflictnm  cx  littcris  eius  solaeinm  jicrccpissc.  Sahinianum  diaconiun  „curunda 
vulnera  sua  aperturum"  nuntiat.  i>'>^,  lun.  1. 

Codd.  P:  cap.  1.3. 

Edd.  M:  Lib.  V.  ep.  IG;   G:  Lib.  XII.  ep.  14.  —  laffe  Beij.  i.3.5rt  nim). 

GREGORIUS  DOMITIANO  EPISCOPO  METROPOLITANO. 

Scripta  dulcissimae  et  cordis  uhiis  omnibus  amplectendae  •''  vestrae  beatitudinis 
tristis  accepi'',  laetus  relegi.  Quis  enim  in  hac  terra  non  higeat,  quae''  barbarorum 
gUidiis  tradita  paene  iam  non  habet  qui  in  ea  vivanf'  et  tamen  hahet  cotidie  qui" 
moriantur?  Sed  in''  quantahbet  tristitia  quem  non  vestrae  opistohie  in  gaudiuni" 
exultationis  cxcuterent?  in  quibus  cum  oris''  efficacia,  cura  pracpollentis  sapientiae 
ingenio  mihi  niedullitus  loquebantur'  non  carnis  lingua'',  sed  caritatis.  Quia  vero  cgo 
de  fonte  vestrae  securitatis  hauricns  ex  aliquanto  hxetificatus  sum,  vos  quoque  rogo, 
nostrae  tristitiae  lutum'  tangite  et  affhctionem  nostram  in  vobismetipsis  magistra  cari- 
tate  pertrahite.  Neque  enim"'  nostri  maeroris"  sordes"  rnundabitis,  nisi  ipsi  quoqueP 
per  compassionem  manum  vestri''  cordis  inquinetis.     Nam  sordida  vascula,  ut  inquina- 

*)  ex,  que  corr.  1.  Pa  1.  '')  cx  rciilulentciu  corr.  r  1;  e.r  recoleiitem  corr.  I.  I'a  1.  <^)  omniii. 

oiii.  Pa  2.  <1)  e.f   siia  corr.  1.    Pa  1;    odora   sua  Pb;    odorosa  Pa  2.  '■)  c.c  sapore  corr.  1.    Pa  1: 

saporosa  Pa  2.  f)  quae  flatis  om.  Ph  1.  8)  cx  debita  corr.  1.  Pa  1;  deliita  r  1.  2.  '')  ilatur  Pa2. 

i)  iu  ciio  (om.  V.  l.)  Par.  2280;  die  lial.  iaiir.  Ph.  Pa  1;  d.  Id.  ian.  Pa  2;  k.  iaiTrii  P  1*.  ^)  ita  Par.  2280; 

VU.   P*  1;  lU  cet.  codd.   P.  —  Uat.  clc.  om.  li,  r. 

V,  43  in  titulo:  domitiano  et  domiciano  Ph  1.  Pa  1  in  ind.  Ph  1  et  Ph  3  in  ind.;  datiano  Pa  1.  Pb  2. 
4.  5.  P*  1,  edd.;  Ph  1  in  indice  secundo:  daciani  epi  textuni  epistule  laudat;  Pa2  in  ind.:  domiciano,  sed 
man.  rec.  superscr.:  datiano.  —  metropol.  corr.  1  add.:  itauo  Pa  1  et  in  ind.:  metropolitae  (Ua  et  Ph  1.  3  in 
ind.J;  metropolira  Pi  1.  ^)  amplectcnte  Pb  1;  amplectenda  Pa2.  ^)  et  add.  Pb  4.  '■)  qui  Pa  2. 

d)  vivatur  Pb  3.  <=)  in  ea  add.  Pa  2.  f)   in  oin.  Pb  1.  8)  ex  g.audio  corr.  1.  Pa  1.  1')  cuui 

inoris  Ph  2.  ')  ita  codd.  fort.  pro  loquel)atur.  ^)  ex  lingue  corr.  1.    Pa  I.  ')  Iiitum  codd.,  ed. 

pr.;  cf.  infra:  lutum,  sordes;  edd.   O.  JI.:  luctum.  >")  enim  add.  con:  1.  Pa  1.  ")  Ita  Pb  1.  2;  ex. 

memores  corr.  2.   Pa  1;  memores  Pa2;  memoris  Pb  3.  ")  uostra  Pa  2.  I')  quo  Pa  2.  'l)  ex 

nostri  corr.  Pa  1;  uostri  Ph  2.  3. 

1)  I)c  trihns  sedibus  apostuUcis  cf.  cp.  VI,  58.  VII,  37.  2)  Pagius  contendit  lumc  epistulam 

in  priorcin  libriim  inserendam  esse,  quia  Anastasias  iam  27  mensihus  anie  restitutus  sit.  Equidem  non 
crcdo  ordinem  immutandum  essc;  nam  nuntii  eerte  non  saepe  Boma  Antiodiiam  lyroficiscebantin-  neque 
scimus,  quando  Anastasitis  synodicam  suam  (epistolas)  transmiserit,  cui  luic  epistola  nosier  respondet. 

V,  43  Una  cum  praecedentibus  transmissa.  —  Dc  Domitiano,  episcopo  metropoKtano  Melitinensi 
(Armcniae  secundae),  cf.  ep.  III,  62  n.    Dc/jcbat  ConstaiitiitopoU.  1)  Cf.  ep.  V,  37:  depopulatae  pro- 

vinciae;  nullus  terram  cultor  inhabiUit. 

Keo.  Gkeg.  I.  43 


338  GREGORII  I.  REGISTRI 

tione  terrae  careant,  cum  terra  mundari  solent;  et  vos  si  parumper  ad  curam*  nostram'' 
animum"=  ducitis'',  ut  nobis  opitulari  valeatis,  quasi  cum  luto"'  mundatis  lutum.  Sed 
quia  lioc^  operando  simul  et  orando  agitis,  si  quid  pro  nobis  in  vobis  terrenas  actio 
inquinat,  statim  aqua  orationis  lavat.  Quia  enim  si  quid  patitur'"  unum  membrum, 
compatiuntur  omnia  membra,  compatiendo  laboribus  nostris  ostendite,  quia  unum  sumus. 
Narrare  etenim  mala  quae  extrinsecus  et  intrinsecus  patior  \  epistolari  brevitate' 
prohibeor.  Sed  communis  filius  Sabinianus  diaconus^  vcstrae  dulcissimae  sanctitati 
curanda  nostra  vulnera  apcrief":  sed  ex  ope  supernae  gratiae'  subsequente  salute 
cognoscat™,  quia  medicus  est,  qui  vulnus  videt.  Pueros  vero  episcopo  similes"'  non 
transmitto",  nisi  prius  cum''  oninipotcntis  Dei  et  beatitudinis  vcstrae  solacio  a  ter- 
renis'1  implicationibus  exutus  ipse  episcopus  fuero.  Quando  enim  me  apud  me  ipsum 
invenero"',  tunc  foris  mei  similes  videlicet  deformes  quacro. 
Data^  die'  kalcndarum  luniarum"  indictione  XIID'. 


V,  44. 

Grcgorins  I.  papa  lohanncin,  episcoptm  ConstatdniopolUanum,  hlandc  adinonct,  nc 
uti  tmiversalis  episcopi  nomine  pcnjat,  quo  ipsi  Romani  pontifices,  imivcrsalcs  a  sijnodo 
Ghalccdonensi  appcllati,  ahstincunt.  Dc  lohannis  et  Athanasii  preshyterorum  causa  re- 
sponsum  diffcrt  propter  trihulationcs  harharorum,  proptcr  ijuas  sihi  rcspirare  vix  liceat. 

Codd.  B  et  r:  Indictio  XII.  XIII.  cap.  S2  (Ind.  XIII.  cap.  38);  P:  cap.  U. 
Edd.  M:  Lib.  V.  ep.  18;  G:  Lib.  IV.  epi.  38.  —  laffe  Beg.  1357  (970). 

GREGORIUS  lOHANNI  EPISCOPO  CONSTANTINOPOLITANO. 
ho  tempore  quo  fraternitas  vestra  in  sacerdotali  honore  provecta  est,  quantam" 
ecclesiaruni  pacem  atque  concordiam  invenerit,  recolit''.     Sed  quo  ausu  quove  tumore 
nescio,  novum  sibi  conata  est  nomen''  arripere,  unde  onmium  fratrum  corda  potuissenf 

a)  e.v  Goram  con:  Pii  1.  b)  ,,.istrae  Pli.  ")  aniinus  Pb.  <1)  ductus   Pb  4.  <")  multo 

Ph  2.  f)  boc  aild.  ron:  1.  Fa  1.  B)  terrene  Pb  1.  •>)  .si  conpatitur  Pa  2;   e.r.  si  q.  patimur 

cori:  1.    Pa  1.  i)  cx   lireTitcr  corr.  1.    Pii  1.  ^)  e.r,  aperiit  c.orr.  Pa  1.   Fb  4;   apcriit  Pb  1.  2.  3. 

1)  gracia  Pb  1.  ■")  coguusoat,  in  niar;/.:  Z   I'a  1.  "}  scc.  cil.  M.:  puero  episcopos  siniiles  Vatic.  A, 

pueros  episcopos  siniiles  CW4.;  simile  i'a  i'.  ")  transniittR  Pb  1.  1')  cum  om.  Pa2.  l)  aeternis 

Pa2.  r)  verba:  qnando  usque  invenero  m  mari/.  adscr.  Fb  3.  '^)  (lato  Fb  1;   data  el  rel.  oin.  P*  1. 

t)  X  Vatic.  D.  sec.  ed.  M.;  m  die  Par.  2280.  ")  klr.  ianr.  Fa  1.  Fb  3;  lcal.  ian.  Fb  1.  2.  4.  5.  ")  III. 

omties  codd.  j>raeler  Fiir.  2280:  XIII;  om.  ind.  Xlll   Colb.  scc.  ed.  M. 

V,44  in  t.il.:  constautinopol  Fb  1:  cpistola  exeiuplis  divine  scripturo  fulgida  ad  iipli.  constantinopolim 
epm  Fb  1  in  iiul.  2;  constautiuopoli  Fb  3;  constanlip  Pa  1.  Pb  2;  loliauni  epi.scopus  constautiuopolit.  Pa  1 
in  ind.  '^)  quantum  Fa  2.  ^)  ex  recolet  corr.  2.    Fa  1;   recolet  Fa2.    Fb  1.  2.  3.  ')  quia 

iiomen  sibi  iiov.  con.  est  Fa  2.  <•)  patuissent  Fb  4.  5. 

1)  Cf.  in  cp>.  pracceiL:  do  Langobardorum  gladiis,  de  iniquitatilins  iudioum  ctc.  2)  De  SiMmano, 

apocrisiario  ConstantinopoUhmo,  cf.  ep.  III,  51  n.  3.  V,  45.  3)  Equidein  puto  luiec  rerba  ex  scriptis  Do- 

mitiani  esse,  ipiibus  petierit,  ut  Gregorius  pueros  sibi  similes  transmittcrct.  [D.  cum  rogasset,  ut  G.  mitteret 
sibi  pueros  indolis  samtae  et  episcopalis,  id  est  Gregorianae  probiiatis,  negat  eoruin  copiam  sibi  fwe  dum 
fivat;  nam  ut  ipsum  se  examinans  pravitatcm  cordis  sui  dqneliensurus  est,  ita  apud  suos  quacrens  eandem 
dcformitaicin  depi-ehendet.     Mommsen.J 

V,44  Cf  ep.  V,37:  et  dulciter  scripsi  «t  humiliter;  ep.  seqiientcm:  (epistula)  breviter  faota  est, 
quae  utrumque  habere  videretur  admixtum,  id  est  et  rectitudinem  et  blandimentuni.  Per  Sabiniamim 
apociisiarium  loJumni  reddita.  —  De  contentione  db  titulum:  oixovperixog  exoi'ta  cf.  ep.  V,  37  n.  et  de 
lolianne  ip.  I,  4  n.  I,  24.  III,  52.    VI,  15. 


INDICTIO  XIII.   lUN.  (V,  44).  339 

ad  scandalum  pervenire.  Qua  in  re  vehementer*  ammiror,  quia'',  ne  ad  episcopatum 
venire  potuisses'^,  fugisse  memini  te  velle**';  qucm  tamen  adeptum  ita  exercere  de- 
sideras",  ac  si  ad  eum  ambitioso  desiderio  cucurrisses*'.  Qui  enim  indignuin  te  fate- 
baris  esse,  ut  episcopus  dici  debuisses^,  ad  hoc  quandoque''  perductus  es,  ut  despectis 
fratribus  episcopus  appetas  solus'  vocari.  Et  quidem  hac  de  re  sanctae  memoriae 
decessoris  mei  Pelagii'^  gravia  ad  sanctitatem  vestram  scripta  transmissa  sunt,  in  quibus 
synodi',  quae  apud  vos  de  fratris  quondam"  et  consacerdotis  nostri  Gregorii  causa 
congregata  est,  propter  nefandum  elationis  vocabulum"  acta  dissolveret,  et°  archi- 
diaconem,  quem  iuxta  morem  ad''  vestigia  dominorum  transmiserat,  missarum  vobiscumi 
sollemnia  celebrare  prohibuit'''.  Post  eius  vero  obitum,  cum  indignus  ego  ad  ecclesiae 
regimeu  adductus  sum',  et^  ante  per'  alios  responsales  meos '  et^  nunc  per  commu- 
nem  tilium  Sabinianum"  diaconem  alloqui^  fraternitatem  vestram,  ut  a  tali  se  prae- 
sumptione  compesceret,  non  equidem™  scripto",  sed  nudo  sermone  curavi,  et^  si 
emendare^  nolles,  eum"  missarum  sollemnia  cum  fraternitate  vestra  celebrare  prohibui'', 
ut  sanctitatem  vestram  prius  sub  quadam  verecundiae'^  reverentia  pulsarem'',  quatenus, 
si  emendari  nefandus  ac  profanus  tumor  verecunde  non  posset'^,  tunc  ad  ea  debuisset', 
quae  sunt  districta^  atque  canonica,  perveniri.  Ef'  quia  resecanda  vulnei*a  leni  prius 
manu  palpanda  sunt,  rogo,  deprecor  et  quanta  possum'  dulcedine  exposco,  ut  frater- 
nitas  vestra  cunctis  sibi  adulantibus  atque  erroris  nomen  deferentibus  contradicat  nec 
stulto  ac  superbo  vocabulo  appellari  consentiat''.  Vere  enim  flens'  dico  atque  ex 
intimo  viscerum  dolore  peccatis  meis  reputo,  quod  ille  meus  frater  nuncusque  ad 
humilitatem  reduci  non  valuit,  qui  ad  hoc  in  episcopatus  gradu""  constitutus  est",  ut 
aliorum  animas  ad  humiiitatem  reducat;  quod  ille,  qui  veritatem  docet  alios",  semet- 
ipsum  docere''  nec  me  quoque  deprecante  consensit. 

Perpende,  rogo'*,  quia'  in  hac  praesumptione  temeraria  pax  totius  turbatur 
ecclesiae  et  gratiae''  contradicitur  communiter  omnibus  effusae'.  Jn  qua  nimirum 
ipse  tantuni  crescere"  poteris ",  quantum  penes™  temetipsum  decreveris,  tantoque'' 
maior    efficeris,    quantuniJ    te    a    superbiae    et    stultitiae    vocabulo    restringis^,    atque 

")  e.r  velieterre    cvrr.  vehemeiiter  /'«  /  et  inhl.    re  rorr.  1.  '')   e.r  qui  corr.  I.    Pti  !■  "^)  e.c 

piituisses  Fb  :i.  '1)  ita    Pa  1;     velle   te   uiem.  E,    r;    te    v.    lueui.    Pb  1.  4.;    te   luem.    v.    Pa  '>.  Pb  3. 

«)  desiileres  Pb.  ')  coucurrisses   Pa  1.    Ph  2.  S.  s)  cj-   putuisses    corr.    Pb  :i:    pot.    Pb  4.  5.  P  S. 

li)  quoque  li  :i.  ')   solus  om.  Ph  4.  ^)  tempore   add.   H  1.  1)  sinodus  Pa  -J.  '")  IV.-itri  scr.  ct 

quoudam  om.  P.  ^)  e.v  nefandiim    el.    vocabulo  corr.  1.  Pu  I;    neliiudam  el.  vocaliulo  Pb;    nm.  uetan- 

dum  li  :i.  ")  ita  r  1:  dissolvere  et  cet.  codd.,  aed  in   dissolvit   vt  corr.   R  1.  I')   a   Ph  3.  'i)  noljiscum 

Ph  3.  ■■)  sum  0711.   /■  1.  s)  verha  et  usque  et  om.  Pa  2.  ')  post  Pb;  per  e.c  post  corr.  2.  Pa  I. 

")  sabiauinn  /■  1.  "}  adlocutus  sum  Pa  2.  ^)  quidem  {j)0st  ras.  1  litt.J  Pb  1.  Pa  2.  '^)  per 

scripta  Pa  2.  V)  et  om.  Pa  2.  ^)  emendari  r  1.  2.  '■)  ex  eam  corr.  1.  Pa  1.  '')  e.r  pro- 

hibuit  corr.  li  1.  '^)  e.c  verecuudia  corr.  li  1.  '')  pulsaret  R  1.  »)  possit  Pa  1.  2.  f)  de- 

buisset  oiii.  P:  debuissent  R,  r.  B)  decreta  suprascr.  el  quae  sunt  om.  R  3.  '')  ita  r:   pervenire  et 

R  1;    perveniret   e.c  pervenirent    corr.  1.   Pa  1;    perveniret  P.  ')  deprecor   et   quantnni    posso    et    quanta 

possuni   l'a  2.  ^)  cunsentias  P.  ')   inleli.v   P.  ™)  ad  lioc  episcopii  graduiu  7i' i;  ad  boe  in  epis- 

copatus  gradum  R  3;  ad  epatus  (episcopatis  ;•  1)  gradum  r  1.  2.  ")  est  add.  corr.  1.  Pa  1;  om.  est  Ph  2.  3.  4. 
°)  aliis  ■;■  1.   Pa  2.  V)  non  docet  Pa  2.  l)  ergo  Pb  2.  4.  '')  qui  Pa  1;  ex  qui  corr.  quia  r  2. 

")  gratia  Ph  3.  ')  infusae  Pb  4.  ")  cresci  Pa  2.  ^)  poteras  r  1.  ^)  poene  r  2.  ^)  ex 

quantoque  corr.  1.  Pu.  1;  quantoque  Pb  1.  2.  3;  tantumque  R,  r.  i)  ifa  Pb.  R,  r,  sed  in  tantnm  corr.  al.  m. 
Pb.2;  quautu  ia  quanto  corr.  1.  Pa  1.  ''■)  e:c  ad  superbiae  stulti  vocabuli  restringi  corr.  1.  Pa  I;  :i  voca- 
bulo  superbiae  restriugis  Pa2;  a  superbie  stulticie  vocabulo  restringis  Ph;  a  superbi  et  stulti  voeabuli 
usurpatioue  R,  r;  post  superbi  ras.  1  litt.  R  1. 

1)  Cf.  cp.  I,  4.     loh.  diac.  v.  Or.  III,  51.     Liiu,  l.  l.  p.  50,  ct  ep.  V,  51  n.  2)  lic  hac   synodo 

cf.  ep.  V,3yp.327  n.3.  :j)  Cf.  iii  f.  hiiius  ep.:   servamus  quod  praecepit  veritas  dicens:    si  pecca- 

verit  etc.  (3Iaith.  18,  15).    UoHoratus  erat  apocrisiarius  ante  Sabiniamm;  Bonifatius  synodicain  Comlanti- 

43* 


340  GREGORII  I.  REGISTRI 

in  tantum  proficia,  quantum  tibi  non  studueris  derogando"  frntribus  arrogMre"*.  Humi- 
litatera  ergo,  frater  carissime'',  totis  visceribus  dilige,  per  quam  cunctorum  fratruui 
concordia''    et    sanctae   universalis   ecclesiae"   unitas   valeat    custodiri.       Certe   Paulus 

i.Cor.i,i2.  apostolus  cum  audiret  quosdam  dicere:  'Ego  sum  Pauli,  ego  Apollo,  ego  vero^  Cephae', 
lianc   dilacerationemi?   corporis  dominici,   per  quam  membra  eius''  aliis'  quodammodo'' 

n.ij.  V.  13.  se  capitibus  sociabant,  vehemeutissime  perhorrescens  exclamavit  dicens':  'Numquid 
Paulus  pro  vobis  crucifixus  est,  aut  in  nomine  Pauli  baptizati  estis"?  Si  ergo  ille"' 
membra  dominici  corporis  certis"  extra  Christum  quasi  capitibus  et  ipsis  quidem" 
apostolisP  subici  partitialiter''  evitavit:  tu  quid  Christo,  universalis  scilicet  ecclesiae 
capiti,  in  extremi''  iudicii  es  dicturus  examine,  qui  cuncta  eius  membra  tibimet^  co- 
naris  universalis  appellatione  supponere?  Quis,  rogo',  in  hoc  tam  perverso  vocabulo 
nisi  ille  ad  imitandum  proponitur,  qui  despectis  angelorum  legionibus  secum  socialiter 
constitutis  ad  culmen  conatus  est  singularitatis  erumpere,  ut  et  nulli  subesse  et  solus" 

isai.  14,  13.  omnibus  praeesse  videretur?  Qui''  etiam  dixit:  'In  caelum  conscendam''',  super  astra 
caeli  exaltabo  solium  meum.  Sedebo  in  monte  testamenti,  in  lateribus  aquilonis. 
Ascendam  super  altitudinem  nubium,  similis  ero  altissimo\ 

Quid  enim  fratres  tui^  omnes  ecclesiao  universalis  episcopi  nisi  astra  caeli  sunt, 
quorum  vita  simul  et  lingua  inter  peccata  crroresque  hominum  quasi  inter  noctis  tene- 
bras  lucent^?  (iuibns  dum  cupis  temetipsum''  vocabulo  elato  praeponere  eorumque 
nomen  tui  comparatione  calcare,  quid  aliud  dicis  nisi:  'In  caclum  conscendam",  super 
astra  caeli  exaltabo  solium  meum'''?  An  non  universi  episcopi  nubes  sunt,  qui  et 
verbis  praedicationis  pluunt  et  bonorum  operum  luce''  coruscant?  Quos  dum  vestra 
fraternitas  despiciens  sub  se  premere  conatur,  quid  aliud  dicit  nisi  hoc,  quod  ab  anti- 
quo  hoste*  dicitur:  'Ascendam  super  altitudinem  nubium'?  (juac  cuncta  ego"  cum 
flens  conspicio''  et»  occulta  Dei  iudicia  pertimesco,  augentur  lacrimae,  gemitus  se  in 
meo  corde  non  capiunt,  quod  ille  nostcr''  sanctissimus  domnus'  lohannes,  tantae  ab- 
stinentiae  atque  humilitatis  vir'',  familiarium*  seductione"^  linguarum  ad  tantam  super- 
biam  erupit",  ut  in°  appetitu  perversi»  nominis  illi  esse"  conetur  similis,  qui,  dum 
superbe  esse''  Deo^  similis  voluit',  etiam  donatae  similitudinis  gratiam  amisit  et  ideo" 
veram  beatitudinem  perdidit^,  quia"  falsam  gloriam  quaesivit".  Certe  Petrus  aposto- 
lorumy  primus^,  membrum  sanctae  et  universalis  ecclesiae  esf;  Paulus,  Andreas, 
lohannes  quid  aliud  quam  singularum  sunt  plebium  capita?    et  tamcn  sub  uno  capite 

»)  derogaiuli.s  r  2.  '')  erogare  iVjS.  c)  c,,;  fratrcs  carissirui  corr.  I.  Pa  1.  '')  cunctoruin 

cortla  fratrum  Pa  2.  ")  ecclesia  PJ  1;  ccclcsiis  Ph  S.  f)  vero  oin.  r  1.  B)  hic  2  folia  ilesi- 

derantiir  in  r  2  iisijue  ad  rerba  „nostri  bunnlitato".  '')  cins  om.  II  1.  i)  alii  Ph  S.  ^)  qno- 

dammo  Pa  1.  ')  dixit  Pa  2,    om.  excl.  '")  illi  J'h  1.  ")  coriioris  dcjraini  inccrtis  Pa  2;   vel 

ceteris  mpruscr.  R  3;  ceteris  Vatic.  AB.  sec.  ed.  M.  ")  ijuidem  om.  P.  v)  apostolos  Pa  2;  apo- 

stolus  Ph  1.  1)  ita  r  1;  particialiter  Pa  1.  Ph;  er  patialiter  corr.  partitialiter  li  1;  ex  particialiter  corr. 

partieipalifer  Cita  Pa  2)  It  3.  Ph  2.  ^)  extremo  P.         «)  tilji  Pa  2.  ')  ex  ergo  corr.  Pb  2;  ergo  Pb  4. 

")  solis  Pb  1.  v)  cx  quod  corr.  Ph  1.  ")  ascendam  Pb  3.  ^)  tu  Pb  4.  y)  luceant  Ph  1. 

^)  te  Pa  2.  "•)  asccndam  Pb  3.  '')  nieum  oh).  Jl  1.  •=)  luce  om.,  scd  add.  corr.  2.  J'a  J;  actis  (i>ro 

lucej  B  1.         <')  al)  lioste  om.  Ph  4.         ^)  ex  ergo  corr.  Ji  1;  ergo  Ph  1;  qui  cuiicta  liaec  Pa  2.         f)  snspicio 
Pa  2.  g)  et  om.  J'a  1.  '')  ita  Pb.  Pa  2;  ex  vester  corr.  2  uoster  Pa  1;  vir  J{  1,  r  1.  ■)  domnus 

oni.  Pa  2.  ^)  ita  I';   suP  fpro  virj  7?  1;    om.  hoc  rerbum.  r  1.  ')  familiarum  J'h  2.  3.  ni)  gg,). 

vectione  et  in  mari/.  subv.   J'h  1.  ")  erumpit  Pb  1.  ")  in  oyn.   Pb  3.  I')  siiperbi  Pa  2.  n)  ex 

se  corr.  1.   Pa  1;    se  J'b.  r)  l/a  B  1,  r  1;  snperosse,  scd  super  del.   J'a  1.  Pb  4;  superesse  Ph  1.  2.  3.  5; 

conetur  esse  Pa  2.  »)  deo  om.,  sed  siiprascr.  Jl  I.  ')  noluit  I'b  .9.  ")  ideo  om.  Ji  1,  r  J;  Pu.  1.  sed 

add.  corr.  J.  Pa  1.  ^)   c.r  perdit  corr.  J.  I'a  J.  w)  qui  Jt  J.  ")  e.x  quesit  corr.  quesivit  7i'  J. 

y)  apostolus  P.  '■)  ])riinnm  J'a  2.  *)  ila  Jt  1,  r  1;  est  om.  P;  ecclcsias  J'b  2.  3. 

nopnlim  apportavit.     Item,  ul  ex  cpistulis  apparct,  m.  Oct.  a.  5'JU;  m.  Apr.  et  lul.  a.  5'J2;  tn.  Aug.  a.  593; 
m.  lun.  el  m.  tiept.  rel  Uct.  a.  3i)4,  miniii  Bomu  Constuntinopolim  missi  sunt. 


ramCTIO  XIII.    lUN.  (V,  44).  341 

oranes  menibra.  Atque  ut  cuncta  brevis"  cingulo  locutionis  astringani,  sancti  ante 
legeni,  sancti  sub  lego,  sancti  sub  gratia,  oinncs  iii  perficientes  corpus  Doniini  in 
membris  sunt  ecclesiae  constituti,  et  nemo  se  umquam  universalem  vocari''  voluit. 
Vestra  ergo  sanctitas  agnoscat'',  quantum  apud  se  tumeat,  quae''  illo  nomine  vocari 
appetit,  quo  vocari  nullus  praesumpsit,  qui  veraciter  sanctus  fuit". 

Numquidnamf  non,  sicut^  vestra  fraternitas  novit'',  per  vcnerandum  Clialcedo- 
nense  eoncilium'  huius  apostoiicae  scdis  antistites,  cui  Deo  disponente  deservio,  uni- 
ver.sales  oblato''  iionore  vocati  sunt?  Sed  tanicn  nuilus  umquam  tali  vocabulo  appellari 
voluit,  nullus  sibi  hoc  temerarium  nomen  arripuit,  ne,  si  sibi  in  pontificatus  gradu 
gloriam  singularitatis  arriperet',  hanc  omnibus  fratribus  denegasse  videretur'. 

Sed    haec    scio    quia   vestrae    sanctitati    ab   illis   oriuntur,    qui   vobis    deceptiosa 
familiaritate  deserviunt:  contra  quos  peto  ut  vestra  fraternitas  sollerter  invigilet,   ne'" 
se    eorum    verbis    fallendum    praebeat^.     Tanto   enim    maiores   hostes  credendi   sunt, 
quanto  magnis  laudibus  adulantur.     Relinque  tales:  et  si  omnino  decepturi  sunt,  saltem 
terrenorum  hominum    et   non    sacerdotum  corda  decipiant.     'Sine  mortuos,    sepeliant"  i.hc  9,  co. 
mortuos    suos'.     Vos    autem   cum  propheta   dicite":    'Avertantur  statim  erubescentesi',  ps.  c9, 4. 
qui    dieunt   mihi:    Euge,    euge'    et   rursus:    'Oleum   autem   peccatoris    non    impinguet  ps.  ir.o,  .s. 
caput  meum'.     Unde  et  bene  quidami  sapiens  ammonet:   'Multi  sint  pacifici  tui,  con- eccI.  e,  c. 
siliarius  autem  sit   tibi  unus  de  mille.    Corrumpunt  enim""  mores  bonos  colloquia  mala'.  i  Cor.15,33. 
Antiquus   enim    hostis   cum  cor  robustum  inrumpere  non  valet,    subiunctas  ei  infirmas 
personas   quaerit    ct   quasi  contra  alta  moenia   scalis  appositis    ascendit.     Sic^  Adam 
per  subiunctam  mulierem  decepit'.     Sic  beato  lob  cum  filios  occidit,  infirmam  mulie- 
rem  reliquit,  ut  qui  eius"  cor  per  se  minime  potcrat,   saltem',  si  posset,  per  mulieris 
verba  penetraret.     Quicumque  ergo  iuxta  vos  infirmi  ac  saeculares  sunt,  in  sua  seniper 
persuasione  atque  adulatione™   frangantur'',  quia  inde  acternas  Dei  inimicitias  parant», 
unde''  ipsi  perverse"  amatores  videntur. 

Certe  olim  clamatur  per  apostolum'':  'Filioli,  novissima  hora  est",  secundum  quod  i.ioii.  2,  is. 
veritas  praedixit.  Pestilentia''  ct  gladius  por  munduni  saevit,  gentes  insurgunf'  gen- Luc.21, 10. 
tibus,  terrae''  concutitur  orbis,  urbes'  eum  habitatoribus  suis  terra  dehiscentes  sor- 
bentur''.  Omnia  quae  praedicta'  sunt,  fiunt''.  Rex  superbiae  prope  est,  et,  quod  dici 
nefas  est,  sacerdotum  ei  praeparatur'  exercitus"":  quia  cervici"  militant  elationis,  qui" 
positi  fuerant,  ut  ducatum  praeberent  humilitatis.  Sed  hac  in  re,  etiamsi  nostraP  lin- 
gua  minimc  contradicat,  illius  virtus  in  ultione''  erigitur,  qui  superbiae  vitio'  per 
semetipsum    specialiter   adversatur.      Ilinc  enini  scriptum  est-    'Deus  superbis  resistit,  lac  4,  c. 

^)  itn  l'b.   R  1,  r  1;   lirevi  Fa.  ^)    appellari  Pa  2.  <^)    coguoscat   r  1.  '')   qui   F. 

")  extitit  Pa  2.  f)  uumquid  Pa  2.  e)  sicut  om.  Pa  2.  '')  v.  uovit  iVat.  quia  Pa  2.  ')  veue- 

raudam  calcedouensem  synodiim     (erad.  coucilii^  R  1;    sauctum  unle  conc.  add.  Pa  2.  ^)  cc  uuiversalis 

oblatio  (ila  Ph  2)  corr.  1.  Pa  1.  ')  arripere  r  1.  Pb  2.  •")  ita  P;  nec  R  1,  r  1.  ")  f.r  sepelire 

Pb  1.  °)  ex  dicente  corr.  1.  Pa  1.  l>)  erubescant  R  1.  n)  quibusdam  r  J:  de  quibusdam  R  1; 

quidem  Pbl;  Pa2,  sed  corr.  Pa  2.  ^)  autem  P.  »)  ijic^  saprascr.  ille  R  H.  ')  subiectam  m. 

decipitur  Pa2.  ")  ei  Ph  4.  v)  ,-(„  Pa  2.  R  1,  rl;  saltem  oin.  Pa  1.  Pb.  w)  atque   adulatioue 

om.  P.  ^)  franguntur  r  1.  V)  pariuut  R  1,  r  1.  z)  ut  de  Pa  2.  ^)  perversi  r  1.         •')  apostolus 

corr.  2  iii  apostolos  Pa  1:  aplos  Pa  2.  Pb.3.  lobauuem  add.  edd.  0.  M.  '^)  pestilcntie  Pa  1.  Ph  2.  '' j  iu 

add.  Pa  2.  Fh  4.  ")  terrae  om.   Fa  2.  f)  urbes  Vaiic.   D  see.  ed.  M,  om.   codd.  cet.,  edd.,  sed  orbis 

in  urbes  eorr.  2.  Pa  1;  urbis  in  orbis  Fh  2.  B)  ita  Pa.  Fh  4.    Vat.  D;  dehiscieute  Fb  1.  2.  3,  sed  corr. 

Fb2;  desciente  corr.  in  dehisceus  R  1  (ita  edd  (i.  M.);  debiscentes  ed.  pr.;  deticiente  r  1.  h)  ita  Pbl.3. 

Pa  2.  Vat.  D;  ex  sorventur  corr.  Fh  2;  sorventur  Fa  1;  solveutur  ri;  solv  (ras.  1  litt.)  suprascr.  itur  R  1; 
solvitur  ed.  M;  soluuntur  ed.  pr. ;    sorbetur  Pb  4,  ed.  0.  ')  praedicata  Fa  2.  ^)  fuit  Ph  4.  ')  et 

praeparatus  Ph.  "')  exercitus  corr.  ex  excitus  Fb  1;  oin.  hoc  verhum  Fh  4.  ")  oervi  r  1.  °)  cjuia 

r  1.  V)  vra  R  1.  q)  ita  P;  in  elatione  R  1,   r  1;  contra  elationem  iu  ultione  edd.;  sine  elatioue  coni. 

Mommsen.  r)  yicie   Pb  1. 

1)  Cf.  V,  37  p.  322  n.  3.  2)  Cf.  familiari.s  vester  ille  iuvenculus  in  ep.  III,  52,  %}.  20!)  l.  9. 


342  GBEGORII  I.  REGISTRI 

riov.  16, 5.  humilibus  autcm''  dat  gratiam'.     Ilinc  rursus  dicitur:    'Inmundus  est  apud  Deum,   qui 

E«i.  10,  9.  exaltat  cor''''.     Ilinc  contra  superbientem  hominem  scriptum  est:  'Quid  superbit"  torra 

Luc.14,  ii.et  cinis'?      Ilinc  per  semetipsam''   vcritas  dicit:    'Omnis    qui  se  exaltat  humiliabitur''"'. 

(Juae  ut   nos    ad   viam    vitae   pcr   humilitatem   reduceret,   in  semetipsa'  dignatas  est, 

Maith.  11,29.  quod  nos  ammoncat'',  dcmonstrare  dicens:  'Discite  a  me,  quia  mitis  suni  et  huniilis  s 
cordc'.  Ad  hoc  namque  unigenitus  Dei  filius  formam  infirmitatis  nostrae  suscepit:  ad 
hoc  invisibilis  non  solum  visibilis,  sed  etiam  despectus'  apparuit :  ad  hoc  contumelia- 
rum  kidibria,  inhisionum  probra,  passionum  tormenta  toleravit,  ut  superbum  non  esse 
hominem  doceret  humilis  Deus.  Quanta''  ergo  humilitatis  virtus  est,  propter  quam 
solam  veraciter  edocendam'  is  qui  sine  aestimatione  magnus  est  usque  ad  passionem  lu 
factus  est  parvus?  Quia  enim  originem  perditionis"  nostrae"  se  praebuit  superbia 
diaboli,  instrumentum  redemptionis"  nostrae  inventa  est  humilitas  Dei.  Hostis  quippe 
noster  inter  omnia  conditus  videri  supra  omnia"  voluit  elatus.  Redcmptor  autem 
noster  magnus  manens  supra   omnia   fieri  inter  omnia  dignatus  est  parvus. 

Quid  ergo  nos  episcopi  dicimus,  qui  honoris  locum  ex  redemptoris  nostri  humi-  15 
litate  suscepimus  et  tanien  superbiam  liostis  ipsiusi  imitamur?  Ecce  novimus  crea- 
torem  nostrum  de  suae""  celsitudinis  culmine,  ut^  humano  generi  daret  gloriam',  de- 
scendisse;  et  nos  de  infimis"  creati,  de  fratrum  minoratione  gloriamur'''.  Humiliavit 
se  usque  ad  nostrum"  pulverem  Deus;  et  in  caelo  os  suum  ponit  ct  super  terram 
lingua  pertransiit  pulvis  humanus  ef  non  erubescit:  non  metuit  extolli  homo  putredo  20 
et  filius    hominis    vermis.     Redueamus   ad   animumy,    frater   carissime'',    hoc  quod  per 

Ecci.  32,  H.s^ipiGntissimum"  Salomonem  dicitur:  'Ante  tonitruum  praeibit''  coruscatio,  et  ante  rui- 
nam  exaltabitur  cor';    ubi  e  diverso  subiungitur:    'Ante   gloriam  humiliatur'''.      Humi- 
liemur  igitur  in  meute,    si  conamur  ad  sohdam  venire  celsitudinem.     Nequaquam  per 
elationis  fumum  oculi  cordis  obscurentur;  qui"*,  quanto  magis  excreverit",  tanto  celerius      25 
evanescit.      Peusemus   quid   uos   praecepta    ammoneanf    redemptoris    nostri    dicentis: 

Matth.  5, 3. 'Beati  pauperes    spiritu,    quia  ipsorum   est  regnum   caelorum'.     Hinc  etiam  per  pro- 

isai.  66, 2.  phetams  dicit'':    'Super  quem  requiescit  spiritus  meus  nisi  super  humiiem  et  quietum 

et   trementem    sermones    meos'?     Certe    cum  Dominus    ad    humilitatis  viam  adhuc  in- 

Mattii. 20,27.  firniantia  discipulorum  corda  reduceret',  dixit:    'Si  quis  vult  primus  esse,  erit  omnium      30 
minimus'.      Qua   in   re  aperte  cognoscitur,    quoniam  ille  vcraciter  sublimis  est,    qui  in 
suis  cogitationibus  humihatur.     Formidemus  ergo  in  illorum  numero    ascribi,    qui    pri- 
mas   in   synagogis''   cathedras  quaerunt    et  saiutationes  in  foro  et  vocari  ab  liominibus 

Matth.23,7s.  Rabbi.      Quocontra'    discipulis'"   Dominus    dicit".      'Vos    autem    nolite    vocari    Rabbi; 

unus    est   enim''    magister    vesterP;    vos   autem   omnes  fratres  estis.     Et  patrem  nolite      35 
vocare  vobis  super  terram ;  unus  est  enimi  pater  vester". 

1)  autein  om.  Pi  4.  ^>)  exaltator  /'//  ;.  c)  ;„  superljis  corr.  H  1.  ^)  se  ipsaiii  Fa  -J. 

*■)  humiliat  exaltabitur  r  1.         f)  per  ipsam  Pa2;  in  semetipsum  Pb4.         e)  dignatus  Pb  4.         '')  amnionet 
B  1,  r  1.  Pa  2.  ■)  dispectusque  (oin.  uon  solum  —  sed  etiam)  Pa  2.  ^)  est  add.  Pa  2.  1)  docen- 

dam  M  1.  m)  perditioni  Pa  1.  Ph  2.  ")  rerha  nostrae  usnuc  redemptiunis  om.  Ph  4.  °)  e.c       40 

rediptionis  corr.  1.  Pa  1;    redemptoris  /'i  ,3.  I')  s.  omn.  om.  Pb  3.  'i)  li.   i.  siip.    Ji  1;    tnre  nostri 

humilitate  inc.  r  2.  ^)  in  suao  Pb  1.  2.  3.  Pa  2;  in  sua  Pb  4.  »)  ex  et  corr.  Pb  1.  ')  gloriam 

dare  Pa  2.  •')  et  nos  om.  P;  nosque  de  infinnis  Pa  2.  In  marr/ine  Pa  l  prima  manu  scripta  rerba 

de  celis  nos,    qiw  toco  adicienda  sint,   non  satis  lii/uet,  fortasae  post  desccndisse.  '')  gloriantur  Pb  4. 

w)  nostram  Pb.  ^)  nt  Pb  4.  y)  ex  auimam  corr.  1.  Pa  I.  r  2:  animam   K  1.  Ph.  ^)  stissime  P  1.       45 

=•)  sap.  om.  Pa2.  ^)  ex  praeliibit  (ita  Pb2)  corr.  Ph4;    praebibet  Ph  1;   perhibit  Pa2.  c)  humi- 

liabitur  Pb  1.  4,  r  1;  ex  humilietur  corr.  humlliafnr  Ph  2;  humiliatur  cet.  codd.  •')  quia  Pa2.         ")  excre- 

vit  Pb  4.  f)  ex  aunuoneat  corr.  1.  Pa  1.  K)  proplieta  t/ia.  per  A'  1.  '■)  dicitur  Pb  3.  ')  certe 

dus    voleus    ad    liumilitatem    adhuc    infirma    discipulorum    corda    reduci    Pa  2.  ^)   synagogas    Pb  1.  4. 

1)  e  quos  contra  corr.  1.  Pa  1;  quos  coutra  Pb  1;  qui  contra  Pa  2.  m)  ad  disc.  (om.  diTs)  Pa2.  ")  ex        50 

dicitur  corr.  1.  Pa  1.  «)  autem  r  1.  2;  est  om.  r  1.  2,  sed  post  add.  r  2.  P)  verba  vos  autem  usque 

vester  om.  M  1.  M)  autem  M  1. 

1)  Ital.  cet.  verbis  noster  hic  ittitur. 


INDICTIO  XIII.   lUN.  (V,  4-1).  343 

Quid  ergo,    frater  carissime",   in   illo  terribili  examine  venientis  iudicii''  dicturus 
es,  qui  non  solum  pater,  sed  etiani  gcneralis  pater  in  mundo  vocari  appetis?    Caveatur 
igitur  malorum  prava  suggestio,  fugiatur  omnis  instigatio  scandali''.     'Oportet'  quideniMatth.  is,  7. 
'ut  veniant  scandala,  verumtamen'*  vae  illi  pcr  quem  veniunt'"^.     Ecce  cx  hoc  nefando 
elationis   vocabulo''    ecclesia    scinditur,    fratrum    omnium    corda   ad   scandalum^  provo- 
cantur''.     Numquidnam'  mente  excidit'',  quod'  vcritas  dicit:  'Qui  scandalizaverit  unum Matth.  is, 6. 
de  pusillis  istis,  qui  in  mc  credunt,  expedit"  ei  ut  suspendatur  mola  asinaria  in"  collo 
cius    et   dcmergatur    in    profundum    maris'?     Scriptum  vero°  est:    'Caritas  non  quaerit  i-Coi- 13, 5. 
quae   sua  sunt';   et^  eccc  vestra  fraternitas  sibi  arrogat  et  aliena.     Rursum  scriptum 
cst:    'lionore  invicem   praevenientes';    ct  tu  eumi  conaris  omnibus  tollero,  quom  tibi  K"in- 12,  lo- 
inlicite  desideras''  singularitcr  usurpare.     Ubi  est^  frater  carissime,  quod  scriptuni  est: 
'Pacem'  habcte  cum  omnibus"  et  sanctimoniam,   sine  qua  nemo  videbit  Deum''.'     UbiH"'"- 1-.  h. 
cst^  quod  scriptum  est':  'Beati  pacifici,  quoniam  ipsi'"  filii^  Dci  vocabuntur' ?  jiatih.  5. 9. 

Considerare  vosy  convenit,  ne  qua  radix  amaritudinis  rursum''  germinans  im- 
pediat  et  per  ilhim''  coinquinentur''  multi.  Quod  tamen  si  considerare  neglegimus, 
contra  tantae  elationis  tumoreni  iudicia  superna"  vigilabunt.  Et  nos  quidem,  in  quibus 
talis  tantaque  per  ausum  neftirium  culpa  committitur,  servamus  quod  praecepit  veritas 
dicens:  'Si  peccaverit  in  te  frater  tuus,  vadc  et  corripe  eum  inter''  tc  et  ipsum  solum ".  Matth,  is,  15 ; 
Si  te  audierit,  hicratus  eris  fratrem  tuum.  Si  autem  non  te  audierit,  adhibe  tecum 
adhuc  unum  vel  duos,  ut  in  ore  duorum  vcl  trium  testium  stet  onine  verbuni.  Quod 
si  nou  audierit  cos,  dic  ecclesiae.  Si  autem  ecclesiam^  non  audierit,  sit  tibi  sicut 
ethnicuss  ct  publicanus'.  Ego  itaque''  per  responsales  meos  semel  et  bis'  verbis 
humilibus  hoc  quod  in  tota  ecclesia  peccatur  corripere  studui'',  per  me  scribo.  Quic- 
quid  humiliter  facere  debui',  non  omisi.  Sed"'  si"  in  mca  correptione  despicior,  restat, 
ut"  ecclesiami'  debeam  adhibcre. 

Ilacc  itaque  dicens  omnipotens  Deus  fraternitati  vestrae  indicet,  quanto  circa 
vos  amore  constringor  quantumque''  in  hac  causa  non  contra  vos,  sed  pro  vobis  kigeo. 
In  qua  tamen  praeeeptis  evangelicis,  institutionibus  canonum,  utilitatibus  fratruni  per- 
sonam  praeponere  non  possum,  nec  eius  quem  niultum  amo. 

Scripta  auteni  sanctitatis  vestrae  dulcissima  atque  suavissima'  de  causa  presbyte- 
rorum  lohannis  et  Athanasii' ^  suscepi,  de  qua  vobis  in  subsequentiljus  Domino  ad- 
iuvante  respondeo,  quia  sub  tantis  tribuhationibus  circumfusus'  barharoruni  gladiis 
premor,  ut,  non  dico"  multa  tractare,  sed  mihi"  respirare  vix  liceat™. 

Data  die  kalendarum  luuiarum''  indictione  XIII. 


a)  ex  fratres  carissimi  corr.  2.  Pa  1.  '')  (1(4  (pro  ven.  iud.)  Pa  2.  «)  diaboli    Vatic.  D  sec. 

cd.  31.  d)  vae   autem   {om.  verumtaraen)   Po  2.  >^)  e.v  venit  corr.  1.    Pa  1;    vcniunt  Pa2;  venit 

cel.  codd.  f)  nomine  Pa2.  8)  scaudala  Pa  2.  1')  provocatur  r  J.  ')  nuniquiilnon   Pb  4. 

k)  menti  excetlit  Pb.  R  1;  excedit  m  excidit  corr.  2.   Pa  1.  Ji  J,  r  2.  M  quid  Pa  I.  Pb  J.  :i.  m)  ex- 

petit  Pa  J.  n)  in  om.   r  2.  ")  vero  om.  Pa  2;  numque  P  J.  I')   et  ora.  Pb  J,  r  J.  2.  V  tu 

cum  r  2;  tiuim  Pb  3;  tu  eum  nimc  B  J.  ')  consideras  Pa  2.  «)  est  add.  corr.  J.  Pa  I.  ')  rerba 

pacem  usque  scriptura  est  om.  li  J.  ")  e.i:  hoininibus  corr.  J.  Pa  1;  hominibus  Pb  J.  ')  est  oni.  P. 

w)  ipsi  om.  P.  ^)  iilii  po«(.  add.  B  S.  y)  in  nos  corr.  B  3.  ^)  sursura  r  J.  2,  cdd.  ")  illum  r  J. 

'')  quod  inquiuentur  Pa  J;  quidem  inquinontur  Pb;  inquinentur  Pa  2.  <:)  dei  Pa  2.  '')  intra  Pb  3. 

e)  et  add.  R  J.  f)  ecclesiae  Pb  3.  8)  et  hiiiicus  Pb  J:  et  ininiicus  Pa  J.  h)  ita   Pa  2.  ')  ex 

tuis,  suprascr.  exortatus  iJ  .3.  ^)  studuit  Pa  2.  ')   potni  iil  .3.  "')  sed  om.  li,  r.  ")  si  om.  P. 

o)  ut   add.  corr.  J.    Pa  J.  i')  ccclesiac  r  I.  2.  <0  quantumcumquc  r  /.  ')  ilulcissinie    atque 

suavissime  P.  „Vatic.   B".  ")  aiiastasii   Pa.  •)   circuintusis   R  I,   r.    „Corb.   ct  alii,  praes.   Norm." 

>')   m   dicam   corr.  R  3;    dicam  Pa2.  ")  mihi  om.  Pb.    Pa2.  '')  valeat  Pb  J.  4;    licet  Pa  3. 

X)  ianurii  'urr.  J  ianuriarum  Pa  J;  iaii  Pa  2.  Pb  2;  iaiTr  Pb  I.  3;  om.  kl.   iun.  Pb  4.  .5.  —   0««.  data  etr.  R,  r. 

I)  ('/■  ''e  causa  JuJumnis  et  Athanasii  cansa  cp.  III,  :>2  11.  3. 


344  GREGORII  I.  EEGISTRI 

V,  45. 

Gregorius  I.  papa  Snhiniano  diacono  Constantinopolifano  mandat,  ut  superiorem 
episiulam,  jiropter  voluntatem  imperatoris  scrlptam,  lohanni,  episcopo  Constantinopolitano, 
reddat,  qtiem  refert  suh  occasione  preshyteri  lohannis  gesta  transmisisse,  quihus  se  oecumeni- 
cum  patriarcham  nominaret;  severiores  litteras  suhsecuturas  esse;  sihi  rectam  viam  tcnere 
proposdum  esse  neque  scelesto  vocahulo  consentire.  595,  lun.  1. 

Codd.  B  a  r:  Imlictio  XII.  XIII.  cap.  83  (hid.  XIII.  cap.  39). 

Edd.  M:  Lib.  V.  ep.  19;  G:  Lib.  IV.  ep.  39.  —  laffe  Reg.  1358  (971). 

GREGORIUS  SABINIANO  DIACONO  CONSTANTINOPOLITANO. 
De  causa  fratris  nostri  viri  reverentissimi  lohannis  episcopi  Constantinopolitani 
duas  epistolas  facere  nolui,  sed  una  breviter  facta  est,  quae  utrumque*  habere  vide- 
retur''  admixtum,  id  est  et  rectitudinem  et  blandimcntum '.  Tua  itaque  dilectio  eam 
epistolam,  quam  nunc  direxi,  propter  voluntatem  imperatoris  dare  studeat.  Nam  de 
subsequenti  talis  alia  transmittitur'^,  de  qua  eius  superbia  non  Uxetetur^.  Ad  hoc  enim 
iisque  pervenit,  ut  sub  occasione  presbyteri  lohannis  gesta  hic*^  transmitteret*,  in  qua 
se"  paene  per  omnem  versum'^  ycomenicons  patriarcham  nominaret.  Sed  spero  in 
omnipotentem  Deum,  quia  hypocrisin  illius  superna  maiestas  solvit''.  Miror  autem,  quod' 
dilectionem  tuam  fallcre  potuit,  ut  permitteres  domno  imperatori  pcrsuaderi,  quatenus 
ad  me  sua''  scripta  de  liac  causa  transmitteret,  in  quibus  ammoneret,  ut  cum  eo  pacem 
habere  debuissem*.  Qui  si  iustitiam  tenere  vult,  illum  debuit  ammonere,  ut  se  a 
superbo  vocabulo  compesceret,  et  protinus  inter  nos  pax  fuerat'.  Tamen  qua  calli- 
ditate  a  praedicto  fratre  nostro  lohanne  factum  sit,  suspicor,  minime  pensasti™.  Idcirco 
enim  hoc  ille  fecit,  ut  audiretur"  domnus  imperator  et  ille  in  sua  vanitate  confirmatus 
esse  videretar  aut"  non  a  me  audiretur  et  eius  animus  contra  me  irritaretur".  Sed 
nos  rectam  viam  tencnius  nihil  in  hac  causa  aliud  nisi  omnipotentem  Dominum  me- 
tuentes.  Unde  tua  dilectio  in  nullo  trepidet,  omnia  quae  in  hoc  saeculo  videt  alta 
esse  contra  veritatem,  pro  veritatc  despiciat,  in  omnipotentis  Dei  gratia  atque  beati 
loh.  1, 4.  Petri  adiutorio  confidat,  vocem  veritatis  recolat  dicentis:  'Maior  cst  qui  in  vobis'' 
est,  quam  qui  in  mundo';  et  in  hac  causa  quicquid  agendum  est,  cum  summa  auctori- 
tate  agat.  Postquam  enim  defendi  ab  inimicoruni  ghidiis  nullo  modo  possumus,  post- 
quam  pro  amore''  reipublicae  argentum,  aurum,  mancipia,  vestes  perdidimus,  nimis 
ignominiosum  est,  ut  per  eos  etiam  fidem  perdamus.  In  isto  enim  sceleste''  vocabulo 
consentire  nihil  est  aliud  quam  fidem  perdere.  Unde,  sicut  tibi  iam  transactis  cpisto- 
iis-'  scripsi,  numquam  cum  co  procedere  ^  praosumas. 


V,45    in  tilu/o:    !S;\viiiiio  r  1;   Saviiiiiuio  li  J,  r  2  el,  .lec.  ed.  M.  Norm.  el  plerique:  auiain)  R  3.  B*  1; 
constantiiiopol.    ahbrev.  r  2;    coustaiitiiiopuliiii  r  1;    om.    Constantiiiopolitano  edd.  '>■)  ufrumque    <>»)i.  r  1; 

uti-aque  R  1.  '')  videtiir  li  1.  ')  transraittetur  r  1.  *)  huic  r  1.  ")  suprascr.  me  li  3. 

f)  siqirascr.  vel  terrain  r  2.  e)  ita  r  1.  2,  ed.  pr.;  bicoineiiiuni  fi  1 ;  ycoiiieniiiin  R  3.  ^)  solvet  r  1. 

■)  quo  (Ite  r  1)  corr.  ex  quod  r  2;   qiiod  R  1,    ed.  pr.  ^)  sua  om.   r  1.  1)  stqirascr.  vel  fierct  r  2; 

fieret  r  1.  ™)  ac  pensaiiti  corr.  R  3.  ")  siiprascr.  a  me  R  3.  ")  ut  r  1;  om.  aut  nou  —  irri- 

taretur   li  1.  3   (sed   in   margine  verba    omissa    add.   R  3).  l')  caelis   cd.    (!.  'i)  utilitato   ed.    G. 

■')  ila  r  1;  scelesti  B  1;  scelesto  r  2,  edd. 

V,  4,5  utia  ciim  pracccdentihm  irammiasa.  —  Dc  Sabiniano  apocri.^iiario  cf.  cp.  III,  51  n.  3.  I)  Dc 

epislula  V,  44  tujiiur.  2)  Haec  cpistula  desidcratur.  3)  lohannes,  (pd  iniiio  diibitubat,  ep.  IJI,  52, 

m.  Itd.  593,  admonitus  gesta  denique  transmisisse  videtur,   ut  Bomae  de  prcsbyterorum  caitsa  iudicaretur. 
De  hac  causa  cf.  Laii,  l.  l.  p.  7S  ss.:  G-risar,  l.  l.  p.  482  s.  4)  Screni.ssiinae  iu.ssioncs  iUac  ctiam  com- 

■nwmorcmtur  in  ep.  V,  37  ct  39.  5)  Hae  litterae  deperditae  siint.  6)  De  hoc  vcrbo  cf.  cp.  VII,  31. 


INDICTIO  XIII.    lUN.  (V,  45.  4fi).  345 


V,  46. 

Grcfjorins  I.  pnjKi  Thcodoro,  mcdico  iinjicrutoris,  dc  pecMHia  nd  rcdiineudos  cd/itiuos 
missa  (jratias  agit.     Ad  sacras  litteras  lccjciidas  hortatur.     De  stiis  af/lictionibus  scribit. 
Narsetem,  Theodori  susecptum,  commeudat.     „Uiiam  anatcm  ciim  duobus  parvulis  aetacis" 
b     mittit.  595,  lun. 

Cudd.  R  et  r:  Iiididio   XII.  XIII.  caj).  .V4  (Ind.  XIII.  aip.  40). 
Edd.  M:  Lib.  IV.  ep.  :il;  G:  Lih.  IV.  cj>.  40.   —  laffc  Rc//.  1.301  ('.m). 

GREGORIUS  THEODORO  MEDICO  IMPERATORIS. 

Ago  omnipotenti  Deo  gratias,  qiiia  corum  qui  se  vicissim  veraciter  diligunt  loca 

10  animum  non  dividunt.  Eccc  enim,  dulcissimc  ct  gloriosissimc  fili,  longo  a  nobis  dista- 
mus  corporc  ct  tamcn  praescntes  nobis  existimus  caritate.  Hoc  vcstra  opora',  huc 
scripta  tcstantur;  hoc  dc  pracsenti  cxpcrtus  sum,  hoc  de  absenti  vcstra  gloria  rccog- 
nosco;  hoc  vos  ct  hominibus  amabiles  et  omnipotcnti  Dco  dignos  in  pcrpetuum  faciat. 
Quia   enim   virtutum    mater   cst    caritas,   idcirco    bonos    operum  fructus  profcrtis,    quia 

ii  ipsani  corundem''  fructuum  in  mentc  radicem  tenetis.  Ea  autem  quae  in  redcmptioncm 
captivorum  Dco  vobis  aspirantc  transmisistis  laetus,  fatcor,  et  tristis  acccpi:  lactus 
videiicet  vobis'^,  quos''  de  pracparanda  mansione  caclestis  patriae  cogitarc  cognovi; 
tristis  vero"  vehementcr  mihi,  qui  super  curam  rcrum  sancti  Petri  apostoli  adluic  ctiam 
de  rcbus   dulcissimi   filii    mci   domni  Thcodori    rationcs   positurus   sum'",    sollicites   an'' 

20      neglcgenter  cas  expendcriin',    requirendus  vado.     Omnipotens  autem  Dcus ,    qui  mcnti 
vcstrae    suae   misericordiac    visccra  infudit,    qui  vobis  sollicite  cogitare  concessit,    hoc 
quod  de  salvatore  nostro  per  egregium  pracdicatorem  dicitur:  "Quia  pro  nobis''  cgcnus  -••  <- 
factus  cst,  cum  dives  esset',  in  eiusdem  salvatoris  adventu,  vos  virtutibus  divites  ostcn- 
dat,  ab   omni   culpa   liberos   adsistorc   faciat    et  pro  tcrrcnis  caclcstia,    pro  transitoriis 

2^      gaudia  vobis  mansura  concedat. 

Hoc  autem  quod  pro  vobis  agerc  apud  sacratissimum  corpus  sancti  Pctri  apostoli 
scribitis,  ccrtum  tenetc,  quia  etsi  lingua  vestra  taceat,  fieri  vestra  caritas  iubet.  Scd 
utinain  digni  simus,  qui'  pro  vobis  orarc  debeamusM  Quia  vero"  ego  dignus  non  sum, 
non  ambigo.     Scd  multi  hic  digni  sunt,  qui  ex  oblatione  vestra  ab  hostibus  redimuntur. 

31)      et  fidclitcr   nostro  crcatori  dcscrviunt,    de  quibus  hoc  egistis  quod  scriptum  cst:    'Ab-  Ecc 
scondo  elemosinam  in  sinu  paupcris,  ct  haec  pro  te  exorabit'". 

Sod  quia  ille  plus  diligit,  qui  plus  praesumit:  erga  dulcissimam  nicntom  glorio- 
sissimi  filii  mci  domni  Theodori  habeo  aliquam  querellam,  quia  donum  ingenii,  donum 
rcruiii,    donum   misericordiae  atque    caritatis   a   sancta  trinitate   percepit,    sed    tamen 

3,s  indcsinenter  saecularibus  causis  astringitur,  adsiduis"  processionibus  occupatur  et 
cotidic  legere  neglegit  verba  redemptoris  sui.  Quid  autem  est  scriptura  sacra. 
nisi  quaedam  epistola  omnipotcntis  Dci  ad  creaturam  suam?  Et  certe  sicubi  esset 
vestra  gloria   alibi   constituta    ct   scripta    tcrreni    imperatoris    acciperet.    non    cessaret. 

V,  46:    imi).  r  1.  2:  imperiali  U  1;  om.  Iwc  verbiim  H*  1.  ^)  corpora  »•  1.  '■)  ita  r  1.  2.  li  1,  sed 

4u        eras.  It  1  et  suprascr.   eiusdemque.  <=)  ex  vol)is  R  1.  <•)  rjuos  eras.  el  suiirascr.  cum  R  1.  <^)   veru 

om..  r  1.  f)  si  suprascr.  R  1.  8)  cx  solliciter  corr.  R  1.  •))  ex  ante  corr.  autem  r  2.  ')  ex 

expenderirit  (ita  r  1)  corr.  r  2.  ^)  vobis  r  1.  2.  ')  e.c  quod  —  debemus  corr.  R  1.  ™)  quia  in 

ras.,  vero  u)»i.,  sed  in  mari/.  adcl.  r  1.  ")  oral)it  r  1.  ")  ac  suis  R  1. 

V,  46     Uiia  certe  cnin  qiiibitsdain  aliis  epistiilis  transmissa:  cf.  V,  36  11.    —   I>c  ordiiic  chronulugico 
45      cf.  III,  63  fiot.  —  De  Theudoro  cf.  n.  i>  ad.  ep.  III,  63. 

Reg.  Greg.  I.  44 


346  GREGORII  I.   REGISTKI 

non''  quicsceret,  soninum  oculis  non  daret'',  nisi  prius.  quid  sibi  imperator''  tcrrenus 
scripsisseti,  agnovissct''.  Imperator  cacli.  dominus  liominuni  et  angelorum  pro  vita 
tua  tibi  suas  cpistolas  transmisit,  ct  tanicn,  gloriose  fili,  casdem  epistolas  ardentcr 
legerc  ncglcgis.  Studc,  quacso,  et  cotidie  creatoris  tui  vcrba  meditare;  disce  cor 
Dei  in  verbis  Dci,  ut  ardcntius  ad  actcrna  suspires,  ut  mens  vestra  ad  caelestia  gaudia 
maioribus  desideriis  accendatur.  Tanto  cnim  tunc  maior  ei  erit  rcquies,  quauto  modo 
ab  amore  conditoris  sui  requics  nulla  fuerit.  Sed  ad  haec  agenda  infundat  vobis 
omnipotens  Deus^  consolatorem  spiritum:  ipse  nicntem  vestram  sua  praesentia  im- 
pleat  ot  implcndo  levet. 

De  me  autem  cognoscite,  quia  multas  hic  et  innumeras  amaritudines  patior.  Sed 
ago  oninipotenti  Deo  gratias,  quia  minus  aftiigor  valde.  quam  mercor. 

Carissimum  autem  filium  nieum  susceptum  '  vestrum  doninum  Narsctem-  gloriae 
vestrae  commcndo.  Qucm  quidcm,  scio,  commcndatum  in  omnibus  habetis:  sed  facere 
vos  rogo  quod  facitis,  ut,  duni  pcto  quod  fieri  vidco.  mercodi  vcstrae'  me  petcndo" 
subiungam.  Practerea  cxccllentiac  vestrac  bencdictionem  ea  qua  transmissa  est  cari- 
tate  susccpi.  Unam  vero  anatcm  cum  duobus  parvulis  actacis"'  pro  vestri  amoris 
gratia  transmittcre  pracsumpsi,  ut,  quoticns  ad  respiciendum  eam  vester  ocuhis  duci- 
tur^,  mcmoria  etiam'^  inter  occupationes  tunmltusque  causarum  in  animo  vestro  re- 
vocctur. 

V,  47. 

Grcgorim  I.  papa  Luminoso,  inoiiastorii  S.  Thomac  Arimineusis  ahhati,  sujmficat 
se  Castorio  cpiscopo  eiusquc  successorihus  monasterii  laedendi  potestatem  ademissc. 

CoM.  R  d  r:  In/lictio  XII.  XIIL  cap.  86  (Ind.  XIII  cap.  41).  i>'>5,   luil.  (6). 

Edd.  M:  Lib.  IL  cp.  42;  G:  Lib.  IV.  cp.  4L  —  laffe  Eeg.  136,3  (m>6). 

GREGOEIIJS  LUMINOSO  ABBATI  MONASTERII  SANCTI  THOMAE 
DE  ARIMINO. 

i  etitionem  tuam  congregationisque"  tuac  libcnter  suscepinius  sccundum  statuta 
patrum    iurisquc    formam    tuis    precibus   adcommodantes    effectum.      Castorio    fratri    et 

r)  oerha  iiou  qiuesc.  itsque  daret  um.  It  1.  l)  scripsisse  r  2.  '')  verba  imperator  usque  agiio- 

visset  oni.  M  1  el  suj/rascr.  inip.  iuberet  agei"et.  ^)  deus  om.  R  1.  ')  vestra  r  1.  ")  me  petendo 

edd.  G.  JI;  metendo  r  2.  2;  petendo  (um.  me)  li  1;  ine  redde  subiugatum  Vatic.  A  sec.  ed.  M.  v)  ii^  J{  j_ 

r  1.  2;  anaticis  cd.  JI  scjuchs  Vat.  A.  B.  C.  D;  sed  D  add.  aquatieis;  atticis  Korm.  Corb.  ct  ed.  (1.  "')  cj: 

dicitur  corr.  r  1.  ^)  raei,  quod  verbum  ante  memoria  fortasee  deesse  notat  Mommsen,  liic  add.  edd.  <1.  31. 

V,  47  in  titulo  moiiasterio  ;■  1,  II  1  —  Theodori  E  1,  Andreae  in  1  Teller.  (ed.  MJ  —  Arim  abbr.  r  1; 
Arimiuu  corr.  in  Arimino   Rl;  Ariminensis  B4;  om.  monasterii  —  Arimino  ed.  ])t.  *)  que  om.  r  1. 

1)  Susceptus:  is  cui  patrocinium  iiliquis  praebet;  cliens  Dirksen.  Altescrra  et  Maurini  notant 
medicos  acgrotos  stws  vocare  susceptos,  id  esi  clientes  et  add.  locum  Augustini  in  ps.  43:  aegrotat  nescio 
quis,   adhibetur  medicus;  susceptuni  suuni  medicus  dicit  aegi'otuni.  2)  De  Narsc  cf.  ep.  I,  6  tiot. 

3)  Tria  mancipia  dono  dat,  illam  Anaitem  (ab  Anaea,  urbe  Cariae)  et  duos  parvulos  Atticos  intcrpretatur 
Gussanv. :  sed  equidem  cum  Maurinis  illius  opinionem  improbo;  neque  praefero  opinionem,  quam  Altcserra 
profert:  utiam  anacem  (i.  e.  cas  ansatum  vel  urceum)  et  duas  Atlicas  (quae  sunt  vasa  fictilia)  a  Gregorio 
missa  esse;  neque  tabdlas  trc-s,  scil.  antitem  et  actacas  (ab  dxx/j)  jiictas,  fuisse  credo;  Eicald  putavit  pictaciis 
legendum  esse;  praefero,  qicod  Maurini  et  scriptores  cudd.  Vut.  (de  quibus  cf.  conspectum  codd.)  coniciunt 
anateni  cum  duoljus  parvulis  anaticis,  i.  e.  anaticulis,  legendum  esse.  Helin,  Cidturpflanzen  und  Haus- 
thiere,  p.  323  s.,  nvtat  anatem  in  antiqua  lingua  Slavonica  atica  rocari  et  anseres  qu,o>idam  non  raro  dono 
datos  esse. 

V,  47  Cf.  ep.  V,  4U;  dc  teiujioris  nutis  Imrum  epistularum  cf.  Ewaldum,  N.  A.  III,  613.  —  Lumirujsits 
iiOH  nisi  hac  et  cp.  V,  4'J  cummcmoratur.  —  Ecdesiae  S.  Tlwmac  a.  1157  (ct  usque   ad  a.  1800)  parochialis 


INDICTIO  XIII.    lUN.  (V,  4G.  47.  48).  347 

coepifscopo  nostro  nostra  praeeoptione '  transmissa  ei  successoribusque  eius  a  te'' 
nionasterioque  tuo  cunctain  laesionis  abstulimus  funditus  potestatem ,  ut  nec  ultra  in 
vestro  versetur  gravamine  ncc  monasterii  res  describaf  nec  publica  illic  dcbeat  esse 
processio,  illa  vidolicet  ei''  iurisdictione  relicta,  ut  in  defuncti  abbatis  locum  alium, 
quem  dignum  communis  consensus  congregationis  elegerit,  debeat  ordinare'^^.  His 
autem  ita  porfectis  in  Dei  opere  estote  soUiciti  et  adsiduae  orationi  operam  date,  ne 
non  videatur  magis  vobis  quaesita  mentis  in  oratione  securitas.  sed  malo.  quod  absit, 
degentibus  episcopnlis  evitata  districtio. 


V,  48. 

Gi-egorins  I.  papa  Lronfio  r.pisropo  (Urhinnti)  prnescribif,  ut,  mins  visitnfioncm 
snscepcrit,  ecclesinc  Arimincnsis  pntrimonium  per  eiusdcm  cccjcsiac  homincs,  non  jicr 
nlicnos  giihcrnari  sinnt;  dc  rjMaftmr  porfionihus  c.r  rcditihns  ccclcsiac  fncicndis  ct  fdiis 
quihusdnm  addit.  ^>f>^>,  Inn. 

CoM.  H  et  r:  Iiidictio  XII.  XIIL  aip.  SG  (Ind.  XIIL  eap.  42). 

Edd.  M:  Lib.  V.  ep.  44;  G:  Lil).  IV.  ep.  42.  —  laffe  Reg.  1.304  (itit.^). 

GREGOmUS  LEONTIO  EPISCOPO  VISITATORI  ARIMINENSIS  ECCLESIAE. 

Olero  Ariminensis  ecclesiae,  cuius  visitator  es,  querente  comperimus ,  quod" 
remotis  omnibus''  fraternitas  tua  hominibus  suis  patrimonii  eius  gubernationem  cete- 
rasque  utilitates'^  commiserit  peragendas'.  Quod  si  ita  est,  querellam  eiusdem  cleri 
ineptam  esse  non  credimus.  Ea  de  re  his  te  hortamur  affatibus,  ut  omnia  quae  ad 
suprascriptam  ecclesiam  pertinent  per  proprios  eius  homines,  quos  ipse  praevideris, 
sive  per  diaconem  latorem  praesentium  gubernari  agique  disponas,  ut  nulla  eis  ad- 
versum  te  iusta  murmurandi  relinquatur  occasio.  Si  vero  quaedam  de  eis  infidelitatis 
est  fortasse  suspicio,  cum  eis  quoque  homines  tuos  in  actione^  constitue,  ut  alterna 
erga  se  sollicitudine  debeant  esse  custodes  rationes  tibi  modis  omnibus  posituri. 

'')  aute  corr.  iii  a  te  r  -J.  •")  (lescriliant  codd.  iw.slii  rf  ed.  pr.  '')  ita  r  2:  eis  r  1.   R,  ed.  ^r. 

»)  orilinari  II  4;  ordinare  cet.  codd. 

V,  48  in  titulo  visatori  li  1:  oiii.  vi.sifitovi  —  ecclesiac  ed.  pr.  —  inld.  rnlro  i/uod  po.<il  de/et  11  1:  ut 
nou    removeantur   proprii    clerici   et    extcri   onliuentur.  •')    eis   add.  r  1.  '')    add.    clericis   cd.  pr. 

<^)  hutilitates  corr.  ex  hnmilitates  /.'  1. 

erat,  nune  omtcnium;  ef.  Tonini,  »t.  d.  Kimiiii,  II  p.  liij.  Pleniffre  nominc  idem  monasteriiiin  appellaiur 
SS.  Andreae  et  Ttiomne  in  ep.  V,  4i>. 

1)  Scil.  ep.  V,  4it.  2)  liccle,  vl  mihi  quidem  ridet.ur,  Wisbaum,  1. 1.  p.  35,  monet  ncque  hac  ncqne 

ep.  VIII,  17  singuli»  munasteriis  nora  iura  vel  pi'itHle(fia  eoncedi:  sed  Jmnc  fuisse  cmmnunem  sfatuni  mo- 
na.fteriorum,  ut  nwnadii  ipsi  res  suorum  monasto-iorum  administrarent,  ipsi  abbatem  .sibi  eligerent  neque 
episcopo  lieefi'et  missas,  cum  vellet,  in  monasteriis  cehlyrare;  .sed  episcopum  eleetnm  abhaiem  ordinasse  hanc- 
que  ficisse  episcopi  iurisdictionem.  Cf.  cp.  III,  23.  VI,  44.  IX,  lfi.'i.  Alnisirae  consiieiiidincs  cmen- 
dantur,  non  nora  vura  conduntiir. 

V,  4S  itna  ccrtc  cum  praeced.  cp.  transmissa.  —  Le  Leontio,  quein  loh.  diac.  Urhinatem  episcopuin 
fiiisse  coiiimcm(M'ai  cf.  notam  Ewaldi  ad.  ep.  III,  24.  1)  Saepe  est  in  m.andatis  visitcctoris  ut  nihil 

ile  .  .  .  reJitu  .  .  .  a  quoquani  usurpari  patiatur.  2)  Actus,  actio,  ccctor  tccm  pro  cimlibus  quam  pro 

eccksiccstieis  magistraturis  usitatcc  rerha;  ef.  e.  g.  C.  I.  XII,  3,  3  pr.:  in  actu  positus;  Diurn.  54;  in  Cod. 
Bar.  (ed.  Bernlutrd)  et  multis  cliplmmttibus:  ccctores  ecclesiastiei ;  Cod.  Carol.  ep.  56:  praecepta  actionum. 

44* 


348  GREGORII  I.  RRGISTUI 

Quicquid  vero  de  reditibus  ecclesiae  ipsius  accesaerit,  quattuor  iuxta  consuetudinem 
oportet  fieri  portiones^:  una  seilicet,  quae  clero  praebenda  sit,  alia  pauperibus:  de 
roliquis  autem  duabus  partibus  tres  fieri  volumus:  unam  sartatectis  profuturam, 
aliam  pro  sustentatione  sua  Castorio  proprio  episcopo*  dirigendam,  reliquam  tibimet 
retinendam. 

Si  quis  igitur  in  suprascriptae''  ecclesiac  clero  dignus  fuerit  presbyter  vel  dia- 
conus  sive  in  gradu  alio  ordinari.  liberam  habebis  ex'*  nostra  auctoritate  eum  provehendi' 
licentiam  ^. 

In  lucrandis  ergo  animabus  invigiUr,  circa  cleri  rectitudinem  esto  sollicitus,  uti- 
litates  ecclesiae,  cuius  visitationem  geris.  iniuste  perire  vel  deteriorari  nulla  subreptione 
permittas,  ne,  quod  absit.  et  apud  Deum  perpetui  labem  periculi  et  apud  nos»  reatum 
culpae  possis  incurrere. 

Comperimus  praeterea  aliquot''  te  annonas  de  publico"  consequi  et  hac  ex  re 
verecundia  comprimi  atque  in  causis  ecclesiae  vel  defensione  pauperum  non  esse, 
ut  congruit,  efficacem.  Propterea  abstinendum  est  ab  hoc  quod  verecundiam  incutit, 
et  stipendiis,  quae  de  ecclesia  consequeris.  debes  esse  contentus.  Nam  si  aliter  facere 
post  nostram  adhortationem  volueris,  aliam  de  te  aestimationem  habebimus,  quippe 
qui  commissos  tibi  avaritiae  militare  doces,  quos  sufficientibus  stipendiis  instituis  non 
esse  contentos. 


V,  49. 

Gmiorius  I.  iiapu  Castorium  episcojmm  Ariminmsem  ciiisqnc  svcccssorcs  monostcrii 
sanctorum  Andreae  ct  Thomoe  privilegia  servare  iubet.  ;'5.9.'>,  Inn.  0. 

Codcl  R  ef  r:  Indidio  XII.  XIII  cap.  ST  (Ind.  XIII  cup.  43);  P:  cap.  16. 
Edd.  M:  Lih.  II  ep.  41;  G:  Lih.  IV.  ep.  43.  —  laffe  Rey.  1362  (997). 

GREGORIUS  CASTORIO  EPISCOPO  ARIMINENSI. 

laiminosus"  ubbas''  monasterii  sanctorum''  Andreae  et  Thomae  in  Ariininensi'* 
civitate    constituti    quas    nobis   lacrimabiliter''   preces    effuderit',    inditae»   textus''  peti- 

'1)  siiila   sstap  comcinpunt   in   scae   (i.   e.    saiictjiej   /•  /.  2   el   cil.  jjr.  >'i  iii   (pi-n    ex)   delcl    li  1. 

f)  ita  xrr.  Jfiimiiincn;    provocandi  r2:    prebeudi  r  1;  e.c   provocaiidu    cnrr.   proiiioveii(lo   It  1 :  promoveiidi   edd. 
S)  nos  om.  r  1.  '')  aliquo  r  1;  aliquod  corr.  in  aliquis  H  1. 

V,49  in  tilulo:  L't  abbas  iu  mouasterio  uou  per  episcopum  aut  per  ijuemlibet  externui  ordinctur  nequc 
missa  ab  episcopo  ilii  celeliretur,  et  ut  uuUi  ecclesiae  subiciatur  add.  Jlontecas.  353.  —  Arimino  li,  r;  Ari- 
miensi  Pa  1  in  ind.  Monac.  14,  641:  Ariminensis  Ph  4.  .5.  ")  Liminosus  Ph  3.  ^)  abba  r  1.  Ph  4.  5. 

'^)  apostolorum  Pa  2.  ^)  ex  Arminensi  corr.  1.  Pa  1:  armiueusi  Ph  3.  Jlonac.;  aniinensi  Ph  1.  »)  la- 

cramabiliter  Ph  1.  f)  e.r  eflenderit  corr.  1.  Pa  1.  B)  ex  iudictae  eorr.  r  2;   ex   indit  et  eorr.  2   in- 

ditus  (ita  Pa2:    Monlecas.  353,  2>.  259)  Pa  1;   ex  iuditet  corr.  indicet  Mon.:  indicct  Ph  1.  3:  ex  iudicct  enrr. 
index  (ita.  Ph  :j)  Pb  4;  inditae  te  scr.  Mommsen.  '')  tectus  Ph  1. 

:SJ  De  qiuirtis  cf.  ep.  V,  12  n.  3.  4)  l)e  Citstorio,    cpiscopu  Ariminemi,   cf.  cp.  III,  21  n.  l. 

5)  Ep.  III,  24  praeter  ordinationes   clericorum   cet(.'r:i    ouinia   Leoiiiio  concesm  erani.  6)  Cf.  in 

publico   detur  ep.  1,  42,  p.  64  I.  15. 

V,  49  Cf.  epi.  V,  47  et  de  Castorio,  infiriiiitate  lifiinae  relciito,  ep.  III,  24  n.  1.  —  Praeter  lianc  fcyr- 
main  epistulae  in  quilmsdam  codicibus  a  Maurinis  citaiis  et  in  cod.  Escm:  d.  I,  1  =  H.  4  (cf.  ep.  I,  39") 
et  praeier  inierpolaiiones,  quas  e  dirersis  codicihis  in  mAis  dedi,  ejnstula  quaedam  ralde  amplificata  nobis 
tradiinr,  Castmio  quidem  inscrijita,  sed  qua  de  prirdejiiis  nMnasteriwum  in  ^iniversmn  agitur;  equidem, 
quamqiiam  Ewald  coniecit  epislulam,  qnae  in  reffislro  e:r.stat ,  e.x  illa  ampliore  contractam  esse  (N.  A. 
VII,  -jyr),  taiiicii   Wisbaumi  (I.  I.  p.  37  ss.)  anpimentis  picrsuasus  illam  opnis  falsarii  esse  e.ristimo.     Eadem, 


INDICTIO  XIII.   lUN.  (V,  48.  49.  50).  349 

tionis^  informat.  Pro  qua  re  fraternitatem  tuam  hortamur,  ut  obeunte"  abbatc  mona- 
sterii''  ipsius"^  ecclesia'^  tua  in  describendis  providendisquo'',  adquisitis  adquirendisve' 
eiusdems  monasterii  rebus  nulla  se  occasione  permisceat.  Abbatem  vero  eidem  mo- 
nasterio''  non  alium,  sed  quem  dignum  moribus  atque  aptum'  disciplinae  monasticae'' 

5  eommuni  consensu  congregatio  tota  proposcerit,  ordinare'  te  volumus-.  Missas  autem 
illic™  publicas  per  episcopum  fieri  onini  modo"  prohibemus,  no  in  servorum  I)ei  re- 
cessibus°  popularibus  occasio  praebeatur  ullai'  conventibus  et  simpliciores  ex  hoc 
animas  plorumque,  quod  absit,  in  scandalum  trahat  frequentior  quoque  muliebris'i  in- 
troitus.     Hanc  autem   scriptorum  nostrorum  paginam  onini  in  futuro  tempore  a  tc'   vol 

10  post  te  episcopis  ordinandis  firmam  statuimus  inlibatamque  servari'',  ut  et  tua' 
ecclesia  iuvante  Domino"  suo  tantummodo'''  sit  iure  contenta"'  et  monasterium 
illud  nulli  aiterius  abi  quam'^  generali  canonicaeve*'  iurisdictioni'''  deserviens"  remotis 
vexationibus  ac  cunctis''  gravaminibus  divinuni  opus  cum  summa  animi''  devotione'' 
perfieiat". 

15  Data'  die  VI   mensis   lunii  indictinne  XIIIs. 


V,  50. 

Gregorms  I.  papa  Fortimato,  e^nscopo  NeajJoliiano ,  mandat,  ut  oratoriitm  ah 
Andrea,  S.  Martini  monasterii  ipiondam  abhate,  conditum  S.  Peiro  ct  S.  Micliacli  con- 
secrci.  'iO'>,  lun.  G 

Co(M.  P:  cap.  IC. 

Edd.  M:  Lib.  V.  cp.  37;    G:  Lib.  VII.  iml.  II.  ep.  7.5.  —  lafje  Bc(i.  1.36.'i  (9SSJ. 

")  ab  eundeni  Montecas.  :i53.  '')  monasterie  Pb  1.  ")  in  aihl.  P.  Montecas.  333.  ^)  eclae  r  1. 

^)  praevidendisque   (ita  Mon.)   ut  (corr.  in  vej  Pb  1;   praevid.  at  Pa  2.  f)  inquirendisvae  (om.  adqui- 

sitis^  Pa  2.  S)  eideni  P<t  ].  Pb,  r;    eius  Pti  2.  '')  eiusdem  monasterii  Pa  2;   monastcrii  Mtmac. 

Montecas.  353.  •)  ita  R  1;  aetuum  faetum  Pii  3)  P.  Montecas.,  r.  ^)  ila  E  1.  Pa  1  (i);  nionacliicao 

Pa  2,  Pb  3,  4,  r.  Monac.  Montecas.  353;  man.acliiae  Pli  1.  —  (Item  monacliica  disclplina  in  Diurn.  64  (eil. 
iSick.  p,  60,  16)    Oarn.  Bal.,   sed:  monastica  Vatic.)  ')  ordiiiari    (e.f   ordinare   corr.  1.    Pa  1.    Mon.)    P, 

Montecas.  ei  om.  te;  cf.  ep.  V,  47  not.  e.  '")  ex  illi  corr.  1.    Pa  1.  n)  omnino  B  1,  r  1.  °)  se- 

cessibus  Pa  2,   r  1.  I')  ilbi  Pb.  <i)  mulieribus  P.;    nmlierum  Montecas.  353;   post  introitus  add. 

detur  Pa  2.  ^)  a  te  om.,  sed  snprascr.  .-uite  Rl;  post   ordinandis    atltl.  Montecas.  353;    Barber.  XI,  64 

et  XIV,  52:    tam    in    vestra    civitate  quam  ct  iu  uuncto  orbe  terrarum.  ^)  ex  servare  corr.  Pa  1;    ser- 

vare  Mon.  ')  et  tua]   boc  textu»'i;  textu  r  2.  ")  deo  iuvante  Pa  2.  ")  suo  tamen  modo  Ph. 

■")  contempta  I'b  4.  ")  ali  qu.am   Pa  1;  aliqna  Pa2.  Mon.;  aliquam  cet.  codtl.  Pb.  y)  ve  om.  P. 

^)  iuris  dilectioni  r  1.  ^)  monast.    illud  euncta  que  iu   universis   regionibus   cenobia  constituta   {in  ras.: 

nulli  alterius  eecle  subiaceat  aliquando  tantunnnodo  sue  regu  .  .)  deserviens  Montecas.  353  cum  2  Barber. 
^)  a  cunctis  Pb  1.  Mon.  Pa  2.  r  2.  =)  aninie  B  1.  nm.  Montecas.  353.  <')  devoticioue  Pb  1.  ")  ita 

Pa  2  et  ex  perfioiant  corr.  1.  Pa  1,  r  2;  perficiant  Pb.  B  1,  B*  1,  r  1;  perficiant  etiam  Montecas.  353,  aim 
duob.  Barb.,  qni  piost  opus  add.:  suli  suo  abliatc  degcntes  fratres.  f)  tnn.   /?*  /.  e)  XIIII.   /■|<;-^«.9.w 

Pal:    VII.  7i'*  ;.    —    Ilec    epistida  requiratur  iu  didascalio  add.  Monlecas.  —   Ihn.   rrrba  data  clc.    I!.  r. 

quue  illa  epistnla,  contine)it  aeta  falsae  synodi  I-E.  f  ^366'  (yi)S).  Utnimque  moHasta-ioriiiii  pririlqiitiiii 
ex  nostra  epistula  et  &p.  VIII,  17  adhihitis  quoqiie  ep.  VII,  12.  XII,  6  confictum  est. 

1)  Huec  petitio  aut  non  in  repistrtim  recepta  aut  non  a  lHyrarii.t  e.vscrijita  est.  2)  Iii  bnlla 

Nicolai  II.,  a.  1059  monasterio  Petri  el  Pauli  Ariminensi  coiicessa,  (I-L.4:iii8  =  Tonini,  liimini  II  p.  ,52S) 
repetittir,  quod  b.  papa  et  iloctor  Gregorius  Castorio,  Ariminensi  ppisco])0,  .statuisse  dignoscitur,  scilicet 
obeunte  abbate  ipsius  etc;    occnrrunt  ibid.  etiam  haee  rerba:    gratis  ordinari  volunius.  ,5)  De 

inrisdictione  episcopi  cf.  Wisbaiiin,  1.  L  p,  .3.j;  cp.  V,  47  n.  2, 


350  OREGORII  I.  REOISTRI 

GREGORIUS  FORTUNATO  EPISCOPO  NEAPOLITANO. 

Iheodosius"'  abbas  monasterii''  sancti  Martini"'  petitorii''  nobis  insinuatione* 
suggessit.  quao'  habetur  in  subditis.  in  donio  quondani  Marini^  ex  eius  voluntate  secun- 
duni  testamenti  seriem''  oratorium'  decessorem''  suum  Andream  abbam',  in  qua'"  monachi 
habitare  debeant,  construxisse.  Et  quia  id"  in  honore  beati  Petri"  prineipis  aposto- 
lorum  et  sancti  archangeli  MichaelisP  postulat  dedicari,  dileetionem  tuani  praesentibus 
.apicibus  duximus  adhortandani,  quatenus  ad  praedictum  locum ,  cum  postulaverit,  in- 
gravanter  accedas  venerandae  sollemnia  dedicationis  impendens'',  et,  quotiens  necesse 
fuerit,  a'  presbyteris  eeclesiae  tuae  in  sanctoMoco  deservientibus  celebrentur  sacrificia 
veneranda  missarum,  ita  ut  in  eodem  monasterio  neque  fraternitas  tua  neque  presbyteri 
praeter'  diligontiam  disciplinao  aliquid  molestiarum"  inferant  aut^,  si  quid  illic  pro"^ 
diversorum  devotiono  commoditatis  accesserit,  sibi  aestiment  vindicari,  cum  monaehis 
in  eodem  loco  deservientibus  debeat  proficere,  quicquid  a  fidolibus  offorri  contigerit''. 
Data  dio  qno  supra''. 


MENSE  lULIO  INDICTIONE  XIII. 

V,  51. 
(Trcgoriu^  I.  paxxi  Andrcac  scolasfico  Marinianum ,   quondam  2>rcshi/frrnm ,   reiecfis 
compcfitorUms  Donafo    arcliidiacono   cf  loltannc  prcshyfero   episcopum   Ravcnnafcm.    ordi- 
nafiiDi  ronimrnddf.  69'),  Inf. 

CiM.  1{  ct  r:  Iinlictio  XII.  XIII.  cnp.  SS  (Ind.  XIII.  ctip.  44). 
Edd.  M:  Lih.  V.  ep.  48;  G:  Lih.  IV.  ep.  45.  —  laffe  Ee{i.  m?  (999). 

GREGORIUS  ANDREAE  SCOLASTICO. 

Kxcollcntissmi  viri  domni  patricii '  voluntatem  in  porsona  Donati  archidiaconi 
implere    voluimus";    sed''    quia    valde    poriculosum  est  animae  tomore  cuiquam  manum 

V,  50  in  liliilo:  Fortunato  Pa  2.  Pb  1.  4.  5.  P*  1:  Fiirtiiiiato  Pa  1  in  ep.  li  in  iiul.  Ph  1  in  utroque 
ind.  PJ>  2.  S  in  cp.  et  in  ind.  —  Neapolit.nuo  ex  Nepol.  eorr.  Pa  1:  in  ind.:  Naeapoli;  Pn  'J  in  ind.:  Neapoli; 
Pb3:  NeapH;  Neapolim  PJ  2.  Monac.  »)  Tbeiulosius  Pi  J.  ^)  monasterio  Pi  J.  5.  <^)  marini  Pn  2. 

'•)  petitoria  (ita  Viiirn.  O.)  ex  petitorii  corr.  2.  Pa  1;  petiit  a  Pa  2;  petitorii  IHnrn.  11  (Tat.),  ceteri  codd. 
e)  om.  Pa  2.  f)  suggerensque  quia  Pa  2.  8)  ex  niartiui  corr.  Pb  1.  ^)  ita  coni.  Mommsen;  aecundiuu 
scripti  serieni  P(i;  (m  scripti  iii  ras.  corr.2.  Pal);  secunilum  terniis  erie  (eme  Pl)  5)  Pb  et  nec.  ed.M.  Vatic.  et 
Colb.  ret.;  mn.  edd.  (i.  M.  ')  oratoviuni  om.  cdcl.  et  post  abhatem  add.  monasterium.  •')  decessoremque  Pu  2. 
')  Pb  3.  4.  5.  Pa  2:  abbatem.  '")  iu  quo  Pa  2:   iu  quara  Pb  3.  ")  id  om.  Pa  2.  »)  petri 

om.  Pb  4.  V)  raibaelis  Pa  1;    micli.abelis  Pb  1.  2.  3  farcliangelis  Pb  3)  Pa  2.  i)  iupeudas  Pa  2. 

"■)  om.  :i  Pa  2.  ^)  supraseri]ito  Dium.  15.  ')  propter  Vatic.  D.  sec.  cd.  M.  ")  molestiae  Pa  2. 

")  ut   IHurn.  15  (Vat.).  "')  ])er  Pa  2.  ==)  e;c  coutingerit  corr.  1.  Pa  1;  coutingerit  J'b  1.  3:  constiterit 

Dinrn.  15.  1)  quo  supra  Pa  1  add.  corr.  1. 

ilense  cet.  ad  ep.  praecedentem  V,49  r  1.  2  revocant.  Pectc  P  1.  II*  1,  scd  B  1  lapsu  calami:  iuuio 
2>ro  iulio  scrij^sit. 

V,  51     ^M   vuluums  11  1,  r  1,  ed.  pr.  ^)  et  (p)<,  sedj   I!  1. 

V.  .50  Huim  epistulae  formula  mm  muUum  diKcrepat  a  fwmuli^  IMurni  15.  iil  el  ah  ea.  qiia  noMer 
cp.  III,  .j,s'  utitiir.  Sed  hic  deaideratur  arenffa  epifitularum  illarum  Creliofiosis  —  etfoctunij.  —  Dc  Fi/rtu- 
■uiito  cf.  cp.  III,  .5cS'  «0*.,-  die  V.  menKin  Inlii  fttjnodo  Boiiiac  hahitac  suhncripiiit.  1)  Cf  cp.  V,  33  n.  1. 

V,  51  Ik  AniJreu  scJiolastico  cf.  ep.  IX,  101.  151:  i'ir  jiJoriosus  appeJJatiir:  itaqiic  duhitnri  potest, 
mi  is,  rpii  in  ep.  VI,  31:  Andreas,  rir  macimficus,  iippeJJatiir,  idem  sit.  —  fk  scliobisticis  cf.  q).  I,  3. 
V,  34  iiot.  1)  SciJ.  Kcnmmi  exarcJii.  cnius  von  miniis,  qnam  pontificis,  iiitererat.  utriini  amlctis  iii  sede 

episcojiaJi  Uiiccnnae  csset,  aii  iiiimicns. 


INDICTIO  XIII.    lUN.  lUL.  (V,  .50.  51).  35] 

iniponere,  eurae  nobis  fuit  vitam  actumque  eius  suptili  investigationc  discutere -.  Et 
quoniam  multa  inventa  sunt,  sicut  eidem  domno'^^  patricio  scripsimus^,  quac  cuni  pro- 
cul''  al)  episcopatu  removerent,  Dei  iudicium  metuentcs  in  ordinando  eo  non  prae- 
sunipsiraus''  consentirc.  Scd  nec  lohannem  presbyterum  psalmorum  nescium*  prae- 
vidinius*^  ordinare,  quia  haec  eum  res  minus8  sui  profecto  habere  studium  dcmonstrabat. 
Ilis  igitur  rcmotis  cum  ad  eligendum  de  suis  a  nobis  partes  urguercntur  et''  nullum 
se  habcre  ad  hoc  officium  faterentur''  idoncum  maiorque  nos  una  cuni  eis  teneret 
affiictio,  tandem  venerabilem  fratrom  Marinianum''  presbyterum .  quem  diu  mecum'' 
didiccrc'  in  monasterio  conversatuni,    conimuni  concordantique    voce    atque   consensu"" 

lu  saepius  petivcrunt.  Cuique  refugienti  diversis  modis  vix  aiiquando"  potuit  suaderi". 
ut  eorum  pracbereti'  petitioni  consensum ".  Eti  quia  bene  nobis  eius  vita  cst  cognita 
atque  in  lucrandis  illum  animabus  novimus  esse  sollicitum,  nullam  in  ordinatione  ipsius 
moram  attulimus.  Gloria  itaque  vestra  eum ,  sicut  decef,  suscipiat  novitatique  cius 
eonsolationis   auxilium   porrigat.     Nam   omnibus,    sicut  nostis,    cuiuslibet   officii  valdc 

r>  onerosa  est  novitas.  Ego  autem  magnam  confidcntiam  habeo,  quia  omnipotens  Deus. 
qui  eum  suo  est  dignatus  gregi^  praeponcrc,  ot  ad  interiora  illum  curanda  exacuit' 
et"  ad  exteriora  gerenda  gratiae  suae  pietate  confortat.  Sed  quia  post  longa  quietis 
otia  eius,  ut  praediximus,  novitas  proculdubio  perturbatur,  peto,  ut,  cum  vencrit  tem- 
pcstatum  saecularium  procellas  fugiens,  sempcr  apud  vestram  mentcm  portuni  quietis 

20  inveniat  et  de  vestrae  bono  caritatis  hilarescat.  Quantum  vero  vobis  cum  illo  con- 
venire  valeat,  citius  cognoscetis,  quia  ad  episcopatum  venit  invitus. 


*=)  ahbr.  dom  R  1.  dj  pi-o  ciilpa  Vatk.  B   (ed.  M).  ^)  praevidimus  cum    Vntic.  yorin.  Corb. 

Bem.  ed.  M.  *)  presumpsimiis  ed.  M.  e)  minorem  r  1,  B  1.  ^)  om.  et  uulluin  —  faterentur  B  1; 

fatentur  /•  1.  ')  ka  in  ras.  R  1;  raarianum  corr.  in  mariuiauum  r  2;  marianum  )•  1.  ^)  medicum  B  1. 

')  corr.  iii  didiceram  r  2.  '")  seusu  r  1.  ")  a.  ei  in  ras.  B  1;  aliquandoque  r  1;  aliquaudu  quae  (sed  delet 
quaej  r  2.         ")  ita  r  1 ;  suadere,  post  potui  ras.  R  ] ;  potui,  corr.  suadere  in  suaderi  )•  2.  v)  corr.  ex  prae- 

videre  r  2.  i)  ut  R  1.  ')  om,  decet  r  1.  ^)  in  suo  est  dignatus  grege  R  1.  ')  exacuet  B  1. 

»)  ut  B  1. 

2)  De  iiiurte  lohannis,  episcopi  Kacemuitis,  et  eleclione  novi  episcopi  cf.  ep.  V,  21.  22.  24.    Dc  ordi- 
naiioiic  episcoporum  in  unicersum  cf.  ep.  V,  20  n.  4.    De  Dqnato  uf.  ep.  VI,  31  n.  3)  Haec  epistula 

dcperdita  cst.  4)  Clericos  cruditus  es.se,  litteras  scire,  sacras  ediscere  littirgias  debere  iussit  lustinianus 

in  Nov.  6  c.  4.  123  c.  12.  137  c.  1.  —  Etiam  ep.  X/F,  11,  quia  psalmos  ignwat  Busticus  qiMam  diaconus, 
Gregorius  perscrutatur,  ne  ignorans  ad  cpiscopatum  accedat.  Gussani:  citat  conciUi  Nicaeiti  secundi  cano- 
nem2.:  decernimus  quemlibet,  qui  ad  episcopalem  graduni  est  provehcndus,  psaltorium  omnino  nosse. 
ut  ox  eo  omnem  quoquc  suum  clcricum  it-a  institui  moneat.  —  Donatum  et  luJutnnem  clectus  csse  atque 
cuiii  lcgatis  Eomam  renisse,   ut  noster  ep.  V,  24  2n'aeoipit,   ex  liac  epistula  conici  potest.  .5)  Prima 

epistula  Mariniano  episcopo  directa  cst  V,  61  nltinm  XIV,  6,  multae  inter  eas.  Actis  synodi  Boiimnae, 
d.  V.  m.  lulii  a.  o'Jo  Imbitcte,  iam  episcopus  subscripsit.  Obiit  23.  die  m.  Octobr.,  ut  ex  Agnello  comperimus, 
circa  a.  606.  Idem  contendit  (c.  'J9)  eum  lohannis,  praedecessoris  sui,  nepotem  fuissc  atque  confirmat  eum 
liuinae  consecratum  esse.  Spurium  prlrilegium  a  Grcgorio  huie  datum  ctpud  Rubeum,  hist.  Rav.,  p.  1S'J  ss. 
(cf.  SS.  rer.  Langub.  p.  343  n.  6).     Adde  loh.   diac,   v.  Greg.  III,  7.  6)  Moris  fuisse  videtur  epii- 

scupatum  humilitatis  causa  decUnare,  iit  Gregorius  ipse  fecerat,  vel  invitum  ad  epise.  aecedere.  Beg.  past. 
I,  6:  humilitas  ....  tunc  ante  Dei  oculos  vera  est,  cum  ad  respuendum  hoe,  quod  utiliter  subire 
praecipitur ,  pertinax  non  est  etc.  —  C.  J.  I,  3,  30,  4:  tantum  ab  ambitu  debet  esse  sepositus,  ut 
quaeratur  eogendus,  rogatus  recedat,  invitatus  eftugiat. 


352  GREGORII  I.  REGLSTRl 


V,  52. 

Gregorius  I.  papa  Thcodclindatn ,   Langohardorum  rcginani,  admonct,  ut  Constantii 

cpiscopi  (Mcdiolancnsis)  ordinationcm  cl  communionein  prohct,  cum  profcssio  cathoUcorum 

(juatinor  sijnodorum  maximcque  Chalccdonensis  fidcm  nmplcctatur.  504,  lul. 

,,   , ,    ,,    ,         1.)    Indictiu  XII.  cap.  33. 
Codd.  U  et  r:      ,    ^  ,.  ,.     „tt, 

2.J    IndwtiO  XIII.  cap.  45. 

Edd.  31:  Lib.  IV.  ep.  38;  G:  Lib.  III.  cp.  3-i.  —  laffe  Beg.  J30S  (943). 

Haec  epistula  (=  IV,  33)  tantimiiwilo  crrorc  librarii  iternin  inter  iiul.  XIII.  epistulas  reeepta   esse 
lidetur.     Cf.  not.  Ewaldi  ad  ep.  IV,  33. 


V,  53. 

Grcgorius  I.  papa  Leandro  cpiseoiio  (Uispalcnsi)  pcr  Prohinum  jircshijtcrum  lihrum 
dc  rcgula  pastorali  mittit.  Mittit  et  cxpositioncm  in  hcatum  Hioh,  euius  ierfiac  ct  quartae 
partis  codiccs  non  adicit,  qiiia  hos  codiccs  monastcriis  dcdcrit.  Dc  causarum  iumultihus 
queritur.  595,  Lul. 

Codd.  R   ct  r:    IiuUctio  XII.    XIII.  cap.  UO   (Iiid.  XIII.   ciiji.  46);    coil.   can.    Hispana:    II  1—4 

(cf.  ep.  I,  3'ja). 
Edd.  31:  Lib.  V.  cp.  4<J;   G:  Lib.  IV.  ep.  46;   Goiizah:,  coll.  camn.  Hisp.  Pars  II.  p.  157.  —  laffe 
Eey.  1369  (1000). 

GREGORIUS  LEANDRO  EPISCOPO  SPANIARUM. 

Quanto  ardoro  videre  te  sitiam.  (juia  valdc  me  diligis,  in  tui  tabulis  oordis  legis. 
Sed  quia  longo  tcrrarum  spatio  disiunctum  te  videre  nequeo.  unum  quod  niihi  de  te 
dictavit  caritas,  feci",  ut  librum  regulae  pastoralis  ^  quem  in  episcopatus  mei  exordio 
scripsi,  ct  libros,  quos  in  cxpositione  bcati  lob  iamdudum''  me°  fccissc  cognovisti'', 
sanctitati  tuac  communi  6110*^  Probino  presbytero  -  vcniente  transmitterem''^.     Et»  qui- 

V,  53  De  codd.  II 1 — 4  cj.  ep.  1,  39"-  not.  —  Titulus  H 1:  epistula  eiusdem  scissinii  Gregorii  pape 
ad  eundem  dominum  Leandruni  Spaleusem  episcupHni.  reverentissimo  et  sanctissinn)  fratri  Leaudro  coepi- 
scopo  G.  s.  s.  d.  —  8j);uiiarum  r  1.  2  (cf.  ep.  I,  41);  Ilispaniarum  U  1.  R*  1  et  3  Vatic.  qiws  ed.  J/  citat; 
Hispalensi  ed-  M;  om.  Spaniarum  ed.  pr.  —  Addit  iiiulo  rubro,  ipiod  post  delet,  R  1:  de  lihris  moralibus 
trausDiissis  et  pastorale.  —  (Jouzalez:  reverentissimo  et  sanctissimo  fratri  Leaudro  episcopo  (Leaudrum 
tjuoejim :  H 3)  Gregorius  servus  servoruni  dei  et  antea:  de  directis  libris  regule  pastoralis  et  (et  dcl.  H  4) 
in   expositione  beati  lob.  *)  tecit  H  4.  '')  iamdum  H  4.  <=)  om.  me  r  1.  d)  coguovinius  /■  1. 

<=)   commuue  consilio  r  1.  f)  transmittere  )•  2  (adil.  post.  curavij;  transmittere  curavi  ed.  pr.  S)  add. 

tu  (quoil  corr.  in  tibij  »•  2:  luld.  tuae  caritati  eihl. 

V.  53  Haec  cjnstula  diqdici  tradiiione,  ct  per  rer/istruin  el  per  collectioiiein  mnonuin  Hispanain 
(nomliim  aiictam)  relata  est  (cf.  3Iaassen,  Gesch.  d.  Quellen  etc.  I,  302.  6<J7J,  qiuirum  altera  ex  autlientico 
liausta  est.  In  collectione  Hispana  signatur  nuinero  CI,  si  Slaassen  sequimur,  numero  XCVIII,  si  editionem 
Gonzalez,  numero  C,  si  codices  nostros  disquiriimis.  —  TJna  cuin  libro  de  reyula  pastorali  et  exjwsitione  in 
Hiob  (cum  ep.  V,  53")  transmissa  esi.  —  De  Leandro  cf.  ep.  I,  41  not.  1)  Cf.  ep.  I,  24  n.;  I,  24  <^  not. 

2)  Idem  certe  in  ep.  IX,  228  commemoratur,  etiam  a..59<J  internuntius  inter  Gre(joriuin  et  Hispaniain.  3)  Nota 
Gref/o)-imn  expositioneiti  in  Kbrum  Hioh  iam  a.  .591,  m.  Apr.,  Leandro  invmisisse;  nam  ep.  I,  41  seribit  dc 
Iwc  opcre:  nisi  jiortitoris  praesentium  nie  festinatio  coangustasset,  cuncta  vobis  transmittere  sine  aliqua 
inminutione  voluissem.  E  quattuor  atmis  sequentibus  tisquc  cul  teinpus,  quo  nostra  epistula  scripta  est, 
omnino  ntilla  eptstiila  in  Hispaniam  inissa  exstat.  —  Taio,  episcopus  Caesaraugustanus ,  in  epistula  ad 
Eufjenium  II.,  ep.  Toletanum,  directa,  quam  libris  sententUtrum  (e  Gregorii  et  Augustini  operibus  con- 
ijestarum)  praemisit,  imrrat  se  Boitme  opera  Gregorii,  quae  desiderabantur  in  Hispania,  exscripsisse  atque 


INDICTIO  XIII.    lUL.  (V,  52.  53.  53»).  353 

dem  in  eo  opere  tertiae  et  quartae  partis*  codices  non  transmisi,  quia  eos  solummodo 
ex  eisdem  partibus  codices'  habui  quos  iam»  monasteriis  dedi''.  Hos  itaque  sanctitas 
tua  studiose  percurrat  et  peccata  mea  studiosius  defleat,  ne  mihi  culpae  gravioris  sit, 
quod  quasi  scire  videor  quod  agcre  praetermitto.  In  hac  vero  ecelesia  quantis  causa- 
ruin  tumultibus  premor,  ipsa  caritati  tuae  cpistolae  meae  Lrovitas  innotcscit,  quando 
ei  parum  loquor,  quem  magis'  omnibus  diligo''^. 


V,  53". 

Gregorhis  I.  papa  Leandro  rpisropv  (Hispalmsi)  expositionis  in  heatum  liioh  prae- 
fationein  inscrihit;  nam  qitod  apocrisiarii  muncrc  Constantinopoli  fmu/cns  amicis  et  inaxime 
ipso  Leandro  compcllcntihus  pcr  homilias  conscrihcre  coepisset,  pcr  lihros  emcndando  com- 
2>osuissc  se  scrihit;  qua  in  cxpositione  loqucndi  artcm  se  dcspcxissc.  Idcm  opus  se  iam 
antea  monasteriis  urhis  Homae  dcdisse. 

Edd.  Maur.:  op.  S.  Gregorii  I,  1;  &ussmu\:  oj).  iS'.  G-rcgorii  I,  1.  —  lafje  Becj.  1368. 

EEVERENTISSIMO  ET  SANCTISSIMO  FRATRI  LEANDRO  COEPISCOPO 
GREGORIUS  SERVUS  SERVORUM  DEI. 
I.    Dudum  te,  frater  beatissime,  in  Constantinopolitana  urbe  cognoscens,  cum  me 
illic   sedis   apostolicae   responsa   constringerent  ^   et   te  illuc   iniuncta   pro    causis  fidei 

f)  ex  codicis  )•  2;  codicis  r  1,  ed.iw.  S)  ita  Gonz.  113.  4;  babui  omis.  r  1.  2.  R  1  (ertul.  quos  R  1) ; 

riuosdam  corr.  in  quibusdam  iam  r  2;    Vatic.  Norm.  Corh.  Rein. :  iam  fed.  M) ;  quas  iam  ed.  2'r.  ^)  add. 

excerpsi  edd.  pr.  G.  ')  maius  r  1.  R  1.  H  3.  4.  •')  Deus  te  iucolumem  custodiat,    revereudissime 

frater  add.  Gonzalez  cx  „cod.  hibl.  Reg.  et  Esc.  3". 

VjOS"  Maurini  in  notis  lios  codices  laudant:  Remensem  1.  (s.  Vlll.)  et  2;  h.  Mariae  de  Lijra 
(c.  a.  1000);  S.  Alhini  Andejavenscm ;  Biijotianum;  Colherlinum;  Corheienses;  Ehroicensem;  Floriaccnsem ; 
Germanensem;  S.  Michaelis;  Normannos;  Rejium;  1.  et  2.  Remiijlanum;  1.  et  2.  Vindocinensem.  Eqtiidem 
contuli  Vindobonensem  673  s.  XII.  et  editiones  principem.  (sine  anno  et  loco;  ante  a.  1468  imjrressam  Basileae 
aput  Rot;  cf.  Brunet,  Suppl.  I,  c.  163)  et  a.  1503.  In  iitulo:  proemium  seu  prologus  in  quibusdam  codidhus 
inscribitur  —  patri  (jn-o  fratri^j  cod.  Rem. 

cuin  sociis  et  mtariis  iUius  collociitum  csse  (Espaiia  sa(frada,  cd.  Florez-Risco  1876,  t.  XXXI  p.  106  ss.). 
rostea  de  hoc  itinere  fdbiila  haec  narrahatur:  expositionem  in  Hiob  Ch-egorii  Romae  deperditam  fuissc, 
Taioni  autem  iii  basilica  S.  Petri  pernoctanti  ipsum  S.  Gregorium  per  tisionem  monstrasse,  in  quo  biblio- 
thecae  Vatieanae  scrinio  conservata  esset.  (Aliam  huius  legendae  formam  exhihet  Isidorus  Faccnsis  c.  13 
[Migne  06  c.  1256  s.];  atiam  Maurini  in  ed.  op.  S.  Ch-egorii,  I  p.  XXI:  qualiter  veperti  sunt  libri  Mora- 
lium  e  cod.  mon.  Longipontis.    Adde  f.  1  ed.  pr).     Gf.  Gams,  Kirchengesch.  ron  Spanien,  II,  2  p.  227. 

4)  Be  modo,  quo  libri  Moralium  conscripti  sint,  cf.  ep.  seq. ;  divisio  huius  operis  in  sex  paiies  etiam 
in  codicibits,  qui  exstant,  dbservata  est:  cf.  Maur.  op.  S.  Givgmii,  Ip.XVII.  Birt,  das  antike  Buch- 
wesen,  p.  117.  5)  Eadem  fere  verba  in  fine  ep.  IX,  227  eidem  Leandro  missae. 

V,  53»  Hacc  epistula  in  registrum  non  recepta  per  illos  codices,  qui  primam  partem  cxpositionis  in 
lih-um  Hiob  (Moralium)  continent,  tradita  est.  —  HHius  epistulae  mentionem  facit  et  ipse  Gregorms 
in  Mor.  XI,  1  et  Isidorus,  de  vir.  ill.  c.  40:  scripsit  etiam  et  quasdam  epistolas  ad  praedictum  Leandrum, 
e  quibus  una  in  eisdem  libris  lob  titulo  praefationis  annectitur.  Cf.  etiam  ep.  I,  41  iu  f. :  boc  ipsum 
opus  (Moralia)  ad  vestram  reverentiam  (Leandrum)  scripsi.  —  LeLeandro  cf.  ep.  I,  41  not.  1)  Gre- 

gorius  in  fine  anni  584  adhuc  Constantinopoli  erat,  ut  ex  epistula  Pelagii  Gregm-io  diacono  missa  et  ab 
lohanne  diac.  asservata  (l.  I,  c.  32  =  I-K.  1052)  apparet  et  baptismati  TUodosii,  Mauricii  filii,  a.  585  inter- 
fuit.  Sed  non  tnulto  post  reversus  est,  si  Paulo  diac,  III,  20  credimus  narranti  eas  epistulas,  quas  Pelagius 
Eliae  Aquileiensi  c.  a.  586  misit,  per  Gi-egorium  conscriptas  esse.    Constantinopolim  missus  erat  a  Pelagio  II 

Reg.  Greg.  I.  45 


354  rTREGORII  I.  REGISTRI 

Wisigotharum"  legatio  perduxisset  ^,  omne  in  tuis  auribus,  quod  mihi''  de  me  displiee- 
bat,  exposui,  quoniam  diu  longeque  conversionis  gratiam  distuli  et  postquam  eaelesti 
sum  desiderio  afflatus,  saeculari  habitu  contegi<=  melius  putavi.  Aperiebatur  enim 
mihi  iam  de  aeternitatis  amore  quid  quaererem,  sed  inolita  me  consuetudo  devinxerat, 
ne  exteriorem  cultum  mutarem.  Cumque  adhuc  me  cogeret  animus  praesenti  mundo 
quasi  specie  tenus  deservire,  coeperunt  multa  contra  me  ex  eiusdem  mundi  cura  suc- 
crescere,  ut  in  eo  iam  non  specie,  sed,  quod  est  gravius,  mente  retinerer.  Quae  tan- 
dem  cuncta  sollicite  fugiens  portum  monasterii  petii  et  relictis  quae  mundi'*  sunt,  ut 
frustra  tunc  credidi,  ex  huius  vitae  naufragio  nudus  evasi.  Quia  enim  plerumque 
navcm  incautc  religatam"  etiam  de  sinu  tutissimi  litoris  unda  excutit,  cum  tempcstas 
cxcrescit,  repente  me  sub  praetextu  ecclesiastici  ordinis  in  causarura  saeeularium 
pelago  repperi^  et  quietem  monasterii,  quia  habendo  non  fortiter  tenui,  quam  stricte 
tenenda  fuerit,  perdendo  cognovi.  Nam  cum  mihi  ad  percipiendum  sacri  altaris  mini- 
sterium  oboedientiae  virtus  opponitur,  hoc  sub  ecclesiae  colore  susceptum  est,  quod, 
si  inulte  liceat,  iterum  fugicndo  defiectaturs'^.  Postque  hoc  nolenti  mihi  atque  renitenti*, 
cum  grave  esset  altaris  ministcrium,  etiam  pondus  est  curae  pastoralis  iniunctum. 
Quod  tanto  nunc  durius  tolero,  quanto  me  ei  imparem''  sentiens  in  nulla  fiduciae  con- 
solatione  respiro.  Quia  enim  mundi  iam  tempora  malis  crebrescentibus  termino  pro- 
pinquante'*  turbata  sunt,  ipsi  nos,  qui  interius  mysteriis  deservire  credimur,  curis 
exterioribus  implicamur;  sicut  co  quoque  tempore  quo  ad  rainisterium  altaris  accessi, 
hoc  dc  me  ignorante  me''  actum  est,  ut  sacri  ordinis  pondus  acciperem,  quatenus  in 
terreno  palatio  licentius  excubarem;  ubi  me  scilicet  multi  ex  monasterio  fratres  mei 
germana  vincti  caritate  secuti  sunt.  Quod  divina  factum  dispensatione  conspicio,  ut 
eorum  semper  exemplo  ad  orationis'  placidum  litus  quasi  anchorae  fune  restringerer, 
cum  causarum  saccularium  incessabili  impulsu  fluctuarem.  Ad  illorum  quippe  con- 
sortium  velut  ad  tutissimi  portus  sinum  tcrreni  actus  volumina  fluctusque  fugiebara, 
et  licet  illud  me  ministerium  cx  monasterio  abstractum  a  pristinae  quietis  vita  mucrone 
suae  occupationis  extinxerat,  inter  cos  tamen  pcr  studiosae  lectionis  alloquium  coti- 
dianae™  nic  aspiratio  compunctionis  animabat.  Tunc  eisdem  fratribus  etiam  cogcnte 
te  jilacuit,  sicut  ipso  meniinisti,  ut  librum  beati  lob  exponere  importuna  me  petitione 
compellcrent  et,    prout  voritas  vires  infundcrct,  eis  mysteria  tantae  profunditatis  apo- 

*)   Ua  In  aiUiqirtnr.   codd.  sec.  ed.   M.  ^)  mihi  om.   Vindoh.  c)  seciilarciii  liabituiii  rontemnere 

ecl.  pr.,  ed.  a.  1503  el  aliae.  '')   liuius  muudi  ed.  l.'>03.  ^)  relictam  Corbeienses  et  Vtndocinenses  codd. 

et  Vindob.  f)  pelagus  rep|)erit   Vindob.,  ed.  pr.  g)  Ua  Corb.  et  Colb.  codd.;  deseratur  vel  defleatur: 

duo  Ttcm.  sectindtts  Remiij.  ef  J^;/r.;  defleatur  Vindoh.;  defleatur  deflectat  ed.  pr.  ■>)  ggse  add.  ed.   Io03. 

')  appropinquante  Vindoh.,  ed.  l.JOS.  ^)  me  om.  ed.  pr.;  de  me  om.  Vmdob.  ')  adliortatiouis  ed.  pr. 

>»)  cottidie    Vindob. 

aiino,  ut  mdetur,  .57'.l.  Cf.  Lau ,  I.  l.  p.  5.5 — 30;  Baxmann,  l.  l.  p.  .54  .ss.;  Wul/srirnlier,  Grcijar  d.  Gr., 
(18i)0)  p.  32  ss.  Maurinoriim  r.  Greg.,  ex  eius  scripti.t  adorn.,  I,  c.  5.  —  Panl.  diac,  r.  Grey.  c.  7  ss.; 
loh.  tliac,  V.  Greg.,  I,  26  ss. 

I)  Ita  ctiain  ritac  Grcfiwii,  qnarum  auctores  ex  hac  epistula  hanserunt.  Sed  I»idonis  de  Leandro, 
fratre  suo,  scripsit:  in  cxilii  sui  peregrinatione  composuit  duo.s  advorsus  haereticorum  dogmata  libros; 
fde  nr.  ill.  c.  41).  Et  Gi^egcyrius  et  Isidwus,  uterque  liaud  contemnenclus  aiictor,  verum  dixisse  videntur; 
nmn  'verisimik  est  Leandrum  ah  Hermenegildo,  qui  ccmtra  patrem  rebdlasset,  Constantinopolim  miasum  esse 
atqiie  paire  victore  ibidem  remansisse;  cf.  praeter  Dial.  111,31  et  supra  laud.  ccuctores  Dahn,  Gesch.  d.  West- 
gothcn,  p.  141  ss. ;  Gams,  l.  l.  II,  2,  p.  37.  2)  Qiiae  vitac  Ch-egorii  auctores  de  vifa  Gregorii  iisque  ad 

pontificatum  narrant,  magna  ex  parte  ex  luic  epistiila  smnpda  sunt;  quos  cf.  de  Gregorio  praefecto,  apo- 
crisiario,  abbatc.  3)  Cf.  quae  disserui  n.  6  cp.  V,  51;  ep.  I,  2  ss.  etc.  4)  Hoc  Gregoi'ium  persiiiisiim 

liahuisse  cum  c.c  miiHis  (diis  loeis,  tum  ex  ep.  V,  44.   VII,  26  apparct. 


INDICTIO  XIII.    lUL.  (V,  53 a).  355 

rirem.  Qui  hoc  quoque  mihi  in  onere  suae  petitionis  addidcrunt,  ut  non  sohim  verba 
historiae  per  allegoriarum  sensus  excuterem,  sed  allegoriarum  sensus  protinus  in  exer- 
eitium  morahtatis  inclinarem,  adhuc  aliquid  gravius  adiungentes,  ut  intellecta  quaeque 
testinioniis  cingerem  et  prolata  testimonia,  si  imphcita  fortasse  viderentur  interpositione 
superadditae  expositionis  enodarem  ^. 

II.  Mox  vero  ut  in  obscuro  hoc  opere  atque  ante  nos  hactenus  indiscusso  ad 
tanta  me  pertrahi  ac  talia  cognovi,  solo  auditus  pondere  victus,  fateor,  lassatusque 
succubui.  Sed  repente  inter  formidinem  devotionemque  deprehensus ,  cum  in  largi- 
torem  munerum  oculos  mentis  attollerem  cunctatione  postposita''  ihco  certus  attendi, 
quia  impossibile  esse  non  poterat,  quod  de  fraternis  mihi  cordibus''  caritas  imperabat. 
Fore  quippe  idoneum  me  ad  ista  desperavi,  sed  ipsa  mei  desperatione  robustior  ad 
illum  spem  protinus  erexi,  per  quem  aperta  est  lingua  mutorum,  qui  linguas  infantium 
facit  disertas,  qui  immensos"  brutosque  asinae  ruditus''  per  sensatos  humani  colloquii 
distinxit  modos'-*.  Quid  igitur  mirum,  si  intellectum  stulto  liomini  praebeat,  qui  veri- 
tatem  suam,  cum  voluerit,  etiam  per  ora  iumentorum  narraf.'  Iluius  ergo  robore 
considerationis  accinctus,  ariditatem  meam  ad  indagandum  fontem  tantae  profunditatis 
excitavi.  Et  quamvis  eorum,  quibus  exponere  compellebar,  longe  me  vita  transcen- 
deret,  iniuriosum  tamen  esse  non  credidi,  si  fluenta  usibus  hominum  plumbi  fistula 
ministraret.  Unde  mox  eisdem  coram  positis  fratribus  priora  hbri  sub  oculis  dixi  et, 
quia  tempus  paulo  vacantius  repperi,  posteriora  tractando  dictavi,  cumque  mihi  spatia 
largiora  suppeterent,  multa  augens  pauca  subtrahens  atque  ita,  ut  inventa  sunt,  non- 
nulla  dereHnquens  ea,  quae  me  loquente  excepta  sub  ocuhs  fuerant,  per  hbros  emen- 
dando  composui,  quia  et  cum  postrema  dictarem,  quo  stilo  prima  dixeram,  sollicite 
attcndi.  Egi  ergo,  ut  et  ea''  quae  locutus  sum  studiosa  emendatione  transcurrens  quasi 
ad  simihtudinem  dictatus  erigerem  et  ea  quae  dictaveram  non  longe  a  coUoquentis 
sermone  discreparent,  quatenus,  dum  hoc  tenditur,  ilhid  attrahitur,  edita*^  modo  dissi- 
mili  res  non  dissimilis  formaretur;  quamvis  tertiam  iiuius  operis  partem,  ut  colloquendo 
protuh,  paene  ita  dereliqui,  quia,  cum  me  fratres  ad  aha  pertrahunt,  hanc  suptihus 
emendari  noluerunt.  Quibus  nimirum  multa  iubentibus  dum  parere  modo  per  ex- 
positionis  ministerium,  modo  per  comtempLationis  ascensum,  modo  per  morahtatis  in- 
strumentum  vohii,  opus  hoc  per  triginta  et  quinque  volumina  extonsum  in  sex  codici- 
bus  explevi*.  Unde  ot  in  eo  saepe  quasi  postponere  ordinem  expositionis  invenior 
et  paulo  diutius  contemplationis  latitudinis  ac  moralitatis  insudo  ^.  Sed  tamen  quisquis 
de  Deo  loquitur,  curet  necesse  est,  ut  quicquid  audiontium  mores  instruit  rimetur,  et 
hunc  rectum  loquendi  ordinem  deputet,  si,  cum  opportunitas  aedificationis  exigit,  ab 
eo  se'',  quod  loqui  coeperat,  iitiliter  derivet.  Sacri  enim  tractator  eloquii  morem  flumi- 
nis  debet  imitari.  Fluvius  quippe  dum  per  alveum  defluit,  si  valles  concavas  ex  hxtere 
contingit,  in  eas  protinus  sui  impetus  cursum  divertit,  cumque  illas  sufficienter  im- 
pleverit,  repente  sese  in  alveum  refundit.  Sic  nimirum,  sic  divini  verbi  esse  tractator 
debet,  ut,  cum  de  quahbet  re  disserit,  si  fortasse  iuxta  positam  occasionem  congruae 

*)  ilhul  add.  pild.  pr.,  ]503.  ^)  proceilebat  vel  ed.  1.W3.  <")  insensafjpsque  i.  lleiiuij.  '^)  ric- 

tus    Vindoh.,  Corh.;  rugitus  in  altero  cod.  Hegio  et  ed.  1503.  ^)  oa  ut  (om.  verhis  egi  iisque  caj  Viiulob. 

f)  et  ita  ed.  pr.  B)  altitudini  2.  liem.  Floriac.  2.  Ilemii/.  Itey.  Micli.  <S'.   Alhin.,  sed  latitudini  in  polinri- 

hus  cmld.  l'j  se  oin.    Vindoh. 

1)  Ex  his  rcc^f/s  -practer  uuctores  ritac  S.  Gre/iorii  etiam.  Bcda,  h.  c.  II,  1,  hansil.  2)  Sap.  10,  31. 

3)  Num.  -22,  28.  4)  Cf.  Birt,  das  antiJce  Buchwesen,  p.  117.  u)  Lau,  1.  l.  p.  312,  de  expositione 

in  h.  Hiob  scrihit:  dagegen  findet  sich  eine  oft  masslose  allegovische  Erklilrnng  nebst  monilischen 
Betrachtungen ,  die  oft  oline  be.stinimte  Ankniipfiing^punkte  dcr  Erkliirung  des  Textes  angehiingt 
werden. 

45* 


350  GREGORII  T.  REGISTRI 

aedificationis  invencrit,  quasi  ad  vicinam  vallem  linguao  undas  intorqueat  et,  cum 
subiunctae  instructionis"  campum  sufficientor  infuderit,  ad  sermonis  propositi  alveum 
recurrat. 

III.    Sciendum   vero    est,    quod    quaedam    historica    expositione   transcurrimus    et 

per   allegoriam   quaedam    typica   investigatione    perscrutamur.    quaedam   per  sola  alle- 

goricao  moralitatis  instrumenta  discutimus,  nonnulla  autcm  per  cuncta  simul  soUicitius 

exquirentes  tripliciter  indagamus.     Nam  primum  quidem  fundamenta  historiae  ponimus; 

deinde   per  significationem  typicam  in  arcem  fidei  fabricam  mentis*'  erigimus;    ad  ex- 

tremum  quoque  per  moralitatis  gratiam,    quasi  superducto  aedificium  colore  vestimus. 

Vel   certe  quid  veritatis  dieta   nisi  reficiendae  mentis  alimenta  credenda  sunt?     Quae 

modis  alternantibus  multipliciter  disserendo  ferculum<=  ori  offerimus,  ut  invitati  lectoris 

quasi  convivao  nostri  fastidium  repellamus,  qui,  dum  sibi  multa  oblata  considerat,  quod 

olegantius  decernit,  adsumat.     Aliquando  vero  exponero  aperta  historiae  verba  negle- 

gimus,  ne  tardius  ad  obscura  voniamus;   aliquando  autem  intellogi  iuxta  littoram  ne- 

queunt,  quia  suporficie  tenus  accepta  nequaquam  instructionom  legontibus,  sed  orrorom 

i"ti  9, 13.  gignunt.     Ecce    etonim  dicitur:    'Sub  quo  curvantur  qui  portant  orbem\     Et  de  tanto 

viro  quis  nesciat,  quod  nequaquam  vanas  poetarum  fabulas  soquitur,  ut  mundi  molem 

i"ii7, 15.  subvehi  gigantoo  sudore  suspicetur?     Qui  rursum  prossus  porcussionibus  dicit:  'Elogit 

suspendium  anima  mea   et   mortem   ossa  mea'.     Et  quis  rectum  sapiens  crodat  virum 

tanti  praeconii,  quem  vidolicet  constat  ab  interno''  iudice  praemia  pro  patientiae  virtuto 

recipore,  decrovisse  inter  verbera  suspcndio  vitam  finire?    Aliquando  etiam  no  fortasse 

lub  3, 2.    intellegi  iuxta  litteram  debeant,  ipsa  se  verba  litterae  impugnant.    Ait  namque:  'Pereat 

dios  in  qua  natus  sum  et  nox  in  qua  dictum  est:  conceptus  est  homo'.    Et  paulo  post 

ini,  3, 5.    subicit;  'Occupet  oam  caligo  et  involvatur  amaritudino'.    Atque  in  eiusdem  noctis  male- 

inb  3, 7.    dictione  subiungit:   'Sit  nox  illa  solitaria'.     Qui  nimirum  nativitatis   dies   ipso  impulsu 

tomporis  evulutus  stare"^  non  poterat.     Quo  igitur  pacto  hunc  involvi  cahgine  optabat? 

Elapsus  quippe  iam  non  erat^  et  tamen,  si  in  rerum  natura  subsisteret,  sentiro   ama- 

ritudinom  nequaquam  posset.     Constat  ergo,  quod  nullo  modo  de  dio  insensibili  dicitur, 

qui  sensu  percuti  amaritudinis  optatur.     Et  si  conceptionis  nox  roliquis  noctibus  con- 

iuncta  discessorat,  quo  pacto  hanc  fieri  solitariam  exoptate?    Quae  ut  a  lapsu  temporis 

figi  non  potuit,  ita  etiam  noc  a  reliquarum  noctium  coniunctione  separari.    Qui  rursum 

lob  7,  19.  dicit:    'Usque    quo   non    parcis  mihi   nec  dimittis  ino,    ut  glutiam  salivam  meam'.     Et 

lob  6, 7.    tamon  paulo   suporius   dixerat:    'Quac   prius   tangere   nolcbat   anima   moa,    nunc  prae 

angustia  cibi  mei  sunt'.    Quis  autem  nesciat  salivam  facilius  posse  glutiri,  quam  cibuin? 

Qui  itaque  se  sumere  cibum  donuntiat,  incrodibile  ost  valde,  quo  ordine  ghitire  posse 

lub  7, 20.  salivam  negat.     Atque  iterum   dicit:    'Peccavi,   quid  faciam  tibi,  o  custos  hominum?' 

lob  13, 26.  vol  certe:  'Consumore  me  vis  peccatis  adolescentiae  meae?'    Et  tamen  alia  responsione 

inb  27,  G.  subiungit;  'Neque  enim  reprehendit  me  cor  meum  in  omni  vita  mea'.    Quo  igitur  pacto 

a  corde  suo  minime  in  omni  vita  reprehenditur,  qui  peccasse  se  publica  voce  testatur? 

Neque  enim  siniul  umquam  conveniunt  culpa  operis  et  inrcprehcnsibilitas  cordis.     Sod 

nimirum  verba  litterae,  dum  coUata  sibi  convenire  nequount,  aliud  in  se  aliquid  quod 

quaeratur  ostondunt,  acsi  quibusdam  vocibus  dicant:  dum  nostra  nos  conspicitis  supor- 

ficio  dostrui,  hoc  in  nobis  quaerite,  quod  ordinatum  sibique  congruens  apud  nos  valeat 

intus  inveniri. 

IV.    Aliquando  autora  qui   verba  accipore  historiae  iuxta  litteram  neglogit,    ob- 
latum  sibi  veritatis  lumen  abscondit,  cumque  laboriose  invenire  in  eis  aliud  intrinsecus 

*)  aedificationis  Ehrnlc.  Lyr.  Biijol.  •>)  fabricamenti.s  odificia  Vindoh.  <^)  tiuasi  fercula  Vindoh.; 

ferculo  ed.  pr.  >!)  eteriio  ed.  1303.  ")  sentire  Vindoh.  f)  qui  et  cl.  iani  crat  Vindoh.;  t|ui  el. 

quippe  iani  erat  cdd.  pr.,  1503.  8)  exorat  Korin.  S.  Alb.  Floriac.   Colhert. 


INDICTIO  XIII.    lUL.  (V,  53=').  357 

appetit,  hoc,  qiiod  foris  sinc  difficultate  assequi  poterat,  amittit.  Sanctus  namque  vir 
dicit:  'Si  negavi  quod  volebant  pauperibus  et  oculos  viduae  expectare  feci;  si  comedi  lobsi,  los. 
buccollam  meam  solus  et  non  comedit  pupillus  cx  ea:  si  despexi  praetereuntem  co, 
quod  non  habuerit  indumentum,  et  absque  operimento  pauperem;  si  non  benedixerunt 
mihi  latera  eius  et  de  velleribus  ovium  mearum  calefactus  est'.  Quae  videlicet  si  ad 
allcgoriae  sensum  violenter  inflectimus,  cuncta  eius  misericordiae  facta  vacuamus.  Di- 
vinus  etenim  sermo  sicut  mysteriis  prudentes  exercet,  sic  plerumque  superficie  sim- 
plices  refovet.  Habet  in  publico,  unde  parvulos  nutriat,  servat  in  secreto,  unde  mentes 
sublimium  in  ammiratione  suspendat.  Quasi  quidam  quippe  est  fluvius,  ut  ita  dixerim, 
planus  et  altus,  in  quo  et  agnus  ambulet  et  elephas  natet.  Ut  ergo  uniuscuiusquo 
loci  opportunitas  postulat,  ita  se  per  studium  expositionis  ordo  inmutat,  quatenus 
tanto  verius  sensum  divinae  locutionis  inveniat,  quanto,  ut  res  quaeque  exegerit'',  per 
causarum  species  alternat. 

V.  Quam  videlicet  expositionem  recensendam  tuae  beatitudini,  non  quia  velut 
dignam  debui,  sed  quia  tc  petcnte  mcmini  promisisse ',  transmisi.  In  qua  quicquid 
tua  sanctitas  tepidum  incultumque  reppererit,  tanto  mihi  celcrrime  indulgeat,  quanto 
hoc  me  aegrum  dicere  non  ignorat.  Nam  dum  molestia  corpus  atteritur,  aftecta''  mente 
etiam  diccndi  studia  languescunt.  Multa  quippe  annorum  iam  curricula  devolvuntur, 
quod  crebris  viscerum  doloribus  crucior,  horis  momentisquc  omnibus  fracta  stomachi 
virtute  lassesco,  lentis  quidem,  sed  tamen  continuis  febribus  anhelo^.  Interquc  haec 
dum  sollicitus  penso,  quia  scriptura  teste:  'Omnis  filius,  qui  a  Deo  recipitur,  flagelhitur',  npi)r.  12, 6. 
quo  nialis  praesentibus  durius  dcprimor,  eo  de  aeterna'^  certius  praesumptione  respiro. 
Et  fortasse  hoc  divinae  providentiae  consilium  fuit,  ut  percussum  lob  percussus  ex- 
ponerem,  et  flagellati  mentem  nielius  per  flagelhi  sentirem.  Sed  tanicn  recte  con- 
siderantibus  liquct,  quia  adversitate  non  modica  laboris  mei  studiis  in  hoc  molestia 
corporalis  obsistit,  quod  carnis  virtus  cum  locutionis  ministerium  exhibcre  vix  sufficit, 
mens  digne  non  potest  intimare  quod  sentit.  Quid  namque  est  officium  corporis  nisi 
organum  cordis?  Et  quamlibet  peritus  sit  cantandi  artifex,  explere  artem  non  valet, 
nisi  ad  hanc  sibi  et  ministcria  exteriora  concordent,  quia  nimirum  canticum,  quod 
docta  manus  impcrat,  quassata  organa  proprie  non  resultant  nec  artem  flatus  exprimit, 
si  scissa  rimis''  fistula  stridet.  Quanto  itaque  gravius  expositionis  meae  qualitas  pre- 
mitur,  in  qua  dicendi  gratiam  sic  fractura  organi  dissipat,  ut  hanc  peritiae  ars  nulla 
componat?  Quaeso  autem,  ut  huius  operis  dicta  percurrens  in  his  verborum  folia  non 
requiras,  quia  per  sacra  eloquia  ab  eorum  tractatoribus  infructuosae  loquacitatis  levitas" 
studiose  compescitur,  dum  in  templo  Dei  nemus  plantari  prohibetur.  Et  cuncti  proculDeut.ir,,2i. 
dubio  scimus,  quia,  quotiens  in  foliis  male  laetae  Segetis  culmi  proficiunt,  minori  pleni- 
tudine  spicarum  grana  turgescunt.  Unde  et  ipsam  loquendi  artem,  quam  magisteria 
disciplinae  exterioris  insinuant,  scrvare  despexi.  Nam  sicut  huius  quoque  epistolac 
tenor  enuntiat,  non  metacismi'  collisionem  fugio,  non  barbarismi  confusionem  devito, 
situs*  modosque^  et  pracpositionum  casus^  scrvare  contemno,  quia  indignum  vehementer 
existimo,  ut  vcrba  caelcstis  oraculi  rcstringam  sub  rcgulis  Donati'.    Neque  enim  haec 

^)  se  add.  ed.  1003.  ^)  afflicta  Vindobon.,  ed.  1303.  <=)  eternis  edd.  pr.,  1503.  '')  iiimis 

Vindoh.  8)  lenitas  edd.  jir.,  l.jOo.  ')  itiotusque  codd.  cet.,  sed  ita  Vindob.  et  Maurini.  S)  eti;uu 

praepositiouumque  casus  l^^ndob.;  (et  o)ii.)  praepositionum  etiam  casusque  edd.  j»'.,  1503. 

1)  Scil.  ej}.  I,  41  in  f.  -i)  Etiam  ex  hoc  loco  hausit  Beda,  h.  e.  II,  1.  —  Be  Gre(jm-ii  marbis 

cf.  Wolfsgruber,  l.  l.  p.  74  ss.  3)  I.  e.  myotacismi,  ut  mdetur.    Alii  interpretes  conioiunt:  iotacismi; 

alii:  metacismi  (a  fiexuxeinca)  =  transpositionis.  4)  Hiatus,  qimlam  interp'etes  coniciunt.  5)  De 

stilo  Gregorii  et  cle  Jwc  loco  disserui  in  Neues  Archiv,  XV  p.  529  ss,  et  p.  543  s. ;  cf.  Servii  eommentarium 


358  GREGORIl  I.  REGISTRI 

ab  ullis  interpfotibus  in  scripturae  sacrae  auetoritate  servata  sunt.  Ex  qua  nimirum 
quia  nostra  expositio  oritur,  dignum  profecto  est,  ut  quasi  edita  suboles  speciem  suae 
matris  imitetur.  Novam  vero  translationem  dissero:  sed  cum  probationis  causa  exigit, 
nunc  novam  nunc  veterem  ^  per  testimonia  adsumo,  ut,  quia  sedes  apostolica  cui  Deo 
auctore  praesideo  utraque  utitur,  mei  quoque  labor  studii  ex  utraque  fulciatur. 


Y,  54. 

Gregoriiis  I.  papa  nohilibus  Syracusanis  successorcm  di(jnum  Maximiano  defuncto 
episcopo  expetenfibus  respondet,  ct  Agatho  a  elero  plebeq^ie  electiis  et  acmidus  eius  ad  sc 
veniat  necesse  esse.  595,  lul. 

Codd.  R  et  r:  Imlictio  XII.  XIII.  mji.  91  (Ind.  XIII.  cap.  47). 

Edd.  M:  Lih.  V.  ep.  22;  G:  Lib.  IV.  ep.  47.  —  laffi  Kcy.  1.370  (1001). 

GREGORIUS  NOBILIBUS  SYRACUSANIS. 
Jjaudis  vestrae  testimonium  quam  direxistis  gerit*  epistola,  quod''  electionis''  vos 
onera  sapienter  declinasse  significat.  Et  quoniam  nostro  hoc  arbitrio  commisistis  ac 
niulta  bona  de  venerandae  memoriae  quondam  Maximiano  cpiscopo  '  referentes  talem 
vobis'=  ordinari  deposcitis,  vos  quidem  sicut  decet  fideles  filios  facitis,  quia  haec  de 
digno  sollicitoque  patre  tostamini  et  obtrectantibus  aliis  bona  ipsius  etiam  post  obitum 
non  tacetis.  Unde  oramus  omnipotentem  Dominum,  ut  et  vobis  pro  sinceritatis  vestrae 
voluntate  retribuat  et  obloquentibus  clemonter  ignoscat.  Hoc  tamen  sciat  magnitudo 
vestra,  quia  civitati  illi  quem  dare  Maximiano  reverentissimo  similem  non  liabemus. 
Sed  quia  a  clero  et  plebe  Syracusanae  ecclesiao  Agatlio,  ab  aliquibus'^  autem  alter 
eligitur,  hunc,  qui  a  clero  et  plebe  electus  est,  ad  nos  interim  venire  necesse  est,  ut 
utrisque''  comminus  constitutis  ille  qui  utilior  visus  fuerit  et  Deo  placuerit,  ordinetur^. 
Nam  desiderii  nostri  est  talem  illic  cum  Ohristi  gratia  ordinare  pontificom,  qui  bono- 
rum  suprascripti'  episcopi,  cuius  vos  actionibus''  testimonium  perhibetis,  in  omnibus 
debeat  Deo  adiutore  imitator  existere. 


\\  .J4    in    liliilo    sii-acusauls   R*  1.  ^)  om.    gerit,    «lUnd    eild.  pi\   G.  '')  quoililcctlouis  r  1. 

■^)  om.   Vdbls  ;•  /.  '')    utriusque  r  1.  ")  ssti    codd.;    supruso-ib.    supraclicti   It  1.  f)  {jiro    vos 

autiouibus)   vocatluulbus  li  1. 

in  arlem  Donafi  ^;.  444  s.  Keil.  Adde  ep.  XI,  .34,  qua  epiKcojmm  quendam  ritiiperat,  quod  grammaticam 
quibusdam  cxponat.  C.f.  l.  V,  c.  3,30  comm.  in  l.  I.  Reyum:  iid  hoc  quidem  tiintum  liberales  artes  discen- 
dae  sunt,  ut  per  instructioneui  illaruui  divina  cloquia  suhtilius  intellegantur.  Ebcii ,  Gertch.  d.  Litt. 
des  3Iitte1alte>-s  I^,  p.  551  n.  2. 

1)  Scil.  versionem  Hieronymi  et  veterem  lialam. 

V,  54  Nobiles  iidem,  qni  in  Diurni  /'.  00.  03  axiomatici  rocanlur.  E.v  cp.  II,  /.j.  I,  7'.>.  VI,  4G. 
X,  !'.>  rccle  efficit  Wisbaii.m,  J.  l.  p.  40:  ordinem  eandem  partem  populi  csse  ac  nobiles,  scilicet  possesswes 
honoralos.  1)  De  obitu  Maximiani  episcopi  et  novo  ejmcopo  digendo  cf.  ep.  V,  20,   in   qua  Traiani 

presbyteri  electionem  noster  decKnat  et  lohannem  archidiaeonum  Catanensem  commendat,  eundem,  qui  postea 
(ep.  VI,  IS)  epnscopus  factus  est.  2)  Scilicet  a  nobilibus,  ut  videtur;  fortasse  ille  archidiaconus  Cata- 

nensis,  qui  iam  Bomue  aclerat'^  3)  Eodem  fere  modo  Ravennatibus  Marinianum  imposuit  Gregorius, 

nt  ex  ep.  V,  21.  51  apparet.  De  hoc  modo  creafionis  episcopi  in  dioecesi  metropalitrnia  Romnna  et  in  Sicilia 
cf.  Wisbaum,  1. 1.  p.  39—43.  47. 


INDICTIO  XIII.    lUL.  (V,  53».  54.  55.  56).  359 


V,  55. 

Grcgorius  I.  papa  luJianni,  ahhati  Bnjino,  mandut  dc  discipJina  monavtcrii  S.  An- 
dreae  iuxta  Vtdcamm  siii  corrigenda.  o05,  Iid. 

Codd.  B  ct  r:  Indktio  XII.  XIII.  cap.  ii2  (Ind.  XIII.  cap.  48). 
Edd.  M:  Lih.  V.  cp.  .JO;  G:  Lih.  IV.  ep.  4S.  —  laffe  Baj.  1371  (1002). 

GREGOEIUS  lOHANNI  ABBATI  DE  REGIO. 
Tja  qiiae  ad  coneptioncm  religiosarum  pertinent  personarum  nos  practcriro  nec 
dccct,  ncc  convenit.  Pcrvenit  itaque  ad  nos  in^  nionasterio  sancti  Andreae  quod  iuxta 
Vulcanum''  est  positum  multa  perpetrari  facinora.  Atquc  ideo  auctoritatis  nostrae 
praeceptione  suffultum'^  ad  id  te  monasterium  proficisci  necesse  est  ct  omnia  quae 
dicuntur  suptili  investigationo  discuterc.  Et  si  ita,  quod  absit,  invcneris,  sic  in  illos 
rcgularitcr  vindicabis,  ut  digna  cos  cocrcitio  a  pravis  et  inlicitis  dc  cetcro  doceat  acti- 
bus  abstincre. 


V,  56. 

(Iregorim  I.  papa  Pctro  ct  Provideiitio,  cjiiscopis  Istricis,  sui  viscndi  dcsidcrium 
e  Castorio  notario  reduce  cognitum  laudi  trihuit;  se  venturis  satisfacturum  esse,  de  quibtcs 
dubitent,  eosque  sine  molestia  relaxaturum  esse  promittit.  595,  lul. 

Codd.  B  et  r:  Indictio  XIL  XIIL  cap.  US  (hul.  XIII.  cap.  4<J). 

Edd.  M:  Ub.  V.  ep.  51;   O:  Lib.  IV.  ep.  4d.  —  laffc  Beg.  1372  (1003). 

GREGORIIIS  PETRO  ET  PROYIDENTIO  EPISCOPIS  DE  HISTRIA. 

Bcus,  qui  laetatur  in  unitate  fidelium  et  revelat  quaerentibus  veritatem,  cordi 
vestro,  dilectissimi  fratres,  aperiat,  quanto  vos  desiderio  in  gremio  cupiam  sanctae  uni- 
versalis  ecclesiae  contineri  et  in  eius  manere  unitate  concordes.  Quod  fore  non  dubito, 
si  abiecto  contentionis*  stimulo,  satisfieri  vobis  veraciter  de  his  quibus  est  dubietas 
intendatis.  Remeantis  autem  Castorii  notarii  mei '  edoctus  relatione  sum  fraternitatem 
vestram  ad  me  habere  desiderium  veniendi,  si  promissum  fuerit,  quia  nullam  moleatiam 
sustinebit.  Hoc  ego  cognoscens  et  opto  et  succensus*  ardore  caritatis  invito,  ut  ad 
mc  vcniendi''  debeatis  laborem  adsumere,  quatenus  pariter  conferentes,  quae  vera  et 
rodemptori  nostro  sunt  placita,   et  communiter  loquamur  et  modis  omnibus  teneamus. 

V,  r,:,  in  tUido  abbate  egregio  {pr«  abtiati  (le  Kegiu)  r  1:  om.  de  regio  miiUos  et  meliores  codd.  ed.  31 
adnotat.  a)  om  in  )•  1.  ^')   viileaiium  ;•  7.  ^')  ita  r  1:  suffultus  (us  in  ras.)  B  1  el  r  2. 

V,  56    litiilum  ita  praebent  r  1.  2;  de  uistria  li  1;  de  bostia  E*  1:  om.  de  Histria  ed.  pr.  »)  con- 

teuteutiouis  r  1.  ^)  sensus  in  ac  seusus  corr.  Ji  1.  "^)  veuiendis  r  1. 

V,  55  Ex  hac  epistula  conficta  est  formida  Diiinii  apud  Modere  n.  116.  Ncqiie  de  ahhate  neqiie 
dc  monasterio  certi  quicquam  proferre  •possuni. 

V,  56  Petrus,  scliismatiais  episcopiis  Altini  cmnmemoratur  ad  a.  579  et  590:  Vaiil.  diac.  III,  26. 
Comiliiim  Gradense  apud  Troya  C.  d.  I  n.  7  et  Chron.  patr.  Gradens.  c.  1  (SS.  rcr.  Laii;i.  p.  :i\ri).  — 
rrovMentius  alias  ignotus  est.  —  De  trimn  capitulm-um  sehismate  cf.  ep.  Pelafiii  II:  I-K.  1054  s.  ct  1056 
(per  Gregoi-inm  seriptam),  qttas  in  appendice  edam,  et  Gregwii  epistulas  I,  16  (adde  L,  10".  16''  et  not.). 
II,  49.    IV,  2.  S.  14.    IX,  141.  148.  150.  152— 1.m.  W6.  201.    XII,  13.    XTII,  .36.  1)  Dc  Castorio,  notario 

rcl  cartidariu  atqne  apoerisiario,  cf.  ep.  V,  24  n. 


360  GKEGORTI  I.  REGISTEI 

Fjgo^  vero  divinae  protectionis  gratia  suffragante  satisfacere  vobis  de  quibus  dubitatis 
paratus  sum  et  confido  de  omnipotentis  Dei  nostri  clementia,  quia*  ita  vobis  satisfactio 
mea  interius  inhaerebit,  ut  nihil  caritati  vestrae  de  cetero  possit  ambiguum  rcmanere. 
Nam  illa  quae  sanctissimao  quattuor  synodi  sapuerunf  atque  dcfinierunt,  sicuti  pro- 
decessor  noster  sanctissimus  Leo  papa,  ita  ea  et  nos  sapimus,  sequimur  ac  tenemus 
nec  ab  earum  fide  aliquo  modo  disseutimus.  Sed  quia  plus  porsona  praesens  quam 
epistola  satisfacit,  hortor,  dilectissimi  fratres,  ut  ad  me  venire,  sicut  praefatus  sum, 
debeatis,  dummodo  ratione  percepta  a  concordia  sanctae  universaUs  ecclesiae  dissensio 
vos  nulla  dissociet. 

lloc  tamen  certa  vestra  sit  caritas,  quia  vos  et  cum  affectu  quo  decet  suscipio 
et  cuni  gratia  rehixabo.  Nec  aliquam  vos  vel  quoscumque  alios,  qui  pro  hac  ad  me 
causas  venire  voluerint'',  afflictionem  vel  molestiam  sustinere  promitto.  Sed  seu  ad 
consentiendum  niihi  cor  vestrum  misericordia  divina  conipunxerit,  sive,  quod  absit,  in 
ea  vos  durare  dissensione  contigerit,  ad  propria  vos  rcmeare  quando  volueritis,  iuxta 
promissionem  meam  sine  laesione  vel  molestia  relaxarc  curabimus. 


V,  57. 

Gregorius  I.  paxia  lolianni,  episcopo  Corinthionmi ,  significat  quacstione   iussu  suo 
Jiahita,  ciim  Secundinus  episcopus  Anastasium  iuste  damnasset  tionmdlosque  ijisius  arhitrio 
rcservasset,  sc  Paulo  diacono  et  Clematio  lectori  veniam  dcdisse,  Euphemium  ct  Thomam 
vcro  sacris  ordinihus  iJrivassc;   horlatur,   ut  Paulum   diaronum   in   rccipiendis   expensis     20 
aditwet.  595,  lul. 

Codd.  E  et  r:  Indietio  XII.  XIII.  cap.  94  (Ind.  XIII.  cap.  .JO). 

Edd.  M:  Lib.  V.  ep.  52;  G:  Lib.  IV.  cp.  .51.  —  laffe  Beg.  1373  (loio). 

GREGORIUS  lOHANNI  EPISCOPO  CORINTHIORUM. 
Aequitatem    atque    sollicitudinem    Sccundini''    fratris    et    coepiscopi   nostri,    quae      25 
olim  bene  nobis  est  cognita,   etiam  series  iudicati''  monstravit.     In  qua  re  valde  pia- 
cuit   laetosque    nos   reddidit,    quia    in    causa  Anastasii    quondam   episcopi ',    quam    ei 
examinandam  iniunximus,    vigilantiam   suani  et  diligenter  exercuit  et  cognita  crimina, 
ut  iustitia  poscebat  et  oportuit,  vindicavit".     Sed  pro''  liis  omnibus  gratias  omnipotenti 
Deo  referimus,    qui  desistentibus   quibusdam   accusatoribus    cognitioni   eius  veritatem,      30 
no  tantorum  causa  facinorum  latere  potuisset,  ostendit.     Quoniam  vero  in  eadeni  sen- 
tentia   in   qua°  suprascriptumf  Anastasium  iuste  damnatum  constat  esses  atquc  dopo- 

d)  cx  ergo  It  1.  c)  (..,;  qii[  ,.  o.  f)  corr.  in  decreveruiit  r  2.  B)  add.  vcl  cjnus  corr.  iii 

vd  ciui  r  2;  velle  r  1.  Ii)  v.jluerit  r  1.  2.     Iii  iiiarij.  vide  satisfactioneiu  r  2. 

V,  .'>?   in  tituhi:   arcliiepisccijio  ipiod  nusijiimn  in  codd.   inrenbnus  ed.  M,   unanimi,   ut  dicit,   mss.  con-       3:, 
setisu  (!);   ohorintliiornm  11*  1.  a)  ex  secundiani  r  1.  •')  indicata  ed.  M  cum  3  Vatic;   .scriptoruni 

vestrorum    {2>ro  iudicati)  ed.  jir.  c)  ita  codd.  nostri  cutn  edd.  pr.   G;   attamen  iudicavit  ad  Jidem  mss., 

ut  praetendit,   ed.  Jf.  d)  oin.  pro  codd. ;   suprascr.  pro  r2,  suprascr.  iu  B  1.  c)  o,ji.   i^  qua  H  1. 

f)  sstum   li  1 ;  superscriptuni   ;■  2.  g)  ita  Ji  1 ;  om.  esse  r  1.  2. 

V,  5T    TraHsiui.^isa  pier  Paulum  diaconum  Cwirdhiiim.     Mdem  lolumni  ep.  V,  62  et  IX,  156  missae      40 
*'""'•  1)  Anastasiiis,    episcopus   Corinthi,  pnxiedecessoi-   lohannis.      Cf.  ep.  I,  26.     De   casu    fi-atris 

noster  etiam  in  ep.  V,  63  scribit;  setl  cuinsiiam  sedis  episcopus  Secnrulinus  iUe  fucrit,   iijnoramus.    Adde 
ep.  III,  :is  n. 


INDICTIO  XIII.    lUL.  (V,  5G.  57).  361 

situni,  sic  quasdam  suprascriptus  ■'  fratcr  ct  coepiscopus  uostcr  ultus  personas  est,  ut 
nostro  arbitrio  reservaret'',  idcirco  quid  de  cis'^  tcnenduni  servandumque  sit,  praesenti 
epistola  sii;naro   perspeximus. 

Paulum  itaque   diaconem   latorom   praesentium    quamvis   culpa   sua''   vehementer 

5  confundat  atque  redarguat,  quod  decoptus  promissione  ab  accusatione  quondam"  epi- 
scopi  sui  destiterit  et  cupiditatis  studio  silere  contra  animara  suam  potius  quam  pro- 
dere  vera^  consensit,  tamen  quia^  plus  nos  essc  misericordes''  convenit  quam  districtos, 
hanc  ci  culpani  ignoscimus  atque  eum  in  ordine  locoque'  suo  recipiendum  esse  cense- 
mus.      Nam    ci    a  tcmpore   prolatae  sententiae   affiictionem  quam  pertulit  credimus  ad 

10  vindictam  huius  posse  culpae  sufficere.  Euphemium''  vero  atque  Thomam,  qui  pro 
deserenda  accusatione  sacros  ordines  acceperunt,  eisdem  ordinibus  privatos  esse  atque 
ita,  sicuti  sunt  depositi,  volumus  permanere  ncc'  umquam  eos  sub  qualibet  excusationis 
specie  in  sacros  ordines  revocare  decernimus  ^  Nam  nimis  indignum  et  contra  eccle- 
siasticae  regulam  disciplinae  est,   ut  honorem,    quem  non  ex  mcritis  sed  pro  sceleris 

15  praemio  perceperc,  fungantur.  Quia  tamen  plus""  misericordiae"  quam  districtae" 
nos  convenit  operam  dare  iustitiae,  eosdem  Euphemiumi'  atquo  Thomam  in  ordine  loco- 
que  tantummodo,  unde  ad  sacros  ordinos  promoti  fuerant,  volumus  revocari:  et  cuuctis 
diebus  vitae  suae  oorundem  locorum  continontiain'!^,  sicut  consueverant  ante,  percipiant. 
Clematium  vero  lectorem  similiter  benignitatis  intuitu  in  ordine  locoquo  suo  revocan- 

20  dum  esse  constituo.  Quibus  etiam  omnibus,  id  est  Paulo  diacono,  Euphemio'',  Thomao 
atque  Clomatio  commoda  sua  secundum  locum  et  ordinem,  in  quo  quisque  eorum  est, 
sicut  solitus  crat  accipere,  a  praosenti  tertia  decima  indictiono  fraternitas  vestra  sine 
aliqua  studeat  inminutione  praebere.  Quia  igitur  suprascriptus'  Paulus  diaconus  multa 
se  pro  utilitate  proviuciae'  vostrao  memorat  expendisse  et,   ut  ea  possit  recipere,  so- 

25  lacio"  fraternitatis  vostrae  desiderat  iuvari,  hortamur,  ut,  si  ita  est,  omni  ei  possibilitate 
ad  recipienda  quae  dodit  debeas  concurrere  atque  vostro  eum  auxilio''  adiuvare, 
quia  nulla  ratio  patitur,  ut  in  his  quae  pro  utilitate  genoralitatis  impendit  aliquod 
sustineat  iniuste  dispondium.  Praoterca  tres  libras  auri,  quas  inminente™  supra- 
scripto^   fratre   et  coepiscopo   nostro  Socundino    eundem  Paulum   diaconum   pro   utili- 

30  tate  vestrao  dedisse  constat  ecclesiae ',  fraternitas  vestra  eas  cessante  dilatione  resti- 
tuat,  ne,  quod  absit,  non  rationabilitor,  sed  sola  eum  gravare  voluntate  tantummodo 
videatur. 


»)  siijla  ss  adhWct  Itl;  scriptus  r  1.  2  (add.  inanu  poxt.  supra  »■  2).  •'}  servaret  7i!  J.  <=)  liis 

R  1.  ^)  culpae  suae  r  1.  ^)  q(J^  mpraser.  quondam  E  1.  ^)  poudere  v.  r  1;  perdere  verba  cd.  jir. 

B)  ])i(is  add.  r  1;  ed.  M.  1")  ila  B  1,  ed.  pr.;  om.  misericordes  r  1.  2,  sed  post  add.  mites  »■  2.  ')  loca- 

rjue  ;■  1.  ^)  Eufimium  codd.  1)  ne  codd.  (curr.  in  nec  r  2).  "")  add.  2>ost.  nos  r  2.  °)  miseri- 

corditer  li  1;  rainime  ed.  pr.  ")  corr.  in  districtioni  r  2.  v)  Eufemium  r  1;  Euphimium  Ji  1;  Eufim.  r  2. 

<i)  continentia  M  1.  >■)  Eufemio  r2;    Eufimio  r  1;   Euphimio  B  1.  =)  sstus  li  1;    superscr.  r  1.  2. 

')  prou   =   provinciae   (repietens  primas   litteras  verborum  praeeuntium   pro   u[tilitate]J  It  1,   r  1;    provinciae 
Vatic.  A.  B.   C  (ed.  M);  prov.  om.,   add.  ecclesiae  ed.  M  et  fortasse  r  2.  ")  ita  r  1;  om.  solacio  ceteri 

codd.  et  corr.  fraternitatis  vestrae  in  fraternitate  vestra  r  2;  suprascr.  auxilio  B  l;  iuvamine  ed.  pr.  v^  auxi- 

liuni  r  2,  B  1;  auxilio  r  1.  w)  immiiiuente  r  1.  ^)  superscripto  r  2. 

1)  Haec  poemi  in  daohus  consistit:  in  dcpositiouc  ct  in  ca  dainnaiione,  ite  qiiis  Hmipiam  illornm 
ctiaiii  posteii  maiorc  diijnitate  fnuitur.  2)  Seil.  coninioda  suu.;   cf.  cp.  V,  3U  n.  1.  3)  Pro  accii- 

satione,  ut  mdeiur. 

Eeg.  Gnw:.  I.  46 


362  GREGORII  I.  REGISTRI 


V,  57  \ 

Synodm  qnsco^wnim  23,  in  qua  constituitur  1 ",  m  in  Romana  ecclcsia  sacri  altaris 
ministri  cantcnt;  2",  ut  clerici  vcl  monachi  cubiciilariorum  officiis  fungantur ;  3",  nc  qtds 
ecclesiusticorum  titulos  ponat;  4",  ne  tdlo  tegmine  veletur  ferctrum,  qiio  Romani  pontificis 
corpus  ad  sepeliendum  ducitur;  5"*,  ne  2^ro  ordinatione  neve  jiro  pallio  neve  pro  chartis 
neve  pastelli  nominc  neve  ordinandus  neve  ordinatus  quicqnain  trihuat;  6'",  nc  ccclesiac  servi, 
nisi  cxaminatis  morihus,  ad  Dei  servitium  admittantur.  595,  lul.  5. 

Codd.  B*  1:  Ind.  XIII.  post  n.  43.  Bardnon.  (Cf.  Villanuem,  V.  l,  XVIII  p.  SS  ss.)  Momic.  5508. 
(Parisin.  12,  255.     H  3.  4  n.  CIII). 

Edd.  M:  App)eml.  V;  G:  Lib.  IV.  cp.  44  et  post  l  XII.  (Gonzalez:  Coll.  can.  Hisp.  Pars  II  p.  162). 
—  lajfe  Eeg.  post  n.  1.365  (9SS). 

INCIPIT  DECRETUMi  AD  CLERUM  IN  BASILICA  BEATI 

PETRI  APOSTOLI. 

Kcgnantc    in    perpetunm  Domino''  nostro  lesu  Christo''-,    tcmporibus  piissimi  ac 

screnissimi''   domni''  Mauricii  Tiberii   et  Theodosii  Augustorum"',   ciusdem  domni  im- 

pcrii*^  Mauricii  anno  tertio  decimo,   indictionc  tertia  decima,  quinto  dic  mensis  lulii*: 

V,  5T^  Huc  decretwii  deest  in  rer/isiro,  sed  eplstidis  additur  iii  -B*,  ubi  siwjida  ca^ntiUa  aut  numeris 
(I.  II.  III)  aut  intervallis  (IV.  V.  VI)  distinyuntur.  Maassen,  Quellen  u.  Litt.  des  canon.  Eechts,  I  p.  302, 
decem  vetustas  canonum  collectiones  enumerat,  in  quibus  exstat;  quarum  nonnulli  codices  collati  sunt  ab 
Ewaldo :  1)  codex  bibliothecae  capitularis  Barcinonensis  (=  B) ,  litteris  maiusc.  scriptus  saec.  VII.  aut  VIII., 
continens  homilias  S.  Oregorii  sxqier  evanr/elia,  sermonem  de  mortaUtale  eiusdem  Oreyorii  et  synodum  anni  595; 
cuius  synodi  ex  codice  jiraedicto  apoyraplmm publicavit  Vdlanueva  Viaye  literario,  XVIII,  2S6  s.;  in  hoc  codice 
dislinctiones  ca^ntulorum  desiderantur.  (Etiam  in  codice  Biyotiano,  quo  Maurini  usi  sunt,  hoc  decretum  sequi- 
tur  homilias  in  evanyelia)  —  2)  codex  Monacensis  5oOS  (Diessensis  S;  cf.  Maa.isen,  l.  l.  p.  632)  s.  VIII — IX 
—  Initium  huius  synodi  continent  3)  H  3.  4  (de  quibus  cf.ep.  If^W^not.)  n.  CIII  (Oon:.alez  Cl);  4)  Larisin. 
12,  255  (sine  capil.  dislinctione).  —  Cf.  Eioald,  N.  A.  III  p.  552  ss. 

Incipit  etc:  ila  li;  iucipit  decretum  Gregorii  papae  Mon.;  (ilem  Mon.  6243  =  Fris.  43;  cf.  Maassen, 
l.  l.  p.  477);  incipit  ad  populum  iu  basilica  b.  Petri  apostoli  Paris.;  beati  Gregorii  pape  H4;  om.  H3;  acta 
synodi   saucti   Gregorii  pape  11  *  1.  "■)  deo  add.  Mon.  •')  verba  regnaute  usqite  christo  om.  H  3. 

•^)  siucerissimi  B.  <1)  piissimoruin  agustorum  (oni.  ac  ser.  domnij  H 3.  4:  piissimi  in  piissimorum  atque 

serenissimi  in  scrcuissimorum  corr.  ii*  1.  ^)  II S.  4  oin.  rcrha  Augustorum  usqne  M.nuricii.  ^)  im- 

]ierio  Jlun.  I'ar. 

V,  57"  Hidus  syruxli  (capitis  V.)  mcntioncm  facit  Grer/orius  ep.  V,  62,  Aiu/.  15.  a.  595  (ih.  n.  4)  ef, 
ut  Maurini  putant,  Beda,  li.  eccl.  II,  1,  his  vei-his:  libello  quoque  .synodico,  quem  cum  episcopis  Italiae 
de  necessariis  ecclesiae  causis  utillimum  composuit.  —  loluinnem  jn-eshyterum  Constantinopolitanum  liac 
synodo  ahsolutian  essc  teiisimile  est:  cf.  ep.  VI,  14  s.;  Grisar,  in  Zcitsdir.  f.  katM.  Theoloffie  IV  (ISSO) 
p.  496.  —  WishuHm  thcsi  disserlationi  latulatac  adnexa  eontendit  —  ncscio  quihus  causis  adduclus  — 
hacc  dccrcta  coUectioiuin  quaiidam  esse  canonum  cartim  synodorum,  qiiae  initio  pontificatus  Greflorii 
celchralac  siitt.  —  I)c  fidso  qiwdaiii  dc  inomtsteriis  decreto  huic  syiuxlo  attribiilo  cf.  laffc  Beg.  f  1366 
(998).  1)  Diiirii.  83:    onmiii    decreta   predecessorum    apost.olicoruju   nostrorum   pontificuni    quo- 

que    vel    synotaliter    vel    sijecialitcr    statuerunt    ot    probata    sunt    etc.  2)    Re<?nante    domino 

nostro  lesu  Christo  cuni  Deo  patre  per  intinita  saecula  in  cpistidis  Leonis  III:  cf.  laffe  Llegesta. 
3)  Thcodosius  a.  590,  26.  die  m.  Martii,  a  patrc  3Iatiricio  in  imperium  culscitus  est.  Cf.  Muralt,  Chrono- 
graphie  Byzantine,  p.  249.  4)  Hac  forim  tempmis  notas  diplomuti  addendi  papae  eiiam  in  eiristulis 

tUuntur  (cf.  Etcald,  N.  A.  III,  p.  549),  iit  c.v.  episttdis  a  Beda  traditis,  ex  formtda  Hiurni  7.  ctc.  apim.ret; 
sed  mensis  et  dies  ante  imjjeratorcm,  consulat  um,  iiidictioncm  in  epistulis  ponitur  cxcepta  illa  concessimie, 
quae  Andreae  ahhati  inscripta  cst  (Meg.  XI,  15  =  Jitaur.  app.  IX).  —  Ilaro  lioc  tempore  occurrit  mos  dies 
yer  ordincm  eniiinerimdi  ratione  non  hahita  kalendarum,  nomiruiu ,  idaum.  Cf.  Ideler,  Handhuch  der 
Chronologie,   II  p.  191.    Savigny,   Stjstem  des  rijm.  B.,   IV  p.  331.     Stinlziitg  iii  /eitschr.  f.  Ecchtsgesch., 


INDICTIO  XIII.    lUL.  (V,  57 a).  363 

Gregorius  papa  coram  sacratissimo  beati  Petri  apostoli  corpore  ^  cum  opiscopis  et^ 
omnibus  Romanae  ecclesiae  presbyteris  residens  adstantibus^'  diaconibus^  et  cuncto 
clero  dixit: 

(I.)"^  In  sancta  hac  Romana  ecclesia,  cui  divina  dispensatio  "^  ^  praeesse  me  voluit, 
dudum  consuetudo  est  valdc  repreliensibilis  exorta,  ut  quidam  ad  sacri  altaris  mini- 
sterium"  cantores*  cligantur  et  in  diaconatus  ordine  constituti  modulationi  vocis  ser- 
viant*^,  quos  ad  praedicationis  officium  elemosinarumque  studium  vacaro  congruebat. 
Unde  fit  plerumquo,  ut  ads  sacrum  ministerium,  dum  blanda  vox  quaeritur,  quaeri'' 
congrua  vita  neglegatur'  et  cantor  minister  Deum  moribus  stimulet'',  cum  populum 
vocibus  delectat.  Qua  de  rc  praesenti  decreto  constituo,  ut  in'  sedo  hac  sacri  altaris 
ministri  cantare  non  debeant*  solumque  evangelicae  lectionis  officium  inter  missarum 
sollemnia  exsolvant.  Psalmos  vero  ac  reliquas  lectiones  censeo  per  subdiaconos  vel, 
si  necessitas  exigit'",  per  minores  ordines-'  exhiberi.  Si  quis  autem  contra  hoc 
decretum  meum  venire  temptaverit,  anatliema  sit.  Et  responderunt  onines:  Ana- 
thema  sit. 

(II.)"''  Verecundum  mos  torporem  indiscretionis  involvit",  ut  huius  sedis  ponti- 
ficibusP  ad  secreta  cubiculi  servitia  Laici  pueri  ac  saeculares  obsequantur  et,  cum 
pastoris  vita  esse  discipulis  semper  debeat  in  exemplo,  plerumque  clerici,  qiialis  in 
secreto  sit  vita  sui  pontificis",  nesciunt,  quam  tamen,  ut  dictum  est,  saeculares  pueri 
sciunt.  Do  qua  re  praesenti  decreto  constituo'',  ut  quidam  ex  clericis  vel  etiam  ex 
monachis  electi  ministerio  cubiculi  pontificalis  obsequantur,  ut  is  qui  in  loco  est  regi- 
minis  testes  tales  habeat  talesque'  viri*  eius"  in  secreto  conversationem  videant",  qui'^ 
ex  visione  seduhx''  exemplum  profectus'"  sumant^. 

")  et  H 3.  4;  om.  ceteri,  sed  R*  1  addit  post  ecelesiae.  '')  assistentibus  li*  1.  '^)  hoe  prlmum 

capiltditm  deesse  m  codd.  Capucin.  liotomaciensi  nntant  Maurini.  '')  dispositio  R*  1.  <")  eorr.  in  sacra 

a.  ministeria  R*  1.  ')  ita  B;  iiisteiit  K*  1;  insorviant  cet.  codd.  B)  ad  om.  R*  1.  II 3.  4.  '')  quaeri 

om.  11,3.  4.  ')  neglegitur  JI .3.  4.  ^)  famulatur   (superscr.   stinuiletj  R*  1.  ')  in  om.  Rar. 

"")  ita  B.  Monae.  R*  1;  exiget  11.3.  4;  iuerit  Paris.,  edd.  M.  O.  inier  ep.  ")  secunduni  capituluni  H 3.  4. 

")  invaluit  Mi»t.;  verecundus  nios  tempore  indiscretionis  inolevit  ed.  M.;  indiscritionis  3Ion  ;  indiscriptionis  Par. 
P)  pontifices  Par.  1)  vitae  suae  pontifices  31on.  ^)  constituimus,  om.  verha  ut  usque  regiminis  R*  1. 

s)  liabeat  testes  tales  (omisso  primo  tales^  B.  Mon.  Par.  R*  1;  testes  tales  babeat  (omisso  altero  tales)  H3.  4. 
')  talesque  viri  Monac;  qui  vere  B;  qui  vitani  Par.  R*  1;   habeat  ut  eius  H 3.  4.  ")  illius  et  R*  1. 

v)  videant   et   cetera  desunt  in  Par.  ■"')  ila.  B.    H  3.  4;    quae  Monac;    quo  R*  1.  =*)  ipsa  R*  1. 

y)  subiectus  R*  1.  ''■)  si  quis  vero  contra  Iioc  decretum  meum  venerit,   ipse  do  suo  loco  pcreclitabitur 

add.  113.  4;  cetera  demnt  H  3.  4. 

V  p.338,  et  Mommsen  ib.,  VI  ^J.  88  ss.  Hic  dies  cnumerandi  ordo  in  partihus  Orienli.s  iam  anfea,  in 
Italia  jyrimum  in  inscriptione  a.  619  invenitur  (sed  in  Gallia  liaee  fofma:  ubi  fecit  mensis  —  dies  tot 
iam  saeculo  sexto  tisitnta);  cf.  etiam  Dinrni  f.  7.  —  Etiam  quihusdam  Gretiorii  cpisfulis,  quae  in  coUecfio- 
nem  Pauli  recepfae  sunt,  notae  fcmpnris  falci  adduntur.     (Ewald,  N.  A.  III  p.  .'>8}.) 

1)  Cf.  supm'scriptio7iem  et  in  ep.  V,  62:  ante  corpus  b.  Petri  apostolovum  principis.  2)  Nofa 

preshyferos  residere  et  partem  synodi  esse,  diaconos  vero  adstare  neque  suhsmhere.  .3)  Diurn.  4ii: 

quibus  divini  dispensatione  consilii  preesse  nos  contigit;  saepius  occurrit:  cui  cleo  auctove  deservimus. 
4)  Ililarum  pajnim  cantores  instituisse  eiusdem  papae  vita  eontendit.  loliannes  diac.,  II,  0  narrat:  (Gre- 
gorius)  scholam  quoque  cantorum  .  .  .  constituit  eique  cum  nonnullis  pracdiis  duo  habitacula  .... 
fabricavit,  eo  eerte  quod  post  lioe  decretum  clcricis,  qui  officiis  cftntonm  fungehantur,  certus  cantorum  ordo 
suhstituebatur.  Formidae  Diurni  3.  post  in-eshyteros  ctc.  ct  lectorem  cantor  et  cetnri  siihscrihebant.  (Cf. 
Ducange  s.  v.  cantw.)  6)  Scilicet  aeolytum  vel  leetorem;  cf.  Diwni  f.  laud.  0)  Cf.  Ennodii  S. 

(M.  G.  p.  12):  praeceptum  quando  iussi  sunt  omnes  episcopi  cellulanoa  haljpre.  De  culiiculariis  cf. 
Ducange  h.  v.;  etkm,  in  ecclesia  Constantinopolitana  cubicularii  serviehant. 

411* 


364  GERGORTI  I.  REGTSTRI 

(III.)  Consuetuclo  nova*  in  li.ic  ncclesia  et  valde  reprehensibilis  erupit,  ut,  cum 
rectores  eius  patrimonii  urbana  vel  rustica  praedia  iuri''  illius  conipetere  posse  suspi- 
cantur,  fiscali  more  titulos  "^  impriniant  atquo  hoc  quod  competere  pauperibus  aesti- 
mant  non  iudicio,  sed  manibus  defcndant.  Et  cum  per  praedicatores  suos  veritas 
Phiii]ip.2, 3.  dicat;  'Nihil  per  contentionem',  etiam  ipsum'^  litigiosae  contentionis  malum  transcen- 
dunt'',  et  res  quaelibet,  cum  aestimatur  ecclesiae  posse  competere,  per  vim  tenetur. 
Proinde  praesenti  decreto  constituo,  ut,  si  quis  ecclesiasticorum  umquam  titulos  ponere 
sive  in  rustico  sive  in  urbano  praedio  sua  sponte  praesumpserit,  anathema  sit.  Et 
responderunt  omnes:  Anathema  sit.  Is  autem  qui  ecclesiae  praeest,  si  hoc  vel  ipse 
fieri  praeceperit"  vel,  si'  sine  sua  praeceptione  factum  reppererit^  digna  punire  anim- 
adversiones  neglexerit,  anathema  sit.     Et''  responderunt  omnes:  Anathema  sit. 

(VI.)  Sicut  indignos  nos  per'  beati  Petri  apostoli''  reverentiam'  mens  fidelium 
veneratur,  ita  nostram  infirmitatem  decet  semetipsam  semper  agnoscere  et'"  impensae 
sibi  venerationis  onera"  declinare.  Ex  amore  quippe  fidelium  huius  sedis  rectoribus 
mos  ultra  meritum  erupit,  ut,  cum  eorum  corpora  humi  mandanda"  dcforuntur,  haec 
dalmaticis-^  contegant  easdemque  dalmaticas  pro  sanctitatis  reverentia  sibimet  partien- 
dasP  populus  scindat:  et  cum  adsint  multa  a  sacris  corporibus  apostolorum  martyrum- 
quei  velamina,  a''  peccatorum  corpore  sumitur,  quod  pro  magna  reverentia  reservetur'. 
De  qua  re  praesenti  decreto  constituo ,  ut  feretrum '  quo  Romani  pontificis  corpus  ad 
sepeliendum  ducitur,  nullo  tegmine  veletur.  Quam  decreti  mei  curam  gerere  sedis 
huius  presbyteros  ac  diaconos  censemus.  Si  quis  vero  ex  eorum  ordine  haec'  curare 
neglexerit,  anathema  sit.     Et"  responderunt  omnes:  Anathema  sit. 

(V.)  Antiquam^  patrum  regulam  sequens  nihil  umquam  de  ordinationibus  ac- 
cipiendum  esse  eonstituo*  neque  ex  datione  pallii^  neque^  ex  traditione  cartarum^ 
neque  ex  ea  quam  nova  per  ambitionem  simulatio  invenit  appellatione  pastelli''.    Quia 

")  mala  iJ*  i.  ^)  iure  B.  Monac.  c)  ipsum  oin.  U*  1.  '•)  trauscenditur  Mon.  li*  1. 

e)  fieri  praecepit  B;  ieeerit  iJ*  /.  f)  si  ovi.  codd.  n.,  scr.  Mommsen  —  reppererit  om.  Mon.  Ji*  1.  edd. 

B)  auimadversitate  Ft*  1.  ''j  rerba  et  Msjue  sit  om.  B*  1.  ')  nos  per  om.  B*  1.  ^)  apostoli 

(»)!.  B*  1.  ')  revereutia  B.  B*  1.  ™)  verha  et  usqiie  declinare  om.  B.  ")  terha  ouera  usque 

easdemque  om,  B*  1.  °)  ila  B;  luunauda  Mon.  v)  partieutes  B*  1.  'i)  que  om.  B.  ^)  vela- 

mine  (om.  a.)  Mon.  ^)  servetiu-  B*  1;  habetur  Mon.  ')  lioc  Mon.  ")  verba  et  usque  sit  om.  B*  1. 

^)  antiquorum  Mon.  ™)  rerha  neque  usque  cartarum  om.  B*  1. 

1)  De  iitulis  cf.  ep.  V,  .38  j).  32.')  n.  3.  2)  Be  genere  vestiuin,  cpwd  dahnatica  appelhitur,  cf.  Du- 

cangc  h.  v.;  iempore  Gi^egoiii  et  antea  diaconos  Bomanae  ecclesiae  dalmaticis  usos  esse  ex  Dial.  IV,  40. 
loh.  diac.  IV,  S3.  84  apparet.      Cf  etiam  ep.  IX,  2ni.  3)   Cf.  Dial.  IV,  40.  4)  De  simonia 

cf.   ep.  Gregwii  passim  et   de  sj)ortulis  m-dinanti  lege  concessis  Nov.  123  c.  3.  5)  Consuetndinem 

hanc  noster  cd)ole)-e  non  potu,it.  In  vita  Leonis  II  (a.  682—83)  narratiir:  fecit  constitutum  .  .  .  ut 
qui  ordinatus  fuerit  archiepiscopus  (Ravennas)  nuUa  consuetudine  pro  usu  pallii  aut  diversis 
officiis  ecclesiae  persolvere  debeat;  ex  qiio  inteUegi  poiest  ceteros  has  consuetudines  persolrere  de- 
buisse.  Etiam  ex  ep.  Zacltariae  papae  Bonifatio  scripta  I-H.  2271  (a.  744  Nov.  5)  apparct  mwem  com- 
moda  accipiendi  pro  pallii  datione  exiinctum  non  esse.  De  maioribus  in  dies  huiusmodi  ohlationibns  cf. 
Woker,  das  kirchl.  Finanzivesen  der  Paepste  (1878),  p.  i)  ss.  Cf.  etiam  Diurni  f.  74:  sacerdotiuni  nullo 
praemio  concedi,  excepto  officiis,  quibus  ex  antiqua  consuetudine  dari  solet.  6)  Eadem  distiitctio 

inier  commoda  ordinanti  et  commoda  eius  ministris  praestamla  occurrit  in  Nov.  123  cit.  et  ep.  Zachariae 
cit.;  cf.  Nov.  8.  Postea  diffmntia  eaclem  statuitiir  inter  servitia  communia  (jrropiiuis)  et  servitia  minuta 
(minutiae  in  ep.  I,  42,  p.  64,  1).     Cf.  Woker  1. 1.  p.  15  ss.  7)  Cf.  verba :  libellns,  libellaticum ;  caena, 

eaeiMticum  ete.  Gussanvill.  putat  pastellum  idem  esse  ac  pastum,  convivium;  pro  luic  opinione  citantur 
nonnulla  concilia  cdiqmt  saecitlis  post  luinc  synodum  ImbUa.  Macer  in  Hierolexico  (cf.  Ducange  h.  v.)  ccni- 
tetulit  illam  vocem  derirandam  esse  a  voce:  pastellus  —  sigillum  sive  eius  imiiressio  in  massa  cerea,  ita 
ut  pastellaticum  esset  donum  pro  sigilli  impressicme  (postea  etiam  jiro  plumbo  pecunia  dahattir; 
cf.  Woher,  1. 1).    Cf.  loh.  (liac.  II,  5:  de  pastillatico. 


INniCTIO  XIll.    lUL.  (V,  57^).  365 

enim  ordinandn  episcopo  pontifex  manum  ponit*,  evangclicani  vero  lectionem  minister 
legit,  confirinationis  autem  eius  epistolam  notarius  scribit'',  et"  sicut  pontificem  non 
decet  manum''  quam  imponit  vendere,  ita  minister  vol  notarius  non  debet  in  ordi- 
nationem  eius  vocem  suam  vel  calamum"  vcnumdare'.  Pro  ordinatione  ergo  vel 
pallios  seu  cartis  atque  pastello  eundem  qui  ordinandus  est  vel  ordinatus'"  omnino 
aliquid  dare  prohibeo.  Ex  quibus  praedictis  rebus  si  quis  hunc'  aliquid  commodi 
appellatione  exigere  vel  petere  forte  praesumpserit,  in  districto''  Dei  omnipotentis 
examine  reatui'  subiacebit.  Is  autem™  qui  ordinatus  fucrit,  si  non  cx  placito  neque 
exactus  aut  pctitus"  post  acccptas  cartas  et  pallium  offerrc  aliquid  cuilibet  ex  clcro 
gratiae"  tantummodo  causaP  voluei'it,  hoc  accipi  nullo  modo  proliibemus,  quia  eius 
ol)latio  nullam  culpae''  maculam  ingerit,  quae  ex  accipientis  ambitu  non  processit^ 

(VI.)  Multos  ex  eeclesiastica^^  familia  novimus  ad  omnipotentis  Dei  servitium 
festinare,  ut  ab  humana  servitute  liberi  in  divino  servitio  valeant*  in  monastcriis  con- 
versari^;  quos  si  passim  dimittimus,  omnibus  fugiendi"  ecclesiastici  iuris  dominium 
occasionem  praebemus.  Si  vero  festinantes  ad  omnipotentis  Dei  servitium  incautc 
rctineamus",  illi  invenimur  negare  quaedam,  qui  dedit  omnia.  Unde  nccesse  est,  ut 
quisquis  ex  iure  ecclesiasticae"''  servitutis'^  ad  Dei  servitium  converti  desiderat,  pro- 
betur  prius  in  laico  habitu  constitutus'  et,  si  morcs  eius^'  atque  conversatio  bono 
desidcrio  illius  tcstimonium  ferunt^,  absque  ulla  retractatione"  servire  in  monasterio 
omnipotenti  Domino  pcrmittatur,  ut''  ab  humano  scrvitio  liber  recedat,  qui  divino  obse- 
quio'^  districtiorem  subire  appctit  servitutcm''. 

INCIPIUNT  SUBSCRIPTIONES  EPISCOPORUM^ 

Grcgorius  gratia*  Dei  episcopus  his  decretis  subscripsi.     Marinianus''^  episcopus 

'^)  Ita  B;  ex  pouat  corr.  Mon  ;  imponit  R*  1;  loh.  diac.  ^)  excipit  li*  1.  <=)  et  om.  Mon.  IV''  1; 

loh.  dioc.  '1)  pontificis  domu  nou  decet  (suprascr.  manum^  R*  1.  «)  ex  calcoluni  corr.  B.  f)  veu- 

dere  E*  1.  e)  palle  (om.  velj  .fi*  1;  usu  pallii  loh.  diac,  '')  qvii  o.  est  vel  ordiuatur  loh.  diac;  (jui 

accepit   vel   ordiuatur  B'"  1.  ')  hunc  om.  B*  1;   hinc   loh.  diac.  '')  districti  Mon.  ^)  ita  li. 

loh.  diac;  reatus  Mon.;  reatu  li*  1.  '")  vero  li'*  1.  ")  exactione  petitur  B*  1.  °)  gratia  J)/o)i. 

P)  dare  add.,  oni.  ante  offerre  iJ*  i.  <i)  nuUa  culpa  Mon.;  nullam  culpa  B*  1.  ^)  quam  accipientis 

ambitio  non  praecessit  B*  1  (praecessit  etiam  Mon.J.  =)  seu  saeculari  add.  edd.  G.  M.  et  seamdum  ed.  M. 

loh.  diac.  ')  familiarius  add.  B*  1,  edd.,  loh.  diac.  ")  fugieutibus  B*  1;  eccl.  vel  saecularis  loh.  diae. 

v)  retinemus  B'''  1.  "^)  vel  saecularis  militiae  add.  R*  1,  loh.  diac,  edd.  O.  (int.  e]>.)  M.  ^)  iuris  eccl. 

servitute  Mon.,  B*  1,  edd.  >')  illius  B*  1.  ^)  bouo  desiderio  fuerint  B*  1.  »)  retractatio  R*  1. 

^)  et  Monac;  ut  et  fjuae  segiiuntur  cum  omnibus  suhscriptionibus  om.  R*  1,  in  quo  sjiatium  quoddam  vacat. 
<=)  diviui  obsequii  Mon.;  in  divino  obsequio  edd.  '^)  hic  eiyUdt  cod.  Marcianus  seamdum  editionem  Venelam 

itemque  vetustus  valde  codex  ITrisinyensis,  quo  Mansi  usus  est.  loh.  diac  II,  16  addit:  si  autem  et  in  monachico 
habitu  secundum  patrum  regulas  irreprehensibiliter  fuerit  conversatus,  post  praefixa  sacris  canonibus  tempora, 
licenter  iam  ad  quodlibet  ecclesiasticum  officium  provebatur,  si  fcimen  illis  non  fuerit  criminibus  maculatus, 
quae  in  testamento  veteri  morte  multautur.  ^)  ita  B;   explicit  decretum  Gregorii  j^ape.     subscriptio  epi- 

scoponim  Monac;  subscriptio  episcoporum  Maurini,  qui  in  nota  subscriptiones  codicis  Biyotiani  (qui  etiam 
homilias  in  evangelia  continet)  addunt.  In  Monacensi  suhscriptiones  non  eodem  ordine  proferuntur ,  atque  in 
ceteris,   ita  ut  secundus,   quartus  etc.  episcopus  usque  ad  Anastasium  primum  omittantur,   tum  piost  Proculum 

Praenestinum  addantur  eodem  inter  eos  ordine  servato,  quo  in  ceteris  codicihus  exkihentur  (ita:  1.,  3.,  5 

21.,  23.  -(-  2.,  4.,  6 20,  22).     Duabus  ergo  columnis  in  archetypo  scriptae  erant.  f)  Mauriauus  Jl; 

Marianus  3Ion. 

1)  Hoc  ccqiitulo  non  nisi  de  sercis  ecclesiae  agittir;  sed  editores  cum  lohanne  diac.  interpolant  prae- 
ceptum  Gregoiii  addendo  senos  laicorum.  2)  Nota  servum  Dei  tel  ancillam  Dei  saepe  a  nostro  piv  ino- 

naehis  vel  monachabus  dici.  3)  Per  tres  annos  secundum  Nov.  lust.  5  c.  2.  4)  gratia  Dei  episcopus 

in  subser.  f.  84  Diurni  ct  in  conc.  a.  649;  cf.  form.  I,  12  (=  syn.  Gregorii  II  a.  721):  subscriptio  constituti. 
111.  episcopus  sanctae  ecclesiae  catholieae  atque  apostolicae  urbis  Romae  huic  constituto  a  nobis  facto 
subseripsi,  omissa  scilicet  Juic  fornmla  in  superseriptione  usitata:  servus  servorum  Dei.  :j)  Dc  Marinidiio 


366  GREGOEII  I.  REGISTRI 

civitatis  Ravennac.  Paulus^  episcopus  civitatia  Neptesenao".  lohannes^  episcopus  civi- 
tatis  Surrentinac''.  Gratio8US"='  episcopus  civitatis  Nomentum''.  lohannes*  episcopus 
civitatis  Fahxritanae ".  Agnellus'^  episcopus  civitatis  Terracinensis.  Romanus''  episcopus 
civitatis  Blentanacs.  Dominicus''  episcopus  civitatis  Centumcellensis.  Pehigius  *  epi- 
scopus  civitatis  Anagninae''.  Felix"  episcopus  civitatis  Portuensis.  lohannes  ^"  epi- 
scopus  civitatis  Belhternae'.  Candidus  episcopus  civitatis  Bulsinensis'^  ".  Luminosus^^ 
episcopus  civitatis  Ferentinae'.  Virbonus^'  episcopus  civitatis  Tuscanensis™.  Balbinus"'* 
episcopus  civitatis  Rosellensis".  SecundinusP  '^  episcopus  civitatis  Taurominensisi. 
Martianus '"  episcopus  civitatis  Ferentis''.  Homobonus '''  opiscopus  civitatis  Albanensis^. 
Dominicus'*'  episcopus  civitatis  Utricolanae*.  Constantinus" '^'  episcopus  civitatis  Nar- 
niensis.  Fortunatus"^"  episcopus  civitatis  Neapolitanae*'.  Anastasius^'  episcopus 
civitatis  Tyburtinae.     Proculus'^^  episcopus  civitatis  Praenestinae. 

SUBSCRIPTIONES  PRESBYTERORUM'^  23. 
Laurontius   presbyter   tituli^   sancti  Silvestri^*.      lohannes    presbyter   tituli   aancti 

^)  ila  B:  Nepesinae  Ifon.  Big.  '')  Tarreiitinae  B;  Turrentinae  Mon.  <=)  ita  B.  Mon.  Big.; 

Gratiaunsi  edil.  '')  ita  B;  Num.  J/o7j.  c)  Falaritaaiae  om.  7J(_7.;  Kalerinae  ecM.  f)  Agellns  Mon.  Big. 

8)  ifa  B.  Mon.:  llleritanae  Biy.;  Bleranae  ed.  M.  '>)  Anagnae  B.  ')  ita  B.  Bic/.;  Beliterne  Mon. 

k)  ita  B.  Mon.;  Dulcimensis  i?«(/. ;  Fulginiensis  f(/(/.  ')  Terreutluae  jS;  Ferentino  7)/o>i.  i?;^/.  ">)  itaB; 

Tureunensis  Mon.;  Fuscanensis  Bii/.;  Virbonus  ep.  civ.  Tusc.  om.  edd.  ")  Baldinius  edd.  °)  ita  B; 

Rosellas  Mnn.  Bii/.  P)  Secundus  Bii/.  'i)  ita  B;  Tauraminio  Mon.;  Tauromaenio  Biy.  r)  Fe- 

rensis  edd.  ^)  Alliunensis  Mon.  t)  Viriculane  Mon.;  „nlias  Ocricolanae"  notant  Maitrini.  ")  ila 

B.   Mon.;    Constantius   Biy.    edd.  ■*')   Furtun.atus    Mon.  ™)   Neapolim   Mon.  ^)  ita   B;    in- 

cipit  subscriptio  presbyterorum  Bij/.;  suliscrijjtio  presl)ytcroruin  cilil.  —  Preslyternrum  s>ibscriptio7ie>!  eoilem 
ordine  exhihet  Monnr.   iilijnr  xiqirn  e/iiscn/mrtim.  y)  tltuli,    ijiioil  tt    ahbrev.  coild.,    et    hic  et  celcris  Incis 

om.  editiones. 

non  iitnlti)  nnie  cimmcraio  cf.  cp.  V,  61  n.  .5.  —  Suhscriptioncs  quae  sequnntiir  mnt  episcoprirnm  ad  diriccesim 
7iictri>poIHanam  nrliis  Boinac  pcrliiicntiirm,  praccipnc  corum,  ipii  jiro/ic  Romam  erant. 

1)  Cf.  cji.  II,  VJ  n.  1.  -2)  Cf.  cp.  1,  411  n.  I.  S)  Cf    ep.  111,20  (eidem  Gratiosn  viisaaw), 

qua  eeclesia  Ciiritim  Sahinornm  tmitur  Nomeiitanae.  Grrdioso  ante  a.  000  m.  Oct.  Constantitis  successerrd: 
cf.  reg.  XI,  15.  4)  lohannes  idem  esse  ridetur,  eui  cp.  II,  26  msitati-o  ecclesiae  Nepesinae,  non  multum 

ah  eccleaia  Falerifnnn  distnntis,  inkmgiiur.  !'>)  Agncllus  antea  Fundensis  episeopus  fuerat :  cf.  ep.  II,  6. 

III,  1.3.  (>)  Hic  (dias  ignotus  est.  7)  Idcm  Dominicus  ep.  I,  13  commemoratur.  S)  Hic  alias 

igmlus  est.  0)  Idcm.  Fclix  commemoratur  ep.  IX,  45.  <.)S.    Dial.  IV,  51.  55.  10)  Dc  hoc  lohanne 

cf.  ep.  II,  17.  48  nol.  11)   Volsinii  appcllatur  Urljs   vetiis;   duae  enim   erant  urhes  Volsinii;   urhs 

vettis  (Orvieto)  et  aJiera  non  muUum  distans  in  laeu  sila,  post  illius  expM/nationem  comlita  (Bolsena). 
Cundido  ep.  II,  11.   VI,  27  missae  sunt.  12)  Hic  alias  ignotus  est;  a.  5S5  —  6  Rcdernptus,   episcopiis 

Ferentini  (in  Hernicis)  mortuus  est,  ut  apparet  ex  Dial.  III,  3S.  13)  Ilic  aJias  ignolus  est;  de  dritate 

Tuscanensi  (Toscanetta)  cf.  Troya,  0.  d.  V p.  419  ss.  14)  Balhino,  episcopo  Rosellano,  ep.  I,  15  risitatio 

ecclesiac  Populoniensis  iniiini/iliir.  15)  De  Secundino,  qui  soliis  ex  Siciliae  episcopis  huic  concilio  suh- 

scripsit,  cf.  ep.  I,  71  v.  t.  lii)  Hic  alias  ignolus  est;  Bonifatius  quidam  qui  in  ea  civitate  qiiae  Pe- 

rentis  dicitur  (Ferentia  in  Tiiscin)  episcopatus  officium  tenuit  commemoratur  in  Dial.  I,  9.  17)  De 

hoc  cf.  ep.  III,  11  (n.  1),  e.v  qua  apparet  eum  a.  592,  Oct.,  episcopum  AJhac  factum  esse.  18)  TotiJa  reg- 

nante  Fulgentius  episcopus  in  citHtate  UtricoJava  crnt:  cf.  DiaJ.  III,  12.  19)  Consfantinus,  ul  ridetur 

a.  593  fin.,  Praeiecticio  successit  (cf.  ep.  II,  4  n.)  et,  nt  c.r  ep.  IX,  60  apparet,  a  Gregcrrio  visitator  cccJesiae 
Interamnensis  factus  est.  Narniam  iam  a.  591  m.  Scpt.  in  Langohardormn  ^iotestcde  fui.sse  Fivcdrl  in  n.  1 
ad  ep.  II,  4  contetidit;  non  ita  Troya,  0.  d.  I  p.  248  n.  1,  qui  putat  in  Imc  civitate  miJites  Langohardos 
transfxigas  quidem  fuisse,  sed  non  dominos.  20)  De  Fortunato  cf.  ep.  III,  58  n.  21)  Anastasius  ajias 

igmtiis  cst;  in  DiaJ.  III,  35  (a.  593)  FJoridus,  Tihurtinne  eccJesiae  episcopus,  commemoratur.  22)  Pro- 

cuJtis  (dias  ignotus  cst.  23)  De  tituJis  cf.  HinscJiium,  KirchenreclU  I  p.  309  ss.  (§  32)  et  Gregororium, 


INDICTIO  XIII.    lUL.  (V,  57a).  367 

Vitalis '.  Speciosus  presbytcr  tituli  sancti  Clementis.  Deusdedit  prcsbytei'  tituli 
sanctac  Praxedis".  Deusdodit^  presbyter  tituli  sanctorum  lohannis  et  Pauli'.  An- 
dromacus  *  presbyter  tituli  sanctoruni''  Apostolorum.  Crescens"  presbyter  tituli  sancti 
Laurentii.  Rusticus  ^  presbyter  tituli  sanctae  Susannae.  Vibolus'"*  presbyter  tituli 
sancti  Marcelli.  Petrus^  presbyter  tituli  sancti  lulii  et  Calisti'.  Expectatuss  presbyter 
tituli  sancti  Vitalis.  Stephanus  presbyter  tituli  sancti  Marci.  Felix''  presbyter  tituli 
sancti  Sixti*"*.  Petrus  presbyter  tituli  sanctae  Balbinae'.  lustus'  presbyter  tituli 
sanctorum  Nerei''  et  Achillei'^".  Speciosus  presbyter  tituli  sancti  Damasi"'.  Maurus 
presbyter  tituli  sanctae  Priscae".  Placitus"  presbyter  tituli  sanctae  Savinae''.  Victor 
presbyter  titulii  sanctae  Caeciliae"".  lohannes  presbyter  tituli  sancti  Chrysogoni''. 
Aventius  presbyter  tituli  sanctae  Praxedis.  Andreas  presbyter  tituli  sancti  Marcelli*. 
lohannes'^  presbyter  tituli  sanctorum  lohannis  et  Pauli.  Agapitus  presbyter  tituli  Apo- 
stolorum '-.  Felix'^  presbyter  tituli  sanctae  Savinae".  Donus^  presbyter  tituli  sancti 
Eusebii.  Bassus  presbyter  tituli  sancti  Pudentis^".  lohannes  presbyter  tituh  sancti 
Silvestri.  Albinus  presbyter  tituli  sanctorum  Marcellini  et  Petri.  Antoninus''  presbyter 
tituli  sanctae  Balbinaey.  Candidus  prcsbyter  tituli  sancti  Clementis^.  Romanus  presbyter 
tituli  sancti  Marcelli.  Leo  presbyter  tituli  sancti  Damasi.  Aventinus^i*  presbyter  tituli 
sancti  Quiriaci.  Portunatus^  presbyter  tituli  sanctorum  quattuor  Coronatorum. 
Explicif'  decretum  a  sancto  Gregorio  constitutum  pro  Romanorum  salute. 


a)  oimsit  Deusdedit  presbyter  tituli  s.  Praxedis  B;    item  editiones;  sed  in  Bi(j.  hoc  loco  haec  verba  in- 
veniunlur  et  in  Monac.  suo  loco:  Deusdedit  inesbyter  tituli  saucti  Paraxedis.  '')  itaB;  sanctorum  om.  cel. 

"=)  Ci-esces  3Jon.;    Croeseus   vel  Craeseus  edd.  '')  Vibulus  3Ion.  Biij.  ")  hunc  retrum  atqne  Sle- 

phanum  om.  Hlonac,  cuius  lihrarii  oculi  a  jirliiin  Petrus  ad  alteriim  Petrus  aberrareriint.  0  Calistac  B. 

g)  ita  B;  Spectatus  Big.  edd.  '')  Syxti  Mim.  ')  Hall)ini  B.  k)  Nebei  3Ion.  ')  .\cbiles  B. 

■1)  Damasi  Mon.  edd.;  Damasiani  B;  Damaseac  Big.  ")  Prisci  B.  ")  Placidus  Biij.  Mon.  1')  .Sa- 

viui  B;  Sabinae  Bii/.  edd.  'i)  presbyter  tltuli  et  hic  el  2>ostea  om.  edd.  >")  ecclesiae  pro  Caeciliae  Biij. 

s)  Chi-isogoni  Mon.  Bhj.  *)  ita  B;  Marci  Mon.  Bii/.  edd.  ")  Savini  B:  s.  Sabinae  Mon.  Biij.  edd. 

v)  ita  B.  Mon.;  Doraus  Bij.,  i/ui  hunc  et  4  serjuenles  e])iscopus  vocat;   Bonus  edil.  "')  ita  B;    Putentis 

Mon.;    Prudentis    Bii/.    edd.  ^)  Antuninus  B;  om.  hunc  Mon.;   Autonius  Bij.  edd.  y)  I?all)iiii  B. 

2)  Caudidnni  om.  Bii/.  atque  titulum  s.  Clenientis  tribuit  Eomano;  s.  Marcelli:  Leoni;  s.  Damasi:  Aventio; 
s.  Quiriaci  et  ss.   quattuor  Coronatorum :    Fortunato.  ")  ita  B;  Aventius  cet.  •')  finit  pbri  XXXIII, 

om.  cet.,  Mon.;  explicit  decretum  ad  clerum,  pontificali  auctoritate  Cxregorii  papae  urbis  Komae  constitutum 
in  Christo  lesu  domino  nostro.  Cui  honor  et  gloria  et  iraperium  cum  Patre  et  Spiritu  sancto  in  secula  secu- 
lorum.     An)en.    Bii/.  — 

/.  l.  I  p.  2:jti~2T3.  Non  nisi  in  ecclesiis  litidaribus  liomae  sacramcntum  pncnilcntiac  atipic  baplisina  da- 
balHV.  Tituli  vigintiquinque  a  MareeUo  papa  instituti  esse  tradiinlw;  concilio  Symtnacki  a.  4i)i)  presbyteri 
2ti  titulorum  subscripserunt,  e  qiiibus  ecclesiarum  Aemilianae,  Anastasiae,  Byzantis,  Crescentianae,  Gai,  Mat- 
thaei,  Nicomedis,  Romani,  fortasse  etiam  Fasciolae,  Lucinae,  Pammachii  in  tiostro  cmcilio  mentio  non  fit; 
norae  aecesserunt  ecelesiae:  S.  Balbinac,  3IarceUini  et  Petri,  quattuor  Coronatorutn ,  fort.  etiam  lohannis 
et  Pauli  atque  Nefrei  et  Ach.  Bini  preslnjtcri  harum  ecclesiarum  subscripserunt:  SS.  Apostolorum,  Balbiimc, 
Clementis,  Damasi,  loluinnis  et  Pauli,  Praxedis,  Sabiiuie,  Silveslris,  Vitalis;  tres:  tituli  S.  MarcclU.  Primi 
in  quoque  titulo  ptresbyteri  postea  cardinales  appellabantur.  —  (Cf.  protocollum:  cum  oninihus  Kon). 
eccl.  presbyteris  residens.^  24)  Equitii  in  cone.  Symm.  (Duchesne,  L.  p.,  p.  68). 

J)  Vestinae  in  conc.  Symmachi  (v.  Innoe.  c.  3).    Gervasii  et  Protasii  in  reg.  XI,  7.5,  ulii  idein,  ut  ride- 
tur,  lohannes  commetiwratur.  2)  Idati  in  reg.  XI,  15.  3)  Pamtiiachii  in  cone.  Symm.  ?  4)  Idem 

in  ep.  XI,  J5  (iit.  Eudoxiae).  5)  Idcm  ib.  6)  Idcm  ib.  7)  Bonifatius  iti  re/j.  XI,  15.  8)  Ti- 

(jridac  in  conc.  Sijmm.  (de  Bussi,  imser.  chr.  II p.  los).  <J)   Grafiosiis  in  reij.  XI,  15.  JO)  Faseiolae  in 

cone.  Symm.?  JJ)  Idemin  reg.  XI,  J5.         12)  Idcm  ib.    Cf  n.  4.         Jo)  Idem  ib.         J4)  ProUnusib. 


368  GKEGORII  I.  REGISTRI 


MENSE  AUGUSTO  INDIGTIONE  XIII. 

V,  58. 

Gregorius  I.  papa  Vergilio,  episcopo  Arelatcnsi,  vices  suas  in  regno  Childeberti  com- 
mittit  itixUt  moretn,  metropolitis  proprio  lionorc  servato,  pallium  transmittit  concedifquc, 
ne  cpiscopis  sine  eius  auctaritate  longius  pergere  liceat;  eoriim  causae  in  si/nodo  duodecim 
episcoporiim  iudicentur  et  non  discussae  causae  sibi  rcferantur;  addit  secundum  morem  de 
simonia  et  de  episcopis  ex  laicorum  ordine  non  sumcndis.  595,  Aug.  12. 

CoM.  B  et  r:  Indictio  XII.  XIII.  cap.  95  (Ind.  XIII.  cap.  51) ;  P:  cap.  17. 
Edd.  M:  Lih.  V.  cp.  53;  G:  Lib.  IV.  ep.  50.  —  laffe  Beg.  1374  (1004). 

GREGORIUS  VERGILIO  EPISCOPO  ARELATENSI   IN  GALLIAS  MISSA 
PER  lOHANNEM  PRESBYTERUM  ET  SABINIANUM  DIACONUM. 

U  quam  bona  est  caritas,  quae  absentia  por  imaginem  praesentia  sibimetipsis" 
exhibef'  per  amorem,  divisa  unit,  confusa  ordinat,  inaequalia  sociat,  imperfecta  con- 
summat''!  Quam  recte  praedicator  egregius  vinculum  perfoctionis  vocat\  quia  virtutes 
quidem  ceterae  perfectionem  generant,  sed  tamen  eas  caritas  etiam  ligat,  ut  ab  amantis 
mente  dissolvi  iam''  nequeant".  Hac*^  itaque  virtute,  fratcr  carissime,  plenum  te  esse 
repperios,  sicut  mihi  de  te  et  hi  qui  ex  Gallicanis  partibus  veniunt  ct  epistolae  tuae 
ad  me  directae  verba  testantur. 

Quod  vero  in  eis  iuxta  antiquum  morem^  usum  pallii  ac''  vices'  sedis  aposto- 
licae  postulasti,  absit,  ne  aut  transitoriae  potestatis  culmen  aut  exterioris  cultus  orna- 
mentum  in  vicibus  nostris  ac  pallio  quaesisse  te  suspicer''.     Sed'  quia  cunctis  liquct, 

Meiise  cet  nd  ep.  in  B  et  r  jn-aecedentem   V,  5*  revocant  r  1.  2.  R*  1,  ed.  pr. 

V,  58  Et  hanc  et  duas  sequentes  epistulas  etiam  in  codd.  Paris.  5537  et  Carpentor.  Feireseii  74  col- 
lectionis  eanon.  Arelatensis  exstare  notat  Maassen  l.  l.  p.  302.  In  titulo  Virgilio  Pa  1  (corr.  1).  2.  Pb  3  in 
ind.  4.  5.  Monac.  14,  641.  Pb  1  in  ind.  1;  Vergillius  P  1  —  epi  Arelatensis  E  1 ;  Arelatenses  corr.  in  Arela- 
tensis  Pb2;  Aralat.,  07it.  Virg.  epii  et  cetera  omnia  Pa  1,  sed  erad.  Aralat.  et  add.  V.  ejii)  Arelatensi  corr.  1; 
epo  Arlatensi  Pa  2  —  Verba  iii  mqtie  diac.  exhibcnt  Pb.  Ji,  r.  Pa  1  in  ind.;  om.  Pa  1.  2  —  Gl  Pb  1;  Gal 
Pb  2;  Gall.  Motiae.  Pb  1.  ind.  1;  Gallia  Pa  1.  Pb  3.  4.  5;  Galliis  R*  1  —  pro  Pb  1  —  Sabinum  Pa  1  ind. 
Pb  1  in  ind.  1.  B  1.  P*  1;  Savinura  r;  Sabinianum  Pb  et  sec.  ed.  31.  (in  qua,  ut  in  ed.  G,  rerba  in  ttsque 
diac.  desiderantur)  2  Vatic,  2  Teller.  et  Eem.  („pamm  discrepant  duo  alii  Vatic")  —  r  1.  2  add.  ecclae 
suprascriptae  (sse  r  1);  I{  1  ecclesiis  et  erad.:  quod  nnn  liceat  accepto  premio  aliquem  neque  de  laicis  ordinare. 
")  ex  simitipsis  corr.  1.  Pa  1;  ex  sisemetipsis  corr.  semetipsis  Pb  1;  semetipsis  Pb  2.  3.  4;  sibimetipsi  Pa  2. 
^)  exbibent   Pb  3.  '^)  consumit   Pa  2;    ccmsumat   Pb  1.   Monac;    ex  consumat   corr.   consumit  Pb  2. 

•1)  dissolvam  Pa  2.  o)  ex  ncquent  corr.  1.  Pa  1;  nequent  3Ion.  f)  ex  liec  corr.  1.  Pa  1.  B)  ex 

reperior  corr.   repperio  Pa  1.  '')  ad  Pa  1.  i)  vicem    P  1.  ^)  quaescisscitet  suspicor   Pb  3. 

1)  sunt  r  1. 

V,  58  una  ceiie  cum  duahus  scquottihus  cpistulis  traHsmissa  pcr  luhanncm  ct  Sahinianum.  Dc 
Vergilio  cf.  ep.  I,  45.  Eiusdem  formac  epistula  ah  lohannc  VIII  Rostayno,  ardiiepiscopo  Arclatensi,  m. 
Maio  87S  missa  cst:  I-E.  3148  (codicis  Vaiicani  ep.  120  s.;  in  ed.  Carafae  ep.  <J4J.  —  Eadem  epistula  cum 
duahus  sequentibus  reperitur  in  illis  codieihus  ms.,  qui  epistularum,  Arelatensium  collectionem  continent  in 
appcndiec:  cf.  Gundlach,  der  Streit  der  Bistlmmcr  Arlcs  u.  Vienne  um  den  Primatus  Galliarum  (1890) 
p.  31.  33.  —  Dc  Vcnjilio  cf.  ep.  I,  45  wA.  1)  Cf.  Col.  3,  14.  2)  De  pallio  episcojmum  Arelatemium 

sacculo  V.  ct  VI.    cf.  Giindlach,   l.  I.  p.  185  .ss.     Antc  Vcr;ii!iuiii   Camirio  jxipa   Symmachus  (I-K.  766), 
Auxauio  ct  Aurclianu  Vigilius  (I-K.  912.  918),  Sapaiah  Pchujias  I  (I-K.  944)  pallium  trihiicrunt. 


INDICTIO  XIII.    AUa.  (V,  58).  369 

unde  in  Galliarum"  regionibus  fides  sancta  prodieritS  cum  priscam  consuetudinem 
sedis  apostolicae  vestra''  fraternitas  repetit,  quid  aliud  quam  bona  suboles  ad  sinum 
matris  recurrit?  Libenti  ergo  animo  postulata  concedimus,  ne  aut  vobis  quicquam  de 
debito  honore  subtrahere  aut  praecellentissimi  filii  nostri  Childeberti''  regis  pctitionem 
contempsisse  videamur^.  Sed  iam''  nunc  studio  maiori  res''  indiget,  uf,  cum  honor 
crescit,  etiam  sollicitudo  proficiat  et  erga  ceterorum  custodiam  vigilantia  excrescat, 
vitae  quoque  merita  subiectis  in  exemplum  veniantss  et  numquam  sua  per  suscepti'' 
honoris  gratiam,  sed  lucra  caelestis  patriae  vestra  fraternitas  exquirat.  Nostis  enim, 
quid'  beatus  apostolus  gemens  dicat'':  'Omnos  enim'  quae  sua  sunt  quaerunt,  non  quae  Phiiipr.2,21 
sunt'"  Christi  lesu'. 

Quibusdam  *  namque  narrantibus  agnovi,  quod"  in  Galliarum  vel  Germaniae  par- 
tibus  nullus"  ad  sacrum  ordinem  sine  commodi  dationeP  perveniat.  Quod  si  ita  est, 
flens  dico,  gemens  denuntio'',  quia,  cum  sacerdotalis  ordo  intus""  cecidit,  foris  quoque 
diu  stare  non  poterit.  Scimus  quippe  ex  evangelio,  quid^  redemptor  noster'  per  semet- 
ipsum  fecerit,  quia  ingressus  templum  cathedras  vendentium"  columbas  evertit.  Co- 
lumbas  enim^  vendere  cst  de  spiritu  sancto",  quem  Deus  omnipotens  consubstantialem 
sibi  per  impositionem  nianuum  hominibus  tribuit,  commodum  temporale  percipere''. 
Ex  quo,  ut  praedixi,  malo''  iam  innuitur,  quid  sequatur,  quia^  qui"  in  templo  Dei 
columbas  vendere  praesumpserunt,  eorum  Deo  iudice''  cathedrae  ceciderunt.  Qui" 
videlicet  error  in  subditis  cum  augmento''  propagatur.  Nam  ipse  quoque  qui  ad'' 
sacrum  honorem^  perduciturs,  iam  in''  ipsa  provectus'  sui  radice  vitiatus'',  paratior' 
est  aliis""  venundare  quod  emit.  Et"  ubi  est  quod  scriptum  est°:  'Gratis  accepistis,MaUh.io,s. 
gratis  date'?  Et  cum  prima''  contra  sanctam  ecclesiam  simoniaca  heresis  sit  exortai, 
cur  non  perpenditur,  cur  non  videtur,  quia  eum  quem  quis  cum  pretio  ordinat  pro- 
vchendo  agif,  ut  hereticus  fiat'? 

Alia  quoque  nobis  est'  res  vakle  detostabilis  uuntiata.  quod  quidam  ex  laico 
habitu  per  appetitum  gloriae  temporalis  dcfunctis  cpiscopis  tonsurantur  ct  fiunt  subito" 

a)  ex  Galliaribus  con:  1.  Pa  J.  h)  vestrae  Pb.  <=)  ex  HiUleiierti  cori-.  1.  Ilildeljerti  Pa  1;  ita 

ct  Pa  2.  Fh  3.  4,  r  1;  Hildiberti  Pb  1.  2.  Monac;  Cheldiverti  ii  1:   Celdib.   corr.  ia  Cliildeb.  )•  2.  <))  i.im 

siiiirascr.  r  1.  ")  maior   res   r  2;    niaiores  Pb  1;    maioris  Pa  Pb  3.  3.  4.    Monac.  f)  iit  add.  corr.  1. 

Pa  1;  et  )•  1.  S)  veniat  /■  1.  Pa  2.  ^)  suam  per  [  cepti  r  1;  sua  per  suscepta  Pb  3.  ')  quod  Pb  1.  4. 

k)  dic-it  Pa  2.  1)  enim  om.  P  a.  Pb  3.  4.  ™)  sunt  oni.  P.  1)  ex  quid  cori:  Pa  1.         ")  nuUum 

Pb  1.  4.  v)  ex  commodatione  corr.  2.  Pa  1;  commodatioue  Pb  4;  commoditacione  Ph  1.  2.  3.  1)  pro- 

nuntio  Pa2.  ^)  intus  add.  corr.  1.  Fal.  «)  ex  quia  corr.  1.  Pal;   ex  qui  corr.  r2;  quid,  sed  d 

in  ras.  r  1;  quidquid  Pb  3.         ')  noster  om.  Pb  1.  4.  ")  vendeuti  Pb  3.  '')  etenim  r  1.  ^)  sancto 

spiritu  R  1,  r  2.  ^)  ex  commodam  teniporalem  susciiierem  corr.  1.  Fal;  ex  commodam  temporalem  per- 

cipere  Pb  4;  conimodam  temporalem  p.  Pb  1.  2.  3.  y)  mala  Fb  ].  ^)  ex  qua  corr.  Fh  1.  '■)  qui 

oin.  Pb.  ^)    iii    iudicio    corr.  2.  Fa  1.  <=)  q„i;i  pj  ,3  gf  £)li,ni.  (_f.  '')  cum  angmento  om.  F. 

e)  quia  Pb  1.  f)  ordinem  P.  S)  perducit  Pn  2.  h)  iam  in  oin.  Fa  2.  ')  cx  perlectus  corr.  1. 

Fa  1.  ^)    vitiatur   Pa  2.  Diurn.    Vat.  •)    patior  Fb  1.  '")    ex   alli   corr.   R  1.  ")    et    oni. 

E  1,  r  1.  ")  est  add.  corr.  1.  Pa  1.  v)  ex  jirimam  corr.  1.  Pa  1;  primam  Pb  1.  2.  3;  primum  Pb  4. 

'i)  exorta  est  Pb  4.  "^)  agitur  Pa  2.  ^)  hic  in  manj.  add.  m.  post.  r  1:    valde   treraenduni  istud. 

')  et  Fa  1,  est  add.  corr.  2.  ")  subiectos  Pa  2. 

1)  I-K.  328  (ep.Zosimi):  sane  quoniam  metropolitanac  Arelatensium  urbi  vetus  privilegiuui  minime 
derogandura  est,  ad  quam  primum  e.x  hac  sede  Trophimus  summus  antistes,  ex  cuius  fonte  totae 
Clalliae  fidei  rivulos  acceperunt,  directus  est.  Gundlach  l.  l.  p.  187  s.  et  Loening,  Gesch.  d. 
Dcutschen  Kirclienrechtes,  I  p.  468  s.  Historiam  S.  Trophimi  in  maiorem  (jloriam  eccksiae  Arelatcnsis  con- 
fictam  csse  nVi  docti  consentiunt.  2)  Nota  de  duplici  hic  pctitione  nostrum  scriherc:  et  regis  et  episcopi^ 

De  Childeh&io  cf.   ep.  sequentes.  :i)  Itaque   vita   tua   filiis   tuis   sit  regula  et  alia  his  similia  in  f. 

Diurni  45.  4)  Huec  rerha  u.^iiue  hereticus  fiat  cx  f.  Diurni  46;  vide  ep.  scq.  et  V,  62  s.     Cf.  Hom. 

iit  Er.  IV,  4. 

Rec.  Greg.  I.  47 


370  GREGORII  I.  REGISTRI 

sacerdotcs  ^.  Qua''  in  re''  iam  notum  est,  qualis  ad  sacerdotium  venit,  qui  repente  de 
laico  liabitu  ad  sacrum''  transit  ducatum ;  et  qui  miles  numquam  extitit,  dux  religio- 
sorum  ficri  non  pcrtimescit.  Quam  iste  suam  praedicationem  habiturus  est,  qui  for- 
tasse  numquam  audivit  alienam?  Aut  quando  aliena  mala  corrigat,  qui  nec  deflevif 
sua?  Et  cuni  ad"  sacros  ordines  Paulus  apostolus' neopliytum  venire  prohibeat^,  scien- 
duni  nobis  est,  quia,  sicut  tunc  neophytus  vocabatur,  qui  adhuc  nova  crate  plantatus 
in  fide ,  ita  nunc''  inter  ncophytos  dcputamus,  qui  adhuc  novus  est  in  sancta  con- 
vcrsatione. 

Scimus  autem,  quod  aedificati  parietes  non  prius  tignorum  pondus'  accipiunt,  nisi 
a  novitatis  suae  humore  siccentur,  no,  si  antc  pondera  quam  solidentur  accipiant,  cunc- 
tam  simul  fabricam  ad  terram  deponant''.  Et  cum  ad  aedificiuni  arbusta  succidimus', 
ut  prius  viriditatis  humor  exsiccari"'  debcat,  expectamus,  no,  si  eis"  adhuc  recentibus 
fabricae  pondus  imponitur,  ex  ipsa  novitate  curvcntur  et  confracta  citius  corruant, 
quae  inmature°  in  altum  levata  videbantur.  Cur  crgo  hocP  non  suptiliter  in  ho- 
minibus  custoditur,  quod  in  lignis  quoquo  ac  lapidibus  tanta  consideratione  per- 
penditur? 

Qua  de  re  nccesse  est,  ut  vestra  fraternitas  praecellcntissimum  filium  nostrum 
Childebertumi  regem  ammonere  studeat,  ut  huius  peccati  maculam  a  regno  suo  fun- 
ditus  repellat,  quatenus  omnipotens  Deus  tanto  illi  apud  se  maiora"^  retribuat,  quanto 
eum  conspicit  et  aniare  quod  ipse  diligit  et  vitare  quod  odit. 

Itaquc  fraternitati  tuae  vices  nostras  in  ecclesiis,  quae  sub  regno  sunt^  prae- 
cellentissimi  filii  nostri  Childeberti"  iuxta  antiquum  morem  Dco  auctore  committimus 
singulis  siquidcm"  mctropolitis  secundum^  priscam'"  consuetudinem  proprio  honore 
servato.  Pallium  quoque'^  transmisimus,  quo  fraternitas  tua  intra  ecclesiam  ad  sola 
missarum  sollemnia  utatur>*.  Sicubi  autem  longius  episcoporum  quisquam  pergere 
forte'-  vohierit,  sine  tuae  sanctitatis  auctoritate  ei''  ad  loca  alia  transire  non  liceat^. 
Si  qua  vcro  inquisitio  do  fide  vel  fortasse''  aliarum  rerum  inter  episcopos  causa** 
cmerserit,  quae  discerni  difficilius  possit,  collectis  duodecim  episcopis  ventiletur  atque 
decidatur.    Sin  autem  decidi  nequiverit,  discussa  vcritatc  ad  nostrum  iudicium  referatur  ^. 

•1)  e.f  ([iiia   corr.   Pa  1.    Ph  4;    quia  Pb  1.  3.  "')  ex   se  corr.  Pb  4;   se  Pb  1.  2.  3.  <=)  saiictiim 

sacrum  Pa  1.  Pb  1.  2.  3:  sacnuii  sanctum  Pb  4;   sacrosanctum  Pa  2.  <•)    necdum  flevit   sua  B,  r;    nec 

sua  deflevit  Pa  2.  «)   ad  om.  Pb.  f)  non  add.,  sed  del.  Pa  1;  uon  Pb.  s)  ex  noverat  corr.  1. 

Pa  1;  nova  erat  cet.  codd.  P;  nove  erat  r  1.  2;  novus  erat  R  1.  li)  timc  r  2.  ')  fundus  r  1.  ^)  ex 

deponunt  corr.  1.  Pa  1.  ')  ex  succedimus  corr.  1.  P a  1.  ^)  ex  exsiccare  corr.  1.  P  a  1.  ")  eis 

om.  R  1.  °)  mature  P.  P)  boc  om.  Pa  2.  u)  cf.  not.  <=)  p.  369.  "^)  e.v  maiore  corr.  E  1. 

s)    suut   om.  Pb  3.  ')    cf.  not.  <=)  p.  369.  —  regis  add.  P  a  2.  ")   si  e.rjmnx.  r  2.  ")   secum 

Pb  2.  3.  "■)   pristinam  r  1.  ^)  autem  Pa  2.  y)  utetur  Pa  1.    Pb.  ^)  pcrg.    vol.    quis- 

quam    Pa  3    om.    forte.  •'')  ei  oiii.  r  1.  •>)  licet  Pa  2.  <=)  fortasse  om.  Pa  2.  '^)  causas  Pb  1. 

1)  Eadem  mmel  noster  in  aUis  cxiistiilis  in  GaUias  transmissis,  ut  in  ep.  VIII,  4.  IX,  213.  215.  218; 
dc  Iwe  ahusii  in  ecdesiis  Galliarum  cf.  Loening,  l.  l.  II,  190  $s.  —  Adde  ep.  II,  25.  XIII,  16.  Nov.  lust.  6 
c.  1  §  2;  123  c.  1  §2.  137  c.  1.  2)  Cf.  1.  Tim.  3,  6.    Addc  I-K.  333.  3)  Non  totius  GaWae  viearia- 

tum  committit  noster  (Loening,  l.l.IIp.78),  sed  Austrasiae,  Aquitaniae,  Burgundiae.  4)  Haec  verha 

desiint  in  eis  privilegiis,  quae  antea  Bormni  pontifices  episcopis  Arelatensibus  transmiserant.  Cf.  ep.  V,  11 
n.  3.     Gimdlach,  l.  l.  ji.  107  n.  3.  5)  Loening,  l.  l.  p.  79  ss.,  contendit  vicarium  nullo  omnino  itire, 

qiiod  ei  papa  cmicedere  voluit,  vo'e  usum  esse:  neqiie  piimi  inter  Gallicos  sacerdotis  locum  ohtinuisse  neque 
concilia  Gallica  convocasse  neque  dc  epnscopis  iudieasse  saihit  atque  duhium  esse,  an  ille  umquam  formatas 
dederit.  Sed  aliter  de  Juzc  re  sentit  Gundlach,  1. 1.  p.  193  ss.  n.  6,  qui  non  reete,  ut  BretlwU,  vir  doctus, 
affirmat  in  actis  synodi  Aurel  V.  et  Paris.  IV.  suhscriptiones  corruptas  esse  contendit.  —  Cf.  ep.  Zosimi 
I-K.  328:  ad  cuius  (urbis  metrop.  Arelat.)  notitiam,  si  quid  illic  negotium  cmerserit,  referri  ccnsui- 
mus,   nisi  magnitudo  causae  ctiam  nostrum  requirat  examen.     Ihidem  de  fm^matis  agilur. 


INDICTIO  XIII.    AUG.  (V,  58.  69).  371 

Omnipotens  autem  Deus*  sua  vos  protectione  custodiat  honoremque  perceptum''  vos  in 
moribus  servare*^  concedat  ^ 

Data  die  XII''  mensis"  Ausrusti''  indictione  XIII. 


V,  59. 

Gregorius  I.  papa  univcrsis  episcopis  Galliarum,  qui  suh  regno  Childcherti  sunt, 
sc  Vergilio,  episcopo  Arclatensi,  vices  suas  secundum  antiquam  consuetudincm  commisissc 
nuntiat;  cuius  jn-ivilegia  ut  observent,  praecipit.  595,  Aug.  12. 

CixU.  B  et  »•••  Lulietio  XII.  XIII.  cap.  96  (Ind.  XIII.  cap.  52);  P:  cap.  18. 
Edd.  M:  Lib.  V.  ep.  54;  G:  lAb.  IV.  ep.  52.  —  laffe  Beg.  1375  (1005). 

GREGORIUS  UNIVERSIS  EPISCOPIS  GALLIARUM,  QUI  SUB  REGNO 
CHILDEBERTI  SUNT. 

Ad  hoc  divinae  dispensationis  provisio  gradus  et  diversos''  constituit  ordines  esse 
distinctos,  ut,  dum  reverentiam  minores  potioribus  exhiberent  et  potiores''  minoribus 
dilectionem"  impenderent,  una  concordiae''  fieret"  ex  diversitate  contextio  et  recte 
officiorum  gereretur*^  amministratio  singulorum.  Neque  enims  universitas  alia  poterat 
ratione  subsistere,  nisi  huiusmodi  magnus  eara''  differentiae'  ordo  servaret.  Quia  vero 
creatura  in''  una  eademque  aequalitate  gubernari'  vel  vivere  non  potest,  caelestium 
militiarum  exemplar""  nos  instruit",  quia,  dum  sint  angeli,  sinf  archangeli'',  liquet, 
quia  uon  aequales  sunt,  sed  in  potestate  et  ordine,  sicut  nostis,  differt  alter  ab  altero. 
Si  ergo  inter  hos'i  qui  sine  peccato  sunt  ista  constaf  esse^  distinctio,  quis  hominum 
abnuat  huic  se  Hbenter  dispositioni'  summittere,  cui"  novit  etiam  angelos  oboedirc"? 
Hinc  etenim  pax  et  caritas  mutua  se  vice  complectuntur",  et  manet  firma  concordiae 
in  alterna"  et  Deo  placita  dilectione  sinceritas. 

Quia  igitur  unumquodquC  tunc  sakibriter  completur^"  officium,  cum  fuerit  unus 
ad  quem  possit  recurri  praepositus,  idcirco  oportunum  esse  perspeximus''  in  ecclesiis^, 

^)  deus  autein,  oni.  omuipot.  Pa  2.  •')  praeceptum  r  1;    preceptis  i'i  3.  ^)   ex   reservare 

cm-r.  Ph  1.  '!)  XV.  Ph  1;  VI.  2   Pelter.  sec.  ed.  M.  »)  e.v  nieuse  corr.  1.  Pa  1.  f)  ap.  Ph  3; 

iuuio  2  Tellcr.  —  Desiint  data  ctc.  R,  r. 

V,  59  Cf.  iiot.  ad  ep.  praeced.  In  tilulo :  uuiversalis  B  1;  omnibus  Ph  1  ind.  2.  —  Galliarum  B, 
r  et  codd.  P  tantummodo  in  indicib.;  Gallicis  Monac.  14,  641;  om.  hoc  verhum  cet.  —  jiost  regno  add.  filii 
nostri  excelleutissimi  M,r  —  iu  regno  Ph  1  in  ind.  2  —  ex  Hiltirici  corr.  1.  Ilildirici  Pa  1  (ita  Monac.  14,  641); 
Hilderici  Pa  2.  Ph  2.  3;  Childerici  Ph  1;  Cliilorici  Ph  6;  Hildeberti  Ph  4.  5.  Ph  1  in  ind.  1  et  2;  Hildiberti 
Pa  1  in  ind.;  Uildiberto  Ph  3  in  ind.;  Hildebti  r  1;  e.v  Celdiberti  corr.  Hild.  r  2;  Childeberti  R  1.  R*  1  —  qui 
et  seq.  om.  Pa  2  in  ind.  —  ex  su  corr.  1.  sunt  Pa  1;  fuerant  Ph  1  in  ind.  2.  ^)  diverso  c.  ordiue,  om. 

et  R  1.  '')  ut  illi  Pa2.  <=)  diligentiam  li,  r.  ^)  concordia  Pa  1.  Ph.  «)  ex  fierent  eorr.  1.  Pa  1. 
f)  generetur  Pa  1.  Ph.  g)  euim  om.  P.  ^)  ea  Pb ;    magna    (corr.  in  iie)  se  a  Mon.  >)  difl'. 

om.  Pa  2.  ^)   creaturam  Pa  2.  ')    ex  gubernare  corr.  1.  Pa  1.  Mon.  ")    ex  exempla  corr.  1. 

Pa  1;   exempla  R,  r.  Mon.  ^)  iustruunt  R  1  et  ex  iustruit  corr.  r  2.  °)  angeli  sint   in  man/.  add. 

corr.  Pa  1;  ang.  sicut  Ph  4.  v)  sint  archangeli  om.  R  1.  l)  eos  r  1.  ^)  coustet  Ph  1.  2.  Pa  1. 

Mon.,  sed  in  constat  corr.  2.  Pa  1,  Mon.;  om.  hoc  verh.  Pa  2.  ^)  est  Pa  2.  *)  dispositione  Ph  et 

Pa  1,  sed  corr.  Pa  1,  3Imi.  ")  verha  cui  usque  oboedire  o»«.  P.  ^)  complectitur  R,  r.  Mon.  ct  Pal, 

sed  corr.    Pa  1,    corr.  2.,    Mon.  '")    concordia   iu    alteruo  Pa  2.  ^)   uuumquoque  Ph.  y)  im- 

pletur  Pa2.  ^)  prospeximus  Pa2;  nostras  add.  Pa  1,  Ph2,  3Ion.;  sed  del.  corr.  Pa  1.  »)  ecclesia, 

quae  est  sub  r  1. 

1)  Cf.  cum  hac  formula  fiiudi  f.  Diurni  46. 

V,  59  Cf.  ep.  praecedentem  et  ib.  p.  370  n.  2.  lUius  tantum  regni  vicariotus  commissus  est,  cuiiis 
rex,  ut  coneedatur,  petiit  vel  pernvisit. 

47* 


372  C4REG0Rn  I.  REGISTRT 

quae  sub  regno  praecellentissimi''  filii  nostri  Cliildeberti''  rcgis  sunt'',  secundum  anti- 
quam  consuetudinem  fratri  nostro  Vergilio  Arelatensis  civitatis^^  episcopo  vices  nostras" 
tribuere^  quatenus  et  catholicae  fideis  integritas,  id  est  sanctarum''  quattuor  synodo- 
rum  \  Deo  protegente  sollicita'  devotione  servetur  et,  si  inter  fratres  consacerdotesque 
nostros  aliqua  evenerit  forte  contentio,  auctoritatis  suae  vigore,  vicibus''  nempe'  sedis 
apostolicae  functus'",  discreta"  moderatione  compescat^.  Cui  etiam  iniunximus,  ut,  si 
quarundam  causarum  tale  fuerit  certamen  exortum,  in  quo  aliorum  praesentia  opus 
sit,  congregatis  sibi  numero  competenti  fratribus  et  coepiscopis  nostris?  salubriter  ser- 
vata  hocP  aequalitatei  discutiat"^  et  canonica  integritate^  definiat*.  Si  quam  vero  con- 
tentionem,  quod  longe  faciat  divina  potentia",  dc  fidei  causa  evenire"'  contigerit  aut 
negotium  emerserit,  cuius  vehemens  sit  fortasse  dubictas,  et  pro  sui  magnitudine 
iudicio  apostolicae  sedis  indigeat,  examinata  diligentius  veritate  relatione"  sua  ad 
nostram  studeat  perducere  notionem",  quatcnus>'  a  nobis  valeat^  congrua  sine  dubio 
sententia  terminari^. 

Et  quoniam  necesse  est,  ut  ad  eum  cui  nostras  vices  indulsimus,  quotiens  opor- 
tere  perspexerit",  pro  facienda  collatione''  aptis  debcant  episcopi  temporibus  convenire, 
hortamur,  ut  nullus  mandatis  eius  inoboediens  esse  praesumat"  nec  communi  congre- 
gationi  interesse  postponaf,  nisi  aut  corporis  infirmitas  quempiam  fortasse  vetuerit 
aut  cuiusdam  eum  causae"  iustae  excusatio'^  minime  venire  permiserit'.  Hi»  tamen 
qui  prohibente  aliqua  necessitate  nequeunt  in  synodo  convenire,  loco  suo  presby- 
terum  aut  diaconem  dirigant,  quatenus  quae  a  nostro  vicario  Deo  auxiliante  fue- 
rint  definita''  ad  eum  qui  absens  est  per'  ipsum  quem  miserit  fida''  relatione  per- 
veniant,  ut  inconvulsa  firmitate'  serventur  et  nulhis  ea  quae  statuimus™  audeat  occasionis 
excusatione"  violare. 

Hoc  etiam  vos  pariter  praevidimus  ammonendos,  ut  nullus  vestrum  ad  longin- 
quiora  loca  sine  praefati  fratris  et  coepiscopi  nostri  Yergilii"  auctoritateP  temptet  aliquo 
modo'J  proficisci,  scicntes,  quia  et  pracdcccssorum''  nostrorum,  qui'*  viccs  suas  eius 
praedecessoribus'"  concesserunt',  sic  procul  dubio  mandata  definiunt". 

*)  piaec.  om.  Pa  2;    praecelleutissimo  J/wij.  •>)  ex  fteldiverti  corr.  r  2;  Hildiberti  Pa  1.  Pb  1.  2. 

Moii.;  Hildeberti  r  1.  Pa  2.  Pb  4 ;   Childiberti   U  1.  "^)  .sunt  om.  P,  r.  <1)  civitatis  oin.,    sed  postea 

add.  Pb  1;  Arelateusi  civ.   Pb2.  Pa2.  **)  nostras  del.  H  1.  f)  in  retribuere  corr.  Pbl;  tribuimiis 

Pa  2.  8)  fide  cnlb.  Pn  2.  '')  e.i:   sanctorum  corr.  r  1;    sanctorum  Pb.  Pa  2.  ')   sollicite  r  2. 

^)  vice  Pa  2.  1)  om.  Pa  2;    nemphe  Pb  1.  ■")  vel    fungitur   siiprascr.  r  2;    1'unctus    om.  Pa  2. 

")  decreta  P.  ")  conpescas  Pa  1.  P)  verha  nostris  usque  lioc  om.  Pa  2.  i)  aequalitate  P; 

aequitate  E,  r.  ^)  add.  et  canonica  integritate  discutiat  li  1.  ^)  auctoritate  Pa  2.  ')  difiniat 

Pa  1.  Pb  2;  diffiniat  Ph  1.  Mou.  ")  deus  pro  div.  pot.  Pa  2.  vj  provenire  Pa  2.         «')  in  relationem 

corr.,  oin.  sua  Pa  1;  relationem  Mon. ;  sua  om.  et  Pa  2.  P  b  2.  Mon.  ^)  ex  nationem  C07'r.  2.  Pa  1;  noti- 

tionem  r  2;    vel   tiam  add.    in  marij.  r  1.  >')  que  nos,    sed   del.    nos   Pa  1;    quae   Pa  2;    que   nos  Pb. 

'■)  a  vobis  videat  Mon.  ")  perspeximus  Mon.  ^)  collectione  Pa  2.  ")  sit  (om.  esse  praes.^  Pa  2. 

'')  praeponat  Pa  1.  Pb  1.  2.  3.  ^)  aut  cuiusque  causa  Pa  2.  f)  iusta  li,  r ;  excausatio  Pb  1;  exusa- 

tione  R  1;    excusatio   corr.  in  excusationes  m.  post.  Mon.  s^   hic  Pa  2;   hii   (ul  saepej  Pa  1,  Pb  1.  2. 

Mon.  ^)   diffinita   Pa  J.  Pb  1.  2.  Mon.;    defuerint   def.  r  1.  ')   ad  3Ion.  k)  ex  Ma  corr.  r  1. 

1)  iu  firmitate  Pa  I.  Ph  1.  2,   sed  del.  iu  i'a  1.  "')   nullius   ea    (om.   quae  stat.^   P,  r;   statuimus    om. 

Pa  1,  suprascr.  maudamus,  quod  del.,  et  in  marcj.  add.  statuimus;  quae  constituerit  Vat.  D  sec.  ed.  M. 
")  ex  excusatio  corr.l.  excusatione  Pa  1;  excusatione  Pa  2;  excusatio  cet.  °)  VirgUii  Pb  3.  v)  actori- 

tate  r  1.  l)  a  loco  modo  Pb  1.  2.  ■")  prodec.  Pb,  r  2;    ex  dec.  corr.  prodec.  et  tunc  prcdec.  li  1; 

prodec.  priore,  decess.  altero  loco  Pa  2.  <>)  qui  om.  Mon.  ')  cesserunt  P.  ")  diffiniunt  Pa  1. 

Pb  1.  2.  Mon. 

1)  Nota  liic  quattum;  non  quinqite  synodorum  mentionem  fieri.  Bc  tribns  capitiilis  in  Galliis  cf. 
Loenimj,  l.  1.  11  p.  40  ss.;  ep.  VIII,  4.  2)   Cf.  ep.  pinecedentem  p.  370  n.  5.  3J  Cf  f.  Biiirni 

43 — 44  (cvcusaloriasj. 


INDICTIO  XIII.   AUG.  (V,  59.  60).  373 

Hortamur  praeterea,  ut  de  officio  suo  sit  quisque  vestrum  sollicitus,  ut",  qui  pro- 
missam''  cupit  mercedeui  pastionis''  accipere,  commissum''  sibi  gregem  sollicitudine 
et  oratione"  custodiat,  ne  lupus  insidians  oves  creditas  invadendo''  dilanict  et  sit  in 
retributione  poena  pro  munere.  Optamus  igitur,  fratres  carissimi,  et  totis  omnipotentem 
Dominum^  precibus  exoramus,  ut  dilectionem  vestram  in  amoris  sui  constantiam  faciaf' 
magis  magisque  fervescere  atque  in  pace  ecclesiae'  in  una  vos  concedat  manere'' 
concordia. 

Nuntiatum  vero  nobis  est,  quod  per  simoniacam  lieresem,  ad  sacros  quidam'  or- 
dines  adducantur,  et  hoc  suprascripto  fratri™  et  coepiscopo  nostro  Vergilio"  per  omnia 
prohibendum  mandavimus;  quod  ut  fraternitas  vestra  cognoscat  et  studiose  custodiat", 
ipsa  coramP  vobis  esf  epistola  relegenda. 

Data  die  XII''  mensis"  Augusti'  indictione  XIII. 


V,  60. 

Gregorius  I.  papa  Childcierto,  regi  Francorum,   nuntiat  se   cognita  cius  voluntate 

Vergilio,  episcopo  Arelatensi,  secundum  antiquam  consuetudinem  et  vices  suas  commisisse 

et  pall.ium   misisse.     Addit  de  episcopis  ex  laicorum  ordine  non  sumendis  et  de  simonia. 

69H    Aua  15 
Codd.  B  et  r:  Indictio  XII.  XIIL  cap.  iiT  (lud.  XIIL  cap.  53);  P:  cap.  19.      '    '         J-       • 

Edd.  M:  Lih.  V.  ep.  55;    G:  Lib.  IV.  ep.  53.  —  laffi  Reg.  1376  (loOf,). 

GREGORIUS  CHILDEBERTO  REGI  FRANCORUM. 

Laetos  nos*  excellentiae  vestrae  vehementer  fecit''  opistola,  quod  pia  vos  affec- 
tione  de  honore  et  reverentia  sacerdotali  testatur  esse  sollicitos.  Hinc  etenim"  cuuctis 
ostcnditis  fideles  Dei  vos''  esse  cultores,  dum"  sacerdotes  ipsius  grata  ac*^  debita  vene- 
ratione  diligitis  et»  christiana  devotione''  quicquid  ad  eorum  augmentum  pertinet 
agere'    festinatis.      Undo   et  gratanter  quae   scripsistis   accepinius    et  quae''  voluistis 

a)  et  r  1.  2.  Mon.  ^)  promisse  (e  in  ras.)  11  1.  <^)  portionis  Pn  2,  )•  1;  partiuiiis  r  2;  nier- 

cedis  portionem  H  1.  <')  ommissum  Ph  1.  «)  mtione  F;  oratione  It,  r  et  ep.  VI,  7.  ')   iiivalendo 

J'i  1.  S)  dum  iiriii,  om.  omnip.  Pa  2.  •>)  faciant  Pa  1.  Pb  1.  2.  Monac,   sed  eorr.  I'a  1.  Ph  2. 

Monac.  ')  et  add.   R,  r;   in  om.  R,  r.  Monac.,   sed  add.  r  1  in   rtiarg.;    ecclesia  et  Monac.         '^)  per- 

manore  Pa  2.  ')  quidem  R  1.  ■")  sco  hoc  fratri  P.  n)  Virgilio  Ph  3.  °)  et  add.  Ph. 

i>)  coram  om.  R,  r.  <i)  est  corr.  1.  add.  Pal;    om.  Ph  1;    ep.  religenda  est  Monac.  ■')   XI   duo 

Teller.   sec.  ed.  M.  ^)  mense  Pal;  meils  Pa2.   Ph  1;    mensis    Ph  2.  ')  agusti  Ph  2.  —  Desuut 

data  ctc.  R,  r. 

V,  60  Q'.  not.  ad  ep.  V,  5S.  In  fifido:  Cbildeberto  R  1  et  r  2  (ex  Cliilvertoj;  Ililileberto  r  1.  Pa  2  in 
ind.  Ph  4.  5;  Hildiberto  Pa  1  in  ind.  Ph  1  in  ind.  1.  P  h  3;  Hilderico  Pa  1.  2.  Ph  1.  Pb2  in  ind.;  llildericum 
regem  laudat  etc.    Pb  1  in  ind.  2;    Hildirico  Ph  2.  »)  ex  vos  corr.  r  2.  '')  ex  feci  corr.  r  2 ;   facit 

Ph  4.  5.  "=)  enim  Pa  1.  Ph  2.  3.  d)  vos  add.  corr.  2.  Pa  1;  vos  dei  Pa  2;  vos  om.  Pb  2.  3.  ")  duni 
in,  sed  in  post  del.  Pa  1.  Pb  4;  dum  in  Pb  1.  2.  3;  cum  r  1.  2.  f)  gra  ac  Pa  2;  gratia  et  r  1.  S)  et 
post.  add.  Pb  1.  ^)  veneratione  Pa  2.  ')  augere  P.  '^)  quod  Pa. 

V,  00  Utia  transmissa  cum  duahiis  epistidis  praeccdentihus.  —  Childchertiis  II,  Siijihciii  et  Bru- 
nichiklis  filius,  regnamt  a.  575—596  in  Auslrasia,  cum  Maimcio  imperaUyre  foedcrc  fado  cum  Lamjohardis 
piujnant,  pacto  cum  Chmtchramno  a.  587  apud  Aiidelot  facto  a.  595  post  eius  mortem  Burgundiam  adqivi- 
sivit.  Eidein  ep.  VI,  6  missa  est.  —  Supersci-iptio  et  subscriptio  ad  regem  desunt  in  Diurno;  sed  notan- 
dum  est  reges  eisdem  titulis  in  epistulis  ornari,  quihus  viri  primi  ordinis  vel  patricii  ornahantitfr  (ex- 
cellentia,  excellentissimus  vel  praecellentissimus).  —  Itcm  excellentissimum  filium  nostrum  ill.  regem 
in  Diurni  f.  49. 


374  GREGORII  I.  RE6ISTRI 

animo  libenti  concessimus;  atque  ideo  fratri  nostro  Yergilio  Arelatensis  civitatis  epi- 
scopo  vices  nostras  iuxta  antiquum  morem  et  excellentiae  vestrae  desiderium  Deo 
favente"  commisiinus;  cui  etiam  et''  pallii  usum,  sicut  prisca  habuit  consuetudo,  con- 
cessimus  '■. 

Sed  quia  aliqua  ad  nos'^  perlata  sunt,  quae''  et  omnipotentem"  Dominum'  nimis 
ofFendunt  et  quam  plurimum  sacerdotii  honorem  reverentiamque  confundunt,  quaesumuss, 
ut  potestatis  vestrae  annitente''  censura  modis  omnibus  emendentur,  ne,  dum  laudandae 
devotioni  vestrae  res  temerariae  ac  pervcrsae'  repugnant'',  aliorum,  quod  absit,  culpa 
aut  regnum  vestrum  gravetur^  aut  anima. 

Pervenit  auteni  ad™  nos  obeuntibus"  episcopis  quosdam  ex  laicis  tonsurari  atque 
ad  episcopatum  praccipiti  saltu  conscendere.  Et  qui  discipulus  non  fuit,  inconsiderata 
ambitione  magister  efficitur;  et  quoniam  quod  possit  docere  non  didicit",  sacerdotium 
tantummodo  gerit  in  nomine;  nam''  laicusi  in  sermone  perseverat  et  opere"^.  Quo- 
modo  ergo  pro  aliorum  peccatis  intercessurus  est,  qui  sua  primitus  nou  deflevit?  Talis 
enim^  pastor  non  munit  gregem,  sed  decipit,  quia',  dum  contradicente  verecundia  non 
potest  aliis  hoc"  quod  ipse  non  facit  persuadere'',  quid  est  aliud,  nisi  ut  plebs  domi- 
nica'"  praedonibus  populanda  permaneaf  et  inde  sumat  interitum,  unde  salutiferae 
protectionis  magnum  debuit  habere  subsidium?  Quody  quam  pravum  quamve  per- 
versum  sit,  ex  sua  quoque  ordinatione  excellentiae  vestrae^  celsitudo  perpendat.  Cer- 
tum  namque  est  non  vos  ante  exercitui  ducem  praeponere,  nisi  vobis*  labor  eius 
fidesque''  constiterit",  nisi  eum  ante  actae  vitae  virtus  et  sollicitudo  aptum  esse  mon- 
straverit.  Si  vero  non  aliis  nisi  huiusmodi  viris  committitur  gubernandus  exercitus, 
qualis  dux  esse  debeat  animarum,  ex  istius  bene  rei''  comparatione  colligitur.  Sed 
verecundum  nobis  est  et  dicere  pudet,  quia  sacerdotes''  sibi  ducatum  arripiunt,  qui' 
exordium  rcligiosac  militiae  non  viderunt'^. 

Simul  autem  et  illud  valde  execrandum  nobis  est  nuntiatum,  quod  sacri  ordines 
per  simoniacam  heresem,  id  est  accepto  pi'aemio,  conferantur.  Et  quia^  pestiferum 
nimis  est  et  sanctae  ecclesiae  universali''  contrarium  in  sacrum  quempiam  ordinem 
non  meritis,  sed  pretio  coUocari,  hortamur,  ut'  tam  detestabilc  fiicinus  de  regno  suo 
excellentia  vestra  prohiberi'^  praecipiat'.  Nam  ipse  se  ad  hoc  officium  ostendit  pror- 
sus™  indignum,  qui  donum  Dei  pecunia  mercari  non  metuit  et  commodis  praesnmit 
appetere°  quod  habere  per  gratiam  non  meretur".  Haec  igitur,  praecellentissime''  fili, 
idcirco  ammoneo'',  quia  animam  vestram  salvari  desidero.  Quae  "■  etiam^  dudum  scri- 
berem*,  si  voluntatem  meam  occupationes  innumerae  minime  praepedissent ;  at  post- 
quam   congruum"  se  scribendi''  tempus   ingessit,  quod  facerc  me  oportuit  non   omisi, 

^)  ex  iacieute  corr.  1.  Pa  1.  '')  et  oni.  Fa  2.  <^)  utique  add.  Pa  2.  •')  quod  Pa  1. 

^)  et  omuip.  om.  Pa  2.  ^)  deuiu  Pa  2,  r  1.  2.  s)  ita  r  1.  2.  Pa  2;  qs  li  1;  ex  quero  corr.  1.  quesomos, 
corr.  2.  quesumus  Pa  1;    quasi  Pb  1;    qsi  Ph  2.  ^)  amittente  Pb;  autistites  Pa  2.  >)  ex  per  se 

corr.  1.  Pa  1.  ^)  repungnant  Pa  1.  ')  graciatur  Pb  1.  ■")  et  Ph  1.  »)  oboedientibus 

Pb  1,  r  1.  ")  dedicit  Pal.  r)    ex  nam  corr.2.  non  Pal;    uam    uou  Pa  2.  l)   laiciis  om.  P. 

"■)  ex  opera  corr.  1.  Pa  1.  ^)  etenim  r  1.  *)  d.  sed  quia  Pa  1.  Ph  2.  ")  hoc  om.  Pa2.  ^)  sua- 
dere  U,  r.  ™)  add.  a  corr.  1.  Pa  1.  ^)  remaneat  jB,  r.  i')  quod  siiprascr.  Pa  1.  ^)  vestra  Pa  2, 
om.  excell.  *)  vos  r  1.  '^)  fidcs  Pb  1.  ^)   ex   constiteret  corr.  2    constituit  Pa  1;    placuei"it 

Pa  2.         ^)  huius  reibene  R  1;  i.  bene  regi  Ph  1;  ex  regi  corr.  1.  rei  Pa  1;  1.  boue  rei  Pa  2.  ")  sacer- 

dotii  Pa  2.  f)  verha  qui  us(jue  videruut  om.,  sed  post.  add.  Ph  1.  s)  quasi  Pb  1.  '')  uuiversali 

om.  Pa  2.  >)   hort.    ut  om.  Pa  2.  ^)    prohibere  P.  ')  praecipiat   om.  Pa  2.  "')  prorsus 

om.  Pa  2.  ")   ex  petere  corr.  abpetere  Pb  1.  ")    mereutur  Pa  2.  P)  praecell.  om.  Pa  2.  'i)  ex 

ammonit  corr.  admoueo  Pa  1.  r)  qua  Pa  1:  qui  Pb  1.  s)  qui  add.  Pb  1.  ')   dudum  scribere 

Ph  2 ;  scribere  dudum  Pb  3.         ")  congruum  om.  Ph  4.         ^)  rescribeudi  P  1,  r  2;  scribeudi  um.  P;  se  om.  r  1. 

1)  Dc  liac  pciitioitc  cl  de  his,  (piae  sequuntur,  cf.  ep.  V,  HS  et  notns. 


INDICTIO  XIII.   AUG.  (V,  60.  61).  375 

Salutantes  itaquc  excellentiam  vestram  paternae  caritatis  affectu  petimus,  ut  cuncta 
quae  suprascripto"  fratri  et  coepiscopo  nostro  fieri  servarique  mandavimus  favoris 
vestri  praesidio  compleantur'',  ne''  cuiusquam''  ea*^  elatione  aut  superbia  convellif  aliquo 
modo  permittatis;  sed  sicut  as  praedecessore''  eius  sub  gloriosae  memoriae'  patris  vestri 
regno  servata  sunt,  ita  quoque  auxilio  vestro  sollicita  et  modo  devotione  serventur''. 
Oportet  ergo,  ut  hoc  nobis  vicarie  rependatur'  et,  sicut  nos  vestram  implcre  non  distu- 
limus  voluntatem,  ita  et  vos  propter  Deum  ct  beatum  Petrum  apostolorum  principem 
nostra  faciatis  in  omnibus  statuta  servari,  quatenus  excellentiae™  vestrae"  laudabilis  se'^ 
etP  Deo  placita  circumquaque  tendat''  opinio. 

Data  die  XV.  mensis  Augusti"'  indictione  XIII. 


V,  61. 

Gmjorms  I.  pnpa  3Iarmiano,  cpiscopo  Eavennail,  tit  in  propria  ccclesia  et  quater 
in  anno  cxtra  ccclcsiani  pallio  utatiir,  concedit;  ccclcsiac  eius  privilegia  confirmat. 

Codd.  R  et  r:  Lidictio  XII.  XIII.  cap.  U8  (Iml.  XIII.  cap.  54).  "*■  "''       "^'  '    "'''' 

Edd.  31:  Lih.  V.  cp.  56;   G:  Lib.  IV.  ep.  .5J.  —  Iaf]e  Rg.  i:i77  (1007). 


GREGORIUS  MARINIANO  EPISCOPO  RAVENNAE. 


Apostoli 


licae  sedis  benivolcntia  ct  antiquae*  consuetudinis  ordine  provocati''  fra- 
ternitati  tuae,  quam  in  Ravennati"  ccclesiae  gubernationis  suscepisse  constat  officium, 
pallii  usum  praevidimus''  concedcndum.  Quo  '  non  aliter  uti  mcmineris",  nisi  in  pro- 
pria  tuae  civitatis  dimissis  iam  filiis  ecclesiae'',  procedens  a  salutatorios^  ad  sacra  mis- 
saruni  sollemnia  celebranda'';  peractis  vero  missis  id'  in  salutatorio»  rursum  curabis 
deponere.  Extra  ecclesiam  vero  non  amplius  illo  tibi  nisi  quater''  in  anno  in  letaniis 
quas  ad  decessorem  tuum  lohannem  expressimus  uti  permittimus ',  hoc  nihilominus 
ammonentes,  ut,  sicut  a  nobis  huiuscemodi  dccoris  usum  ad  saccrdotalis  officii  hono- 
rem  largicnte  Domino  percepisti,  ita  etiam  morum  atque  actuum  probitate  ad  Christi 
gloriam   susceptum    adornare  contendas  officium.     Sic  etenim  alterno  eris  invicem  de- 


a)  sco  P;  soissimo  r  1.         b)  compleatur  Fh  4.         "^)  nec  Fb  2.  4.         ^)  iisquam  Fb.  ")  ita  r  1.  2; 

ea  om.  ceteri.  f)  conpelli  vel   compelli  P,  r  1;    combelli  li  1.  e)  a  om.  Fb  4.  '')  ex  prodec. 

corr.  E  1;  prodec.  r  2.  Pb  1.  2.  Pa  2.  i)  sub  gloriosi  E  1;  sub  glorioso  )•  1;  sub  gloria  r  2;  a  gloriosissimi 

Pb  1;  a  glmi  Pb  2;  auglmi  Pb  4;  a  gloriose  memorie  Pa  1  in  ras.  corr.  1;  gloriosae  memoriae  Pa  2. 
k)  sollicito  raodo  serventur  Pa  2.  ')  rependantur  r  1.  ™)  excellentiae  om.  P.  ")  vestrae  ovi. 

Pa  2;  e:c  vrae  corr.  vra  Pb2.  °)  se  om.  r  1;  nostra  ante  se  add.  Pa  2.  v)  et  ex  esse  corj^.  Pa  1; 

deo  ac  pro  et  deo  Fa2.  i)  ostendat  Pa  2;    pendat  Fb  3.  ^)   mense   mag.  Pa  1;   meiis  mai  Pa  2; 

men  vel  m  aug.  Ph.-Desunt  data  etc.  E,  r. 

V,  61  in  titulo  Mariano  E*l;  abbrev.  Ravenn.  vel  Raven.  codd.  S,  r.  ^)  ex  antiquus  B  1.  ^)  ex 
provocatis  E  1.  o)  Ravennatis  (delet  inj  E  1.  <')  pervidinuis  E  1.  «)  ex  meminerit  E  1.  f)  ita  codd.; 
cf.  ep.  V,  11.        g)  ex  salutario  r  2.        ^)  celebrandum  {ex  celebrantes)  E  1.        ')  idem  r  2,  edd.        ^)  quattuor  r  1. 

V,  61  Dc  Mariniani  clectimie  cf.  ep.  V,  51.  —  Haec  epistula  secHndiun  formulam  Biurni  48  con- 
scripta  est.  1)  Haec  rerha:   quo  usque  permittinius  pjv  Ms  paucis  rerbis  Biurni  posita  sunt:   illis 

videlicet  teniporibus  atque  eo  ordine,  quibus  decessorera  quoque  tuum  usum  esse  non  ambigis.  Cf. 
qiiae  n.  3  ad  cp.  V,  11  lulnotavi.  Etiam  hic  deest:  excepto  si  reliquiae  conderentur;  cf  ep.  V,  15  n.  1. 
2)  Hic  salutatorium  vocatur,  quod  secretarium  dicitur  in  ep.  V,  11.    III,  54. 


376  GEEGORII  I.  REGISTRI 

core  conspicuus,  si  ad  liuiusmodi  corporis  habitum  mentis  quoque  tuae  bona  concor- 
dent.  Omnia  etiam  privilegia,  quae  tuae  pridem  concessa  esse  constat  ecclesiae,  nostra 
auctoritatc  firmanms  ct  inlibata  decernimus  permanere. 


V,  62. 

Gregorius  I.  impa  lohannem,  episcopum  Corinthiortim ,  hortatur,  tit  decessoris  siti 
mala  sanet;  palliMm  mMit,  secundiim  morem  de  simonia  comprimenda  monet,  synodum 
Eomanam  pallium  dato  commodo  conccdi  vetuisse  nuntiat.  De  Andrea  cpiscopo  tarde  su- 
sccpto  addit.  595,  Aug.  15. 

Cocld.  B  ct  r:   Indictio  XII.  XIIL  cap.  99  (InA.  XIII.  cap.  55);  P:  cap.  20. 
Edd.  M:  Lih.  V.  ep.  57;  G:  Lib.  IV.  ep.  55.  —  laffe  Fer).  1378  (1008). 

GREGORIUS  lOHANNI  EnSCOPO  CORINTHIORUM. 

1  ostquam  Deus*  noster,  cui  nihil  occultum  est,  de  ecelesiae  suae  gubernatione 
nefandam  pollutionis  pestem  abiciens  vos  ad  eius  voluit  regimen  adducere,  magna 
vobis  ope  nitendum''  est,  ut  post  vulnera  et  diversa  prioris  mala'^  pastoris  in  fratcr- 
nitate  vestra  grex  dominicus  consolationem  ac  salubre  medicamentum  inveniat.  Sic'' 
ergo  praecedentis^  contagii  maculam  manus  vestrae  actionis  abstergeat,  ut  nulla 
execrandae''  pravitatis  illius  vestigia  vel  sinate  manere  memoriam. 

Sit  igitur  erga  subiectos"^  solHcitudo  laudabilis,  exhibeatur  cum  mansuetudine 
disciplina,  sit  cum  discretione  correptio".  Iram  benignitas  mitiget,  benignitatem  zelus 
cxacuat:  et  ita  alteruni  ex  altero  condiatur"",  ut  nec  inmoderata  ultio  ultra'  quam  oportct 
affligat™  nec  iterum  frangat  rectitudinem  disciplinae  remissio.  Instructio  commissi" 
populi  fraternitatis  vestrae  sit  actio";  videat  in  vobis^  quidi  diligat,  cernat  quod 
imitari  festinet,  exemplo  vestro  vivere  doceatur,  a  recto  itinere  te  duce"'  non  deviet, 
ad  Deum  vos  sequendo  perveniat,  ut''  tot  ab  humani'  generis  salvatore  retributiones 
accipias,  quot"  lucra  ei  operatus  fueris^  animarum.  Labora"  itaque,  frater  carissime, 
et  ita  totam''  mentis  et  cordis  ad  hocy  efficaciam  dirigo,  quatenus  digne^  in  futuro 
17.  merearis  audire:  'Euge,  serve  bone  et  fidelis,  intra  in  gaudium  domini  tui'. 

Pallium^  vero;  sicut  per  epistolam  vestram,  quam  per  Andream"^  fratrem  et 
coepiscopum   nostrum   suscepimus,    postulastis,    dircximus,    quo''   vos   ita   uti   necesse 

V,  62  in  titido:  loTle  Corintliioruin  R 1;  Chorintliiorum  Pa  1  in  ind.;  Corintiorum  Ph  3;  pulchra  e.xortatio 
atl  lohannem  efc.  Pb  1  in  ind.  2.  »)  diTs  Pa  2.  >>)  ,>„  pj^  gt  sec.  ed.  M.    Vatic.  D.  Norm.  el  Corh.; 

magno  vobis  ope  nit.  Pa  1;  magnopere  v.  nit.  Pa  2.    r  1.    Vatic.  A.  B.   C;    magna   vobis  peuitenduni  corr.  in 
m.  V.  ope  nit.  B  1;    magna  v.  peuitendum  est,   mjirascr.  instantla  r  3.  '^)  raali  Pb4.  '')   sic   e.B  si 

corr.  1.  Pa  1  et  Pb  1.         ")  praecidentis  Pa  1.  Pb  1;  praediceutis  Ph  .?.  0  cxecranda  et  li  1;  et  add.  r  2. 

B)  vel  signat  Pa  1.  '')  subiectis  Pb  1.  4,  sed  corr.  Ph  4.  ')  correctio  P.  ^)  cond.  e.K  altero  B,  r. 

1)  ultra  om.  r  2;  plus  r  1.  m)   gx  affliget  corr.  1.  Pa  1;   affliget  Pb.  ")   instr.    comm.  om.  B  1. 

°)  popls  frat(i?t  ras.)  ernitatis  vfe  (in  ras:)  actus  iuspiciendus  B  1.         P)  bouis  B  1.         l)  ita  B  1.  Pa  1.  Pb; 
quod  cet.  r)  te  ducente  Pa  2.  s)  et  r  1.  ')   humano  r  1.  Pa  2.  ")  ex  ut  corr.  B  1. 

^)  ex  fuerit  corr.  Pa  1.  ■«■)  e:c  lahorat  corr.  1.  Pa  1.  ^)  ex  totus  corr.  1.  Pa  1;  totum  Pb.  .v)  ad 

hoc  om.  Pa  2.  '■)  digue  om.  B,    r.  ^)  Andream   om.  r  1.  2.  b)   ex  quod  corr.  1.   Pa  1;    quod 

Pa  2;    qucm  Ph  4. 

V,  62  una  cum  scqucntc  transmissa.  Dc  luJumne  eiusque  xnacdeccssore  Anastasio  cf.  cp.  V,  57.  Dc 
pallio  cf.  cp.  V,  11.  16.  1)  Vices  non  exjn-esse  committuntur.  2)  Verisimile  non  est  Andream  cpisco- 

2>um,  qui  in  Imc  cpistula  his  commemwatm,  eundem  esse  atque  Andream,  episcopum  Tarentinum,  ep.  III,  44 
duohus  mensihus  suspensum.     Cf.  n.  5. 


INDICTIO  XIII.   AUG.  (V,  61.  62).  377 

est,   sicut   praedecessores"   vestri   usi   concedeiitibus   nostris  praedecessoribus"    adpro- 
bantur. 

Praeterea'  pervenit  ad  nos,  quod  in  illis  partibus  nullus  ad  sacruni  ordinem  sine 
commodi  datione  perveniat.     Quod  si  ita  est,   flens  dico,  gemens  denuntio,  quia,  cum 

5  sacerdotalis''  ordo  intus  cecidit,  foris  quoque"  diu  stare  non  poterit''.  Scimus  quippe 
ex  evangelio,  quid"  redcmptor  noster  per  semetipsum'  fecerit,  quia  ingressus  templum 
cathedras  vendentium  columbas  evertit.  Columbas  enim  vendere  est  de  sancto  spi- 
ritus,  quem  Deus  omnipotens  consubstantialeni  sibi''  per  impositionem  manuum  homi- 
nibus  tribuit,  commodum  temporale  percipere.    Ex  quo,  ut  praedixi,  malo'  iam  innuitur, 

1(1  quid  sequatur,  quia  qui''  in  templo  Dei  columbas  vendere  praesumpserunt,  eorum' 
Deo  iudice  cathedrae  ceciderunt"'.  Qui  videlicet  error  in"  subditis  cum  augmento 
propagatur".  Nam  ipse  quoqueP  qui  ad  sacrum  honoremi  perducitur,  iam  in""  ipsa 
provectus^  sui  radice  vitiatus,  paratior  est  aliis'  venundare  quod  emit.  Et  ubi  est 
quod  scriptum  est":  'Gratis"  accepistis,  gratis  date'.''     Et  cum  prima'*''  contra  sanctam  Matth.io, 

is  ecclesiam  simoniaca  heresis  sit  exorta,  cur''  non  perpenditur,  cur  non  videtur,  quia 
eum  quem  quis^  cum  pretio  ordinat  provehendo  agit,  ut  bereticus  fiat?  Quia  igitur 
hanc  nefandissimam  pravitatem  sancta^  universalis  omnino^  damnat  ecclesia,  hortamur 
fraternitatem  vestram,  ut  tam  detestabile  et  immane  peccatum  de  locis  omnibus,  quae 
sub  se  sunt,  sollicitudinis  suae  compescat  omnibus  modis  instantia''.     Nam  si  quid  tale 

20  deinceps  fieri  senserimus,  iam  non  verbis,  sed  canonica  hoc''  ultione  corrigemus"=  et 
de  vobis,  quod  non  oportet,  aliud  incipiemus  habere  iudicium. 

Novit  autem  fraternitas  vestra,  quia  prius  pallium  nisi  dato  commodo  non  dabatur. 
Quod''  quoniam  incongruum  erat,  facto  concilio  ante  corpus  beati  Petri  apostolorum 
principis"  tam   de  hoc,    quam   de   ordinationibus   aliquid   accipere'  sub  districta  inter- 

25      dictione  vetuimus-. 

Oportet  ergo,  ut  neque  per  comniodum  neque  per  gratiam  aut  quorundam  suppli- 
cationem  aliquos  ad  sacros  ordines  consentiatis  vel  permittatis  adduci.  Nam  et^  pec- 
catum,  sicut  diximus,  grave  est,  et  sine  correctione''  hoc'  non  patimur  remanere. 

Suprascriptum''  vero   Andream    fratrem    et   coepiscopum   nostrum    ob   hoc   tarde 

30     suscepimus',  quia  renuntiante  fratre  et  coepiscopo  nostro  Secundino  didicimus""  epistolas 
nostras  sibi  eum  in  loliannis  Larissaei"  cpiscopi  executione*  finxisse".     Etr  nisi  bona 
vestra  nobis,  quae''  audivimus,  suasissent,  nulla  illum  habuimus  ratione  suscipere'". 
Data  die  XV.  mcnsis''  Augusti'  indictione  XIII". 


^)  ex   prodec.  corr.  Jt  1;  ijrodec.  Pb  1.  2.   Pa  2,  r  J.  2.  ^)  ex  quia  consacerdotalis  corr.  2.    Pa.  1. 

<:)  quoque  om.  Pa  2.  <")  potuit  Pb  4.  «)  ex  quod  corr.  2.  Pa  1;    quod  Pa  2.  Pb  2;    quo  Pb  1. 

f)  seipsum  Pa  2.  B)  spiritu  sancto  Pb  1.  4,  r  1.  Dlurn.  •>)  sibi  suprascr.  B  1.  ')  mala  Pb  1. 

^)  quo  Pb  1.  4.  Pa  2.  ')  liorum  r  1.  "")  corruerunt  P;  ceciderunt  B,  r.  Diurn.  ")  errorem  Pa  2. 

°)  ex  propagetur   curr.  1.  Pa  1.  V)  et  ipse  Pa2.  l)  ordinem  Pa2.  >■)  in  ota.  Bl,  r  1. 

B)  profectus  Pa  1.  Ph.  ')  alii  Pa  1;  oin.  Diurn.  ")  quod  dominus  dicit  Pa  2.  '')  ita  B,   r. 

Diurn.;    quod  gratis  P.  "^)  ita  B,   r.    Diurn.;    primo  P.  ^)  cur  om.  R  1.  J)  qui  P4  _Z. 

^)  verba  sancta  et  omnino  om.  P.  ")  sua  sollicitudine  compescat  omnique  instantia  Pa  2.  ^)  hoc 

om.  P.  c)  ita  corr.  2.  Pa  1;   corrigimus   cet.    codd.  ^)  sed  Ph  1.  ")  ap.    princ.    om.  Pa  2. 

f)  accip.  aliquid  Pa  1.  2.  B)  ex  ut  corr.  1.  hoc  Pa  1;   hoc  Pa  2;  ut  Ph  '')  corr.  in  correptione  B  1. 

')  emw  Pa  2.  '')  suprascr.  om.  P;  superscriptum  r  1.  2.  ')  ex  suscipinms  corr.  2.  Pa  1;  suscipimus  Ph. 
™)  dedicimus  Pa  1.  Ph  2;  deducimus  Ph  3.  ")  Larissae  r  1.  2.  °)  fixisso  Pb  1.  P)  et  om..  P. 

1)  qua  Pb  1.  r)  ita  B,  r;  ex  percipere  corr.  1.  recipere  Pa  1;  precipere  Ph  2;  recipere  Ph.  ^)  mense 

Pa  1;  m  vel  men.  vel  mens.  cet.  ')  ex  ag.  corr.  2.  aug.  Pa  1.  ")  XIII  om.  Pa  1.  Ph  2.  4.  5;  XIV 

Vat.  D  (ed.  M.)  —  Data  etc.  om.  B,  r. 

1)  Verba  praeterea  usque  bereticus  fiat  seciiHdnm  formnlam  Diurni  46  scripta  sunt.  Cf.  ep.  sequen- 
tem  et  V,  58  s.  2)  Cf  acta  synodi  Somanae  m.  lulii  a.  595,  p.  364,  (V.)  n.  5.     Adde  ep.  V,  16  n.  8. 

3)  Contra  Hadriamm,  episcopum  Thebamm;  de  hac  causa  cf.  ep.  III,  6.  7. 

Reci.  Greg.  I.  48 


378  GREGORII  I.  REGISTRI 


V,  63. 

Gregorius  I.  papa  imiversis  episcoins  ^Jer  Hclladiam  provinciani  constitutis  se  epi- 
stuJa  corum  pcr  Andream  episcojmm  suscepta  loiianni  cjnscopo  Corinthiorum  palliiun 
misisse  nuntiat;  cui  ut  ohocdiant,  monet  ct  do  simoniu  scrihit  secundum  niorcm. 

595,  Awj.  5 

Cocld.  B  et  r:   Indictio  XII.  XIII.  cap.  100  (Ind.  XIII  cap.  56);  P:  cap.  21. 

Edd.  M:  Lib.  V.  ep.  63;  G:  Lib.  IV.  cp.  56.  —  laffe  Eeg.  1379  (1009). 

GREGURIUS  UNIVERSIS  EPISCOPIS   PER  IIELLADAM 
CONSTITUTIS  PROVINCIAM. 

uratias  oninipotenti  Deo  vobiscum,  fratres  carissinii,  refero",  qui"'  latens  vulnus,      lo 
quod   antiquus  liostis  intulerat"^,   ad  omnium  fecit  pervenire  notitiam''   et   de   ecclesiae 
suae"   corpore    salutifera  illud  incisione^  compescuit.     Ex  qua  re  et  gaudendum  nobis 
est    et    dolendum:    gaudendum   quippe    de    correctione    facinoris,    dolendum    vero    de 
casus  fratris '.     Sed   quoniam  plerumquc  altcrius''  casus'  alterius  solet''  esse  cautela, 
hoc,   quisquis  cadere  timet',    attendat,    aditum""  hosti  non   praebeat,   non  putet  latere      is 
Matth.10,26.  quod    agitur.      Nani    veritas    clamat";    'Nihil    occultum   quod    non    revelabitur'.      Haec 
etenim"    vox   actionis    nostrae    iam  praeco  est    et  ipso  testeP    modis  omnibus  deduciti 
ad  publicum,  quod  agitur  in  secreto.     Auf  quis  ante  illum  actus  suos  nitatur*^  abscon- 
dere,  qui  eorum  testis  et'  iudex  est?     Quia  vero"  nonnumquam,  dum  aliud  attenditur, 
ahud  non  cavetur^',  oportet,  ut  contra  omnes  hostis  insidias  quisque  debeat  esse  solli-      20 
citus'',  ne,    dum    in    uno''   vincit,    superetury   in    altero.     Nam  et  terrenus  hostis,    qui 
munita  loca^   cupit*   invadere,    pugnandi    arte    sic    utitur:    latenter    quidem''    ponit    in- 
sidias  et  ad  unius  se  loci  expugnationem  totus'^  ostendit,  ut,  dum  ad  defensionem  loci 
illius  ubi  instat  periculum  convenitur'',  loca  alia  de  quibus  nulla  est  suspicio  capiantur. 
Et  evenit^,  ut,  qui  cognitus  resistentis'  virtute  repulsus  est,  latens  optineat  quod  cer-      25 
tando    non    potuit.      Sed    quia    in   liis    omnibus    divinae   protectionis    auxilio^   opus  est, 
Ps.  21, 20.  voce  cordis  singuli  clamemus''  ad  Dominum  dicentes:  'Domine,  ne  longe'  facias  auxi- 
lium  tuum  a  me,  ad  defensionem  meam  aspice''^.     Manifestum  namque  est,  quia,  nisi 
ipse  auxiliatus  fuerit    et   ad   se  clamantes  defenderit,   hostis  noster  vinci  non  poterit'. 

V,  63  iii  tilulo:  universis  c.b  uuiversalis  corr.  B  1  —  per  Elladam  Pa  1.  Pa  2  in  ind.  Pb;  per  EUedam       30 
Pa  2:  arelladam  P  1:  ar  Helladam  r  1.  2;  Helladam  E*  1;  per  allam  Pb  1  in  ind.  2;  per  Archelaidam   Vatic. 
D,  per  Uelladiam   Vatic.  A.  B.   C  sec.  ed.  31.  —  constitutis   provinciis  r  1.   2;    constitis   provinciam  B  1:   con- 
stitutis   provineiae  Pa  1  in   ind.    Pb  3  in  ind.  Pb  1  in  ind.  1;    ex  cons   corr.  constitutis  Pa  1.    —    R  1  add. 
in  mari/.  nijjro  alram.:   episcopis  Corintlii  provincia  constit.  ^)  referre  P;  add.  debenius  corr.  2.  Pa  1. 

l>)  quia  Pa2.  c)  ^j-  intulerit   corr.  Pn  I:    intulerit  Pb.  '^)  nociam   Ph  1.  ^)  suae   om.  P.       35 

^)  illud  incisione  um.  P;  Pa  1:  eonspicuit  el  add.  iii  man/.  Z  et  corr.  2  pe.stii'era  venena  conpescuit;  pestifera 
venena   coupescuit  Pa2.  e)  cari,    add.    cnrr.  1  cnsu  Pal;    easu  cariPa2;    causa  ii  7.  '>)  alfeus 

Pb  1.  ')  carus  Pa  1.  ^)  ex  dolet  corr.  R  1.  1)  tinieat  Pb;    audierit   ut   cadere  timeat  Vatic.  T). 

™)  ex  auditum  corr.  R  7.  »)  dicit  Pa  2.  ")  nec  enim  Pb  1.  P)  et  ipso  teste  om.  omnes  codd. 

B,  r.  Pb;  quo  R  1;  et  r  1;  te,  sed  e.Tpunx.  r  2;  te  Pb;  et  ipso  tes  add.  in  marg.  corr.  1.  Pa  1.  <l)  de-       '"' 

ducta  Pa  2.  ')  in   at  corr.  R  1.  *)  nitetur  Pa  1.    Pb  1.  2;    om.   hoc  verbum  Pb  4;    conetur  Pa  2. 

t)  et  om.  Pb  1.  ")  vero  om.  P.  ")  videtiu-  Pa  2.  «)  sollitos  Pb  1.  ^)  unum  Pa  1.  Pb 

sed  in  uno  curr.   Ph  4.  y)  superet  Ph  4.  '^)  loca  minuta  Pa2.  ^)  e.v  capit  corr.  R  1; 

capit  r  2.  •>)  latenfer  (e.i.  I;itenturj  quippe  Pa  2.  <>)  totum  Pa  2.  '')  venitur  Pa  2.  ")  ecce 

venit  Pb.  f)  resistenti  R  1.  Pa  2.  8)  ex  auxilium  corr.  R  1;  auxilium  Pa  2.  '')  clamaraus       *5 

Pb  1.  ')  ne  elonge  r  1.  ^)  ila  P.  li  1;  conspice  r  1;  respice  r  2.  ')  possit  Pa  2. 

V,  63  Cf.  cp.  praeccdciikin,  ciiin  qiia  haec  transmissa  cst.  HeUados  epificopi,  ut  apparet,  sutit  ii, 
qui  sub  metivpolitanu  Corinthio  constituti  sunt.  1)  Cf.  ep.  praecedentem. 


INDICTIO  XIII.   AUG.  (V,  6.8).  379 

Praeterea*  epistolam  caritatis  vestrae  per  Andream  fratrem  et''  coepiscopum  ^ 
nostrum  suscipientes  pallium  lolianni  fratri  nostro  Corintliiorum'^  episcopo  nos''  trans- 
misisse  cognoscite;  cui  vos''  magnopere  convonit  oboodire'',  praesertim  dum  hoc  sibi 
et  antiquae   consuetudinis  ordo   defendats   et  bona  eius,   quibus  ipsi  testimonium  per- 

5     hibetis'',  invitent. 

Quibusdam'^  namque'  narrantibus  agnovi,  quod  in  illis  partibus  nullus  ad  sacrum 
ordinem  sine  commodi  datione''  perveniat.  Quod  si  ita  cst,  flens  dico,  gemens 
denuntio',  quia,  cum  sacerdotalis  ordo  intus  cecidit,  foris  quoque  diu""  stare  non 
poterit.     Scimus  quippe  ex  evangelio,   quid   redemptor  noster   per  semetipsum  fecerit, 

10  quia°  ingressus  templum  cathedras  vendentium  columbas  evertit.  Columbas  enim 
vendere  est  de  spiritu  sancto,  quem  Deus  omnipotens  consubstantialem  sibi  per  im- 
positionem  manuum  hominibus  tribuit,  commodum  temporale  percipere.  Ex  quo,  ut 
praedixi,  malo  iam  innuitur,  quid  sequatur",  quia  qui»  in  templo  Deii  columbas 
vendere"'  praesumpserunt,  eorum  Deo^  iudice  cathedrae  ceciderunt.    Qui  videlicet  error 

15      in  subditis   cum   augmento   propagatur.     Nam   ipse  quoque,    qui  ad  sacrum  honorem' 
perducitur,  iam  in  ipsa  provectua  sui  radice  vitiatus",  paratior  est  aliis  venundare  quod 
emit.     Et  ubi  est  quod  scriptum  est",  'Gratis  accepistis,  gratis  date?'    Et  cum  prima^Matth. 
contra  sanctam  ecclesiam  simoniaca  heresis  sit  exorta ,  cur  non  perpenditur,  cur  non^ 
videtur,    quia  eum   quem    quis  cum  pretio  ordinat  provehendo   agit,    ut  hereticus  fiat'.' 

20  Ideoque  liortamur,  ut  nullus  vestrum  denuo  hoc  fieri  patiatur,  sed  neque  gratia  ali- 
cuius  neque  supplicationo  aliquos  ad''  sacros  ordines  audcat  promovere  nisi  eum, 
quem''  vitae  et  actionis  qualitas  ad  hoc"  dignum  esse  monstraverit.  Nam  si  aliter 
factum  denuo  senserimus,  districta  et''  canonica  illud"  noveritis  ultione  compesci''. 


EXPLICIT  REGESTUM 
DOMNI  GREGOmi  DE  INDICTIONE  XIII. 


")  pi-opterc.a  Pa  2.  '')  fratrem  et  om.  Pa2.  «)  ,•„  Clior.    corr.  Ph2;   Clionnthloruiii  Pa  l. 

Pb  1;  Corintlieoruin  P  1.  '')  nog  om.  Pa  2.  <=)  ita  r  1.  2;  R  1  vos  .mprascr.;  cuius  P  fcum  I'a  ■>). 

f)  oboedire   om.  I'.  e)  defendit  Pb.  Pa  2.  ^)  prebetis  P,  sed  om.  hoc  verb.  Pa  2.  ')  n.imqne 

om.  P;  vero  Pa  2.  ^)  ex  comniotatione  corr.  1.  Pa  1;  in  commodatione  corr.  Pb  2;  commoditatione  ;•  1; 

commodotatione  Pb  1;  comodi  d;itu  Pa  2.  ')  gemens  dico,  om.  flens,  denuntio  Pa  2.  "•)  quoqno  diu 

om.  Pa  2.  ")  qui  li  1.  ")  iam  malo  imijuitur  quid  subsequitur  Dlurn.;  quid  sequatur  oiii.  P,  r  1.  2. 

P)  qui  add.  corr.  1.  Pa  1.  'i)  domini  11,  r.  ■■)  vende  (om.  re,   columbasj  Pa  2.  ^)  dei  Pb  1. 

')  ita  Pa  1.  Pb  2,  r  1;  ordineni  Pb  1.  4.   Pa  2.         ")   vitiatur  Pa  2.  Diurn.  ")  quod  dominus  dicit  Pa  2. 

w)  ex  primo  corr.  2.  Pa  1;  primo  Pb.  Pa  2.  ^)  et  pro  cur  non  Pa  2.  y)  neque  aliqua  supplicatione 

ad  Pa  2.  '■)  ita  P;  quem  add.  corr.  1.  Pa  1;  eum  om.  r  1;  quem  om.  R  1,  r  2.  ^)  eum  add.  R,  r. 

•>)  ac  r  1.  2.  <:)  ex  illum  corr.  1.  Pa  1.  ^)  corr.  add.  data  indic.  XIIH.  Pa  1;  eadem  In  Pa  2.  Pb  1.  2. 

Item  sec.  ed.  Maur.  In  duob.    Teller.  et  in  Valic.  D.     Sed  haee  ad  ep.  XI,  36  (iiul.  IIII.)  pertinent. 

Explicit  cet.  Ita  r  1.  2.  R  1 ,  sed  regestu  tantum  modo  r  1,  registrum  R  1,  r  2  —  de  om.  R  1  —  ex- 
pliciiint  epie  ind.  XIII  P^*l,  ed.  0.   —   Om.  haec  verba  ed.  M. 

1)  Cf.  cp.  praecedentcm.  2)  Lide  ab  his   rerhis   nsque  fere  ad  finem  haec  epistula  sccundum 

formulain  Diurni  40  scripta  cst. 

48* 


INCIPIUNT  EPISTOLAE 

DE  REGESTO  DOMNI  GREGORII. 


MENSE  SEPTEMBRIO  INDICTIONE  XIIII. 

VI,  1. 

Gregorius  I.  papa  Mariniano ,  episcopo  Ravennati,  mandat,  ut,  quae  lohanncs,  dc- 
cessor  eins,  dc  ccclesiae  rebus  testamcnto  contra  leges  caverit,  irrita  faciat.  Privatis  dc 
rehus  voluntatem  illius  servari  iubet.  De  monasterii  S.  A^ioUinaris  possessionibus  tucn- 
dis  addit.  595,  Sept. 

Codd.  R  et  r:  Imlictio  XII.  Xni  XIIII  cap.  101  (Iwl.  XIIII.  cap.  1). 

Edd.  M:  Lib.  VL  ep.  1;  G:  Lih.  V.  cp.  1.  —  laffe  Beg.  1380  (1011). 

GREGORIUS  MARINIANO  EPISCOPO  RAVENNAE. 
oiciit  iniusta  poscentibus  nullus  est  tribuendus  effectus,  ita  legitima  desiderantium 
non  est  differenda  petitio.  Presbyteri  igitur  ac"  diacones  atque  clerus  fraternitatis 
vestrae  oblata  nobis  petitione''  conquesti  sunt  lohannem  quondam  deeessorem  tuum^ 
condito  testamento  diversa  in  ecclesiae  suae  gravamine  conscripsisse"^  et  petiverunt, 
ut  hacc   in   damno  ccclesiae''   prohibente    quippe  lego^  nulia  debeant"  occasione  per- 

Incipiiint  cet.  lia  hanc  indictionem  inscribunt  11  1,  r  1.  2  (incip.  epla.  abbrev.  R  1;  corr.  eplae.  ex 
cplas.  r  2).  —  rege.sto  )■  1.  li*  1;  regestrd  r  2:  registro  It  1.  —  niense  septembrio  r  2;  mse.  septbro.  r  1; 
mse.  sep.  E  1.  —  Incipiunt  eplae.  do  regesto  b.  G.  primi  pp.  urliis  R.  per  indictionem  XIIII  date  II*  1;  Liber 
quintus  epistolarum  ex  registro  S.  Gregorii  papae  indictione  decima  quarta,  de  anuo  ordinationis  eius  sexto 
ed.  G;  Sanctl  Gregorii  pajiae  registri  epistolarum  liber  sextus.  Indictione  dccima  quarta,  anno  ordinationis 
eius  sexto  ed.  M. 

VI,  1  in  tit.:  Kavenuae  1-2;  Ravn.   abbm:  r  1:  liaveu.   Ii  1;  IlavcunP  civit.atis  ft*  1.  "^)  et  It  1. 

b)   petitione    noliis   r  1.  cj    gravaniina    cnnsclpsisse   r  2.  '•)   suac   add.   r  2.  <")   corr.    e.K 

debent  r  2. 

VI,  1  Ilacc  epistida,  ul  e.v  cp.  VI,  2S  intcllcfii  potcxt  (cf.  ih.  n.  .9),  Mariniano  Romac  tradita  est. 
Dc  Mariniano  cf  ep.  V,  51  n.  5.  1)  Cf.  ep.  V,  21  n.  1.  2)  Cf  ep.  V,  2:i  n.  2.   —   C.  .1.  I,  .3,   41,  5: 

episcopis  .  .  .  facultatem  omuino  aJimimus  testandi  vel  donandi  .  .  .  quid  de  rebus  suis,  quas,  post- 
quam  episcopi  facti  sunt,  .  .  .  adquisierint,  nisi  ea  sola,  quae  ante  episcopatum  ex  qualibet  causa 
tenuerunt  quaeve  postea  a  parentibus  patruis  avunoulis  fratribus  ad  eos  pervenerunt  etc.  (a.  528). 


INDICTIO  XIIII.   SEPT.  (VI,  1.  2).  381 

solvi.  Et  quamvis,  postquam  hereditas  ipsius^  successioque  repudiata  est^,  ad  haec  te 
satisfacienda  ratio  nulla  constringat,  verumtamen  ex  abundanti  his  te  hortamur  affati- 
bus,  ut  ea  quae  de  ecclesiae  suae  vel  de  adquisitis  in  episcopatu  rebus''  contra  legum 
fieri  statuta  disposuit,  fraternitas  vestra  nec''  praebeat"  nec  aliqua  in  his  ratione  con- 
sentiat.  Si  quid  autem  de  propriis  rebus,  quas  ante  episcopatum''  habuit,  quod  quidcm 
prius  ecclesiae  suae  non  contulit,  fieri  voluit  vel  decrevit,  firmum  per  omnia  robur 
optinere  necesse  est,  nec  quisquam  ecclesiasticorum  ea  contra  rationem  qualibet  temptet 
excusatione  convellere. 

Quia  vero,  dum  viveret,  saepius  a  nobis  expetiit,  ut  ea  quae  in  monasterio  illo 
contulerat,  quod  iuxta  ecclesiam  sancti  Apollinaris»  ipse  construxerat  ^,  nostra  de- 
buissemus  auctoritate  firmare,  et  hoc  facturos  nos  esse  promisimus,  fraternitatem 
vestram  necessarium''  praevidimus  adhortandam,  ut  nihil  de  his  quae  illic  contulit 
atque  constituit,  aliquo  modo  patiatur  inminui,  sed  omnia  firma  studeat  stabilitato 
servari.  Huius  igitur  monasterii  et  collatarum''  illic  rerum  quia  in  testamento  quod 
condidit  fecisse  noscitur  mcntionem,  sciendum  vobis  est  non  nos  ca  ideo  confirmasso, 
quoniam  supremam  eius  sequimur  voluntatem,  sed  quia  hoc'  ei,  sicut  diximus,  viventi 
promisimus.  Ilaec  itaque  omnia™  sic  sollicite  fraternitas  vestra  implere  festinet,  qua- 
tenus  ct  quae  in  suprascripto  monasterio"  constituit  et  a  nobis  sunt  firmata,  serventur 
et  illa  quae  in  damno  dari  vel  fieri  per  testamentum  suae  decrevit°  ecclesiae,  nullam 
prohibente  nempeP  lege  optineanfi  firmitatem. 


YI,  2. 

Gregoriiis  1.  papa  clcro  cf  plcbi  ecclesiae  PMvennatis  orthodoxiam  Mariniani  cpiscopi, 
quattuor  conciliorum  statuta  sequentis,  commendat;  cui  ut  obocdianf,  monct.      595,  Scpt. 

Coiia.  R  et  r:  Indictio  XII.  XIIL  XIIII  eap.  102  (Ind.  XIIII  cap.  i). 
Edd.  M:  Lib.  VL  ep.  2;  G:  Lib.  V.  ep.  2.  —  la/fe  Bey.  1381  (1012). 

GREGORIUS  CLERO  ET  PLEBI  ECCLESIAE  RAVENNAE. 

Pervenit  ad  nos   quosdam  homines    maligni   spiritus    instigatione    pervasos    erga 

opinioncm  fratris  et  coepiscopi  nostri  Mariniani  mentes  vestras  corrumpere  falsa  locu- 

tione   voluisse'    dicentes,  quod  isdem  frater  noster  minus  quam''  decet  sanctam  Chal- 

cedonensem    synodum    veneretur^.     De   qua   re    oninibus   vobis    et   ipse    praesens   de 

^)  hereilitjis  ipsius  postcm.im  r  2;  post  hereditatem  iiisius  postumani  r  1.  '^)  successioquo  rep.  est 

om.  r  1.  2.  <:)  acq.  prefatus  rebus  (om.  in  episc.J  R  1.  '^)  nec  r  1.  2;  non  It  1;  auctoritatem  tuU. 

edd.  G.  M.  <^}  proveliat  r  1;  sec.  ed.  M.  provebas   Vat.  A.  C;   probet  cum  Vat.  B  scr.  Mommsen;  pro- 

bibeat  Vatlc.  V.  f)  episcopatuni]  praelatus  li  1.  B)  Apollenaris  r  1.  2.  h)  corr.  in  necessario  li  1. 

i)  illi  li  1.  k)  coUectarum  li  1.  1)  quia  in  boc  li  1.  ")  orania  om.  r  1.  2.  ")  monasterio 

om.  r  1.  2.  °)  decreverit  r  1.  P)  nempe  ovi.   It  1.  l)  corr.  ex  optinent  li  1,  r  2. 

VI,  2  In  fltulo:  clero  om.  11  1  —  ec.ck  Kaveun.  li  1.  »)  pro  miuus  quam :  numquam  ut  li  1. 

1)  AgncUus,  c.  98,  narrat:  (lohannes)  sepultus  est  in  ecclesia  b.  Apolenaris  civitatis  Classis  extra 
uiuros,  in  monasterio  sanctorura  Marci,  Marcelli  et  Feliculae,  rpod  ipse  a  fundanientis  liaedificavit  et 
tes.sellis  decoravit,  et  omnia  consumraavit.     Cf.  inscriptionem,  cuius  mentionem  feci  in  n.  1  ad  ep.  \ ,  15. 
VI,  2    1)  Adversarios  et  ecclesiae  Bmimiiae  et  Mariniani  Rarennae  fiiisse  et  ex  ep.  V,  61.  VII,  42 
et  ex  multis  aliis  apparere  videtur.  2)  De  tribus  capitulis  et  concilio  Cluikedonensi  a.  451  cf.  qitac 

EwaU  ad  ep.  I,  16.  16».  16''  adiiotavit  et  ego  ad  ep.  V,  56. 


382  GREGORII  I.  REGISTRl 

integritate  suae  fidei  satisfacit'',  et  nos  per  omnia  testamur"  eum  a  cunabulis  in  sanctae 
univcrsalis  ccclesiae  gremio  nutritum  rectam  praedicationem  iidei  cum  vitae  suae 
attestatione  tenuisso.  Veneratur  enim  sanctam  Nicaenam  synodum,  in  qua  Arrius, 
Constantinopolitanam,  in  qua  Macedonius'',  Epliesenam  primam,  in  qua  Nestorius,  et 
sanctam  Clialcedonensem  synodum,  in  qua  isdem  Nestorius",  Dioscorus  atque  Eutliyclies 
damnatus  est.  Si  quis  autera  contra  harum'^  quattuor  synodorum  fidem  ^  et  contra 
sanctaes  memoriae  Leonis  papae  tomum  atque  definitionem  aliquid  umquam  loqui 
praesumit,  anatliema  sit.  Proinde  satisfactionem  plenissimam  reeipientes  caritate  in- 
tegra,  puro  corde,  pastorem  vestrum  diligite,  ut  apud  Deum  purius  fusa  eiusdem  vobis 
prodesse  valeat  intercessio  pastoris. 


VI,  3. 

Gregorius  I.  papa  Maximum,  praesmnptorem  ecclesiae  Salonifanne,  simoniacc  ordi- 
natum  missarumqiw  iam  intcrdictionc  affcclum,  Bomam  evocat.  695,  Scpt. 

Codd.  R  et  r:  Indietio  XII.  XIIL  XIIIL  cap.  103  (Ind.  XIIIL  cap.  .3). 
Edd.  M:  Lih.  VL.  ep.  3;  G:  Lib.  V.  ep.  .3.  —  Laffe  Eeg.  1382  (1013). 

GREGORIUS  MAXIMO  PRAESUMPTORI  ECCLESIAE  SALONITANAE. 
(Juotiens  eontra  ecclesiasticam  quid  gestum  dicitur  disciplinam,  ne  nos  ante  Deum 
culpa  ex  dissimulatione  redarguat",  inrequisitum  lioc  relinquere  non  audemus.  Per- 
venit  itaque  ad  nos,  quod  per  simoniacam  lieresem  fueris  ordinatus.  Sed  et  alia  de 
te  multa  hic  dicta  sunt,  de  quibus  unum  quam  maxime''  fuit,  propter  quod  necesse 
habuimus  te  summopere  per  scripta  nostra  proliibere,  ne  missarum  sollemnia  celebrare 
debuisses,  donec,  quid  esset,  verius  potuissemus  addiscere.  Ne  ergo  diu  filii  ecclesiae 
videantur  non  habere  pastorem  et  ne"  haec  quae  dicuntur  si  indiscussa  remanserint, 
huiusmodi  se  vitium  tendat  in  plurimos,  hortamur,  ut  ad  nos  venire  omni  postposita 
excusatione  festines,  quatonus  servata  iustitia  hacc  et  cognoscere  et  finire  secundum 
canoniea  instituta  Christo  revelante  possimus.  Ita  autem  fac,  ut  ad  vcnienduni  amplius 
iam  moras  non  ingeras,  ne  ipsa  te  magis  absentia  obnoxium  his  quae  dicuntur  ad- 
signet  et  nos  in  te''  haec  res  non  solum  propter  dicta''  crimina,  quae  purgare  subter- 
fugis,  sed  etiam  propter  inoboedientiae  culpam  durius,  scilicet  ut  in  contumacem,  cogat 
ex  concilio  ferre  iudicium. 


'ij  Mnclieclonuis  R  1. 

>■)  !ta  li  1, 

f)  lioi-iiin    /,'  1.             g) 

s.-inctae  om.  et 

i  !{''•  1.           ")  corr.  e.T 

ledarguit  II  1. 

idd.  H  J.               <1)  corr 

.  e.r  iutcr   /i  1. 

'')  rorr.  ex  satislaciat   H  1.  f)  corr.  e.r  testatnr  A'  /. 

r  1.  2;  imi.  isdem  aec.  ed.  J/.  /re.v  Vutk:;  i.  Nestdriiini  ed.  31.  oiii. 
suprascr.  beate  li  1. 

VI,  3  in  tJtnlo:  Maxinuanu  II  I  —  prasnniptnri  r  I  —  Salonitiile  It 
'')  corr.    e.c   niaxinii   li  I.  cj  ;ia  r-J;    nec  li  1 ,  r  1 :  per  p< 

*)   delicta  r  /. 

:i)  Et  hic,  1(1  in  cp.  .y.i  (ii.  1),  qiiintae  syiiodi  (Cuii.4antin.upol.itaime  a.  6j;i)  mentio  nun  jit.  4)  Diarni 

/'.  7:i:  Leonis  .  .  epistulani  ad  Flavianum  Constantinopolitanum  fipiscopum  datam,  qui  et  tomu.s  appel- 
latnr  (p.  71  cd.  SickeL);  ili.  /'.  ,S4.  —  L-K.  1054  (Pehujii  II.).  De  fidei  2»'ofessionibii$  cf.  Friedrich, 
Sitzniuishcr.  d.  phil.-liiat.  Cl.  dcr  Ak.  d.   W.  za  Mimchcn  IHito,  1,  p.  09  ss. 

VI,  3    De  Maximi  causa  cf.  ep.  V,  6  n.  l.  l)  In  ep.  V,  :i9  noster  Constantiae  Awiustae  signi- 

ficat:  (Maximus)  ad  rae  venire  secundum  inssionem  dominorum  noluit.  Maximus  numqiium  Romam 
venit.  Qiio  modo  autem  liaec  causa  iudicio  quorundam  episcoporum  et  Maximi  paenitentia  finita  sit ,  in- 
tdlegi  potest  ex  ep.  IX,  176  ss.  et  appendicem  VIII.  Maurinorum  (Reg.  VIII,  36). 


INDICTIO  XIIII.    SEPT.  (VI,  '2.  3.  4.  5).  383 


VI,  4. 

Grefiorius  I.  paim  Cypriano  diacono  iiiandut,  ut  Zvnoni  cjiiscopo  modiorum  tritici 
duo  mitia  trihuat  cgentihus  dispcrticnda.  ij05,  Scpt. 

Cudd.  R  et  r:  Indictio  XII.  XIII  XIIII  aq>.  1V4  (lud.  XIIII  cap.  4). 
Edd.  M:  Lib.  VI.  ep.  4;   G:  Lib.  V.  cp.  4.  —  laffe  Beij.  13S3  (1014). 

GREGORIUS  CYPRIANO  DIACONO. 

/lenon  frater  et  coepiscopus  noster  quosdam  in  civitate  sua^  alinionioiuni*  ne- 
cessitatem  innotuit  sustinere.  Quibus  quoniam,  ut  possibile  est,  aliquicl''  desideramus 
ferre  consultum,  idcirco  dilectionom  tuam  antedicto  fratri  nostro  miiio  modios  tritici 
aut",  si  plus  lcvarc'  potuerit,  usque  ad  duo  milia  scriptis  te  dare  praesentibus  deputa- 
mus.  Ilortamur  crgo,  ut  in''  bis  praebendis  nullam  moram  aut  excusationem  adducas, 
quatenus,  dum  tempus  sinit,  ct  hic  cuni  Dei  adiutorio  sine  periculo  ad  propria  remeare 
et  citius  necessitatem  valeat"  patientibus  subvenire. 


VI,  5. 

15  Grcfjorius  I.  papia  Brunivliitdac,  rcijinac  Francorum ,   Candiduni  jircshytcrim,  prae- 

scntiuni  latorem,  pcdrimonioti  (jHhernandi,  causa  niissum,  comnicndat.  595,  Sept. 

CiM.  B  ct  r:   Indictio  XII  XIII  XIIII  cap.  m  (liid.  XIIII.  cap.  .5). 
Edd.  M:  Lih.  VI  ep.  5;  G:  Lih.  V.  ep.  .5.  —  laffe  Beg.  1.384  (1015). 

GREGORIUS  BRUNIGILDAE  REGINAE  FRANCORUM. 

20  lixcellentiae   vestrae    praedicandam    ac  Deo    placitam    bonitatem    et   gubernacula 

regni  testantur  et  educatio  filii  manifestat.  Cui  non  solum  incoluniem  rerum  tempo- 
ralium  gloriam  provida  soilicitudine  conservastis,  verum  etiam  aeternae  vitae  praemia 
providistis,  dum  mentem  ipsius  in  radicem  verae  fidei  materna,  ut  decuit,  et  laudabili 
institutione  plantastis.     Unde  non  inmerito  contigit,  ut  cuncta  gentium  regna  praecel- 

25  leret,  quippe  qui*  earundem  gentium  creatorem  et  pure  colit  et  veraciter  confitetur. 
Sed  ut  laudabilius  in  eo  fides  cum  operibus  enitescat,  adhortationis  vcstrae  eum  verba 

VI,  4  in  litiilo:  ita  r  1.  2;  Cypriano  diac.  /loslea  addit  nirjro  sed  vetere  atrameiito  R  1.  ^)  ila  E  1, 

r  1.  2;  corr.  iii  alimoiiiaruni  )•  2;  hoc  verhiim  mudo  in  i;c7iere  femin.  modo  in  (jenere  nevlro  in  Diurno; 
rf.  edit.  Sick.  indicem  gramin.  l')  aliqiind  r  1.  2.  '^)  ut  r  ;.  '•)  in  delevit  R  1.  <•)  in 

30       valeas  corr.  r  2. 

V,  5  in  litulo:    R  1  post:    Gregorius    alirpia   erasit   el  lnnc    in  Jine  rasurae  nijro  atramenlo  srr.   regine 
Fraucorum;  r  1:  Brunihildae;  r  2:  Brunigilde.  »)  qnia  R  1. 

V,  4    I>c  Cypriano,   rcctorc  piairimonii  Siciliac,   cf.  cp.  III,  .5.5  iwt.   —   Uciec  eptistulu  fortasse  una 
cum  ep.  VI,  3  ct  7  ss.  transmissa  est  jicr  Zenonem.  1)  Ubi  Zenon  cpiscmms  fuerit,  duhitari  potest. 

35  Eqiiidem  creclidcrim  eundem  esse,  qui  in  inscriptione  ep.  VI,  7  intcr  episcopos  Epiri  coiiiiiicinoratnr.  Eitr- 
tes.se  Zenonis  ciritas  ob  incursionem  harharoruiii   (cf.  ep.  I,  43  n.  3)  fame  lahi/racit.  2)  Scilicet 

nari  suuc  imponere. 

VI,  5    una  cum  ep.  VI,  6.  10  per  Candidmn  preshyteriim  translata.   —   BrmiicIiHdis,   Athanagildi, 
Visigothorum  regis,  filia,   a.  667  Sigibeiii,  Austrasiae  regis,  uxor,  post  eius  mortcm  Mcroeeclio,  Chilpcrici 

40  fdio,  non  diu  coniumta  (d7H)  iid  filium  smiin  Childehcrtiim  II,  Austrasiac  rcgcin,  rcctr.<n  muiore  in  dics 
potestate  elata  est. 


384  GREGORII  I.  EEGISTRI 

succendaiit,  quatenus,  sicut  subliuicni  illuni  inter  honiines  jiotentia  regalis  ostendit,  ita 
ante  Deum  inagnuni  laciat  bonitas  actiouis^ 

Quia  vcro  muUarum  rerum  cxpcrimenta  nos  ammonent  de  exccllentiae  vestrae 
cliristianitatc  confidere,  idcirco  patcrno  salutantos  affectu  quaesumus'',  ut  propter  amo- 
rom  beati  Pctri  apostolorum  principis,  qucm  toto  vos  scimus  corde  diligere,  dilectissi- 
mum  filium  nostrum  Candidum  prcsbyterum,  praesentium  portitorem,  una  cum  patri- 
moniolo  ad  cuius  cum  gubernationcm  transmisimus  auxilii  vestri  patrocinio''  foveatis, 
quatenus  potestatis  vestrae  gratia  roboratus  patrimoniolum  ipsum ,  quod  pauperum 
constat  expensis  proficcre,  et  salubriter  regere  et,  si  qua  exinde  ablata  sunt,  ad  ius 
ipsius  patrinionioli  rationabiliter  valeat  revocare''.  Nam  non  sine  laudis  vestrae 
cremento"  est,  quod  post  tot  tempora  ad  eiusdem  patrimonioli  regimen  proprius  ec- 
clesiac  homo  transmissus  est^.  Excollcntia  ergo  vestra  ita  se  libenter  in  his  quae 
poscimus  dignetur  impendere,  ut  bcatus  Petrus  apostolorum  princeps,  cui  a  domino 
Icsu  Christo  ligandi  ac  solvendi  data  potestas  est,  et  hic  exccllentiam  vestram  in  sub- 
ole  gaudere  concedat  et  post  multorum  annorum  curricuhi  a  malis  omnibus  absolutam 
ante  conspectum  aetcrni  faciat^  iudicis  inveniri^. 


YI,  6. 

Gregorius  I.  jnqHi  Childcberfo,  regi  Fraticorum,  Candidum  ^iresbijterum,  praesentium 
latorem,  Dynamio  iiatrieio  in  pafrimoniolo  guhcrnando  siicecdcntem  eommcndat  clavesque 
S.  Petri  mittit.  5!)5,  Sept. 

Codd.  B  et  r:   Indictio  XII.  XIII.  XIIII.  cap.  106  (Irul.  XIIIL  cap.  6). 
Edd.  M:  Lib.  VI  ep.  6;  G:  Lib.  V.  ep.  6.  —  laffe  Beg.  1385  (1016). 

GREGORIUS  CIIILDEBERTO  REGI  FRANCORUM. 

Ijuanto''  eetcros  homines  regia  dignitas  antecedit,  tanto  cetcrarum  gentium  regna 
regni  vestri  profecto  culmen  excellit.  Esse  autem  regem,  quia  sunt  et  alii,  non  niirum 
est,  sed  esse  catholicum',  quod  alii  non  mereutur,  hoc  satis  est.  Sicut  enim  magnae 
lampadis  splendor  in  tetrae  noctis  obscuritate  luminis  sui  claritate''  fulgescit,  ita  fidei 
vestrae  claritas  inter  aliarum"  gentium  obscuram  perfidiam  rutilat  ac  coruscat.     Quic- 

ij)  qs  R  1.  <;)  ita  li  1,  r  2;  auxilio  vesti-i  patrocinii  r  1.  '')  ita  li  1;  rat.  valeat  —  patr.  regimeu 
om.  r  1.  2.  ")  ex  iucremeiito  curr.   II  1.  f)  faoiat  sn2>rascr.   li  1.  6)  mereatur  in  faie  del.  M  1. 

VI,  6  iii  lilidu:    Ililileherto  r  1  ct  scc.  cd.  M.  4  Valic;  Childeberti  li  1.  ")  ex  quanti  corr.  B  1. 

'')  luminis  .sui  claritatc  uiii.  li  1.  ^)  aliorum  li  1,  r  2. 

1)  His  laudibus,  qiias  noster  Brunichildae  tribuit,  ut  eius  favorem  (idipiscatur,  pei-moti  nonnulli  aucto- 
res  haud  merito  contendunt,  aut  iUam  tunc  tempwis  nondum  crudelem  fuisse  aut  nostrum  scelera,  quac 
perpetraverat,  ignorasse.     Bevte  de  hac  re  sentit  Lau,  1. 1.  p.  192  s.  2)  De  patrimonio  ecclc^iac  Bomanae 

in  Gallia  sito  ciusque  administrationc  cf.  ep.  V,  31  n.  3.  —  Ad  hunc  locum  cf.  etiam  f.  LHurni  5.5. 

VI,  6     Cf.  ep.  ptraccede^item  el  de  CluldebcHo  ep.  V,  lio  not.  1)  Catholicae  parti  nostrac  scribit 

Childebertus  II.  in  ep.  Troya,  Cod.  dipl.  I,  n.  11;  chri.stianitas  ve.stra  vel  christiana  gens  Bomanus  exarchus 
de  rege  et  de  Francis  loquens  dicit  in  eisdem  epistulis,  in  quibus  christianissinium  principcni  vel  christia- 
nam  rempublicam  commemorat  (Troyn,  l.  l.  n.  45.  46).  Franci  enim  omnes  catMici,  ceierae  gentcs  omnes 
fere  Arianae  haercsi  addiclae  et  Cliildcbertus  cum  suis  amici  vel  socii  reipublicae  Bomanae  erant. 


INDICTIO  XIIII.    SEPT.  (VI,  5.  fi.  7).  385 

quid  autem  habere  se  reges  ceteri  gloriantur.  iiabetis.  Sed  ipsi  in  liac  rc  vehementius 
supcrantur,  quoniani  hoc  principale  bonum  non''  habent  quod  habetis.  Ut  ergo  sicut 
fide  ita  et  actione  vincantur.  benignam  se  excellentia  vestra  suis  subiectis  semper 
cxhibeat  et,  si  qua  sunt  quae  eius  aninium  offendere  valeant,  ea  indiscussa  non  puniaf. 
Tunc  enim  vere  regi  regum,  id  est  omnipotenti  Domino  aniplius  placcbit.  si  potcstatem 
suam  restringens  minus  sibi  crediderit  licere  quod  potest. 

Quia  igitur  sinceritatem  fidei  et  mente  servatis'  ct  opere.  beati  Petri  apostolorum 
principis  amor  qui  in  vobis  est  evidenter  ostendits,  cuius  res  christianae  religionis 
intuitu  sub  vestri  culminis  potestate  bene  hactenus  gubernatae  sunt''  ac'  servatae. 
Sed  quoniam  Dinamius  patricius,  qui  ex  nostra  commendatione  rebus  ipsis  sollicitu- 
dinem  inipendebat.  eas  nuido  gubernare,  ut  cognovimus,  non  potest-  ct''  ne  patri- 
moniolum  ibidem  constitutum  faciente  neglegentia  deperiret,  idcirco  praesentium 
portitorem  dilectissimum  filium  nostrum  Candidum  presbyterum^  ad  id  gubernanduiu 
transmisimus,  quem  excellentiae  vestrac  praemisso  paterna  caritate  salutationis  allo- 
quio  in  omnibus  commendamus  petentes,  ut,  si  aiiquod  illic  fortasse  praeiudicium 
factum  est  aut  res  eiusdem  patrimonioli  ab  aliquo  detinentur,  potestatis  vestrae  iustitia 
corrigatur  ct  iuri  pristino  quae  ablata  sunt  reformentur,  quatenus  sicut  fides  vestra 
ita  et  acquitas  omnibus,  quod  est  valde  gloriosum  atquc  laudabile,  gcntibus  cnitcscat. 

Clavcs  practcrea  sancti  Petri,  in  quibus  dc  vinculis  catenarum  cius  inclausum' 
est*,  excellcntiae  vestrae  direximus.  quae  collo  vestro™  suspcnsac  dc"  malis  vos^' 
omnibus  tueantur. 


VI,  7. 

Girfiorius  I.  inipa    Theodorltu,    IJcmuirio,    Fhilipjio,   Zenoiii   et   Alcisani,    episcopis 
Epiri,  AiKJrcaiii  cpiscopuiii,  Nicopolitaiiuiii  consccratam  ijratulatur:  cui  sc  ct  palliuin  misisse 
25     ct  privilcijia  asscriiisse  scribit.     De  siinonia  oitanda  addit.  oi>5,  Scpt. 

Codd.  R  et  r:  ImUclio  XTI.  XIII  XIIII  cap.  107  (Ind.  XIIII  cap.  T). 
Edd.  31:  Lib.  VI  ep.  8;  G:  Lib.  V.  ep.  T.  —  laffe  Beij.  1387  (1018). 

GREGORIUS  TIIEODORITO,  DEMETRIO,  PIIILIPPO,  ZENONI   ET  ALCISONI 

EPISCOPIS  EPIRI. 
3u  Ocriptorum    vostroruni''    insinuatio,     fratrcs    carissimi,     patefccit    Andream    fra- 

trem    nostrum   Nicopolitanae''    civitatis    episcopum    Deo    propitio    sollemniter    ordina- 

J)  iiuu  um.  r  1.  <^)  m  siuat  corr.  R  1.  f)  servastis  /■  1,  r  •>  (sed  curr.).  S)  osteuditur  A'  1. 

h)  suiit  oni.  r  2.  ')  et  )•  1.  ^)  et  om.  r  1.  2.  ')  ita  r  1.  2:  iuclausuui  In  clausuiu  corr.   H  1. 

™)  vestrae  »•  1.  ")  a  »•  1.  2.  ")  vus  om.  R  1. 

35  VI,  T  iii  titulo:  Theadetrito  R  1;  Theodorico  „Norm.  Vat.  Colb."  etc;  Tedo  et  R*  1  —  Zeiioii  r  1.  R*  1  — 

Alcisouo  R*  1  —  ejjo  R  1,  r  1.  2  —  add.  R  1,  sed  erasit:  de  sacris  ordinibus  uou  ordiiiaiidis  ueque  per  s(u|)pli- 
cautis?)  pecuniju  *)  vestroruin  om.  R  1.  ^)  ita  recte  edd.  G.  et  M.,  sed  codd.:  Nicomeditanae  {R  1: 

Mameditaue). 

2)  Be  Dyitamio  jyatricio,  ut  Maurini  conicinnt,  ob  ^yi-oditionem  post  (runtchrammi  iiwriem  (a.  593) 
4ij      a  Chihkberto  rcge  ab  umni  ministeiio  amoto  cf.  ep.  III.  33  not.  3)  De  hoc  patrimoniolo  et  de  Camlido 

cf.  ep.  V,31,  p.  311,  it.  3  et  ep.  Bonifatii  IV:  1-E.  2001.  4)  De  clavibus  S.  Fetri  ajit  Eindd  iii 

iwta  o  ad  ep.  I,  2.j.     Addc  etiam  ep.  Pelagii  L:  I-K.  'JT'J  ct  Gregorii  III. :  I-E.  2252  etc. 

VI,  T    Cf.  cp.  VI,  4  not.  —  Epirus  in  daas  pivvincias  divisa  erat:  nocam,  cuiiis  metropoUs  Dyrr- 
Juichium,  et  cetus,  de  fjtui  hic  agitur,  cuius  inetropolis  Nicopdlis  erat,  urbs  ab  Augusto  in  sinn  Ambi-Mio 
45      in  iiicmoi'iam  cictoriac  AcAiacae  condita.     Suffraganei  metropolitue  Nicopolitaiu  sant  episcopi  Aclteloi,  Acti, 
Reg.  GnEG.  I.  49 


386  GREGORII  I.  KEGISTRI 

tum'.  Cuius  quoniam  consccrationem  cleri  et  provincialium  provenisse  signatis''  asscnsu, 
gaudemus  atque  bona  quae  de  ipso  testamini'',  ut  in  oo  maneant  et  Dei  gratia  co- 
operante  augmentum  accipiant,  exoramus,  quia  bonitas  praepositorura  salus  est  utique 
subditorum.  Oportet  ergo,  ut  ea  quae  in  persona'  ipsius  placere  vobis  laudantes  osten- 
ditis  imitari  studiosius  festinetis.  Nam  et  apud  homines  culpa  et  apud  Deum  poena 
est  nolle  quemquam  bonum  imitari  quod  placet.  Testimonio  itaque  vestro  oboedientia 
fidem  adcommodet^:  nullus  oi  in  liis  quae  ecclesiae  integritate  servata^  pro  communi 
utilitate  iniunxcrit,  contradicat:  devotionem  suani  quisque  vestrum  libenter  exhibeat, 
ut'',  dum  Deo  placita  sacerdotalis'  inter  vos  fuerit  et  fida''  concordia',  nuUa  vos  a™ 
caritatis  mutuae  vinculo  invidia  solvcro  aut  valeat  turbare  diversitas.  Nec  enim  cal- 
lido  hosti"^  in  cordibus  vestris  ullus  erit  accessus,  quoniam  scit  se  ullatenus  ncc  capi 
posse  nec  recipi,  ubi  plene°  sincerar  locum  caritas  invenerit. 

Estote  praetorea  solliciti,  fratres  carissimi,  et  commisso  gregi  vigilantiam  quam 
suscepistis  et  dcbetis,  impendite:  inimici  fraudibus  sollicitudine  et  oratione  resistite"i: 
incontaminata  fide  Deo  nostro  cui  praeostis  populum  resignate,  ut  officium  vobis 
sacerdotis  ante  conspectum  aeterni  iudicis  non  ad  poenam,  sed  proficiat  ad  coronam'^. 
Suprascripto '■  igitur  Andreae  fratri  et  coepiscopo  nostro  pallium  nos  direxisse  cog- 
noscite  atque  cuncta  privilegia  concessisse  quae  ])raedecessores''  nostri  eius  praedeccs- 
soribus^  contulere''. 

Praeterea*  pervenit  ad  nos.  quod  sacri  ordines  in  illis  partibus  cum  datione 
commodi  conferantur.  Quod  si  ita  est,  flens  dico,  gemens  denuntio.  quia.  cum  sacer- 
dotalis  ordo  intus  cecidit".  foris  quoque  diu  stare  non  poterit.  Scimus  quippe  ex 
evangelio,  quid""  redemptor  noster  per  sonietipsum  fecerit,  quia  ingressus  templum 
cathedras  vendentium  columbas  evertit.  Columbas  enim  vendere  est^"  de  spiritu  sancto. 
quem  Deus  omnipotens  consubstantialem  sibi  por  impositionem  manuum  hominibus 
tribuit,  eommodum  temporale  pcrcipere.  Ex  quo,  ut  praedixi''.  malo  iam  innuitur, 
quid  sequatur,  quia  qui  in  tcmplo  Dei  columbas  venderc  pracsumpserunt.  eorum  Deo 
iudicc  cathedrae  ceciderunt.  Qui  videlicet  error  in  subditis  cum  augmento  propagatur. 
Nam  ipsc  quoquc  qui  ad  sacrum  honorcm  perducitur,  iam  in  ipsa  provectus  sui  radice 
5.  vitiatus,  paratus  cst  aliis  venundarc  quod  emit.  Et  ubi  est  quod  scriptum  est:  'Gratis 
acccpistis,    gratis    datc?'     Et  cum    prima   contra  sanctam    ecclesiam  simoniaca  hercsis 

c)  siguificatis  (V)  r  2.           '*)  testiaidiiia  Ji  1.           ")  preseiiti  /i  1.            f)  adcoimuodeut  >■  2.  S)  curr. 

In  servauda  ;•  2.           '')  et  r  1.            ')  add.  jmst  sacerdot. :  digui  li  1  qiwd  curr.  in  diguitas.  •*)  ita  r  1; 

at  a,  M  1,  r  2,  scd  corr.  11  1.  'i  curr.  in  coucordiae  ;■  2.  '")  ita  r  1;  a  om.  It  1,  r2.  ")  callido 
(corr.  in  -iij  liostis  Ji  1.           ")   idenuiu  U  1.            l')  siucere  r  1.  2.            'i)  ita  R  1:  um.  Ituc  verbum  r  1.  2: 

obviate  ed.  M.  sec.  ,,Vatic.  Xorm.   Corh.-'.               ^)  superser.  rl.2              «)  prodec.  r  1.2:  predec.  e.c  prodec. 

corr.  It  1.  ')  coutuleruut  R  1.  ")  ceciderit  It  I.  ^)  fiuod  R  1.  "')  est  om.  r  I.  ^)  pre- 
dixiiuus  It  1. 

Aiichutsmi,  Buthruti,  Gorajrac,  Uuduime,  Eiiriac,  Ihulriamijiuli»,  Juamiiimc,  Leucadis,  IVwmkcs,  Pliotices; 
nuiinulli  ex  his  episcuiiatihus  Gra.jurii  tciiiiiuribus  aiit  aicasse  iiid  luimluiii  cotuliti  fuisse  videntur.  (Lequien, 
Uriem  Christiaims  II,  p.  134  ss.)  Dc  Zciwiie  cf.  cji.  VI,  4  nut.  Alciso  a.  603—4,  ut  ex  ep.  XIV,  7.  8. 
13  ajiparct,  episcupus  Curajrac  erat.  Eudcin  lciiipurc  hihanncs,  cpiscupms  Euriac,  commemwatur ,  cuius 
hk  meidiu  noii  fit. 

1)  Eodem  inudu  ac  de  elcctiuiic  episcupi  l'riiiuic  lustiniaimc  ctiain  dc  elcctiuiie  cpiscupi  Nicujiulitani 
jMjia  jiust  ordinationem  demum  ccrtiur  fit.  Eidcm  Amlreac  inler  alius  metrujjulitas  Urienlis  cp.  VIII,  10. 
IX,  156  dircctac  sunt;  mwtuus  est  ante  a.  603  m.  Noo.:  cf.  cp.  XIV,  7;  Andreae  successor  fuiiasse  fuit 
Suterkus,  cui  liyjxitius  siicccssit  a.  625:  I-E.  2010.  2)  Similibus  ccrbis  iiostcr  in  cp.  V,  5i)  episcoijus 

Galliac  adimnct.  3)  Ejiistula,  qua  jialUum  concessum  est,  deperdita  est.  4)  Haec  usque  ad  finalem 
furmiilaiH  sccnndnm  Diiiriii  f.  46  scripia  siint. 


INDirTIO  XIIII.   SEPT.  (VT,  7.  S.  9).  387 

sit  cxoita,  cur  non  perpenditur,  cur  non  videtur,  quia  eum  quem  quisquey  cum  pretio 
ordinat  proveliendo  agit,  ut  hereticus  fiaf.'  Pro  qua  re  ammoneo  atque  contestor,  ut 
oninino  debeatis  esse  solliciti  ef-  niliil  sibi  commodi  datio,  nil  gratia,  nil  quarumliliet 
suppbcatio  personarum  in  sacris  ordinibus  vindicet,  sed  ille  ad  hoc  officium  perducatur. 
quem  morum  gravitas  commendat  et  actio.  Nam  si,  quod  non  credimus,  fieri  tale 
aliquid  senserimus,  canonica  illud,  ut  dignum  est,  severitate  corrigimus.  Deus  autem 
omnipotens,  qui  sapientiac  suae  potestate  cuncta  mira.biliter  ordinat  et  misericorditer 
ordinata^  custodit,  ipse  vobis  et  velle  tribuat  et  operari  quod  praecipit''. 


VT,  S. 

Gtrfiorins  I.  pripa  Dono  rpiscopo  Mcaxancnai  jinllii  ufttim  frihiiH.  5.9.5,  Scpt. 

Codd.  B  ef  r:   Indktin  XII.  XIII.   XIIII  cnp.  lOH  (Ind.  XIIII.  ciip.  8). 
Edd.  31:   Lib.  VI.  ep.  9:  G:  Lih.  V.  cp.  S.     -  laffe  Reii.  IHSS  (lOiy). 

GREGORIUS  DONO  EPISCOPO  MESSANENSI. 

Apostolicae  sedis  benivolcntia  et  antiquae"  consuetudinis  ordine  provocati,  frater- 
nitati  tuae.  quam  in  Messanensi  ecclesia''  gubernationis  suscepisse  constat  officium, 
pallii  usum  praevidimus'^  concedendum,  illis  videHcet  temporibus  atque  ordine,  quibus 
decessorem  quoque  tuum  usum  esse  non  ambiginms,  hoc  nihilominus  ammonentes,  ut, 
sicut  a  nobis  huiuscemodi''  decoris  usum  ad  sacerdotalis  officii  honorem  accepisse  te 
gaudes,  ita  etiam  morum  atque  actuum  probitate  ad  gloriam  in  Cliristo^  susceptum 
adornare  contendas  officium'. 


VI,  9. 

(ircfiorius  I.  papu  Bonifatio,  cpiscopo  Eciicitaiw,  ccctcxiam  Carivrnscni  iltiiif;  ccctcsiac 
cimimictam  sttbicif.  5.9.j,  Scpt. 

Codd.  R  ct  r:  Indiciio  XIL  XIIL  XIIIL  ciip.  109  (hul.  XIIIL  ciip.  9). 
Edd.  M:  Lib.  VL  ep.  10;  (i:  Lib.  V.  ep.  9.   —  Lif]e  lieii.  1.189  (1020). 

y)  ita  It  1:    quisque    corr.    in    (|nis(juis    el    xvprdser.    cum  r  1;    om.   cum  r  2.  ')  ut  5-  2,  Dinrn. 

^)  opcrat.a  li  1.  ^)  praecepit  li  1. 

VI,  S     a)  benivoleuti.ae  tantaeque  r  1:  .■niliqu.u'  ex  .'intequae  corr.  r  2:  ct  om.  It  1.  •')  cccl.ae.  r  1. 

f)  perviilimus  It  1,  r  J ;   providimus  Dinrn.  '')  liuiua  R  1.  Diurn.  ■■)  ila  r  2.    Diurn.;  in    Clu-i.sto 

nostrani  r  J,-    Christi  i?  J.  f)  haer    in     rodd.:    rdd.    G.   31.    nltimos    rrrsnft    rpi.^tnlarnm    V,Cil.     VI ,  18 

(=  ninrn.  48)  addiderunt. 

VI,  S  Donus  successit  Felici,  de  epio  cf.  ep.  I,  ?,S  n.  loli.  diric.,  in  r.  (!r.  1.  III  c.  7,  neirrat  iUum, 
anteepiam  episcopus  factus  est,  pxshytcrum  cardin<dem  ccclesiac  Romanne  fuisse.  Ultimii  episfula,  qiuim 
Dmio  naster  direxit  est  ej3.  XIII,  22  (a.  no2  Dec.  —  no3  lem.J.  —  Iliiec  epislula  lotu  conxcrijita  esf 
secundwm  Diurni  f.  -18  (de  vsu  pallii):  item  aliml  opiscopis  Siciliao,  sed  desunt  ultimu  rcrbu  hnius 
formulae.  Cf.  ep.  V,  C,l.  VI,  18.  Scriptor  reeiistri  aut  arelietypi  luiec  rerba,  ut  satis  nofa,  omisisse  lidetur. 
Sententiam,  epia  in  fmc  formuliie  prirdeeiia  confirmavtur,  omisit  ctiiim  ep.  XIII,  40,  episcopo  Panormi- 
tiino  missii. 

VI,  9  Eadew.  formula,  quae  in  Diurno  suh  titulo:  preceptum  de  aclunandis  eccl(^.siis  (f.  9)  sei-rata 
cs/,   nosfer   nsns  est  ep.  II,  48.   111,2(1.     Oiir  hic  prima  rerba  formulae  desint  et  alia  prn  cis  posiia  sint, 

49* 


388  GREGORII  I.  REGISTBT 

GREGORIUS  BONIPATIO  EPISCOPO  REGESTANO  IIBI  EI  CARINENSEM 
ECCLESIAM  CONIUNGIT. 

Postquiim   ecclesiae    Carinensis    defuncto    antistite    alium    ordinari   nec    loci    de- 
sertio"  nec  sinit  inminutio  personarum ',  maiori  cura  eonstringimur,  ne  defunctis  eius'' 
sacerdotibus'^  consistentes  ibidem,   si  pastoris  fuerint  moderamine  destituti,  per  invia"*       s 
fidei    hostis    callidi    rapiantur   insidiis",    hoc    nostro    sedit    cordi    consilium^    tuae   eam 
sollicitudini  debere^  committi;  quod  facere  per  praesentia  scripta  perspeximus.    Cuius 
ut  curam  gubernationemque''  studiosius  habere  gerereque  festines,  tuae  eam  ecclesiae 
adgregari  unirique  censemus,  quatenus  utrarumque  ecclesiarum'  sacerdos  recte  Christo 
adiutore    possis   existere    et  quaeque''    tibi    de    eius  patrimonio   vel   cleri   ordinatione      m 
vigilanti  ac'  canonica  visa  fuerint  cura  disponere,  quippe  ut  sacerdos  proprius,  liberam 
habebis  ex  praesenti  nostra  permissione  licentiam.    Quapropter,  frater  carissime,  domi- 
nicorum   reminiscens    salubriter  mandatorum  ita  in  cnmmissae  plebis  regimine  lucran- 
disque    animabus    invigila.    ut   ante    tribunal   aeterni  iudicis  constitutus    fructum  bonae 
operationis,  quod  ad  mercedem  tuam  pertineat,  redemptori  nostro,  in  quo  laetari  possit,      i-i 
exhibeas. 


YI,  10. 

(Treqorim^  I.  papa  Candido  incshytero  eunti  in  patrimonium  Galliarum  mandaf, 
ut  exactis  pceuniis  emnf  ef  rcsfimenta  panperihus  frihucnda  ct  Anglos  scptcnum  dc- 
num  vcl  duodevieeniim  nnnoriim  ^)»fi-os;  nam  solidos  Galliarum  in  sua  terra  expendi 
non  posse.  ■'^■''•>,  Sej)t. 

Codcl.  B  ct  r:  Ltdicfio  XII.  XIIL  XIIII.  ciip.  IV)  (Ind.  XIIIL  cap.  10). 

Edd.  M:   Lih.  VL  ep.  7;   G:  Lih.  V.  ep.  10.   —  Laffe  Re{j.  13S6  (1017). 

GREGORIUS  CANDIDO  PRESBYTERO  EUNTI  IN  PATRIMONIO  GALLIIS. 
Pergens  auxiliante    domino  Deo''  nostro  lesu  Christo  ad   patrimonium    quod   est 
in   Galliis    gubernaudum  vohimus    ut  dilectio  tua  ex  solidis  quos  acceperit  vcstimenta 

VJ,  y  in  litulu:  Umiitktio  li  1;  Bonilacio  li*  1,  r  1.  J.  —  Kegestano  codd.  nostri;  Kegitano  rel  Uegis- 
tano  codd.  Maur.  — ■  ul)i  —  coniungit:  r  1.  2;  pro  ubi  ei,  ut  Tidetur,  alteri  B  1,  sed  omnia  erasit;  demnt  haec 
verha  m  Tt*  1.  ")  deserti  r  2.  •>)  def.  —  sacerd.  om.  ed.  M.  —  parum  r  2  sicut  ep.  III,  20.  II,  48 

et  Dittrn.,  (in  rptihus:  ecdei^h!^  praecedit) ;  hoc  rerhum  om.  r  1;  eius  R  1.  "^)  constrieti  add.  r  1;  eramt  in- 

stricati  ne    et   add.   si  7?  1.  d)  invidiara    Biurn.  «)  nisi   de  liis  r  1.  0  ut  j>ost.  add.  r  2.    Vat.  B. 

8)  debemus  in  deLeanuis  corr.  r  2:  debeamus  r  1.  Dium.;   debereni  committcre  Vatic.  B  sec.  ed.  M.  •>)  ut 

ante  om.  et  hic  add.  r  1.  2.  >)  eccle  uti-iusque  B  1.  ^)  que  It  1.  1)  vigilant  (t  in  ras.)  can.  R  1. 

VI,  10  in  tittdo:  euntis  It  1  —  \n  patrimonio  Galliis:  ita  E  1,  r  t  2;  a  Maiirinis  tanttim  <hin  Vaticani 
B.  e.t  C.  testes  titidi  lonr/ioris  adhihentur  in   quihus:   eunti   ad    patrinionium  tialliarum.  ")  deo  imu,  srd 

post.   arld.  r  2. 

ignrn-ri;  iin  rilirpia  causa  timc  extitit,  ob  rj^uam  mster  rle  liostili  inipietate  loqiii  noluit'^  —  Be  lirmifatio, 
episcopo  cintatis  Regii,  acfit  Etoald  in  nota  ad  ep.  IIL,  4.  —  Ecclesiae  Regestana  et  Carinensis  non  rliu 
unitae  fuisse  ridentur;  nam  ep.  XLLL,  16  (602,  Noi:),  Barharus,  episcojnis  Carinemis,  vi.vitatm-  ecclesiae 
Prmryrmiianae  conslituitur  et  LoJiamies,  episcopus  Carinensis,  mhseripsit  concilio  Romnno  a.  649:  Mrmsi, 
X  c.  S67.  1166.     Lnter  suhsci-iptiones  synodi  a.  680  rksideratur  episcopus  Carinensis. 

1)  Inminutio  per.sonarum  ctiam  in  f.  Diurni  H  (synodalo.  ut  opiscopus  alterius  civitatis  in  alia 
pcclesia  possit  incardinari). 

VL,  10  una  ctim  ep.  VL,  .'..  '.'  transmissa ;  rle  palrimonio  Grdliac  et  rle  Cundido,  noro  eius  rectore,  cf. 
ep.  V,:^l  n.:i.  Crmdiditx  itt  (IrilJia  crmnitendiititr  ep.  VL.  4'.i  .«. ;  uHima  epistula  ei  missa:  LX,  221  (599, 
Lttl.);  sed  amimcmrmilur  ndlitic  iii  ep.  XL,44  (Hol,  Luti.)  et  iu  tp.  Bonifatii  IV.:   .T-E.  2001  (61S,  Aiig.). 


INDICTIO  XIIII.    SKPT.  (VT,  0.  10.  11).  389 

pauperiim  vel  pueros  Anglos ',  qui  sint  ab  annis  decem  et  septom  vel  decem  et  octo'', 
ut  in  monasteriis  dati  Deo  proficiant,  comparet",  quatenus  solidi  Galliarum^  qui  in 
terra  nostra  expendi  non  possunt,  apud  locum  proprium  utiliter  expendantur.  Si  quid 
vero  de  pecuniis  redituum.  quae  dicuntur  ablatae.  recipere  potueris^,  ex  his  quoque 
vestimenta  pauperum  comparare  te  volumus  vel'',  sicut  praefati  sumus,  pueros<',  qui 
in  omnipotentis  l)ei  servitio  proficiant.  Sed  quia  pagani  sunt,  qui  illic  inveniri  possunt, 
volo,  ut  cum  eis  presbyter  transmittatur,  ne  quid  aegritudinis  contingat  in  via,  ut  quos 
morituros  conspexerit  debeat  baptizare*.  Ita  igitur  tua  dilectio  faciat,  ut  haec  dili- 
genter  implere  festinet. 


VI,   II. 

(jrre()Orius  I.  papa  Fortuudto,  njnscopo  Ncapolitano,  concrdit,  ut  CTrafianum,  ccclcsiac 
Vcnafranac  diaconitm,  Ncapiol itannc  cardinulcm  nominct.  Clcricos,  monacJios  vcl  alias 
rcligiosas  pnrsonas  nc  „convcniri  a  rjuoqnam  vcJ  ad  altcriits  indicinm  cscliibrri"  patiatur, 
praccipit.  '>9'),  Scpt. 

CoM.  R  et  r:  Imlictio  XII.  XIII  XIIH.  mp.  lU  (Iml.  XIIII  cap.  JIJ. 

Edd.  U:  Lib.  VI  ep.  11;  G:  Lih.  V.  ep.  11.  —  laffe  Beg.  1390  (1021). 

GREGORIUS  FORTUNATO  EPISCOPO  NEAPOLITANO. 

rraternitatem  tuam  a"  nobis  petisse  recolimus,  ut  Gratianum  ecclesiae''  Bene- 
franae  '  diaconem  tuae  cederemus  ecclesiae  cardinandum'^.  Et  quoniam  nec  episcopum'', 
cui  obsecundare".  nec  propriam  liabet  ecclesiam,  hoste  scilicet  prohibente,  quof  suum 
debeat  ministerium  exhibere .  petitionem  tuam  non  praevidimus  differendanis;  idcirco 
scriptis  tibi  praesentibus  eum  necessario  duximus  concedendum,  habituro''  licentiam 
diaconem  ilhim  nostra  interveniente  auctoritate  ecclesiae  tuae  Deo  propitio  constituere 
cardinalem  ^. 

Quia  vero  pervenit  ad  nos  clericos  aliasque  civitatis  ac  parochiae  tuae  rcligiosas 
personas,  ab  aUis  conveniri,  fieri  hoc  de  cetero  prohibomus  et  neque  clericum  tuum' 
neque  monachum  vel  quamlibet  civitatis  aliam  religiosam  personam  parochiaeque''  tuae 
convcniri  a  quoquam  vel  ad  alterius  volunuis    iudicium  exhiberi  ^.     Sed  si  quis  contra 

'))  II  1:  XVII  vel  XVIII.  «)  corapares  r  1.  '')  ut  r  1.  °)  ex  pueris  corr.  R  7. 

r/,  11  in  tiiiilo:  episcopo  om.  It  1  ct  add.,  sed  era.i.:  de  iliac.  BenPtVaiie  eccte  cardiuato  iii  Neapoli  7?  1. 
")  a  om.  r  1.  '2.  '■)  ecclesiac  om.   R  1.  '')  ordinaiuluni   R  1.  ^)  eps  r  1.  J.   II  1,  sed  corr.  R  1. 

«)  obsecundare  ;•  1.  J.  It  1,  sed  eorr.  iii  obsccuiulct  )•  'J.  ^)  (luoil   R  1.  8)  ilifterenduni  It  1,  r  2,  sed 

corr.   r  2.  '')  ila  eild.;  habiturus  rodd.   nostri.  ')   ot  —   tuum  om.  r  2,  seil  cruce  omissionem  notarit 

H  in  marg.  add.  illii  verha.  ^)  om.  ijuc  )•  2. 

1)  Dc  missimie  Augnstini  in  Awilimn  cf.  ep.  VI,  49  ss.  2)  Solidi  Gallici  minoris  pivtii  erant: 

cf  not.  Ewaldi  2.   ad  ep.  III,  3.3.  3)  De  liis  peamiis  cf.  ep.  V,  31,  p.  312,  n.  3.   VI,  63.  4)  Similia 

in  Dinrni  f.  G. 

VI,  11     Cf.  de  Fwtunato  notam  ud  ep.  III,  .5ft.  l)  Venafrwn,  ciritas  Samnii,  ad  Vnltiirnnm 

sita,  n.  591  m.  Aiu/.  ndhuc  Romana  fuerat,  ut  Troya  ex  ep.  I,  fiCi  efficere  conatnr;  inter  a.  Ml  et  595  if/itur 
a  Langobardis  capta  est.  2)  Cf.  de  roce  cardinalis  ep.  I,  77  n.  3.  3)  Nor.  Iiist.  123  c,  21  (et 

(diis)  siatutum  est  ut,  clerici  apml  projtrium  conveniantur  cpiscojium  et  id  si  quis  litigantiura  intra 
clecem  dies  contvadicat  iis  quae  iudicata  sunt  (ab  episcopo),  tunc  locorum  iudex  causam  pxaminet;  sed 
et  Gregorius  et  ante  eum  Pelagiits  I.  I-K.  904.  1021  eonstituerunt,  ne  laici  a  clericis  nisi  ainul  inovinciae 
iudicem,  neve  a  laicis  clerici  nisi  apud  episcopum  vel  presbyterum  postulentur,  laicnrum  iudicum  sen- 
tentiiim   in  iis  causis,   in  (piibus  clerici  accusantur,  omnino  rcsptientes.     Cf.  ep.  IV,  24.   XI,  24.  58  et  ep. 


390  GREGORTI  I.  liEGISTRI 

huiusmoJi  personas  cuiuslibet  negotii  movoro  voluerit  quaestionem,  fraternitatem  tuam 
novcrit  adeundam.  Aut  si  forte,  ut  adsolct,  aliqua'  illis  quolibet  modo  fuerit  nata 
suspicio  et  electorum  desideraverint™  fortasse  iudieium,  sub  tua  executione  eligendi  fas 
habeant  cognitores,  quatenus  hoc  modo  nec  tu  amisisse  iurisdictionem"  nec  actor"  apud 
suspectuni  litigandoP  videatur  praeiudicium  sustinere*.  IIoc  otenim  sorvandum  et 
Anthemio  subdiacono'^'  nos  praecepisse  cognosce. 

Oportet  ergo,  ut  fraternitas  tua  erga  monasteria '^  civitatis  parochiaeque  suae 
omnesque  subiectos  pastorali  cura  diligenter  invigilet  et  de  vita  actuque''  eorum  sit 
omnino  sollicita',  ut.  sicut  nos  haec  tibi  privilegia  servare  dinoscimur,  ita  et  tu  vigi- 
lantiam  tuani  in  cunctis  sollerter,  ut  decet,  exhibeas,  quatenus  in  nuUa  re  do  neglectu 
possis  reprehensibilis  inveniri.  Porro  autem  si  tu,  quod  non  opinamur,  dissimulandum 
putaveris,  rectori  patrimonii  ecclesiae  nostrae.  qui  illic  est  vel  fuerit  constitutus,  no- 
veris  esse  licentiam,  ut  quod  sponte  postponis  eius  facere  instantia  modis  omnibus 
urgucaris.  Sed  et  illud  studere  te  convenit,  ut  hi  qui  contra  quoslibet  iurisdictioni 
tuae  suppositos"  causam  habuerint,  nullis  apud  iVaternitatem  tuam*  frustratoriis  de- 
beant  dilationibus  lacessiri,  ne"  ad  fatigationem  et  damnum  alterius  haec  tibi  servasse 
priviU>gia   videamur ^. 


YI,  12. 

Grr.qoriuF:  I.  pripa  Montrinnm  ri  Thonmm,  rrrlrsirir  Bomrmar  fami(Jos,  iiianiniiitlif 
civitatcqnr.  Eomrma  donat.  Utriqur,  qnod  in  Grmdiosi  jirrfilii/tcri  trf^tavirnto  Imhrat  Irgatimi, 
asserit.  Montamim  in  monnstcrio  srmcti  Laiircntii  convcrti,  Tliomam  infcr  notarios  miti- 
tare  conscntit.     (Quam  nmniimissionis  jmfiinani  Patcrio  notario  dirtarit.)         595,  Srjit. 

Codd.  R  et  r:  Imlictio  XII.  XIIL  XIIIL  cap.  1V2  (Ind.  XIIIL  ciip.  !■>}. 

EM.  M:  Lih.  VL  ep.  13;   G:  Lih.  V.  ep.  ]>.  —  Liffe  nerj.  J.99/  (1022). 

GREGORIUS  MONTANAE  ET  TIIOMAE. 

Cum  redemptor  noster  totius  conditor  creaturae  ad  hoc  propitiatus  liumanani 
voluit  cavnem  adsumere,  ut  divinitatis  suao  gratia  disrupto  quo  tenebamur  capti  vin- 
culo  servitutis  pristinae  nos  restitueret  libertati,  salubriter  agitur,  si  homines,  quos  ab 
initio    natura  libcros  protuht   et  ius  gcntium  iugo  substituit  servitutis.    in    ra   qua  nati 

1)  ex  ndd.  r  1.  ™)  (lesideraverit  codd..  nnstri.  ")  iuris  conilitloiie  r  1.  °)  ex  ••luctor  e.orr.  II  1. 

P)  mitigamlo  It  1.  '0  ex  diacoiio  corr.  R  1.  ')  .ictir|ne  corr.  in  actibusqne  11  1.  ^)  dispositos  7?  1. 

t)  tnam  mprascr.  li  1.  ")  lassesciri,  ne  supriincr.   /■'  /.  *i  videatur  r  1.  2.   Ti*l.  sed  cnrr.  in  videan- 

tur  r  2;  videantur  li  1. 

VI,  12  Uanc  epislulam  etinm  in  eod.  Bodlciann  S93  cn/l.  cannn.  Hndrianae  exsiarc  nnlnl  Maasscn, 
l.  l.,  p.  :S0.3.  In  titulo:  Montana  U  1;  n.dd.  m.  post.  nigro  atram.  et  Tliomc;  add.  Tiihro,  sed  crnd.:  pro  libe- 
ratione  quam  ei  concessit  Ji  1. 

XIII,  .W  (XIII,  45  cap.  II.  Maitr.J,  in  qiia  k//e.f<  cilantnr.  I)e  iuri.fdictione  in  imnacfioii  cf.  ctiam  1(7s- 
haum,  l.  1.  p.  34;  Nor.  Imt.  79;  ep.  IX,  20.3.  —  Laiei  iudicat  Neapoli  fuisse  dclentur  ■ma.gistratw.<i  cirile.'!, 
(lefenmr  et  iudcc  pi-ovinciae.  Cf.  cp.  III,  1  n.  3.  Magistrmn  militum  postea  demutn  (inde  ah  a.  69S)  statirn 
Neapoli  fmhiisse  rerisimife  e-tt.    ((Y-  fdn-um  meum,  Untersucfiumien  etc.,  p.  loii). 

4)  A(I  olectorum  iudicium  conipellerc  et  ad  effectum  sua  executione  porducore,  quiio  sunt  iudi- 
cata  et  similia  saepissime  apnd  nostrum.  Cf.  ep.  I,  01.  II,  47.  IX,  41.  61  etc.  etc.  atqne  IX,  5S.  Adrle 
C.  I.  II,  .55  (do  rocoptisi.  5)  De  Antfiemio,  reetore  patrimMiii  Campaniae,  cf.  ep.  I,  23  not.     Mandata 

qnoritm  fiic  iiiculioHeiii  facit  (rregwius,  forsitan  in  capitnlari  (cf.  ref/.  I,  39«-)  aut  in  praecepto  (cf.  fm-m. 
JJinnii  .j;  s.)   ennle  illo   iii   patrimonitim.  data  sunt.  0)  Ilanc  quae.'dion.em ,    quules  erf/a.  monasteria 

episcopi  sr  c.rliilicrc  dehciiid.  Iractiit  Grcf/orins  q^.  V,  47.  49.  7)  Cf.  VL  7  n.  2. 


INDICTIO  XllII.    SEPT.  (VI.  11.  12).  391 

fuerant  manumittentis  bcneficio  libertate  reddantur '.  Atquo  ideo  pietatis  intuitu  et 
huiu.s  rei  cunsiderationc  permoti  vos''  Montanam  atquc  Tliomani  famulos  sanctae  Ro- 
manae  cui  Deo  auctore  deservimus  ecclesiae  liberos  ex''  hac  die  civesquo  llomanos 
efficimus'^  omneque  vestrum  vobis  relaxamus'^  peculium''. 

Et  quia  tu,  Montana,  animos  ad  conversationem"  fateris  appulisse  monachicam, 
idcirco  duas  uncias,  quas  tibi  quondam  Gaudiosus  presbyter  per  supremae  suae  volun- 
tatis  arbitrium  institutionis  modo  noscitur  reliquisse,  hac  die  tibi*  donamus  atque  con- 
cedimus,  omnia  scilicet  monasterio  sancti  Laurentii  cui  Constantina  abbatissa  praeest, 
in  quo  converti  Deo  miserante  festinas,  modis  omnibus  profutura.  Si  quid  vero  de 
rcbus  suprascripti  Gaudiosi  te  aliquo  modo  celasse  constiterit,  id  totum  ecclesiae  nostrae 
iuri  sines  dubio  mancipetur. 

Tibi  autem  suprascripto''  Thoniac,  queni  pro  libertatis  tuae  cunudo  ctium  inter 
notarios  volumus  militare.  quinque  uncias,  quas  praefatus  Gaudiosus  presbyter  per 
ultimam  voluntatem  liercditario  tibi  nomine  dereliquit,  simul  ct  sponsalia-',  quae  matri 
tuae  conscripserat,  similiter  hac  die  per  iunus  manumissionis  paginam  donanuis  atque 
concedimus,  ea  sane  lege  atque  condicione  subnexa',  ut,  si  sine  filiis  legitimis,  hoc 
cst  de  legitimo  susceptis  coniugiu.  te  oliire  contigerit,  omnia  quae  tibi  concessimus 
ad  ius  sanctae  Romanae  sine  diminutione  aliqua  revertantur  ecclesiae*.  Si  autem 
filios  de  coniugc,  sicut  diximus,  cognitos''  legc  suseeperis  eosque  superstites  reliqucris, 
carundem  te  rerum  dominum  sine  quadam  statuimus  condicionc  persistere  et  testa- 
mcnti  dc  his  faciendi'  libcram  tibi  tribuimus  facultateni.  Haec  igitur  quae  per  huius 
manuniissionis  cartulam  constituinms  atque  concessimus,  nos  succcssoresque  nostros 
sine  aliqua  scitote  refragationo  servare.  Nam  iustitiae  ac  rationis  ordo  suadet,  ut,  (|ui 
sua  a  successoribus  dcsidcrat  mandata  servari,  decessoris  sui  procul  dubio  voluntatem 
et  statuta  custodiat. 

rianc  autem  manumissionis  paginam^  Patcrio  notario''  scribcndam  dictavimus  et 
propria  manu  una'"  cum  tribus"  presbyteris  prioribus  et  tribus  diaconibus  pro  plenissima 
firniitatc  subscripsiraus  vobisquc  tradidinuis''. 

Actum  in  urbe  Ronui". 


")  jiermotus  (ont.  vus)  r  1;  jiermutus  vos  r  2.  '')  ex  um.  r  1.  2.  *=)  ex   relaxari  curr.  R  1. 

'')  jieculium  suprascr.  r  2.  • —  li  1:  servitutis  (suprascr.)  jiericuluui.  ^)  couversioiiem  ;•  /.  2,  f)  liac 

til)i  ciie  H  I.  a)  iuri  siue  in  ras.  2i  1.  '')  ssiiiu  r  1.  ')  sulmi.xa  r  1.  2.  •')  e.v  coguito 

curr.   11  1.  1)   racieiidis  r  1.  "')  uua  omiscrai,  sed  jiosi.  add.  r  2.  ")  triljus  siiprascr.  R  1. 

")  Aucluni  iu  urlic  lloiua  iiidictioue  iioiia  Bodl.  lii'S  (Maassen,  hihl.  iiir.  can.  ms.,  SitfMHi/sber.  d.  ^Viener  Ak. 
phi/.-hi.^l.   Cl.   L  VI  (!i»u)  p.   1H4.). 

VI,  12     1)  ./.  /,  .3,  :.'.■    .servitus   autem    est  constitutio  iuris  gentiuui,   qua  quis  douiinio  alieno 
contra   naturLuu  suliicitur.  2)  rreccjjtuni   libertatis,   Diurnif.Si):   ab  omni  servili  Ibrtuna  et 

conilitione  liberuiu  tc  essc  censemus  civemque  Eomanum;  similia  in  form.  Senon.  rcc.  i)  ("=  ((ji}/.  Mar- 
culfi  8  =  Boiicre  71);  in  f.  imper.  33  (=  Sal.  Merh.  44  =  Boi:  72);  in  f.  extr(vc.  I,  i7  (=  Bos.  72'"'); 
in  (liploMatc  Ludocici  inip.  I  Hcttoni  Tretirensi  ccmcesso  (Neucs  Arcliiv,  II  p.  435)  etc,  quibiis  foriniiJi.-i 
Francicis  serci  liberi  fiunt.  Cf.  notam  Baluzii  ad  f.  Diurni  (in  ed.  Boz.)  et  Zeume>'i  cul  f.  Senon.  modv 
laudatam.  3)  Bectc  hic  nolut  G-ussano.  de  dote  ((gi.  4)  Cf.  J.  III,  7.    Ecclesia  Bomana  hic  locum 

patroni  ohtinct.  —  Nota  Ubertinum  fwtarium  eccl.  Bom.  fieri.  -5)  Manumissio  in  ecclesia  a  Constantino 

introducta  cst:  C.  J.  I,  13,  (cf.  form.  Boz.  62  s.)  atquc  ficri  debct  aclsistentibu.s  Cliristianorum  antistitibus 
ceZ  ante  sacri  altaris  cornu.  in  consi^cctu  sacerdotum  ct  cleri  et  jiojiuli  adstantis  (fcyrm.  Senon.  cit.). 
CleruA  quibuscumque  vcrbis  manmnittere  possunt  (ib.  l.  2).  Cf.  ep.  II,  13  et  de  manumisswne  in  eciclesia 
apud  Langobarclos  Sdiupfcr,  in  Sitsungsber.  der  Wicn.  Alcad.  phil.-h.  Cl,  XXXV  (1S60)  p.  284  s.  L. 
Liiilpr.  i).  (i)  De  Paterio,   postea  secimdicerio,   cf.  cji.  V,  26  n.  3.  7)  Cartam  traderc,   dc  hac 

furmiila  cf.  liriiniicr,  Bcchtsgcsch.  d.  rom.  u.  germ.  Urk.,  I  p.  ini  s.s. 


392  GREGOKII  I.  REGISTRI 


VI,   13. 

Gmjorius  I.  papa  Cypriano  diacono,  rectori  patrimonii  Siciliac,  mandat,  ut  Decium, 
forensem  preshjterum,  episcopmm  Lilyhitanum  a  se  consecratum,  adiuvct.         5'J5,  Sept. 
Uocld.  R  et  r:  Indictio  XII.  XIIL  XIIIL  cap.  113  (Iml.  XIIII.  eap.  13). 
Edd.  M:  Lib.  VI.  ep.  13;  G:  Lib.  V.  ep.  13.  —  laffe  Ref/.  1392  (1023). 

GREGORIUS  CYPRIANO  DIACONO  RECTORI  SICILIAE. 

Lillibitanao  clerus  ecclesiae  hic  pro  ordinaiulo''  sibi  veniens  sacerdote,  licentiam 
eis  de*"  exquirendo  sibi  episcopo  nos  dedisse  cognoscas '.  Qui  reppcrientes  Decium'-' 
forensem  presbyterura'  sibi  consecrari  prceibus  poposcerunt;  quorum  petitionem  ne- 
cessarium  duximus  adimplere.  Et  ideo  dilectio  tua  ei  in  oranibus  solaciari  non  ne- 
glegat,  ut,  quia'^  Theodorus*  quoiidani  eiusdcm  ccclesiae  episcopus  dercliquit'",  tuo  in 
oranibus  iutus"  auxilio,  dumtaxat  aequitate  servata,  causarum  inquietudinibus  liberior 
in  Dei  laudibus'  possit  existere. 


VI,  14. 

Gregorius  I.  papa  Narsi  comiti  rcspondet  Munichaeum  esse  codiccm  contra  Atha- 
nasium  preshyterum  sihi  trunsmissum,  annotationcs  vero  Pclagianas.  Adelphium  ct  Saham 
Ephesina  in  synodo  damnatos  esse  negat;  „sicut  Chalccdonensis  synodus  in  uno  loco  ah 
ecclesia  Constantinopolitana  falsata  sit,  sic  aliquid  in  Ephesina  synodo  factum  essc"  opi- 
natur;  monet,  ut  vetustos  codiccs  requirat;  liormnos  codiccs  „multo  veriores"  essc  Graecis. 
lohannem  preshyterum,  cuius  causa  in  synodo  decisa  sit,  haerosis  cxpertem  essc  addit. 

Codd.  B  et  r:  Lulictio  XIL  XIIL  XIIIL  cap.  114  (Ind.  XIIII  cap.  14).  595,  Scpt. 

Edd.  M:  Lib.  VL  ep.  14;  G:  Lib.  V.  ep.  14.  —  laffc  Key.  13i)3  (1024). 

GREGORIUS  NARSI  COMITI. 
Oaritas   vestra  sollicitudineni   nostrae  opinionis  habcns    scribere  studuit,  quid  de 
illo   codice   qui   contra  Athanasium   presbyterum '  transmissus  est,    sensit.     Queni  nos 

VI,  13  iii  llhdo:  Cipnaiui  U  1.  ")  er,  nrdiiiaiKlus  cun:  li  1.  ^)  ex  eisilem  corr.  II  I. 
<^)  qviae  /■  /;  fortasse  quia   quaedam    leijendum  csl.               '')  lilc   add.    plurima,    quae   ementlari  clebeaut  edd. 

(i.  31.  fort.  ep.III,4\)  hnUaiUes.     Ek.    coniecU:    deliquit,    'jiiod   mihi   quidem  respicienli  laudes   Theodoro  ep. 

III,  49  Iributas  verisimile  non  esse  videtur.  Moiiimscn:  deliijuit  —  decessit.  ")  oibus  .  .  tus  li  1;  ex 
iutus  corr.  iuvatus  r  /.              f)  corr.  ex  laudabus  r  1. 

VI,  14  in  litulv:  Narsi  comitis  r  1:  Narse  coiues  li  1  et  crus.:  quod  Adam  de  liguo  vetito  cumedeus 
auima  uiurtuus  est. 

VI,  13     iJc  Cypriaiio  cf.  cp.  III,  55  n.  1)  iJc  chrlionibus  qiiscuporiiiii  in  SiciUa  agiint  ep.  I,  IS 

etc.  et  Wisbaiim,  l.  l.  p.  42  s.,  Jtf.  2)  De  eodcm  episcopo  cf.  ep.  VIII,  34.  IX,  108.  233.  3)  Fo- 

rensk  irresbyter,  nt  in  DiurnoI,8:  suporscriptio  ad  ei^iscopuni  lorenseni;  Mc  est  episcopus,  cuius  sedes 
erat  extra  dioecesim  patriarchalem  urbis  Bomac,  i.  e.  foris;  ille  presbytcr  non  Lilybitanae,  sed  alius  cuiusvis 
ecclesiae  esse  cidetur,  ideo  certe  clectus,  quod  inter  clericos  ipsius  ecclesiae  dignus  quisquam  non,  reperie- 
baiiir.  4)  De  Tlieodoro  cf.  ep.  III,  49.   V,  23  et  de  causis,  quas  dereliqtierat  pi-aecipue  ep.  IX,  198. 

VI,  14  Una  eitm  sequeniibus  epistulis  jjer  lohannem  jn-esbyterum  tramlata  esse  videtm.  De  Narsc 
cf.  cp.  I,  6  iiot.  I)  Dc  Alhanasio,  prcsbytero  cl  iiionaclui  Lycaoniac,  cf.  cp.  LII,  52  n.  3.  03  n.  2.    VII,  31; 


INItlOTKi  XIIII.    SEPT.  (VI,  13.  14).  393 

ex  parte  aliqua  suptiliter  pereurrcntes  in  Manichaei  invenimus  dognia  cecidisse.  Sed 
is  qui  loca  aliqua  esse  heretica  signo  contra  posito  ostendit,  ipso  quoquc  in  Pelagiana" 
hercse  hxbitur,  quia  quaedani  loca  catholice  dicta  et  omnino  orthodoxa  velut  heretica 
adnotavit.  Hoc  enim  ubi  scriptum  ost,  quia  'cuni  peccavit  Adam,  eius  est  anima 
mortua',  qualiter  mortuam  dixerit,  inferius  ostendit,  quia  'status  sui  bcatitudinem  amisit . 
Hoc  quisquis  negat,  catholicus  non  est.  Dous  enim  dixerat:  'Qua  die  comedcritis,  c 
morte''  moriemini'.  Cum  ergo  comedit  de  ligno  vetito  Adam.  quia  in  corpore  mortuus 
non  est,  novimus,  quia  post  hoc  fihos  genuit  atque  annis  multis  vixit.  Si  itaque  in 
anima  mortuus  non  est,  quod  dici  nefas  est,  ipse  mentitus  est,  qui  hunc  praedixit  die 
quo  peccasset  essc<=  moriturum.  Sed  sciendum  est,  quia  mors  duobus  accidif  modis: 
aut  absentia  vivendi  aut  a'=  qualitate  vivendi:  in  hoc  ergo  quod  comedendo  vetitum 
eius  anima  mortua  dicitur,  non  absentia'  vivendis,  sed  a  qualitate  vivendi,  ut  post- 
modum  viveret  in  poena,  qui  ad  hoc  creatus  fuerat,  ut  beate  viveret  in  hietitia.  Ilunc 
crgo  locum  qui  in  eo  codicc,  qui  mihi  a  fratre  meo  lohanne  episcopo  transniissus  est 
adnotavit  liereticum,  Pelagianus  est,  quia  sententia  ista  evidenter  Pelagii  est.  Quani 
Paulus  apostolus''  aperte'  in  suis  cpistolis  destruit;  quae  loca  epistolarum  eius  -  sin- 
guhi  dicere  praetermitto,  quia  scienti  loq"uor.  Pelagius  vero,  qui''  in  Ephesina  synodo 
damnatus  est',  ea  intentione  hoc  dixit,  ut  ostenderet  nos  a  Christo  vacue  redemptos. 
Si  enim  nos  per  Adam  in  anima  mortui  non  sumus,  quod  dici  nefas  est,  vacue  re- 
dempti  sumus.  Ephesinam  autem  synodum  perscrutantes  de  Adelfio  ct  Sava"  et 
ceteris  aliis,  qui  illic  dicuntur  esse  damnati".  omnino  nihil  invenimus  *  ct  existima- 
mus°,  quia,  sicut  Chalcedonensis  synodus  in  uno  loeo  ab  ecclesia  Constantinupolitana 
falsata  est*,  sic  aliquid  et  in  Ephesina  synodo  factum  est.  Caritas  ergo  vcstra  vctustos 
omnino  codices  eiusdeni  synodi  requirat  et  illic  videat,  si  quid  tale  invcnitur,  mihique 
eundcm  codicem  quem  invcnerit,  transmittat,  quem,  moxP  legero,  retransmitto.  iSovis 
enim  codicibus  passim  non  credat".  Ex  qua  re  dubius  factus  sum  ct  niiiil  adhuc  volui 
de  hac  causa  praedicto  fratri  meo  lohanni  episcopo  rescribcre.  Romani  autcm  codices 
multo  vcriores  sunt''  quam  Graeci.  quia  nos'*  vestra  sicut  non  acumina,  ita  ncc  im- 
posturas  habcmus. 

a)  Pelegiaiia  It  1.  ^)  iiKirte  oni-.  B  1.  <=)  esse  om.  r  1.  2.  '')  accedit  It  1.  '')  h  erad.  B  1. 

f)  ab  essentia  R  1.  e)  curr.  ex  videiidi  It  I.  '')  apl  pust.  add.  R  1.  ')  Hiierter  R  1.  •')  qui 

om.  R  1.  1)  est   del.   R  1.  '")  Sa]>a  R  I   c/.    scc.    cd.    M.    2   Vatlc.  ")   ex  damnata  curr.  r  2. 

")  extiniamus  r  1;  estimamus  /•  i.  i')  ut  add.  cdd.  O.  M.;  cf.  ep.  II,  2U  n.  6).  <l)  corr.  in  credani  R  I. 

■■)  veriiire  ss  R  1.  ^)  nos  oiii.   r  2. 

ab  lohanne,  epkcoiio  Cmidant.,  damnatus  ad  sedem  ajioslulicam  appcUacerat;  ita,  ut  Gregorius  post  inqid- 
sitioiiem  in  eiim  intentam  atque  postqiiam  illc  codex  tandem  ab  loliannc  transmissus  est,  de  co  iudiecccit 
etimqiie  jiostca  ahsolvit  (ep.  VI,  62). 

2)  liom.  3,  12  ss.;  1.  Cor.  Lj,  21;  4o.  —  E.t  hoc  loco  ct  cdiis  Wiijgcrs  in  commcHtidionibiis  dc  Gicijorio 
Matiiu}  eiusque  placitis  anthrox>ologicis ,  p./iTs.,  A'5  eflicere  conatur:  Gregoriiim  peccatum  origiiudc  iiuUo 
modo  co  sensu,  quo  Augustiniis  ccpisse,  sed  potius  sc,  quamtis  iiisciuin,  in  Semipelagiaimm  mcdiam  lUaia 
liam  aln-ipn  passum  esse  (Eostochii,  183S).  De  eodem  loco  agunt  Lau,  l.  l.  ;>.  .j.So;  C.  Wolfsgyubcr, 
Gregor  d.  Gr.,  (1890),  jj.  152.  3)  Cf.  ep.  VII,  31.    IX,  135.     Lau,  p.  82  ss.  rcctc  existimat  Coiistan- 

timpoli  latrocinium  Ephesinum  (K/iuhersynode),  a.  44'J,  }n-o  universali  concilio  a.  431  siippositum  csse. 
In  hoc  autcm  concilio  Ephesio  a.  431  Adelphiani  rel  Messaliani  ancdhematizati  sunt.  4)  Non  ita  res 

se  habet.  Sed  canone  XXVIII.  concilii  Cludccdonensis  ecclesiae  mjvac  Rom/te  cel  Constanlinopolitanae 
idem  jmmatus  concessus  cst,  quo  ■ceteris  Boiimc  ecclesia  iam  fruebatur.  Legati  se/lis  /ipostolicae  liuie  de- 
creto,  cui  non  adfuere,  intercesserimt  napw  umquam  ille  canon  ab  ecclesia  Eomana  pivbatus  est.  Non 
igitiir  dici  potest  ecclesiam  Const/mt.  hunc  canonem  f/ds/isse.  De  hac  rc  et  de  caiionc  qiiodam  concilii  Ni- 
c/teni  ab  ecclesia  Rom/ma  f/ds/ito  cf.  Lawjcn,  Gcsch.  /l.  rom.  Kirchc  cun  Leo  I.  his  Nicol.  /.,  p.  02  ss.  453. 

IlEli.  Greg.  I.  5<J 


394  GREGORII  I.  REGISTRI 

Do  lohannc  vero  presbytero  cognoscite,  quia  causa  illius  per  synodum  decisa 
est^.  in  qua  apertc  cognovi,  quia  eius  advcrsarii  eum  faccre  hereticum  voluerunt  et 
diu  conati  sunt,  sed  minime  potuerunt. 

Yestros,  qui  nostri  sunt.  mea  vice  salutate':  ct  nostri.  qui  vcstri  sunt,  pcr  me 
vos  muitum  salutant.  Omnipotens  Deus  sua  tc  manu  inter  tot  spinas  protegat  ut" 
inlaesos  eos,  quos  Dominus  elegit.  flores  decerpas. 


VI,  15. 

Gmjvrius  I.  papa  lohanui,  qiiscopo  Consfantinopol itano,  nuntiat  lohanncm,  eccJrsiae 
Chakedonensis  prcshytcrnm ,  quem  iudices  ab  eo  constituti  oh  hacresim  quandam  „Mar- 
cianistariim"  inique  damnassent,  in  concilio  u  se  ahsolutimi  esse.  o95,  Sejit.  '" 

Codd.  R  et  r:  Iiidictio  XII.  XIII.  XIIII.  cap.  115  (Iml  XIIII.  cap.  15). 

Edd.  M:  Lih.  VI.  ep.  15;  G:  Lib.  V.  ep.  15.  —  laffe  lieg.  1394  (1095). 

GREGORIUS  lOIIANNI  EPISCOPO  CONSTANTINOPOLITANO. 

Sicut  hereticorum  pravitas  zelo  rectae  fidei  comprimenda.  ita  verae  confessionis 
est  integritas  amplectenda.  Nam  si  credi  fideliter  confitenti  dcspicitur.  cunctorum  in  is 
dubium  fides  adducitur*  atque  errores  ex  incauta  generantur  districtione''  mortifcri: 
ct  hinc  non  solum  errantes  oves  ad  caulas  minime  dominicas  revocantur.  scd  ctiam 
intro  positae  ferinis  dentibus  laniandae  crudeliter  exponuntur.  Hoc  crgo  suptiiiter. 
frater  carissime'^,  perpendamus  et  sub  praetextu  heresis  affligi  quempiam  veracitcr 
profitentem  fidem  catholicam  non  sinamus.  ne,  quod  absit.  heresem  fieri  sub  cmen-  20 
dationis  magis''  specic  permittamus  ^ 

Yalde  autem  mirati  sumus,  cur  hi  qui  in  causa  fidei  iudices  contra  lohanncm 
Chalcedonensis  ecclesiac  prcsbyterum''^  a  vobis  fuerant  dcputati,  ncglcgcntcs  veritatcni 
opinioni  crediderint  ct  crcdere  districtc  profitenti  nolucrint.  maximc  dum  accusatores 
ipsius  Marcianistarum'' '  quam  memorabant  herescm,  unde  cum  reum  molicbantur^  2,1 
efficerc,  intcrrogatis.  quae  essct,  ncscirc  sc  manifesta  professione  responderint.  Ex 
qua  re  evidenter  agnoscitur.  quia  personam  ipsius  sine  Dei''  respectu  non  iuste,  sed 
contra  animas  suas  sola  gravare  voluntate  tantummodo  volucrunt.  Nos  itaque  facto 
concilio,  sicut  gcstorum  apud  nos  habitorum  tenor  ostcndit.   cuncta  quae  erant  neces- 

')  ex  salute  corr.  li  1.  ")  ex  et  curr.  r  1.  30 

VI,  7.5     »)  (11  addicitur  curr.  r  1:  adclicitMi-  )■  i.  —  cuuct.  fid.  add.  iu  diib.  ;■  1.  '')  discreticuic  /1' 7. 

c)  saiictissiinae  )■  /.  ''j  e.c  eniendatioiie  iuiagis  curr.  r  i.  <^)  cvrr.  c.c  Marciaiiistraruiu  r  1;  Marcia- 

nitaruni  It  1.  f)  corr.  ex  moliebatur  ii'  1.  8)  iiiterroganti  )■  1.  '')  dei  oiii.  R  1. 

5)  De  lolmnm  preshytero  Chalcedomnsi  cf.  cp.  III,  53  n.  3  ct  epvitidas,  qiiae  sequuntiir.    Synodns,  in 
qua  ahsohttus  est,  sim  duhio  die  5.  m.  Inlio,  diiobiis  /crc  imnsibus,  antequam  Imec  ep.  scripta  est,  cdebrata      35 
crat.     Cf.  reg.  V,  57<^  (app.  V.  Maurinorim),  ubi  decreta  huius  synodi  asservata  sunt. 

VI,  15    De  lohannc  cf.  ep.  V,  44  n.    Bede  notat  al.  Vcmta  hanc  ejyistulam  ad  lohannein  non  per- 
venisse,  quijrpe  qui  iam  antea  imrtuits  sit.     Cf.  cp.  VI,  &2.  1)  Ilistwiolam  de  lohannis  ieiunatoris  zelo 

atque  severitate  naiTat  Theophylactus  Siin.,  I,  11:  num  in  caitsa  Paulini  marfiei  mitiwem  imperatorem  ad 
sevcritatein  perduxif.  i)  Cf.  ep.  III,  52  n.  3;  ep.  sequentem;  ep.  praecedentis  n.  5.    Lau,  l.  l.  p.  80  s.      40 

3)  Quacnam  haec  luieresis  fuerit,  etiam  nos  iiinoramus;  sed  iam  Maurini  monuerunt  fortasse  de  Marcio- 
nitis  hic  ayi,  conlra  quam  sectam  gnoslicam  Tertullianus  piuiMivit.  Theophyl.  Sim.  VIII,  i>:  cjihca(fi]fjni<v 
fif  Tov  uvroxQuroQU  xui  ueyiaruig  vjiQfai  lov  MuvQtxiov  iliuik'f.ov  rto  re  rtiii'  MuQXiuvtariav  xurui.oyio 
avviiuitov  uintati  (ff   uvi>i  uiTtc  Ttvog  uioQi'cg  ev/.Uiieiici  tvijilijc  it  xui  xiiiuysAuaioc:  (a.  602). 


mnicTio  xiiii.  SEPT.  (Vi,  u.  ir>.  ic).  395 

saria  suptiliter  perscrutantes  atque  tractantes,  quoniam  in  nullo  ante  dictum  presbyte- 
rum  reum  invenire  potuimus,  praecipue  quia  libelius,  quem  ilelegatis  a  vobis  iudicibus 
optulit,  rectae  fidei  per  omnia  sinceritati  concordat,  eapropter  eorundem  iudicum  re- 
probantes  sententiam  nostra'  eum  definitione  catholicum  et  ab  omni  heretico  crimine 
liberum  esse  Christi  Dei  redemptoris  nostri  gratia  revelante  denuntiavimus*.  Quem 
quoniain  ad  vestram  retransmisimus  sanctitatem,  oportet,  ut  eum,  sicut  se  cunctis  ex- 
hibet,  benigne  suscipiat  et  caritatem  illi  sacerdotalem  impendat  atque  a  cuneta''  eum 
inquietudine'  tueatur  nec  quemquam™  se  in  eius  molestia  occupare  permittat:  sed 
sicut  alios  ab  oppressione  dcfenditis,  ita  liuic  vestia  subtraliere  solacia  non  del)etis. 


VI,   Ifi. 

Grcfjoriitft  J.  p/tpri  Manrirhiw  imprriitorrni  ilr  lojirumif.  rrrlmiar  CJinJrrilovrnfiis 
prrshyferi,  nntr.  oh  har.rcfiim  qiiandiim  ..Miirrinnifitariint'  iniinttr  (laniunti.  ahsottitionr  crr- 
tiorrni  facit;  qucni  ut  tucntur,  roiiaf.  o95,  Se.pf. 

Codd.  R  et  r:  Imlictio  XII.  XIIL  XIIII  cap.  116  (Iml.  XIIIL  cap.  UiJ. 
EiM.  M:  Lih.  VI.  ep.  Ifi;   G:  Lib.  V.  ep.  16.  —  Liffe  liefl.  1395  (limj. 

GREGORIUS  MAURICIO  AUGUSTO. 

Cum  sincera  in  vobis,  christianissime  principum,  velut  emissum  caelitus  iubar 
fidei  rectitudo  resplendeat",  cum  notum  sit  omnibus  serenitatem  vestram  integram 
professionem.  qua  Deo  pollet  propitio,  vohementer  amplecti  et  toto  corde  diligere, 
necessarium  esse  valde  prospexi  pro  his  quos  una  eademque  fides  inlustrat  suggeren- 
dum  deposcere.  quatenus  dominorum  pietas  sua  eos  gratia  protegat  et  al)  omni  mo- 
lestia  tueatur.  Quorum  dum  confessionem  quidam  despiciunt,  verae  fidei  eontradicere 
videntur.  Nam  cum  oris  confessionem''  fieri  clamet  apostolus  ad  salutem  \  qui  rectae 
professioni  crcdere  non  consentit,  in  eo,  quod  alium  improbat,  se  accusat. 

Relectis''  igitur  in  concilio  quae  contra  lohannem  ccclesiae  Chalcedonensis  pres- 
byterum  acta  sunt,  simul  et  serie  iudicati'',  maiorem  illum  iniustitiam  sustinuisse  cog- 
novimus,  quippe  quem''  clamantem  se  atque  monstrantem  esse  catholicum  non  reatus 
culpa,  sed  diu  accusatiof  incerta  contrivit  in  tantum,  quia^  accusatoresf  ipsius  Mar- 
cianistarum''  quam  memorabant'  heresem  nescire  so  aperta  responsione  professi  sunt; 
et  qui  ilico  in  ipso  iudicii  fucrant  limine  repellendi,  in  accusatione  eius  incerti  per- 
manere  permissi  sunt.  Sed  ne  dicta  eum  saltem  laeerare  potuisset  opinio,  libellum 
fidei  protulit.  in  quo  se  patenter  ostendere  fidei  rectae  profcssorem  studuit  et  sequaceni. 

i)  sententie  ni-e  U  1.            ^)  ounctis  r  1.  1)  corr.  in  iuqnietudiuiliii.s  r  1.            "')  nequaiin.nm  7?  1. 

VI,  16   in  titulo:    E*  1,   r  1.  2  <uid.:    Ae  liereticfi  reci|)ieiulo.              •i)  splende.at  »■  1.              '')  proiessio- 

nem  li  1.                <=)  ex  rectis  corr.  reltis  r  1.  '')  iudicantis  E  1.               ")  cum   U  1.               ')  itu  r  1.  2; 

accnsatio  —  accnsatores  in  marg.  Ii  1.  s)  qnoil  /?  /.  '')  corr.  ex  Marcianistrarum  r  1.  M  ine- 
niorant  r  2. 

4)  Haec  caimi,  ipui  ajipcnaliuHCin  ali  cpiscoiio  CoHStaHtinopolitiuio  recipien^  priiiiitfiiiii  iitri>t(hctioni.t 
ecclesiae  Rmnanae  ilefendit,  (ih-e()orio  maximi  ritlebutur  e.ise  momenti.  Ilatptr  lite  iiiter  Cldadadn  itlilitttctn 
et  ecchf(ittni  Edreiinatein  orta  li((nc  ctiiisani  rn  'meiliiiin  protiilit.     Cf.  ep.  VI,  24. 

VL  16  Cf.  rpitlitliiin  jiraccctlciilciii  ct  ep.  sr^iKciitcni ,  (jitihiis  citiiein  eistlcia  fere  rerliis  .^crihitntttr, 
iis  solis  Mi»((rt?i.s',  tjiiae  propder  personas,  qitihns  (jiiiierpie  epistitla  inscrijita  cst,  niiititnda  eraiit.  11  Cf. 

Roin.  10,  10. 

50* 


396  GREGORTI  I.  REGISTRT 

Sed  hunc  a  sanctissinio  lohanne  fratre  et  coepiseopo  meo  iudices  deputati  iniuste  ac 
inrationabiliter  neg-legentes,  dum  in  eius  se  nisi  sunt''  occupare  gravamine,  se  potius 
reprehensibiles  ostenderunt.  Nam  nuUus  ambigit  infidelitatem  esse  fidem  fidelibus' 
non  habere.  Quia  ergo  oranibus  suptiliter  rimatis  atque  tractatis  catholicum  supra- 
scriptum  lohannem  presbyterum  sancti  concilii  mecum  definitio"  divinae  potentiae 
revelante  gratia  declaravit  nec  quaedam  in  ipso  hereticae  macula  pravitatis  inventa 
est",  obsecro,  ut  pia  serenitatis  vestrae  protectio  inlaesum  illum  ab  omni  molestia 
servari  praecipiat  nec  catholicae  fidei  confessorem  aliquam  sinat  inquietudinem  susti- 
nere.  Nam  veraciter  profiteuti  non  credere  non  est  heresem  purgare,  sed  facere. 
Quod  si  lieuerit,  surgit  infidelitatis  oecasio  et°  ipsi  in  eas  quas  incaute  volunt  emen- 
dare  culpas  incurrunti'. 

Haec  igitur  serenissimus  dominus  pia  provisione  consideret:  et,  sicut  poposci,  pro- 
fusis  iterum  precibus  rogo,  ut  affiigi  denuo  iunocentem  velufi  obnoxium  non  permittat, 
quatenus  Deus  omnipotens.  qui  plaeitam  sibi  catholicae  rectitudinis  integritntem  cle- 
mentiam  vestram  amare  cernit  atque  defendere.  et  liic  devietis  liostibus  paeatae  vos 
reipublicae  imperare  et  cum  sanctis  suis  in  aeterna  faciat  vita  regnare. 


VI,  17. 

Grrfjorins  I.  pnpn  Thcoctisfo,  rognafo  imprrnforh,  lolinmirm  prrshi/frrni»,  Jnforn» 
■prnrsr.nfimn,  oh  harrrsim  qunndam  „Mnrrianisfariim''  nrriisnfiim.  srd  in  roncilio  a  se  nh- 
solnfum,  commrndaf.  595,  Sept. 

CM.  R  et  r:  Indictio  XII.  XIII  XIIII  cap.  117  (liul.  XIIII  cnp.  17). 

Edd.  M:  Lih.  VI.  ep.  17;   G:  Lih.  V.  ep.  17.  —  laffe  Beii.  mr,  (l0->7i. 

GREGORIUS  THEOCTISTO  COGNATO  IMPERATORIS. 

Seimus  excellentiao  vestrae  christianitatem  bonis  intentam  semper  oporibus  et* 
idcirco  mereedis  vobis  eausas,  quas''  vos  diligere  certum  est,  prnvidemus,  ut  nos  vestris"' 
meritis  providendo  iungamus. 

Indicamus  itaque  lohannem  presbyterum  latorem  praesentium  liberum  ab  his 
quibus  accusatus  fuerat  extitisse.  Cuius  fidoni  facto  concilio  suptili  examinatione,  ut 
petivif,  perscrutantes  nullam  in  eo  culpam  pravae  confessionis  invenimus.  Scd  quia 
rectae  fidei  Deo  miserante  professor  ac  cultor  apparuit,  nostra  eum  definitione  ab- 
solvimus,  praesertim  cum  accusatores  ipsius.  quae  esset,  Marcianistarum  quam  memo- 
rabant  heresem^  se  neseire  professi  sint'.  Eapropter  paterno«  salutantes  affectu'' 
quaesumus',  ut  favoris  vestri  eum  gratia  tueri  dignemini;  et  ne  quisquam  ilium 
frustra  post  hoc  vclit  affligere  aut  aliquam  ei  pro  hac  re  quolibet  modo  molestiam 
inrogare.  ita   eum  excellentiae  vestrae  defensio  contra  haec  instantius  pro  sua  mercede 

k)  iiltitni-  r  1.  2:  forr.  lit  iiituutur  »•  2.  •)  fideles  Jl  1.  '")  clifinit-u  ex  dificio  corr.  r  2.  ")  est 

07«.  /,'  1.  "i  in  ras.  eidcm  add.  B  1.  i')  incurrent   /.'  /.  'i)  //"  r  1:  ex  vel  corr.  11  I:  vel  r  3. 

VT,  17  in  tiUiln:  Ilei.tliisto  ;■  1;  Heoctliistn  r2;  Tlieotislo  /,'  ;,•  Teotliist.i  li*  I.  Fnrt.,i.<!.ii'  [Gordiae]  Tlieo- 
cti.sti:  ^fomin.^en.  ")  et  ojh.  ri^.  •>)  causa  qu.n  »•  7.  <•)  vo.s  nnstris  »• /;  nns  nostris  )• :?.  '•)  potuit 

r  2;  pntuit  //  1.  '^)  liercsis  7?  1.  ')  suut  It  1.  «)  vos  snprascr.  r  2.  '')  ex  eftectii  rnrr.  r  2. 

')  qs  r  1.  2. 

VL  17  Cf.  epiniulas  prnfcedenie.i.  —  Tlieoctistn  maiar  erat  snrm-  imperatoris  Mnuricii,  cf.  ep. 
I,  i:  altera  Ttieoctistn,  filia  Gordlae,  sorm-is  Mnuricii,  in  ep.VII,27;  quisnam  liic  Tlieoctistus  fuei-it, 
■ignoramus. 


INDICTIO  XIIII.    SEPT.  OCT.  (VI,  10.  17.  IS.  19).  397 

protegat  ac  defendat,  ut  nec  hunc  amplius  tribulatio  iniusta  consumat  et  eius  vobis 
vicem  humani  generis  eonditor  et  redemptor,  quem  sincera  confessione  colitis,  inter 
bonn   plurima  quae  agitis  recompenset. 


MENSE  OCTOBRI  INDICTIONE  XIIII. 

VI,  18. 

Gregorius  I.  papa  lolumni,  episcopo  Si/raciimvo,  pallii  iisuni  sccimdmn  morem  con- 
ccdit  omniaque  ccclcsiac  cius  privilegia  confirmaf.  595,  Ocf. 

Coild.  R  et  r:  Imlictm  XII.  XIII.  XIIII.  cap.  118  (Iml.  XIIIl.  cap.  ]S). 
Eild.  M:  Lih.  VL  ep.  18;  G:  Lib.  V.  ep.  18.  —  laffe  Beci.  1397  (1028). 

GREGORIUS  lOHANNI  EPISCOPO  SYRACUSIS. 

Apostolicae  sedis  benivolentia  et  antiquae  consuetudinis  ordine  provocati,  frater- 
nitati  tuac,  quam  in  Syracusana  ecclesia  gubernationis  officium  constat  suscepisse, 
pallii  usum  praevidimus"  concedendum  illis  videlicet  temporibus  atque  eo  ordine,  qui- 
bus  decessorem  quoque  tuum  usuni  esse  non''  ambigis",  lioc  nihilominus  ammonentes. 
ut,  sicut  a  nobis  huius''  decoris  usum  ad  sacerdotalis  officii  honorem  accepisse  te 
gaudes,  ita  etiam  morum  atque  actuum  probitate  ad  gloriam  Christi''  susceptum 
adornare  contondas  officium.  Sic  enim  alterno  eris  inviceni  decore  conspicuus,  si 
ad  huius^  corporis  habitum  mentis  quoque  tuao  bona^  concordent.  Omnia  etiam 
privilegia  quao  tuao  pridom  concessa  esse  constat  ecclesiae,  nostra  auctoritate  fir- 
mamus  ot  inlibata  decornimus  permanere. 


VT,  19. 

Grciiorins  I.  papa  Dominici,  cpiscopi  Africdni  (CarfJiaginicnsis),  litfcrns  gratas  ,sibi 
fnissc  scrihit:  ilc  muncrihns  missis  scrihif  plus  sc  mentis  illins  affcctus  qiiam  rerimi  copia 
delcctnri.  595,  Oct. 

Codd.  R  cf  r:  Imliciio  XII  XIII  XIIII  cap.  119  (Iiid.  XI III.  cap.  19). 

Edd.  M.:  Lih.  VI  ep.  19:  (i:  Ldi.  V.  ep.  19.  -   laffe  Beii.  ]:i9S  (1029). 

Meiise  cel.   ad  ep.  VI,  ]T  traliimt  R*  1,  ;■  1.  2.  edd.   (1.   M. 

VI,  18:  deesl  huee  ep.  in  ]t*  1,  rpii  iiunr.  Jniiii.i  ep.  od  VI,  19  trahit:  sed  /ocmui  signo  in  maryine  iio- 
tutiir   —   li  1   ridira    add.,    .led.   erasit:    de  usu   pallii.  '^)  pervicliiims  li  1,    rl:    pi-oviilimus    Diiirn.    Vat. 

^)  uuu   esse    r  1.  ")  Ita   B  1,   r  1.   IHiirn.;    .imbiget    In    anibigit   eorr.    r  2;    ambigit    r  /;     ambigimus 

ep.  VI,  8.  '•)  luiiusce  r  1  et  Dinrn.   G.  <")   ila   11  1:    iu   Cliristn   uustrum  r  1.   2;    iu  Clu-istn  Diurn. 

f)  hiiiuste  r  1  el  Diurn.  Vat.  e)  tu.i  r  1  {oin.  boua), 

VI,  18  De  electione  loliannia,  Maximiani  siicces!foi'i>! ,  c/'.  ep.  V,  20.  .'i4.  Adile  VI,  20.  Eidein 
lohanni  pennnllae  epifstulae  Grefimii  misfiae  snnt,  idtimn:  XIII,  :i2,  a.  lUKi,  Mart.;  electas  est  iioii 
midto  post  w.  Inliiim  a.  69Ci.  —  Haec  qiistnlii  tota.  scripta  est  seciindnin  forninlain  Dinrni  48;  cf. 
ep.  VI.  8  iiot. 

VI,  19    De  Doininico,  episcopo  Carthaciiniensi  cf.  ep.  II,  o2  iiot. 


398  CiREGORII  I.  REGISTRI 

GREGORIUS  DOMINICO  EPISCOPO  AFRICANO. 

hpistoliuum  vestrarum"'  plena  sacertlotali  caritatc  elocutio  ita  sanctitatem  vcstram 
memoritor  nostris''  facit  mentibus  inliaererc,  ut  non  credatur"^  abesse  coi-pore,  quippe 
quae  per  affectum''  semper  manet  in  corde.  Ut  ergo  haec  quam  ad  alterutrum  habe- 
mus  dilectio  caelestium  nobis  adquirat  commodum  gaudiorum,  nostri  simus  invicem 
adiutores  et  auxilium  nobis  orationis  niutuae  porrigamus,  quatenus  divina  misericordia 
clementiae  suae  nobis  dono  eoncedat  et  praedicare"  quod  diligit  et  sequi  hoc  quod  per 
nos  praedicare  concessit.  Sicque  officii  nostri  ministerium  pietatis  suae  protectione 
disponat,  ut  fructum  de  creditis  eidem  venienti  Domino  reportemus  et  ad  futura  aequi- 
tatis  praemia  cum  aliorum  lucro  eius  adiuvante  gratiaf  perducamurs.  Quia  vero 
scriptum  est:  'Orate  pro  invicem,  ut  salvemini',  ut  ad  haec  pervenire  mereamur,  et 
me  pro  vobis  apud  sacratissimum  beati  Petri  apostolorum  principis'*  corpus  et  vos  pro 
me  apud  sanctum  Cyprianum  martyreni'^  orationibus  decet  incumbere.  Preces  etenim 
nostrae  tanto  celerius  in  dominicae  pietatis  aure  sublevantur,  quanto  eas  vicissim  pro 
nobis'  fusas  caritatis  ardor  exacuit.  Sed  quia  sanctitas  vestra  nudis  mc  vorbis  alhiqui 
recusat,  epistolis  quoque  exenia^  coniunxit.  Quae  nos  cum  gratiarum  actione  suscopi- 
mus;  scd  tamen  phis  mentis  vestrae  affectu,  quam  rerum  copia  delectamur. 


VI,  20. 

Gmiorina  I.  papn  Cypyiano  duirono  mandaf,  persnadmi  Lconi.  cpiRcopo  Catanrnsi, 
nt  prrfitiijtrnim  r/iiriidani  lolianni .  rpiscopo  Syrarnmno .  rniiis  propriiis  r.w  prrliilira- 
fur,  r.rdat.  •''.''•'».   Ort. 

Codd.  R  ct  r:  Imlwtio  XII.  XIII.  XIIII.  ciip.  120  (Lid.  XIIII.  cap.  20). 

Eild.  M:  Lih.  VL  cp.  20;   G:  Lih.  V.  vp.  20.  —  laffe  Beg.  1399  (1030). 

GREGORIUS  CYPRIANO  DIACONO. 

Sicut  dilectio  tua  studiose  laboravit  pro  persona  fratris  et  coepiscopi  nostri  lo- 
hannis,  ut  in  Syracusana  ecclesia  auctore  Deo  debuisset  ordinari',  ita  nunc  necesse 
est,  ut  per  dilectionis  tuae  studia  ei  quoque  regiminis  sohicia  ministrentur.  Quendam 
enim  presbyterum  proprium^  habuisse  so  perliibet,  qui  tamen  a  fratre"  et  coepiscopo 
nostro  Loone  in  Cathenensi''  ecclesia'  dicitur  ordinatus.  Et  quia  in  novam  ecclesiani 
vadit  ot  suos  illic  proprios  homines  habere  necesse  est,  ut,  cum  causarum  tumultibus 
premitur,  in  socroto  suo  inveniat  ubi  roquiescat,  praedicto  fratri  ot  coepiscopo  nostro 
Leoni  blande  et  dulciter  porsuadere  debes",  ut  ei  praefatum  presbyterum  cedere  debeat, 

VI,  19  In  litiilu:  11*  1:  rf.  ep.  praecedentem ;  li*  1  ni.  jiost.  in  marij.  add.  Diiico.  ")  iiostranini  r  1. 

'')  .scis  It  1.  <;)  rx  creditur  corr.  r  2.  '')  ••iffoctns  r  1.  ")  iircilic.iri  r  2.  f)  (lci  add.  r  I. 

8)  perdicamu.s  roTr.  iii  perducamus  r  2;  perducamus  r  1.  '')  a])li  (ujii.  priucipis)  Ji  1.  ')  ila  r  I.   2; 

vobis  /?  ;. 

VI,  20     ■">)  patre  r  1.   2.  '■)  Catoueusi  corr.  iii  Catiuensi  r  2.  o)  persuaderi  debet  r  1;  debet 

r  2,  .s'pr/  .^upra.irr.  vcl   delics. 

/)  (hjjiriiiiina,  II.  2hs  cpi.fciijiiis  Cartlnifiiniciisi-i  liiciiia,  ii.  2'iS  iiiartyr  chriatiaiiac  jidri  ncci^iia  cft. 
2)  De  xeniii  cf.  cp.  V.  ir,  ii.  s. 

VI,  20     J)c  Cijpriiiiiii,  rcclorc  pntriiiiniiii  SiiHiac,  cf.  cp.  III,  Xt  vot.  li  Cf.  cp.  V,  20.  .')4.    VI,  IH. 

2)  Domefiticii^,  ]iccii/iari>i  jircxlnjtcr  loliaiinis  nrcliidiaconi  (Hauscajilan)  fuisse  ridetiir.  Postea  ca  con- 
snetiido  ■iHcrclrrnit.  nt  laici  proccrcs  saccrdotiv  diniic.^iticon  Imhcrent.  Cf.  Ducatuje  s.  r.  presh.  dmnestieus.  — 
Xoii  crcilo  liic  dc  scrro  aiii.  S)  De  Lemic  cf.  cp.  IV,  :i-}  not. 


INDICTIO  XIIII.    OCT.  NOV.  (VI,  10.  20.  21).  399 

ne  quem  tam  benignus  ad  ordinanduni  cessit  ordinatum  dcstitucro  fortasse  videatur*. 
Sed  sicut  isdem  fratcr  et  cocpiscoinis''  nostor  lohannes,  quantum  cgo  in  cius  mcntc 
didici'',  cius  sc'  essc  arcliidiaconcm  nccs  post  episcopatum  susccptums  obliviscitur'',  ita 
cum  saepe  fatus  frater  et  cocpiscopus  nostcr  Leo  suum  proprium  dcbot  attendcro  ct 
non  solum  de  unius  persona  presbyteri,  scd  in  quacumquc  ro'  eius  solacio  indigucrit. 
sua  ei  auxilia  ministrarc'\ 


MENSE  NOVEMBRI  INDICTIONE  XIIII. 

VI,  21. 

Gregorius  I.  pa^M  Pefro,  episcopo  Hydnmtino,  visifationem  Brundisinae,  Lippianae, 
10      Gallipolitanae  ecclesiarum  defert,  quihus  episcopos  pracficicndos  curet.  595,  Nov. 

Codd.  B  et  r:  Indictio  XII.  XIII.  XIIII  ewp.  121  (Ind.  XIIII.  mp.  21). 
Edd.  31:  Lih.  VI  ep.  21;  G:  Lih.  V.  ep.  21.  —  lafle  Rep.  UOO  (1031). 

GREGORIUS  PETRO  EPISCOPO  YDRONTINO  VISITATORI  BRUNDISII 
LIPPIAE  ET  GALLIPOLIS. 

15  1  astoralis  nos  cura  constringit  ecclesiis  sacerdotis  modoraminc  dcstitutJK  sollicita 

considcratione  prospicero,  no  proprio  decedente"  rectore  contrarium  aliquid  pati'um. 
quod  absit,  rcgulis  oriatur.  Quia  igitur  ecclesias''  Brundisii,  Lippias  atquo  Gallipoiim'^ 
obeuntibus  earum  pontificibus  omnino  dostitutas  agnovimus,  idcirco  fraternitati  tuae  visi- 
tationis    earum    operam   duximus    iniungcndam '.      Quam   ita    te    convcnit  cxliibere,    ut 

20  nihil  de  provoctionibus  clericorum.  reditu,  ornatu  ministeriisque  vcl  quicquid  illud 
cst  in  patrimonio  carum,  a  quoquam  patiaris''  inminui.  Et  idoo^  fraternitas  lua  ad 
praedictas  ecclesias  ire  properet^  et  adsiduis  adhortationibus  clerum  plebomque  carun- 
dem  ccclesiarum  ammoncro  festinet,  ute  remoto  studio  uno  codemque  consensu  tales 
sibi  pracficiondos''  expetant  saccrdotes',  qui  et  tanto  ministerio  digni  valeant''  rcppcriri 

25  et  a  venerandis  canonibus  nullatcnus  respuantur'.  Qui  dum  fucrint  postulati"'.  cum 
sollemnitatc    decroti    omnium    subscriptionibus   roborati-    et    dilcctionis  tuac  tostimonio 

'1)  epi  r2,  sed  suprascr.  ccJejJ  >•')  deduci  r  2,    aed  siiprascr.    vel   didici;    in   rushra   (di)diei  r  1. 

f)  se  siiprascr.  r  2.  S)  post  om.  r  1,   li  1;    ex    episcupatuin    susceptum    corr.    e[iiscup;itu   susccpt"  li  1: 

episcopatu  susceptum  ;•  1;    pust  (suprascr.)  episcopatum  susceptum  r  2.  l')  ila  r  1.  2:   ul)liviscetur  ii  1. 

30       i)  re  om.  r  1.  ^)  miuistrare  debet  M*  1. 

Meuse  cel.:   nuvemlu-iu  ind.  XIII.  It*  1;    ahhrev.  ccl.  codd.     Ad  ep.  pracccd.  iruhnnl  /laec  verha  B*  1, 
r  1.  2,  edd.  G.  M. 

17,  21  in  ti/iilo:   Brundisii  et  Gallipolis  iJ*  1,  r  2;  Brundisi  et  Gallipulim  /•  1:  Urundisi  Lippias  et  Gal- 

liarum  R  1.  »)  decidente  codd.  n.  ^)  eccliis.   /•  1.  ^)   Callipulini  71'  ;.  '')  patiatur  r  1. 

3S       e)  itlcirco  r  1.  *)  ita  Hl;   properabit  r  1.  2.  8)  et  r  1.  ^)  tales  praeficiendus,  om.  sibi  r  1: 

talem  (corr.  in  talesj  sibi  praeficiendum  r2;    li  1.  ')  ita  r  1.   2:   sacerdutem  U  1.  ^)  valeat  R  1. 

')  ita  r  1.  2;  corr.  in  respuatur  1!  1.  '")  corr.  in  fuerit  postulatus  R  1. 

4)  Cessiones  commcmorantnr  in  n.  6  cp.  V,  20. 

VI,  21      Fctnis    adhiic   m.    lul.    a.  601  in   ep.  XI,  .5"  eidem   missa   risitator  ecclesiae   Briuidisinae 

4u      commemoratiir.    Addc  ep.  IX,  IKi.  —  Gallijioli  a.  5US,  lun.,  lohannci  et  a.  oX),  Iiil,  Sabinianiis  episcopus 

erat:  ep.  III,  45  not;  ep.  IX,  205.  206.  —  Lijipia,  latine  Lupiae,  liodie  Leccc,  oppidum  Cdlahriae  medio  inter 

Brundisium  et  Gallipolim  situm.  1)  Verba  pastoralis  usque  prospicere  atqHc  quia,  usque  iniungendani 

ctm  cp.  I,  76  consentiunt  (cf.  iiot.  Ewaldi)  ncqac  midtum  distant  ab.  ep.  IX,  110.  2)  Cf.  Diurni  f.  2  ss. 


400  GREGORII  I.  REGISTRI 

litterarum  iid  nos  veniant"  consecrandi",  provisurii'  ante''  omnia,  ne  ad  cuiuslibet  con- 
versationis  meritum  laicae  personac  adspirare  praesumant  et  tu  pcriculum  ordinis  tui. 
quod  absit,  incurras  ^.  Monasteria  autem  si  qua  sunt  in  earum  parochia  constituta. 
sub  tua  cura  dispositioncque,  quousquc  illic  proprius  {'ucrit  episcopus  ordinatus,  esse 
concedimus*,  ut  sollicitudinis  tuae  vigilantia  proposito  suo  congrua  Deo  adiuvante 
actione  respondeat". 


MENSE  lANUARIO  INDICTIONE  XIIII. 
VI,  22. 

Grefiorius  I.  piqJd  Fctro,   eiiiscojm  Alcriensl,    inaiulat ,    ut  basilimin  cuin  bapfisferio 
iii  loco  Nigeuno,  in  possessione ,   quoc  Ccllas  Cupius  appcllafur ,  iuris  Romanae  ecclesiae,     lo 
iussu  suo  conditam,  b.  Petro  atquc  Laurentio  martyri  coiisccrct.  596,  lan. 

CuM.  B  d  r:  Indictio  XII.  XIIL  XIIII.  cap.  122  (Ind.  XIIIL  cap.  22). 

Edd.  M:  Lib.  VI.  cp.  22:  ti:  Lib.  V.  cp.  22.  —  la/fe  Bccj.  1402  (1033). 

GREGOIUUS  PETKO  EPISCUPO  ALERIAE  DE  CORSICA. 

(|uoniani  in  insula  Corsica  in  loco  Nigeuno '  in  possessione  quae  Cellas  Cupias  i5 
appellatur  iuris  sanctae  Romanac  cui  Deo  auctore  dcservimus  ecclesiae  basiiicam 
cum  baptisterio  in  honore  beatorum  apostoiorum  Petri  principis^  atquc  Laurentii  mar- 
tyris  pro  lucrandis  animabus  fundari  praocipimus,  idcirco  traternitateni  tuam  his  horta- 
niur  affatibus,  quatenus  ad  praedictum  locum''  debeat  incunctantcr  accedcre  vcnerandae'^ 
sollemnia  dedicationis  impcndens'-:  praedictam  ecclesiam  et  baptisterium  sollemniter  20 
consecrare  te''  volumus,  sanctuaria  vero  suscepta  sui"  cum  reverentia  collocabis '. 


VI,  23. 

Gregorius  I.  jiapu  Aiitheniio  subdiucono  inandaf,  iit  Piiitcniitin,  cpiscojtuin.  Ainaffifa- 
num,  iiisi  ad  ecclesiain  rcucrsus  foris  vaijari  desistaf,  in  inonasferium  releget. 

Codd.  R  et  r:  Lidictw  XIL  XLLL   XLLLL  cap.  123  (Lnd.  XLLLL  cap.  23).  596,   lan. 

Edd.  M:  Lib.  VI.  cp.23;  G:  Lib.  V.  cp.  23.  —  laffe  Bcj/.  1403  (1034). 

"]  veiiia   in    veiiiat   cun:    II  1.  ")  coiisecKUidus  li  1.  l')  piuvisurus   e/).  VIJ,  16;    provisuri 

codd.  11.  'ij  auteni  r  I.  ')  rBspoiiileaut  cudd.  ii. 

Meiise  cet.  ad  ep.  praeccd.  Iralmnt  M*  1,  r  1.  2,  edd.  G.  M. 

VI,  22  in  titulo:  Aler.  r  1.  2;  Aleriae  y'ntic.  B  scc.  cd.  J/. ;  .aurum  R  1.  Codices  aelatis  inferioris 
aut  omittunt  Alerieiisi  (11*  1  c/iain  de  CursicaJ  aut  immulant  in  .Vlexaudriae  ac  elero,  ut  Beg.  Maurinorum. 
a)  beatorum   petri   aplur.    priiic.    R  1.  '')  locum    om.  r  1.  ^)  veiieraiida  R  1.  '')  cuusecra 

te  r  1.  ^)  sui  r  1,  J)ii(rn.  11.  27;  sumina   R  1;  ovi.  r  2. 

3)  Haec  cerba  .■iccandum  risitatiuiii.-i  /urinulain,  dc  ijiia  cp.  II,  3'J.  V,  13.  VII,  16  iiut.  aiidiir, 
scripta  sunt.  4)  De  iure  ejjiscujjoriim  in  moiiastcria  cf.  ep.  V,  47.  4'J. 

VI,  22  Ex  ep.  VIII,  1  apparet  Petrum  idololatras  fidei  diristianae  recunciliusse.  De  ecclesia  Ale- 
rienti  cf.  ep.  I,  77  n.  2.  1)  Ep.  VIII,  1  noster  presbytero  ecclesiae  quae  in  Negeugno  monte  sita  est 

jMssessiunem  qitandam  cunccdit.  2)  Siinilia  verba  in  f.  Diurni  15.  16.  3)  Verba  sanctuaria  usque 

ad  fncni  in  Diurni  f.  11.  27. 


INDICTIO  XIIII.    NOV.  lAN.  (VI,  21.  22.  23.  24).  401 

GREGORIUS  ANTHEMIO  SUBDIACONO. 
1  ervenit  ad  nos  Pimenium  Amalfitanae  civitatis  episcopuni  in  ccclcsia  sua  resi- 
dere  non  esse  contentum",  sed  foris  per  loca  diversa  vagari'':  quod  videntes  alii  nec 
ipsi  in  castro '  se  retinent,  sed  eius  exemplum  sequentcs  foris  magis  eligunt  habitare  ^. 
Et  quia  hoc  agentes  ipsi  potius  ad  suam  hostes  depraedationem''  invitant,  idcirco  hac 
tibi  auctoritate  praecipimus,  ut  suprascripto  episcopo  interminare  non  desinas,  quatenus 
hoc  de  cetero  facere  non  praesumat,  sed  in  ecclcsia  sua  sacerdotali  more  resideat. 
Quem  si  forte  non  emcndari'^  post  tuam  interminationem  cognovcris,  in  monasterio  eum 
deputare''  et  nobis  hoc  curabis*^  modis  omnibus  indicare,  ut,  quid^  facere  debcas'',  nostra 
iterura  praeceptione  cognoscas. 


VI,  24. 

Grajorkis  I.  paim  Marinkmo,  cjnscojw  Ravcnnali,  cxponit  ccclesiae  eius  auctoritatem 
nciitiifuam  dcminui,  quod  inter  cam  ct  Claudium  ahhatcm  Homac  iudicctiir;  nam  ctiam 
causam  inter  lohannon  iwcshytcrum  ct  lohanncm  Constantinopolitanum  cpiscoimm  ortum 
Romam  recurrisse.  Spatham  Ravennae  a  Petro  diacono  rclictam  pcr  Sccundinum  scrvum 
Dci  ct  Casforium  notarium,  ptracscntium  latorcs,  mitti  iuhet.  596,  lan. 

Codd.  K  cf.  r:  ImUctio  XII.  XIII  XIIIL  cap.  m  (Ind.  XI III  cap.  24). 

Edd.  M:  Lih.  VI  cj).  24;   G:  Lih.  V.  cj).  24.  —  laffc  Bey.  1404  (103.5). 

GREGORIUS  MARINIANO  EPISCOPO  RAVENNAE. 

Ocripta  fraternitatis  vestrao  Vigilio"  diacono  deferente  suscepimus,  in  quibus 
indicastis  quosdam  de  clero  et  populo  clamitasse  contra  leges  et  canones  esse,  ut  inter 
ecclesiam  vostram  ct  Claudium  abbatemi  causa  hic  examinari  debeat  ac  iudicari''. 
Qui  si  ccclesiasticum  ordinem,  vcl  iutcr  quo.s  agitur,  nossent"^  adverterc'',  a"  superfiua 
se  querella  modis  omnibus  abstinerent,  praesertim  quia  nec  causa  illic  dici  potuit,  ubi 
sc  praedictus  abbas  a'  decessore  vestro  questus  est  iniustitiam  pertulisse  et  ox  ea 
hactenus  laborare.  Hoc  enim  poterat  fortassis  opponi,  si  non  ad  maiorem  recurrcret 
ct  apud  eum  causae  suae  peteret  mcritum  terminari  ^.  Numquid  non  ipse  nosti,  quia 
causa,  quao  a^  lohanno  presbytcro  contra  lohannom  Constantinopolitanum  fratrem  et 
coepiscopum   nostrum   orta  est,    secundum   canones   ad   sedem  apostolicam  rccurrit  et 

VI,  2.3  i)i  tifulo:  diac.  H*  1  —  quotl  eiii  iu  civitate  residere  et  il  ilelieut  per  diucesiui  ragandii  di.scur- 

rere  erasit  H  1.             ^)  ex  couteuiptum  corr.  r  1.             "^)  vagare  codd.  ii.,  sed  co)-r.  r  2.             ")  predicatio- 

uem  II  1.           '')  emendare  codd.  n.,  sed  corr.  R  1.           ^)  in  deputa  corr.  r  2.  f)  ex  occurrebis  co)-r.  r  2; 

hoc  festinabis  M  1 ;  hoc  oni.  r  1.             S)  quicquid  r  1.              '')  ex  debeat  co)-r.  r  2. 

VI,  24  in  titulo:  Ravenna  A'  1.           •')  Vigilio  A'  1,  r  1 :  Virgilio  r  2.  '')  ita  corr.  r  2  ex  ac  delieat 

iudicari,  quam  leclionem  exhibcnt  etiam  11  1,  r  1.  c)  corr.  i)i  nosceut  Ji  I.  '•)  corr.  e.c  avertere  R  1. 
<')  a  om..  r  1.             f)  a  on).  r  1.             B)  a  om.  r  1. 

VI,  2:i    De  Anthcmio,  rcctmx  patrimonii  CJampaniae,  ef.  ep.  I,  23  not.  1)  Nota  Amalfitanam 

eiritaton  iiwi,  tiiiic  castriim  fuissc  atqnc  ex  hac  epistiila  inldlegi  posse  Imhitatores  ipsos  castrum  suum  de- 
femlisse.     Gf.  liln-um  mcum,    Untersnch.  ete.  p.  60.  156.  2)  Se  officio,  qiiod  Residenzpflicht  dicitur, 

cf.  Hinschius,  Kirchmirecht  III,  221  legesque  ih.  citatas;  ep.  IX,  202.   X,  4;  lohann.  diac.  III,  36. 

VI,  24    De  Mariniano  cf.  ep.  V,  .51  n.  5.  1)  Claiulius  erat  ahhas  monasterii  SS.  lohannis  ct 

Stcphani  in  Classe:  cf.  ep.  II,  45,  p.  146  n.  2.  2)  Causas  ibi  defmiendus  esse,  nhi  ^nimum  ortae  sint, 

nisi  aut  suspecti  sint  iiAdices  aut  in  causis  maioribiis  via  appellationis  snpcrior  adeatur,  >mtat  Gussaninll.  ad 
hanc  epistulam.     Ubinam  Claudius  iniuriam  pertulerit,  iffnoramus. 

Rec.  Greg.  I.  51 


402  GREGORII  I.  REGISTRI 

nostra  est  scntentia  definita^?  Si  ergo  de  illa  civitate  ubi  princeps  est  ad  nostram 
causa  cognitioneni  deducta  cst,  quanto  magis  negotium  quod  contra  vos  est  hic  est 
veritate  cognita  tcrininandum*?  Yos  autem  ibi''  stultorum  vcrba  non  moveant,  nec 
por  vos'  credatis''  aliquod  ecclesiac  vestrae'  dispendium  fieri.  Nam  si  servura  Dei™^ 
diaconum  vcstrum  atque  Castorium  notarium  nostrum*  requiritis,  ab  eis  agnoscitis", 
qualiter  causam  istam  iam  decessor  vester  voluerit  ordinare.  Fraternitas  autem  vestra 
sapicnter  egit  personas  pro  negotio  ipso  transmittere  et  verba  inania  non  audire. 
Confidimus  in  omnipotenti  Domino,  quia  examinata  suptilius  veritate  ita  Deo  placitus 
liuic  causae  finis  imponetur,  ut  nec  aliqua  denuo  querella  remaneat  nec  pars  quaelibet 
contra  iustitiam  praegravetur. 

Spatliam"''  vero,  quam  apud  decessorem  vestrum  dilectissimus''  filius  noster  Petrus 
diaconus  tunc  illic''  defensor*  reliquerat,  nobis  per  Secundum  servuni  Dei"  atque  Casto- 
rlum  notarium  praesentium  portitores  transmittite''. 


YI,  25. 

Gregorius  I.  papa  Maxhnum  Salonae,  qui  episcopatiim  arriimit,  sacra  contra  intcr- 
dictum  j)rocura/rc  ausiim  sacpiusffue  frustra  vocatum,  intra  dics  triginta  Eomam  vcnirc 
iiihct.  Quod  scripscrit  screnissimos  dominos,  ut  catcsa  per  lcgatos  Salonae  cognosccrcttir, 
praccepisse,  se  ncc  ea  praeceptu  accepisse  et  scire  dommos  se  in  causas  saccrdotalcs  non 
misccre.     Faulinum  cpiscopum  et  Honoratum  archidiaconum  iniuriis  affici  vetat. 

Codd.  B  et  r:  Indictio  XII.  XIII  XIIII  cap.  12.5  (Ind.  XIIII  cap.  25;.  596',  lan. 

Edd.  JM:  Lih.  VI  cp.  i.j;  G:  Lih.  V.  ep.  25.   -  laffc  Beg.  1400  (1036). 

GREGOEIUS  MAXIMO  IN  SALONA  QUI  EPISCOPATUM  ARRIPUIT. 

Uum  scriptis  nostris  quaesitis  quibusdam  excusationibus  differs  oboedientiam 
exhibere  ^,  dum  pro  veritatis  satisfactione*  totiens  a**  nobis  ammonitus  -  venire  post- 
ponis,    his   quae  adversum<=  te  dicta  sunt  fidem  ex  hoc  magis  adcommodas   et,   vel  si 

1»)  ibi  om.  r  1;    ubi,   sed  expunx.  r  2.  ')  ita  11  1,    r  2:    iiusi  r  1.  ^)  in  cedatis  corr.  li  1. 

1)  il.a  r  1;    vre  postea   add.  r  2;   ecclesiaruin  R  1.  "')  Secumlinuni  add.  cdd.  ct  sec.  ed.  M.  2  Valic.  el 

omnes  Norm.  ")  aguoscetis  r  1;   cognoscitis  r  2.  ")  spartani    in  quibusdam  codd.  neque  Maurinis 

neque  nohis  coijnitis  secundum  Gussanv.  P)  dilectus  7?  1.  <i)  illinc  iJ  1.  r)  transmitte  II  1. 

VI,  25   in   titulo   ita  R  1.   B*  1,   r  1.  2.  »)  veritatis    factione   r  1.  2.  '')  a  jwst.    add.    r  2. 

•^)  ailversu.s  11  1. 

3)  De  hac  causa  cf.  ep.  VI,  15  n.  4.  4)  Quomodo  dignitai  sacerdotcdis  ex  sedc  maiorum  magi- 

stratuum  ixndcat,  intcllegi  xtotest  ex  nor.  lust.  11  atijuc  cx  histmia  xmmatus  Arclatensis  (ef.  Gundlach,  der 
Streit  der  Bisthumcr  Arles  u.  Vienne  etc.,  p.  185.  ISO).  5)  Nmi  de  quodam  Servodci  agitur,  sed  de 

Secundo   infra  comtnemorato.  6)  De  Castorio,  notario  vel  clmrlulario,  apocrisiario  Bavennae,  cf. 

ep.  V,  24  n.  7)  Spatha,  cuius  mentionem  noster  eiiam  in  ep.  VI,  31  facit,   utrum  persona  fuerit  an 

res,  dubito;  Spathian  nomen  p^-crp^-ium  esse,  neque  de  gladio  quodam  imigni  agi  editores  Ven.  coniecerunt. 
8)  Cf.  de  Petro  ep.  V,  28  n.  2.  '.>)  Idem  diaconus  Bavcnnas  Secundus  non  multo  post  eum  rege  Agilulfo 

dc  paee  egit:  ep.  VI,  03  (m.  Apr.).  Cf.  ep.  VII,  10.  Ecpiidcm  mn  crcdo  eundem  esse,  qwi  ep.  IX,  147  Secun- 
dinus  servus  Dei  inclusus  appellatur,  neque  qui  ep.  XIV,  12  Secumlus  abhas  dicitur.  Scil  in  cp.  IX,  11 
cuiusdam  abhatis  mentio  fit,  qui  pacem  cum  Agilulfo  pcpigit. 

VI,  25  Una  ccrtc  cum  ep.  seq.  translata.  Dc  cnusa  Maximi  Salonitani  cf.  nut.  1  ad.  cp.  V,  (i. 
1)  De  epistuhi  VI,  3,    mense  Scptcmhri   anni  jnacccd.    in   registrum  inserta,    agit  paj/a.  2)  Scciuitur 

noster  praecejitum  (Matth.  18, 15)  Icsu  in  ej).  V,  44  citatum. 


INDICTIO  XIIII.    lAN.  (VI,  24.  25).  403 

qua  alia  deesse  videantur,  quae  gravent  aut  noceant,  id  agis,  ut  sola  te  dilatio  faciat 
et  accuset  esse  culpabilem.  llumiliare  tandem  et  oboedientiae  te  summitte  atque  ad 
nos  sine  excusatione  aliqua  venire  festina,  ut  requisita  et  cognita  veritate  secundum 
Dei  timorem,  quicquid  aequum  canonicumque  fuerit,  decernatur.  Certus  enim  esto, 
quia  iustitiam  tibi  et  canonum  statuta  servabimus  atque  causac  tuae  revelante  Domino 
veritatis  auctore  amicum  iustitiae  finem  imponimus.  Nam  quod  ais%  ut  illic''  perso- 
nam  dirigere"  debeamus,  qua  praesonte  de  his  quae  dicuntur  possit  esse  probatio, 
esset  utcumque  excusabile,  si  umquam  ratio  ci  qui  accusatur  necessitatem  probationis 
imponereti.  Af*  postquam  non  tibi,  sed  accusantibus  hoc  onus  incumbit,  ad  nos, 
sicut  praefati  sumus,  dilatione  cessantc  venire  non  desinas:  et  aut  sine  mora  aderit 
accusator'',  qui  ea  quae  de  simoniaca  heresi  vel  aliis  dicta  sunt  congruenti  probatione 
suffulciat,  aut  certe  in  his  quae  ad  sakibritatem  negotii  ipsius  pertinent  interveniente 
beato  Petro  apostolorum  principe  dispensatio  iusta  proveniet,  quatenus  nulla  nos  ante 
Deum  dissimulatione  pro  eo,  quod  haec  ad  nostram  conscientiam'  pervenere»,  reatus 
possit  culpa  confundere.  Quod  vero  indicas  serenissinios  dominos,  ut  illic  debeat  esse 
cognitio,  praecepisse,  nos  quidem  nullas  eorum  de  hac  re  alias,  nisi  ut  ad  nos  venire 
debeas,  iussiones  accepimus.  Sed  et  si  forsitan  pro  reipublicao  suae  utilitate,  quae 
divina  sibi  largitate  concessa  est,  multa  eogitantibus  et  in  divcrsis  sollicitudinibus  oc- 
cupatis  suggestum  esf'  et  eorum  est  iussio  per  obreptionem  elicita',  postquam  et  nobis 
et  omnibus  notum  est  piissimos  dominos  disciplinara  diligere,  ordines  servare,  canones 
venerari  et  in  causis  se  sacerdotalibus  non  miscere^,  instanter  exequimur'',  quod  et 
illorum  iuvat  animam  atque  rcmpublicam,  et  ad  quod  nos  terribilis  tromendiquo  iudicis 
respectus  impellit. 

Quiescere'  ergo  a  cunctis  excusationibus  et  huc™  adesse  non  differas,  ut  veritatis 
indagatione  roborati  causae  tuae  tandem  terminus  imponatur.  Quod  autem  valde 
te  pertimescere  ac  omnino  trepidare  cognovimus,  ne  hoc  fortasse  in  te  ulciscamur", 
quod  sine  nostro  consensu  ad  sacerdotalem  eognosceris  ordinem  inordinate  prorupisse: 
intolerabilis  quidem  culpa  est,  sed  lianc  secundum  iussiones  serenissimi  domini  impera- 
toris,  si  nequaquam  amplius  in  contumaciae  tuae  errore  perstiteris",  laxamusP  atque 
de  hac  re  contra  te  minimc  movemur.  Sed  alia  quae  nobis  dicta  sunt  inrequisita'' 
praeterire  non  patimur^. 

Quia  vero  dudum  scripta*  tibi  transmisimus,  ut,  quoadusque  voluntatom  eiusdem 
serenissimi  domini  cognosceremus,  missarum  sollemnia  celebrare  nullo  modo  auderes'', 
sed  tu  velata^  mente  egisti  callide,  ne  eadem  scripta  suseipercs,  quae  tamen  eorum 
esset  sententia,  quoquo  modo  cognovisti,  sed  servare  noluisti,  ideoque  ea  quae  tibi 
prius  scripta  transmisimus  confirmamus,  ut  missarum  sollemnia  celebrare  non  audeas, 
donee  omnia  quae  contra  te  dicta  sunt  suptiliter  inquisita  fuerint  ac  discussa.  Qui 
si  perverso*  forsitan"  ausu  celebrare  praesumpseris,  ab  interdicta  pridem  commu- 
nionis  interminatione  liberum  te  non  esse  cognoscas.  Nam  si  etiam  alii  excessus  de- 
sint,  pro  hac  solummodo  culpa  superbiae  dominici  te  corporis  ac  sanguinis  communione 

a)  ex  ait   corr.  r  2.  ^)  ita  R  1,  r  1;    illuc  r  2.  <=)  corr.    cx   direge  r  2.  '^)  ut  )•  1. 

")  ex   accusatus   corr.  R  1.  f)  m  scientiaiii    corr.  R  1.  e)  ex  perveuirc  corr.   11  1 ;    pervenire  r  1. 

1>)  est  om.  r  1.  2.  ')  corr.  e.r  inlicita  R  1.  '^)  ex  exseqnemur  corr.  r  2.  ^)  iiuioscere  R  1,  r  2; 

quiesce  r  1,  sed  sequUur  ras.  2  Htt.  m)  ex  aillnic  corr.  r  2.  °)  ulciscatur  R  1.  ")  persisteris 

r  1.  2.  V)  relaxamus  R  1.  '0  corr.  in  requisita  R  1.  »')  cx  audires  corr.  R  1.  ^)  tu  belata 

in  tu  velata  corr.  R  1;  tu  elata  )•  1.  2.  ')  ex  perso  corr.  r  2.  ")  ibrsau  R  1. 

1)  Marcianus  in  D.  XXII,  3,  21:  semper  uecessitas  xjrobandi  incuuibit  illi  qui  agit.  2)  Efidcm 

verha  in  qi.  IV,  20.  3)  Cf.  ep.  V,  3'J  p.  328  n.  5;  p.  329  n.  1.  4)  Scil.  ep.  IV,  20. 

51* 


404  GREGORII  I.  REGISTRI 

privamus.  Pro  qua  re  oboedientiam  quam"  decet  exliibens  ad  nos  summopere,  sicut 
diximus,  venire  festina,  ita  ut  triginta''  dierum''  spatium  habeas,  quatenus  iter  tuum 
praepares  et  omni  excusatione  postposita  huc  adesse  non  differas. 

Si  qua  autem  a  iudicibus  vel  manu  militari  seu  a  populo  ad  contradicendum 
itineri  tuo  occasio  fuerit  exorta,  qua  calliditate  agatur,  agnoscimus.  Ipse  ergo  iam 
videas,  quam  vel  hic  hominibus  vel  in  futuro  iudicio  omnipotenti  Deo  de  tua  reddas 
obligatione  rationem,  qui  districtam  in  te  ex  tuo  contemptu  provocasti  sententiam. 

Praeterea  pervenit  ad  me,  quia  Paulinus  frater  et  coepiscopus  meus  et  Hono- 
ratus  ecclesiae  Salonitanae  archidiaconus  pro  eo,  quod  praesumptioni  tuae  noluerinf' 
praebere  consensum  ',  graves  a  te  molestias  patiantur,  ita  ut  datis  fideiussoribus  sint 
constricti,  quatenus  eis  civitatem  vel  donios  suas  egredi  omnino  non  liceat.  Quod  si 
ita  est,  vel  sero  iam  ad  sensum*^  sahitis  rediens  scriptis  praesentibus  acceptis  ab 
utrorumque  te  suspende  molestia,  ut  eis  libera  sit  liccntia  vel  ad  me  veniendi,  si  vo- 
luerint,  vel  quolibet  ahbi  pro  suis  utilitatibus  proficisci. 


VI,  20. 

Gregorius  I.  ^^(tpci  clero  et  nohilihus  Salonitanis  scrihit,  ne  Maximum  sihi  in  odio 
esse  2^utent.  Qucm,  nt  Bonmm  veniat,  impellere  eos  iuhet.  Praeter  Paulinum  episcojmm 
et  Honoratum  archidiaconum  Maximi  socieiate  ahstinere  neminem  miratur.      59li,  lan. 

Codd.  R  et  r:  Indictio  XII.  XIII  XIIII  cnp.  126  (Ind.  XIIII  cap.  20). 
Edd.  M:  Lili.  VI  ep.  26;   G:  Lih.  F.  cj).  20.  —  laffe  J?er/.  140G  (1037). 

GREGORIUS  DILECTISSIMIS  FILIIS,  CLERO,  NOBILIBUS  SALONIS 
CONSISTENTIBUS. 

I  ervenit  ad  me,  quod  quidam"  perversae  mentis  homines,  ut  diloctionis  vestrae 
animos  vuhierarent,  vobis  insinuare  conati  sunt,  quia  ego''  contra  Maximum  quodam'' 
odio  movear  et  non  magis  quae  canonica,  sed  ea  quae  furoris''  sunt  exequi  concu- 
piscam.  Sed  absit  hoc,  absit  a  sacerdotali  animo,  ut  in  qualibet  causa  privato  zelo 
moveatur.  Ego  autem  et  vestrae  dilectioni  providens  et  meae  animae  omnipotentis 
Dei  iudicium  pertimescens  eiusdeni  Maximi  causas  suptiliter  exquiri  desidero,  si  nulHs 
criminibus  pressus,  quae  sacro  ordini  contradicunt,  si  non  per  simoniacam  heresem, 
id  est  praemia  quibusdam  se  ehgentibus'^  praebendo,  ad  sacerdotale  pertingere*^  officium 
conatur».  Tunc  hber  pro  vobis  apud  Dominum  intercessor  erit,  si  non  obligatus  de 
suis  ad  locum  intercessionis  venerit. 


»)  ut  li  1.  'V  XXX  j-  1;  ,atl  viginti  E  1.  c)  ,lips  li  1.  '')  nolucrunt  r  1.  f)  scn- 
sus   )•  1.  2. 

VI,  20  in  tituln:  et  nobilibus  Salone  constitutis  li*  1;  sec.  ed.  M:  presbyteris  diiiconibus  nobilibus  po- 
pulo  Lidertae  consist.  Vatic.  I);  <;/'.  ej).  VI,  46.            =•)  quod  quidam]  ita  cum  ej).  VI,  46  ed.  M;  quosdam  codd.  n. 

'')  constric  add.,  scd  eras.  li  1.           ^)  quondam  )•  1.           <')  ita  r  1,  cp.  VI,  46;  foris  lil,  r  2.  ")  diligenti- 

bus  li  1.  *)  pertingeret  »•  1;  c:n  pertineret  corr.  pertinere  el  suprascr.  vel  pertingere  r  2.  S)  suprascr. 
vel  conatus  est  r  2. 

1)  Muximn  wm  commnnicahant ,  ut  ex  ep.  seq.  upparct.  T)e  Ilonm-ato  cf.  ep.  I,  10  n.  —  Cuinx 
ciritutis  hic  PunlinHf!  cjnscopns  fitcrit ,  vcncimux.  De  Puulino  (puidum  Tunrinnensi  epiacop»  cf.  ep. 
I,  38  n.  1.  — 

VI,  20     Cf.  ep.  praecedcntem.     Qui  sint  nolntcs,  rideas  iii  n.  ad  ep.  V,  54. 


INDICTIO  XIIII.    lAN.  MART.  (VI,  2.5.  26.  27).  405 

Cuius  tamen  iam  culpa  supeibiae  in  aperto  monstratur,  quod  evocatus,  ut  ad  nos 
venire  debeat,  diversis  excusationibus  renititur,  refugit,  metuit.  Unde  ergo  trepidat, 
si  eum  de  his  quibus  inclamatus  est  conscientia  non  accusatY  Ecce  enim  iam  diu 
dilectio  vestra  sine  pastore  est  et,  sicut  vobis  omnipotens  Deus  innotescat,  veliementer 

■■,  destitutioni  vestrae  et  medullitus  ex  toto  corde  compatior.  Audio''  enim,  quae  in  grege 
Domini  dilacerationes'  fiunt.  Sed  cum  pastor  deest,  quis  contra  Inpos  invigilet?  Ideo- 
que  praedictum  Maximum,  ut  huc  ad  nos  veniat,  urguete,  quatenus,  si  hunc  innocentem 
invenire  possumus,  confirmemus,  sin  vero  ea  quae  de  ipso  dicta  sunt  vera  patuerint, 
non  iam  tamdiu  dilectio  vestra  per  interpositionem  personae  eius  destituta  sit. 

10  De    me    enim   certum   tenete,    quia   neque    odio    neque   privati   studii  zelo   contra 

eum  movear;  sed  quicquid  canonicum  iustuinque  fuerit,  auctore  Domino  dcoerno. 

Miratus  autem  valde  sum,  quia  in  tanto  Salonitanae''  ecclesiae  clero  vel  populo 
vix  duo  ex  sacris  ordinibus  inventi  sunt,  frater  scilicet  et  coepiscopus  meus  Paulinus 
et  dilectissimus  filius  meus  Honoratus  archidiaconus  eiusdem  ecclesiae^,  qui  comniuni- 

15  care  Maximo  sacerdotium  rapienti  minime  consentirent  et  se  Christianos  esse  cogno- 
scerent.  Debuistis  enim,  filii  carissimi,  pensare  ordines  et,  quem  sedes  apostolica 
repellebat,  repulsum  cognoscere,  ut  prius,  si  posset,  ab  inlatis  criminibus  mundaretur: 
et  tunc  ei  vestra  dilectio  communicarot',  ne  particeps  obligationis  eius  existeret.  Nos 
tanien   erga""   caritatem  vestram  visceribus  humanitatis   astringimur  et,   quia  quosdam 

20  vestrum  violenter  pressos  ad  consentiendum  ei  ad"  communicandum  cognovimus,  omni- 
potentem  Dominum  deprecamur,  ut  vos  ab  omni  reatu  peccatorum  vestrorum  atque 
ab  omnibus  vinculis  alienae  obligationis  absolvat  vobisque  et  in  praesenti  vita  suae 
protectionis  gratiam  tribuat  et  nos  de  vobis  in  aeterna  patria  gaudere  concedat. 


MENSE  MARTIO  INDICTIONE  XIIII. 

VI,  27. 

Gregoriiis  I.  papa  Candido,  ciriscopo  Th-his  Veteris  maioris,  prcshyteris  carcnfi  con- 
ecdif,  nt  monachos  jmrocJiiae  suae,  qitornm  ahhafes  assenserint,  prcshytcros  ordinct. 

Cmld.  R  et  r:  InrUclio  XTI.  XIII.  XIIIl  cap.  127  (Iml  XIIIL  cap.  •J7).  ■'■'''>  ^^'"'f- 

Edd.  M:  Lih.  VL  cp.  -JH;  G:  LRi.  V.  ep.  27.  —  Icifc  Ile;i.  1407  (lo:}'.)). 

GREGORIUS  CANDIDO  EPISCOPO  DE  URBE  VETERI  MAIORE. 

Jndicavit  nobis  fraternitas  tua  non  se  habere  presbyteros  et  ex  hac  causa  ne- 
cessitatem  non  modicam  sustinere.  Et  quia  in  quibusdam  monasteriis  in  sua  parocliia 
constitutis  quosdam  esse  monaclios  perhibet,  qui  ad  hoc  apti  possint  esse  officium  et 

'')  ex  aiidi  corr.  audivi  r  1.  ')  ita  II  1:  dilatiiines  r  1:  dilaniatioiies  r  2,  iit  ridetiir.  ^)  Salo- 

nitano  11  1.  ')  ex  communiret  corr.  r  2.  ">)  ergo  r  1.  '^)  et  r  1. 

Mense  eet.  ad  ep.  praeced.  trahimt  r  1.  2.  It*  1. 

VI,  Sr  in  tiiulo:  Vetus  r  1.  2;  Vet  M  1;  rubru  iidd.  R  1,  sed  eras.:  ut  licentiani  si  neccsso  fnerit  .  . 
\9  lillerae]  .  .  abbatis  (clero?)  diocesis c.  — 

1)  De  hiti  personis  cf.  ep.  lyrneccd.  p.  404  n.  1. 

VI,  27  De  hoc  episcojio  et  dc  Urbe  veteri  (=  Orvieto,  Vohinvi)  cf.  ep.  II,  11.  1, 12  not.  V,  67 "■  p.  3G6  n.ll 
et  Troya,  C.  d.  I,  p.  146.   V,  p.  415  aii.     An  maior  appeUatur  propter  castrum  Viterhi,  quod  parvum  erat? 


406  GREGORII  I.  REGISTRI 

eos  se"  cum  nostra  auctoritate  ad  hunc  postulat  ordinem  promovere''^,  propterea  prae- 
sentibus  vobis  licentiam  damus  epistolis  monachos  de  monasteriis  in  tua  parochia 
positis  cum  consensu  abbatis  sui  tollere  et  presbyteros  ordinare.  Sed  illud  prae 
omnibus  estote  solliciti,  ut  vitani  actusque  eorum  qui  in  hoc  sunt  officio  constitucndi 
suptilitor  debeatis  inquirere  et  tunc  eos,  si  digni  fuerint,  ordinare.  Si  vero  aliqua  in 
eos  culpa  claruerit,  quae"^  eos  ad  hunc''  ordinem  canonica"  prohibitione'  provehi  non 
permittat,  nuUius  vobis  supplicatio  aut  gratia  personae  subripiat,  ut  talibus  dcbeatis 
manum  imponcre,  ne,  quod  absit,  liic  honor  et  illis  poena  et  vobis  incipiat  esse 
peccatum'-. 


VI,  28. 

Gregorius  I.  papa  Marinianiini,  episcopum  Bavennatet»,  qiii  monasterium  a  decessorc 
conditum  iniuriis  afficcre  conetur,  repreliendit.  Nc  monasteria  a  clericis  vcxari  sinat, 
praccipit.  Ilomnnnm  ct  Dominicum  clcricos,  qui  lioma  disccsscrint,  ad  eorum  offidtim 
reducat.  596,  Mart. 

Codcl.  B  ct  r:  Indldio  XII.  XIIL  XIIIl  cap.  128  (Lul.  XIIIL  cap.  28). 

Edd.  M:  Lib.  VI.  ep.  29;  G:  Lih.  V.  ep.  28.  —  laffe  Beg.  1408  (1040). 

GREGORIUS  MARINIANO  EPISCOPO  RAVENNAE. 

Miramur,  cur  sic  in  brevi  fraternitatis  tuae  fuerit  inmutata  discretio,  ut  ea  quae 
postulat  non  advertat.  Ex  qua  re  dolemus,  quia  manifestum  praebes  indicium''  plus 
apud  te  verba  male  suadentium'  valuisse,  quam  divinae  lectionis  studium  profecisse. 
Cumque''  ergo  monasteria  te  oporteat  defensare  et  religiosos  illic  summopere  congre- 
gare,  ut  lucrum  de  animarum  congregatione  possis  efficere,  in  eorum  te  e  diverso 
gravamine,  sicut  litterae  tuae  testantur,  desideras  exercere  et,  quod  est  deterius,  nos 
tuae  culpae  studes  fieri  debere  participes,  sciiicet  dum  cum  nostro  consensu  mona- 
sterium,  quod  decessor  tuus  condidit,  cupis  sub  curandarum  rerum'^  atque  causarum 
nomine  praegravare'-'. 

Debes  enim  recolere,  quia  te  praesente,  divcrsis  etiam  presbyteris  ac  diaconibus 
clericisque  tuis  contra  testamentum'*  ipsius"  praesentibus  praeceptum^,  sicut  postula- 
vere,  concessimus,  ubi  tamcn  eiusdem  decessoris  tui  dispositio  quam  feccrat  de 
monasterio  ipsa'  Hrmata  est:  et  nunc  ista  dissimulans  contraria  nos  poscis  debere 
praeciperc.  Et  luicc  quidem,  scimus,  non  tua  sunt:  sed  dum  incongrua  dieentes  au- 
dire  non  rennuis,  non  sohim  opinionem  tuam,  sed  gravas  et  animam.     Quia  ergo  mul- 

■i)  sc  uni.  r  1.  '')  jjromoveri  7?  1,  r  1.  2.  <-')  qnn  U  1,  r  1.  '')  huiie  In  ras.  li  1.  ^)  e.v 

canonioam  corr.  Ji  1.  f)  proibitio  ei  ras.  2  liU.  R  1. 

VI,  28  in  li.lulo:  Mariuiaiio  r  1.  2.  li  4;  Mariiio   li  1.  «■)  iiuliciuni   )•  1.  2.  '')  que  expim.r.  r  2. 

c)  suIj  cnra  ijiuirnnilani  rerum  li  4,   r  1.  '■)  er  tesf. :    testaiiientnin  corr.  li  1;    tuum  rl;    om.  hoc  rer- 

hinii   U  4,  r  2.  '')  i^ontra  ijisius  eras.  r  2;  ijisis  r  1.   li  4.  <)  iUi,  It  I;  iiiso  r  1.  2;  ile  nianii  iira.  jrro 

de  nionasterio  ipso  ]t  4. 

1)  I)o  eiuUm  canaa  cf.  cp.  I.  IS;  dc  quodam,  qiii  ex  nionacho  epiiicopn.'^  fieri  dehebat  cf.  ep.  XII,  4. 
2)  Similia  i^erba  in  omnibii.^t  fere  epistaUs,  fpiibus  ri.fitalori  praccipitnr,  ut  epiifcopum  eligi  curcl. 

VI,  28    I)e  Mariniano  cf.  cii.  V,  ol  n.  5.  1)  Eaede.m  persotuie  esxe  videntur,  quae  in  ep.  VI,  24 

dicunliir  de  clero  et  iiopulo  fuisse,  ea  scilicct  factio,  qua  Ravennae  civitas  conira  Romanum  pontificem 
agitahatur.  2)  l)e  monasterio  iS.  ApolUtMris,  ut  ex  ep.  VI,  1  apparet,  agiiur.    De  monasterinrum  pri- 

vilegiis  apitur  cp.  V,  47.  4'J.  3)  Scil.  ep.  VI,  1. 


INDICTIO  XIIIl.    MART.  APR.  (VI,  27.  28.  29).  4()7 

tuni  diligo,  instantcr  amnioneo,  quode  districto''  considera:  non  plus  pecuniao,  quam 
animalnis  studeas:  illud  a  laterc  respicicndum  cst',  ad  hoc  autcm  tota  nicntis  in- 
tcntione  laborandura  ac  vehcmentius  innitendum;  huic  rei  operam  ct  sollicitudincm 
vigilantcr  impcndc,  quia  redemptor  noster  a  sacerdotis  officio  non  quaerit  aurum, 
sed  animas. 

Praeterea  pervenit  ad  nos,  quia  monasteria  quae  sub  fratcrnitatc  tua  sunt  con- 
stituta  clericorum  importunitatibus  ef"  diversis  eorum  molcstiis'  praegravcntur.  Quod 
ne  de  cetero  fiat,  stricta  hoc  intcrminatione  compesce,  quatenus™  monachis  illic  dc- 
gcntibus  libere  in  Dci  nostri  liceat  laudibus  exultare. 

Romanum  vero  atque  Dominicum  clericos*,  qui  de  hac  urbe  temerario  ausu  sine 
nostra"  praesumpserunt  benedictione°  dccedere,  licet  maiori  fuerant  ultionc  plectcndi, 
tamen  relaxare  eosP  benignitatis  studio  debetis,  ut'i  ad  suum  remeare  officium  videantur'^. 


MENSE  APRILI  INDICTIONE  XIIII. 

VI,  29. 

is  GreijoriHS  I.  pa^M   Foiiunato,   cpiscopo  Ncajwlituno ,   scrihit   numcipia  cum  ludaica 

tum  pagana,  quac  ad  Chrisiianam  fidcni  vcnire  volucrint,  in  liheriatcni  vindieanda  cssc; 
ne(jotiatori  vero,  si  servus  mandatu  altcrius  emptiis  trihus  post  mensihus  cul  ccclesiam  eon- 
fugiat,  pretium  a  mandante  numcrandum.  iJOG,  Apr. 

Codd.  B  et  r:  Indictio  XII  XIII.  XIIII  ecqi.  12'.)  (Iml.  XIIII  cap.  2'J). 

20  HM.  31:  Lib.  VI  ep.  32;  G:  Lih.  V.  ep.  :il.  —   Jiifjc  Bcij.  1409  (1043). 

GREGORIUS  FORTUNATO  EPISCOPO  NEAPOLITANO. 
rraternitati  vestrae  ante  hoc  tempus  scripsimus  ^  ut  hos  qui  de"  ludaica  supcr- 
stitionc    ad   christianam  fidem  Deo   adspirante   venire  desiderant   dominis  corum  nulla 
csset   liccntia    venundandi,    sed   ex    eo''  voluntatis    suae   desiderium  prodidissent,    ef^ 

55  defendi  in  libertatem  per  omnia  dcbuisscnt^  Scd  quia,  quantum  cognovimu.s,  ncc'' 
voluntatem  nostram  nec  legum  statuta  suptili  scientes  discretione  pensare  in  paganis 
scrvis  hac  se  non  arbitrantur  condicionc  constringi,  fraternitatcm  vestram  oportet  esse 
sollicitam;  et  si  de  eorum  servitio  non  solum  ludaeus,  sed  etiam  quisquam"  pagano- 
norum   fieri''   voluerit  Christianus,    postquam   voluntas   eius   fuerit  patcfacta,    nec  hunc 

30     sub  quolibet  ingenio^  vel  argumento  cuipiam  ludaeorum  venundandi  facultas  sit,  sed 

8)  qukl  )•  2.             ^)  ita  r  1.  U  4;  si  .strii^te  U  1.  r  2.              ')  eat  ovi.  U  4.             ^)  et  e.i:  e  mrr.   R  1. 

1)  e.«  molestia  corr.  fl  7.  ■•>)  qualiter  j?  i.  »)  vestra  iJ  i,  /■  2.  ")  clieti..iie  fi  7,  r  2.  I')  rel.-ixari 
eis  codd.  n.           l)  debetis  ut  om.,  past.  add.  r  2;  et  B  4;  ulrumipie  verh.  om.  r  I.  li  1.            ')  viileatur  11  4. 

Meuse  cet.  ad  ep.  2>raeced.  Irahuiif  r  1.   2.  li'"  1.  li  4. 

35                     VI,  2!)  in  titulo:  li  1  era.i.:  de  ludeorum  servis  facieudis  Cln-istianis.             ^)  de  om.  1!  1.  •')  quo 

suiirascr.  B  1;  sed  si  c.x  eo  vol.  r  1.  <=)  et  om.  R  1.  <1)  e.v  et  corr.  r  2;  ct  r  1.  ")  tiuisque  r  1. 
f)  corr.  e.v  fierit  r  1. 

4)  B.  atquc  D.  ckricos  ecck.^iiae  Bavennatis  fuissc  cmitendo,   non,    iit  Maiirini  putant,   eccicsiae 

Bomaime;  nani  dc  poena  in  eos  ah  episcopo  Barcnnate  adhihcnda  agitiir. 

40  VI,  19    De  Fm-timato  cf.  not.  ad  ep.  III,  58.  1)  Hae  litterae  deperditac  simt.  2)  Dc 

ludaeorum  mandpiis  eorwnque  condicione  cf.  notam  Etvaldi  3  ad  ep.  I V,  9.  3)  Maurini  notant  Grego- 

riutn  nostrum  eodem  verho  mgemum  prro  oomraentuui  vel  artificium  quodlibct,  sicut  hic,  uti  in  ep.  IX,  128. 


408  GREGORII  I.  REOISTRI 

is  qui  cid  cliiistianam  converti  fidem  desiderat  defensione  vestra  in  libertatem  modis 
omnibus  vindicetur.  Hi  vero  quos  huiuscemodi  oportet  servos  amittere,  ne  forsitan 
utilitates  suas  inrationabilitcr  aestiment  impediri,  sollicita  vos  hoc  convenit  considera- 
tione  servare,  ut,  si  paganos,  quos  mercinionii  causa  de  externis  finibus  emerint*,  intra 
trcss  menses,  dum  emptor,  cui  vendi  debeant,  inveniatur'^  fugere  ad  ecclesiam  forte 
contigerit  et  velle  se  fieri'  dixerint  Christianos  vel  etiam  extra  ecclesiam  hanc  talem 
voluntatem  prodiderint,  pretium  eorum  a  christiano  scilicet  emptore  percipiant.  Si 
autem  post  praefinitos  tres  menses  quisquam  huiusmodi  servorum  velle  suum  edixerit'' 
et  fieri  voluerit  Christianus,  nec  aliquis  eum  postmodum  emere  nec  dominus  sub' 
qualibet  occasionis  spccie  audeat  venundare,  sed  ad  libertatis  procul  dubio  praemia 
pcrducatur,  quia™  hunc  non  ad  vendendum,  sed  ad  servienduni  sibi  intellegitur  reser- 
vasse.  Haec  igitur  omnia  fraternitas  vestra  ita  vigilanter  observet,  quatenus  ei  nec 
supplicatio  quorundam  valeat  nec  persona  subripere. 


VI,  30. 

Grcgorius  I.  papa  Lconl,  cpiscopo  Catancnsi,  praccipit,  ut  scrvos  paganos  u  Sama- 
racis  circumcisos  in  libcrfatcm  vindicet,  ccclesiasticam  tuitionem  eis  impcndat  nec  dominis 
corum  prctium  rcstituat.  506,  Apr. 

Codd  R  ct  r:  Indktio  XII.  XIII.  XIIII.  mj).  130  (Ind.  XIIII.  cap.  30). 

Edd.  31:  Lih.  VI.  cp.  33;  G:  Lih.  V.  cp.  32.  —  laffe  Re;/.  1410  (1044). 

GREGORIUS  LEONI  EPISCOPO  CATENENSI. 

Iics  ad  nos  omnino  dctestabilis  et  legibus  ininiiea  pervenit,  quae,  si  vera'  est, 
fraternitatem  tuam  vchemcntcr  accusat,  quia  eam  dc  minori  sollicitudine  probat  essc 
culpabilem. 

Comperimus  autein,  quod  Samaraei '  dcgcntes  Catenae''  pagana  mancipia  emerint 
atquc  ea""  circumcidcre  ausu  temerario  praesumpserint.  Idcirco  necesse  est,  ut  omni 
modo  zelum  in  hac  causa  sacerdotalem  exerceas  et  cum  omni  hoc  vivacitate  ac  solli- 
citudinc  studeas  perscrutari;  et  si  ita  reppereris,  mancipia  ipsa  sine  mora  in  libertatem 
modis  omnibus  vindica  et  ecclesiasticam  eis  tuitionem  impende  nec  quicquam  dominos 
eorum  de  pretio  quolibet  modo  recipere  patiaris:  qui  non  solum  hoc  damno  multandi, 
scd  etiam  alia  crant  pocna  dc  legibus  fericndi"^'^. 


S)  tot  1!  1,  r  1:  tot  riirr.   iu  tres   /■  2.  1' I   iiivc-niatur  r  I;    iiivenitur  li  1,  r  2.  ')  fR-ri  um.  .ml 

VII  marg.  add.  r  1.  1')  servuruni   suum  essu  dixerit   li  I.  ')   ilo.  11  1:   om.  suli  ;-  1.  2.  ")  qui   li  1. 

TA,  .jO  lii  liliilii:  epi  rl  —  ('ateneiisi  rl;  Caten.  curr.  <;(  (_'atiu.  r  2;  Catiiiensi  li  1;  Cat.  vm.  K*  1  — 

Leunlio  ep.  ('at;uiieusi  Valic.  .1.  —   li  1  riihro  add.,  sed  erad.:  ut  iioii  liceat  liideis  Cliristianos  einero  ad  ser- 

vieuduui  sihi.  '^)  ex  vestra  corr.  r  2.  ^)  in  Catinae  corr.  r  2.  ")  ea  om.  R  1.  <^)  feriendis  r  1.       35 

4)  Cf.  qitiic  dc  pncris  A>ip7is  cmendis  pmeccpit  nosicr  ep.  VI,  10.  In  Gallia  tunc  temporis  praeeipue 
scrd  cmpti  es-^ic  ridciitnr:  c/'.  cp.  IX,  lii4,  eidciii  Forlunato,  ciiius  zelus  pro  Christianis  uuuicipiis  lau- 
dattir,  missain. 

VI,  :ii)     I)c  Lconc  cf.  ep.  I,  7o  not.  3.    IV,  34  n.   et  quM  ibid.   Umdantur.     Addc  ep.  VI,  4,5  not. 
1)   Matirini  piilant  ct  hic  ct  cp.  VIII,  21  non  dc  Samaritanis,  sed  de  ludaeis  papain  loqiii;  contra  Gotho-       4ii 
frcdus  in  coiiuii.  uil  I.  16  C.  Th.  XVI,  8,   rcctc,   ut  mihi  quidcm  videtur  contcndit  etiam  pcr  Occidentem 
Samaritanos  sparsos  faisse.    Cf.  Cassiod.  Var.  III,  4.'i.    De  Samaritanorum  luteresi  cf  Nov.  12<J.  2)  Ex 

lege  Constantii  (C.  J.  I,  10,  1)  etiam  capitali  sentcntia  puniendi  erant. 


INDICTIO  XIIII.    APR.  (VI,  20.  30.  31).  409 


VI,  31. 

Grcjjorius  I.  ^japa  Castorio,  nofario  suo,  mundut,  faciat,  nt  (frandiorcs  aetatc  homincs 

affmnent,   qtiihus  dichus  cpiscopi  Ravennatcs  antc  lohannis,   quondum  episcopi,   iempora 

pallio  usi  sint.     Indiculum  itirisiurandi  in  calce  adneetit.     Spatham,   Ravennac  relictam, 

5     praecipit,   ut  secum  revocct  ct  attendat,   quod  Ronifatius  diaconus  vt  Muurcntius  churtti- 

larius  scripserint.  596,  Ajm: 

Codd.  R  et  r:  Indictio  XII.  XIIL  XIIIl.  cap.  131  (Itul.  XIIIL  cap.  31). 

Edd.  M:  Lib.  VI.  ep.  61;  O:  Lib.  V.  ep.  33.  —  laffe  Beg.  Ull  (1046). 

GREGORIUS  CASTORIO  NOTARIO  NOSTRO. 

10  Vir    magnificus"   cloninus  Andreas^   crobro   mihi   inminet   de    usu  pallii  secundum 

antiquam  consuetudineni  in  Ravennati  ecclesia''  restituendo;  et  sciens,  quia  lohannes 
episcopus  mihi  scripserif^,  quod  in  Ictaniis  sollcmnibus  consuetudo  fuit  ciusdem  eccle- 
siac  episcopis"  uti  pallio,  huius''  ecclesiae  diaconus  Adeodatus '',  cum  nie  pro  eadem 
causa  tortitor  rogaret,  iurciurando  satisfocit,  quia  quater  in  anno  uti  in  letaniis  pallio 

15  eiusdem  loci  episcopi  solebant.  Praedictus  domnus  Andreas  in  cpistolis  suis  dicit, 
quia  practer  in''  Quadragcsima  omni  tempore  Ravennas^  episcopus  in  letaniis  pallio 
utebatur  et  ipsas  asserit^  ietanias'"  soUemnes,  quas  non  erubescit  dicere  cotidia- 
nas.  Unde,  omnino  miratus  sum.  Sed  tua  cxperientia  nullius  personam,  nullius 
verba   consideret;   solum  Dei   timorem   et  rectitudinem   ante    oculos   habe   et   seniores 

30  personas  et  eiusdem  ecclesiac'  archidiaconcm*,  quem  non  suspicor  pro  alterius  honore 
periurare,  et  alios  antiquiorcs,  qui  in  sacris  ordinibus  anto  lohannis  episcopi  tempora 
fuerant,  requirat'',  vel  si  qui  maturiores  sunt  extra  sacros  ordincs;  et  veniant'  ante 
corpus  sancti  ApoUinaris^  et  tacto  eius  sepulcro  iurent"",  quac  consuetudo  ante  lo- 
hannis"  episcopi  tempora  fuerit",  quia,  sicut  scis,  isdem  vir  multum  praesumptor  extitit 

25  et  multa  sibi  per  superbiam  conabatur  arrogare.  Et  quicquid  a  fidelioribus  viris  et 
gravibus  iuratum''  fuorit  secundum  indicuUun "  qui  subteri  adnexus  est,  hoc  volumus 
in  eadem  ecclesia  conservari.  Sed  vide,  nc  neglogcnter  agas,  ne  quis  fidem  tuam  aut 
devotionem''  in  hac  causa  corrumpat:  zelum  enim  tuum  scio.  Age  sollicite,  ita  tamen 
ut   praedicta  ecclesia  contra  iustitiam  non  gravetur,    sed  usus  qui  ante  lohannis"  epi- 

30  scopi  tempora  extitit  ei  conservetur.  Personas  autem  non  duas  vel  tres  ad  satis- 
faciendum  tibi,  sed  quantas  antiquiores  et  graviores  inveneris  roquire,  ut  noque  quod 
usus  fuit  antiquior   eidem   ecclesiae   denegcmus   ncque  quod  novo  ausu  appetitum  est 

VI,  31     ")  vm.  r  1.  2  et  in  maiv/.  vir  inagnificus  r2;    veuerabilis  Ml;    (juoiiiam   B*  1.  ^)  eccle- 

siae  )•  1.  >=)  itn  r  1;  ejiiii  R  1;   qns  ex  eps  corr.  r  2.  <•)  cuius  Ji  1.  ")  iu  uni.  r  2.  f)  ex 

35       Rabennati  cvrr.  Kabenuatis  B  1.  B)  esse  add.  11  1.  '>)  laetaniis  r  1.  ')  persou.  eiusd.  eccl. 

(om.  et)  r  1;  post  ecclesiae  add.  et  m.  pust.  r  2.  ^)  ex  requirant  corr.  R  1.  ')  veuiat  codd.  ».,  sed 

corr.    in   veniaut  B  1,   r  2.  '")  e.e   iuret   corr.  r  2.  ")  ex    lohe   corr.    R  1.  ")  fueriut   A'  /. 

P)  ex  iuranientuni  corr.  R  1.  'i)  super  )•  1.  2,  sed  suprascr.  vel  supter  r  2;  ex  super:  sub  corr.  ct  puslea 

ter  add.  11  1.  ^)  ito,  li  1,  r  1;  tuara,  ut  videtur,  add.  r  2. 

40  VI,  31    Dc  Gastorio,  nutario  vcl  clwniulario,  apoo)-isiario  Bavennac  cf.  cp.  V,  24  not.  1)  An 

Andreas,  v.  m.,  idem  fuerit  atqiic  A.  sclwlasticus,  nescimus:  cf.  ep.  V,  51  not.;  adde  ep.  V,  11  n.  1.  2)  Cf. 

ep.  LLL,  54.  66.  3)  Dc  Adeodato  qiumdam  diacono  ecclesiae  Bavennatis,  cf.  ep.  V,  11  n.  2.  IX,  167. 

4)  Dofiatum  archidiaconum,  qiiem  exarchus  episcopnm  Bavennae  facere  voluit,  Gregorins  respuit:  cp.  V,  51 
quoniam  multa  inventa  sunt,  quae  eum  procul  ab  episcopatu  removerent.  5)  In  ecclesia  S.  Apol- 

45      limms  in  Classe,  ut  apparet  ex  Agn.  c.  77.  114.  6)  Indiculuni  episcopi  et  ind.  sacramenti  in  Diurno, 

f.  75  s.;  indiculum  pontificis,  /'.  83;  indiculu.s  aepistolae  faciendae,  /'.  7. 

Rec.  Greg.  I.  52 


4t0  GREGORII  I.  REGISTRI 

concodamus '.  Sed  omnia  age  blande  et  dulciter,  ut  et  actio  tua  districta  sit  et 
lingua  mitis. 

Spatham  quae  illic  dimissa  est'-^,  sicut  iam  pridem  scripsinius,  tecum  revoca  et 
hoc  quod  tibi  filius  noster  diaconus  Bonifatius*^  et  vir  magnificus''  Maurentius*  char- 
tularius  scripsit  soUicitc  attende'=. 

IIIRAMENTUM''.  luro  cgo  per  Patrem  ct  Filium  ct  Spiritum  sanctum'',  in- 
separabilis'  divinac  potentiao  trinitatem'^,  et  hoc  corpus^  beati  Apollinaris  niartyris 
me  pro  nullius  favore  personae  nequo  comniodo  aliquo  interveniente  testari.  Sed  hoc 
scio  et  per  mcmetipsum  cognovi,  quia  ante  tempora  lohannis  quondani  episcopi  Ra- 
vennass  episcopus  praesente  apocrisiario''  sedis  apostolicae  ilio  atque'  illo  et  illis 
diebus  consuetudinem  utendi  pallio  habuit:  non  cognovi,  quia  hoc  latenter  vel  absente 
apocrisiario  usurpasset''. 


VI,  32. 

Gregoritis  I.  i)apa  Anthemio  subdiacoiio  suo  Neapolim  dolorem  stmm  e  rebus  Cani- 
panis  ortum  significat  et  per  Sfephanum,  viriim  magnificum,  latorem  praesentium,  pecn- 
niam  ad   redimendos  euptivos  mittit;   mandat  ut  suhstantiam  quondam  Mariac  describat. 

Codd.  R  et  r:  Indictio  XII.  XIII  XIIII  cap.  132  (Ind.  XIIII  cap.  32).  596,  Apr. 

Edd.  M:  Lih.  VI  ep.  .35;  G:  Lih.  V.  ep.  :i4.  —  laffe  Beg.  1412  (1047). 

GREGORIUS  ANTHEMIO  SUBDIACONO  NOSTRO  NEAPOLIM. 
Quantus  dolor  quantaquc  nostro  sit  cordi  afflictio  de  his  quae  in  partibus  Cam- 
paniae  contigerunt,  dicere  non  possumus;  sed  ex  calamitatis*  magnitudine  potes  ipse 
colligere  ^.  Ea  de  re  pro  remedio  captivorum  qui  tenti  sunt  solidos  experientiae  tuae 
per  harum''  portitorem  Stephanuni  virum  niagnificum"  ^  transmisimus  ammonentcs,  ut 
omnino  debeas  esse  sollicitus  ac  strenue  peragas  ot  liberos  homines,  quos  ad  redemptio- 
nem    suam   sufficcre    non  posse  cognoscis,    tu  eos  festinos  rcdimerc '.      Qui   voro   sorvi 

*)  Bouifacius  »•  /.  2.  ^)  vm  H  1;  vv  r  1;  vestnim,  scd  eximnx.  r  2.  cj  atteudite  r  1.  '')  ita  r  1 

rubris  litt.;  om.  i:et.  codd.  "=)  scm  spm  r  :.'.  fj  iuseparabili  —  trinitate /J  i.  8)  Ravemiatis  A' i.  '')  m 
marg.  add.  legato  r2.  ')  ex  at  corr.  r  2.  ^)  ila  r  1;  usurpasse  R  1.  R*  1,  r  2;  iii  usurpasset  corr.  r  2. 

VI,  32  in  titulo:  Neapolim  r  1;   Neapli  R  1,   r2  —  uostro  Neap.   om.  R*  1.  ")  eius   add.   R  1. 

'')  ita  r  1.  2:  vrm  R  1.  <=)  vm  r  i.  2;  om.  R  1;  rasura  post  Stephanum  R  1,  r  2. 

1)  Cf.  cp.  lolmnnis  Ear.,  111,66:  beat.  (loninus  meus  nihil  mo  contra  priscam  consuetmlincui 
estimet  attumptasse,  quod  ct  a  multis  et  proiJC  alj  oiuniljus  civilius  huius  urhis,  etiam  inter  gesta,  si 
adquievisset  suprascr.  rev.  notarius,  potuerat  attestari.  2)  Cf.  ep.  VI,  24  n.  7.  3)  Quis  Bonifatius 

Mc  sit,  ignoramus;  cf.  ep.  V,  6  jj.  287  n.  2;  Wisbaum,  ?.  I.  p.  10  piUat  eum  esse,  quem  primx}  hco  enume- 
rammus.  4)  humilis  rel,  nt  Eivald  coniecit,  v.  m.  Ma;urentius  iam  in  ep.  I,  21  commemoratur  atqiK 

in  ep.  I,  3,  nt  liic  v.  lu.  chartularius  dicitur;  eundem  esse  puto  illum  Maurentium  qui  inde  a  m.  Febr. 
a.  598  nuiffister   militiim  ct  rir  qloriusus  appcUatur:   cf.  cp.  VIII,  12.  5)  Similia  rcrha  in  fvrmuiis 

Diurni  75.  76. 

VI,  32    De  Anthemio,  reclwe  patrimonii  Campaniae,  cf.  ep.  I,  23  not.  1)  Optime  cum  Imc 

epistula  concm^dat  ep  VI,  63  eodem  m.  Aprili  scripta,  in  qua  sciihit  noster  hello  paiies  Romanas  et  insulas 
in  grave  periculum  adductas  esse.  Sine  duhio  Arichis,  dux  Beneventanus ,  ticinas  Campaniae  provincias 
iterum  depopulatxis  est.  Nam  circa  hoc  tempus,  ut  ex  ep.  VII,  23  appmret,  etiam  Cotrona  cimtas  expugnata 
eiusque  hahitatores  capti  su>it.  2)  Quis  fuerit,  ignoramus.     Etiam  Stephanus,  chartularitis  in  Sicilia, 

vir  inagniticus  appellatur:  cp.  II,  29.    111,3.    V,38.  3)  Quo  sl.udio  noster  redemptionem  captivorum 

curaverit,  intcllegi  potest  cum  cx  multis  aliis  cpistulis  tuiii  e.v  ep.  VII,  23. 


INDICTIO  XIIII.    APR.  MAI.  (VI,  31.  .T2.  33).  411 

fuerint  et  dominos  eorum  ita  pauperes  esse  compereris,  ut  eos  redimere  non  adsurgant, 
et  iios  quoque  comparare  non  desinas.  Pariter  etiam  et  servos  ecclesiae  qui  tua 
neglegentia  perierunt  curabis  redimere.  Quoscumque  autem  redemeris,  suptiliter  no- 
titiam*,  quae  nomina  eorum  vel,  quis  ubi  maneat  sive  quid  agat  seu  unde  sit,  con- 
tineat,  facere  modis  omnibus  studebis,  quam  tecum  possis  afferre,  cum  veneris^.  Ita 
autem  in  hac  te  re  studiose''  exhibere  festina,  ut  hi  qui  redimendi  sunt  nullum  te 
neglegente  periculum  possint  incurrere  et  tu  apud  nos  postea  vehementer  incipias 
esse  culpabilis.  Sed  et"  hoc  quani  maxime  age,  ut,  si  fieri  potest,  captivos  ipsos  mitiori 
possis  pretio  comparare. 

Substantiam  vero  quondam*^  Mariaes  sub  oiiini  puritate  atque  suptilitate'' describe 
et  ipsam  nobis  descriptioncin  cuni  celeritate  transmitte. 


MENSE  MAIO  INDICTIONE  XIIII. 

TI,  33. 

G-regorius  I.  papa  Secundinum,  episcopum  Tauromeniianum ,  liortatur,  ne  Sincercm, 
latorem  praeseniium,  qui  Hilari  soceri  hereditatcm  repudiavcrii,  ad  soivenda  defuncti  dehita 
cogi  ncque  rctinere  sinat,  quominus  Bomam  veniat.  '>'.)6,  Mai. 

C,M.  R  et  r:  Irulictio  XII.  XIIL  XIIII.  cap.  133  (Ind.  XI III  cap.  33). 
EM.  M:  Lih.  VI  ep.  30;  G:  Lih.  V.  cp.  35.  —  laffe  Rey.  141.j  (1048). 

GREGORIUS  SECUNDINO  EPISCOPO  TAUROMENITANO. 

Eit  legum*  ratio  et  aequitas  ammonet  naturalis,  ut,  quisquis  hereditatem  aut  rennuit 
aut  parentum  successione  se  abstinet,  hereditaria  non  debeat  onera  sustinere.  Quia  igitur 
Sinceris  lator  praesentium  Ililarum  socerum  suum  onmino  inopem  defunctum  innotuit 
et  uxorem  suam'',  filiam'^  ipsius,  in  qualibet  re  eius  se  substautiae  minime  miscuisse 
et  ad  persolvendum  paternum  debitum  eam  ab  eius  queritur  creditoribus  perurgueri, 
idcirco  fraternitas  vestra  diligenter''  inquirat  et,  si  ea  quae  ait  veritate  subsistunt, 
sacerdotalem  illis  studeat  tuitionem  inipendere  nec  eos  contra  rationis  ordinem  vexari 
aut  damnum  permittat  aliquod  sustinere.  Nam  valde  durum  est,  ut,  unde  nullum  sensit 
commodum,  sustineat  iniuste  dispendium.  Suprascriptus'*  autem  portitor,  si  hic  cum 
uxore   sua   venire   voluerit,    quia  illic   se  dicit   non   posse  subsistere,    vestris''  propter 

'^)  in  studiosnm  corr.  r  3.  ^)  et   om.  r  1.  f)  ita  S  1:  substimtiaiii   quoddamj   sed   ex2>un.r. 

quoddam  r  2;    substaiitiae   vero    quiddam  r  1.  e)  ita  R  1;    om.  'hoc  verb.  r  1.  2.  ^)  atque  siiptil. 

om.  li  1. 

Mense  eet.  ad  ep.  praeced.  Ira/amt  r  1.  2.  R*  1.  —  Maio  mense  R*  1. 

VI,  33  in  titulo :  Tauro.  R  1 ;  Tauroiii  r  1.  2 ;  Tauromeniae  episcopo  t>-es  Vatic.  .<iec.  ed.  M  —  R  1 
add.  ruhro,  sed  delerit:  ut  qui  parentum  lieres  esse  noluerit,  debitum  ]iareutuin  reddere  uou  cogatur. 
*)  et  add.  r  1.  2;  vigor  stiprascr.  r  2.  *>)  et  post.  m.  kic  add.  r  2.  '^)  tilium  r  2.  '•)  de  add., 

sed  delijieavit  R  1.  *)  superscriptus  R  1:  ss  r  1.  2,  sed  rorr.  iii  supradictus  r  1.  f)  vestris  R  1,  r  2, 

sed  in  vestro  corr.  r  2;  vestro  r  1. 

4)  Qukl  ait  notitia  colligaa  ex  ep.  IV,  15.  IX,  19.  94.  199.    Cf.  Marini,  pap.  dipl.,  p.  270.  5)  An 

redor  patritmnii  Siciliae  certis  interrallis  Somam  proficiscebatur  ratimes  redditiirusY 

VI,  33    De  Secundino  cf.  ep.  I,  71  n.  4. 

52* 


412  GREGORII  I.  REGISTRI 

Deuni  soliiciis*>'  potiatur'',  nee  cuiusquain  eos  illic  adversitas  pro  sua  tantum  voluntate 
retineat,  aut  eis  inrationabiliter  molestus  existat,  sed  liberam  habeant  quo  voluerint' 
eundi  licentiam,  quatenus  vivendi  subsidium  alio  saltem  Deo  largiente  repperiant. 


MEiNSE  lUNIO  INDICTIONE  XIIII. 

VI,  34.  5 

Grcyoriiis  I.  papa  Colnmbo,  v.piscopo  Numidiue,  Rogaiicmnm,  diaconnm  eins,  latorem 
pracsentium,  rectori  iHitrimonii  Siciliac  a  se  commcndatum  esse  nuntiat.  Pctri,  rpiscopum 
se  fuisse  affirmantis,  qui  ctim  illo  revertitur,  causam  ei  delegat.  Fraecipit,  ne  catholieo- 
rum  filios  servosque  a  Donatistis  haptisari  patiatur.  '>9G,  lun. 

Codd.  E  et  r:  Indidio  XII.  XIII  XIIII  cap.  m  (Ind.  XIIIL  cap.  34).  lo 

Edd.  M:  Lib.  VI  ep.  37;  G:  Lib.  V.  ep.  36.  —  laffe  Reg.  1416  (1049). 

GREGORIUS  COLUMBO  EPISCOPO  NUMIDIAE. 

Ocripta  fraternitatis  vestrae  sacerdotali  plena  dulcedine  praesentium  portitore 
Rogatiano  diacono  deferente  suscepimus.  Et  valde  nos  eorum  laetificavit  benigna 
locutio,  praesertini  quia  per  ea  de  vestra.  quod  desiderii  nostri  est,  incolumitate  cog-  n 
novimus.  Devotionem  vero  sanctitatis  vcstrae  et  olim  novimus  et  nunc,  sicut  scribitis, 
sic  habemus.  Nam  qualis  erga  nos  fratornitatis  sit  vestrae  sinceritas,  satisfactione ' 
non  egemus,  quia  eani  ex  mentis  nostrae,  quae  circa  vos  est,  dilectione  cognoscimus. 
Suprascripto"  autem  latori,  quem  nobis  epistolariter  commendastis,  scripta  ad  rectorem 
patrimonii''  Siciliae^  dedimus,  ut<^  advcrsam  partem  facere  quae  iusta  sunt  urgueaf,  20 
quatenus  frustratoria  excusatione  postposita  ad  finem  citius  perducatur  totius  causae 
contentio. 

Indicamus  itaque  sanctitati  vestrae  venisse  ad  nos  quendam  Petrum  nomine, 
qui  se  asserit  fuisse  episcopum,  atque  causae  suae  a  nobis  remedium  postulasse  ^.  Et 
prius  quidem  retulit  quae  digna  esse  miseratione  potuissent,  scd  requirentes  postea  25 
multo  aliter.  quam  indicavit,  invenimus  et  vehementer  nos  eius  actio  contristavit.  Sed 
quia  causae  ipsius  interna  suptiliter  nequaquam  addiscere  tam  longo  itineris  intervallo 
disiuncti  potuimus,  eam,  incerti  quippe,  definire  nequivimus.  Nunc  vero  quoniam  re- 
means  suprascriptus"'  diaconus  secum  eum  relaxari  poposcit  et  ipse  ad  vos  se  petiit 
debere  transmitti,  scientes  sanctitatem  vestram  zelum,  sicut  decet,  fidei  et  amorem  30 
habere  iustitiae,  gratum  nobis  fuit  et  ea  quae  petiverunf  concessimus.  Quia  ergo  prae- 
sentes  suptilius  causam  potestis  scire.  hortamur,  ut  ita  eidem  Petro  servare,  quicquid 

8)  Ua  P  1;   solacio  »■  1;   solatium  in  solatio  corr.  r  2.  '')  e.c  patiatiir  corr.  r  2.  ')  lialjeant, 

quo  voluerint  r  1:  habeat,  qiio  voluerit  i?  1,  r  2. 

Mense  cet.  ad  ep.  prueced.  tralmnl  r  1.  2.   H*  1.  35 

VI,  34     *)  snperscripto  codd.  n.  '')  '■.'■  patriniouio  corr.  R  1;  onii  in  ras.  mprascr.  r  1.  <^)  ita 

R  1;  et  r  1.  2.  '')  urguet  R  1,  r  2;  urgueut  ;■  /.  ^)  ss  codd.;  corr.  in  supradictus  r  1.  f)  ita  r  1.  2; 

petiverit   R  1. 

VI,  :u     Dc  Colaiiiho  cf.  ep.  II,  46  nol.  1)  Recte  Gussanr.   notat  satntfactionem  et  hic  et  apud 

iuriscmisuhos  pro  pignus  rel  fideiussio  rel  omnino  pro  cautione  omnimodi  generis  poni.  2)  Scil.  Cypria-      40 

num  diaconum.     Haec  so'ipita  desiderantur  neque  scimns,   de  qua  eama  liic  agatur.     An  etiam  ecclesiae 
Africanae  patrimonia  in  Sicdia  2^ossideba nt 'f'  :i)  IWyue  liniiis  cansae  alias  fd  mentio. 


INDICTIO  XIIII.    MAI.  lUN.  (VI,  33.  34.  35.  3G).  413 

iustum  canonicumque  fuerit,  debeatis,  quatenus  et  rectitudinis  vigor  a  vobis  in  omni- 
bus  impletus^  et  causa  ipsius  secundum  Dei  timorem  et  ecclesiae  videatur  regulas 
iudicata''.  Si  quis  vero  conscius  vel  particeps  praefato  Petro  in  his  quae  accusatur 
dicitur  extitisse,  suptiliter  requirendum  est  et  veritate  cognita  similiter  canonice 
iudicandum. 

Praeterea  res  ad  nos  omnino  dura  et  rectae  fidei  inimica  pervenit,  quia,  quod 
dici  nefas  est,  catholici  homines  et  religiosi,  quod  est  deterius,  filios  mancipiaque  sua 
vel  alios  quos  in  potestate  habent  in  Donatistarum*  heresem  baptizari  consentiunt. 
Et  ideo,  si  verum  est,  fraternitas  vestra  hoc  summopere  studeat  eniendare,  quatenus 
sinceritas  fidei  vestra  sollicitudine  intemerata  consistat  et  innocentes  animae,  quae 
catholico  baptismate  salvari  poterant",  hereticorum  infectione  non  pereant.  Quisquis 
ergo  de  his  personis  quas''  superius  memoravimus  quemquam  suorum  apud  Donatistas 
passus  cst  baptizari,  ad  catholicam  eos  fidem  omni  virtute  omnique  instantia  studeat 
revocare.  Si  quis  vero  talium  de  cetero  hoc  fieri  de  suis  qualibet  excusatione  per- 
tulerit,  a  clero  sit  modis  onmibus  alienus. 


yi,  35. 

Grrgoriux  I.  papa  An/Jirmio  Ruhdiacono  Alcxandriaiti,  itnuinificam  feminam,  Vinco- 
mali  vidnam,  comiiienclat.  ^>->l>,  Iitn. 

Codd.  R  et  r:   Indictio  XII.  XIIL  XIIIL  cap.  135  (Iiid.  XIIIL  cap.  .3j). 
Edd.  M:  Lib.  VL  cp.  38;   G:  Lib.  V  cp.  37.  —  laffe  Eey.  1417  (1050). 

GREGOmUS  ANTHEMIO  SUBDIACONO. 

Quanto  viduae  bene  viventes  virorum  sunt  solacio  destitutae,  tanto  eis  enixius 
ecclesiastica  est  inipendenda  tuitio.  Atque  ideo  huius  tibi  praecepti  pagina'  deputa- 
mus,  quatenus  Alexandriae  magnificae  feminae  relictae  quondam  Yincomali'^  omni 
instantia  omnique  sollicitudine,  ubi  necesse  fuerit,  servata  scilicet  aequitate,  tuitionem 
festines  impendere''  atquc  eius  utilitatibus  studiose  concurrere  nee  eam  a  quoquam 
vexari  aut  permittas  molestiam''  sustinere;  sed  ita,  sicut  praediximus,  ubi  causa  popo- 
scerit,  ope  tuae  sollicitudinis  potiatur,  ut  nullus  se  in  afflictione'"  oppressioneque  ipsius 
te  illic''  coram  posito  temptet  aliquatenus  occupare. 


VI,  36. 

Grcgorius  I.  papa  Cypriano  diacono  lohannem  religiomm,  praesentium  latorem,  ab 
Histricorum  schismate  ad  ccclcsiam  rc.versum  commendat;  quem  jtecimia  annis  singulis 
sustentari  iuhet.  ^96,  lun. 

Codd.  R  et  r:  Indidio  XIL  XIIL  XIIIL  cap.  m  (Liid.  XLLLL  cap.  .%). 

Edd.  M:  Lih.  VL  ep.  .39;   G:  Lib.  V.  ep.  .3ti.  —  Laffi-  Rcy.  1418  (1051). 

»)  corr.    iu    iniple.afur   /■'  /.  '■)  iudicare    iii    iudieari   corr.    li  1.  ')  ex   poterat   corr.    R  1. 

^)   quos  codd.  it. 

VL,  35     »)  e.v  iiupeuderes  corr.    B  1.  '')  niolesti.-is  B  1.  '')  iu  add.  r  1.  2.  *)  ilHc  om., 

sed  iii  marff.  add.  r  1. 

4)  De  Donatistis  cf.  ep.  II,  4C<  n.  4.   V,  3  n.  2.   VI,  59.  61  etc. 

VI,  35     De  Anthemio,  rectore  patrimonii  Ciimpaniue,  cf.  ep.  I,  23  not.  1)  Praeceptionis  pagina 

saepe  in  Diiirno.  21  Idem  iioinen  occarrit   iii  ep.  V,  2l>. 


414  GREGORII  T.  HEGISTRI 

GREGORIUS  CYPRIANO  DIACONO. 
loliannem  religiosum  latorem'' '  praesentium,  qui  ex  Histricorum  scismate^  ad 
sinuni  sanctae  ecciesiae  Deo  revelante  accepta  ratione  reversus  est,  diiectionem  tuam 
aequitate  s(M'vata  habere  necesse  est  in  omnibus  commendatum  atque  ei,  in  quibus 
causa  poposcerit,  ecclesiasticam  tuitionem  impendere.  Cui  etiam  pro  stipendiorum 
suorum  subsidio  ab  illa'''  indictione  annis  singulis  tot  ■'  solidos  dare  te  vnlumus, 
quos  tuis  per  omnia  noveris  rationibus  reputandos  *. 


VI,  37. 

(hrgorins  I.  papa  Dono,  episcopo  Mcssancnsi,  Gcorgium,  pracscntinm  latorcm,  Mcs- 
sanae  habitarc  cupientem  commcndat.  590,  Iim. 

Gudd.  R  et  r:  Indictio  XII.  XIII.  XIIU.  cap.  1.37  (Ind.  XIIII.  cap.  37). 
Edd.  31:  Lib.  VI  ep.  40;   G:  Lih.  V.  ep.  .39.  —  laffe  Eeij.  1419  (W5:i). 

GREGORIUS  DONO  EPISCOPO  MESSANENSI. 

ueorgius"  praesentium  portitor  degere,  ut  ait,  in  civitate  vestra  ^  desiderans  apud 
fraternitatem  vestram  nostra  se  petiit  cpistola  commendari;  cui,  quoniam  a  prava  so 
promisit  actione  compescere,  quod  petobat  non  praevidinius  denegandum.  Et  ideo 
sanctitas  vestra  de  anima  eius  studeat  propter  Deum  esse  sollicita  atque  eum  ad- 
hortationibus  suis  ad  viam  Deo  placitam  revocare  et,  si  adiuvante  Domino,  ut  proniisit, 
ab  omni  se  pravitate  suspendens  vivere  honeste  voluerit,  fraternitas  vestra  pro  mer- 
cede  sua,  ut  prospexerit,  eius  sustentationi  subveniat,  ne  forsitan  ad  male  agendum 
excusationem  sibi  ex  necessitate  videatur  adsumere.  Quod  autem  fraternitas  vestra 
ex  eius  importunitate  sit  passura,  consideret,  qui''  ad  vos  cum  nostris  epistolis  venit"", 
quem  nos  sine  auctoritate  aliqua  importunum  valde  in  prece  pertulimus. 


VI,  38. 

Grctjorius  I.  papa  Rnfino,   cpiscopo   Vibonensi,    mandat,   nt  dc  clcro  mu.^isac  Nicln}-      25 
tcraniic  prcshyterum.  ordinct,  qiti  cpiscopi  pacnitentis  fungatur  vice.  i^iOd,  lun. 

(hdd.  R  et  r:  Imliclio  XII.  XIII.  XIIIL  cttp.  m  (Ind.  XIIIL  cap.  38). 
Edd.  31:  Lib.  VI.  ep.  41;    G:  Lib.  V.  ep.  40.  —  laffi  Rty.  1420  (1054). 

VI,  .31)     ")  latureiu  om.  li  1,  r  2.  ^)  ill  li  1,  r  2;  ista  et  XIIII  siqirascr.  r  2;  illa  inii.  r  1. 

VI,  37  iu  liliUo:  Jless.  abhr.  codd.  n.  *)  Gregorius  R  1,  sed  siiprasrr.  (Jeorgiiis.  '')   in  (iiiia       30 

rorr.   II  1.  <=)  veiiiet  li  1. 

VI,  .30    De  Cypriano,  rcctofe  patrimonii  Siciliae,  cf.  ep.  III,  55  not.  1)  Ideiii,  iit  ridctnr,  iii 

ep.  VI,  45  (5911,  m.  lul.)  commeinoratur.     Sed  mirm-,   quod  idem  m.  lun.  in  Sicdiain  et  111.  Iid.     Faiiion 
pi-oftciscitnr ;  cf.  not.  tul  ep.  modo  laudatam.  2)  Cf.  ep.  IV,  14  n.  2.   V,  50  n.  3)   Verba  ilUi  el 

tot,  ad  exempl.  formularum  pro  nnmeiis  a  librario  scripla  csse  ridentur.  4)  Tuis  rationibns  imputiiri      3.'> 

bis  in  ep.  II,  .38  p.  1.39;  itein  in  ep.  I,  54.  II,  3  etc. 

VI,  37    De  Dono,  ep.  Mess.,  cf.  ep.  VI,  8  not.  1)  Civitas  vestra  est  cirifas,  in  qua  degdis,  iion 

cicitas,  i[iiiiin  possidetis. 


INDICTIO  XIIII.    lUN.  lUL.  (VI,  36.  .37.  38.  39).  415 

GREGORIUS  RUFINO  EPISCOPO  VIVONENSI. 
Kx  habitatorum  massae  Nichotcranae"',  quorum  episcopus  pro  quibusdam  culpis 
in    paenitentiam   dcputatus   est,    relatione   compcrimus    nulhim    illic    esse    prcsbytcrum, 
qui    sacra    possit   missarum    sollemnia    celebrare,    in   tantum    ut  etiam   filios  suos  sine 

s  baptismate  asserant  rcmansisse:  et  quia  hac  pro  eausa  magnopere  petiverunt  sibi  in 
eadeni  ccclesia,  cui  fraternitas  vcstra  operam  visitationis  impcndit'',  debcre''  prcsbyte- 
rum  ordinari,  oapropter''  scriptis  vos  praesentibus  adhortamur,  ut  de  clero  eiusdem 
ccclcsiae  requirere  debeatis,  cuius  vita''  et  mores  ad  hoc  possit  officium  convenire,  et 
eum   illic   presbyterum  festinetis    auxiliante   Domino   consecrare  ^.     Nam   valde   durum 

1»  est,  ut,  quousque  causa  episcopi  corumf  suptiliter  requiratur,  non  habcat  ecclesia  illa 
presbyterum,  qui  sacrum   illic  opus  valeat  celebrare. 


MENSE  lULIO  INDICTIONE  XIIII. 
VI,  :J9. 

Gregorius  I.  pupa  Vk/orcm,  cpiscopum  Fanormifuntim,  hortutur,  ut  prcshytcrnm 
urdinet,  qtii  in  monustcrio  S.  Ilermae  sacra  proctirct.  5'J(J,  lul. 

Codd.  K  et  r:  Imlictiu  XII.  XIII.  XIIII.  cap.  13>.)  (Inil.  XIIII.  cap.  3'J). 
Edd.  M:  Lib.  VI.  cp.  42;  G:  Lih.  V.  cp.  41.  —  laffi  licij.  14i2  (Him). 

GREGORIUS  VICTORI  EPISCOPO  PANORMITANO. 

Urbicus'  abbas  monasterii  sancti  Hermac,  quod  Panormi  situm  cst^,  a  nobis  cum 
congregatione  sua  magnopere  postulavit"  in  eodem  monasterio  prcsbyterum'',  qui  sacra 
missarum  sollcmnia  celebrare  debeaf^,  ordinari;  ct  quia  eiusmodi''  non  est  differenda 
petitio,  fratcrnitatem  vestram  scriptis  praesentibus  necessario  duximus  adhortandam, 
ut    eum    qui    ad    lioc    ministerium    dc    eadem    congregatione  electus  fuerit.    cuius  vita, 

VI,  38  in  titulo:  VivoneiTs  rl;  Vivoiie  fis  R  1;  in  qnattuor  Vatic.  sec.  ed.  JI:  Viveiisi,-  ]'ati.c.  I>  sec. 
ed.  M  om.  hoc  verbum.  »)  ita  li  1,  r  1;  Nicoteranae  r  2.  *>)  ex  iupendi  corr.  ii  1.  '^)  deberet  II 1. 

'')  propterea  r  1.  ^)  vite  li  1.  0  eporum  2'ro  epi  eorum  li  1. 

Meuse  cet.  ad  ep.  ^rraeced.  Irahunt  r  1.  2.  li*  1.   —  luiiiii  R"  1. 

VI,  3i)     »)  ut  add.  R  1.  •')  pfer  corr.  e.c  pbnn  R  ].  ^)  oelebret,  deveat  ii!  i  ,■  celebrare  del)eret 

r  1 ;  celebrare  debeat  )•  2.  <*)  Imiusmodi  R  1. 

VI,  38  Viho,  Jiodie  Biimia,  antiqua  iirbs  Graeca,  (^lTiniovtov)  tum  Rmmmcrrim  cotmiiu,  in  Bruttiijs 
prope  niare  Tyrrhenum  sita  inter  Tropaea  et  Scyllacium.  Biifmo  m.  Api:  a.  609  iam  Venerinm  snccessisse 
cx  ep.  IX,  134  apparct.  Papinius,  episcopus  Vihonensis,  suhscripsit  actis  synodi  Lateranciisis  a.  iw.i. 
Cf.  Mansi  X  c.  866.  1163.  1)  Nicotera,   antiquum  oppidMm  inter  Tropaea  et  Vibonem  sitiiiii,  clium 

hodie  nomen  retinet.  Huius  cimtatis  episcopus,  ut  ex  ep.  IX,  120.  134  apparet,  a.  599  in.  Ajir.  Prucidus 
fuit,    qui  tunc  diu    purificationis   causa   a   sua.   cicitate   afuei'at.  2)  Ep.  III,  24   nsitatmi   jiriieter 

ordinationes  clericorum  cetera  omnia  deJegantur;  sed  huic  eiyistulae  similia  contnwnt  ep.  I,  15.  51;  ctiaiii 
ep.  I,  79.  II,  42  ordinandi  licentia  conceditur. 

VI,  39    De  Victore,  ep.  Panorm ,  cf.  ep.  I,  70  p.  '.iii  u.  4.  III,  27  n.  1.  1)  Urhicus  antea  prac- 

positus  monasterii  a  Gregorio  conditi  fiierat:  cf.  ep.  V,  4  n.  2.  2)  Bocclins  Pirriis  in  Sicdia  siicra,  t.  II 

p.  1068:  in  planicie  S.  Mercurii  hodie  latine,  olim  graece  .S.  Hermae. 


416 


C4REG0BII  I.  REGISTRI 


mores  et  actio  tanto  possif  ministerio  convcnire,  sine  mora  auxiliante  Domino  debeat 
consecrare,  quatcnus  ncc  ille^  de  monasterio  suo  hac  pro  causa  egredi  nec  extraneum 
silii   ad   poragcnduin   sacruni  opus  cogatur='  adducero. 


VI,  4(1. 
Gregorms  I.  paiya  Venantium,   cxmonachum ,  palricium,  hortatur ,  uc  cum  lohannc, 
episcopo  (SyracusanoJ,  armis  confcndat,  quvm  ad  2>acem  vocatum  nuntiat.       51)6,  Itd. 

CoM.  R  et  r:  Indictio  XII.  XIII  XIIII  cap.  140  (Ind.  XIIII  cap.  40). 
Edd.  31:  Lib.  VI.  ep.  4:i;  G:  Lih.  V.  ep.  4:>.  —  laffe  Reg.  1423  (1036). 

GREGORIUS  VENANTIO  EXMONACHO  PATRICIO. 

Multum  nos  ea  quam"  direxistis  iam''  contristatos"'  invcnit  epistola,  quod  iutcr 
vos  et  lohannem  fratrcm  et  coepiscopum  nostrum,  de  quorum''  desidcrabamus  gaudcre 
concordia,  scandalum  prodisse  cognovimus  ^  Quacvis  enim  causa  fuissct,  non  usque 
ad  hoc  debuit  furor  erumpere,  ut  armati  homines  vcstri,  sicut  audivimus,  in  episcopium- 
inruerenf  ct  divcrsa  hostili  more  mala  committerentf  atque  vos  haec  res»  a  paterna 
interim  caritatc  dividerct''.  Numquid  non  poterat',  quaelibct  contentio  fuit,  tranquillo 
disponi,  ut  nec  partium  utilitas  detrimentum  nec  sentirct''  gratia  laesionem?  Cuius 
autcm  gravitatis,  cuius  sanctitatis,  cuius  mansuetudinis  suprascriptus  frater  nostcr'  sit, 
non  habcmus  incognitum.  Ex  qua  rc  colligimus,  quia,  nisi  vis  cum  doloris  nimia 
coegissef",  ad  hanc  rem  dc  qua  vos  contristatos  asseritis  eius  fraternitas  nullatenus 
pcrvenisset.  Nos  tamen  ut  hoc  eo  scribente  comperimus,  ilico  ei  scripsimus  ammo- 
nentes,  ut  et  oblationes  vestras  sicut  ante  suscipcret  et  missas  in  domo  vestra  non 
solum  celcbrari  permitteret,  sed  si  velitis,  etiam  ipse  perageret  causamque  suam" 
servata  caritate  cxequi  debuisset.  Et  quia  nullos  discordes  vel  fieri  volumus  vel 
manere,  eandem  adhortationem  iterandam  esse  perspeximus.  Undc  necesse  cst,  caris- 
sime  fili,  ut  et"  vos  sacerdotalem  ilii  reverentiam  exhibere,  sicut  decet  filios,  debeatis 
nec  eius  ad  iracundiam  animos  provocetis.  Nam  cum  quo  fidam  estis  gratiam  habi- 
turi,  si  vobis,  quod  absit,  fuerit  cum  sacerdote  discordia?  Itaque  animorum  tumore 
deposito  sic  agere  causas  quas  habetis  invicem  studete,  ut  et  caritas  inter  vos  in- 
temerata  permaneat  et  alterutra  mansuete  procuretur  utilitas. 


*)  in  possint  corr.  B  1.  f)  in  illi  rorr.  r  2.  f)  in  pogantur  cnrr.  r  2. 

VI,  40  in  tif.ulo:  Vinantio  R  1.  —  patric    li  I,  r  7.  2.  "■)  qne   R  1.  '')  iamiam  R  I.  ")  ex 

contristat  corr.  K  I.  '•)  e.K  decorum  corr.  r  2.  <")  r.r  irrnere  curr.  R  1.  0  ex  committere  curr.  R  1. 

e)  res  suprascr.  R  1.  '')  e.-c  dividere  corr.  II  U  ileviderent,  sed  n  expun.r.  r  2;  dividerent  »•  i.  ')  pote- 

raiit  r  1.  k)  sentiret  nee  r  2.  ')  nostcr   om.  R  1.  ™)  ila  r  1  et   ex  cogisset  corr.  R  1,   r  2. 

n1  sua  (•  ;.  ")   iili,  et  ut  E  1. 

VI,  40  De  Venantio  cf.  notam  Etvaldi  ad  ep.  T,  33.  Equidem  crediderim  Venantium  vere  patricium 
ftiisse,  scd  nostrum  recusasse  hanc  eius  appellationem  admittere,  qwia  ille  monachus  nuincrc  debiierat;  sed 
utrmn  hic  errore  librarii  vel  registratoris  piitricio  additum  sit  an  roluntate  Grenorii,  dnbiiim  esse  ridctur. 
1)  De  eadem  controrcrsia  (Ujitur  ep.  seqiienli  ad  lolmnnem,    e.p.  Syruciisanum ,  data.  2)  E]nscopiura 

est  palatiiiiii,  iit  qno  cjiiscvjiiis  (aiit  ricedominiis)  rcsidct;  cf.  ep.  VIIJ,  I.    I,  II. 


INDICTIO  XIIII.    lUL.  (VI,  39.  40.  41.  42).  417 


VI,  41. 

(Trcijofius  I.  jxqia  lohanncin,  cpiswpinn  Hymcn^anani,  nionet,  at  Venaufii  oblationcs 
suHcipiat  ct  in  domo  cius  misms  cclchruri  permittat  aut  iitsc  cclehret.  5'J6,  Int. 

CuikJ.  n  et  r:  Imlictio  XII.  XIII  XIIII  aip.  141  (Iml.  XIIIL  cap.  41). 
Edd.  M:  Lib.  VI.  cp.  44;  G:  Lib.  V.  cp.  4:i.  —  laffc  Bcrj.  1424  (10.57). 

GKEGORIUS  lOHANNI  EPISGOPO  SYRACUSANO. 

(.^Uiinivis  causa"  fuerit,  quae  fraternitatis  vestrae  animos  ad  iracundiani  nun  in- 
merito  provocaret,  ut  nec  oblationes  domni  Venantii  voluissetis  suscipere  nec  in  domo 
ipsius  sacra  missarum  sineretis  sollemnia  celebrari .  tanien  quia  ita  terrena  agi  debet 
utilitas,  ut  nullum  nos  iurgium  a  caritatis  valeat  conexione  disiungere,  proinde  sancti- 
tatem  vostram,  sicut  dudum  scripsimus,  adhortamur,  quatenus  et  oblationes  ante  dicti 
viri  omnimodo  in  dulcedine  et  Deo  placita  debeatis  sinceritate  suscipere  et  in  domo 
ipsius  missarum  peragi  mysteria  permittatis;  aut"^,  sicut  scripsimus,  si  fortasse  volucrit. 
per  vos  debetis"^  aeeedere  et  celebrando  apud  eos''  missas  priorem  gratiam  refor- 
marc.  Oportet  namque  haec"  filiis  sacerdotali  vos  affectu'  impendere  et  in  causis. 
prout  ratio  suffragatur,  iurisdictionem  ecclesiae  vestrae  minime  praeterire.  Ilaec  ergo 
considerantes  neccsse  est,  ut  ita  so  circa  eos  fraternitas  vestra  discreta  moderatione 
oxhibere  studeat,  ut  et  quod  negotii  quaiitas  exigit  sakibriter  peragat  et  a  paternae 
caritatis  gratia  non  recedat. 


VI,  42. 

Grcfiorius  I.  papa  cuidam  ahhali  ciusquc  comjrcgationi,  cuius  nionaslcriuin,  in  t/uo 
anlca  fucrit,  in  ruinis  sit.  orutorium  in  urhe  Moma  iuxtu  thcrmas  A(jrippinas  cv  lohan- 
nis,  preshyteri  Honuini,  tcstumcnto  iu  monasteritm  mutatum  cum  rcditibus  ah  codem  testa- 
torc  legatis  conccdil.  596,  lul. 

Codd.  B  et  r:  ImUcHo  XII.  XIII.  XII II.  cap.  142  (Iwl.  XIII I.  cap.  42). 

Cf.  edd.  31:  Lih.  III.  ep.  .vr.'  G:  Lih.  V.  cp.  44  ct  Lih.  VII.  iml.  II.  ep.  4'J  ct  cd.  iiustraiii  IX.  ep.  13T 
et  laffe  142.J  (ST7). 

GREGORIUS ABBATI. 

Ijcclesiastiea  damnuni  non  sentit  utilitas,  si  res  aliis  compctentibus''  cognita 
veritate   rcstituat.     Atque    ideo    cognovimus   quondam  lohannem    presbytcrum  sanctae 

VI,  41  in  titido:    lohamiis   epo  r  2;    lohe  eps  li  1.  ")  causae  r  1.  '')  aiit  ex  at  cQrr.  H  1. 

<=)  ila  II 1,  r  2;  tleheatis  ;•  1.  '')  ita  cudd.  n.:  fortasse  eum  scr.  ")  ita  r  1.  2;  jtost.  ras.  un.  litt.  ec  (vurr. 

in  etj  -^'  ■'•  ')  ila  r  1;  sacerdotalem  (curr.  in  sacerdotalij  vos  atiectu  /•  2;  sacerdotalem  vos  aftectum  H  1. 

VI,  42  i.n  titnlo:  Bonae  cudd.  et  nostri  et  Maur.;  Bono  vet.  edd.  —  ahhas  lil;  ahhatis  ;■  /;  ahb.  r  2. 
*)  competeutes  r  2. 

VI,  41     Cf.  eji.  pi-aecedentem  et  de  lohanne,  ep.  Syracns.,  ep.  VI,  IS  iKit. 

VI,  42  Mauriid  hanc  epidulam  errore  librarii  bis  in  registrum  insertam  esse  putantes  seiiiel  edi- 
derimt,  atqne  pricn'es  editwes  utrocpie  loco,  ipw  in  codicibus  haec  epistula  occitrrere  eidebatur,  eunclem  fere 
vel  lum  sati^  diversum  tenorem  exhibebant.  Nos  rero  codkes  sequentes  et  hic  et  indlctioni  secumlae  epistn- 
lain  inserimus  duabiis  formis  conscriptam;  ep.  IX,  ViT  a  prioribus  editionibus  iidmis  discrepat.  Neijne 
dwbiwn  est,  quin  merito  librarius  rUranupie  epistulam  inseruerit.  Nam  priina  epistula  Gregorim  mona- 
sterimn,  de  quo  agitur,   ex  voluntate  teMatoris  ahbati  cuidam  concessit,   secunda  autem  Bonac  abbalissac 

Rec.  Greg.  I.  53 


418  GREGORII  I.  REGISTRI 

Romanae  cui  Deo  auctore  deservinius  ecclesiao  iii  domo  iuris  sui  posita  iu  hac  urbe 
Roma  iuxta  thermas  Agrippianas''  '  oratorium  construxisse  ibique  quosdam  reditus 
legati"  titulo  per''  testamenti  sui  seriem  reliquisse;  in  quo  oratorio  servorum  Dei  con- 
gregationcni  constituit  esse,  et  hacc  omnia  ut  debuissent  impleri,  testamenti  sui  pagina 
sanctae  memoriae  decessori  nostro  Pelagio  ^  noscitur  deputasse.  Sed  quia  necdum  hoc 
occurrit  implere  ct  domus  ipsa  cum  horto  suo  ab  actoribus  nostrae  ecclesiae  detinetur 
et  idcirco  iiactenus  necdum  voluntas  defuncti  complcta  est,  nostra''  sollicitudine'  piae 
dispositionisB  voluntatem  ct  hoc  quod  deccssori  nostro  iniunctum  est  pracvidimus  esse 
complendura.  Ideoque  necessarium  csse  prospeximus,  ut  dedicari  oratorium  ipsum 
protegente  domino  debuisset,  et  quia  monasterium,  ubi  prius  fuisti^,  in  ruinae  eraf' 
periculo  constitutum',  te  illic  cum  congregatione  tua  constituere  per  omnia  debere, 
quatenus''  in  suprascriptae  domus  monasterio  essc  congregatio  potuisset  ct  inminens 
potuisset'  periculum  evitare*".  Unde  necesse  est,  ut  et  nunc  et  futuris  temporibus  Dei 
illic  laudes  per  eam  quae  modo  est  vel  successura  est  congregationem  modis  omnibus 
celebrentur*.  Considerantes  igitur  ante  dicti  presbyteri  voluntatem  perpetuo  illic  tem- 
pore  monasterium  esse  atque  ad  eandeni  domum  in  integro  cum  horto  suo  ct  rebus 
inferius  designatis,  quae  a  testatore  relictae  sunt",  proprictatis  iure  constituimus  per- 
tinere;  id  est  massam  Magulianensem°  cum  appendicibus  suis  via  Nomentana''  miliario 
plus  minus  XI"'',  tabernam  in  hac  urbc  quae''  cst  posita  iuxta  Pallacenis^  et  salga- 
mum "  positum  ante  domum  suprascripti  raonasterii.  Oportet  ergo,  ut  ita  dilcctio  tua 
diligenter  invigilet,  ut  Dei  illic,  sicut  praefati  sumus,  laudes  devote,  ut  moris  est, 
celebrentur  et  suprascriptae"  res  in  cius  ius  pertinentes  nulla  te  neglegente  occasione 
depereant.  Hanc  enira  sollicitudincra  non  solum  a  te.  sed  etiam  a  tuis'  succcssoribus 
in"  praedicto  oratorio   et  rebus  superius  designatis  constituimus  nihilominus  exhibere. 


*>)  in  Agrippiiias  cvri:  M  1.  '^)  legali  r  /.  '•)   prd  )■  /.  <^)  nostre   R  ].  f)  add.  et 

m.  post.  R  1.  g)  dispoiisitionis  /■  2.  '')  est  in  ras.  R  1.  ')  ndd.  et  )•  1.  ^)  add.  et  r  1. 

1)  res  codd.  n.;  rf.  ej>.  IX,  137.  "')  i/a  E  1;  evitaret  r  1.  2.  ")  ita  IX,  137;  relictum  est  li  1, 
r  1.  2,  sed  iii  relicta  sunt  corr.  H  1.  ")  Maculiauenseiu  R  1.  i')  ita  r  2;  Num.,  sed  u  in  rm.  R  1; 
Momentaua  r  1.  1)  XU"  r  1.  >■)  qua  r  1.  ^)  superscriptas  r  1.  2.  ')  corr.  ex  suis  r  2. 
")  in  om.  R  1. 

atquc  coiujreijatioiii  fcwiwiritin.  Utruiii  cpistiila,  qnam  lioc  loco  exMhcmus  et  scripta  ct  tradifa  sit,  an 
scripta  quideni ,  sed  non  tniditu.  iyiioramiis.  Vraccepliiin  ceiie  de  serris  Dei  institnendis ,  ut  ex  cp.  altera 
apparet,  ohserratiiin  non  cit.  Nonien  cliaiii  alihatis.  ini  liaec  epistula  direeta  est,  ignoramiis;  Ubrarii  iam 
eodem  errore,  qiw  editwes,  diicti  nomen  ahhatis  in  nomen  ahhatissae,  ciii  alteira  epistula  directa  est,  mutuverunt. 
(Nota  ahhatem,  swb  quo  destructio  facta  est  monasterii  Casinensis  a  Paulo  diac,  IV,  17,  Bonitum  vocari.J 
Gf.  N.  A.  XVII  p.  193  ss. 

I)  Acjitur  de  tliermis  Ayrippac  iii.cta  VnnlheoH  sitis  (non  de  (piodam  lavacro  Agrippinae,   ut  Orc- 
gc/rooius,  Gesch.  d.  Staclt  Eom,  II*  p.'J5  n.3  putat:  cf.  lorclan  in  Bullet.  d.  Instit.  arch.  a.  1873  p.  30  ss.). 

2)  Papa  igitur  (vel  Bomana  ecclesia)  legataritts  esse  videtur,  qiii  reditus  illos  per  suos  actores  administrabat, 
donec  monasterium  eonditum  esset.  3)  Cf.  ep.  VI,  32  n.  1.  VI,  03.  VII,  23,  ex  qtiihus  coniei  potest 
nwnadws,  de  quihus  hic  agitur,  e  regionihns  meridionalihus  Italiae  confugisse.  4)  Cf.  similia  verha 
in  f.  Diurni  64.  65.  6)  Basilica  S.  Marci  erat  iuxta  Pallacinis  atque  monasteiium  Laurentii 
martyris  dicebatur  Pallacinis,  ut  ex  lihro  pont.  in  v.  Marci  et  in  v.  Gi^egorii  IV.  c.  41  apparet.  Cf. 
Uiwhesne  in  nota  ad  c.  S.  Marci  et  Gregorovium,  l.  l.  I  p.  267  n.  1;  et  de  vico  Pallac.  lordan  in  Herme, 
II  (1867)  p.  76.  6)  salgamum  =  paraceUarium;  locus  ubi  salganm  (lierhae  et  fructus  conditi)  asser- 
caidur  (Dncainjc). 


INDICTIO  XIIII.    lUL.  (VI,  42.  43.  44).  419 


VI,  43. 

Chriioriufi  I.  papa  Leontio,  cpiftcopo  Ariminensi,  pcrmittit.  itf  S.  Stcphani  vKrrtijris 
tuisilicnm,  pod  incendinm  refectam  dedicct  ihique  sanetuaria  collocct.  '>!)!!.  lut. 

Codd.  B  et  r:  Indictio  XII.  XIII.  XIII I.  cap.  143  (Iml.  XII II.  cap.  43). 
5  Edd.  M:  Lib.  VI.  ep.  45;  G:  Lib.  V.  ep.  4,5.  —  laffe  Bcg.  14>.5<'  (1058). 

GREGORIUS  LEONTIO  EPISCOPO  ARIMINUM. 

Basilicam  beati  Stephani  martyris ',  quam  fraternitas  vestra  incendio  asserit  con- 
crematam,  quam  etiam  nuper  restauratam  esse  commemorat,  facultatem  tribuimus 
dedicandi,  in  qua  etiam  reliquiarum  sanctuaria  ^  eiusdem  beati  Stephani  martyris  vohi- 
10  mus  collocari.  Et  ideo,  frater  carissime,  ad  praedictam  te  ecclesiam  ire  necesse  est 
et  tam  ecclesiae  quam  etiam  altaris  noviter  constructi  dedicationem''  soUemniter  ex- 
hiberc,  ut  expectantium  de  eadem  consecratione  devotio  Domino  valeat  auxihante 
eompleri.  Quicquid  praeterea  eidem  loco  a  fundatoribus  olim  concessum  est,  in  ea  qua 
dimissum  est  voluntate  ac  firmitate''  vohimus  permanere. 


VI,  44. 

frregorius  I.  jmpa  Felicem,  cpiscopum  Pisaurensem,  hortatur,  ut  cathcdram  in  mona- 
slerio  a  lohanne,  praesentium  latorc,  constriieto  positnm  amoveat  neve  contra  Grecforii 
decessoris  pracceptum  piuhlice  sucra  missurum  solJcmniu  ihidcm  ccJchrarc  pergat.  Calicem 
lohanni  ahlafim  restitui  iuhet.  Mfi,  Inl. 

Codd.  B  el  r:  Imlictio  XII.  XIII.  XIUI.  cap.  144  (Itid.  XIIIL  cap.  44). 

Edd.  M:  Lib.  VL  ep.  46;  G:  Lib.  V.  ep.  46.  —  Laffi  Beji.  1426  (1059). 

GREGORIUS  FELICI  EPISCOPO  PISAURENSI. 

Miramur  fraternitatem  vestram,  ut*  serio  praecepti  neglecta,  quan\  ad  vos  sanctae 
memoriae  decessor  noster''  dederat,  monasterium  a  lohanne  praesentium  portitore  con- 
structum  aUter,  quam  antiquae  consuetudinis  usus  exigit,  conseerares'^;  dum  etiam 
in  eodem  praecepto  inter  alia  mandatum  sit,  ut  locum  ipsum  absque  missis  pubhcis ' 
dedicares,  et,  ut  ad  nos  pervenit,  cathedra  posita  sacra  ilhc  pubhce  missarum  sollemnia 
celebrantur.      Quod    si    verum   est,    his   vos''   hortamur    affatibus,    ut  omui  excusatione 

VI,  43  in  liiulo:  Lionzo  U  1  —  visitatori  deesse putat  Tonim,  sl.  di  liimini,  t.  II  2>-  -161,  ijuia  Arimliiensi 
scribil.             ^)  (lebes  suprascr.  r  2.  ^)  vol.  ac  firm.  posi.  add.  It  1. 

VI,  44       *)  ut    ia   qiiod   corr.  R  1.  "^)  ita  li  1 :    ota.    uoster   )•  1.  2.  ")  consecraris    R  1. 

■1)  nos  r  1. 

VI,  43  De  Leontio,  epincopo  Urhinate  et  risitatore  Ariminensis  ecclesiae,  cf.  ep.  III,  24  nol.;  Casto- 
rius  innc  teinpcrris  episcoims  Ariminensis  erat,  atque  Irnec  epistula  episcopo  Arimimim  cpiidein,  sed  iion 
episcopo  Ariminensi  directa  est;  a.  599  m.  Maio  Sebastianus  msitatm-  Arimini  ei  successerat:  cf.  ep».  IX,  140. 
—  Cf.  f.  Diurni  27:  basilica  que  post  incendium  repavatuv.  Ln  Italia  basilicae  sine  permissione  papae 
ne  dedicentur,  praecepit  Oelusius  1:  ep.  I-K.  636  (Thicl,  ep.  I,  360  ss.),  c.  4.  25.  1)  (Galla  Placidia) 

aedificavifc  ecclesiam  S.  Stephatii  in  Arimino.     Afinell.  c.  42.     Cf.  Tcmini,  Bimini.  II,  p.  129  2)  De 

sanctuariis  cf.  ep.  I,  52  n.  2. 

VL,  44    De  Felice,  ep.  Pis.,  cf.  ep.  V,  25.  1)  Eadem  rerba  in  f.  Diurni  U  (re.-^ponsum  ora- 

torii  dedicandi). 

53* 


420  GREGORTI  I.  REGTSTRI 

cessante  cathedrani  vestrani  exinde  amoveri  niodis  omnibus  faciatis  nec  denuo  illic 
missas  publicas  peragatis^.  Sed  sicut  et  consuetudo  et  praecepti  tenor^  eloquitur,  si 
missas  ibidem  sibi  celebrari  voluerint,  a  te  presbyter  dirigatur. 

In  codem  autem  monasterio  congregationeni  servorum  Dei,  sicut  praedictus  lo- 
hannes''  petiit  et  nunc  est',  cum  Dei  gratia  sempers  volumus  permanere*.  Calicem'' 
vero  quam  sibi  a  fraternitate  vestra  ablatam'  innotuit,  ei,  si  ita  est,  restituere  festinate. 
Haec  ergo  sanctitaa  vestra  ita  studeat  adimplere,  ut  denuo  ad  nos  praedictus  portitor 
pro  hac  causa  necessitatem  remeandi  non  iiabeat. 


VI,  45. 

Cirrfioriiif;  I.  pnpa  Lroni,  cjnaccypo  Fancnfii  (?),  lohanncm  rrli(jiox)ini,  praa^rnfiinn 
Iniorcni,  ah  Jlisfricormn  crrorc  acl  ccclcfiinni  rcvcrftuni  coinnicndaf ;  riii  11.1  f^nJinidia,  ah 
ecclesia  praestentur,  se  provicUssc  scribit.  'ifXl,  luf. 

CoM.  R  H  r:   Iiidiciio  XII.  XIII.  XIIII.  cap.  m  flml  XIIII  ciqi  4oj. 
Eihl.  M:  Lih.  VL  ep.  47:  G:  Lib.  V.  ep.  47.  —  Liffi  Ref/.  1427  (lOJij. 

GREGORirS  LEONI  EPISOOPO  FANENSI. 

Sicut  scismatis"  pravo  studio  perdurantes''  obiurgandi  detestandique  sunt.  sic'' 
ad  sinum  matris  ecclesiae  redeuntes  consoiandi''  ac""  nihilominus  refovendi.  Quia  igitur 
lohannes  religiosus  praesentium  lator  recepta  ratione  ad  unitatem  sanctae  ecclesiae 
ab  errore  Ilistricorum  Deo  miserante  conversus  est,  eapropter  fraternitatem  vestram 
liortari  praevidimus,  ut  eum  salva  ratione  habere  debeat  in  omnibus  commendatum 
atque  suo  favore  protegere.  Cui  etiam  ne  post  conversionem'  aiicui  possit  necessitati 
succumbere,  aliquid  de  ecclesia  illis  annis  singulis  praevidimus  consulendum '.  Quia 
ergo  vestrae  sanctitnti  se''  summopere  petiit  commendari.  providendum  vol)is  pro  vestra 
merctde  ost.  ut.   sicut  diximus.   vestris  in  i)ninil)Us  solaciis  fulciatur. 


<■)  lollc   7?  1.  f)  est  c:  esse  corr.  r  2;  tc  post  cst  udd.  11  1,  r  2,  sed  expuiLr.  r  2.  B)  sentpei' 

sitprascr.  r  2.  '')  c.alcem  (l  in  ras.)  li  1,  r  1.  ';  ''"  '"  1-  -,•  •"'''  f-''  .iblatui))  rorr.  r  1:  .■ibl.itiin)  J!  1. 

VI,  4:j  in  liltilo:    cpi   Fane))sis  E  1.  ")  ila  II  1,  r  1;    scisinatici  r  2;    m  post  sient  li  1  siiprascr. 

^)  ex  pe)-iiir;uites  corr.  r  1.  '^)  ita  R  1.  <'l  sunt  postea  ndd.  r  I.  e)  et  )■  2.  ')   ne  antea 

om.,  hic  suprascr.  II  1.  B)  ila  r  1.   2;  iUic  U  1.  '')  se  oni.   H  1. 

2)  Cf.  ep.  V,  4'.i.  3}  Cf.  qiiae  praecipiuntur  per  f.  Diurni  15  (responsu)))  de  deilica)iilo  0)-atorio 

intra  nionasteriu)n  i))onacl)Oru)))).  4)  Cf.  f.  Diiirni  ft-3  (preceptuni  de  concedendo  nionasterio'!. 

VI,  45  Ad  Cji.  1'/,  .Sfi  notiivi  miniin  esse  eundem  lolianncm  m.  Iiinio  in  Sicilinm,  111.  lulio  luniiiiii 
profecium  esse  atque  illi  et  in  Sicilia  et  Fani  sidisidia  ussignata  esse.  Accedit,  quod  m.  Norembri  hnius 
anni  596  FoHunatiis  episcopus  Fanensis  commemoratur  ep.  VII,  13.  Sed  in  Sicilia  erat  Leo  quidam  epi- 
scopus  Catanensis:  cf.  ep.  I,  70  p.  90  n.  3;  itaque  Fanensi  errm-e  liln-arii  scriptum  esse  puto  atque  Catenonsi 
Jegendum.  Ex  seqneniihus  epistulis  primct  in  Illyricuvi,  aUera  in  Sicilicm  directa  e.it.  —  Haec  cpistula 
siiiiillinia  cxt  (■;>.  1'/.  :!il.  Ij  Scil.  per  Cijprianinii,  rcclorciii  patrimomi  Siciliac. 


TNDICTIO  Xiril.    IDL.  (VI,  44.  45,  40).  421 


VI,  40. 

Grcgorins  I.  papa  prri^hijlcro.'^  diaronos  rf  rlrrnni.   noJiiJrx  nr  popnlmn  ladcrac  ron- 
sisir.ntcs  et  milites  hortatur,  ut  Maximi  Salonitani  cxconinmnicati  socictate  abstineant. 
Codd.  R  et  r:  Indictio  XII.  XIII.  XIIII.  cap.  146  flml.  XIIII.  cap.  4(1).  59G,  lul. 

EM.  M:  Ijih.  VI.  ep.  27;  G:  Lih.  V.  cp.  48.  ~  laffe  Beij.  WJS  (1060). 

GREGORIUS  PRESBYTERIS,  DIACONIBUS  ET  OLERO,  NOBILIBUS  AC 
POPULO  lADERAE  CONSISTENTIBUS  ET  MILITIBUS. 

I  ervenit  ad  me  quosdam  vestrorum  ignorantia  vel  necessitate  deceptos  his  qui 
ab  apostolica  sede  culpa,  sicut  nostis,  exigente  communione  privati  sunt,  communi- 
casse,  quosdara  vero  se  salubri  discretione  protegente  Domino  suspendisse:  ct  quantuni 
de  constantibus  gaudeo,  tantum  de  deviantibus  ingemisco,  quoniam  sacrae  communionis 
mysteria,  quae  ad  absolutionem  nobis  divina"  pietate  concessa  sunt'',  in  detrimento 
magis  suae  animae  perceperunt.  Et  quia,  sicut  vobis  omnipotens  Dominus  innotescat, 
vehementer  caritati  vestrae  et  medullitus  cx  toto  corde  compatior,  paterno  affectu 
obtestor  atque  suadeo,  ut  inlicita  se  quisqiie  communione  suspendat  et  quos  apostolica 
sedes  in  consortio  communionis  suae  non  recipit,  omnino  refugiat,  ne  inde  reus  ante 
conspectum  aeterni  iudicis,  imde  poterat  salvari,  consistat. 

Comperi  autem,  quod  quidam  perversae  mentis  homines  iliic  insinuare  conati  sunt, 
quia  ego  contra  Maximum  quodam  odio  niovear  et  non  quae  canonice,  sed  ea  potius 
quae  furoris  sunt  exequi  concupiscam.  Sed  absit  hoc,  absit  a  sacerdotali  animo'^,  ut 
in  qualibet  causa  privato  zelo  moveatur.  Ego  vero  populo  in  illis  partibus  consistenti 
ac  meae  animae  providens  ct  omnipotentis  Dei  iudicium  pertimescens  causas  eiusdem 
Maximi''  exquiri  volo  et  cum  omni  sinceritate  revelante  Deo"  quod  est  canonicum 
definire.  Cui  quoniam''  frequenter  scripsimus.  ut  non  prius  sacra  missarum  sollemnia 
celebraret,  quam  causam  potuissemus  agnoscorc,  alioquin  esset  communione  privatus, 
et  ex  hoc  iam  superbiae  ipsius  culpa  in  aperto  monstratur,  quod  saepius,  sicut  dixi, 
ammonitus,  ut  ad  nos  venire  debeats,  diversis  excusationibus  renititur,  fugit,  metuit. 
Unde  ergo  trepidat,  si  eum  de  his  quae  de  se  dicta  sunt  conscientia  non  accusat? 
Haoc  igitur  cognoscentes,  postquam  vobis  nullam  de  ignorantia  excusationem  valetis'' 
adsumere,  rogo.  hortor  ct  moneo,  ut  a  prohibitae  vos  communionis  consortio  per  omnia 
suspendatis  noc'  cuiquam  sacerdoti  suprascripto  Maximo  communicanti  contra  animam 
suam  quisquam  vcstrum''  communicarc  praesumat. 

Quia  tamen  audio,  sicut  praefatus  sum,  quosdam  vestrum  ignorantia  lapsos,  quos- 
dani  etiam  ad  communicandum  violenter  esse  compressos ,  omnipotentem  Dominum 
deprecor,   ut  et'  eos   qui   huic   pravitati  mininic  consenserunt  perpetua'"  gratiae  suae 

VI,  46  iii  titiilu  :  ppblns  cUl  li  1,  r  '2  et  in  ■marij.  r  2:  presbyteris  diacouibus  cuusisteuti ;  prljris  cUl  r  1; 
presbiteris  cardiualibus  -B*  1  —  poplm  li  1  —  adera  B  1;  ladiri  R*  1  —  cousist.  li  1;  consistentiuui  r  1; 
consst.  r  2;  cousistentibus  in  fine  totius  inscriptionis  ponunt  R*  1  et  sec.  ed.  M  Vatic.  D  —  om.  et  niilitibus 
Vatic.  A  sec.  ed.  M.  ^)  divine  r  1.  ^)  sunt  om.   B  1;   ras,  uiiius  litterae,  '^)  auima   R  1. 

•J)  maxime  R  1.  «)  ex   duo   corr.  r  2.  f)  quoniam   oiii.  R  1,    in  qiio   codice  hic  rasnra  invenitur. 

8)  veniret  r  1.  2.  ^)  hoc  verb.  om.  codd.  'n.;   valetis  suprascr.  It  1,  volo  supraser.  r  2.  ')  ue  r  1. 

^)  nostrum  R  1.  •)  et  oin.  r  1.  2.  ™)  perpotue  R  1. 

VI,  46  ludera,  Iwdie  Zara  vetus,  urb»  episcopalis  Balmaliue.  Etiam  Jiic  in  inscriptimie  tres  partes 
distimguntur  praeter  milites:  clerus,  ordo  (ndbiles),  plehs  (populus).  —  De  causa  Maximi,  Salonitani  prae- 
sumptwis,  de  qua  hae  epistula  ac/itur,  cf.  ep.  V,  6  n.  1.  Haec  epistuJa  ep.  VI,  26  simillima  est;  et  ep.  VII,  17 
noster  SeriUt  episcopo  Ia,dertino:  ab  eiu.s  (Maximi)  te  nequitia  cognovimus  dissentire. 


422  GREGORII  I.  REGISTRl 

protectione  custodiat  et  optata  eis  largitate  respondeat  et  illos  quos  aut  studium, 
aut  ignorantia  aut  quaelibet  alia  causa  traxit  in  culpam  ab  omni  i-eatu  peccatorum 
atque  ab  omnibus  vinculis  alienae  obligationis  absolvat  omnibusque  et  in  praesenti  vita 
protectionis  suae  gratiam  tribuat  et  nos  de  vobis  in  aeterna  patria  gaudere  concedat. 
Ut  igitur  haec  vobis  intercessio  apud  Deum  salvatorem  nostrum  proficiat,  adhortationi- 
bus  nostris  pro  animae  vestrae  salute  oboedicntiam  exhibete  et  ab  illis  sacram  eom- 
munionem  percipite,  quos  se  ab  anto  dicti  Maximi  comnuinione  abstinuisse  vel  ab- 
stinere  coKnoscitis. 


VI,  47. 

Grcgoriii^:  I.  papa  T^rhico,  ahhati  tnonastcrii  S.  Hcrinac  Panormitano,  scrihif,  nt 
Afiathonem,  latorcm  jjracffcntinm,  si  nxor  quoquc  monachicam  vitani  dcgcrc  rclit.  in  nwna- 
stcrium  asciseat.  ^>^'i.  I'il. 

Codd.  R  a  r:  Lulidio  XII.  XIII.  XIIII  cap.  147  (Ind.  XIIIL  cap.  47). 

Edd.  31:  Lih.  VL  cp.  48;  G:  Lib.  V.  cp.  4<i.  —  la/fc  Eiy.  14-29  (1061). 

GREGORIUS  URBICO  ABBATI  MONASTERII  SANCTI  HERMETIS, 
QUOD  EST  IN  PANORMO  CONSTITUTUM. 

(Juisquis-'  divina  inspiratione  compunctus  relictis  saeculi  huius  actionibus  ad 
Deum  converti  festinat'',  ita  et  cum  caritate  suscipiendus  est  et  blandis  per  omnia 
consolationibus  refovendus,  ut  in  ea  quam  clegit  Deo  adiuvante  delectetur  modis 
omnibus  conversatione  persistere.  Quia  igitur  Agatho  lator  praesentium  in  monasterio 
dilectionis  tuae  converti  desiderat,  hortamur,  ut  cum  omni  eum  dulcedine  devotioneque 
suscipias  atque  ad  aeternam  vitam  eius  desiderium  adsidua  adhortatione  succendas  et 
eirca  animae  ipsius  sahitem  dihgenter  studeas  esse  sollicitus,  quatenus,  dum  in  Dei 
nostri  servitio  te  ammononte  devota  mente  perstiterit,  et  illi  prosit  saeculum  reliquisse 
et  tibi  eius  conversio  proficiat  ad  mercedem.  Quem  tamen  ita  suscipiendura  esse  cog- 
nosce,  si  et  uxor  ipsius  similiter  converti  vokierit^  Nam  dum  unum  utrorumque 
corpus  coniugii  copulatione"  sit  factum,  incongruum  est  partem  converti  et  partem  in 
saeculo  remancrc-. 


VI,  48. 

Grcgorius  I.  paj^a  Palladio,  episcopo  Santoncnsi,  per  Leuparicum  prcshijfcrum.  prac- 
scntium  latorem,  reliquias  SS.  Petri  ct  Pauli  ae  Laurcntii  Pancrafiiquc  martijrum  mittit. 
quas  in  ecclesia  iisdem  sanctis  constructa  cum  venerationc  coUocet.  :')9(),  lul. 

Codd.  R  et  r:  Lulictio  XIL  XHL  XIIIL  cap.  148  (Ind.  XIUI.  cap.  48). 

Edd.  M:  Lib.  VI  ep.  4'.i:  G:  Lib.  V.  ep.  .W.  —  laffe  Rey.  14:iO  (1002). 

VI,  47  lii  titulo:  Uerbicij  U  1  —  quod  iu  Pauormitauo  cousistit  R*  1.  ^)  quieuuciue  li  1.  '')  ''■)■ 

1'estiuet  rorr.  /•  /.  1'.  <^)  ita  r  1;  ex  eopulatiouis  corr.  r  2;  copulatioui.s  f!  1. 

VI,  47    De  Urbico  atque  eius  vmiaste)-io  cf.  ep.  V,  4  n.  2.    VI,  .39  n.  7.  1)  Cf.  ep.  XI,  .30,  e.v 

qna  apparet  A(iatlu)sam  quamJam  questam  esse,  quod  maritus  ccnitra  nxoris  rolnntatem  in  iiionasterium 
Urbici  ascitus   esset.  2J  Nor.  lust.  123  c.  40:  «  ife  avysaTuiTog  iri  zoiJ  yduov  6  dfiJQ  uoyoi  ij  y  yvvij 

fioftj   E(V£'X9fl   f('f   uofxaiiJQioi'.    &ii'.}.vta{hto   6   ytifioi;  xtt\   iSixii  ^inovtflov .   uif^'  o   uivToi    ro"  ngoaioTToy  t6 
f('cfp^«uf»'oi'  f('i,-  uornaiijoioi'  ro"  uofti/ixoi'  a;(ijuti  h<[i;]. 


INDICTIO  XIIII.    fUL.  (VI,  i6.  47.  48.  49).  423 

GREGURIUS  PALLADIO  EPISOOPO  SANTONIS  GALLIAE. 

V  eniens  lator  praescntium  Lcuparicus"  prosbyter  voster  insinuavit  nobis  frater- 
nitateni  vestram''  ccclesiam  in  honorem  bcati  Petri  et  Pauli  apostolurum  iicc  non  Lau- 
rentii  atquo  Pancratii"^  martyrum  construxisse  atque  iilic  tredecim  altaria  collocasse, 
ex  quibus  quattuor  necdum  dedicata  comperimus  remansisse  ob  hoc,  quod  suprascripto- 
rum  sanctorum  reliquias  iilic  collocare  Deo  annuente  disponitis.  Et  quia  reliquias 
sanctorum  Petri  et  Pauli  nec  non  Laurentii  atque  Pancratii  martyrum  cum  vcneratione'' 
praebuimus,  hortamur,  ut  eas  cum  reverentia  susciperc  et  collocarc  auxilianto  Domino 
debeatis  provisuri  ante  oninia,  ut  servientibus  ibidem  non  debeant  alinioniorum  deesse 
sutlVa^ia '. 


VI,  49. 

Gmiorins  1.  jKiiia  llirodcrico  rt  Thciidcheiio  fnifrihns,  rcijihHti  Francorniii,  a  jiari- 
hiiii  comiHcndat  AiigiititiuuiH,  scrviiin  Dci,  ■pracscntiiim,  latoreiit,  cuiii  (diis  ii('rvis  Dci  ad 
Anglos  iam  ad  ftdem  chrisiiunain  propensos,  scd  a  sacerdotibus  „e  vicino"  necilectos  missum, 
cui  iniunxcrif,  ut  (di^pios  seaim  e  vicino  deheat  preshyteros  ducerc.  Itcm  commcndat  Can- 
didum,  prcshijtrrHiii  rt  rcctorem  ecclesiae  Romanae  patrimonii.  i>l)(>,  Iid. 

Cockl.  R  et  r:  Imlktio  XII.  XIIL  XIIIL  mp.  149  (Ind.  XIIIL  cap.  49). 

Edcl.  M:  Lib.  VI.  ep.  oS;   G:  Lih.  V.  cp.  :%S.  —  laffe  Reg.  143J  (107-2). 

GREGORIUS  TIIEODERICO  ET  TIIEUDEBERTO  FRATRIBUS,  REGIBUS 
FRANCORUM.  A  PARIBUS. 
i  ostquam  Deus  omnipotens  regnuni  vestrum  fidei  rectitudine  decoravit  et  inte- 
gritate  christianae  religionis  inter  gentes  alias  fecit  esse  conspicuum,  magnam  de  vobis 
materiam  praesumendi  concepimus",  quod  subiectos  vestros  ad  eam  converti  fideni 
per  omnia  cupiatis,  in  qua  eorum  nempe  estis  reges  et  domini'.  Atque  ideo  pervenit 
ad  nos  Anglorum  gentem  ad  fidem  christianam  Deo  miserante  desiderantcr  velle  con- 
verti.  sed  sacerdotes  e  vicino  ^  neglegere  et  desideria  eorum  cessare  sua  adhortatione 
succendere.     Ob    hoc   igitur  Augustinum  servum  Dei '  praesentium  portitorem,    cuius 

VI,  4S  in  tllido:  Paiiliado  e|ms  Antoiiis  Gall  li  1  —  <iall  r  I.  J  —  H  1  ci-asil :  ubi  plura  altaria 
dedicatur.  ^)  Leo  p.itricius  B  1.  '')   a  1'rateriiitate   rra  /i'  1.  «)  racratii  li  1.  ^)  ex  cum 

bene  ratione  curr.  cuni   bona  ratione  li  1. 

VI.  49  in  titulo:  Tlieclerico  et  Tbediberto  r  1;  r2:  Tbeoderio,  i/uod  in  Theoderico  corrirjitii)- :  Tbeu- 
divcrto  H  1  cl  r  2;  aecl  r  2  corriijit  in  Tlieudeberto  —  Irs  (pro  tratribus^  E  1  —  fratrlbus  et  a  ]>aribus 
V1H.    It*  1.  *)  conciiiinius  li  1. 

VI,  4.S  una  ciiin  ep.  VI,  :J5  translatu.  Gf.  Eiculdiiin  in  N.  A.  III  p.  602  s.  —  Santones  (Mediulaniiin 
Santc/ium),  liodie  Saintes,  in  Aguitania;  cf.  Gall.  ChriMicm.  II,  p.  1058  s.  Pallculius  epiimopm  ex  generc 
quondam  divifcis  Palladii  (glor.  conf.  c.  59)  comphires  consiruxit  hasilicas  aUpie  a  Ch-egorio  Turonensi 
saepe  commenunatur ;  suhscripsit  actis  synoduriim  1'arisin.  IV.  a.  57:i  alque  Matiscon.  II.  a.  5S5.  1)  Si- 

inilia  verha  in  f.  Diurni  22. 

VI,  49  una  cum  sequentibus  epistulis  (VI,  49—54.  56.  57)  translata.  —  Childeherto  (cf.  ep.  V,  60  not.) 
imrtuo  filii  cius,  Tlmidericus  in  Burgundia  sedem  habens  Aurelianis  ct  Theudehertm  in  Anstrasia  sedeni 
Iiabens  Mettensem  snccesserunt ,  j>ro  quihus  adhuc  parmlis  Brunichilda  avia  regnabat.  llic  a.  612,  illc 
a.  613  mortuus  est.  —  lisdem  regihus  directae  sunt  ep.  IX,  21.5.  226;  Theuderico  soli  ep.  XI,  47.  XIII,  9; 
Theudeberto  soli  ep.  XI,  50.  1)  Cf.  ep.  VI,  6  n.  l.  2)  Scil.  sacerdotes  in  Hibernia  insula  Imbitanfcs. 

3)  Ah  iis,  qni  Gregmii  vifam  seripserunt ,  narratur  Gregorium  ipsum,  antequam  pontifex  fadus  esset,  in 
Angliam  profieisci  voluisse;   Mstoriola  illa  de  Anglis  vel  angelis  traditur  et  in  r/ila  Gregorii  Sangcdlensi 


424  GREGORII  I.  EEGISTRI 

zelum  et  studium  bene  nobis  est  cognitum ,  cum  aliis  servis  Dei  illuc''  praevidimus 
dirigendum.  Quibus  etiam  iniunximus,  ut  aliquos  secum  e  vicino  debeant  presbyteros 
ducerc*,  cum  quibus  eorum  possint  mentos  agnosccre  et  voluntates'^  aramonitione  sua, 
quantum  Deus  donaverit,  adiuvare.  In  qua  rc  ut  efficaces  valeant  atque  idonei  appa- 
rere,  excellentiam  vestram  salutantes  paterna  caritate  quaesumus'\  ut  hi  quos  direxi- 
mus  favoris  vestri  invenire  gratiam  mereantur.  Et  quia  animarum  causa  est,  vestra 
eos  potestas  tueatur  et  adiuvet,  ut  Deus  omnipotcns,  qui  vos  in  causa  sua  devota 
mente  et  toto  studio  solaeiari  cognoscit,  causas  vcstras  sua  propitiatione^  disponat  et 
post  terrcnam  potestatem  ad  caelestia  vos  regna  perducat. 

Praeterea  dilectissimum  filium  nostrum  Candidum  presbyterum  et  patrimoniolum 
ecclesiac  nostrae^  quod  in  illis  est  partibus  constitutum.  ut  commendatum  excellentia 
vestra  habere  debeat,  postulamus,  quatenus  beatus  Petrus  apostolorum  princeps  sua 
vobis  interccssionc  respondeat,  qui  mercedis  intuitu  tuitionem  in  rebus  pauperum  eius 
impenditis. 


VI,  50. 

Grcijorkis  I.  papa  Pelaijio  de  Turnis  ct  Screno  Massiliensi  (nec  nou  Aethcrio  Lug- 
dunensi)  episcopis  a  parihus  Augustinum,  scrvum  Dei,  latorem  praesentium  aliosque  scrvos 
Dei  et  Candidum  jjrcshi/tcrum,  rcctorcm  patrimonioli  ecclcsiae  Itomanac.  commcndat. 

596,  lul.  23. 
Codd.  B  et  r:  Indictio  XII.  XIIL  XIIIL  cap.  150  (Ind.  XnU.  cap.  50).  —  (Cf.  Beda,  h.  e.  I,  24.) 
Edd.  31:  Lih.  VI.  ep.  52;  G:  Lib.  V.  ep.  52.     (Cf.  Bedae  h.  e.,  ed.  Hulder  cx  codicc  Cantcd>rigiensi 
[Freihunj.l  I,  24.)  —  luffi  Beg.  1435  (1065). 

V)  illic  r  1.  '^)  voluntautes  r  2  et  eorum  in  marg.  add.  r  2.  ^l)  qs  codd. 

antiqimsima  parlim  ah  Ewaldo  cdita  ei  in  vita  a  Paulo  (c.  17  s.)  et  in  vita  a  lohamie  diacono  con- 
scripta  (I  c.  21  ss.).  Ep.  VI,  10  noster  Candido  j)raecepit,  ut  piieros  Anglos  in  Gallia  etneret  qui  in 
Dei  servitio  proficiaDt.  Augustinum,  nt  ex  ep.  VI,  501^  apparet,  primum  praepositivm,  tunc  abhatem,  postea 
episcopum,  cuiu  aliis  domus  suae  monasterii  monachis  in  Britanniani  evangelizandi  gratia  destinavit 
(loh.  diac.  n,  33).  Qui  cum  .  .  .  uiemoratum  opus  aggredi  coepissent  iamque  aliquantulum  itineris 
oonfecissent,  perculsi  timore  inerti  redire  domum  .  .  .  cogitabant  .  .  .  et  Augustinum  domum  remittunt, 
iit  permissionetn  papae  impetraret  (Bedae  h.  eccl.  I.  c.  23).  Sed  Augustimis  cum  his  epistulis,  quae  exstant, 
remissus  est.  De  missione  Anglica  cf.  praeter  epist.  sequentes  ep.  VIII,  29.  XI,  34 — 41.  4.5.  47.  4S.  50.  51.  56; 
Bedae,  h.  eccl,  1  c.  23  ss.;  PauK  diac.  r.  Greg.  c.  21;  loh.  diac.  r.  Greg.  II,  33  ss.  Adde  Lau,  1.  1.  p.  212— 
229.    Baxmann,  Politik  der  Paepste,  I,  122 — 129. 

4)  Bed.,  h.  eccl.  1,25:  acceperunt  autem,  praecipiente  b.  papa  Gregorio,  de  gente  Francorum 
interpretes.  5)  De  Candido,  rectore  patrimonii  Galliae,  cf.  ep.  7.  31  p.  311  n.  3;  VI,  10  twt.    Nota 

neque  in  ep.  VI,  48  neque  in  ep.  VI,  55,  (pcr  Lcuparicutti  missis)  sed  practe^-  cas  in  omnihus  epistulis  tunc 
episcojjis  vcl  regibus  iti  Galliam  missis  Candidum  comtnendari. 

VI,  50  Cf.  ep.  praecedcntetn.  —  Hanc  epistulam  Aetherio  episcopo  inscriptam  Bedu  iti  hist.  eccl. 
I,  24  inseruit;  rerisimile  ergo  est  eatidem  epistulam  a  paribn.s  cum  Turonctm  et  MassUiensi  tum  Lugdu- 
nensi  episcopo  missam,  sed  neglegetitia  Kbrarii  huius  ttomen  in  collectiom  Hadriatia  otnissum  esse.  Beda 
vel  is,  ex  quo  hausit,  titulo  ep.  VI,  51,  quae  in  registrutn  post  hatic  epistuiam  inserta  erat,  ut  ridetur,  iti 
errwem  itiductus  faho  credit  Actlierium  archiepiscopum  Arelatensem  fuisse.  De  Aetherio  episcopo  lAigdnnensi 
cf.  ep.  IX,  21S.  XI,  40.  XIII,  S  et  de  Vergilio,  tunc  cpiscopo  Arelat.,  ep.  sequetitem  (VI,  51).  Equidem  tion 
crediderim,  quod  Eivald  in  N.  A.  III,  p.  543,  profert,  librarium  Bomae  in  epistula  genuina  Augustino  tra- 
dita  errore  ductum  scripsisse  Aeth.  Arelatensi  eaque  cx  causa  Augustinum  Itanc  epistulam  ncque  Aetherio 
neqiie  Vergdio  Iriulere  potuisse  atquc  seciiin  in  Aiiglinm  diportasse.  —  Pelagius  in  Turonensi  ciritate  Grc- 


INDICTIO  XIIII.   lUL.  (VI,  49.  50.  50»).  425 

GREGORIUS  PELAGIO  DE  TURNIS  ET  SERENO  DE  MASSILIA, 
EPISCOPIS  GALLIS,  A  PARIBUS. 

Licet  apud  sacei"dotes  habentes  Deo  placitam  caritatem  religiosi  viri  nullius 
commendatione"  indigeant,  quia  tamen  aptum  scribendi  se  tempus'' '  ingessit,  frater- 
nitati  vestrae  nostra  mittere  scripta  curavimus  insinuantes  latores"^  praesentium  Au- 
gustinum  servum  Dei,  de  cuius  certi  sumus  studio,  cum  aliis  servis  Dei  illic  nos  pro 
utilitate  animarum  auxiliante  Domino  direxisse.  Quem  necesse  est  ut  sacerdotali 
studio  sanctitas  vestra  adiuvare  et  sua  ei  solacia  praebere  festinet.  Cui  etiara  ut 
promptiores  ad  suffragandum  possitis  existere,  causam  vobis  iniunximus  suptiliter  in- 
dicare  scientes,  quod  ea  eognita  tota  vos  propter  Deum  deyotione  ad  solaciandum, 
quia  res  exigit,  commodetis. 

Candidum  praeterea''  presbyterum  communem  filium,  quem  ad  gubernationem 
patrimonioli  ecclesiae  nostrae  transmisimus -,  caritati  vestrae  in  omnibus  commen- 
damus''. 


VI,  50  \ 

Gregorius  I.  papa  servos  Doniini  hortaUtr,  ne  aut  molestiis  itineris  aut  Iwminum 
sermonc  ah  ince-pto  deterreanfur  utque  Augustino  pracjmito  remeanti,  quem  abbatem  factum 
nuntiat,  per  omnia  oboediant.  590,  lul.  23. 

Bedae,  hist.  eccl.,  I,  23  —  (loliann.  diac,  vit.  Gi-eg.  !.  II  c.  34). 

Edd.  31:  Lib.  VI.  ep.  51;  G:  Lib.  IV.  ep.  57.  —  Bedac,  hist.  eccl.  ecl.  HoJrler  ex  codice  Cantal/rifiiarsi 
(Freiburg),  I,  23.  —  laffe  Beg.  1434  (1064). 

GREGORIUS  SERYUS  SERYORUM  DEI  SERYIS  DOMINI  NOSTRI. 

Quia  melius  fuerat  bona  non  incipere,  quam  ab  his  quae  coepta  sunt  cogitatione 
retrorsuni  redire,  summo  studio.  dilectissimi  filii.  oportet,  ut  opus  bonum,  quod  auxi- 


VI,  50  in  titulo:  Turouis  )•  1;  Gallis  R  1,  r  2;  Gall.  It*  1;  Galliis  )-  1.  —  revereutissimo  et  sauctissimo 
fratri  Etlierio  coepiscopo  Gregorius,  servus  servomm  Dei  Beda  secuiidum  Holderi  editionem,  quam  Moinmsen 
contidit:  item  sec.  ed.  31  Aetherio,  Arelat.  archiep.  Bem.  et   Vatic.  D,  certe  Bedam  seeuti.  *)  ita  Beda; 

commendationis  B,  r.  '')  ita  R  1,  r  1  cum  Beda;  tamen  aptus  scribendis  et  tempus,  post  tamen  a  manu 

posteriori  se    locus   additur  et  in  scribendis:    s  deletar  r  2.  <:)  ita  B;   latorem  B,  r.  '^)  preterea 

mprascr.  R  1.  ^)  Beda  addit:    Deus   te  incolumem   custodiat,   reverentissime   frater.     Data  die  deoima 

kaleudarum  Augustarum,  imperante  domino  nostro  Mauricio  Tiberio  piissimo  Augusto  anno  decimo  quarto, 
post  cousulatum  eiusdem  doraiui  uostri  anno  decimo  tertio,  indictione  decima  quarta.  Datum  secundum  ed.  31 
etiam  codd.   Tell.  et  Vatic.  D  exhibent. 

VI,  50"  in  titido:  lohannes  diac.  in  rita  Grefforii  II,  34,  sec.  ed.  31aur.  addit  episcopus  jjost  Greg.  — 
lesu  Christi  add.  loh.  diac.  sec.  ed.  31. 

gorio,  historiarnm  scriptmi  celeherrimo,  successit  cdrpte  eodem  anno,  quo  Mauricius  imperator  occisus  est, 
nuyrtuus  est  (GaH.  Clirist.  XIV  p.  26  e  chronico  Tnron.).  —  De  Sereno,  ep.  Massiliemi,  cf.  ep.  IX,  208. 
XI,  10.    41. 

1)  Nota  Gi^egmium  saepc  qiieri  de  raritate  portitoruni  ,•  cf.  Ewahli  coUectatiea  in  N.  A.  III,  p.  605. 
2)  De  Candido  cf.  ep.  V,  31  p.  311,  n.  3;  VI,  10  not.:   VI,  4i>  n.  5. 

VI,  .50"  Haec  epistula  deest  in  excerptis  ex  registro,  quae  exstant,  neque  omnino  in  collectio- 
twn  Hadrianam  axit  in  collectionem  Pauli  recepta  est,  cf.  Ewald,  N.  A.  III  j).  542  s. :  sed  eam  mnnino  in 
registrum  Lateranense  insertam  noti  esse  effici  iion  potest ;   Bomae  per  Bedae  amicos  exceipta  esse  ride- 

Reg.  Greg.  I.  54 


426  GREGORII  I.  REGISTRI 

liante  Domino  coepistis ,  impleatis " '.  Nec  labor  vos  ergo  itineris  nec  maledicorum  ^ 
hominum  linguae  deterreant,  sed  omni  instantia  omnique  fervore  quae  inchoastis 
Deo  auctore  peragite  scientes,  quod  laborem  magnum  maior  aeternae  retributionis 
gloria  sequitur''.  Remeanti  autem  Augustino  praeposito  vestro,  quem  et  abbatem  vobis 
constituimus,  in  omnibus  humiliter  oboedite  scientes  hoC  vestris  animabus  per  omnia 
profuturum,  quicquid  a  vobis  fuerit  in  eius  animonitione  completum.  Oninipotens 
Deus  sua  vos  gratia  protegat  et  vestri  laboris  fructum  in  aeterna  me  patria  videre 
concedat,  quatenus,  etsi  vobiscum  laborare  nequeo.  simul  in  gaudio  retributionis  in- 
veniar,  quia  laborare  scilicet  volo'*. 

Deus  vos  incolumes  custodiat,  dilectissimi  filii '.  Data  die  decima  kalendarum 
Augustarum,  imperante  domino  nostro  Mauricio  Tiberio  piissimo  Augusto,  anno  decimo 
quarto.  post  consuhitum  eiusdem  domini  nostri  anno  decimo  tertio,  indictione  decima 
quarta  *. 


VI,  51. 

Gregorius  I.  pupa  Vergilio,  episco^M  Arclafensi,  metropoUtae  Galliarum,  Augustinum, 
scrvitm  Dei,  praesentium  latorem,  cum  aliis  servis  Dei  et  Candichim  preshyterwn  ct  patri- 
moniolum  ecclesiuc  Bomanac  commendat.  Patrimonioli  pcnsiones  a  prodecessore  eius  col- 
lectas  Candido  tradi  iubet.  596,  lul. 

Codd.  B  et  r:  Indictio  XII.  XIII  XIIII.  cap.  151  (hul.  XIIII  cap.  51). 
Edd.  M:  Lih.  VI  ep.  53;  G:  Lib.  V.  ep.  .5.3.  —  laffe  Reg.  1137  (106T). 

GREGORIUS   VERGILIO    EPISCOPO   ARELATENSI 
METROPOLITAE   GALLIIS. 

(juamvis  fraternitatem  vestram  bonis  esse  intentam  operibus  et  sponte  se  in  causis 
exhibere  Deo  placitis  confidamus,  verumtamen  utile  esse  fraterna  vos  alloqui  caritate 
credimus,  ut  solacia,  quae  ultro  vos  decet  impendere,  nostris  quoque  provocati  epistolis 
augeatis.  Atque  ideo  indicamus  sanctitati  vestrae  Augustinum  servum  Dei  praesentium 
portitorem,  cuius  zelum  et  studium  bene  nobis  est  cognitum,  cum  aliis  servis  Dei 
pro  animarum  nos  illic  compendio  transmisisse,  sicut  vobis  ipse  coram  positus  poterit 
indicare.     In  qua  re   oratione    vos*   eum   et  auxiliis  adiuvare  necesse  est  atque,   ubi 

•■^)  quod  coepi.^itis,  auxiliaiite  Domiiio  compleatis  loli.  diac.  sec.  ed.  31.  ^)  loh.  diac:  coiiseyuetur. 

c)  lioc  om.  loh.  diac.  «i)  cetera  om.  loh.  diac. 

VI,  51  in  tifiilo:  li  1:  Virgilio   —    R  1,  r  1.    >:  iiietropol  Galliis;  A'*  1:  metropoli  Galliarum.  »)  mii. 

orationc  vos  li  1. 

tur;  tradifa  est  per  Bedam  (ef,  fpti  ex  eo  hawtit,  lohaiinem  diaconum).  —  De  mis.^iione  Autjtistini  cf. 
ep.  VI,  49  n.  3. 

1)  Equidem  piifo  Bedam  ex  nullo  fbnte  haii.fisse,  qiiae  (c.  2:i)  de  consilio  sociorum  Aiif/iistini  Romam 
redeiindi  narravit,   nisi  ex  his  nostrae  epistulae  rerhis,  qiiae  satis  plene  interp^-etutus  sit.  i)  Fortasse 

maledicos  dicit  Anglos,  quia  harharo  sermone  utebantur  (Ev.);  cf.  Bed.  l.  l.  c.  23:  barbaram  ....  genteni, 
cuius  ne  linguam  quideni  nossent,  adire;  adde  c.  25.  Sed  fortasse  de  sacerdotibus  qui  in  vicino  sunt, 
de  iis,  qui  pastoralem  sollicitudinem  non  Imhent,  (cf.  ep.  VI,  49.  57)  scribit  noster.  3)  Haec  aubscriptio 

in  Diu/rno  et  in  ep.  a  Beda  serratis  occurrit,  sed  deest  in  retjistro:  c/.  Etcald,  N.  A.  III,  548.  4)  De 

data  c/'.  Ewald,  N.  A.  III,  p.  549. 

VI,  51     Cf.  ep.  pracced.  —  De  Vergilio  cf.  I,  45  n.   V,  58. 


INDICTIO  XIIII.    lUL.  (VI,  50».  01.  52).  427 

opus  exegerit,  solacioruni  vestrorum  ei  praebere  suffragia  et  paterna  ac''  sacerdotali 
illum  consolatione,  sicut  convenit,  refovere,  quatenus,  dum  sanctitatis  vestrae  fuerit 
solamina  consecutus,  si  quid  Deo  nostro'^  lucri  facere,  sicut  optamus,  valuerit,  et  vos 
possitis  pariter  mercedem  adquirere,  qui'*  ad  bona  opera  suffragii  vestri"^  devote  copiam 
ministratis. 

Candidum  autem  presbyterum  communem  filium  et  patrimoniolum  ecclesiae 
nostrae  fraternitas  vestra,  quippe  ut  unanimis  nobis,  habere  studeat  eommendatum, 
ut  aliquid  inde  pauperum  alimoniis  sanotitate  vestra  valeat*  adiuvante  proficere.  Quia 
igitur  patrimoniolum  ipsum  per  annos  plurimos  prodecessor  vester  tenuit  et  collectas 
apud  se  pensiones  servavit^  fraternitas  vestra,  cuius  sint  res  vel  quibus»  erogantur, 
consideret  atque  eas  animae  suae  respectu  suprascripto''  filio  nostro  Candido  presbytero 
nobis  restituat  dirigendas.  Nam  valde  est  execrabile,  ut  quod  a  regibus  gentium^ 
servatum  est,  ab  episcopis  dicatur  ablatum". 


VI,  52 

(Tregorms  I.  papa  Desiderio  Viennensi,  Syaijrio  Augiisfoduncnsi  cpisco^iis  a  parihus 
Augustinum,  servuni  Dei,  laforem  pracsentium,  cum  aliis  servis  Dei  ct  rectorem  patri- 
monioli  Romanae  ecclesiae,  preshytcrum  Candidum,  commendat.  596,  lul. 

Codd.  B  et  »-.•  LulkHo  XII.  XIII.  XIIII  cap.  152  (Ind.  XIIII.  cap.  52). 

Edd.  M:  Lih.  VI.  ep.  54;  G:  Lib.  V.  ep.  54.  —  laffe  Bec/.  1438  (1068). 

GREGORIUS  DESIDERIO  YIENNENSI,  SYAGRIO  DE  AUSTEDONO. 
EPISCOPIS  GALLIS,  A  PARIBUS. 

De  fraternitatis  vestrae  sincera  bene  caritate  confidimus,  quod  amore  beati  Petri 
apostolorum  principis  hominibus  nostris  vestra  devote  solacia  commodetis,  praesertim 
dum  causae  qualitas  exigat,  ubi  etiam  sponte  concurrere  et  laborare  magis  optetis. 
Indicamus  itaque  sanctitati  vestrae  Augustinum  servum  Dei  praesentium  portitorem, 
cuius  zelum  et  studium  bene  nobis  est  cognitum,  cum   aliis  servis  Dei  pro  animarum 

'')  paterne    fom.  acj  iJ  1.  <=)  uostni  om.  H  1.  '')   quia  r  1  et  li  1,  r  2,    sed  corr.  R  1,   r  2. 

<=)  suffragiis  vestris  in  suffragii  vestri  corr.  R  1.  f)  valeant  r  1.  e)  vel  cuius  eodd.  n.;   furtasse: 

cui  usui  [Mommsen] .  ^)  superscripto  R  1.  ^)  R  1  delet  post  ablatum :  est. 

VI,  52  in  iitulo:  et  Syagrio  fl*  1;  Suagrio  r  1.  2,  sed  in  Siagr.  corr.  r  2  —  de  Austedouo  R  1,  r  1; 
r  2  corrigit  in  Austiduno,-  iJ*  1:  Augustiduneusis  —  epo  R  1  —  Gallis  r  1;  Galliis  R  1,  r  2:  Galliarum  ii!*  7 
—  ac  paribus  R*  1. 

1)  Cf.  ep.  V,  31  n.  3.  VI,  .53.  2)  Grcfiorium  pev  reges  gentium  reges  Gotliorim  intelleyere  putant 

Maurini;  equidem  credo  Francorum  efiam  rec/es   ita  rocari  2>osse;  cf.  ep.  VI,  6:   ceterarum  gentium 
regna  et  inter  aliarum  gentium  .perfidiam. 

VI,  52  Cf.  ep.  praeced.  —  Besiderius,  ep.  Viennensis,  deiectus  et  relet/atus  in  insulam,  postea  revo- 
catus  et  lapidibus  obrutus  est  (Frederj.  IV,  c.  24.  32,  88.  Meroiv.  II  p.  130.  133  et  mt.  Columbani  ib.  citat. 
Cf.  Gall.  Christian.  XVI p.  28  s.).  Eidem  missae  sunt  ep.  IX,  157.  218.  220.  XI,  34.  —  De  Syagrio,  ep. 
Augustoduni  (Autun),  cui  petente  Bnmicliilda  pallium  concessit  cuiusque  erga  Augustinum  bonitatem  lau- 
darit  Gi-egorius,  cf.  ep.  VIII,  4.  IX,  213.  218  s.  222  ss.  Eius  ordinatio  eommemoratur  a  Venantio  For- 
tunato  in  v.  8.  Germ.  c.  63;  mmiuus  est  ante  a.  602  Nov.;  nam  in  ep.  XIII,  11  ss.  reverendae  memoriae 
episcopus  appellatur.  (Gcdl.  Chrisf.  IV  p.  .344);  subscriiisit  eius  temporis  synodis  atqiie  a  Grcgorio  T%ir. 
saepe  commemorafur. 

54* 


428  GREGORII  I.  REGISTRI 

illic  causa  disponente  Domino  direxisse:  cuius  relatione*,  quid  sibi  iniunctum  sit, 
suptiliter  agnoscens''  fraternitas  vestra  ei  modis  omnibus  in  quibus  causa  poposcerit 
impendat  solacia,  ut  boni  operis  adiutores,  sicut  decet  et  convenit,  possitis  existere. 
Ita  ergo  in  hac  re  fraternitas  vestra  se  devotam  studeat  denionstrare,  ut  bona  quae 
de  vobis  opinione  narrante  didicimus  vera  esse  opere  comprobemus. 

Dilectissimum'^  vero  communem  filium  Candidum  presbyterum.  cui  patrimoniolum 
ecclesiae  nostrae  in  illis  partibus  constitutum  comniisimus,  vobis  per  omnia  com- 
mendamus. 


VI,  53. 

Grcgorius  I.  papa  Protasii,  episcopi  Aquensis,  virtutes  relatas  ab  Awjustino,  servo     lo 
Dei,  latore  praese^itium,   lauclat.     Manclat,  tit  Vergilium,  episcopum  Arelatensem,  ad  re- 
stiiuenclas  pensiones  hortetur  a  prodecessore  illius  de  patrimoniolo  ecclesiae  Romanae  per- 
ceptas  tempore,    quo   ipse   vicedomini  curatn   in   ecelesia  Arelatensi   gesserit.      Candidum 
preshyterum,  rectorem  patrimonioli,  commendat.  596,  lul. 

Codd.  R  et  r:  Indictio  XII.  XIIL  XIIII  cap.  153  (Ind.  XIIII.  cap.  53).  15 

Edd.  31:  Lib.  VI.  ep.  55;   G:  Lih.  V.  ep.  55.  —  laffe  Reg.  1439  (1069). 

CtREGORIUS  protasio  episcopo  de  aquis  galliae. 

Quantus  in  vobis  beati  Petri  apostolorum  principis  amor  excellat,  non  solum 
officii  vestri  praerogativa.  sed  etiam  devotio,  quam  circa  utilitates  ecclesiae  ipsius 
geritis,  patefecit.  Quam  quia  Augustino  servo  Dei  latore  praesentium  referente  cog-  20 
novimus  ^  de  affectu  et  veritatis  studio  qui  in  vobis  est  valde  gaudemus  et  gratias 
agimus,  quia,  etsi  corpore  absentes,  mente  tamen  et  animo  nobiscum  vos  esse  nion- 
stratis,  quippe  erga  quos  caritatem  fraternam,  ut  convenit,  exliibetis.  Ut  igitur  bona, 
quae  de  vobis  praedicavit  opinio,  rerum  possit  veritas  confirmare,  Vergilio*  fratri  et 
coepiscopo  nostro  dicite'',  ut  pensiones  quas  prodecessor''  eius  per  annos  plurimos  de  25 
patrimoniolo  nostro  percepit  et  apud  se  retinuit  ad  nos,  quia  pauperum  res  sunt,  stu- 
deat  destinare"^.  Qui  si  forte  aliquo  se  modo,  quod  non  credimus,  excusare  voluerit, 
vos,  qui  veritatem  ipsam  suptilius  nostis,  revera  qui  in  ecclesia  ipsa  tunc  tempore 
illo'"  curam  vicedomini^*  gerebatis,  qualiter  se  habeat  causa,  disserite  et,  ne  res  sancti 

^)  revelatioue  r  2.  t>)  agnosceutes  codd.  n.,  sed  corr.  li  1,  r  3.  "=)  ita  r  1;  R  1:  (U;  r  2:  dhn,       30 

ijuod  in  r  2  in  marijhie  expUcalur:  dilectissiniuni. 

F/,  .53   in   titulo:    Protasio  M  1:    Protagio:    r  1.  2.    E"^  1.  ^)  ita  E  1,    r  1;    r2  ex  Virgilio   corr. 

t)  ita  codd.  n.;  ex  dicente  corr.   E  1,  r  2.  "^)  predecessor  E  1.  *)  illo  oia.  r  2.  «)  vicedominare 

E  1,  r  1.  2,  sed  corr.  R  1,  r  2. 

VI,  .5.3     Cf.  ep.  jrraeced.  —  Aquac  (Sexiiae),  iirhs  Galliae  Narhonensis,  liodie  Aix;  cf.  Gall.  Ghrist.      35 
I,  299  ss.  1)  Ex  lioc  loco  intellegi  potest  Augustinum  eim  sodis  iam  Aquis  fimse,   antequam  Bonuim 

reversus  sit.     Cf.  ep.  VI,  54.  56.  2)  Cf.  ep.  V,  31  n.  3.   VI,  10.  3)  Scil.  Licerii  tempore.  4)  Vice- 

dominum  et  maiorem  domus  dircrsis  officiis  fungi,  ut  ex  ep.  XI,  53  apparet,  natat  Galletti,  del  primic. 
p.  39,  iibi  enumerat  vicedmiinos  ecclesiae  Romanae  e  LHrro  pontif.  Cf.  ep.  1, 11:  cuius  arbitrio  episcopium 
eommisiraus  disponendum.  Vicedominos  ecdesiae  Ravennatis  enumerat  Marini,  pap.  dipl.,  p.  306,  qui  ex  40 
Agnelli  cap.  110  et  aliis  recte  colligit  oeconomum  eundem  esse,  qui  etiam  vieedominus  vocatur.  De  oecmiomo 
cui  res  ecclesiastica  gubernanda  raandatur  cf.  C.  J.  I,  2,  14  pr.  Nov.  7,  c.  3  etc,  ex  quihus  apixiret 
locationes  condmtiones  per  oeconomos  contrahi.  Diibium  non  est,  quin  ecclesia  privatorum,  qui  dii^s 
fuerint,  morem  sccuta  sit:  cf.  Marini,  pap.  dipil.  n.  H2 ;  Cassiod.  Var.  V,  14;  ep.  IX,  83. 


INDICTIO  XIIII.    lUL.  (VI,  ,52.  53.  54).  429 

Petri  et  pauperum  eius  apud  se  retinere  debeat,  inminete.  Sed  et,  si  fortasse  homini- 
bus  nostris  necesse  fuerit,  vestrum  in  causa  testimonium  non  negate,  ut  tam  pro  veri- 
tate  quam  pro  voluntatis  vestrae  devotione  beatus  Petrus  apostolus,  cuius  amore  haec 
facitis,  sua  vobis  et  hic  et  in  futura  vita  intercessione  respondeat. 

Candidum  presbyterum  communem  filium,   cui  patrimoniolum  ipsum  commisimus, 
sanctitati  vestrae  magnopere  commendamus. 


VI,  54. 

Gregorius   I.   papa    Stephani,    ahhatis   monasterii,    qiiod   appellatur   Lirinum,    in 
Galliis,  vigilant iam ,  ex  Augustino ,  scrvo  Dei,  praeseniium  latore,  compertam,  coUaudat; 
10     proptcr  cochlcares  et  circulos  pauperihus  missos  gratias  agit.  596,  Iid. 

CoM.  B  et  r:  Indictio  XII.  XIIL  Xnil  cap.  164  (Ind.  XIIII  cap.  54). 
Edd.  M:  Lib.  VL  ep.  56;  G:  Lib.  V.  ep.  56.  —  Laffe  Beri.  1440  (1070). 

GREGORIUS   STEPHANO   ABBATI  DE   MONASTERIO   QUOD 
APPELLATUR  LIRINO  GALLIIS. 

15  Laetos  nos  relatio  Augustini  servi  Dei  praesentium  ^"  portitoris  effecit,    quod  di- 

lectionem  tuam,  ut  oportet,  vigilantem  esse  narravit\  denique  ut  presbyteros  et 
diacones  cunctamque  congregationem  unanimes  vivere  ac  concordes  affirmet''.  Et 
quoniam  praepositorum  bonitas  subiectorum  sakibris  est  regula,  omnipotentem  Dominum 
deprecamur,  ut  in  bonis  te  semper  operibus  gratia  suae  pietatis  accendat  et  commissos 

20  tibi  ab  omni  diabolicae  fraudis  temptatione  custodiat  et  tecum  in  caritate  et  placita 
sibi  vivere  conversatione  concedat.  Quia  ergo  humani  generis  inimicus  insidiari  bonis" 
actibus  non  quiescit,  sed  adsidua  calliditate  hoc  nititur,  ut  Deo  servientes  animas  in 
qualibet  parte  decipiat,  ideoque,  dilectissime  fili,  hortamur,  ut  solHcitudinem  tuam  vigi- 
lanter  exerceas   et   ita  commissos  tibi  oratione  et  cura  providenti  custodias,   ut  lupus 

25  circumiens''  nullam  dilaniandi  occasionem  inveniat,  quatenus,  dum  Deo  nostro  incolumes 
quorum  suscepisti  curam  reddideris,  et  praemia  labori  tuo  gratia  sua  respondeat''  et^ 
tibi  aeternae  vitae  desiderata  multiplicet. 

Cocleares    vero    et   circulos    quos    direxisti    suscepimus    et   caritati    tuae   gratias 
agimus,   quia,  qualiter  pauperes  diligas,  ostendisti,  qui  ad  usus  eorum  quae  sunt  ne- 

30      cessaria  direxisti. 


VI,  .54:  titiilum  aine  dubio  recte  exhibet  R  1:  de  mSn  cja  Lirino  Gall.,-  aliter  r  1.  2:  de  nionast. 
qa  Gaih,   ubi  Lirino   deest.     Stephano  abbati,   om.  cet.  R*  1.  *)  ex  praesentiam  corr.  r  1.  ^)  in 

adfirmat    corr.   r  2.  "=)  ita   R  1;    nobis  r  2;    nostris   r  1.  ^)  circuens   codd.  n.,    sed   corr.  r  1.  2. 

6)  editiones  scr.   rependat;    fortasse   scribendum:   labori   tuo   g.   s.   resp.   et   praemia  [Moinmsen].  *)  et 

om.  R  1. 

VL,  54  Cf.  ep.  praeced.  —  De  monasterio  Lirino  (Lerins,  dioecesis  GrassensisJ  cf.  seriem  ahhatum 
in  Gall.  Christ.  LLL,  p.  11S8  ss.  et  ihid.  L,  p.  422.  Ep.  XL,  9  iam  Cononi,  abhati  lArinensi,  missa,  queritur 
noster  dc  incauta  remiasione,  de  qtia  illius  praedeeessor,  Btephanus  fortasse  cui  haec  epistula  scripta  est, 
aryuitur.  1)  Cf.  ep.  VL,  53  n.  1. 


430  GREGORII  I.  REGISTRI 


VI,  55. 

Gregorms  I.  papa  Brtmicliildae ,  reginae  Francoriim ,  cxpetifas  SS.  Petri  et  Pauli 
reliquias  per  Leiiparicum  preshyterum,  latorem  praesentiiim,  mittit.  596,  lul. 

Codd.  B  et  r:  Jndictio  XII.  XIIL  XIIII.  cap.  155  (Ind.  XIIIL  cap.  oa). 
Edd.  M:  Lih.  VI.  ep.  50;  G:  Lih.  V.  ep.  51.  —   laffe  Bef).  14.31  (1063). 

GREGORIUS  BRUNIGILDAE  REGINAE  PRANCORUM. 

lipistolarum  vestrarum  series,  quae  religiosum  animum  et  piae  mentis  studium 
continebat,  non  solum  voluntatis  vestrae  nos  fecit  laudare  propositum,  sed  etiam 
libenter  invitavit  postulata  concedere.  Nec  enim  negare  nos  decuit  quod  christiana 
devotio  et  recti"  cordis  desiderium  flagitabat,  praesertim  dum  illa  postulari  et  tota 
amplecti  mente  cognovimus,  quae  et  credentium  fidem  valde  protegere  et  animarum 
salutem  operari  nihilominus  poterunt  ac  servare.  Atque  ideo  congruo  honore  vestram 
excellentiam  salutantes  indicamus  hitori  •praesentium  Leparico,  quem  vos  esse  presby- 
terum  scripsistis,  per  quem  eloquia''  vestrarum  suscepimus  litterarum,  reliquias  nos 
beatorum  apostolorum  Petri  ac  Pauli  iuxta  excellentiae  vestrae  petitionem  cum  ea 
veneratione  qua  dignum  est  praebuisse.  Sed  ut  in  vobis  magis  niagisque  laudabilis 
et  religiosa  possit  clarere  devotio,  providendum  vobis  est,  ut  sanctorum  beneficia  cura 
reverentia  et  debito  honore  condantur  et  servientes  ibidem  nullis  oneribus  nullisque 
molestiis  affligantur,  ne  forsitan  necessitate  exterius  inminente  in  Dei  servitio  inutiles 
segnesque  reddantur  et  iniuriam,  quod  absit,  neglectumque  beneficia  sanctorum  coUata" 
sustineant.  Quieti  ergo  eorum  excellentia  vestra  prospiciat,  quatenus,  dum  vestro  bene- 
ficio  liberi  ab  omni  fuerint  inquietudine  custoditi,  et  illi  Deo  nostro  secura  mente  laudes 
exsolvant  et  vobis  in  aeterna  vita  merces  adcrescat. 


A^I,  56. 

Gregorius  I.  impa  Arigii,  patricii  Galliae,  virtutes  relatas  ah  Augustino,  servo  Dei, 
latore  pracsentium,  laudat  cumque  cum  aliis  servis  Dci  nec  non  Candidum,  preshyterum, 
rectorem  patrimonii  ecclesiae  Romanae,  commendat.  ,5,06,  lul. 

Codd.  R  et  r:  Indicfio  XIL  XIIL  XILIL  cap.  156  (Ind.  XILLL  cap.  56). 

Edd.  M:  Lib.  VL  ep.  57;  G:  Lih.  V.  ep.  57.  —  laffe  B«/.  1441  (1071). 

GREGORIUS  ARIGIO  PATRICIO  DE  GALLIA. 

Quanta  in  vobis  bonitas  quantaque  mansuetudo  cum  Christo  placita  caritate 
resplendeat,    latore    praeseutium  Augustino    servo   Dei    referente    coniperimus '   atque 

VI,  55  in  tiltilo:  cf.  ep.  57;  iia  r  1.  li  1;  BrmucUildae  r  2.  Lt  4;  Bruiiecluldi  li*  1.  '^)  ex  devotione 

recti  corr.  B  1.  ^)  alloquia  li  1.  '^)  R  1  et    Valic.   B,  quem  Maur.  p>rofemnt:  coUecta,   li  4  et  Seg. 

sec.  3Iaurinos:  collocata. 

F/,  .56'  m  titido:  patr  /■  1.  2.  R*  1;  pat  R  1  —  de  Uali.  B  1. 

VL,  55     una  cxim  cp.  VL,  4S  translata.  —  De  Brunichilda  cf.  ep.  VL,  5  n. ;   VL,  49  n. 

VL,  56  Cf.  ep.  VL,  49 — 54.  —  Ldem  Arigius,  patricius  reetor,  ut  ridetur,  promnciae  Massiliensis, 
commemoratur  in  ep.  LX,  211  et  supra  in  ep.  V,  31,  qiia  noster  colonis  patrimonioli  Galliae  praecipit,  ut 
Arigio  ohoediam,t,  dum  Candidtts,  novus  rector,  venerit.  Lib.  hist.  Francorum  c.  35  narrat:  misit  autera 
legationem  Hilperioua  ad  Tiberium  imp,  Aregium  coraitem;  Grego):  Turon.  l.  VL,  c.  2  omisit  hoc 
nomen  (a.  581;  cf.  edit.  SS.  Merow.  in  M.  G.).  1)  Cf.  ep.  VL,  53  n.  l. 


INDICTIO  XIIII.    lUL.  (VI,  55.  .56.  57).  431 

oninipotenti  Deo  gratias  agimus.  qui  haec  in  vobis  pietatis  suae  dona  concessit,  per 
quae  inter  homines  valde  laudabiles  et  ante  conspectum  ipsius.  quod  est  veraciter  utile, 
gloriosi  possitis  existere.  Oramus  ergo,  ut  haec  in  vobis  qui  concessit  dona  multi- 
plicet  et  sua  vos  cum  omnibus  vestris  protectione  custodiat  et  ita  in  hoc  saeculo  actio- 
nem  gloriae  vestrae  disponat,  ut  et  hic  vobis  et  in  futura,  quod  magis  optandum  est", 
vita*"  proficiat.  Salutantes  itaque  gloriam  vestram  paterna  dulcedine  petimus,  ut  lator 
praesentium  et  servi  Dei  qui  cum  eo  sunt  vestra  in  quibus  necesse  fuerit^'  solacia 
consequantur,  quatenus,  dum  vestrum  favorem  invenerit,  iniuncta  sibi  melius  adiuvante 
Domino  valeat  adimplere. 

Praetera  filium  nostrum  Candidum  presbyterum,  quem  ad  gubernationem  patri- 
monii  ecclesiae  nostrae  quod''  illic  est  transmisimus,  vobis  per  omnia  commendamus 
confidentes  a  Deo  nostro  vos  mercedis  vicem  recipere,  si  rebus  pauperum  solacia  sua 
gloria  vestra  devota  mente  praestiterit. 


VI,  57. 

Gregorius  I.  papa  Bnmkhildae,  rcginae  Francorum,  commcndat  Augtistinum,  servum 
Dei,  praesentium  latorcm,  cum  aliis  servis  Dei  ad  Anglos  iam  ad  fidem  christianam  pro- 
pensos,  sed  a  sacerdotibtis,  qui  in  vicino  sint,  ncglectos  missiim,  ctii  iniiinxerit,  ut  nliquos 
secum  e  vicino  deheat  prcshyteros  ducerc;  itcm  Candidum  ct  patrimonium  ecclesiae  Eoma- 
nae  commendat.  -^96,  Iid. 

Codd.  B  et  r:  ItuUdio  XII.  XIII  XIIII  cap.  157  (Ind.  XIIII  cap.  57). 

Edd.  31:  Lib.  VI.  cp.  59:  G:  Lih.  V.  cji.  .59.  —  laffe  Bcg.  1433  (1073). 

GREGORIUS  BRUNIGILDAE  REGINAE  FRANCORUM. 

Excellentiae  vestrae  christianitas  ita  nobis  veraciter  olini  innotuit,  ut  de  bonitate 
eius  nuUatenus  dubitemus,  sed  magis  certum  modis  omnibus  teneamus,  quia  in  causa 
fidei  devote  et  studiose  concurrat  et  religiosae  sinceritatis  suae  solacia  copiosissime 
sumministret.  Ex  qua  re  bene  confidentes  paterna  caritate  sahitantes  indicamus  ad 
nos  pervenisse  Anglorum  gentem  Deo  annuente  velle  fieri  christianam,  sed  sacer- 
dotes  qui  in  vicino  sunt  pastoralem  erga  eos  sollicitudinem  non  habere.  Quorum  ne 
animae  in  aeterna  damnatione  valeant^  deperire,  curae  nobis  fuit  praesentium  porti- 
torem  Augustinum  servum  Dei,  cuius  zelum  et  studium  bene  nobis  est  cognitum,  cum 
ahis  servis  Dei  ilhc  dirigere,  ut''  per  eos  ipsorum  potuissemus  voluntates  addiscere 
et  de  eorum  conversione  vobis  quoque  adnitentibus,  in  quantum  est  possibile,  cogitare. 
Quibus  etiam  iniunximus  ut,  ad  agenda  haec  e  vicino  secum  debeant"^  presbyteros 
ducere.     Excellentia   ergo  vestra.    quae   prona   in  bonis  esse  consuevit  operibus,   tam 

a)  est  om.  r  3.  b)  vita  om.  r  1,  post  proficiat  ponit  r  2.  '^)  B  1  om.  fuerit;  alia  mami  -postea 
additur:  habuerint.             ^)  qui  r  1. 

VI,  57  in  titulo:  ita  R  1,  r  1.3;  Brunechildi  E*  1.           ")  ex  valeat  corr.  R  1.           ^)  tn  r  1:  ut  R  1 

et  r  2  om.,  sed  r  2  postea  addit;  R  1  corriyit  ea  causa  eos  in  quos.  •=)  debeat  R  1. 

VI,  57  Cf.  ep.  pracced.  et  ep.  VI,  49—54.  —  Haec  epistula  simiUima  est  ep.  VI,  49  fdiis  Bi-miichddm 
sci-iptae.  De  Brunichilda  cf.  ep.  VI,  5  n.;  VI,  49  n.  —  Nota  epistulas,  cptae  hic  exstant,  omnes,  ut  videtur, 
iii  Burgundiam,  regnum  Theuderici,  missas  esse  neque  idlam  CMotario  aut  in  regnum  Neustriae,  quam- 
quam,  ut  ex  ep.  XI,  51  apparet,  postea  Augustini  socios  adiumt.  Sed  cum  lute  epistulae  scripiae  sunt,  certe 
iam  hellum  inter  Chlotarium  et  Brunichildam  exortum  erat. 


432  GREGORII  I.  REGISTRI 

pro  nostra  petitione.  quam  etiam  divini  timoris  consideratione  eum  dignetur  habere 
in  omnibus  oommendatum  atque  ei"^  tuitionis  suae  gratiam  vehementer  impendat  et 
labori"*  eius  patrocinii  sui  ferat  auxilium  et,  ut  plenissime  possit  habere  mercedem, 
ad  suprascriptam^  Anglorum  gentems  sua  tuitione  securum  ire  provideat,  quatenus  Deus 
noster,  qui  in  hoc  vos  saeculo  bonis  sibi  placitis  decoravit.  idem  et  in''  aeterna  requie 
cum  suis  vos  sanctis  faciat  gratulari. 

Praeterea  dilectissimum'  filium  nostrum  Candidum  presbyterum  et  patrimoniolum 
ecclesiae  nostrae  quod  illic  situm  est  vestrae  christianitati  commendantes  petimus, 
ut  tuitionis  vestrae  gratiam  in  omnibus  consequatur''. 


TI,  58. 

Grcgorius  I.  papa  Eulogii,  episcopi  Alexandrini ,  litteras  sihi  gratas  fuisse  scrihit. 
Calamitates  eius  luget.  Quanta  a  Langohardortim  gladiis  in  cotidiana  civium  deprae- 
datione  atque  interitu  patiatur,  strictim  attingit.  Ad  epistolam  per  Sabinianum  diaconum, 
responsalem  siium  Constantinopolitanum,  missam  non  rescripsisse  eum  miratur.  Isidorum 
diaconiim,  latorem  praesentium,  qui  henedictionem  S.  Murei  evangelistae  detulerit,  cum  lignis 
aptis  construendis  navihus  transmittit.  596,  luh 

Codd.  R  et  r:  hidictio  XII.  XIII  XIIII  cap.  158  (Ind.  Xmi  cap.  58). 

Edd.  M:  Lih.  VI.  ep.  60;  G:  Lib.  V.  ep.  60.  —  laffe  Beg.  1442  (1074). 

GREGORIUS  EULOGIO  EPISCOPO  ALEXANDRINO. 
Mater  et  custos  bonorum  omnium  caritas,  quae  multorura  corda  uniendo  con- 
stringit.  absentem  non  aestimat  eum  quem  mentis  oculis  habet  praesentem.  In  huius 
ergo  radice  cum",  frater  carissime'',  teneamur".  nihil  sibi  in  nobis  corporalis  absentia, 
nil  poterit  regionum  vindicare  longinquitas,  quippe  quia  scilicet  longe''  a  nobis  non 
sumus  qui  unum  sumus  ^.  Hanc  autem  esse"  nobis  cum  ceteris  fratribus  communem 
semper  optemus.  Est  tamen  aliquid  quod  nos  erga  Alexandrinam  ecclesiam  quadam 
peculiaritate  constringit  et  in  eius  amore  proniores  existere  speciali  quodam  modo 
lege  compellit.  Nam  sicut  omnibus  liquet,  quod  beatus  evangelista^  Marcus  a  sancto 
Petro  apostolo  magistro  suo  Alexandriam  sit  transmissus»,  huius  nos  magistri  et 
discipuli  unitate  constringimur,  ut  et  ego  sedi  discipuli  praesidere  videar  propter 
magistrum  et  vos  sedi  magistri  propter  discipulum '^.  Ad  banc  autem  unitatem  cordium 
etiam  vestrae  sanctitatis  meritis  ligamur,  quos  auctoris  sui  salubriter  sequi  instituta 
cognoscimus  et  semper  ad  magistri  sui  gremium,  unde  illic  praedicatio  salutis  exorta 
est,  tota  se  conferre  devotione  sentimus.  Atque  ideo  sanctitatis  vestrae  susceptis 
apicibus,  quantum  cor  nostrum  de  fraterna  visitatione  gavisum  est,  tantum  de  indictis 

<')  ei  siqirascr.  r  1.  «)  labori  r  1;    R  1  et  r  2:    laboris,   sed  R  1.  corr.  in  labori.  f)  super- 

scriptam  M  1.  8)  i?  1  add.  cum.  '')  id   et  iu  corr.  in  idem  in  B  1:    ita  et  in  r  1:   liic  et  in  r  2. 

')  dil.  R  1.  ^)  consequantur  li  1. 

VI,  ,58     *)  om.  cuin  R  1  et  jiost  ras.  .3  litt.  add.  uos  et  suprascr.  iuvicem.  '')  scissime  r  1.  ■=)  ex 

teueamus  corr.  r  2;  teneamus  B  1,  r  1.  ^)  quia  licet  longe  (corr.  in  divisi  longej  R  1.  ^)  quanivis 

suprascr.  B  1.  f)  eugelista  r  1.  S)  ita  r  1.  R  1;  sic  add.  r  2. 

VI,  58    De  Eulogio  episcopo  cf.  ep.  V,  41  not.  1)  Similia  in  ep.  V,  41.  2)  Ein  feiner  Wink 

fiir  den  Eulogius.  in  dem  Romischen  Stuhle  seinen  Oberen  zu  erkennen,  Lau,  l.  l.  p.  158;  cf.  ep.  V,  42. 
VII.ST.   VIII,  2'.)  de  cathedris  S.  Petri;  ep.  XIII,  44:  sanctissima  sedes  vestra,  quae  nostra  est. 


INDICTIO  XIIII.    lUL.  AUG.  (VI,  bl.  .58.  59).  433 

quae  significastis  oneribus^  tristitia  premimur''  et  fraterna  compassione  vobiscum  gomi- 
mus  quod  doletis.  Sed  quia  diversa  se  tendit  ubique  concussio,  in''  communi  nocessi- 
tate  minus  est  dolendum  de  propria,  sed'=  studendum  magis  est,  ut  patienter  toleraiidi) 
vincamus  quod  omnino  devitare  non  possumus. 

5  Quanta''  autem  nos  a  Langobardorum  gladiis    in    cotidiana  nostroruni  civium  dc- 

praedatione    vel   detruncatione    atque   interitu    patimur,    narrare    recusamus,    no,    duni 

nostros  dolores  loquimur,  ex  compassione  quam  nobis  impenditis  vestros"^  augeamus '-. 

Praeterea    ante    aliquantum   temporis    communi   filio  Sabiniano''  diacono   responsa 

ecclesiae  in  urbe  regia  facienti  scripta  nostra  direximus,  quae  vestrae  debuisset  frater- 

1«  nitati  transmittere^.  Quae  si  suscepistis^,  miramur,  cur  nobis  ad  ea  minime  respondistis. 
Et  ideo  quia  cavendum  est,  ne  cuiuslibet  superbia  scandalum  in  ecclesia''  introducat, 
necesse  est,  ut  eadeni  scripta  suptiliter  relegentes  omni  studio  et  tota  intentione  quae 
ad  honorem  vestrum  et  pacem  ccclesiac  pertinent'  conservetis. 

Omnipotens    autem   Deus,    qui    pietatis    suae    gratia    saccrdotalem    vobis    animuui 

15  et  caritatem  contulit,  in  suo  vos  servitio  protegat  atque  ab  omni  adversitate  interius 
exteriusque  custodiat  et  converti  ad  se  errantium  animas  vestra  propitius  praedicatione 
concedat. 

Latorem  autem  praesentium  Isidorum''  diaconcm*  communem  filium  cuni  ea  qua' 
oportuit  caritate  suscepimus  benedictionem^  nobis  sancti  Marci  evangelistae  deferentem. 

20  Et  vos  quidem  bonae  vitae  merito  resplendentes  ea  quae'"  paradiso  vicina  sunt  bene 
olentia  nobis  ligna  ^"  transmisistis.  Nos  vero  quia  videlicet  peccatores  sumus,  ab  occi- 
dente  vobis  ligna  transmisimus ,  quae  construendis  apta  navibus  tunuiltum  mentis 
nostrae  signantia  in  marinis  semper  fluctibus  agitentur";  ot  quidem  transmittcre  niaiora 
voluimus",  sed  haec  navis  angustia  non  reccpit''. 


MENSE  AUGUSTO  INDICTIONE  XIIII. 

VI,  59. 

Gregorms  I.  jyapa  Gennadkim,  patrickm  Africae,  reprehendit ,  qnod  non  Faulo 
episcopo  propter  Donatistanmi  ininrias  Romam  eunti,  ut  ante  htcnnium  ci  scripserif,  anxi- 
lium  pracbnerit,    ita   ut   diverso  impcdimento  prohibitus  sit.     Ciiius  causam  sc  rccupcrata 

a)  preinitui-  It  1,  r  1.  2;  tar  in  ras.  E  1;  corr.  in  premiimu-  /■  2.  '')  et  r  1.  '-■)  sed  cxpuii.i:  r  2. 

i)  ex  tanta  corr.  R  1.  e)  vro  R  1.  f)  ita  R  1;  Saviniano  r  1;  .Saviauo  r  2.  S)  susceptis  r  1. 

!>)  ita  R  1;  ecclesiis  r  1.  2.  ')  e.r  pertinet  corr.  R  1.  ^)  Ysidorum  R  1.  M  (jue  /1'  1.  ^)  a 

adcl.  r  1.  °)  agitantem  )■  1.  °)  volumus  r  1. 

Meuse  cet.  ad  ep.  praeced.  tralumt  r  1.  2.  R*  1. 

1)  TribiUa   rel  anfiariae'^  2)  Similia  in  ep.  V,  42.  3)  Scil.  cp.  V,  41,   ann.  59-5  m.  lun. 

scriptani  cle  Tolumnis  Comtantinapolitam  sw^Krbia.  4)  Idem  commemwcUar  in  cp.  XIII,  45.  0)  Bene- 

dictio  idem  fere  est,  quod  in  aliis  epistulis  xenium  appellatur,  ut  cum  ex  Iwc  loco  tum  e.v  ep.  VIT,  37. 
XIII,  45  apparet.  6)  De  lifjnis  bene  olentibus  ex  Arabia  Bomam  transmissis  cf.  Friedlaender,  Sitten- 

geschiehte  Ttoms  111",  76  ss.  7)  Eadcm  fere  in  epistuKs  n.  5  laudatis.     ItaUam  olim  arbm-ibus  feracem 

fuisse  conslat;  cf.  Nissen,  Italisclie  Lamlcskunde  I  p.  429  ss.  Butil  Namat.  T,  621:  otia  vicinia  terimus 
navalia  silvis  pivpe  Pisam,  in  quibus  etiam  apros  renabantur.     Cassiod.  Var.  V,  16—20. 

Reg.  Greg.  I.  55 


434  GREGORII  I.  REGISTRI 

valctudlne  aggressunim  essc  nuntiat.     De  eiusdem  cxcommunicationc  cur  non  primas,   sed 
patricius  sibi  significaverit,  miratur.  596,  Aug. 

Codd.  B  et  r:  Indictio  XII.  XIIL  XI III  cap.  159  (Ind.  XIIII  eap.  .59). 
Edd.  M:  Lib.  VI.  ep.  63;   G:  Lib.  V.  ep.  r,j.  —  laffe  Beg.  144.3  (1075). 

GREGORIUS  GENNADIO  PATRICIO  AFRICAE.  5 

liixcellentiam  vestram  non  ambigimus  reminisci,  quia-''  ante  biennium  ^  pro  Paulo 
fratre  et  coepiscopo  nostro  scripsimus,  ut  ei  ad  nos  venire  desideranti  dignitatis  vestrae 
suffragia  praeberetis  ob  hoc,  quod  a  Donatistis^  insecutionis  dicebatur  molestiam  susti- 
nere,  quatenus,  postquam  illic  eum  nullum''  contra  eos  nuntiatum  est  habere'^  posse 
subsidium,  cognita  veritate  fraterna  ei  compassione  potuissemus  ferre  consultum  et  10 
salubri  dispositione,  quid  contra  pestiferae''  praesumptionis  insaniam  debuisset  fieri, 
tractaremus.  Et  quantum  nobis  praedictus  frater  noster  innotuit,  non  solum  nullum 
meruit  cuiusquam  habere  solacium,  sed'^  immo.  ne*^  ad  Romanam  potuisset  urbem 
accedero,  diverso  est  impedimento  prohibitus.  Cui  tamen  dum  vestram  relegi  fecisse- 
mus  epistolam,  respondit^  non  se  quorundani  odio.  quia  Donatistas''  cohibeat',  labo-  15 
raro''.  sed  magis  pro  defensionc  catholicae  fidei  niultorum  perhibet  ingratitudinem' 
sustinere  multaque  alia  retulit,  quae,  quoniam  aptum  dicendi  tempus  non  extitit, 
silentio  retinere™  praevidimus '. 

Quia  ergo  non  de  rebus  terrenis,  sed  de  aniniarum  salute  tractatur  et  vestra 
atque  illius  diversa  existit  assertio,  nihil  indiscussa  veritate  suptiliter  respondere  po-  20 
tuimus,  quia  tempore  quo  excellentiae  vestrac  scripta  suscepimus  corporis  aegritudine 
tenebamur*.  Sed  dum  nos  omnipotens  Deus,  si  ei  placuerit,  pristinae  saluti  reddiderit, 
veritatem  diligenti,  ut  possumus,  inquisitione  rimabimus"  et  secundum  ea  quae  valueri- 
mus  addiscere  ita  causam  Deo  miserante  disponemus.  ut  animarum  quarum  vos  curae 
pro  vestra  mercede  studere  dignatis",  sahis  non  solum  quae  ab  errantibusP  amissa  est,  2.1 
reparetur,  sed  etiam  quae  in''  verac  fidei  cultoribus''  est,  redemptoris  nostri  gratia 
protegente  servetur. 

De  suprascripto  auteni  episcopo,  quem  communione  privatum  esse  asseritis, 
valde  mirati  sumus.  cur  nobis  hoc  non  priniatis  cius  •>,  scd  exccllentiac  vcstrae  cpi- 
stola'^  nuntiavit.  30 


VI,  59   in    titiilo:    (iemiadin    ppo.    jiat.    AiTr.   r  1;    pat    etinm    M  1    abbr.  »)   e.v    qni    cur)-.    R  1. 

b)  nuUum  E  1:  sed  um.  r  1.  2.  <=)  j,,,,,  pos/^  „,_  (,^1,1  ,.  2.  A)  tempestilere  E  1.  «)  ne  hic  add. 

r  1  et  VI.  2'osf.  r  2.  ')  ita  srr.  ilommscn;  iminnne  codil.,  ipiod  corr.  in  immuin's  r  2;  .sed  ut  mininie  sec. 

ed.  M  duo  Vatic.  S)  c.i.  responit  corr.  r  2.  1')  Donatistis  r  2.  ')  eoliil)e[ro.v.  1  lilt.]nt  r  1.  k)  (.^ 

labore  corr.  r  2.  ')  ingratitudiues  r  1.  2.  "')  in  reticere  corr.  r  2;   reticere  etiam  sec.  ed.  M   Vatic. 

1)  rimaljimur  r  1.  2.  °)  ita  r  1.  2;  sign.atis  U  I.  P)  iam  add.  r  2.  1)  in  om.  R  1.  ^)  cultores  r  2; 

cultori  (i  in  rasiira)  et  siqirascr.:  bus  li  1.  «)  e.xcellentia  vra  eplis.  R  1. 

VI,  59    nna  certe  ciim  sequenti  ej}.  translata.   —   De  Gennadio,   Africae  exarcho,   cf.  ep.  I,  59  n.; 
IV,  T  n.  1)  Haec  ep.,  quae  deperdita  est,  cetie  una  cum  ep.  IV,  .12,  a.  .594  m.  luJ.  scripta  transmissa 

est;  de  Paido  cf.  ib.  not.  -3;  idem  ConstantinopoUm  profectus  (ep.  VI,  61;  VII,  2)  tum  Momam  et  in  Africam 
rediit  (ep.  VIII,  13.  15).  2)  De  Donatistis  cf.  ep.  II,  46  n.  4.  IV,  32  n.  2.   V,  3  n.  2  etc.  3)  Nota 

nostrum   hic  in   tempore  perfecto    loipii   atque  illa  sermonis  subtilitate  uti,    qua  aureae  aetatis  auctores 
in  epistulis   solebant.  4)  De  molestiis  corporis   iam  cpiestus  est   Gregorius  ep.  V,  42.      De  tnm^bis, 

qmbus  criwiatus  est,   cf.  Lau,  l.  l,  p.  299  s.;    Wolfsgruber ,   Ch-cgor  d.  Gr.  (1890)  p.  74—77.    Eadem  ex- 
cusatione,  qua  hic  utitii/r  noster,  moram  saibendi  excusat  in  ep.  X.  14.  5)  Adeodati,  ut  apparet  ex 

ep.  III,  4S. 


INDIOTIO  XIIll.    AUU.  (VI,  59.  60).  435 


VI,  60. 

Greyorius  I.  papa  Doniiuico,  rpiscopo  Cnrtha.ginicnfti,  de  caritatc  cijMiiit.     De  xeniis 
(jratias  agit.  096,  Auq. 

Codd.  Tt  et  r:  Indictio  XIL  XIIJ.  XIIII.  cap.  IdO  (Iml  XIIIL  cap.  6OJ. 
Edd.  M:  Lih.  VL  cp.  64;  G:  Lih.  V.  cp.  6J.  -  lafje  Mq,.  U44  (1076). 

GREGORIUS  DOMINICO  EPISCOPO  CARTIIAGINENSI. 

V  ero  niirabilis  caritatis  virtus  cst,  dilecte  frater,  quae  adventu  supernae  gratiae, 
postquam  spiritalia  inciinavit  ad  infima,  postquam  ipsum  sibimet  unumquemque  car- 
nalibus  inlecebris  discordantem  pacavit  hominem,  in''  humanis  se  ita  dilatavit  mcntibus, 
ut  sublimia  inclinaret,  luimilia  sublimaret,  pacaret  discordantia,  ferocia  mansueta  face- 
ret'',  dissociata  conghitinaret,  scissa  sarciret",  divisas  tot  aquarum''  terrarumque"  spatiis 
climatumque  diversitatibus  hominum  nationes  compaginatis  ad  unum  mentibus  suae 
vincubi  suavitatis  astringeret.  Huius  amplitudinis  praeconia  quando  humanae  in- 
firmitatis  exponere  lingua  sufficiat?  Huius  laus  in  caelo  perfecta  est,  in  terris  autem 
forma  eius'  ostendenda  est  potius,  quam  dicenda,  ut,  qualis  quantaque  sit,  postquam 
ore  nostro  plene  non  potests,  cx^  nostra  magis  compassione  monstretur.  ()uam  etsi 
utcumque  laudamus  ore,  simul  nccesse  est,  ut  fateamur  manu,  ne,  si  laudator  eius  tan- 
tum  ost  quispiam  et  non  factor,  sententiam  sibi  magis  exacuat,  quia  in  conspectu 
iudicis  hoc  favoribus  exaggerat  quod  omisit.  Ilanc  nos ,  licet  locorum  intervallis 
distincti'  atque  corpore  longe  a  vobis''  positi,  auxilianto  Dei  potentia  erga  vos'  stu- 
diosissime  conservemus™;  hanc  vos"  non  soluni  circa  nos,  sed  erga  fratres  filiosque 
vestros"  paternis  fraternisque  oportet  visceribus  exhibere.  Nam  quomodo  hoc  non  sit 
studiosissime  faciendum,  quando  eius  non  tam  in  fratrum  filiorumque  est,  quam  in'' 
inimicorum  quoque  dilectione  perfectio?  Quamobrem  carissime  nos,  quos  pasto- 
ralis  curae  constringit  officium,  diligamus  fratres.  Ipsos  quoque  adversarios  propter 
mandatum  dominicum  nostro  circa  nos  copulemus  affectu.  Pacem  sequamur  cum 
omnibus  et  sanctimoniam,  sine  qua  nemo  videbit  Deum '.  Piis''  vacemus  operibus, 
virtutibus  polleamus ,  fulgeat  in  nostro  pectore  rationale  iudicii  cuni  superhumeralis 
actione  coniunctuni-.  Ita  procedamus  in  conspectu  Dei  atque  totius  Israhel.  Iluius- 
modi  commisso  nobis  gregi  praebeamus  exempla,  ut  videant  bona  nostra  opera  et 
glorificent  patrom  nostrum  qui  in  caelis  est''.  Sit  in  lingua"'  sermo,  sit  zeli  fervor  in 
animo,  ut  vere  de  illorum  dicaniur  numero,  de  quibus  legitur:  'Apparuerunt  illis  disper-  Act.  2,  3. 
titae  linguae  tamquam  ignis,  seditque  super  singulos  eorum'.  Vere  enim  igneae  in 
nobis  linguae  resident,  si  in  fratrum  filiorumque  exhortationo  divini  forvore  spiritus 
accendamur.  Creditum  nobis  agrum  dominicum  exerceamus,  dum  licet;  seminemus  in 
timoro,  dum  tompus  est;  bonum  facientes  non  deficiamus:  tempore  enim  suo  metemus 
non  deficientes*.     Simus  cum  illis,  de  quibus  psalmista  dicit:  'Euntes  ibant  et  fiobant  Ps.  125, 6. 

VI,  00  in  tilulu:  Cartagiu  )•  1.  2;  Cartaginense  li  1;  K.-irtliagiijuiisi  Ji*  1.  ^)  m  om.  li  1.  '')  man- 

sueta  faceret  )•  1  et  corr.  e.v  mausuete  f.  r  2;  mausuete  f.  li  J.  '^)  saciret  Ji  1,  sed  iiiqirascr.  u;  s  in  ras. 

'')  tota   (corr.   in    totasj   quarum    el  poslea   aihl.    que  r  2.  ")  que   expxinx.  r  2.  f)  eius    0111.   B  1. 

S)  ex  potens  corr.  r  2.  '')  ox  oni.  Ji  1.  ')  ilisiuucti  r  2;  tHjtiucti  R  J,  r  J.     (Cf.  ep.  V,41.  5.3:  longo 

terrariun   spatio   disiunctum   etc.)  ^)  uobis  B  1,   sed  u    in   ras.;    suprascr.   se.  •)  nos,   sed   n    in 

ras.  B  J.  ™)  conservemus  li  J,   r  I;   corr.   in   couservamus  r  2;   e   in   ras.  B  J.  ")  vos  oni.  R  1. 

")  nostros  R  1;  n  in  ras.  i')  in  om.  r  1.   2;  suprascr.  B  I.  n)  ila  B  J;  imijiis  r  1,  sed  im  eras. ; 

in  piis  r  2.  ■')  vra  add.  r  1. 

VI,  60     Cf.  ep.  pn-Mced.  —  De  Domimco  cf.  cp.  II,  52  nof.  1)  Hehr.  r2,  J4.  2)  Exod.  2S,  28. 

3)  Matlh.  o,  16.  4)  Galat.  8,  9. 

55* 


436  GREGORII  I.  REGISTRI 

Ps.  125,  c.  niittcntes"  seinina  sua'.  Ad  cuius  rei  tiuctuin  nos  provocans  subdidit:  'Vcnientes 
auttMii  venient  in''  exultatione  portantcs  maniiniins  suos'.  Vigilemus  itaque  et  relin- 
quentes  terrena  negotia  caelestibus  anlielemus;  ea  quac  retro  sunt  obliviscentes  in 
his  quae  ante  sunt  nosmetipsos  enixius  extendamus  ^.  Mcns  nostra  in  saeculari  varie- 
tatc  non  diffluat,  sed  tota  in  unuin  currat  atquc  confluat  finem,  quein  mira  suavitate 
Ps.  25, 4.  David  respcxerat,  cuin  dieebat:  'Unani  petii  a  Domino,  hanc  requiram:  ut  inhabiteni 
in  domo  Domini  omnibus  diebus  vitae  meae"^.  Hoc  ainore  liquefiant"  boni  corda"* 
rectoris.  In  his  se  inens  tota  suspendat.  Dum  adhuc  in  terris  sunius  positi,  frequens 
a  nobis  hicrimarum  iniber  in  caelo  coinpunctionis  nube  fructificet.  Tunc  enim  bene 
atque  vere,  dilecte  mi  frater,  ad  proximorum  dilcctioncm  descendimus,  si  iii  dilectione 
Dei  ex  toto  corde,  ex  tota  aninia  et  niente  atque  ex  totis  viribus  persistimus''. 

Xenia'  vero  temporalia  a  vobis  directa,  licet  nos  talibus  non  egcamus,  tainen 
euin  debita  caritate  suscepimus.  Egenuis'  autem  de  vestras  debita  caritate  atque 
eommissi''  vobis  regiminis  sollicitudine  gratulari.  Multo  enim  nobis  haec  dulcissima 
fiuiit.  eum  sacerdotali  inente'  atquc''  piae  conversationis  fucrint  suavitate  condita. 


YI,  61. 

Grcgorius  I.  papa  Mauricio  Tibcrio  Atujusto  cpiscopos  Bomae  queri  iiuniiat,  quod 
imperiales  confra  Donatistas  leges  in  Africa  neglcgantur.  Unum  cx  episcopis  a  Gennaclio 
per  Uttcras  accusari  scrihit  cludbus  aliis  cpiscopis  tcstihtis;  scd  quia  in  caiisa  ipsa  saecu- 
laris  iudicis  interesset,  sc  cosdcm  episcopos  ad  impcratorem  mittendos  esse  existimasse. 

Cofld.  B  et  r:  Indiciio  XII.  XIIL  XIIIL  cap.  m  (Ind.  XIIIL  cap.  61).  596,  Aug. 

Edd.  31:  Lih.  VL  cp.  (15;   G:  Lib.  V.  ep.  6.3.  —  Laffe  Eeg.  1446  (1077). 

GREGORIUS  MAURICIO  TIBERIO  AUGUSTO. 

Inter  armorum  curas  et  innuineras  sollicitudines,  quas  indefcsso  studio  pro  chri- 
stianac  reipublicac  regiinine  sustinetis",  niagna  inihi  cum  universo  mundo  laetitiae 
causa  est,  quod''  pietas  vestra  custodiae  fidei,  qua  dominorum  fulget  imperium,  prae- 
cipua  sollicitudine  semper  invigilat^;  unde  omnino  confido,  quia,  sicut  vos  Dei  causaa 
rcligiosae  mentis  amore  tuemini,  ita  Deus  vestras  maiestatis  suae  gratia  tuetur  et  ad- 
iuvat.  Qualiter  autcm  pietatis  vestrae  serenitas  contra  Donatistarum  fiagitiosissiniam 
pravitatem  eonsideratione  iustitiae  et  sincerissimae  religionis  zelo  commota  sit,  directa- 
rum  lucidissime  tenor  insinuat  iussionum.  Sed  venientes  viri  reverentissiini  ex  Afri- 
cana  provincia  episcopi"^  asserunt  ita  csse  incauta  dissimulatione  postpositas,  ut  nec 
Dei  illic   iudicium    haberetur  in  metu   nec   principales   hactcnus   iussiones'  sortirentur 

^)  ex  nietentes  corr.  mitentes  r  1.  ^)  cnni  r  1.  <=)  p).  Ii(|ueti.it  corr.  li  1.  '')  (lumidam 

del.  et  cord.i  $u}>rascr.  H  1.  ■')  ita  li  1,  sed  si  (in  pers.^  siqyrascr.;   simus  r  1;    maneamus  postea  add. 

et  persist.    om.  r  2.  f)  cgimu.s  It  1,   r  1.  2,    sed  iii   egemus   corr.  r  2.  e)  de    vestra   om.  r  1.  2; 

fortasse  debita  delendnm  est.  •')  eommissis  R  1,   r  1.  ■)  .sacordotalibus  mentes  It  1 ,   r  2,  sed  corr. 

R  1  in:  sacerdotali  incnte  (ita  .3  Vatic.J  et  r  2  in:  sacerdotales  mentes;  r  1:  sacerdotali  mentes;  Vatie.  D 
sec.  Maur. :  sacerdutali.s  meutis.  kj  atque  expunx.  r  2. 

VI,  61  in  titnlo:  Mauricio  Tiberio  CTyberio  r  1)  Aug.  E  1,  r  1.  2  et  sec.  M  3  Vatic.;  II*  1:  Mauricio 
et  Tyberio  Augustis.  *)  ex  astiuetis  corr.  li  1.  '')  ex  quia  corr.  li  1. 

1)  Phd.  3,  13.  2)  Secnndum  Iliermiymi  cx  Alexandrinis  interpretdms  rcrtiioncm.  .3)  I)e 

xeniis  cf.  ep.  VI,  19.    V,  16  n.  S  etc. 

VI,  61    una  cerle  ciim  .leq.  ep.  translata.  1)  Siniili><  arewja  •/«  ep.  V,  37;  sed  cf.  etiam  ep.  VI,  25. 

2)  Paulus  scdicet,  de  qiio  tiffitur  locis  in  ep.  VI,  5il  nni.  1  lundaiis,  citm  aliis.  3)  Eacdem  certe  inssiones 

in  ep.  V,  3  (n.  l)  coiiimemnraniiir. 


INDICTIO  XIIII.    AUG.  (VI,  60.  61.  62).  437 

effectum ,  hoc  etiam  subiungentes,  quod  in  piaefata  provincia  Donatistarum  praeraiis 
praevalentibus  fides  catholica  publice  venundetur.  At  contra  gloriosus  vir  Gennadius 
de  uno  eorum  mihi  similia  questus  est°,  qui  talia  querebatur''*,  cui  etiam  duo  ceteri 
in  re  eadem  testimonium  ferebant.  Sed  quia  in  causa  ipsa  saecularis  iudicis  intererat, 
eosdem  episcopos  ad  pietatis  vestrae  existimavi  esse  vestigia  dirigendos^,  ut  per  semet- 
ipsos  serenissimis  auribus  suggerant,  quae  se  fatentur  pro  fide  catholica  pertulisse. 
Eapropter  obsecro,  ut  dominorum  christianitas  pro  salute  animae  et  vita  piissimae 
subolis  suae'  eos  quos  tales  esse  cognoscat*^  districta  ulcisci  iussione  praecipiat  et 
ruinam  pereuntium  ereptionis  manu  suspendat  atque  insanis  mentibus  correptionis 
medicinam  adhibeat  et  errorum  ab  eis  morboss  expellat,  quatcnus,  dum  piae  provisionis 
vestrae  remedio  pestiferae  pravitatis  fuerit  caligo  depulsa  et  vera  illic  fides  radios'" 
suae  serenitatis  aspexerit',  caelestis  vos  ante  redemptoris  nostri  oculos  triumphus 
expectet,  quia  quos  exterius  ab  hoste  dcfenditis,  etiam  interius  a'*'  diabolieae  fraudis 
veneno,  quod  est  gloriosius,  liberatis. 


15  TI,  62. 

Grefiorins  I.  papa  Athanaskm  preshyterum   „nionasterii  sancti  Mile,    cni  est  voca- 
bnlum  Tannnco,   quod  in  Lijcaonia  cst  provincia  constitutum"' ,   qui  ad  apostolicam  sedem 
recurrerat,   suspicione   haeresis  liherat;   idque  sc  lohannis,   dcfuncti  episcopi  Consfantino- 
politani,  suceessori,  ctim  eiusdem  synodicam.  acceperit,  nuntiaturum  esse  poUicetur. 
■io  Codd.  R  ct  r:  huUctio  XII.  XIH.  XIIII  cap.  162  (Ind.  XIIII.  cap.  62).  596,  Au(l. 

Edd.  M:  Lih.  VI.  ep.  66;  G:  Lib.  V.  ep.  64.  —  laffe  Beij.  1446  (107S). 

GREGORIUS  ATIIANASIO  PRESBYTERO  DE  ISAURIA. 
Oicut  de  eis  quos  ab  unitate''  ecclesiae  hereticae  pravitatis  error  abscidit  affligi- 
mur   et    dolemus,    ita   his    quos    intra    sinum    suum    catholicae    fidei  professio''  continet 

25  congaudcmus;  et  ut  pastorali  sollicitudine  illorum  nos  oportet  impietatibus  obviare, 
sic  piis  liorum  professionibus  congruit  favorem  impcndere  et  sincera  esse  quae  sapiunt 
declarare.  Atque  ideo  dum  tibi''  Athanasio  presbytero  monasterii  sancti  Mile,  cui  cst 
vocabulum  Tannaco'',  quod  in  Lycaonia  est  provincia  constitutum,  contraria  integrae 
fidei  fuisset  orta  suspicio,    ut  professionis  tuae  potuisset  integritas  apparere,    ad  apo- 

:«/  stolicam  sedem  cui  praesidemus  elegisti  recurrere  asserens  etiam  te  corporaliter 
verberatum  aliqua  iniuste  ac  violenter  fecisse.  Et  quaniquam  ea,  quae  vis°  inipulsione*' 
fiunt,  canonum  minime  censura  recipiat  et  iure  habeantur»  infirma ,  quia  ipse  ea  dis- 
solvit  qui  iniustum''  fateri  compellit,  sed  magis  illa  est  suscipienda  et  amplectenda 
confessio,    quae   ex  spontanea  monstratur  voluntate  procedere,    sicut  apud  nos  fecisse 

35      dinosceris,    ne    quid    tamen    nobis    ambiguum    potuisset    existere,    sanctissimo    lohanni 

<=)  est  siiprosrr.  R  1.            '')  qn:ici-ubantur  )•  1.            ")   sua  r  1.  2.  f)   cogiioscit  r  1.  2.  B)  morsus 

■)•  1.  2  et  sec.  ed.   M    Vntic.               '')   radios    /»   r.-ulio  nirr.   II  1.              ')  aspcxerit   U  1.  r  1.  fieil  rorr.  tispcrserit 
r  2  e.r  aspe.\scrif.              '')  a  om.  Ji  1. 

VI,  62  in  tiinlo:  preslj.  om.  H'  1  —  llisam-ia  II  t;  Ysiuiria  fl*  ;.           •'')  ad  uiiitntcm  11  I.  '')  pro- 

40       lessioue  B  1.            <:)  tibi  ilel.  et  de  te  suprtiscr.  K  1.            '')  ita  r  1.   2  et  er  Tauaco  rorr.  li  I.  '^)  quae 

vi  r  1;  quaevis  ';•  2;  que  vis  corr.   in  que  quanivis   Ji  !.              f)  iupulsionis  r  1.             K)   ra  aLeiitur  corr.   U  1. 
^)   vel  iuvictuni  siiprascr.  r  2. 

4)  Scd.  de  Paulo :  cf.  ep.  VI,  59.  j)  Cf.  ep.  VII,  2. 

VI,  62     Cf.  ep.  praeeed.  —  De  Athaiiaxio  eiiisqi(e  aiiisa,  cf.  ep.  VI,  14  not.  1  et  loc.  ilj.  laud. 


438  nREf40RlI  I.  REGISTRI 

quondam  fratri  nostro  Constantinopolitanac  civitatis  antistiti  de  te  praevidimus  scriben- 
dum,  ut  suis  nos,  quid  aetum  esset,  epistolis  informaret.  Qui  saepe  a  nobis  ammonitus ' 
rescribens  innotuit  codicem  apud  te  fuisse  inventum,  in"  quo  plurima  continebantur 
heretica,  et  ob  hoc  se  adversus  dilectionem  tuam  fuisse  commotum.  Quem  quia  ad 
nos  studuit  pro  satisfactione  transmittere,  priores  eius  partes  soUicita  lectione  percur- 
rimus  et,  quoniam  manifesta  in  eo  hereticae  infectionis  venena  repperimus,  ne  denuo 
debuisset  legi,  vetuimus''^.  Sed  quia  hunc  te  simpliciter  legisse  testatus  es  et  ad  am- 
putandam  ambiguae  suspicionis  materiam  libelhim  nobis  manu  tua  porrexisti  per- 
scriptum,  in  quo  fidem  tuam  exponens  omnes  generaliter  hereses,  vel  quicquid  adversus 
catholicae  professionis  integritatem  est,  apertissime  condemnasti  et  cuncta  quae  sanctae 
quattuor  universales  synodi  recipiunt  te  semper  recepisse  ac  recipere''  et  quae  con- 
demnant  condemnasse  condemnareque'*  professus  es',  eam'  quoque  synodum  quae^ 
lustiniani  temporibus  de  tribus  capitulis  facta  est  te  et  suscipere  et  custodire  promi- 
sisti  et  prohibitus  a  nobis  codicem  ipsum  legere.  in  quo  pestiferae  fraudis  virus  in- 
nexum  est,  libentissime  consensisti,  reprobans  etiam  atque  condemnans  omnia  quae 
in  eo  contra  catholicae  fidei  integritatem  dicta  vel  latenter  inserta  sunt  nec  eum  te 
legere  denuo  promisisti;  hac  ratione  permoti,  postquam''  etiam  ex  probati'  a''  te 
Hbelli  pagina'  fides  tua'  nobis  catholica  Deo  custodiente  perchiruit,  ab  omni  te  here- 
ticae  perversitatis  macula  iuxta  professionem  tuam  liberum  esse  decernimus  et  catho- 
Hcum  atque  sincerae  in  omnibus  fidei  professorem  atque"  sequacem  lesu  Christi  sal- 
vatoris  gratia"  claruisse  pronuntiamus,  liboram  quoque  tribuentes"  licentiam  ad  tuum 
monasterium  in  tuo  te  loco  vel  ordine  niiiilominus  remeare.  De  hoc  auteni  et  dilecto 
fratri  nostro  Constantinopolitanae  civitatis  antistiti''*,  qui  in  supradicti  sanetissimii 
lohannis  loco  ordiiiatus  est,  nostra  volumus  scripta  transmittere:  sed  quia  non  est 
consuetudo,  ut  prius,  quam  ad  nos  eius  synodica'"'  deferantur,  debeamus  scribere.  id- 
circo^  distulimus,  sed  postea  ei  haec,  dum  fuerit  oportunum*,  indicabimus''. 


EXPLICIT  DE  INDICTIONE  XIIII. 


^).  iii  oni.  r  1.  2.  '')  metuimus  r  ].  <-")  pro  ac  recipere:  accipere  r  I.  '^)  emeiulareque 

expuiix.,    coudemnareque  postea    add.    r  2;    commenilareque   r  1.  ")  es   oin.   r  1.  f)  sextarn   R  1. 

S)  ex  q  corr.  R  1;  add.  (qii  codd.  n.,  sed  expunx.  r  2;  fortasse  leyendum:  quae  piissimi.  '■)  e.f  quot  quam 

corr.  R  1.  ')  ex  probrati  r  1.  l')  a  om.  codd.  n.,  sed  postea  hic  add.  R  1.  ')  tiui  a  codd.  n. 

^)  ac  )■  1.  ■>)  gre.  R  1.  o)  ;/(,  n  j.  i\\y\  .•aiprascr,  et  ex  tribuendi:  tril)uimus  <'ii)-)'.  )•  2;  tribnendo  )•  1 

et  loh.  d.  P)  antisti  r  1.  'i)  sci  )•  1.  i')  ex  xenodica  corr.  R  1,  r  2;  xeuoilica  r  1.  s)  umic 

postea  add.  r  2.  ')  oportuuum  suprascr.  r  2;  oportune  )•  1;  om.  huc  verhum  R  I ;  iniijlcta  lucriut  R'*  t. 

Explicit  cet.:  de  ind.  XIIII  om.  r  2.  —  Haec  omnia  om.  R*  1. 

1)  Ep.  III,  52  (n.  1);  cf.  V,  44  in  f.  2)  Et  Maurini  et  alii  notaiU  ex  hoc  luco  appanre,  qnam 

antitiua  sit  Romanorum  pmitificum potestas  lihvs  p)-ohibemli.  H)  Scil.  e profe.tsione  fidei.  4)  Otfliacus 
tuiic  iam  erat  episcopus  Consfantinopoli ,  de  qiio  cf.  ep.  VII,  4  et  VII,  5  qua  respondet  noster  eius  syno- 
dicae.  5)  De  sijnodiris  epistulis  cf.  ep.  I,  24  not.  0)  Quod  fccit   Gretioi  ins  in  ep.  VII.  4. 


INDICTIO  XIIII.    AUG.  APR.  (VI,  62.  63).  439 


ITEM   EPISTOLA    DE   SUPRASCRIPTO   MENSE   APRILI 
INDICTIONE  XIIII. 

VI,  63. 

Gregorius  I.  papa  Secundo,  scrvo  Dci  Ravcnncce,  pcr  Casforium  co  itcrtun  proficiscen- 
tem  mandat,  ut  cum  Agihdfo  rege  x>acem  componere  fcstinet;  nam  iam  ct  partes  „istas"  et 
diversas  instdas  in  gravi  pcriculo  csse.  Marininmm.,  episcopiim  Ravennatcm,  cui  ad- 
monitionem  ium  miscrif,  scd  ijni  onniino  non  rcspondcrit ,  ad  susfcnfandos  paiipercs  ad- 
moneri  iuict.  ^>96,  Apr. 

CoiW.  R  ct  r:  Indiciio  XII.  XIII.  XIIII.  cap.  103  (Iml  XIIII.  cup.  63). 

Edd.  M:   Lih.  VI.  cp.  30;   G:  Lib.  V.  ep.  29.  —  lafje  Retj.  1413  (1041). 

GREGORIUS  SECUNDO  SERYO  DEI  NON  A  PARIBUS  RAYENNAE. 

1  ostquam  revertciis  Castoriusi  omnia  nobis  quae  inter  vos  et  Agilulfum-''  regem 
acta  sunt  indicavit,  ne  excusationem  contra''  nos  de  mora  potuisset  aliquis  inveniro, 
sub  omni  eum  eeleritate  illic  retransmittendum  praevidimus.  Ab  co  ergo  ea''  quae 
sunt  agenda  cognoscens  csto  sollicitus  et  omni  modo  inmine,  ut  pax  ista''  debeat  or- 
dinari-,  quia,  quantum  dicitur,  aliqui  in  hoc  impedire  conantur.  Pro  qua  re  festina 
strenue  agere,  ut  labor  vester  sine  effcctu'^  non  valeat  remeare^.  Nam  iam  et  partes 
istae  et  diversae  insulae  in  gravi  sunt  periculo  positae''. 

Fratrem  nostrum  Marinianum*  episcopuin  verbis  quibus  vales  excita,  quia  obdor- 
misse  eum  suspicor.  Nams  venerunt  quidam  ad  me,  in  quibus'' quidam  senes' mendi- 
cantes,  qui  a  me  discussi  sunt,  a  quibus  quid''  acceperint,  et  per  singula  retulerunt, 
quanta    eis    et    a   quibus   in   itinere   data  sint.     (hios'  dum  sollicite  de  praedicto  fratre 

Item  cct.:  ita  li  1.  r  1:  Iiacc  omiiia  vm.  r2,  sed  in  marrj.  quacdam  rerba  add.,  ex  ipiibus  siqiersunt 
Utterae:  (E)PER  |  S8E  |  (X)llII  —  iteiii  eji.  ilc  s.  itm.  li"^  1  —  eiilis  pro  eiiistuhi  li  1  —  suiiei-seripta  )■  J  — 
aprilis  li  1. 

VI,  63  in  titulo:  Secundo  H  1,  r  1.  2.  loli.  diac.  III,  20  et  codd.  Ilaurinorum;  Secundino  11*  1  et  vet. 
edd.  —  n:  r  1.  R  1.  R*  1:  non  )•  2  et  Vatic.  B.  Eu-ald  non  quam  nostro  legere  maluit  et  coniecit  haec  verba: 
non  a  parilnis  propter  epistolam  per  eundem  nuntium  Mariniano  traditam  addita  esse.  *)  Agninulfum  R  1. 

b)  iutra  r  1.  ^)  ea  om.  R  1.  ^)  ista  om.  R  1.  <=)  affectu  r  1.  f)  ita  R  1,  r  2;  remanere  r  1. 

S)   tam  et  r  2.  ^)  ita  r  1;  quidam  —  quibus  om.  R  1,  r  2;  postea  add.  quidam  (sed  expunx.)  et  ad  me  r  2. 

i)  ex  senex  corr.  r  2;  senex  r  1.  k)  qui,!  y„i.  U  i^  ras.  3  litt.  1)  quod  R  1,  r  1. 

VI,  63  Duhiiim  est,  qua  cx  causa  lutec  epistida  suo  loco  a  librario  oniissa  sit;  cwin  pfima  m.  Mai 
epistula  Secundino  episcopo  directa  esset,  lihrarius  fortasse  aravit  propter  titulorum  similitudinem  cotP- 
fiindens  duas  epistulas;  an  luxnc  epistulam  omisit  propter  dliam  episiulam,  quam  exscripsercU ,  imtans 
uiramque  eisdem  verbis  scriptam  esse  (ep.  VI,  31  aut  VII,  42)?  Quam  si  coniecturam  probamus,  addiia- 
mentum  non  a  paribus  (cf.  ep.  I,  24  n.)  a  lihrario  arclieiypi  additmn  cst,  quo  causam  sui  eiroris  expioneret. 
—  Be  Secundo  cf.  cp.  VI,  24  u.  U.  l)  Eidem  Castorio  responsali  eodem  mensc  Aprili  epistida  ( VI,  31) 

Barennam  iransmissa  est;  fortasse  inter  illam  el  hanc  epistulam  translatam  ct  Romae  ftrnrat  et  snl)  omni 
celeritate  Rarennam  reversus  erat.  2)  Quo  studio  nosier  pacem  seciatus  sit,  etiam  ex  ep.  II,  4.j.  IV,  2. 

V,  :i4,  n.  4.  V,  36.  VII,  42.  IX,  11.  44.  66  s.  apparet;  m.  Oct.  a.  .598  scrihit  pacem  ab  exarcho  (Callinico) 
ordinatam  esse.  Ex  eo,  quod  in  hac  epistula  mentio  exarchi  omnino  nulla  fit,  conici  poiest,  tunc  temporis 
Bomanum  exarchitm  iam  mcn-tuum  esse;  sed  pax  mdinari  rvon  potuit,  antequam  novus  exarchus  in  Italiam 
renit  (anie  m.  lun.  a.  597:  cf.  ep.  VII,  26).  3)  Cum  liostes  Sardiniam  insulam  ingressi  essent,  ep.  IX,  11 

noster  scripsit  se  pei-iculum  iam  dudum  2'raeridisse.     Cf.  etiam  ep.  VI,  32  n.  1.  4)  Ue  Mariuiaiio, 

episcopo  Bavennate,  cf.  ep.  V,  51  n.  5. 


440  GEEGORTI  I.  REGISTRI 

requirerem,  quid  cis  dedisset,  responderunt  se  eum  rogasse,  sed  ab  eo  se  omnino  nihil 
accepisse,  ita  ut  nequo  panem"  in  via  acceperint,  quod  dare  omnibus  illi  ecclcsiae 
semper  familiarc  fuit.  Dixerunt  enim:  Respondit  nobis  dicens:  'Non  habeo  quod  vobis 
dare'°.  Et  miror,  si  is  qui  vestes  habet,  argentum"  habet,  cellaria^  habetP,  quod  pau- 
peribus  debeat  dare  non  habet.  5 

Dic  crgo"',  ut  cum  loco  mutet  montem.  Non  sibi  credat  solam  lectionem  et  ora- 
tionem  sufficere,  ut  remotus  studeat  sedere  et  de  manu  minime  fructificare;  sed 
hirgam  nianum  habeat,  necessitatem  patientibus  concurrat,  alienam  inopiam  suam  cre- 
dat,  quia,  si  haec  non  habet,  vacuum  episcopi  nomen  tenet.  Quaedam  vero  eum  per 
epistolam  meam*  dc  anima  sua  ammonui,  sed  nil  mihi  omnino  respondit;  unde  credo,  10 
quia  ea  neque  legere  dignatus  cst.  Pro  qua  re  iam  necessarium  non  fuit,  ut  eum 
per  epistolam  meam  ammonere  aliquid  debuissem;  sed  tantum  illa  scripsi'',  quae 
in  causis  tcrrenis  consiliarius  dictaro  potuit.  Nam  ego  ad  homincm  non  legontem 
fatigari  in  dictatu  non  dcbui.  Tua  ergo  dilcctio  secreto  ei  omnia  loquatur  et  am- 
moneat,  quahter  se  disponcre''  debeat.  nc  pcr  praesentem  ncglegentiam  vitam,  quod  15 
absit,  priorcm  perdat. 

™)  itarl;   jiacem,  sed  siqirasci:  vel  panem  r2:   pacem  ^ios/.   m.  in  paiiem  corr.  Ji  1.  ")  possim 

acld.  r  2,  ut  videtur.  ")  uon  add.  r  1.  r)  cellaria  habet  om.  K  1.  i)  ei  add.  r  2,  ut  videlur. 

')  sedis  ponere  R  1. 

5)  Cf.  tp.  I,  42  p.  65  11.  I.  fi)  Ep.  VI,  2H?  7)  Ilaec  cpistula  deperclita  cs.sc  ridetur.  20 


INCIPIT 

EX  REGESTO  DOMNI  GREGORII 

DE  INDICTIONE  XV. 


MENSE  OCTOBRI  INDICTIONE  XV. 

TII,  1. 

(rrefjorms  I.  inipa  Fortnnato,  cpiscopo  Ncapolitauu,  mandut,  nt  (luam  clericus  cius 
velut  servam  dimiscrit  u.rorcm,  latricem  pracscntium,  ciim  lihcra  repcrta  sit,  recipi  a 
ntarito  iuheat.  596,  Oct. 

Cudd.  B  ct  r:   Iiidicth  XII-XV.  cap.  164  (Ind.  XV.  aip.  1). 

Edd.  M:  Lib.  VII.  rp.  /,-   G:  Lib.  VI  ep.  1.  —  laffe  Reg.  1447  (1079). 

GREGORIUS  FORTUNATO  EPISCOPO  NEAPOLITANO. 

(juius  rei  causa  cum  niatre  sua  hic  compulsa  anno  praeterito  praesentium  venerit 
latrix,  fraternitas  vcstra  cautius''  novit.  Quam  quia  maritus  suus,  clericus  vester ',  ob 
hoc,   quod    de    servili  fuerat  condicione  pulsata^,    a   suo  noscitur  removisse  consortio, 

Iiicipit  etc.  Ita  Iianc  indictionem  inscribiint  li  1,  r  1.  2  fincipi  R  1;  iucpt  >•  1)  —  regesto  r  1:  registro 
cet.  —  (le  om.  B  1  —  incipiunt  eple  ex  registro  S.  Ct.  pp.  urbis  Rome  p  ind.  XV  date  et  post  intervallum 
ceteris  omissis  hucriptionem  epistulae  VII,  1  extiibet  li*  1  —  ind.  XV  post  meu  octob.  om.  R  1.  —  Incipit 
registruui  inditione  XV.  ed.  pr. ;  Liber  sextus  epistolaruui  ex  registro  S.  Gregorii  papae.  Indictione  decima- 
quiuta,  de  anno  ordinationis  eius  septimo  ed.  G.;  Sancti  Gregorii  papae  registri  epistolaruni  liber  septimus. 
Indictioue  deeimaquinta,  et  anno  ordinationis  eius  septimo  ed.  31. 

VII,  1  in  titiilo:  Neapol  r  1.  2;  Neapoli  R  1:  Neapolitano  A'*  1.  »)  siqira  ras.  3  litt.  acu  j)co  cau 

scrijjs.  li  1;  acutius  Maurinorum    Vatic.  B. 

VII,  1    De  Fortwiato  ef.  ep.  III,  oS  not.  1)  Clericos  extra  sacros  ordines  matrimonium  inire 

posse  no.fter  in  epistula  I-E.  1S43  (a.  601,  Inn.  22)  dnbiae  fidei  scribit  atqite  cp.  IX,  218  decer)iit  cuni  hi,s 
qui  in  sacvo  sunt  ordine  constituti  habitare  uiulieres  proJiiberi;  cf.  qiiae  de  siMiaconis  scribit  Grego- 
rius  ep.  I,  42  (p.  67).  IV,  ,5;  34.  2)  I.  e.  accusata.  —  Cnm  serra  conubium  non  erat;  concubinas  autem 

liabere  clerici  prohibentar.     Cf.  Nov.  lust.  123  c.  12. 

Reg.  Greg.  I.  56 


442  GREGORII  I.  REGISTRI 

vosquc  hic  positos  assenint  promisisse,  ut,  si  probare  se  liberam  adiuvante  Domino 
valuisset,  suo  eam  vos  coniugi  reformare,  fraternitas  vestra  cognoscat,  quod  revelante 
Deo  libertatis  auctore'  adprobata  sit  libera  nullaquo  in  ea  macula  servilis  inventa. 
His  ergo  cognitis  sine  mora  aliqua''  suo'^  eaiii  volumus  marito  restitui,  nec  ulterius 
isdem  vir  eius  argumenta  sibi  occasionis  cxquirat,  quibus  eam  possit  abicere.  Nam  si 
a  vobis,  quod  non  credimus,  minime  fuerit  adimpletum  eamque  recipere  fortc  distulerit, 
nos  illud  coc-noscatis  cum  districta  vindicta''  corrijrore. 


VII,  2. 

Grcijorins  I.  papa  Culunibi,  ej^iscopl  Nvniicliac,  clc  Paido  cpiscopo  Utteras  post  ciiisdcm 
Constantinopolim  profcctioyicni  allatas  cssc  nuntiat  ctmicjite  xx  epislnlanini,  Grcijorii  assidui- 
tate  inimicitias  sihi  nasci  (jucrentcm  ad  constantiani  hortatur.  596,  Oct. 

CoM.  B  et  r:  Indictio  XII— XV.  cap.  16r,  (Ind.  XV.  cap.  2). 

Edd.  M.:  Lib.  VII  ep.  2;  G:  Lib.  VL  ep.  2.  —  laffe  Beg.  144ii  (lOHO). 

GRP^GORIUS  COLUMBU  EPISCOPO  DE  NUMIDIA. 
Kpistolam  fraternitatis  vestrae  harum  latore  diacono  vestro  defcrentc  suscepimus, 
in  qua  nobis  de  persona  Pauli  episcopi  \  quae  apud  vos  acta  sunt,  indicastis;  quod 
tam  sero  factum  est,  ut  persona  ipsa  hic  iam  valuissct  minimc  repperiri.  Nam  et  vir 
excelleutissimus  filius  noster  Gennadius"  patricius'^  suuni  ad  nos  pro  causa  eadem 
cancellarium  ^  destinavit;  scd  dum  fecissemus  inquiri,  utrum  cum  eo  nobis''  coram 
positis  vellet  inire  conflictum,  rcspondit  ad  hoc  se  minime  fuisse  transmissum,  sed 
solummodo  tres  quosdam  hic  de  eius  ecclesia  deduxisse,  qui  contra  eum  dicere  e''  se 
plurima  debuissent.  Dum  ergo  neque  illum  ad  inferendas  actiones  paratum  invenimus 
neque  personarum  illarum  nos  qualitas  movit,  quod  in  accusatione  ei^iscopi  valuissent 
idonei  repperiri,  saepe  dicto  Paulo  cpiscopo  ad  urbem  se  regiam  relaxari  debuisse'' 
precibus  speranti  non  potuimus  contradictionis  moras  afferre,  sed  mox  eiim  secundum 
petitionem  suam  cum  aliis  duobus  secum''  deductis  episcopis  ambulare  permisimus. 
Si  qua  ergo  fuere  quae  contra  eum  dici  rationabiliter  poterant,  mox  eo  hic  veniente 
vestra  debuit,  quod  nunc  fecit,  fraternitas  cuncta  suptiliter  indicare.  Quod  enira  multo- 
rum  V08  inimicitias  ob  hoc,  quod  nostris  vos  frequentius  visitamus  epistolis,  pati  sig- 
nastis :   dubium  non  ost,  revercntissime  frater,  bonos  pravorum  odia  sustinere  divinisque 

•=)  add.  ;i  sed  del.  li  1.  <=)  vos  add.  coild.  u.  <<)  regnla  R*  1. 

VII,  2     a)  lennadius  R  1;  Gennadus  r  1.  ^)  iu<b\s  oni.   R  1.  <;)  e  scr.  Jlommsen,  om.  codd. 

<*)  ex  debuisset  cor7:  R  1;  debuisset  r  2.  «)  secuudum  )•  1. 

3)  Ex  arenga  ep.  VI,  12  apparet,  qidd  hacc  verba  signifkent. 

VII,  2  una  certe  cum  ep.  seq.  translata  per  Columbi  diaconum.  I)e  Colnmlm  cf.  cp.  II,  46  n. 
1)  De  Iwc  cf.  ep.  VI,  59  n.  1.  VI,  61.  2)  De  Gennadio,  patricio  et  exarcho  Africae,  cf.  cp.  I,  69  n.  IV,  T  n. 

3)  Cancellarii  in  omnium  fere  magistratuum  offwiis  erant;  in  officio  magistri  officiorum  silentiarius  pro 
cancellario  commcmwatur ;  ante  aditum  seereti  stanies  cancellarii  petitcrres  arcebant,  petitiones  et  aeta  magi- 
stratui  tradebant.  Cf.  Mommsen,  Ostgoth.  Studien,  in  N.  A.  XIV  p.  478  ss.  In  Italia  commemorantur 
Nur.'ietis  cancellarii  apud  Agafhiam  1, 19  p.  55  ed.  B. ;  canceltarius  praefedi  Longini  in  C.  J.  L.  XI,  1  n.  317; 
cancellarius  (magistri  militum?)  in  Cimtate  Nova  in  dipl.  axnid  Ughdlium,  Ital.  s.  V  p.  1100;  eancellarii 
praefccti  pr.  Africae:  C.  J.  I,  27.  1,  21. 


INDICTIO  XV.    OCT.  (VII.  1.  2.  3).  .  443 

intentos  operibus  perversoriim  adversitatibus  lacerari.  Sed  quanto^  haec  quae  sunt 
prava  circumstant,  tanto  in  commissi  vobis  cura  regiminis  debetis  instantius  occupari, 
circa  Christi  gregiss  invigilare  custodiam'';  quantoque  vos  iniquorum  contrarictas  pre- 
mit,  tanto  alacriores  ac  dc  promissa  remuneratione  certissimos  pastoralis  sollicitudo 
debet  accendere',  quatenus  pastori''  summo  lucrum  dc  iniuncto  vobis  opere  valeatis 
offerre. 


VII,  3. 

Gregorius  I.  pnpa  Gennadio,  i^atricio  Africac,  Ruferium  eomitem  eivcnque  dc  Corsica 
in  Africam  cvocatos  commendat;  rogat,  iit  excrcitui  in  Gorsicam  mittendo  idoncus  dnx  prac- 
ponattir  Anastasiusque  trihunus,  qucni  abiissc  Corsi  doleant,  rcmittatnr.  ')0G,  Oct. 

Cudd.  R  et  r:  hulicUo  XII— XV.  cap.  166  (Ind.  XV.  cap.  3). 

Edd.  M:  Lib.  VII.  ep.  3;  G:  Ldb.  VI.  cp.  3.  —  laffe  Reg.  1449  (1081). 

GREGORIUS  GENNADIO  PATRICIO  DE  AFRICA. 
rlis  qui  se  apud  excellentiam  vestram  nostris  desiderant  epistolis  commendari 
securi  de  vestra  facimus  benignitate  quod  pelimur.  Ruferius  siquidem  comes*  cum 
aliis  concivibus  suis  a  vobis,  ut  cognovimus,  ad  Africanam  evocati  provinciam''  peti- 
verunt  scriptorum  nostrorum  sibi  apud  vos  prodesse  suffragia.  Excellentiara''  qua- 
propter''  vestram  paterno  salutantes  atfectu  petimus,  ut  eos  in  nullo  a  quoquam  patia- 
mini  apud  vestros  animos  contra  iustitiam  ingravari,  sed  sicut  circa  commissos  vobis 
pia'=  discretaque*'  vos  novimus  invigilare  cautela,  ita  et  de  his  tranquille  disponere 
inspirante  vobis  Domino  debeatis  atque  de  insulae  ipsius  sollicitius  tractare  cautela, 
ne,  si  illic  exercitus  sine  persona  utili,  quae  hunc  gubernare  valeat,  et  cauta^  dispo- 
sitione  transmittitur,  adiumentum  hostibus  praebeatur.  Quia  autem  Anastasium  tribu- 
num  ',  quem  illic  excellentia  vestra  ordiuaverat,  bene  secum  egisse''  atque  in  nulla 
laesione  eum  asserunt'  miscuisse  se''  provinciae,  quem  etiam  nunc  et'  remotum  graviter 

f)  ex   quaiulo  corr.  li  1.  e)  gregeiii  r  1.  2  ul  siec.  ed.  M  ires   Vaticanl;  ex  greges  oorr.  gregis  B  1. 

'1)  custotlia  r  1  et  sec.  ed.  Maur.  3  Vatic.  ')  iln  R  1;  pastoralis  sollicitudinis  acceiulere  r  1.  J  {nm.  debetj. 
^)  past.oris  )•  1. 

VII,  3   in   titiilo:    patricin  li*  t;  patri   r  1;    patr  r2;    pat  li  1.                ^)  cm  li  1,    r  1.  2:    iii  marij.: 

clarissinius    luiles    add.  r  2  '')  prov    li  1,    r  2.                 ■=)  excell.    am.    R  1.                 ^)   quaiu    propter    r  2. 

^)  quia  r  2:    pia   om.  r  1.  •)  iliscreta    qua  r  1.               8)  ct   cauta  corr.  iii  iuc.auta   E  1,             '')  egisse 

secuni  r  1.  ■)  ex  as.seruit  corr.  r  2:  asseruit  li  1,  r  1.  ^)  sc,  ipioil  add.  edil.,  om.  codd.  n. 
1)  ut  n  1. 

VII,  3  iiiKi  ciim  ep.  priieced.  tranmism  esse  ridiiiir.  —  De  Gemuidio  cf.  cp.  1,59  n.  IV,  7  n. 
1)  Ccnsiat,  qiiae  in  antiquioribus  prorindarum  latercidis  inter  p^'oivincias  nwmeratiir,  ab  lustiniano  in 
C.  .1.  1,27,  1  et  2,  quibus  legibus  Vandalis  devictis  Sardinia  dioecesi  Afrieanae  adicitur,  non  commemoratur ; 
Ccyrsicam  iyitur  cwm  Sardinia  in  uimm  pivvinciam  redactam  esse  eiiam  Maurini  censttere.  Ex  hoc  loco 
intellegi  potest  trihmum  illam  partem  limitis  Sardi  administrasse ,  quae  in  Corsica  inswla  crat.  Aitt 
suib  dispodtione  ducis  Sardiniae  erat,  quamqiiam  cd)  exarcJio  mittebatur  (cf.  ep.  IX,  205),  aut  suh  sola 
exarchi  dispositione ,  siciit  ille  tribunws,  qiii  in  traiectu,  qui  est  contra  Hispaniaiii,  quod  Septem  dicitur 
constitutus  erat.  Quocl  autem  Ruferiws  comes  appellatur,  mirum  non  e."!*;  nam  comitis  titulo,  quo  non 
iiiunus,  sed  dignitas  signifieabcdur ,  cum  alii  maffisiratws,  tum  tribuni  ornabantur;  in  inscr.  a.  568  in 
C.  J.  L.  V,  7793  coniunx  Tzittani  com(itia)  et  trib(uni)  commemoratur  et  comites  cimtatis  vel  castri  occur- 
riint  in  qj.  VIII,  19.  IX,  53.  71.  121.  Cf.  Gothofred.  in  comm.  ad  C.  Th.  tit.  VI,  12  et  ad  l.  VI,  13,  1  et  lihrnm 
meiiiii,   T^niers.  clc,  p.  l.')5.  —  l)c  gravaruiue  exactionuui  in  Cm'sica  cf.  ep.  V,  38. 

5G* 


444  GREGORII  I.  RE6ISTRI 

feriuit,  praccipiat  cxccllentia  vestra  illic  iterum  destinarc  suisque  adhortationibus  in- 
formare"',  ut  qui  de  bona  actione'^  iam  placuit,  nullius  ad  male  agendum  suasionibus 
incitetur,  ne  tantorum  iudicium,  quod  ex  bona  amministratione  habere  meruit.  deterius 
perdat.  quod  non  optamus,  agendo  contraria.  Ita  ergo  petimus,  ut  vestra  excellentia 
faciat.  quatenus  bonum  vestrum  quod  testatur  Africa  etiam  Corsica  cognoscat. 


VII,  4. 

Gregorius  I.  })apa  Cyriaco,  cpiscopo  Constantinopolitano,  cuitis  virtutes,  dum  ipse  Ro- 
manae  sedis  responsaJis  Constantinopoli  fuerit,  expertus  sit,  de  inito  pontificatu  grattdatur, 
amorem  et  pacem  pietit  lohamiemque  Chalcedonensem  et  AtJianasium  Lycnoniae  preshijterum 
commendat.  596,  Oet. 

Codd.  R  et  r:  huJiciio  XII— XV.  cap.  167  (Ind.  XV.  cap.  4). 

Edd.  M:  Lib.  VII  ep.  .;;   G:  Lih.  VI.  ep.  ,5.  —  laffe  Ret].  I4.j0  (1083). 

GREGOKIUS  CYRIACO  EPISCOPO  CONSTANTINOPOLITANO. 

l/udum  dum-''  in  urbe  regia  responsa  sedis  apostolicae  facerem  ^  bona  vestrae 
sanctitatis  agnovi.  Et  quia  nunc  animarum  vobis  cura  comniissa  est,  valde  gaudeo 
et,  quamvis  indignus,  omnipotentem  Dominum  quibus  valeo  precibus  exoro.  ut  in  vobis 
suam  gratiam  semper  augeat  vosque  ad  aeternam  patriam  faciat  animarum  lucra  con- 
gregare.  Quia  vero  ad  hoc  opus  ad  quod  perducti  estis  infirmos  vos  esse  dicitis: 
scimus,  quia  prinia  virtus  est  cognitio  infirmitatis  atque  cx  eo  colligimus  posse  vos 
bene  susceptum  ministerium  implere,  quo''  vos  videmus  infirmitatem  propriam  ex 
humilitate  cognoscere'^.  Omnes  enim  infirmi  sumus,  sed  ille  est  infirmior.  qui  suam 
considerare  non  valet  infirmitatem.  Vos  vero,  beatissimi  fratres,  ideo  fortes  estis,  quia 
de  fortitudine  vestra'^  diffidentes  in''  omnipotcntis  Dei  virtute  confiditis. 

Quantum  vero  mens  mea  caritati  vestrae  ligata  sit,  verbis  epistolaribus  explere 
non  possum.  Sed  oro,  ut'  omnipotens  Deus  eandem  quae  inter  nos  esf  caritatem  ex 
gratiaeB  suae  dono  multiplicet  omnemque  occasionem  scandali  auferat',  ne  sancta 
ecclesia  confessione  verae  fidei  unita  et  coniunctis  fidelium  cordibus  constipata  detri- 
mentum,  quod  absit,  aliquod''  sacerdotibus  inter  se  disceptantibus  sentiat.  Quamvis 
ego  in  omne  quod  loquor,  in  omne  quod  superbis  quorundam  actibus  contradico,  ex 
omnipotentis  Domini'  largitate  caritatis  intimae  custodiam  nuniquam  relinquo'',  sed  sic 
ea  quae  sunt  iustitiae  foris  exequor,  ut  ea  quae  intus  amoris  et  dilcctionis  sunt  minime 
postponam.  Vos  autem'  semper  mihi  amoris  mei  vicem  reddite  et  ea  (|uae  pacis  ac 
dilectionis  sunt  custodite,  ut  unum  in  mente  permanentes,    quo'"  nullam  dissenaionem 

'")  informare  R  1:  Ibnnare  r  2;  firmare  )•  1. 

VII,  4  m  titulo:  Ciriaco  r  J.  li*  1.  »)  (d)udum  cum  in  ras.  It  1.  l')  e.i-  quos  corr.  R  1,  r  2. 

'^j  vestra  in  marg.  add.  r  1.  '')   iiii  r  1:  nm.  hoc  verbum  R  1.  ")  ut  .iiipraxcr.  m.  prima  r  1;  om.  r  2. 

f)   est  om.  r  1.  R)  et  glorie   It  I.  '•)  aliqnod,  nt  videlur,  om.  r  i.  ')  ex  oninipotonti  dihl  corr.  r  3. 

^)  in  relinqnam  corr.  It  1.  1)   tiii  R  1.  ■")  ^x  quod  eorr.  R  1. 

2)  Actio  hic  duplici  siepiificatione:  et  =  adminhtratio  (sieut  in  praeeeptuin  actionis)  d  =  ijQiiii;. 

VII,  4  Cyriaco,  ipii  lohanni  Nestteutae  snccessit  (cf.  ep.  VI,  62  in  f.),  pn-aeter  sequentem,  quae  mia 
cum  hac  tran.tmissa  esse  ridetur,  ep.  VII,  28.  XIII,  43  inscriptae  sunt;  nmlecim  annos  sedeljnt  i  Theophan. 
ed.  de  Boor  p.  272;  duodecim  sec.  Chron.  Pasch.  p.  692  B.J.  1)  Cf.  ei).  V,  53"  n.  1.  2)  Cf.  Reg. 

past.  1,6.  3j  Be  titiilo:  u,xovusrix6i  .•<criliit   noster. 


INDICTIO  XV.    OCT.  (VIL  3.  4.  5).  445 

inter  nos  intrare"  perniittimus,  eo  optinere  qune  petinius  apud  Dominum  ex  ipsa  niolius 
cordium  nostrorum  unitate  valeamus. 

Praeterea  lohannem  Clialeedonensem  presbyterum  ct  Athanasium  Lycaoniae* 
sanctitati  vestrae  commendo,  ut  nullus  vobis  contra  eos  falsidica"  locutione  subripiat, 
quia  eorum  fidem  suptiliter  discussi  eosque  rectos  iu  suis  confessionibus,  quae  et  scripto 
datae  sunti',  inveni. 

Sancta  autem  trinitas  siia  vos  nianu  protegat  et  circa  animarum  custodiam  som- 
ppr  vos  vigilantes  ct  sollicitos  reddat .  quatonus  in  aeterna  retributiono  valeatis  non 
solum  de  vestro  opere,  sed  etiam  de  subditoruni  vcstrorum  molioratione  coronari. 


VII,  5. 

Gregoikts  I.  papa  Cijriaco,  episcopo  Constantinopolitano ,  dc  pontificatu  (cpicm  sus- 
cepisse  eimi  Georgius  presbyter  ct  Theodonis  diaconus  nuntiaverant)  gratulatur;  de 
synodica  eius  dissercns  laudat  ortUodoxam  fidcm;  monet,  ut  univcrsalis  episcopi  appcl- 
lationc  in  posterum  ahstincat;  in  confessione  Eudoxium  damnatis  immerito  adnumeratimi 
essc  scribit.  59(i,  Oet. 

Codd.  li  et  r:  Indktio  XII— X]\  cap.  lOS  (Ind.  XV.  cap.  5). 

Edd.  M:  Lib.  VIL  ep.  4;  G:  Lih.  VI  ep.  4.  —  lafje  Rei).  1451  (1082). 

GREGORIUS  OYRIACO  EPISCOPO  CONSTANTINOPOLITANO. 
Lommunem    filium''    Georgium    presbytoruni    et   Theodorum   diaconem    vostrum  ' 
ea  qua''  decuit  caritate  suscepimus  vosque  ab  ecclesiasticarum  rerum   cura  ad  aninui- 
rum    regimcn   venisse  gaudcnms,    quia  iuxta  veritatis  vocem    'qui  in  modico  fidelis  est  Uic  ic,  lo. 
et    in    niaiori    fidelis    ost' '■'.      Et    beue    ministranti    servo  dicitur:    '()uia  in  pauca  fidelis  Matih.as.ai. 
fuisti,  super  multa  te  constituam";  cui  niox  etiam  de  aeterna  retributione  subiungitur: 
'Intra  in  gaudium  domini  tui'.     In  .script's  autem  vestris  vos  magnopere  requiem  quae- 
sisse   narratis;    sed   per    lioc   ad    pastoralem  sollicitudinem  vos  congrue  venisse  osten- 
ditis,  quia,  sicut  locus  regiminis  desidcrantibus  negandus  est,  ita  fugientibus  offerendus. 
Et  scriptum  est:  'Nec  quiaquam  sumit  sibi  honorem,  sed  qui  vocatur  a  Deo  tamquam  Hei.r.  5, 4. 
Aaron'.     Et  rursus  isdem  egregius  praedicator  dicit:  'Si  unus  pro  omnibus  mortuus  est,2.Coi.5,ws. 
ergo   omnes    mortui   sunt    et    pro    omnibus   mortuus    est".     Superest,    ut   et  qui  vivunt 
iam  uon  sibi  vivant,  sed  ci  qui  pro  ipsis  mortuus  est  et  resurrexit'.    Et  pastori  sanctae 
ecclesiae  dicitur:    'Simon  lohannis,   amas  me?     Pasce  oves  meas'.     Ex  quibus  verbisioh.  21,  17. 

")  intrasse  B  1.  "')  ex  falsic.i  corr.  iJ  1.  P)  sint  li  1. 

VII,  5  in  tittdo:  Ciriaco  r  2  —  itein  eidem  cui  siipra  ii'*  I.  '^)  lla  r  1.  2  et  see.  ed.  Jl!  2  ]'atic.; 

oommmies  filios  7i  1.  '')  ex  que  eorr.  It  1.  <=)  Cliristus  xuprascr.  r  2. 

4)  De  Ids  preshyteiin  cf.  ep.  III,  52  n.  :i.  VI,  14  n.  5.  VI,  15  s.s,  Iii  ep.  VI,  62  fterihit  Clrecjm-ins 
se  non  prius  scripta  de  Atlianasio  trieiismismram  essc  Cyriaco,  quam  eins  syiiodica,  dcferiiiitar;  quihits 
synodicis  resjiondet  ep.  seq. 

VII,  5     De  Cyriaco  cf.  ep.  ptracccd.  not.  1)  lisdem  clericis  ecclesiae  CoristantincypoUtanac,  rpios 

oh  iuiminentiani  hiemalis  temijoris  (e/;.  VII,  1!)  citius  rclaxarit,  ep.  VII,  15  (5ilT,  iii.  Miirt.)  Constantino- 
polim  missa  est;  atque  eidem  certe  ct  lianc  et  praeced.  et  secpientes  epistulas  transtulerunt.  2)  Eadeiii 

/ere  rerhn  in  ep.  VII,  6.  Itaque  oeconomi  offieio  Oyriaciis  fiinttus  esse  videtur:  Chron.  Pasch.  }).  iiii2  B. 
Adde  etiam  verha  epistidae  VII,  T,  quibits  notam  2  adieci. 


446  GREGORII  I.  REGISTRI 

colligitur,  quia,  si  is  qui  valet  oiiinipotentis  Dei  oves  lennuit  pascere,  ostendit  se  pasto- 
rom  sumniuni  minime  amare.  Si  enim  unigenitus  patris  pro  explenda  utilitate  omnium 
de  secreto  patris  egressus  est  ad  publicum  nostrum,  nos  quid  dicturi  sumus,  si  secretum 
nostrum  praeponimus  utilitati  proximorum '!  Quies  itaque  nobis  et  ex  corde  appetenda 
est  et  tamen  pro  multorum  lucro  aliquando  postponenda.  Nam  sicut  toto  desiderio  5 
debemus  occupationein  fugere,  ita  si  dcsit  qui  praedicet,  occupationis  onus  libenti  ne- 
cesse  est  humero  subire.  Quod  ex  duorum  prophetarum  opere  docemur,  quorum  unus 
praedicationis  officium  vitare  conatus*  est  et  alter  appetiit.  Nam  niittenti  se  Domino 
loi.  1, 6.  Hieremias  respondit  dicens:    'Ah,   ah,   ah,   dominc  Deus,   nescio  loqui,  quia  puer  ego 

isai.  6, 8.  sum'.     Et  cum  omnipotons  Dcus  personam  ad  praedicandum  quaererct  dicens:  'Quem      lo 
mittam   ct   quis   ibif'   nobis'?    ultro    se   Esaias    optulit   diccns:    'Ecce    cgo ,    mitte    me'. 
En    ab    utrisque    exterius    diversa    vox    prodiit,    sed    non    a   diverso    fonte    dilectionis 
emanavit '. 

Duo  quippc  sunt  praoccpta  caritatis,  Dei  videlicet  anior  et  proximi.  Per  activam 
igitur  vitam  prodesse  proximis"  cupiens  Esaias  officiuin  praedicationis  appetit'',  per  15 
contomplativam  Ilieremias  vero  amori  conditoris  sedule  inhaerere  desiderans,  ne  mitti 
ad  praedicandum  debeat,  contradicit.  Quod  ergo  huidabiliter  unus''  appetiit,  hoc  lau- 
dabiliter  alter"^  expavit:  iste,  ne  tacitae  contemplationis  hicra  loquendo  perderet,  ille, 
ne  damna  studiosi  operis  tacendo  sentiret.  Sed  hoc  in  utrisque  est  suptiliter  in- 
tuendum,  quia  et  is  qui  recusavit  plene  non  restitit'  et  is  qui  mitti  voluit  ante  20 
se  per  altaris  calcuUim  purgatum  vidit,  ne  aut  non  purgatus  adire  quisque  sacra 
ministeria  audoat  aut  quem  superna  gratia  ehgit  sub  humihtatis  specie  superbe 
contradicat '-. 

Magno  auteni  desiderio  vos  in  epistoHs  vcstris  inveuio  serenitatem  mentis  quae- 
rere  et  repulsa  perturbatione  ad  tranquilUtatem  cogitationis  anhelare.  Sed  qua  ratione  25 
ad  hoc  vestra  fraternitas  pertingere  possit,  ignoro.  Qui  enim  regendam  navem  susci- 
pit,  tanto  ampUus  necesse  est  vigilet,  quanto  ampUus  Utus  relinquit,  ut  aliquando 
futuras  proceUas  ex  signo^  providcat,  aUquando  venientes  aut  directo  clavo,  si  parvae 
sunt,  superet  aut,  si  vehementer  intumescunt,  dato  in  obUquum  latere  declinet'';  et 
saepe  soUis  vigihat,  cum  cuncti  iUic  quibus  nuUa  navis  cura  commissa  est  quiescunt.  30 
Quomodo  autem  suscepto  pastoraU  onere  habere  serenitatem  cogitationum  potestis, 
lob  26,  i>.  cum   scriptum   sit:    'Ecce   gigantes    gemunt  sub  aquis'?     luxta  lohannis  etenim  vocem 

Ai)oc.n,i5. 'aquae    sunt  popuU',    et    gigantes    sub   aquis   gemere    est,    quia  quisquis  in  hoc  mundo 
quasi  quadam  molc  corporis  ordine  potostatis  excreverit,  tanto  pondera  maioris  tribu- 
lationis  sentit,  quanto  super  se  regendorum  populorum  curam  susceperit.    Sed  si  sancti      35 
spiritus  virtus  afflictam  mcntem  afflaverit,    protinus  hoc  quod  IsraheUtico  populo  cor- 

Esoa.ir.,i9.  poraliter   factum    est   nobis    spiritaUter    contingit.      Scriptum    quippe    est:    'Fihi   autem 
Israhel   ambulaverunt   per   siccum   per   medium   mare'.     Et    per'  proplietam  Dominus 

isai.  43, 2.  poUicetur  dicens:    'Cuni  transieris   per  aquas,    tecum  ero  et  flumina  non  operient  te'. 

lilos  enim  flumina  operiunt,   quos  actiones  huius  saecuU  mentis  perturbatione  confun-      4,, 
dunt.     Nam  qui  sancti   spiritus  gratia  tenetur  in  mente,  transit  aquas  ct  tamen  flumi- 
nibus  non  operietur'';  qin  etiam  inter  medias  popuhirum  catervas  sic  peragit  gressus' 
sui  itineris,  ut  non  summittat  actionibus  caput  nientis. 

'')  ex   coron.itus  corr.  li  1.  ^')  poni  il)it  ■■itq^rascr.  ex   R  1:  ibit  poslen  mhl.  r  2.  ")  cr  proxl- 

iims  corr.  r  2.  '')   in  appetiit  corr.   11  1,  r  1.  cj  altei-  pro  unu.s  li  1 :  unus  <t  .•iltor  jiosleii  ndil.  r  2.       45 

f)  resistit  Jl  1.  K)  ex  sigii.i  r  1.   2,  scd  corr.  hi  ex  siguo  r  2;  ex  signo    /.'  /.  ''I  ileelinet  i)»i.  r  2. 

')   per  suprascr.   It  1.  ^)  in.  operitur  corr.  r  2.  ')  gressum  Ji  1. 

1)  HiiiKn  epifihihie  iiiilii  maxima  part>  e  riy.paiit.  I,  ii.  J,  7  niiinpln  cs/.  2)  Haec  jmr.i  rcrhotenus 

ex  rei/.  past.   1,  7  siiiiipln  csf. 


INDICTIO  XV.    OCT.  (VII,  .5).  447 

Ego  quoque,  qui  indignus  ad  locum  rcgiminis  vcni,  infirmitatis  meac  conscius 
secretiora  loca  petcrc  aliquando  decrevcram;  sed  superna  niilii  iudicia  adversari  con- 
spiciens-''  iugo  conditoris  subdidi  cervicem  cordis  ^  hoc  praecipue  perpendens,  quia 
quaelibct  occulta  loca  sine  gratia  Dei''  animam  salvare  non  possunt;  quod  aliquando 
in  ipsis  quoque  conspicimus  erratibus  electorum.  Nam  Loth  in  perversa  civitate  iustus 
fuit,  in  monte  peccavit.  Sed  ista  cur  dicimus,  cum  maiora  noverimus?  Quid  enim 
paradiso  iucundius?  quid  caelo  sccurius'.'  et  tamen  homo  ex  paradiso  pcccando  ct 
angehis  cecidit  e  caelo.  Illius  ergo  nobis,  illius  virtus  quaercnda  est  et  gratia  postu- 
landa,  sine  quo  nusquam  absque  culpa,  cum  quo  nusquam  sine  iustitia.  Curandum 
ergo  est,  ut  perturbatio  cogitationum  non  exuperet  animum ;  nam  repclH  funditus 
nullatenus  potest.  Quisquis  enim  est  in  loco  regiminis,  aliquando  necessc  habct  etiam 
terrcna  cogitare  et  extcriorum  quoque  curam  gerere,  ut  grex  commissus  valeat  ad  ea 
quae  sibi  sunt  explenda  subsistere.  Sed  magnopcre  sempcr  providcndum  est,  ne  haec'' 
eadem  cura  modum  transeat,  ut,  cum  ad  cor  licentcr  admittitur,  nimis  excrescere  non 
permittatur''.  Unde  recte  per  Ezcchielem  prophetam  dicitur:  'Sacerdotes  caput  suumEze(ii.44,2o. 
non  radent  ncque  comam  nutrient;  sed  tondentes  attondant  capita  sua'.  Quid  enim 
per  significationem  sunt  capilli  in  capite,  nisi  cogitationes  in  montc?  qui  dum  supur 
cerebrum  insensibiliter  oriuntur,  curas  vitac  praesentis  designant,  quae  cx  seusu"  ne- 
glegenti  quia  importune*'  aliquando  prodeunt,  quasi»  nobis  non  sentientibus  procedunt. 
Quia  igitur  cuncti  qui  praesunt  habere  quidem  sollicitudines  et  exteriores  debent 
nec  tamen  eis  vehementer  incumbcre,  sacerdotes  recte  et  caput  prohibentur  radere  ct 
comam  nutrire,  ut  cogitationes  carnales  de  vita  subditorum  nec  a  se  funditus  amputcnt 
noc  rursus  ad  crcscendum  nimis  rclaxent.  Ubi  ct  bene  dicitur:  'Tondcntes  tondant 
capita  sua",  ut  videlicet  curae  temporalis  sollicitudinis  ct,  quantum  necesse  est,  prodcant 
ct  tamen  recidantur  citius,  ne''  inmoderatius  excrcscant.  Dum  igitur  et  per  ammini- 
stratam  exteriorem  providentiam  corporum  vita  protegitur  et  rursum  per  moderatam 
cordis  intentio  non'  impeditur'',  capilli  in  capite  sacerdotis  et  servantur,  ut  cutem  co- 
operiant  et  resecantur,  ne  oculos  claudant^. 

Praeterea  epistolas'  vcstras  recta  plenas'"  fidc  susccpimus  atque  omnipotenti  Dco 
gratias  agimus,  qui  inconsutilcm  tunicam  desuper  contextam,  videUcet"  ccclesiam  suaui, 
vicaria  confessione  fidelium  in  unitate  gratiae  ab  omni  erroris  scissione  custodit  et 
contra  pereuntis  mundi.  ut  ita  dicam,  tot  culparum  dihivium  ex  multis  lignis  arcam 
construit.  in  qua  electi  omnipotentis  Dei  serventur  ad  vitam.  Nam  cum  vicissim  nobis 
fidei  nostrae  confessionem  transmittimus '  et  caritatem  nostram  erga  nos  ostendimus, 
quid  aliud  in  sancta  ecclesia  agimus,  nisi  arcam  bitumine  linimus ,  ne  unda  crroris 
intret  ct  vel  spiritales  quosque"  tamquam  iiomines  vel  carnales  tamquam  animalia 
occidat? 

Sed  cum  sapicnter  a  vobis  recta  fides  prolata  sit,  restat  procul  dubio,  ut  debeatis 
pacem   cordium    prudcntius    custodire    propter   hoc    quod   veritas    dicit:    'Habete  sal  in  ji,„c.  9,  .w. 
vobis    et   paceni   habete    inter   vos\      Et   PauUis   apostolus    ammonet    dicens:    'Solliciti  Ephes.  4,  3. 
servare   unitatem   spiritus   in   vinculo    pacis'.     Qui  rursus   ait:   'Pacem  sequimini  cum  Hebr.  13, 14. 

^)  coiispicientes  r  1.  ^)  dei  oin.  r  1,  siqjrascr,  B  1.  <^)  haec  om.  R  1.  ^)  corr.  c.r  permittitur 

r  3.  ii'  ].  c)  suprascr.  vel  excessu  M  3.  f)  ex  inportuna  corr.  R  1;  iniportuna  )•  1.  B)  suprascr. 

3.  R  1.  1')  ne  suprascr.  R  1.  ')  non  eradit  R  1.  ^)  ex  impediunt  corr.  H  1.  ')  suprascr. 

s.  synodicas  U  3.  "')  ita  R  1.  R  3;  rectas  plenas  r  2;  directas  plena  r  1.  ")  et  add.  r  1.  °)  add. 

in  marg.  alibi  R  3. 

1)  Cf.  cp.I,24<^.  PiiuU  r.  Grctj.  c.  13.  loh.  diac,  r.  Gr.,  I  c.  44.  Grctj.  Tur.  X,  1:  dc  fuija 
Gregorii  et  qiiodam  miraculo  ex  hoc  fortasse  loco  conficto.  2)  Haec  ex  raj.past.  II,  7  deprompfa  suiil. 

3)  Confessio  fidei,  tit  ex  synodica  Grcgorii  (ep.  I,  24)  apparet,  synodicae  ipsi  inserta  erat. 


448  GREGORII  I.  REGISTRI 

omnibus  et  sanctimoniam,  sine  qua  nemo  videbit  Deum\     Quam  videlicet  pacem  tunc 
nobiscum  veraciter  habebitis,  si  profani  nominis  superbiam  declinetis  ^   iuxta  hoc  quod 

i.Tim.G.so.  idem  magister  gentium  dicit:  '0  Timothee,  depositum  custodi  devitans  profanas  vocum 
novitates".      Niniis    quippe  iniquum    est,    si  hi   qui  praedicatores  humilitatis   facti    sunt 

Gai.  6, 14.  de  vani  nominis  elatione  glorientur,  cum  verus  praedicator  dicat:  -Mihi  absit  gloriari 
nisi  in  cruce  domini  nostri  lesu  Christi'.  IUe  ergo  vere  gloriosus  est  qui  non  de" 
temporali  potentia,  sod  pro  Christi  nomine  in  sua  passione  gloriatur.  In  hoc  itaque 
vos  medullitus  amplectimur.  in  hoc  saccrdotes  esse  recognoscimus,  si  repulsa  vanitate 
verborum  sanctitatis  locum  cum  sancta  humilitate  teneatis.  Ecce  enim  in  nefandi 
appellatione  nominis  scandalizati  sumus  et  non  minimas  querellas''  servamus  in  mente. 

Matth.5,23s.  promimus  in  voce.  Yestra  autem  fraternitas  novit,  quia  veritas  dicit:  'Si  oflfers  munus 
tuum  ad  altare  et  ibi  recordatus  fueris,  quia  habet  frater  tuus  aliquid  adversum  te, 
rehnque  ibi  munus  tuum''  et  vade  prius  reconciliari  fratri  tuo,  et  tunc  veniens  offeres'' 
munus  tuum".  Qua"  in  re  pensandum  est,  quia,  cum  omnis  culpa  oblato  sacrificio  de- 
letur,  tantum  est  mahim  scandali'  aheno  corde  generati,  ut  ab  eo  qui  peccaverit  nec 
ipsum  sacrificium  Dominus  accipiat,  quod  delere  peccatum  solet.  Curate  ergo  cordis 
nostri  scandaium  festine  detergere,  ut  possit  oninipotens  Deus  oblationis  vestrae  sacri- 
ficium  acceptabile  habore. 

1'raetcrea  cum  recta  a  vobis  fides  vcraciter  atque  suptiliter  sit  prolata,  inter  eos 
quos  secundum  sanctissimas  generales  synodos  damnandos  esse  censuistis  Eudoxium^ 
quendam  vos  damnasse  repperimus,  cuius  nomen  in  Latina  lingua  neque  in  synodis 
neque  in  libris  beatae  memoriae  episcoporum  Epifanii,  Augustini  et  Filastriss,  quos 
contra  hereticos  praecipue  disputasse''  novimus,  positum  repperimus.  Quod  si  quis 
eum  veraciter  de  catholicis  patribus  damnat,  eius  procul  dubio  seutentiam  sequimur. 
Vos  tamen  si  in  synodica  vestra  cpistola  eos  quoque  nominatim  damnare  vohiistis  qui 
extra  sanctas  synodos  per  patrum  scripta  damnantur,  multos  scriptis  suis  vestra  frater- 
nitas  minus  posuit,  si  autem'  eos  quos  generales  synodi  respuunt,  hunc  unum  amplius. 
Sed  inter  haec  sciendum  est,  quia,  ut  nobis  liceat  rectam  fidem  libere  fateri  et  cuncta 
quae  agenda  sunt  concorditer  in  pace  disponere,  pro  serenissimorum  dominorum  vita, 
propria  quoquc  subolo  incessanter  orandum  est,  ut  oranipotens  Deus  eorum  pedibus 
barbaras  nationcs  subieiat,  longa  eis  ct  fehcia  tempora  concedat,  quatenus  per  christia- 
num  imperium  ea  quac  in  Christo  est  fides   regnet''. 


a)  (le  om.  R  ].  I')  iwstea  add.  quas   ti  3.  ")  add.  ad  altare  H  1.  <!)  offers  R  1.  e)  j.^. 

quia  corr.   r  1.  U  add,.  iu  U  1.  H)  Filastri    erad.  el  siqn-ascr.   Ylarii  i?  1;    Hilarii  et  in  mar(j.  al. 

Philastoris  R  3.  '')  deputasse  ;•  /.  i)  corr.  in  seil  inter  R  1. 

1)  De  appellatione  univer.salis   c/'.  ejj.  V,  41.  44  etc.  2)  De  hoc  Etuloxio  ep.  VII,  31   noster 

Eiilogiwn  et  Anastasium  patriarcluis  interrogat,  atque  Eulogius  ei,  vt  ex  ep.  VIII,  29  apparet,  de  illius 
haeresi  Basilii,  Gregorii  atque  Epiphanii  testimonia  proiulit.  —  Endoxius  Germanicensis  invasor  fucrat 
ecclesiae  Antioclienae ,  tum  ecclesiae  ConstantinopoUtanae  (cf.  Theodoret.  h.  eccl.  II  c.  20  ss.  et  haer.  fal). 
eomp.  rV,  c.  2)  attpic  Valcntem  iureiurando  ohslrinxerat,  ut  in  Arianismo  persereraret  (cf.  Tlieod.  h.  e.  IV 
c.  11  s.  CrussanD.  mjt.).  Adde  Socrat.  h.  ecel.  II,  19.  37.  40.  43.  IV,  1.  14.  Sozomen.  h.  eccl.  TII,  o. 
IV,  12  ss.  25.  3)  Teuffel,  Bom.  LittcraturtjesA.,  422,  6:  Augustin.  de  haeres.  praef:  Philastrius 

quidam  Brixiensis  episcopus,  quem  cum  S.  Ambrosio  Mediolani  etiam  ipse  vidi,  scripsit  hinc  (de  hae- 
resibu.s  scil.)  libruni  nec  illas  haereses  praetermittens,  quae  in  populo  ludaeo  fuerunt  ante  adventum 
domini  easque  XXVIII  commemoravit  et  post  dom.  adv.  CXXVIII.  scripsit  hinc  etiam  graece  episcopus 
Cyprius  Epiphanius.  Cf.  Migne,  patrol.  lat.  t.  XII,  p.  1113  ss.  XLII,  p.  20  ss.;  graec.  t.  XLI,  p.  173  ss. 
Sed  rerisimile  est  Grcgorium  etiam  hic  non  (jhraecum  auctorem  commonorare ,  sed  E^nphanium  illum 
scholasticuin ,  pcr  quem  Cassiodorus  historiam  tripartitam  serihere  fecit.  Cf.  ep.  VII,  31  n.  et  hist  trip. 
V  c.  39.  4)  Cf.  Diurni  f.  1,  1  sidiscrijH.;  f.  60  in  f;  ep.  VII,  7  in  f.  etc. 


INDICTIO  XV.    OCT.  (VII,  5.  6.  7).  449 


VII,  6. 

Gregorius  I.  papa  Mauricium  imperatorem,  qui  post  lohannis,  episcopi  Constantino- 
politani,  mortem  succcssoris  creationem  diu  tardaverit,  laudat;  de  Ci/riaco,  cuius  curam 
in  ecclesia  administranda  noverit,  hene  sperat.  Gcorgium  ^Jrcsbi/tcruin  ct  Thcodorum  diu- 
conum  imperatorc  iidicntc  et  hiemc  appropinquantc  dimissos  nuntiat.  596,  Oct. 

Cocld.  B  et  r:  Indictio  XII—XV.  cap.  16'J  (Ind.  XV.  cap.  6). 

Edd.  M:  Lib.  VII  ep.  6;  G:  Lib.  VI.  ep.  6.  —  laffe  Reg.  14.53  (1084). 

GREGOBIUS  MAURICIO  AUGUSTO. 

Oninipotens  Deus,  qui  pietatem  vestram  pacis  ccclesiasticae  fecit  esse  custodem, 
ipsa  vos  fide"  servat,  quam  vos  in  sacerdotali  unitate  servatis,  cumque  supernae  pie- 
tatis''  iugo  cor  humiliter  subditis,  caelesti'^  gratia  agitur,  ut  hostes  vestros  pede  forti- 
tudinis  prematis.  Non  enim  parvae  potuit  esse  mercedis,  quod  lohanne  sanctae  me- 
moriae  de  hac  luce  subtracto  ad  ordinandum  sacerdotem  pietas  vestra  diu  haesitavit, 
tempus  paulo  longius  distulit,  cum  metu  omnipotentis  Domini  consilium  quaesivit,  ut 
videlicet  causa  Dei  cum  magno  debuisset  timore  disponi.  Unde  et  aptum''  valde 
cxistere  in  pastorali  regimine  fratrem  atquc  consacerdotem  meum  Cyriacum  existimo, 
quem*  ad  eundem  ordinem  pietatis  vestrae  consilia  longa  genuerunt:  qui  in  ammini- 
strandis  dudum  rebus  ecclesiasticis  quam  sollicitus  et  quomodo  fuerit  expertus*^, 
cuncti  novimus.  Unde  et  superna  gestum  dispensatione  non  ambigo,  ut  qui  bene 
minima  gesserats,  congrue*"  maiora  susciperet'  atque  a  cura  rerum  ad  animarum'  regi- 
mina''  transiret '.  Pro  qua  re  totis  precibus  deprecamur,  ut  omnipotens  Deus  bonum 
hoc  serenitati  dominorum  piaeque  eorum  suboli  et  in  praesenti  saeculo  atque  in  per- 
petua  remuneratione  retribuat  et'  praedicto  fratri  et  consacerdoti  meo,  qui  dominico 
gregi  praelatus  est,  animarum  curam  plena  sollicitudine  exhibere  concedat,  ut  in- 
reprehensibiliter  possit  subiectorum  suorum  et  prava  corrigere  et  recta  ad  crescendum 
fovere,  quatenus  de  eo  pietatis  vestrae  iudicium  non  sohim  antc  homines,  sed  ante 
supernac  quoque   maiestatis  ociilos  convalescat. 

Vcnerabiles  autem  viros  Georgium  presbyterum  et  Theodorum  diaconem'-  pro 
iussione  dominorum  atque  pro  inmincntia  hiemalis  temporis  in  hac  urbe  moras  perpeti 
non  permisi™. 


VII,  7. 

Gregorius  I.  papa  Mauricium,  Patricium,  Pctrum,  Doniitianum,  Hclpidiuin,  cpiscopos 
Gracciac,  reprehcndit,  quod  ob  ordinationem  Cyriaci,  cj)iscopi  Constantinopolitani ,  nimis 
elati  laetitia  coHclunuiverint:  „Haec  dies,  quam  fecit  Dominus".  596,  Oct. 

Codd.  R  et  r:  Indictio  XII— XV.  cap.  170  (Ind.  XV.  cap.  T). 

Edd.  M:  Lib.  VIL  ep.  7;  G:  Lib.  VL  ep.  7.  —  laffe  Ref/.  1453  (lvH5). 

VII,  6     ")  ex  fides  corr.  R  1:   fides  r '2.  ^)  potestatis  R  1  et  Vatic.  B  sec.  ed.  M.  c)  ex 

caelestia  corr.  r  1.  ''l  add.  vobis,  sed  delet  R  1.  «)  fiuae  r  1.  0  ita  scr.  Mommsen;  e.xertus 

codd.  n. ;  exerstus  3  Valic.  sec.  ed.  M.  8)  gesserit  li  1.  •')  hic  ad  suprascr.  R  1.  ')  verba 

susciperet  usque  auimaruin  om.  R  1.  •<)  ex  regimine  corr.  R  1.  ')  ac.  R  1.  ■")  amisi  »■  /. 

VII,  6     Cf.  epistulas  praeced.  1)  Cf  ep.  VII,  5  p.  445  n.  2.  2)  Cf.  ep.  VII,  5  p.  445  n.  1. 

VII,  7  mia  eerte  cum  prnecedentibns  et.  enm  seqmntibus  epistulis  transndssa.  —  Episcopi,  qnibm 
haec  epistula  inscripta  est,  aHas  non  comnieiiiorantnr. 

Eeg.  Greg.  I.  57 


450  GREGORII  I.  REGISTRI 


GREGOmUS  MAURICIO,  PATRICIO,  PETRO,  DOMETIANO  ET  HELPIDIO 
EPISCOPIS  GRAECIAE. 
Urdinationem''  viri  sanctissimi   Cyriaoi  fratris    et  consacerdotis    mei'   cum  magna 
Yos  laetitia  suscepisse  vehementer  exulto,   et  quia  Paulo  apostolo   praedicante  didici- 

i.Cur.  ij,j6.mus:  'Si  gaudet  unum  membrum,  congaudent  cetera  membra',  pensare  vos  necesse 
cst,  quanta*"  vobis  hac  in  re  exultatione  congaudeo,  in  qua  non  unum  membrum,  sed 
■multa  Christi  membra  gavisa  sunt.  Sicut  tamen  scripta  fraternitatis  vestrae  potui" 
transcurrendo  perpendere,  magna  laetitia  in  inmoderata  eiusdem  fratris  mei  laude  vos 
rapuit.     Nam  hunc  sicut  solem  in  ecclesia  apparuisse  dicitis,  ita  ut  cuncti  clamaretis: 

I'.-.  117. -.'4. 'Haec   dies   quam   fecit  Dominus,    exultemus   et   laetemur   in   ea'.     Et  certc  soquentis 

jiattii.  ia,i3.  vitae  promissio  est,  qua  dicitur:  'lusti  fulgebunt  sicut  soP.  Nam  in  hac  adhuc  vita 
quisquc  positus  quantalibet  virtute  policat'',  quomodo  sicut  sol  fulgct,  in  qua  corpus 
quod  corrumpitur  adgravat  animam  et  deprimit  terrena  inhabitatio"^  .scnsum  multa  cogi- 
tantem?  In  qua  videmus  aliam  legem  in  membris  nostris  repugnantem  legi  mentis 
nostrae  et  captivos  nos  ducentem  in  lege  peccati,  quae  est  in  membris  nostris;  in  qua 
et  in  nobismetipsis  responsum  mortis  habomus,  ut  non  simus  iidentes  in  nobis ;  in  qua 
Ps.  .",4,  6.  propheta  chimat:    'Timor  ct  tremor  venerunt  super  me,    ct  contexerunt  me  tcnebrae'. 

Ecci.  27,  12. Nam^  et  scriptum  est:  'Sapiens  ut  sol  permanet,  fatuus  ut  lunaB  mutabitur';  non  ad 
claritatis  fulgorem'',  scd  ad'  perscvcrantiam  boni  operis  comparatio  est  solis  deducta. 
Bonum  vcro  ordinationis  eius  initium  necdum''  a  vobis  potuit  de  perseverantia  laudari. 
Quod  autem,  'Haec  dies  quam  fecit  Dominus',  clamassc  vos  dicitis,  dc  quo  hoc  dictum 

Ps.ii7,22s.  sit',  pensare  debuistis.  Praemissum  quippe  est:  'Lapidem  quem  reprobaverunt  aedi- 
ficantes,  hic  factus  est  in  caput  anguli.  A  Domino  factus'"  est  et  est  mirabiiis"  in 
oculis  nostris'.  Atque  de  hoc  eodem  lapide  protinus  subditur:  'Haec  dies  quam  fecit 
Dominus'.  Ipse  enini  qui""  pro  fortitudine  constructionis  dicitur  lapis,  pro  inluminationis 
gratia  appellatus  est  dies,  qui  etiam  factus  est,  quia  incarnatus.  In  quo  exultare''  et 
laetari  praecipimur,  quia  erroris  nostri  tenebras  suae  in  nobis  virtutis  luce  superavit. 
In  creaturac  itaque  laudei  illa  vox  dari  non  debuit,  quae  soli  convenit  creatori. 

Sed  cur  ista  reprehendo,  qui,  quantum  gaudia  mentem  rapiant,  scio?  caritas  etenim 
vestra  magnam  vobis  laetitiam  genuit,''  quam  videlicet  mentis  laetitiam''  in  favore  lingua 
secuta  est.  Quod  cum  ita  sit,  laus  ista^  culpa  iain  dici  non  potest,  quam  caritas  in- 
venit.  Mihi  vero  de  sanctissimo  fratro  meo  diei  brevitcr  debuit',  quod  sufficienter" 
acciperem,  quia  scirem,  quis  esset".  Qui  hanc  mihi'"  praecipuc  dudum  suae  magnitudinis 
probationcm  dedit,  quam  in  tam  multis  dispensationis  ecclesiasticae  causis  occupatus  ^ 
.  tranquillum  cor  inter''  turbulentas>'  frequentias^  tenuit  seque  ipsum  semper  sub  man- 
suetudine  restrinxit".  Quae  videlicet  non  parva  laus  magni  et  inconcussi  est  animi 
inter  causarum  turbas  non  fuisse  turbatum. 

yil,  T  iii  lituJo:  Patriciu  um.  R  3;  Petro  um.  H  1;  Mauriciu  Patriciu  om.  cd.  Maur.  cum  Vatic.  D  — 
Dumetiauu  lil,  r  2;  Demetiaiio  r  1;  Dnmiciauu  ft* /;  Dumitiaiio  li  3  —  Klpidio  R*  1  —  epos  Rl  — 
Graeciae  om-.  R  1.  3.  R*  1;  Grec  r  1.  2,  sccl  r  2  curr.  in.  Grecorum;  (iraeciae  .lec.  31  cl  Vatic.  ('.  ")  urrli- 

uatiunes  R  I.  ^)  quautum  r  1.  2.  <^)  putiiit  r  I.  tl)  c.c  pullebat  corr.  r  1.  «)  habitatiu  R  1. 

t)  suprascr.  quoil  R  3.  S)  c.c  lana  curr.  R  I.  Ii)  fulgur  ;•  /.  2.  ')  ad  om.  r  1.  ^)  nuu- 

dura    R  1.  ')  .lit  om.  R  1.  '»)  tactum     r  /.  «)  mirabile    r  1.  ")  qui    omiseral,    sed   add.  r  1. 

V)  exultari  r  1.  <i)  lapide  /■  1.  r)  verba  genuit  ustiue  laetitiam  om.  R  J.  ^)  ex  ita  corr.  r  1. 

')    debui  )■  2.  '•)   ita.  r  1;   e.c  snfficieutes  corr.  R  1,    r  2.  ^)    e.st  et  R  1.  w)   mjiii  o,„,_  ^  j 

^)    ex   iu    curr.    ti  1.  J)    turbuleuta   ex    turbulentas   corr.    li  1;    turbulenlas   r  1.    2    (Ui  in    ras.    r   1). 

^)  frequentius  cudd.  n.,  freqiientias  edd.  ")  ex  restruxit  curr.  r  1. 


1)  Cf.  cp.  VII,  4  n.  2)  Cf.  ep.  VII,  o  p.  445  n.  2. 


INDICTIO  XV.    OCT.  (VII,  7.  8).  451 

Praeferea  adsiduis  insistere  fraternitas  vestra  precibus  debet,  ut  omnipotens  Deus 
in  praedicto  fratre  et  consacerdote  nostro  bene  coepta  custodiat  et  semper  ad  meliora 
porducat.  Hoc  sanctissimis  vobis,  lioc  subiecto  ei  populo  semper  orandum  est.  Nani 
ita  sibi  regentium  nierita  conectuntur  et  plebium,  ut  saepe  ex  culpa  praecedentium 
deterior  fiat  vita"  subditorum  et''  saepe  ex  merito  plebium  dolinquat''  vita  pastorum. 
Quia  enini  mala  actio  praecedentis''  valde  noceat  subditis,  testantur  Pharisaei,  de  qui- 
bus  scriptum  est:  'Clauditis  regnum  caelorum  ante  homines.  Vos  enim"  non  intratis  Matth.23,13. 
nec  introeuntes  sinitis  introire'.  Et  quia  culpa  plebium  multum  noceat  vitae  pastorum, 
in  David  facto  cognoscimus.  Ille  enim  Deo  attestante  laudatus,  ille  supernorum  my- 
steriorum  conscius,  tumore''  repentinae  elationis  inflatus,  populum  numerando  peccavit, 
et  tamen  vindictam  populus  David  peccante  suscepit.  Cur  hoc?  quia  videlicet  secun- 
dum  meritum  plebium  disponuntur  corda  regentium.  lustus  vero  iudex  peccantis 
vitium  ex  ipsorum  animadversione  corripuit,  ex  quorum  causa  peccavit.  Sed  quia 
ipse,  sua  scilicet  voluntate  superbiens,  a  culpa  alienus  non  fuit,  vindictam  culpae  etiam 
ipse  suscepit.  Nam  ira  saeviens  quae  corporaliter  popuhim  perculit  rectorem  quoque 
populi  intimo  cordis  dolore  prostravit.  Haec  itaque  considerate»  invicem  et,  sicut  is'' 
qui  vobis  plebibusque  praelatus  est  intercedere'  pro  omnibus,  ita  pro  eius  conver- 
satione  et  moribus  orare  omnes  debetis,  ut  apud  omnipotentem  Deum  et  vos  illius 
valeatis  imitatione  proficere  et  ille  meritis  vestris  adiuvetur.  Cuncti  autem  con- 
corditer  pro  serenissimis  dominis  eorumque''  pia  subole  cum  magnis  in  quantum  pos- 
sumus  adsidue  fletibus'  oremus,  ut  eorum  vitam  protegens  gratia  superna  custodiat 
et  christiano  imperio  gentium  colla  substeruat '. 


yii,  8. 

Gregorius  I.  paj^a  Stephanicm  episcopum  lauclat,  quod  Mariae  pafriciae,  ut  „in  sancto 
Dei  ovili  aggregarefur"  persuaserit;  Consfanfinum  j)raefccfum  admoncri  iubct  „uf  in  causis, 
in  quihus  mixfus  sit,  semper  Dci  iudicium  ante  oculos  cordis  hcdjcaf".  :'>fH>,  Ocf. 

Cudd.  B  et  r:  Indictio  XII— XV.  cap.  171  (Ind.  XV.  <M.i>.  SJ. 

Edd.   M:  Lib.  VIT.  ep.  S;  G:  Lib.  VI.  ep.  S.  —  lcifte  Hcy.  145-1  (um). 

GREGORIUS  STEPIIANO  EPISCOPO. 

Scripta  vestrae  sanctitatis  mcdullata-'  mihi  caritatis  verba  locuta  sunt,  ita  ut  per 
calamum  sic  in  epistolis  animus  transiret,  ac  si  mihi  per  semetipsam''  niens  ipsa  lo- 
queretur.  Qua  de  re  magnas  omnipotenti  Deo  gratias  refero,  quia  et  divisis<^  corpori- 
bus  nobisque  a  nobis"^  longe  recedontibus"  caritas  inter  nos  permanet  indivisa.  Et 
quidem   multum   mihi    et  ultra,    quam  indignus  audire  debui,    favorem  in  epistohs  de- 

»)  ex  fit   vita  corr.  r  1;    ex  ait  fuit  cori\  r  '2;    vita  oin.  li  1.  Ij)  ut  r  2.  ^j   deliiiquit  r  1. 

^)  praesidentis  r  1.  -2.  <>)  euim  om.  R  1.  *)  timore  r  1.  e)  ita  B  1,  r  1:  conaiderare  r  2;  ex 

considerare  corr.  considerate  li  3.  '')  invicem  ut  (ipiod  rerhum  i>i  ras.  snprascr.)  sicut  his  B  1.  i)  debet 

miprascr.  B  3.  •')  eorum  cum  r  1.  2.  ')  fletus  j-  1. 

VII,  8     ")  meduUitus  li  l.  '')  .se  li  1,  r  1.  <:)  diversis  sec.  ed.  M   Vatic.  J>.  '^)  uoscjue 

a  uobis  i?  1,  r  2;  nobisque  a  nobis  ;■  1.  ■")   resideutibus  B  I. 

1)  Piissimum  doniini  iniperium  gratia  supprua  custodiat  eique  ouiniuni  gentiura  colla  substernat 
suhscriptio  in  indieulo  Diiirni  (f.  1,  1). 

VII,  8  Cuius  civitatis  Steplumus  episcopiis  fitcrit,  icinoro.  Ep.  1,  36  qiiidam  StephanHS,  Scodrensis 
eivitatis  episcopus,  commemoratur. 

57* 


452  GREGORII  I.  RKOIRTRI 

Ecci.  11, 30.  nionstratis.  Et  scriptum  est:  'Ne  laudes  hominem,  quamdiu  vivit'.  Tamen  et  si  audire 
talia  dignua  non  fui,  orationibus  vcstris  peto  ut  dignus  etficiar,  ut,  si  bona  in  me  ideo 
dixistis,  quia  non  sunt,  ideo  sint,  quia  dixistis.  De  gloriosa  autom  Maria  patricia  valde 
iaetatus  sum,  quia*^  in  sancto  Dei  ovili  adgregata  est^:  quod  ex  vestra  factum  adsidua 
praedicatione  non  dubito,  quia  cx  ipso  fructu  ostenditis,  quantum  pro  tide  catholica 
laboratis.     Multos    etiam   per   illam  venire  ad  ecclesiam  suspicor,    quod  totum  vestrae 

Prov.  14, 4.  laudi  proficit,  qiiia  scriptum  est:  'TTbi  plurimae  segetes,  ibi  maxima  fortitudn  boum'. 
Manifestatur  enim  virtus  praesedentium'',  ubi  surgit  seges  animarum. 

Communem  vero  filium  exccllentissimum  virum'  doninum  Oonstantinum  prae- 
fectum '  quantum  plus  diiigitis,  tantum  exhortari  adsidue  debetis,  ut  in  causis  in 
quibus  mixtiis  est  semper  omnipotentis  Dei''  iudicium  ante  cordis  oculos  habeat  ejque 
soli  placere  studeat,  qui  et  in  praesenti  vita  valeat'  protegere  et  caelestis  patriae 
praeniia  compensare. 


VII,  9. 

Grcgorinfi  I.  papa  loJianni,  rpiftcopo  Syracumno,  dc  .s/v/w  panpcrihna  prr  Candidum 
missa  firatias  agit;  dc  causis  aliis  cum  ad  priora  sua  rcsponsa  rcrocaf:  rogat,  nc  ipsius 
scripta  inter  epulas  lcgi  coram  hospitihus  iubeat.  :Wf!,  Oct. 

CmW.  R  et  r:  Imlictio  XII-  XV.  cap.  172  (ImJ.  XV.  eap.  9). 

E(ld.  M:  Lib.  VII.  ep.  9;  G:  Lib.  VL  ep.  <J.   -  laffe  Reff.  m5  flOST). 

GREGORIUS  lOHANNI  EPISCOPO  SYRACUSANO. 

benedictionem  '  qiiam  pauperibus  fraternitas  vestra  transmisit  lator  praesentium 
homo  vester  Candidus  nobis  dispensantibus  suis  manibus  erogavit;  quod  vobis  secun- 
dum  animum  vestrum  fortassc  parura  visum  est,  nos  tamen  sccundum  modum  vestrae 
substantiae  esso  nimium  ct  ultra  modum  aestimamus'',  ut  qui  iliic  apud  vos  innumeros 
paupercs  habetis,  pro  explcnda  largitate  misericordiac  ctiam  loca  alia  et  longe  posita 
requiratis.  De  causis  vero  aliis  iam  vobis  scriptis  prioribus'^  rcspondisse  me''  memini, 
et  nihil  aliud  debctis,  nisi  ut  sub  considcrationc  solius  omnipotcntis  Domini  cuneta 
faciatis  ct  nullius  persona  vos  a  vigorc  disciplinac  eraolliat  ncquc  vehcnicns  dcdignatio 
in'^  rigorc,  quod  absit,  aliquo  inmodcratac  districtionis  obdurct. 

Practerca  audio,  quod  aliqua  do  his  quac  scripsissc  me''  niemini  fratcrnitas  vestra 
ad  mensara  suam  coram  extraneis  legi  faciat;  quod  milii  non  videtur  esse  faciendum, 
quia"  hoc  quod  vos  pro  caritate  facitis,  possunt  quidam,  quantum  ad  rae  est,  vanae' 
gloriae  deputarc.  Ideoque  corara  cxtraneis  antiquoruni  dicta  legite,  ex  quorura  aucto- 
ritate  valeant  qui  audiunt  informari'. 


')   quia   vm.    i-  1.               S)  cst  oia.  r  1,  suprascr.  R  1.               '')  ifa  scr.  Mommsen;   praedieautlum  r  J; 

praecedentium  r2;  praccideiitium  J!  1.  ')  ita  Ji  1,  r  1;  virum  om.  r  2.  ^)  dei  om.  r  J.  1)  ita 
R  1,  r  1;  valet  r  2. 

VII,  9   in  tltulo:   Syracusaue  R  J.  ^)  estimabimus  R  J.              ^)  nie  suprascr.  R  1.              c)  |„ 

oiii.  R  J.             d)  nje  supra.^icr.  R  J.  e)  qni  (corr.  in  qniaj  ad  R  J.             f)  vana  r  J. 

J)  Constantinus  ntriim  Grefiorii,  piraef.  praet.  per  lialiam,  sncce.^^soi'  an  alibi,  fnrtasse  iti  lUyrico, 
praefectus  praetorio  faerit,  non  liquet. 

VII,  9    Be  lolmnne  cf.  ep.  VI,  JS  n.  J)  De  hac  roce  cf  ep.  VI,  5S  p.  433  n.  5.  2)  Ep., 

ut  mihi  quidem  vidttur,    VI,  4J,  ubi  de  causa  Venantii  affit  nostei:  3)  Eadem  fere  de  suis  scriplis 

Greyorius  praeeipit  ep.  X,  JG.    XII,  6.    (Idli.  diac.  IV,  78.) 


INDICTIO  XV.    OCT.  (VII,  H.  9.  10.  11).  453 


VII,  10. 

Grt^qnrinR  I.  popa   Aijnello,   (thhiiti  Ariminrnfii,    ronreitit.   vt   prarjHmtwn   ^ihi  ail- 
inngat.  ')9(S,  Ort. 

Codd.  R  et  r:  Indictio  XII-XV.  cap.  17.3  (Iml  XV.  cap.  10). 
Edd.  M:  Lib.  VII  ep.  11 1;  G:  Lili.  VI  ep.  10.  —  laffe  Reg.  UCe,  (Wfl.y. 

GREGORIUS  AGNELLO  ABBATI  DE  ARIMINO. 
l'ilio  nostro  Secundo  servo  Dei '  renuntiante  didicinius,  quod  dilectio  tua  pi'ae- 
positum  ^  non  habens  omnino  in  regendis  fratribus  elaboret.  Si  ergo  qui  vos  ex  ordine 
sequitur  talis  est,  ut  circa  cellae  ordinationem  fratrumque  custodiam  nec  non  et  in 
lucrandis  animabus  sollers  valeat  inveniri,  is  debet  ad  hunc  locum  incunctanter  accc- 
dere.  Si  vero  talis  non  est  qualem  locus  exposcit,  dc  quolibet  etiam  ultimo  gradu 
si  talis  inter  fratres  Domino  fuerit  protegente  reppertus,  qui  vitae  meritia  dignum 
conversationis  suae  praebeat  documentum,  divinique  in  eo  timoris  vigor  invigilet,  huius 
profecto  non  locus,  sed  est  utilitas  providenda,  ut  talis  exemplo  ad  bonae  imitationis 
normam  cuncti  se  fratres  extendant  nec  eos  adhuc^  locus  inferior  ad  bene  operanduni 
tepidos  reddat,  dum  in  illo  qui  profecerit  de  praesenti  quod  imitentur  aspiciunt.  Di- 
lectioni  quapropter  tuae  in  hac  ordinatione  sit  nulla  dubietas,  quod''  non  bicus,  sed 
actio  apta  perquiritur,  quia'^  et  ante  Deum  ille  prioris  optinet  locum,  qui  in  eius  oculis, 
etiamsi  hic  abiectus  sit,  bonae  actionis  instrumento  placuerit.  Circa  fratres  namque 
sollicita  vos,  sicut  confidimus,  decet  invigilare  custodia,  ne  arto''  conversationis  itinere 
per  inlicitas  evagando  cogitntionos  exorbitcnt  atque  inimico  per  inertem  custodiam 
inruptionis  aditum  praestent.  Sed  eos  orationi  decet  instantius  adhaerere,  quatenus 
perfecta"  eorum  Dominus''  suae  propitiationis  dono  perficiats  et  imperfecta  ad  cumu- 
ium  faciat  porfectionis  ascendere. 


VIT,  U. 

Gregorius  I.  papa  Rufino,  episcopo  Ephcsino,  latorcm  pracsrntiuni ,  etcrienm  tittera- 
rum  nescinm  commendat,  ut  doctrina  instruatur.  ii^G,  Oct. 

Codd.  R  et  r:  Indictio  XII— XV.  cap.  1T4  (Iml.  XV.  cap.  11). 
Edd.  M:  Lih.  VII  ep.  11;  G:  Lih.  VI  ep.  11.  —  laffe  Reg.  1457  (1089). 

GREGORIITS  RUPINO  EPISCOPO  EPIIESI. 

Amicitiarum  vestrarum  antiqua  nos  caritas  movit"  fraternitatem  vestram  scriptis 
praesentibus   visitare.     Magno    etenim  sumus  gaudio  relevati.    quod  de  vestrae  salutis 

VJI,  10  in  titido:   abbas  li  1.  "■)  ad  Imnc  r  1.  2.  ^)  quo  li  1.  «)  gx  qui  corr.  B  1. 

rt)  ita  scr.  Mommsen,  cf.  Mattli.   7,14;  apto  codd.    n.;  a  recto  scr.  edd.  ")  perfecta  rl;  supra  ras.  6  Utt. 

omnipotens  deus  perfecta  R  1;  precepta,  suprascr.  vel  perfecta  r  2.  Baec  lectio  dificile  admitti  potest :  sed 
lectionen,  quam  edd.  exhibent:  pia  coepta  non,  nisi  in  codd.  Par.  2386  (R  cum.  ep.  praetermissis  s.  XIII.) 
et  Vatic.  D,  invenenmt  jj.  cl.  Mollinier  et  Starzer,  qui  rogatii.  meo  codd.  et  Paris.  et  Vatiranos  perscrutati 
sunt.  f)  doniiuus  suprascr.  r  2,  om.  R  1.  8)   (per)tici(at)  in  ras.  R  1. 

VII,  11  in  titulo:  Ephesio  R  1.  ^)  in  movet  corr.  r  2. 

VII,  10  Care  confnMlas  hunc  AgneJliim  abbatcm  ciim  Afiiieno  episcopo  Arim.inen.ii,  (pii  temporibns 
Gregcyrii  II.  papae  rivehat  et  qid  auctw  est  cautionis  illitis,  qiutm  Tonini  l.  /.,  II  p.  179  s.  464  s.  profert 
(nisi  ex  Diurno  conficta  est);  ibidem  exstat  epistula  aiiusdam  Gregorii  papae  de  Agnello  episcopo  sec.  f.O 
Biurni  scripta;  cf.  Etmldim  in  N.  A.  VII,  p.  589  s.  1)  Cf  ep.  VI,  24  n.  9.  2)  Praepositns  nb 

abhaie  ordinabatur,  non  ub  episco  o:  cf.  ep.  III,  3.    Wisbaum,  l.  t.  pi.  34. 


454  GREGORII  I.  REGISTRI 

indicio  prospera  cuncta  cognovimus :  sed  in  his  omnipotenteni  Dominum  deprecamur, 
ut,  sicut  nos''  in  praesenti  vita,  quae  quodam  modo  umbra  futurae  est.  de  transitoria 
corporis  praestitit  incolumitate  cognoscere,  ita  in  illa  caelesti  patria,  in  qua  vera  vita 
est,  de  perfecta  salute  animae  gratulari  comniunique'^  faciat  exultatione  gaudere. 
Harum  namque  lator  nostris  se  apud  vos  desidorans  epistolis  commendari  a  nobis  in- 
quisitus,  utrum,  sicut  decet  clericum^,  litteras  didicisset,  eas  se  ignorare  respondit. 
Quid  ergo  commendationis  de  eo  apud  fraternitatem  vestram  amplius  agamus"',  ignoro, 
nisi  ut  de  eius  anima  debeatis  esse  solliciti  ac  circa  eum  pastorali  invigilare  custodia", 
ut  qui  nescit  legere,  lingua  vestra  illi  sit  codex,  in  bono  praedicationis  vestrae  vel 
operis  quod  imitetur  aspieiat.  Solet  enim  plerumque  strictius  cor  viva  vox  trahere, 
quam  lectio  dicta  per  transitum.  Sed  dum  haec  ei  interius  spiritalis  a  vobis  magisterii 
doctrina  tribuetur,  exterior  quoque  sollicitudo  non  desit^  ut  eiuss  adiumento  ad  spiri- 
taliu  appetenda  perveniat,  ne,  si  hoc  despicitur,  desit  cui  praedicatio  ministretur. 


VII,  12. 

Grcfforins  I.  papa  ntonasterio  S.  Cassiani  Massiliensi  afqiie  KespirJae  ahhalissae 
secundmn  pcHfioncm  Bynamii  atejue  Aurelianae  privilegia  conccdit.  oOG,  Oet. 

Codd.  R  et  r:  Indictio  XII— XV.  cap.  1T5  (Ind.  XV.  cap.  12). 

Edd.  M:  Lib.  VII  ep.  IJ:  G:  Lib.  VI  ep.  V2.  —  laffe  Eeg.  1458  (1090). 

GREGORIUS  RESPECTAE  ABBATISSAE  DE  GALLIA  MAXILIAE. 

1  iae  postulatio  voluntatis  effectu  debet  prosequenti  conipleri,  quatenus  et  de- 
votionis  sinceritas  laudabiliter  enitescat  et  utilitas  postulata  vires  indubitanter  adsumat. 
Proinde  quod  in  honore  sancti  Cassianii  est  consecratum  monasterio''  in  quo  praeesse 
dinosceris  iuxta  petitionem  filiorum  nostrorum  Dinamii^  atque  Aurelianae',  qui  id 
religiosa  devotione  domui  iuris  sui  iunctis  uniisse  aedificiis  eomprobantur'',  haeC  pri- 
vilegia  praevidimus  indulgeri  constituentes*,  ut  obeunte  ante  dicti  monasterii  abbatissa 
non  extranea,  sed  quam  eongregatio  sibi  de  suis  elegerit  ordinetur;  quani  tamen,  si 
digna  huic  ministerio''  iudicata  fuerit,  eiusdem  loci  episcopus  ordinet.     In  rebus  autem 

li)  lla  U  1,  r  ];  vos  r  2.  c)  ,7„  ,.  j.  ciiiiiinuuiter  11  I,  r  2;  et  post.  add.  II  1.  '>)  .-igauL  et  ra.i. 

aliquot  litl.  H  1.  c)  ita  H  1;  studia  r  1;  .studici  r  2.  ')  ex  sit  corr.  H  1.  s)  ut  luiius  H  1. 

VII,  12  in  lilntu:  Gallia  r  2  et  sec.  ed.  M  Vat.  D;  GIH  R  1;  Gallis  r  1;  Gelliis  H*  1  —  M.ixili.ne 
r  7.   2;  Maxiliauc  R  1;  Messilie  R*  1;  sec.  ed.  M.:  Massiliensi    Vat.  D.  »)  niou.asterio  om.  r  1.  l')  ex 

cniii|irobatur  corr.  H  1.  <■)  ct  /■  1.  2.  d)  niouasterio  r  1.  2;  preesse  nionasterio  rf(;i/.   011. 

VII,  11  1)  Nov.  Iiist.  6  c.  4:  y()('(U/xara  yd^  (lyfOuvtTa  nayTlXdii  uv  ;ioi'i.6iif9a  ei'  ov(Se^ui(t  rd^ei 
xhjQixoy  eii>(a.    Noi\  12S  c.  12. 

VII,  12  1)  Sammarlhatms  in  Gall.  Cliri.ft.  I  p.  1)79.  1195  ss.  contendit  hoc  monasterinm  a  S.  Cassiano 
in  honarem  Mariae  rirginis  comlitmn,  postea  in  lionorcm  S.  Cassiani  cim.iearttum  atqiie  nono  saec.  de- 
structum  esse.  2)  De  Bynamio  cf.  ep.  III,  ,3,3  not.  3)  Eisdem  ep.  VII,  S3  (Dinamio  et  Auieliae) 

inscripta  esse  ridetur;  Maurini  Henr.  VaJesium  (rer.  Franc.  1.  XI  p.  137)  seqiientes  merito  Eiicheriam 
quandam  Dynamii  uxorem  fuisse  dicunt.  Cf.  inscriptionem,  cuius  mentionem  facit  Valesius:  Le  Blant, 
inscr.  Chret.  de  In  G.  n.  1)41;  ep.  IX,  217  .\ureliano  cuidam  directa  est.  4)  Otto  III  imp.  in  dipl. 

ecclesiae  Trei-irensi  a.  1000,  Mai.  30.  coiicesso  (St.  1229)  scriUt:  „b.  Gregorius  iu  registro  inter  cetera 
ecel.  regiminis  instituta  seribpns  ait.  Privilegia  monasteriis  virginum  lu-ovidimu.s  indulgeri  con- 
stituentes"  etc.  H.iqHe  potestateui. 


INDICTIO  XV.    OCT.  NOV.  (VII,  11.  12.  13).  455 

vel  dispositione  eiusdem  monasterii  neque  episcopum*  neque  ecclesiasticorum  quom- 
quani  aliquam  habere  decernimus  potestateni,  sed  ad  haec  sollicitudinis  tuao'',  vel 
quae  post  te''  in  eodem  loco  fuerit  abbatissa,  curam'^  statuimus  per  omnia  pertincro'. 
Die  siquidem  natalis  vel  dedicationis  ^  monasterii  suprascripti,  cpiscopum*  missarum 
illic  sacra  convenit  sollemnia  celebrare;  a  quo  tamen  ita  hoc  est  officium  exsolven- 
dumf,  ut  cathedra  eius  nisi  praedictis  diebus,  cums  illic  missarum  sollemnia  celobrat'', 
non  ponatur:  quo  discedente',  simul''  etiam  cathedra  illius  de  codcm  oratorio  aufera- 
tur\  Ceteris  vero  diebus  pcr  presbyterum  qui  ab  eodem  episcopo  fuerit  dcputatus 
missarum  officia  pcragantur. 

Praeterea  erga  vitam  actusque  ancillarum  Dei  sive  abbatissae',  quae  in  supra- 
scripto  fuerit  monastcrio  constituta"",  cpiscopum"  secundum  Dei  timorem  soliicitudinem" 
statuimus  adhibere,  ut,  si  aliquam  dc  illic  habitantibus  exigente  cujpa  oportuerit  ultioni 
summitti.  ipse  iuxtaP  sacrorum  canonum  vigorem  modis  omnibus  debeat  vindicare. 
His  igitur  a  nobis  statutis  atque  concessis  ita  te''  in  congregationis  tuac  dispositiono 
custodiam"'  stude  sollicitiorem'*  enixius  exhibere,  ut  iniqui  hostis  malitia  nihil  ibi' 
quod"  maculari  possif  inveniat.  Haec  igitur  omnia  quac  huius  pagina  pracceptionis 
amplectitur  monastcrio  tuo  in  omnibus  ct  ab  omnibus  in  perpetuo  servari  Christo  pro- 
tegente  censemus,  quatenus  indultorum  privilegiorum  beneficia  in  sua  semper  inviola- 
biliter  firmitatc  permancant. 


MENSE  NOVEMBRl  INDICTIONE  XV. 

VII,   13. 

Grcijorius  I.  papn  Fortimato,  episcopo  Fanensi,  permittit  ad  dissolvcndiim  aes  alie- 
nuin  ca^jfivorum  rcdimcndorum  causa  contractum,  tit  vasa  sacra  praesente  lohanne  defen- 
sore  vendat.  596,  Nov. 

CixM.  B  et  )■■  Indtctio  XII— XV.  cap.  176  (Inil.  XV.  cap.  13). 

Edd.  M:  Lib.  VH.  ey.  IS;  G:  Lib.  VL  ep.  l.i.  —  laffe  Retj.  14.50  (1091). 

'^)  e\\s  R  1.  ^)  hic  curani  add.  r  1.  '^)  posita  (pro  post  tej  R  I.  '^)  ciuae  R  1,  um.  hic 

hoc  verbum  r  1.  »)  episcopum  om.  R  1.  f)  expleutlum   R  1.  8)  cuui  oni.  r  2,   supraacr.  R  1. 

^)  celebret  r  2.  ')  recedente   (re    in   ras.)   R  1.  ^)  similiter    )•  1.  2.  ')  siue    abbatissa   R  1. 

™)  fuerit  oin.  et  hic  est  add.  R  1.  ")  eps  eras.,  erit  suprascr.  R  1;  episcopo  r  2.  ")  sollicitudines  R  1. 

P)  ex  submittit  ipse  sub  iuxta  corr.  submitti  ipsa  sub  iuxta  B  1.  n)  te  erad.  R  1.  ■■)  custodiam  om. 

r  2,  ex  custodia  corr.  R  1:  custodia  r  1.  »)  soUicitudinera  R  1  et  ante  hoc  i:  suprascr.  et.  ')  tibi  R  1. 

")  in  quo  corr.  R  1.  ^)  ex  possis  corr.  R  1. 

Meuse  cet.  ad  ep.  praeced.  trahunt  r  1.  2  —  iii  novembr.  r  1.  2;    m  uob  R  1. 

1)  Eiulcm  moniisteriis  riroriim  concedi  solent  (cf.  ep.  V,  47.  49.  VIII,  17),  qiiae  hnc  epistnla  feminis; 
sed,  Ht  ex  ep.  IV,  9  apparet,  praecipiebatur  ut  quidara  de  clero  probati  viri  curam  gerentes  earum  se 
necessitatibus  adhiberent;  cf  Wisbaum,  l  l.  p.  35.  Loening,  1.  l.  II  p.  378,  cimtendit:  Allerdiugs  -war 
hier  dem  Bischof  noch  vorbehalten  zu  priilen.  ob  die  Wahl  der  Nonnen  auch  auf  eine  -wiirdige  Person 
gefallen  sei;  quae  inte)'pretatio  verborum  si  digna  iudicata  fuerit,  un  rera  sit,  mihi  quidem  formulam 
ep.  V,  47.  49  etc.  intiienti  diibium  esse  mdetur.  2)  Recte  notunt  Maurini  etiam  in  ep.  XI,  ,56  distingui 

lUem  dedicaiionis  et   natalicios  sanctoruni  martyruni ,   quorum    illic  reliquiae  ponuntur.  3)  Eadem 

fere  in  moiutchoriim  priiilegiis  vetantiir  (cf.  ep.  VI,  44.  IX,  165),  in  qiiibm  dies  omnino  nulli  excipiunttir. 


456  GREGORII  I.  REGISTRI 


GREGORIUS  FORTUNATO  EPISCOPO  FANENSI. 
oicut  reprehensibile  et  ultione  dignum  est  sacrata"  quemquam''  vasa  praeter  in 
his  quae  lex  ct  sacri  canones  praecipiunt  vcnundare,  ita  nulla  est  obiurgatione  vel 
vindicta  plcctendum,  si  pietatis  causa  pro  captivorum  fuerint  redemptione  distracta"'. 
Quia  ergo  fratcrnitatc  vestra  indicante  comperimus  ad  rcdemptionem  mutuam  fecisse 
pecuniam  et  eam  unde  solvere''  non  habere  atque  ob"  hoc  cum  nostra  vos  auctoritate 
sacrata  velle  vasa^  distrahere,  in  hac  re,  quia  et  leguni  et  canonum  decreta  consen- 
tiunt,  nostrunis  consensum  praebere  curavimus  et  in  distrahendis  sacratis  vasis  vobis 
licentiam  indulgemus.  Sed  ne  eorum  vcnditio  ad  vestram  possit  invidiam  pertinere, 
oportet,  ut  lohannis  dcfensoris''  nostri  praesentia'  usque  ad  quantitatem  debiti  distrahi 
et  eoruni  solvi  pretium  crcditoribus  debeat'',  quatenus,  dum  haec  res'  huiusmodi  fuerit"' 
observatione  completa'",  nec  creditores  mutuae"  pecuniae  damna  sentiant  nec  frater- 
nitas  vestra"  invidiam  nunc  vel  quandoque  sustineat. 


TII,   14. 

Gregorius  I.  papa  Constantiimi ,  episcoimm  Mediolanensem,  malevoloriim  obtrectatio-     15 
ncm   aequo   animo  ferrc   iuhet;   dc  ceteris  caiisis  per  Marinianum  defensorem   ipsiiis   ei 
mandat;  hortatur,  ut  cpiscopi  remoti  successor  cligatur.  596,  Nov. 

Codd.  E  el  r:  Indicth  XII— XV.  cap.  177  (Ind.  XV.  cap.  14). 

Edd.  M:  lAb.  VII.  ep.  14;  G:  Lih.  VI  ep.  14.  —  laffe  Refl.  1460  (1092). 

GREGORIUS  CONSTANTIO  MEDIOLANENSI  EPISCOPO.  20 

Antiquus  humani  generis  inimieus  quibus  vos  linguarum  iacuUs  et  malorum  cor- 
dium  insidiis  existimavit  impetendos ,  relatione  multorum  iam*  dudum  me  audisse 
cognoscite "^.  Sed  in  cunctis  quae  in  hac  vita  adversa  proveniunt,  sola  cst,  sicut 
nostis,  omnipotentis  Dei  districtio  pensanda  atque  ad  cor  semper  proprium  recurrendum, 
et  nullius  nos  ibi  lingua  implicat'',  ubi  conscientia  non  accusat.  Qucm  enim  conscientia  25 
defendit,  et  inter  accusationes  liber  est:  et  liber  vel"  sine  accusatione  osse  non  potest, 
si  sola  quae  interius  addicit^  conscientia  accusat.  De  vestra  igitur  sanctitate  absit 
a  Christianorum  iudicio  ea  quae  maledicorum  honiinum  rumoribus  conficta  credimus 
in   qualicumquc   modulo   suspicionis   adducere,    quia  et  sacri  eloquii  testimonium  tene- 

VII,  13  in  tilulo:  om.  Kanensi  R  1.  ■')  ita  r  1.   2;  sacra  li  I.  •>)  ita  ,.  /,  o,-  quamquam   R  1.       3u 

")  ex  districta  corr.  R  1.  ■1)  ita  r  1;  ex  solvere  corr.  r  2  solveret;  solverem,  sed  m  erad.  R  1.  «)  in 

ad  corr.  R  1.  ')  causa  )•  1.  B)  vestrum  r  1.  •')  e.K  loh.  defris  corr.  fris  el  ante  stqyrascr.  B  1. 

')  praesentiani   R  1.  ^)  iu    debeas    corr.    R  1.  •)  lieres   fjtro   liaec   res^    A'  1.  ■")  corr.    in 

fuerint  et   couiplete  R  1.  "I  mutuatae  R  1.  ")  ex   fraternitate  corr.   frateruitas   tua  R  1  et  add. 

pecunie.  35 

VII,  14  in  titulo:    epb  Mediolanensis  R  1.  »)  iani    om.    R  I.  '')  ila  R  1,    r  1;    iniplicet,    !(/ 

videtur,  r  2.  ")  et  liber  vel  erad.  et  sed  su/rrascr.  R  1. 

VII,  13    Fortiinatiis  ep.  I\»iensis  alihi  iwn  commcmoratur.     Gf.  ep.  VI,  45,   iihi  nos  Catenensi 
piv  Fanensi  cmiicimm.  1)  De  redemptione  captivorum  cf.  ep.  IV,  17  n.  1. 

VII,  14     De  Constantio  cf.  ep.  I,  80  n.  3.    III,  29  ss.    IV,  1  .ts.  37.    V,  18  etc.  1)  Quae  Con-      4o 

stantio  obiecta  siitt  de  trihus  capitnlis,  riile  in  ep.  land.  2)  Cf.  ep.  V,  H  p.  287  n.  1. 


INDICTIO  XV.    NOV.  MABT.  (VII,  13.  14.  15).  457 

mus,  ut^  mala  maiora,  cum  forsitan  dicuntur,  nisi  probata  credi  non  debeant,  sed' 
probata  citius  ulcisci.  Nam  ipse  qui  omnia  creavit  et  cuncta  quae  condidit  intuetur 
Deus,  malorum  gravium  ultione  commotus  ait:  'Clamor  Sodomae  et  Gomorrae  ascenditGen.is,! 
ad  me:  descendo.  ut  videam,  utrum  clamorem  quem  audivi  opere  compleverint,  et  ul- 
ciscar;  an  non  est  ita,  ut  sciam'.  Quo  enim  descenderet  Deus,  ut  quae  essent  facta 
cognosceret?  Aut  quid  non  is  qui  ubique  est  sciret?  Sed  ut  nostrae  ignorantiae 
exemplum  discretionis  daret,  quatenus  deberemus  mala  gravia  audita  non  credere,  ipse 
se  dixits  ad  cognoscendum  descendere,  de  quo  omnibus  liquet,  quia  et  non  descendens 
omnia  sciret.  Haec  igitur  dixi,  ut  nimiae''  esse  levitatis  ostenderem,  si  quis  mala 
gravia  credere  studeat  quae  probari  non  possunt.  Unde  sanctitas  vestra  debet  mentem 
suam  a  maledicorum'  hominum  rumoribus  atque  obtrectatione  disiungere  et  sola  quae 
internae  vitae  sunt  atque  ad  utilitatem  subditorum  proficiunt  cogitare,  quia  et  ad 
hoc  fortasse  antiquus  hostis  tali  cura  implicari  vos  voluit,  ut,  dum  fraternitatis  vestrae 
animus  erga  ea  quae  sua  sunt  indesinenter  occupatur,  aliena  minus  cogitet  et  nullum 
verbi  solacium  subditis  inferat  atque  perverse  agentibus  nulla  districtione  contradicat. 
Sie  namque  in  corporali  proelio  fieri  solet,  ut  is  qui  in  certamine  vexillum  portat 
ipsum  hostis  vehementer  impetat,  quatenus,  si  ipse  qui  a  ceteris  attenditur''  vulnus 
acceperit,  multitudo  omnis  citius  dispersa  capiatur'.  Hoc  ergo  opinionis  inlatae  vulnus 
sentire  vestra  fraternitas  non  debet,  sed  vitam  atque  meliorationem  sibi  commissorura 
curare"",  quatenus  venturo  iudici  bonam  possitis"^  et  de  vestra  innocentia  et  de  sub- 
ditorum"  melioratione  ponere  rationem.  Cetera  autem  quae  ad  utilitatem  temporisP 
congruunt  per  Marinianum'' '  defensorem  vestrum  vobis  verbo"^  intimanda  mandavi^. 
Illum  vero  episcopum  *  quia  a'  fraternitate  vestra  comperimus  esse  depositum, 
postquam  sacri  canones,  sicut  nostis,  ultra  tres  menses  ecclesiam  praecipiant"  non 
vacare,  si  nianifestum  in  eo  crimen  apparuit,  episcopum  loco  eius  studii  vestri  sit 
modis  omnibus  ordinare.  quia  diu  sine  proprio  rectore  esse  non  debet  ecclesia'. 


MENSE  MARTIO  INDICTIONE  XV. 

VII,  15. 

Grcfiorius  I.  papa  Georgium  prcshytermn  ct  Tlieodomm  diaconum  ecclcsiae  Con- 
sfantinopolitanae  non  diutius  Romae  mansisse  dolet;  exponit  Christum  ad  inferos  descen- 

^)  e.i:   et  corr.  r  1.  f)  secl  oin.  R  1.  g)  dicit  r  2,   ut  oidelur.  li)  ei:   anime  corr.  R  1. 

')  ex  medicorum    corr.  H  1.  ^)  ita  r  1 ;    accenditur  r  2 ;    quid   fin   qiti   corr.J   ceteris   (in  ceteros '  corr.J 

accenditur  (in  accendit  corr.)  R  1.  i)  ex  capitur  corr.  capiatur  B  1.  •")  ex  cure  corr.  R  1.  n)  ex 

possetis  corr.  r  2.  ")  subiectorum  r  2,  ut  videlur.  P)  tempori  R  1.  1)  Marianum  B  1.  ^)  verbo 

postea  add.  R  1;  verba  r  1.  s)  mandavimus  r  2.  *)  ita  r  2;  ex  qui  a  corr.  quem  a  R  J;  qui  a  r  1. 

'^)  ex  praecipiat  corr.  B  1;  praeeipiat  r  2. 

Mense  cet.  ad  epistulam  praecedentem  trahunt  r  1.  2.  B*  1.  —  nuir.  abbrev.  B  1,  r  1.  2.  —  Add. 
data  ii*  7. 

3J  Idem  certe  est,  qui  ep.  X,  11  Constantio  transfai.  4)  Ciiius  civitatis,  itjHmxmms,  quoniain 

scriptor  hic  pro  ncnnine  ill.  posuit.  5)  Metropolitani  episcopi  Mediokmi  et  Ravennae  ipsi  suos  suffra- 

ganos  ordinabant:  cf.  ep.  VII,  39.  Wisbaum  l.  l.  p.  43.  —  lustinianns  in  nov.  123  c.  1  eonstituit  decretum 
dc  eligeruk)  episcopo  intra  sex  menses  faciendum  esse;  ivtog  Tqmv  jxrjvoiv  can.  25  Chalcal.  conciUi;  ne  plebs 
Deo  devota  diu  sine  proprio  videatur  esse  rectore  Diurni  f.  3;  cf.  ih.  f.  79.  80. 

Reo.  Greg.  I.  .58 


458  GREGORII  I.  REGISTRI 

dentem   solos   illos   a  poenis  debitis  Ubcrasse,    qiii   eum  et  ventiirmn  esse  crediderinf  et 
praecepta  eitts  vivendo  temierint.  597,  Mart. 

Codd.  B  et  r:  Indictio  XII— XV.  cap.  178  (Ind.  XV.  cap.  15). 

Edd.  U:  Ub.  VII  ep.  15;  G:  Lib.  VI  ep.  15.  —  laffe  Reg.  1461  (1093). 

GREGORIUS  GEORGIO  PRESBYTERO  ET  THEODORO  DIACOJ^O 
ECCLESIAE  CONSTANTINOPOLITANAE. 

Meraor  bonitatis  vestrae  atque  caritatis  memetipsum  valde  reprehendo'',  quod 
vos  ad  remeandum  citius  relaxavi;  sed  quia  semel  ac  secundo  importune  mihi  de 
relaxatione  vestra  vos  insistentes  vidi,  perpendi,  ne  grave  esset,  si  vestra  apud  nos 
dilectio  moraretur.  Postquam  vero  cognovi  vos  propter  hiemis  tempus  tam  longo 
tempore  in*"  itinere  remansisse,  fateor,  citius'^  dimissos  esse  vos  dolui.  Si  enim  iter 
propositum  vestra  dilectio  peragere  non  valebat'^,  melius  fuerat,  ut  apud  nie  moram, 
quam  extra''  faceret. 

Praeterea  post  discessum  vestrum  dilectissimis  filiis  meis  diaconibus  narrantibus 
agnovi,  quod  dilectio  vestra  dixisset  omnipotentem  dominum  salvatorem  nostrum  lesum 
Christum  ad  inferos  descendentem  omnes  qui  illic  eum  Deum  confiterentur  salvasse 
atque  a  poenis  debitis  liberasse.  De  qua  re  volo  ut  vestra  caritas  longe  aliter  sentiat. 
Descendens  quippe  ad  inferos  solos*^  illos  per  suam  gratiam  liberavit,  qui  eum  et 
venturum  esse  crediderunt  et  praecepta  eius  vivendo  tenuerunt  ^.  Constat  autem,  quia 
post  incarnationem  Domini  nullus  etiam  ex  his  salvari  potest,  qui  fidem  illius  tenent 
Tit.  1, 16.  et  vitam  fidei  non  habent,  quia  scriptum  est:  'Confitentur  se  nosse  Deum,  factis  autem 

1.  loh.  2, 4. negant'.     Et  lohannes  ait:  "Qui  dicit.  quia  "novi  eum",  et  mandata  eius  non  custodit, 

lac.  2,  so.raendax  est\    lacobus  quoque  frater  Domini  scribit  dicens:  'Fides  sine  operibus  mortua 

est'.     Si   ergo   fideles  nunc   sine   bonis   operibus  non  salvantur  et  infideles  ac  reprobi 

sine  bona  actione  Domino  ad  inferos  descendente  salvati  sunt,  raelior  illorum  sors  fuit 

qui   incarnationem    Domini   minime   viderunt,    quam    hi^    qui   post   incarnationis    eius 

mysterium   nati   sunt.     Quod  quantum  fatuitatis    sit  dicere  vel  sentire,    ipse  Dominus 

^^■j'''^' testatur   discipulis''   dicens:    'Multi   reges   et'   prophetae    cupierunt  videre  quae  videtis 

et  non  viderunt'.     Sed  ne  dilectionem  vestrara  in  raea  disputatione  imraorer,   quid  de 

hac'^   heresi  Philaster    in    libro   quem    de   heresibus   scripsit^    dixerit,   agnoscat:    euius 

haec    verba    sunt:    'Sunt    heretici    qui    dicunt   Dominum    in    infernum    descendisse    et 

'omnibus   post  mortera   etiam   ibidem   renuntiasse',    ut  confitentes   ibidera   salvarentur, 

Ps.  6, 6. 'cum  hoc  sit  contrarium  dicente  propheta"  David:  "In  inferno  autem  quis  confitebitur 

Eom.  2, 12. 'tibi?"  Et  apostolus™:  "Quotquot  sinc  lege  peccaverunt,  sine  lege  peribunt"  *'. 
Cuius  verbis"'  beatus  quoque"  Augustinus''  in  eo  libro  concordat,  quem  dc  heresibus 
scripsit*. 

■VII,  15  in  titulo:  Gregorio  (ita  ei  Vatic.  sec.  ed.  M)  Hebreo  et  Tlieodoro  diac.  eccl.  Coust.  B  1. 
^)  deprehendo  B  1.  '')  iu  om.  r  2.  <:)  utius  erad.,  citius  suprascr.  R  1.  ^)  e.v  valebaut  corr.  S  1. 

e)  me  add.  r  1.  2.  f)  in  marij.  m.  post.  add.  solum  R  1.  e)  ita  r  2,  B  1;  iii  om.  r  1.  ^)  suis  add.  r  1. 

i)  ac  r  1.  t)  hic  re  erad.  B  1.  l)  reuuutiasse  B  1.  Philast.  —  se  reuuutiasse  r  1.  2.  ")  dioeuti 

propbetae  et  apostolo  Philast.  n)  verba  B  1.  °)  quippe  }■  1.  P)  Agustinus  r  1. 

VII,  15  De  Georgio  et  Theodcn-o  cf.  ep.  VII,  5,  p.  445  n.  1;  qwi  quing\ie  vel  summmn  sex  mensibus 
anfe  Roma  ConstantinopoKm  profecti  atqiie  longo  tempore  m  itinere  immorati  nuntium  Constantinopoli 
Bomam  miserant,  a  quo  Gregorius  de  eorum  itinere  certior  faettis  est;  quae  concordunt  cum  Agndlo,  qui 
c.  132  saribit:  nullus  est,  qui  in  tribus  mensibus  Constantinopolim  (Ravenna)  ire  et  revertere  possit. 
1)  De  luic  contentione  dogmatica  cf.  Lau,  l.  l.  p.  452.  2)  Cf.  VII,  5,  p.  448  n.  3.  3)  Phil.  d« 

haeres.  125  (Migne,  patrol.  lat.  t.  XII  c.  1250  s.).  4)  August.  de  Jmeres.  c.  79  (Migne,  imtrol  lat.  t. 

XLn  c.  45). 


INDICTIO  XV.   MART.  APR.  (VII,  15.  16).  459 

Haec  itaque  omnia  pertractantes  niliil  aliud  teneatisi,  nisi  quod  vera  fides  per 
catholicam  ecclesiam  docet;  quia  descendens  ad  inferos  Dominus  illos  solummodo  ab 
inferni  claustris  eripuit,  quos  viventes  in  carne  per  suam  gratiam  in  fide  et  bona  opera- 
tione  salvavit.  Quod  enim  per  evangelium  dicit:  'Cum  exaltatus  fuero,  omnia  traham  loh.  12,  s2. 
ad  me  ipsum',  omnia  videlicet  electa.  Nam  trahi  ad  Deum''  post  mortem  non  potuit 
qui  se  a  Deo^  niale  vivendo  separavit. 

Omnipotens  Deus  sua  vos  protectione  custodiat,  ut,  ubicumque  estis,  et  in  auima 
et  in  corpore  gratiae  eius  auxilium  sentiatis. 


MENSE  APRILl  INDICTIONE  XV. 

VII,  16. 

Gregorius  I.  papa  Agnellum,  episcopum  Terracinensem ,  post  Bacaudae  episcopi 
mortem  ecclesiae  (Formiensis)  visitatorem  constituit;  mandat ,  ut  novum  episcopum  per 
clerum  plebemque  eligendum  curet.  o97,  Apr. 

Codd.  R  ct  r:  Indictio  XII— XV.  cap.  179  (Ind.  XV.  cap.  16). 

Edd.  M:  Lih.  VII  cp.  16:  G:  Lib.  VI  ep.  16.  —  laffe  Beg.  146-2  (1091). 

GREGORIUS  AGNELLO  EPISCOPO  DE  TERRACINA. 

Ubitum  Bacaudae  ^  antistitis  directa  relatio  patefecit:  quapropter  visitationis  de- 
stitutae  ecclesiae  fraternitati  tuae  operani  sollemniter  delegamus:  quam  ita  te  convenit 
exhibere,  ut  nihil  de  provectionibus  clericorum,  reditu,  ornatu  ministeriisque,  vel  quic- 
quid  illud  est  in  patrimonio  eiusdem  a  quoquam  praesumatur  ecclesiae".  Et  ideo 
fraternitas  tua  ad  praedictam  ecclesiam  ire  properabit  et  adsiduis  adhortationibus  clerum 
plebemque  eiusdem  ecclesiae  ammonere''  festinef,  ut  renioto  studio  uno  eodemque 
consensu  talem  sibi  praeficiendum  expetant'^  sacerdotem,  qui"  tanto  ministerio  dignus 
valeat  repperiri  et  a  venerandis  canonibus  nullatenus  respuatur.  Qui  dum  fuerit  postu- 
latus,  cum*^  sollemnitate  decreti  omnium  subscriptionibus  roborati  et  dilectionis  tuaes 
testimonio  litterarum  ad  nos  sacrandus  occurrat.  Commonentes  etiam  fraternitatem 
tuam,  ut  nullum  de  altera  eligi  permittatis''  ecclesia,  nisi  forte  inter  ciericos  ipsius 
civitatis    in    qua  visitationis    impendis   officium   nullus   ad    episcopatum   dignus,    quod 

<i)  ex  tenetis  corr.  R  1.  ^)  dHm  r  1.  s)  (JHo  B  1. 

Mense  eet.  ad  ep.  praeced.  trahunt  r  1.  2,  R*  1.  —  Aprili  ex  Aprilis  corr.  r2:  apr  abbr.  R  1:  apl  r  1. 

VII,  16:  fianc  ep.  „in  Norm.  Anglic.  Corb.  Rem."  ideo  omissam  esse  coniciu7it  Maurini,  „quod 
formulam  iniunyendae  visitationis  contineat  iam  plurimis  in  epistulis  repertam.  *)  ita  R  1,  ep.  XIII,  16; 

verba  ecclesiae  usijue  plebemque  eiusdem  om.  r  1;  verba  eccl.  usque  praedictam  om.  r  2.  ^)  inonere  r  1.  2. 

c)  festines  r  1.  ^)  ^x  expectant  corr.  R  1.  ^)  in  quo  corr.  R  1.  f)  iu  R  1-  s)  tuae  om.  r  1. 

^)  permittas  r  1. 

VII,  16  secundtim  fornmlam  iniungendae  visitationis ,  de  qua  cf.  ep.  II,  39  atque  epistulas  ih.  in 
notis  citatas.  —  De  Agnello,  Fundensi,  postea  etiam  Terracinensi  episcopo,  cf.  ep.  II,  6  n.  III,  13.  V,  57« 
p.  366  n.  5.    VIII,  19.  IX,  45.  1)  De  Bacauda,  &piscopo  Formiensi,  ef.  ep.  I,  4  n.  2.   I,  8.  II,  6.  IV,  42. 

Epistula  IX,  45  (598,  Oct.)  inter  alios  episcopos  Albitw  Formiensi  missa  est. 

58* 


4(50  GREGORIt  I.  REGLSTKl 

evenii-e  nou  credimus.  potuerit  inveniri.  Provisurus  ante  omnia.  ne  ad  cuiuslibet  con- 
versationis  meritum'  laicae  personae  adspirare  praesuniant  et  tu  periculum  ordinis  tui. 
quod  absit.  incurras. 


VII,  17. 

Gregm-kis  I.  papa  Sahiniano,  episcopo  ladcrtino,  Maximi  (Salonitani)  societatem  iam 
repudianti  praecipit,  ut  cum  episcopis  aliisque  religiosis  quam  plurimis  ahsolutionis  pcr- 
cipiendae  causa  sine  mora  Homam  vcniat.  597,  Ax)r. 

Codd.  B  a  r:  Imlictw  XII— XV.  cap.  ISO  (Ind.  XV.  cap.  17). 

Edd.  31:  Lib.  VIL  ep.  17:  G:  Lih.  VL  ep.  17.  —  laffc  Beri.  1463  (10i)i>j. 

GREGORIUS  SABINIANO  EPISCOPO  lADERTINO. 
Si  dispensationis  ecclesiasticae  regulam  et  antiquae  consuetudinis  ordinem  sollicita 
studuisses  consideratione  pensare,  nec  tibi  aliqua  inlicitae  praesumptionis  culpa  sub- 
riperet"  nec''  alii  occasione  tui  peccati  discrimen  incurrerenf^.  Itaque  cognovisse  te 
non  est  ambiguum,  quia,  dum  ad  nos  quaedam  de  Maximo '  pervenissent  quae  sacer- 
dotii  provectum  non  leviter  impedirent,  nostrum  in  eius  persona  non  fuisse  consensum 
nec  prius  nos  eum  voluisse  ad  hoc  quod  nitebatur  accedere,  quam  digna  de  his  quae 
dicta  erant  satisfactio  proveniret.  Quod  cum  servare"*  et  tu''  omni  modo  debuisses, 
actum  magis  est,  ut  ante  dictus  Maximus  caecae  mentis  aviditate  episcopatum  arripiens 
ad  suam  te  incaute  voluntatem  contra  nostrum'  vetitum  inclinaret.  Sed  ne  vel  tunc 
inrequisita  quae  ad  nos  perlegata  fuerant  remanerent,  nostris,  ut  huc  veniret,  est» 
epistolis^  accersitus.  Quem  etiam  pravo  studio  differentem  curae  nobis  fuit  sub  inter- 
dictione  communionis  iteratis  epistolis '  ammonere,  ut  ad  nos  pro  sui  purificatione 
venire  excusatione  postposita  properaret:  sed  elegit  excommunicationi  succumbere, 
quam  oboedientiam  exhibere.  Unde  contigit,  ut  perversae  mentis  ipsius  pravitas  in 
sua  alios  secum,  quod  dici  nefas  est,  perditione  convolveret.  Nunc  autem  quia  ab  ^ius 
te''  nequitia  cognovimus  dissentire,  denique  ut  nec  ei  communices  nec  nominis  ipsius 
facias'  iater  sacra  missarum  sollemnia  mentionem:  ut  animae  tuae  vel  sero  te  ab  eo 
discordasse  proficiat,  scriptis  te  praesentibus  adhortamur,  quatenus  ad  nos  mora  sum- 
mota  venire  non  differas*,  sed  et  alios  tecum,  quos  tamen  potueris,  episcopos  ceterosque 
religiosos  festines  adducere,  ut  causa  suptilius  examinata  et  vestra,  si''  res  exegerit, 
congrue  decenterque  debeat  absolutio  provenire   et   hi  qui  in'   peccato   eiusdem  teme- 

i)  i.ta  r  2  et    Vatic.  sec.  ed.  M;  meriti  r  1;  imn-itis  Ji  1. 

VII,  17  in  titulo:  ita  r  1  (sed  ex  Sabiaiio  corr.)  et  r  3;  om.  laclertino  Ji  1  —  sec.  ed.  M:  Saviano  ep. 
Tyburtino    VaHc.  B.  *)  ita  R  1,   r  2;  subreperet  )•  1.  ^)  ex   ne  corr.  B  1.  ")  discurrerent 

codd.  n.,  sed  in  incurrerent  rorr.  B  1.  d)  quod  c.  servare  om.  B  1.  ^)  tuo   R  1.  f)  nostris  r  1. 

8)  est  oin.  R  1.  ^)  quia  .-ibeuute  r  2.  >)  ex  facies  corr.  It  1.  ^)  et  (postea  add.  utj  vestri 

(om.  si)  R  1.  1)   iu  nm.    II  1. 

VII,  17  Sahiniano  missae  simt  ep.  VIII,  11.  24;  atqne  idem  commemoratur  in  ep.  IX,  234.  Cf. 
etiam  loh.  diac.  IV,  11  ct  ep.  VI,  46,  qua  Oregorius  clernm  et  populum  ladertinum  adlwrtatus  erat,  iit  a 
eommunimie  Maximi,  praeswmptwis  Salonitani,  se  suspenderent ,  sed  episeopn  mentionem  non  fecerat. 
1)  Cf.  ep.  IV,  16  n.  3.     V,  6,  p.  286  n.  1.  2)  Ep.  VI,  3  (nam   verbo  epistolae  plurali  tantum  hic 

utittcr  noster).  3)  Ep.  VI,  25.  4)  Sabinianum  Bomam  venisse  nmi  cmistat  neque,  qiii  ep.  VIII,  11 

leefit,  eum  venisse  credidcrit. 


INDICTIO  XV.   APK.  (VII,  IG,  17.  18).  461 

ritate  collapsi  sunt  ad  viani  salutis  auxiliante  beato  Petro  apostolorum  principe 
dispositione  Christo  placita  revocentur™.  Sciat  autera  quisquis  ad  nos  episcopus  vel 
religiosus  venerit.  nullum  se  praeiudicium  vel  iniustitiani  sustinere,  sed  ita  interius 
cognita  veritate  quae  redemptori  nostro  placuerint  ordinari.  quatenus  ex  ipsa  nostra 
dispensatione  Domino  suffragante  cunctis  appareat  non  nos  proprio  odio'  contra  ali- 
quem,  sed  Dei  zelo  et  ecclesiastici  ordinis  libramine  commoveri. 


VII,  18. 

Gregorius  I.  ^xqm  Martinum,  diaconum  cf  abhafem.  criminibus  obieetis  absolvit  loco- 
fjue  aique  ordini  suo  restituit.  597,  Apr. 

Codd.  B  et  r:  Indictio  XII— XV.  cap.  181  (Ind.  XV.  cap.  18). 

Edd.  M:  Lih.  VIL  ep.  18;  G:  Lib.  VL  ep.  18.  —  laffe  Reg.  14fi4  (10U6). 

GREGORIUS  MARTINO  DIACONO  ET  ABBATI.  ' 

oicut  veraciter  adversus  religiosos  dicta  crimina  digna  sunt  ultione  plectenda, 
ita  ab  inlatis  sunt  nihilominus  absolvendi,  quando  nullus  eos*  culpae  reatus''  astringit. 
Quia"  igitur  aliqua  nobis  de  te  fuerant**  nuntiata  quae  officii  tui  propositum  non  leviter 
macularent,  curae  nobis  fuit  ea  diu  ac  suptili'^  investigatione  requirere:  et  quoniam 
nil  quod  tibi  noceret  invenimus,  ne  qua*^  de  his  quae  dicta  fuerant  suspicio  remaneret, 
ad  plenissiraam  te  satisfactionem,  si  ab  eis  insonss  extiteris.  ad  sacratissimura  corpus 
beati  Petri  apostolorum  principis  districta''  fecimus  sacramenta  praebere^  Et  ideo 
postquara  nobis,  ut  oportuit,  satisfactum  est,  dilectionem  tuam  praevidimus  modis 
omnibus  absolvendam'  atque  ad  tuam  te''  ecclesiam  in  eo  quo  videlicet  fuisti  loco  et 
ordine  per  omnia  statuimus  remeare  et  nullam  te  a  quoquam  contradictionem  vel 
inquietudinem  de  his  quae  ad  nos  perlata  fuerant  sustinere  ammouentes,  ut  ita  te' 
de  cetero  cautum  sollicitumque  debeas™  exhibere,  quatenus  et  officio  tuo  moribus  et 
actione  respondeas"  et"  omnis  contra  te  penitus  adversae  opinionis  dicendi  subtra- 
hatur  occasio. 


™)  e.v  revocautur  cvrr.  r  1. 

VII,  18  in  liiulo:    Marciano  if  i;    de   iuramento   add.  r  2  in  manjine.  *)  se  hoc  (pro  eosj  R  1. 

*>)  in  reatu  corr.  R  1.  <=)  in  qui  corr.  R  1.  ^^  cx  fuerint  corr.  R  1.  «)  subtilius  R  1.  f)  e.r 

iieque   corr.  R  1.  S)  insonus  B  1.  ^)  adstricta  r  1.  i)  ita  r  1  et  ex  absolvenduni  corr.  r  3; 

absolvendum  R  1.  ^)  te  om.  r  1.  1)  te  hic  om.  R  1  ef  post  cautum  add.  ™)  ex  debes  corr.  R  1. 

°)  ita  r  1  et  e.r,  respundes  corr.  R  1;  responderet  r  2.  °)  ita  R  1;  ut  r  1;  et  07n.  r  2. 

■5)  Gf.  ep.  F/,  26.   VL  46. 

VII,  IS  1)  Eodem  modo  obiectis  criminibKS  liberati  sunt  a  Gregiyrio:  Leo,  Catanensis  ep.,  (ep. 
II,  30);  Mennas,  Tilesinus  ep.,  (XIII,  7).  Cf.  sacramentum  qno  se  Leo  papa  coram  b.  Petro,  principe 
apostolorum,  in  cuius  basilica  consistimus,  purgarit  (ep.  Car.  20).  Maxhni,  praesumptwis  Saloni- 
tani,  satisfactio  ad  s.  corpus  b.  Apollinaris  commemoratur  in  ep.  IX,  177.  Reg.  VIII,  36  (app.  VIII. 
Maurin.).  Et  episcopontm  iuramenta  secundum  form.  Diurni  75.  76  et  Bonifatii  (ep.  Bon.  17)  et  Pan- 
taleonis  notarii  iuramenium  (ep.  XIII,  37)  apud  sacratissimum  corpus  b.  Petri  praestahantur.  Cf.  foj-m. 
IHurni  84  s. 


462  GREGORII  I.  EEGISTRI 


MENSE  MAIO  INDICTIONE  XV. 

YII,  19. 

Gregorms  I.  papa  Cijpriano  diacono  scribit  episcopis  Siciliae  se  concessisse,  ut  non 
tertio,  sed  qiiinto  qtioqtie  anno  Romam  adirent,  eosque,  qiiia  iam  diti  non  venerant,  una 
cum  Liparitano  et  Rhegiensi  episcopis  ad  natalem  S.  Petri  vocat;  qiio  itinere  ne  suspicio 
jmietori  detur,  caveri  iubet.  Dc  Libertino,  viro  magnifico,  atque  de  exarcho,  qiii  „in  Pado 
occnpatus  est"  addit.  597,  Mai. 

Godd.  B  et  r:  Indictio  XII— XV.  eap.  182  (Ind.  XV.  eap.  19). 

Edd.  M:  Lib.  VII.  ep.  S^;  G:  Lib.  VL  ep.  19.  —  laffe  Reg.  1465  (1100). 

GREGORIUS  CYPRIANO  DIACONO. 

^ovit  dilectio  tiia  hanc  olim  consuetudinem  tenuisse''',  ut  fratres  et  coepiscopi 
nostri  Romam  seniel  in  triennio  de  Sicilia  convenirent.  sed  nos  eorum  labori  con- 
sulentes  constituisse,  ut  suam  hic  semel  in  quinquennio  praesentiam  exhiberent^  Et'' 
quia  iam  diu  est,  quod  hic  minime  convenerunt'',  eos  hortari  te  volumus,  ut  natale 
sancti  Petri^  hic  Deo  perducente  nobiscum  debeant"^  celebrare.  Sed  ne  forte  praetori 
aliqua  possit  nasci  suspicio ',  si  eos  hic  ammonitos  venire  cognoverit,  voluntatem 
nostram''  intellegens'^  ita  hoc  ex  te  facere  stude,  ut  et  ipsi,  sicut  praediximus,  ad 
diem  constitutum  hic  veniant  et  nulla  de  eis  praetori  possit  esse  suspicio.  Liparita- 
num'*  vero  et  Regitanum  '  episcopos,  ut  hic  veniant,  pariter  commonebis. 

Circa  Libertinum*  vero^  magnificum  esto  soUicitus,  ut  nullus  illum  dolus  de- 
cipiat,  quia  aliqua  nobis  de  Ravennati  urbe  scripta  sunt;  ipsamque  ad  te  epistolam 
misimus,  ut  ex  ea,  qualiter  te  erga  eum  debeas  exhibere,  possis  addiscere''.  Con- 
solare  autem  cum,  ut  se  non  affligat:  quia  credimus,   quod   nos  excellentissimus  filius 

Mense  cet.  deest  R*  1,  ad  ep.  j>raeced.  trahimt  r  1.  '2;  Jlaius  r  1.  2;  Mai  iJ  1. 

VII,  19       *)   in    fuisse    corr.    li  1.  ^)   rerha    et  quia   iisque   convenerunt   oin.    II  1.  c)  ex 

debent   corr.    R  1.  ^)  vestrani   »•  1.  2.  <>)  ex   intellegentes   corr.    R  1.  f)  Lyparit.    r  1.  2. 

B)  virum  add.  edd.,  aon  immertto:  forlasse  jiro  vero  scrihendum  virum. 

VII,  19    Be  Cypriano,   reclore  patrinmnii  Siciliae,   cf.  ep.  III,  .55  n.  1)  Cf.  lolianmm  diac. 

III,  25,  qui  addit:  ubi  notandum,  quia,  si  beatus  Grejforius  xenia,  quod  credi  nefas  est,  anhelaret.  non 
episcopovum  adventus  a  triennio  in  quinquenmuni  protelai-et,  immo  a  triennio  in  biennium  procul  dubio 
festinaret;  adde  ep.  II,  S.  Seciindiim  eautionem,  quae  f.  74  in  Diurnam  recepta  est,  episcopi  iurahant: 
promitto  me  ad  natalem  apostolorum,  si  nulla  necessitas  impedierit,  annis  singulis  occursurum. 
Cf.  f.  Diurni  105:  post   biennium.  2)  I.  e.  dies  29.   mensk  Iimii;  cf.  ep.  1,  .39"  n.  5  (p.  54)   et  f. 

Diurni  42.  44  (excusaioriam  et  invitatoriam  ad  episcopum  in  natale  papae),  ex  quibus  iiitellegi  potest 
episcopos  ex  move  anniversario  ordinalionis  die  Bomam  venisse  ante  Gregorii  pontificatum.  —  A.  .592, 
i.  e.  ante  quiTupiennium,   episeopi  Sieiliae  Romie  fwisse  videntur:   cf.  ep.  I,  70.    II,  30.  3)   Magi- 

stratus  saepe  profectionibus  episcopm-nm  ohriasse  apparet  ex  ep.  I,  70.  72.  VI,  .59  etc.  Quisnam  tune 
praetor  fuerit,  nescimus.     Cf.  n.  G.  4)  Cf.  ep.  II,  19  n.  3.  5)  Bonifatium:   cf.  ep.  III,  4  n. 

6)  Lihetiinus  (de  qiio  cf.  ep.  III,  37  n.)  praetar  esse  iam  desiit;  nam  idem  non  esse  videtur,  qui  non 
mtdto  ante  commemoralur  praetor.  In  ep.  IX,  5  Ubertinus  gloriosus  et  in  titulo  ep.  IX,  28  expraefectus 
dicitiir.  7)  FoHasse  de  raiionihHs  praeturue  raldeiidis  ctgitur. 


INDICTIO  XV.    MAI.  (VII,  19.  20).  463 

noster  exarchus  *  non  contristet.  Nam  de  persona  ipsius  scribere  non  distuli- 
mus:  sed  quia  in  Pado  isdem  exarchus  occupatus  est*,  minime''  scripta  eius  su- 
scepimus. 


Yll,  20. 

Gregorms  I.  ^mpa  Forfnnafo  episcopo  (Neapolifano)  ct  Anfhemio,  defensori  per  Cam- 
paniam,  mandaf,  Stephantwi  impellant,  iit,  quam  sponsam  liabuerit,  Catelli  sorori,  monacham 
professae,  ablafa  resfituat;  Cateilum,  praesenfium  laforem,  commendat.  597,  Mai. 

Codd.  R  et  r:  Indictio  XII— XV.  cap.  1S3  (Ind.  XV.  cap.  20). 

Edd.  M:  Lib.  VII.  ep.  23;   G:  Lib.  VI.  ep.  20.  —  laffe  Reg.  1466  (1101). 

GREGORIUS  FORTUNATO  EPISCOPO  ET  ANTHEMIO  DEFENSORI 
PER  CAMPANIAM  UNIFORMIS. 

(jatellus  praesentium  lator  nobis  innotuit  sororem  suani,  quae  Stephano  ciiidam 
fuerat  desponsata,  divinae  propitiationis  instinctu  Neapolim  in  monasterio  esse  con- 
versam  atque  eundem  Stephanum  donium  et  res  eius  aliquas  indebite  detinere.  Et 
quia  decreta  legalia'  desponsatam,  si  converti  voluerit,  nullo  omnino  censuerunt*  damno 
multari'',  fraternitas  tua  una  cum  Anthemio'^  subdiacono  veritatem  diligenti  curiositate 
studeat  perscrutari.  Et  si,  ut  edocti  sumus,  domum  .vel  quid  aliud  suprascriptum''  Ste- 
phanum  iniuste  tenere  cognoscitis,  eum  adhortatio  vestra  instanter  ammoneat,  ut  quae 
indebite'*  detinet  sine  aliqua  mora  vel  altercatione  restituat',  ne  rerum  alienarum 
restitutionem'  sub  qualibet  excusationis  specie  differats.  Quem''  si  adhortationem 
vestram  neglegere  fortasse  cognoscitis,  nobis  tam  hoc  quam  etiam  qualiter  se  causae 
veritas  habeat,  suptiliter  indicate.  quatenus  cognito'  negotii  merito  aliter''  cogatur 
aequitate  suadente  restituere,  quod  facere  propria  sponte  honestatis  consideratione 
contemnit.  Latorem  vero  praesentium  fraternitati  tuae  commendantes  hortamur,  ut 
eum  illic  moras  pati  hac  pro  causa  diutius  non  permittas. 


1")  ita  r  1;  autem  add.  S  1,  r  2. 

VII,  20  in  titulo:  defensori  et  sequentia  verha  om.  E  1  —  uuifof  r  1.  2  et  r  2  in  martj.  add.  formis; 
om.  B  1.  B'^  1  —  Sl  add.,  sed  nigro  atram.  delet:  ubi  spousa  deseriiit  sponsura  ad  diu  conversa.  — 
Wisbaum  in  thesi  dissertationi  adnexa  contendit  subdiacouo  pro  defensori  legendum  esse.  *)  consueveruut 

Vat.  A  sec.  ed.  M.  •>)  mutari  B  1;  mutare   Vat.  A.  <=)  Atbemio  B  1.  *)  superscr.  r  1.  e)  in. 

debito  r  1.  2.  f)  verha  restituat  usque  restitutionem  om.Sl.  8)  deserat  i?  i.  ^)  e.v  quam  corr. 

quod  B  1.  ')  cognitione  S  1.  ^)  alter  )•  1. 

8)  Scil.  Ccdlinicus,  qiii  Bomano  mortito  mccesserat :  cf.  ep.  VII,  26;  Romanus  enim  saepissime  papam 
contristavit;  ep.  V,  40  etc.  9)  Scilicet  bello  contra  Langobardos  et  actionibus  de  pace. 

VII,  20  De  Fortxmato  Neapolitano  cf.  ep.  III,  58  n.  et  de  Anthemio,  reetore  patrimonii,  ep.  I,  23  n. 
—  Uniformis  dicitur  epistula,  siciit  aliae  a  paribus;  imiformis  etiam  appellatur  in  arclietypo  ep.  TJieophili 
(Alexandrini)  ad  episcopos  Palaestinos  et  ad  Cyprios  (Migne,  patr.  Lat.,  t.  XXII,  c.  758  ss.),  scilicet  ad 
Eulogium,  lohannem,  Zebiamim  etc,  ut  iam  ed.  Veneta  ad  ep.  I,  25  notavit.  Cf.  Etmldi  not.  ad  ep.  I,  24. 
Ut  e  tenoi'e  epistulae  apparet,  in  regislro  vel  in  archetypo  nostro  exemplar  epistulae  Fortunato  missum 
transscriptum  erat.  1)  Gussanv.  recte  eitat  legem  lustiniani  C.  J.  I,  3,  54  (56),  2  ss. 


464  GREGORII  I.  REGISTRI 


VII,  21, 

Gregorkis  1.  papa  Candido,  preshytero  siio  per  Gallias,  mandat  de  qiiattuor  christianis 
ludaeorum  Narhonensium  servis  redimendis .  ])ro  qiiibus  frafer  eorum,  Dominicus,  lator 
praesentium,  petierit.  597,  Mai. 

Codd.  R  et  r:  Indictio  XII— XV.  cap.  1S4  (Ind.  XV.  cap.  21). 

Edd.  M:  Lih.  VII.  ep.  24:  G:  Lih.  VI.  ep.  21.  —  laffe  Beg.  1467  (1102). 

GRECtORIUS  candido  presbytero  nostro  per  gallias. 

l'ominiciis  praesentium  portitor  lacrimabiliter  nobis  innotuit  quattuor  fratres  suos 
de  captivitate  a  ludaeis  redemptos  esse  atque  eos  nunc  Narbonae'  in  eorundem 
ludaeorum  servitio  detineri.  Et  quia  omnino  grave  execrandumque  est  Christianos 
esse  in  servitio  ludaeorum^,  dilectionem  tuam  scriptis  praesentibus  adhortamur,  ut 
cum  omni  suptilitate  et  sollicitudine  studeat  perscrutari.  Et  si  re  vera  ita  est  atque 
manifesta  tibi  veritate  constiterit,  quia  neque  ipsi,  unde  se  redimant,  neque  supra- 
scriptus  portitor  habet,  eos  studii  tui  sitredimere:  sciens,  quia.  quicquid  in  eis  dederis, 
tuis  sine  dubio  rationibus*  imputatur. 


MENSE  lUNIO  INDICTIONE  XV. 

TII,  22. 

Gregorius  1.  pupa  Grcfioriae,  cuhicnlariac  Augustae,  dc  pcccatorum  venia  scribit; 
revelationes  sibi  fieri  ncgat.  597,  lun. 

Codd.  B  et  r:  Indictio  XII— XV.  cap.  IV-j  (Ind.  XV.  cap.  22). 
Edd.  M:  Lih.  VII  ep.  2.5;  G:  Lih.  VI.  ep.  22.  —  laffe  Beg.  146S  (110:i). 

GREGORIUS  GREGORIAE  CUBICULARIAE  AUGUSTAE. 

Desiderata  dulcedinis  vestrae  scripta  suscepi.  in  quibus  vos  omnino  de  peccato- 
rum   multitudino    studuistis    accusare.      Sed    scio.    quia  omnipotentem  Deum    ferventer 

VII,  21:  tituluiii.  ita  exhibent  (et  Gall  ahbrev.)  r  1.  2;'deest  in  H  1,  qui  in  iit.  ep.  seq.  seribit:  Candido 
epo  no  per  GaiH  —  nostru  p.  G.  omitlitur  „in  omnibus  paene  mss."  Maurinorum  ,.j>raeter  Vatic.  A";  iiro 
illi  in  Galliis  R^  1.  ^)  iniputatur  moribus  (om.  rationibusj  Ji  1. 

ilense  cet.  um.  11  1  ei  uil  ep.  praeced.  trahunt  B*  1,  r  1.  2  —  lulio  Vatic.  A  sec.  ed.  .1/  —  data 
add.  A'-*  1. 

VII,  22:  piro  lioc  tilulo  scribit  Candido  epo  no  per  Galli,  i.  e.  titulum  ep.  praeced.,  sed  suprascribit: 
Theotiste  patricie,  i.  e.  tlt.  epistulae  sequentis,  Ji  1;  Theot.  p.  Vatic.  B  sec.  ed.  M  —  cubilariae  r  2  —  liie 
legitur  Marie  peccata  demissa  fuisse  add.,  sed  post.  m.  del.  R  1. 

VII,  21    De  Candido,  rectore  patrimonii  Galliarum,  cf.  ep.  VI,  10  n.  1)  Narho  cel  Narhona 

(hodie  Narhonne)  urbs  erat  in  regno  Gotlm-um:  cf.  (h-eg.  Tur.  hist.  Franc.  IX,  15  etc.  2)  De  Ittdaeo- 

ram  mandpiis  cf.  ep.  IV,  9  n.  3.  IX,  104.     Adde  Leg.  Wisigoth.  XI,  2,  12  (Beccared.):  nulli  ludaeo  liceat 

cliristianum  mancipium  comparare  nec  donatum  accipere servus  vero  vel  ancilla,  qui  contra- 

dixerint  e.sse  ludaei.  ad  libertatem  perducantur. 

VII,  22  una  sine  duhio  cam  sequentihas  epistulis  Constantinopolim  transmissa  per  AtMtolium 
diaconum;  scripta,  quibus  his  epistulis  noster  respondit,  per  Sabi/nianum  Bomam  translata  esse  videntitr: 
cf.  ep.  VII,  25  n.  ].  —  De  Gregoria,  quam  Ewald  Busticianae  nu/rum  fuisse  coniecit,  eiusque  propinguis 
cf.  ep.  II,  27  n.  4.    Frequenti.isime  cuhicularii  dignitas  comtnemoraiwr ,   neque  numquam  auhiculariae ,   ut 


INDICTIO  XV.    MAI.  lUN.  (VII,  21.  22).  465 

diligitis,  atque  in  eius  misericordia  confido'',  quia  illa  do  vobis  sententia"  ex  ore  veri- 
tatis  procedit  quao''  de  quadam  sancta  niuliere  dicta"=  est:  ■Dimissa  sunt  ei  peccata  i-nc  7  4t. 
multa,  quia  dilexit  multum\  Quomodo  autem  fuerinf'  dimissa,  in  hoc  etiam  monstratum 
est  quod  postmodum  est  secutum:  quia  ad  pedes  Domini  sedebat,  verbuni  ex  orc  illius 
5  audiebat.  In  contemplativa  enim  vita  suspensa  iam  activam  transcenderat,  quam  adhuc 
Martha  soror  illius  tenebat.  Sepultum  quoque  Dominum  studiose  requisivit,  ad  monu- 
mentum  inclinata  corpus  ilhus  non  invenit;  sed  etiam  discipulis  recedcntibus  ipsa 
ante  ianuam  monumenti  plorans  perstitit  et  quem  mortuum  flebat,  viventem  videre 
meruit  et,   quia  resurrexisset,  discipulis  nuntiavit.      Et  hoc  mira  dispensatione  pietatis 

'"  Dei  fuit,  ut  ex  ore  mulieris  nuntiaretur  vita,  quia  ex  ore  mulieris  mors  fuerat  in  para- 
diso  propinata.  Quae  alio  quoquc  tempore  cum  Maria  altera  post  resurrectionem 
Dominum  vidit  et  accedcns  pedes  eius  tenuit.  Duc',  rogo,  ante  oculos,  quae  manus 
cuius  tenuerunt  pedes.  llla  mulier  quae  fuerat  in  civitate  peccatrix,  illae  manus  quae 
fuerant  iniquitate  pollutae,  illius  tetigerunt  pedes  qui  ad  patris  dexteram  super  angelo- 

la      rum  verticem  sedet.     Pensemus,  si  possumus,  quae  sunt  ista  viscera  supernae  pietatis, 
ut  mulier  quae  in  profundo  voraginis  fuerat  dcmersa  per  culpam,  ex  amoris  penna  sic 
in   altuni    levaretur   per  gratiam.      Impletum    cst,    dulcis   filia,    impletum    quod    de  hoc 
sanctae    ecclesiae    tempore    prophetica    nobis   voce    proniissum    cst:    'Et  in  die  illo  erit  i^ach.  13.  i. 
domus   David   fons   patens    in   ablutionem*^  peccatoris   et  menstruatae' ^      Domus    enim 

20  David  nobis  peccatoribus  fons  patens  in  ablutionem''  est,  quiae  iniquitatum  nostrarum 
sordibus  per  David  filium  Salvatorem  nostrum  aperta''  iam  misericordia  lavamur. 

Quod  vero  dulcedo  tua  in  suis  epistolis  subiunxit  importunam  se  mihi  existere, 
quoadusquo  scribam  mihi  csse  revelatum,  quia'  peccata  tua  dimissa  sint,  rem  et  diffi- 
cilem  etiam  et  inutilom  postulasti:  difficilom  quidem,  quia  ego  indignus  sum,  cui  reve- 

25  latio  fieri  debeat,  inutilcm  vero,  quia  secura  de  peccatis  tuis  fieri  non  debes,  nisi  cum 
iam  in  die  vitae  tuao  ultimo  plangere  eadem  peccata  minime  valebis.  Quae  dies  quo- 
usque  veniat,  semper  suspecta,  semper  trepida  metuere  culpas  debes  atque  eas  eoti- 
dianis  fletibus  lavare.  Certe  Paulus  apostolus  iam  ad  tertium  caelum  ascenderat, 
in  paradiso  quoque  ductus  fuerat,  arcana  verba  audierat,  quae  loqui  homini  non  liceret, 

30     et  tamen  adhuc  trepidans  dicebat:  'Castigo  corpus  meum  et  servituti  subicio,  ne  forte'' i.Cor.  9, 27. 
aliis   praedicans   ipse  reprobus  officiar'.     Adhuc   timet  qui  iam  ad  caelum  ducitur.   et 
iam  timere  non  vult  qui  adhuc  in  terra  conversatur?     Perpende,  dulcissima  filia,  quia 
mater   neglegentiae    solet   esse   securitas.     Habere   ergo   in   hac  vita  non  debes  spem 
per^   quam  neglegens   reddaris.      Scriptum   est:    'Beatus  vir  qui   semper  est  pavidus'.  Prov.28, u. 

35      Et  rursum  scriptum  est:  'Servite  Domino  in  timore  et  exultate  ei  cum  tremore'.     In  Ps.  2,  u. 
pauco  ergo  vitae  huius  tempore™  mentem  vestram  necesse  est  ut  tremor  teneat,  qua- 
tenus  per  securitatis"  gaudium  sine  fine  postmodum  exultet.     Omnipotens  Deus  sancti 
spiritus    sui  gratia  mentem   vestram   repleat   et   post   fletus"   quos   cotidie  in   oratione 
funditis  ad  gaudia  vos  aeterna  perducat. 


*)  verha  coiifido  iisque  sententi.a  om.  R  1.  ^)  qd  (d.  iii  ras.)  li  1.  '^)  (liotuin  fnin  in  ras.J  li  1. 

'*)  1'uerunt  ;•  1.  '^)  ad  Ano  R  1.  ')  ablutiune  e.i:  ablutionem  primo  et  aljlutionem  ex  ablutioue  secii.iulo 

loco  corr.  li  1;  ablutiouem  priino  el  ablutione  .iecwndo  loco  r  1.  2.  g)  ab  add.  r  2,  ut  videtiir.  '')  aperta 

om.  B  1.  ')  ex  qui  corr.  r  1.  ^)  cum  add.  r  1.  2 ;  iii.  R  1  ras.  3  litt.  (cum  —  praedicaverim  Ilieron.. 

xrjQv^ug  Gro.ec.).  ')  ita  e.K  seniper  corr.  r  2;  semper  r  1;  jyost  ras.   2  litt.  per  R  1.  "')  temporis  r  1. 

°)  per  se  caritatis  r  1.  °)  post  fletus  om.  r  1. 

apud  Theophan.  ed.  de  B.  p.  470  (a.  6287)  et  in  l.  II.  Constnnf.  Porphyr.  de  cerrni.,  c.  24  (p.  623  B.  xa.): 
im  TtQoiiyujyii  xov^ixovXtiQKlac. 

1)  Hic,  iit  sacpe,  seHstwi,  noii  verba  umrpare  Grefjorium  nutat  Gunmnr. 

Reg.  Gbeg.  I.  59 


466  GREGORII  I.  REGISTRl 


VII,  23. 

Gregorius  I.  papa  Theoctistam  patriciam  et  Andrcam,  quemachwdum  et  Augustae 
ct  „parvulorum  dominorum"  animos  excolant,  docct;  dc  triginta  auri  lihris  per  Sabinia- 
num  diacomim  missis  gratias  agit,  quarum  dimidiam  partcm  ad  redimendos  Crotonienscs, 
qui  unno  sujxriore  capta  civitate  in  captivitatcm  Langobardorim  cecidcrint,  ditnidiam  ad  5 
„lcctistcrnia"  monialibus  Bomae  cmcnda  sc  contidisse  scrihit.  Clavem  S.  Petri  mittit, 
quam,  cum  praesente  Autarith,  Langobardorum  rcgc,  miraculum  edidissct,  ab  eodeni  rege 
decessori  suo  missam  esse  narrat.  597,  lun. 

Codd.  B  a  r:   Indictio  XII— XV.  cap.  186  (Iiid.  XV.  cap.  23). 

Edd.  M:  Lih.  VII.  ep.  26;    G:  Lib.  VI  ep.  23.  —  laffe  Re(i.  146!)  (1104).  lo 

GREGORIUS  THEOCTISTAE  PATRICIAE  ET  ANDREAE. 

l|uod  in  tanto  tumultu  causarum  vestra  excellentia  posita  sacri  verbi  ubertate 
plena  est  atque  incessanter  ad  aeterna  gaudia  suspirat.  magnas  omnipotenti  Deo  gratias 
Exod.  i.v  19.  ago,  quia  hoc  in  vobis  impletum  video  quod  de  electis  patribus  scriptum  cst:  'Filii 
Ps.  68, 3.  autem  Israhel  ambulaverunt  per  siccum  per  medium  mare'.  At  contra :  'Ego  veni  in  is 
altitudinem  maris,  et  tempestas  demersit  me\  Yos  vero  ad  rcpromissionis  patriam 
inter  undas  causarum  saccularium  siccis,  ut  video.  gressibus  ambulatis.  Agamus  ergo 
gratias  ei  spiritui  qui  corda  quae  implet  levat,  qui  intcr  tumultus  hominum  solitu- 
dinem^'  in  mentc  facit,  in  cuius  praesentia  nullus  locus  compunctae  animae  non  est 
secretus''.  Aeternae  enim  suavitatis  odoreni  trahitis  atque  idco  sponsum  animae  sd 
Cant.  1, 3.  ardenter  amatis,  ita  ut  cum"^  caelesti  sponsa  ci''  dicere  possitis:  'Trahe  me:  post  te  in 
odore  unguentorum  tuorum  currimus".  In  epistolis  autcm  vestrae  excellentiae  hoc 
minus  repperi,  quia  mihi  de  serenissima  domina '  indicare  noluit,  quam  studiose  legat 
vel  in  lectione"  qualiter  compungatur.  Prodesse  quippe  ei  multum  debet  vestra  prae- 
sentia,  ut  inter  causarum  fluctus,  quos  adsidue  patitur,  ex  quibus,  velit  nolit,  foras  tra-  26 
hitur,  semper  ad  amorem  caelestis  patriae  interius  revocetur,  et  hoc  quoque  investigare 
debetis,  quotiens  ei*  pro  sua  anima  lacrimaes  dantur,  utrum  adhuc  ex  timore  an  iams 
ex  amore  compungitur. 

Duo^  quippe  sunt  compunctionis  genera.  sicut  scitis.  Unum  quod  aeternas  poenas 
nietuit,  aliud  quod  caelestibus  pracmiis  suspirat,  quia''  Deum  sitiens  anima  prius  3o 
timore  compungitur,  post  amore.  Ante  enim  semetipsam  in  lacrimis  afficit,  quia',  dum 
inalorum  suorum  rccolit,  pro  his  perpeti  supplicia  aeterna  pertimescit;  at  vero  cum 
longa  maeroris  anxietudine  fuerit  formido  consumpta,  quaedam  iam  de  praesumptione 
veniae  securitas  nascitur''  et  in  araore  caelestium  gaudiorum  animus  inflammatur:  et 
qui  prius  flebat,  ne  duceretur  ad  supplicium,  postmodum  flere  amarissime  incipit,  quia  35 
differtur  a  regno.  Contemplatur'  etenim  mens,  qui  sUnt  angelorum  cliori,  quae  ipsa" 
societas   beatorum    spirituum,    quae    visio    internae    claritatis"  Dei,    et   amplius   plangit 

VII,  23:  Imnc  titulmn  exhibent  r  1.  2.    R*  1  et  sec.  ed.  M  Valic.  A.  B.  C;    Theotiste  patrioie  atram. 
nigro  in  ras.  B  1  omissis  ceteris.  ")  sollicitudinem  r  1.  2  et   Vatic.  A  et  C  sec.  ed.  AI.  '')  securus 

Vatic.  D  sec.  ed.  M.  •=)  cum  m.  1.  in  marg.  add.  r  1.  ■■)  ei  om.  B  1.  ")  ex  electioue  corr.  r  1.       40 

f)  euira   ;■  1.  8)  verbn   lacrimae   ns(iue   ,in   iam    um.   B  1.  '')  ex   qui    corr.  B  1.  ')  qui  B  1. 

^)  ex  nescitur  corr.  B  1.  ')  contemphmtur  B  1.  "')  ipse  )■  1.  ")  e.r  caritatis  corr.  r  1. 

VII,  23     nna  cetie  cnm  ep.  i>raevcdcnti  atijae  ciiiii  epintidis  seqiieiit ihiis  Cmistantinupolim  translala. 
—  De  Theodista,  sm-crre  imperatoris,  cf.  ep.  I,  5  n.  ct  de  Arulrea  illustri  ep.  I,  30  n.  1)  Scil.  Con- 

stantina  Augusta.  2)  Haec  omnia  a  rerlns  duo  quippe  sunt  usque  ad  verba  necesse  fuit,   ut  prius      45 

inriguum  sup.  et  post  inr.  inferius  e  Dialo;i.  I.  III.  c.  34  sumpta  sicnt. 


INDICTIO  XV.    lUN.  (VII,  23).  467 

quae  a  bonis  perennibus  deest,  quam  flebat  prius,  cum  mala  aeterna  metuebat,  sicque 
fit,  ut  perfecta  compunctio  formidinis  trahat  animum  compunctioni  dilectionis.  Quod 
bene  in  sacra  veracique  historia  figurata  narratione  describitur,  quae  ait:  'Axa  filiaios.  15,  is  s. 
Chaleb  sedens  super  asinam  suspiravit.  Cui  dixit  pater  suus:  Quid  habes?  Atque 
illa  respondit:  Da  mihi  benedictionem;  ten-am  australem  et  arentem  dedisti  raihi, 
iunge  et  inriguam.  Et  dedit  ei  pater  suus  inriguum  superius  et  inriguum  inferius'. 
Axa  quippe  super  asinam  sedet,  cum  inrationabilibus  carnis  suae  motibus  anima  prae- 
sidet.  Quae  suspirans  a  patre  terram  inriguam  petit,  quia  a  creatore*  nostro  cum 
magno  desiderio  quaerenda  est  lacrimarum  gratia.  Sunt  namque  nonnulli,  qui  iam  in 
dono  percipiunt  libere  pro  iustitia  eloqui,  oppressos  tueri,  indigentibus  propria  tribuere, 
ardorem  fidei  habere,  sed  adhuc  gratiam  lacrimarum  non  habent.  Ili''  nimirum  terram 
australem  et  arentem  habent'',  sed  adhuc  inrigua  indigont,  quia  in  bonis  operibus 
positi,  in  quibus  magni  atque  ferventes  sunt,  oportet  valde,  ut  aut  timore  supplicii 
aut  amore  regni  caelestis  peccata,  sine  quibus  vivere  uon  possunt,  cotidie  plorent. 
Sed  quia,  ut  dixi,  duo  sunt  compunctionis  genera,  dedit  ei  pater  suus  inriguum  superius 
et  inriguum  inferius.  Inriguum  quippe  superius  accipit  anima,  cum  se  in''  lacrimis 
regni  caelestis  desiderio  affligit;  inriguum  vero  inferius  aecipit,  cum  inferni  supplicia 
flendo  pertimescit.  Et  quidem  prius  inferius  et  post  inriguum  superius  datur.  Sed 
quia  compunctio  amoris  magna  dignitate  praeeminet,  necosse  fuit,  ut  prius  inriguum 
superius  et  post  inriguum  inferius  diceretur.  Vos  ergo,  quae  operante  omnipotente 
Deo''  utraquo  compunctionis  genera  experimento  nostis,  quantum  per  verba  vestra 
serenissimae  dominae  vcstrae  prodestis,  cotidie  sollicite  perscrutari  debetis. 

Peto  autem,  ut  parvulos  dominos  quos  nutritis  *  praecipuis "  moribus*^  instituere 
curetis  et»  gloriosos  eunuchos  qui  eis  deputati  sunt'''  ammonere,  ut  ea  illis  loqui  debeant, 
quae  eorum  mentes  in  caritate  circa  se  invicem  et  erga''  subiectos  in  mansuetudine 
compungant',  ne,  si''  quid  odii  inter  sc  modo  conceperint,  in  aperto  postea  erumpat'. 
Verba  quidem  nutrientium  aut  lac  erunt'",  si  bona  sunt,  aut  venenum",  si  mala.  Taliter 
ergo  nunc  eis  suggerant  quae  postmodum  ostendant,  quam  bona  fuerint  quae  a  nutrito- 
rum°  suorum  ore  suxerunt. 

Praeterea  triginta  auri  libras  dilectissimus''  filius  meus  Sabinianus''  diaconus^  ab 
excellentia  vestra  transmissas  in  redemptionem  captivorum  dandas  atque  pauperibus 
erogandas  detulit,  do  quibus  vobis''  gaudeo,  sed  milii  pertimesco,  quia  apud  tremendum 
iudicem  non  solum  de  sancti  Petri  apostolorum  principis  substantia,  sed  etiam  de  vestris 
rebus  rationes  redditurus  vado*.  Vobis  autem  omnipotens  Deus  pro  terrenis  caelestia, 
pro  temporaHbus  aeterna  restitunt.  Indico  vero,  quia  ex  Crotonensi'  civitate,  quae  super 
Adriaticum  mare  in  terra  Italiae  posita  transacto  anno  a  Langobardis  capta  est',  multi 

a)  (luia   (e.v  ;i  corr.)  creator  M  1.  •')  rerha  lii  usijue  lialjeiit  oiii.  R  1.  <=)  a  r  1.  <')  Jomino, 

!(/  videtur,  r  2;  Jo  in  ras.  r  l.  ^)  precipuis  m])raser.   R  1.  f)  niinoribu.s  E  1,  r  1;  a  niinoriljus  r  2: 

sed  vel  nioribus  .luprascr.  R  1.  8)  et  eo:  ut  corr.  r  1.  h)  invicem  et  erga  om.  R  1.  ')  com- 

pungat  r  ].  ^)  si  suprancr.  R  1.  •)  erumpant  R  7.  •")  lacerant  codd.  n.;   sed  in  lac  eruut 

corr.  R  1.  ")  ilaut  .luprascr.  r  2.  °)  ex  tritorum  corr.  r  1.  P)  dilec  R  1;  dilectus  r  1;  e.v  dilect 

corr.  dilectissinuis  r  2.  'l)  Saviniauus  r  1.  2.  '')  ita   R  1,   r  1;    vobis  oiii.  r  2,    ■':ed,  gaudeo  //(  con- 

gaudeo  corr.  ^)  extrauen.si  corr.  ex  extronensi   R  J. 

1)  Maurieii  qinnque  fdii  et  tren  filiae  rixerunt,  cum  depositus  e.ft,  qtm'um  maximus  natu,  Tlieodosius, 
natus  erat  a.  585  (Tlieoplmii.  ed.  de  B.  p.  290.  291.  254;  a.  6094.  0095.  6077  Chron.  Paseh.  p.  691—4  B; 
The(yphyl.    VIII,    11.    13.).  2)    Sine  duhio   de   mhiculariis,    qui  fiUis    et  filiahus  imperatwis   ser- 

viehant,  agit  noster.  3)  Cf.  ep.  VII,  25  n.  1.  —  30  librae  =  2160  solidi  —  c.  26  000  M.  4)  Similia 

in  ep.  VII,  25.   —    Notn  hic  nostrum  codcm  ferc  modo  temporis  futuri  uti,  quo  Galli  moderni,  qui  dicere 
solent:  je  vais  rendre.  5)  Cf.  ep.  VI,  32  n.  1  et  de  Crotoniensi  civitate  ep.  II,  39  n.  1. 

59* 


468  GREGORII  I.  REGISTRI 

viri  ac  niultae  mulieres  nobiles  in  praeda  ductae''  sunt  et  filii  a  parentibus,  parentes  a 
filiis  et  coniuges  a''  coniugibus  divisi,  ex  quibus  aliqui  iam  redempti  sunt:  sed  quia 
gravibus  eos  pretiis''  dicunt,  multi  apud  nefandissimos  Langobardos  hactenus  renianse- 
runt.  Mox  autem  medietatem  pecuniae  quam  transmisistis  in  eorum  rcdemptionem 
transmisi,  de  medietate  vero  anciliis  Dei,  quas  vos  Graeca  lingua  monastrias''  dicitis,  5 
lectisternia"  emere  disposui.  quia  in  lectis  suis  gravi  nuditate  in  huius'  urbis  vehe- 
mentissimo  frigore  iaborant.  Quae  in  hae  urbe  multae  sunt '.  Nam  iuxta  notitiam  qua 
dispensantur  ^  tria  milia  repperiuntur.  Et  quidem  de  sancti  Petri  apostolorum  prin- 
cipis  rebus  octoginta  annuas  libras'  accipiunt.  Sed  ad  tantam  multitudinem  ista  quid 
sunt,  maxime  in  hac  urbe ,  ubi  omnia  gravi  pretio  emuntur?  Harum  vero  talis  vita  lo 
est,  atque  in  tantum  lacrimiss  et  abstinentia  stricta,  ut  credamus,  quia,  si  ipsae  non 
essent,  nullus  nostrum  iam  per  tot  annos  in  loco  hoc  subsistere  inter  Langobardorum 
gladios  potuisset. 

Praeterea  benedictionem  sancti  Petri  apostoli  clavem*  a  sacratissinio  eius  corpore 
transmisi,  de  qua  videlicct  clavi  hoc  est  gestum  quod  narro  miraculum.  Dum  eam''  is 
quidam  Langobardus  civitatem  ingressus  in  Transpadanis  partibus  invenisset,  quia  sancti 
Petri  clavis  esset,  despiciens,  sed  pro  eo,  quod  eam  auream  vidit,  facere  sibi  ex  illa 
aliquid  aliud  volens  eduxit  cultellum,  ut  illam  incideret.  Qui  mox  cultellum,  cum  quo 
eam  per  partes  mittere  voluit,  arreptus  per  spiritum  sibi  in  gutture  defixit  eademque 
hora  extinctus  cecidit.  Et  dum  illic  rex  Langobardorum  Autarith'  atque  alii  multi  20 
eius  liomines  adessent  et  is  qui  se  percusserat  seorsum  mortuus.  clavis  vero  haec'' 
seorsum  iaceret  in  terra,  factus  est  omnibus  vehementissimus  timor,  ut  eandem  clavem 
de  terra  levare  nullus  praesumeret.  Tunc  quidam  Langobardus  catholicus,  qui'  scie- 
batur  orationi  et  elemosinis  deditus,  Mimiulf"  nomine,  vocatus  est  atque  ipse  hanc 
levavit  de  terra.  Autarith'  vero  pro  eodem  miraculo  aliam  clavem  aureain  fecit  atque  2b 
cum  ea  pariter  ad  sanctae  memoriae  decessoreni  meum '  transmisit  indicans,  quale  per 
eam  miraculum  contigisset.  Ipsam  ergo  vestrac  excelientiae  transmittere  studui,  per 
quam  omnipotens  Deus  superbientem  et  perfidum  hominem  peremit,  ut  per  eam  vos, 
quae"  eum  timetis  et  diligitis,  et  praesentem  salutem  et  aeternam  habere  valeatis. 


YII,  24. 

Gregorms  I.  papa  Anastasio,  episcopo  Antiochcno,  scribit,  ne  universalis  cpiscopi 
a2)pcllationem  a  Cijriaco  (episcopo  ConstantitiojMl itano)  asswnptam  i^arvi  faciat. 

CoM.  R  et  r:  hidictio  XII— XV.  cap.  IST  (Ind.  XV.  cap.  24).  ■''^'^'  -^""- 

Edd.  M:  Lib.  VII.  ep.  27;  G:  Lib.  VI  ep.  24.  —  laffe  Beg.  1470  (1105). 

*)  ex  ducta  corr.  ducte  et  i  suprasa:   li  1.  '')  et  r  1.  c)  ex  preseutibus  corr.  li  1.  ■•)  qio- 

iiasterliis  B  1.  ^)  ex  lectisterrena  corr.  r  1.  f)  cuius  r  1.  2.  S)  lacrimas  r  1.  '■)  eum  r  2, 

R  1,  sed  Ji  1  corr.  •)  Auctarit  li  1,  Autarith  r  1.  2;  cf.  idem  nomen  in  ep.  T,  17  n,  a;  II,  45  p.  144  n.  r. 

^)  ex  r  1.  2.  ')  ut  add.  r  1.  m)  ila  li  1,  r  1.  2;  Nimulf  li*  1;  Mimilphus  conlin.  Pnuli.  s.  XIII— XIV, 

SS.  rer.  Lanrj.  p.  206.  ")  qui  r  2,  ut  videtur. 

1)  Hac  multitudine  feminarum,  xit  videtur,  commoius  Gregorius  testamentum  loluinnis  p)-esiM/teri  im- 
mutarit  atqne  mmiasterium  feminarum,  non  servorum  Dei  covstituit:  cf.  ep.  VI,  42.  IX,  137.  Adde  eliam 
ep.  V,  39  p.  328.  2)  De  eiusmodi  notitiis  scrHnt  lohannes  diac.  II,  30.  3)  KO  liljrae  =  5760  solidi  = 

fere  70  000  M.  4)  De  claribus  h.  Petri  cf.  ep.  I,  25  n.  5.  ;i)  Authari  a.  590,  Sept.  5,  decessit  (cf. 

ep.  I,  17  n.  2)  post  regnum  annorum  6  mens.  6;  de  Pelagio  II.  igitiir  Itic  agitur. 


rNDICTIO  XV.   lUN.  (VII,  23.  24).  469 

GREGORIUS  ANASTASIO  EPISCOPO  ANTIOCHENO. 

I 'csideratam  suavissimae  vestrae  sanctitatis  epistolam  communi  filio  Sabiniano 
diacono '  deferente  suscepi,  in  qua  non  linguae,  sed  animae  verba  profluebant.  Et  non 
mirum,  si  bene  loquitur  qui  perfecte  vivit.  Quia  enim  per  magistrum  spiritus"  in 
schola  cordis  praecepta  vitae  didicistis,  terrena  cuncta  despicere,  ad  caelestem  patriam 
festinare,  quantum  vos  in  bono  profecistis,  tantum  bona  etiam  de  aliis  sentitis.  Dum 
vero  in  scriptis  vestrae  beatitudinis  multa  de  me  dici  laudabilia  audirem,  intellexi 
studium,  quia  commemorare''  voluistis  non,  quid  sum,  sed  quid  esse  debeam.  Illud 
vero,  quod  me  dicitis  morum  meorum  debere  reminisci  et  maligno  spiritui  quaerenti 
animas  cribrare  pro  nulla  eausa  locum  non°  dare:  ego  quidem  me  semper  malis  mori- 
bus  fuisse  recolo  atque  eosdem  in  me  mores'',  si  possum  vincere"  ac  delere,  sumnio- 
pere  festino.  Si  tamen,  ut  vos  creditis,  boni  aliquid  habui,  in  omnipotentis  Dei 
adiutorio  confido,  quia  oblitus  non  sum.  Sed  sanctitas  vestra,  ut  video,  in  praemissis 
dictis  dulcedinis  et  subscquenti  hoc'  verbo  epistolam  suam  api  esse  similem  voluit, 
quae  mel  simul  et  aculeum  portat,  ut  me  et  melles  satiaret  et  aculeo  pungeret.  Sed 
inter  haec  ego  ad  meditandam  vocem  Salomonis  redeo:  'Quia  meliora  sunt  vulnera  ivov.  27, 6. 
diiigentis,  quam  inimici  bhxndientis''  oscula''. 

Quod  vero  dicitis  pro  nulla  causa  dare  nos  locum  scandalo''  non'  debere,  haec 
mihi  et  piissimus  dominus"  filius  noster",  pro  cuius  vita  incessanter  orandum  est,  iam 
saepius  scripsit'^;  et  quod  ille  ex  potestate,  scio,  quia  hoc  vos  ex  amore  dicitis.  Nec 
miratus  sum  vos  in  vestris  epistolis  imperialia  verba  posuisse":  quiaP  habent  inter  se 
cognationem''  maximam  anior  et  potestas.  Nam  utraque  principaliter  praesumunt,  utra- 
que  per  auctoritatem  semper  loquuntur. 

Et  quidem  in  suscipienda  fratris  et  consacerdotis  nostri  Cyriaci  synodica  epistola 
dignuni  non  fuit,  ut  pro  causa  profani  vocabuli  moras  facerem,  ne  unitatem  sanctae 
ecclesiae  perturbarem;  sed  tamen  de  eodem  superstitioso  et  superbo  vocabulo  eum 
ammonere  studui^  dicens,  quia  pacem  nobiseum  habere  non  posset,  nisi  elationem 
praedicti  verbi  corrigcret,  quam  primus'  apostata  invenit.  Yos  tamen  eandem  causam 
nullam  esse  dicere  non  debetis,  quia^  si  hanc  aequanimiter  portamus,  universae  eccle- 
siae  fidem  corrumpimus.  Scitis  enim,  quanti  non  solum  heretici,  sed  etiam  heresiarchae 
de  Constantinopolitana  ecclcsia  sunt  egressi.  Et  ut  de  honoris  vestri  iniuria  taceam, 
si  unus  episcopus  vocatur  universalis,  universa  ecclesia  corruit,  si  unus  universus  cadit'*. 
Sed  absit  haec  stultitia,  absit  haec  levitas  ab  auribus"  meis,  in  omnipotente  autem Matth.23,12. 
Domino  confido,  quia  quod  promisit  citius  inipleturus  cst:  'Omnis  qui  se  exaltat ^'^Y,g'*'i4 * 
humiliabitur'. 

Haec  occupatus  in  multis  ad  epistolarum  vestrarum  dicta  in  brevitate  respondi: 
nam  quae  modo  loqui  per  scripta  non  debeo,  in   animo  signata  manent.     Peto,  ut  me 

VII,  24  in  tilulo:  Aiithioceno  B  1.  *)  sps  li  1,  sed  corr.  in  spm  scm.  '')  ex  commorare  corr.  R  1. 

<=)  11011  om.  r  1.  ^)  e.r  iramemores  corr.  R  1,  r  1.  «)  vindicare  R  1.  ')  lioc  orti.  r  1.  s)  mel  R  1. 

1')  ex  blaiidimentis  corr.  r  1;  ex  blandimens  corr.  blandieiis  R  1.  •)  ex  osciilo  corr.  osculum  R  1.  '')  scan- 

dali  r  1.  2.  ')  non  om.  r  1.  2.  ™)  dominus  om.  R  1:  ex  duuiinus  corr.  domiius  r  1.  °)  iir  R  1; 

vester  r  1.  2.  °)  ex  potuisse  corr.  R  1 ;   potuisse  r  1.  2.  P)  ex  qui  corr.  R  1.  1)  cogitatio- 

iiem   r  1.  ■■)  prius    R  1.  ^)  qui   R  1.  ')  cadit   ex  cadet   corr.   r2;    cadet   r  1;    cadat   R  1. 

")  urbibus  r  1.  2. 

VII,  24  sine  diMo  ima  cicm  piaeced.  et  seqiientib.  epistidit,  quae  in  Orientem  viissae  smit,  trans- 
lata.  —  De  Anastasio,  cui  per  emidem  nuntium  alteram  epistulam  (VII,  31)  iwster  transmisif,  cf.  ep.  I,  7  n. 
et  V,  41  n.   —  De  hac  epistula  scribit  Lau,  l.  l  p.  163.  1)  Cf.  ep.  VII,  25  n.  1.  2)  De  his 

serenissiniis  iussionibus  cf.  ep.  V,  37.   VII,  30.  3)  Scil.  ep.  VII,  0.  4)  Cf  ep.  V,  37  etc. 


470  GREGORII  I.  REGISTRI 

beatitudo  vestra  in  suis  sanctis  orationibus  semper  ad  meinoriam  reducat,  quatenus  a 
malis"  temporalibus  et  aeternis  vestrae  intercessiones  eripiant.  Pro  serenissimo  autem 
domno  imperatore  studiose  et  ferventer  orate,  quia  valde  est  vita  eius  mundo  neces- 
saria.     Cesso  autem  amplius  dicere,  quia  et  vos  non  dubito  scire. 


TII,  25. 

Greciorins  I.  papa  Thcodoro,  medico  Consf.anfinopolitano.  qui  raptivi><  panperihns- 
quc  stipcm  pcr  Sahinianum  dinconum  miscrif,  (/ratias  pjcrsoJvit  (tfqw  clavcm  S.  Pcfri 
transmittit.  '>97,  Iim. 

Codd.  R  et  r:  Indictio  XII— XV.  cap.  188  (Iiid.  XV.  cap.  ■J.'i). 

Edd.  M:  Lib.  VII  ep.  28;  G:  Lib.  VL  ep.  2.5.  —  laffe  Reg.  1471  (lior,). 

GREGORIUS  THEODORO  MEDICO  CONSTANTINOrOLIM. 

Dilectissimus  filius  nieus  Sabinianus*  diaconus '  ad  me  reversus  nulla  mihi  gloriae 

vestrae  scripta  detulit,  sed  oa  quae  transmissa  sunt  captivis  vel  pauperibus  deportavit, 

unde  et  intellexi  causam.     Ideo  onim  homini  loqui  per  epistolas  nohiistis,  quia  omni- 

potenti  Deo  verbum   in  bona  operationc   feceratis.     Ilabet  enim''  haec   eadem  vestra 

Ecei.  29, 15.  operatio  vocem  propriam,  quae  ad  aures  Dei  secreta"^  clamat,  sicut  scriptum  est:  'Ab- 

sconde  elemosinam  in  sinu  pauperis,  et  haec  pro  te  exorabit'.    Et''  quidem  niihi,  fateor, 

triste  est  alicna  expendere  et  super  eas  quas  de  substantia  ecclesiastica  habeo  adhuc 

etiam    de    robus    suavissimi    fihi    domni   Theodori    rationes    ponere  ^.      Vestrae   tamen 

benignitati  congaudeo,    quia  sollicite  attenditis  atque  custoditis  hoe  quod  veritas  dicit: 

Luc.  11,41. 'Date    elemosinam,    et    ecce    omnia   niunda    sunt    vobis"'    et    hoc   quod   scriptum   est: 

Ecci.  3,  33.  'Sicut  aqua  extinguit  ignem,  sic  elemosina  extinguit  peccatum'.     Paulus  quoque  aposto- 

2.  Cor. 8, 14.  lus  ait:  'Vestra  abundantia  illorum  inopiam  suppleat,  ut  et  iliorum  abundantia  vestrae 

Tob.  4, 9.  sit    inopiae    supplementum'.      Tobias    fihum   ammonet   dicens:    'Si   multum   tibi    fuorit, 

abundanter  tribue ;    si    autem  parum,  etiam  de  exiguo  hbentor  impertire'.     Vos  itaque 

haec  omnia  praecepta  servatis:  sed  pro  nobis  ut^  oretis,  petimus,  ne  laborum  vestrorum 

fructus  indiscrete  et  non  sicut  necesse  est,  dispensemus,  ne,  unde  vos  peccata  minuitis, 

nos  inde  cumulemus.     Omnipotens  autem  Deus    sua   vos  protectiono  custodiat  sicque 

vobis  in  terreno  palatio  liumanara  gratiam  tribuat,  ut  post  longa  vos  tempora  ad  cae- 

lestis  palatii  gaudia  aeterna  perducat. 

Benedictionem  vero  sancti  Petri  apostolorum  principis,  quem  multum  diligitis, 
clavem  a  sacratissimo  eius  corpore  vobis  transmisimus,  in  qua  ferrum  de  catenis  eius 
clausum  est,  ut  quod  illius  collum  ligavit  ad  martyrium,  vestrum  ab  omnibus  peccatis 
solvats^. 


^)  me  add.  r  2,  ul  videlur. 

VII,  25  intitulo:  Constantinijpl  ■/•  /;  rnnstantinopnl  r  :?;   Const /?  7.  *)  .Savinianns  ii' 7.  ^)  ete- 

nim  r  1.  2.  '')  ila  Ji  I;  secretas  r  1.  2.  '')  e:i:  ut  corr.   R  1.  ")  vobis  mprancr.  r  1.  Q  ex 

et  corr.   U  1.  B)  absiilvat  r  1. 

VII,  25    sine  duhio  ntm  cnm  praecal.  et  sequent.  epislulis  transmissa.  —  De  Tlieodcrro,  tnedico  im- 
im-ataris,  ef.  ep.  III,  0.3  n.  5.  1)  De  Sabiniano  cf.  ep.  III,  51  n.  3;  ei  adlnic  m.  Jun.  a.  595  Gregorii 

apocrisiario  epistula  Constantinopolim  mis.<<a  exstat  (V,  45).     Cui  An.atoIins,  harum,  ut  ridetiir,  qristuIarHm 
latm-,  (cf.  ep.  VII,  27.  28)  successit.  2)  Similia  in  ep.  VII,  23.  3)  De  clavibus  h.  Petri  cf.  ep. 

I,  25  n.  5. 


INDICTIO  XV.    lUN.  (VII,  24.  25.  26).  471 


TII,  26. 

(r)cgorius  I.  pcqid  Andreani,  mnnus  sihi  ah  impcratorc  pcti  cupicntcm,  ad  ijuictam 
piamquc  vitam  in  proastio  suo  vocat;  de  imperatricis  erga  eum  gratia  congaudet;  qiiod 
Constantina,  clarissima  puella,  ante  nuptias  (cum  Andrea)  ineundas  „ab  huius  mundi 
inleeehris  crepta"  sit,  vehcmenter  exultat;  gratias  agit  Andreac,  quia  cum  de  dwihus 
personis,  qui  cum  Callinico  vencrant,  cautum  reddidit.  597,  lun. 

Codd.  B  et  r:  Indictio  XII— XV.  ccq).  189  (Ind.  XV.  cap.  26). 

Edd.  M:  lAh.  VII.  ep.  29;  G:  Lih.  VI  ep.  26.  —  latfe  Eeg.  1472  (1107J. 

GREGORIUS  ANDREAE. 

jlagnitudinis  vestrac  scripta''  suscipions  cognita  salute  vestra  gavisus  suni  ct  do 
bonignitate''  piissiniae  doniinae ',  quae  erga  vos  suam  gratiam  ostendero  dignata*^  est, 
valde  laotatus.  Et  quod  donina  Constantina  clarissima  puolla,  priusquam  nuptias 
facoret,  ab  huius  mundi*  inleccbris  est  erepta,  vehementer  exulto.  Illud  autom,  quod 
vos  in  militia  sponsi  eius  intrasso  dixistis  et  quod  sorenissimo  domino  imporatori  com- 
mcndari"  voluistis,  ut  vobis  aliqua  iniungat,  ubi  vos  utiles  esso  existimat,  montem 
mcam  non  modico  niaororo  tetigit,  quia  ego  bonitatem  morum  vostrorum  in^  aliud 
tendcrc  sonipcr  acstimavis,  multos  autem  novi,  qui  in  scrvitio  reipublicao  positi  vche- 
mcntor  affliguntur''^,  quia  eis  non  licet  vacare  ot  pcccata''  suaplangero;  et  vos''  quare, 
nescio,  occupari  dosideratis'.'  Cur  onim',  magnifico  fili,  non  considcras,  quia  mundus 
in  fino  est'.'  Onmia  urguontur  cotidie:  ad  rcddcndas  rationes  aetcrno  ct  trcmendo'' 
iudici  ducimur.  Quid  ergo  aliud  nisi  do  advcntu  iliius  cogitaro  dobenius'.'  Vita  onim 
nostra  naviganti  cst  similis;  is  nanique  qui  navigat,  stet,  sedeat',  iacoat":  vadit,  quia 
inipulsu  navis  ducitur.  Ita  ergo  ot  nos  sumus,  qui  sive  vigiiantes  sive  dormientes, 
sivo  tacentes"  sive  loquentes,  sivo  iacentes"  sivc  ambulantos,  sivo  volentes  sivo  no- 
lentes  pcr  momcnta  temporum  cotidie  ad  finem  tendimus''.  Cum  igitur  dios  finis 
nostri  advenorit,  ubi  nobis  erit  omue  quod  modo  cum  tanta  cura  quaeritur  ct  cum 
sollicitudino  congregatur'.'  Non  igitur  hcnor,  non  divitiae  quaercndae  sunt,  quac  dimit- 
tuntur.  Sed  si  bona  quaerimus,  illa  diligamus  quao  sinc  fino  habebimus;  si  autem 
niala  pcrtimcscimus,  illa  timeamus  quae  a  reprobis  sino  fino  tolerantur. 

Hoe  ipsum  vero  esse  in  obsequio  piissimi  principis,  quanta  cst  mentis  occupatio 
in  appetitu  torrenae  gratiae  et  quantus  est  timor,  ne  haecP  oadem  gratia  pordatur,  si 
adcpta  fuerit'.'  rorpondo''  ergo,  quae  pocna  sit  aut  prosperitatis"'  desidorio  fatigari  aut 
advcrsitatis  tinioro  pavescero.    Unde  magis  suadco,  ut  magnitudo  vostra  in  suo  proastio"* 

VII,  26       ")  litteras  ;■  1.  '')  bignitate   r  1.  =)   ex  diguatus   cori:  R  1.  <•)  inodi  R  1. 

«)  dora    imp.    et    suprascr.    scribere    me    (om.    comrnendarij   H  1.  ')  ad   U  1.  8)  e.xistimavi   M  1. 

h)  verba   peccata   usque   vos  om.  R  1.  ')  autem  R  I.  ^)  et  tremendo  om.  R  I.  •)  m  sedet 

corr.  r  2.  ™)  iacet  r  2.  ")  iacentes  r  1.  ")  ita  R  1;  s.  iac.  om.  r2;  s.  tacentes  r  1.  P)  haec 

om.  R  1.  q)  perpendat  ;•  1.  ")  prosperitas  r  1.  ^)  proastio  in  marij.  repelit  r  2. 

VII,  26  mia  certe  euni  irraeced.  et  cum  sequentihus  ep.  transmissa.  —  In  aliis  epistiilis  qiiidam 
Andreas,  nr  gloriosus,  scliolasticus  Bavennae  occiirrit,  quem  cave  cu)n  viro  magnifico  confundas,  in 
aliis  Andreas,  lir  illustris,  (cf.  ep.  I,  29  n.),  qiiem  citm  nostro  eognatione  iutictum  essc  conicere  licet. 
Cf.  tit.  ep.  VII,  23.  1)  Scil.  Constantinae  Auyustae.  2)  Similia  scribit  noster  Quertino  ep.  IX,  6: 

omnino  grave   esse,    et  praesertim   hoc  tempore,    iinuninistrntionem    suscipero.  3)    Gii,ssanr>.   citat 

similein   lociim  e.v  Aiigustino,    de  catechiz.  rudihiis  c.  10.  4)   jiQoiiardoy   =    praetliuni   suburljanum 

Duca)i<je,  Dirksen. 


472  GREGORII  1.  REGISTRI 

quondaiii,  in  paueo  tempore  delectabili  accoptaculo  peregrinationis  vivere  studeat 
et  quietani  ac  tranquillam  vitam  ducere,  sacris  lectionibus  vacare,  caelestia  verba 
meditari,  in  aeternitatis  amore  se  accendere,  de  terrenis  rebus  secundum  vires  bona 
opera  agere  et  regnum  perpetuum  in  eorum  remuneratione  sperare.  Sic  autem  vivere 
iam  in  aeternitatis  vita  partem  habere  est.  5 

Haec,  magnifice  fili,  loquor,  quia  multum  te  diligo:  et  quia  in  procellas  et 
fluctus  tendis,  verborum  meorum  funibus  te  ad  litus  revoco;  et  si  trahentem  sequi 
volueris,  quae  pericula  evaseris,  quae  gaudia  invcneris.  in  ipso  quietis  tuae  litore  positus 
agnosces". 

Praeterea  gratias  ago,  quia  me  de  duabus  personis,  quae  cum  glorioso  Callinico'''      10 
venerunt,    cautum   reddere    studuistis"^,    quamvis    personae    eius  quam  prius  magnitudo 
vestra  nominavit  iam  in   malis  non  modicum  experimentum  tenemus^.     Sed  quia  mala 
sunt  tempora,  omnia  cum  gemitu  portamus. 

Omnipotens  autem  Deus  sua  vos  protectione  custodiat  detque  vobis  et  hic  bene 
agere  et  apud  se  in  perpetuum  in   aeterna  gloria  gaudere.  is 


VII,  27. 

Gregorius  I.  papa  Narsae  rellgioso,  ut  monachos  a  Paulo  congregatos  et  alios  quos- 
(lam  de  animarum  sulute  per  litteras  hortetur,  petenti  non  satisfacit;  Constantinopoli  enim 
neminem  esse,  qui  de  Latino  in  Graectim  dictata  bene  transferat.  Se  dominae  Gordiae 
scripsisse  atque  duas  camisius  et  quattuor  oraria  eius  Theoctistuequc  coniugibus  ex  bene- 
dictione  S.  Petri  atque  Narsae  icnum  pKerulum  obtulisse  memorat.  AnatoUum  diaconum, 
responsalem  suum,  commendat.  597,  lun. 

CoM.  R  et  r:  Indictio  XII— XV.  cap.  190  (Ind.  XV.  cap.  27). 

Edd.  M:  Lib.  VII.  ep.  30;  G:  Lib.  VI.  ep.  27.  —  laffe  Reg.  1473  (IIOS). 

GREGOEIUS  NARSAE  RELIGIOSO. 
Lum    Romanum^'    defensorem''    ad    urbem    rogiam    mitterem  K    diu    scripta    vestra 
requisivi",    sed  inveniri  minime  potuerunt;    postmodum  vero  inter  multas  aliorum  sunt 
epistolas  inventa,  in  quibus  mihi  dulcedo  vestra  suas''  afflictiones  et  tribulationes  spi- 

a)  agnoscetis  B  1.  l»)  ita  R  1,  r  1.  2;  Gallinico  sec.  ed.  M  3  Vat.;  Callicino  ed.  M:  Gallitio  vet.  edd. 

"^)  stnduisti  r  2. 

VII,  27  in  titulo:  Narse  relig.   r  1.   2;  Narse  rius  R  1.  ")  Romam  )•  1.  •>)  defef,  sed  in  mari/. 

defensorcm  R  1;  def  r  1.  2.  c)  ita  r  1.  2;  requisift  eras.)  R  1.  '•)  suas  om.  (ras.  4  titt.)  R  1. 

1)  Callinicus,  ciiius  mentionem  noster  iam  ep.  VII,  19  fecerat,  Boimno,  mo^^tuo  (cf.  Paul.  diac., 
h.  Lang.  IV,  12)  ix>st  kal.  lun.  a.  595  (cf.  ep.  V,  40),  successit  exarclius;  ep.  IX,  141.  154  ei  inscriptae  swnt; 
ante  m.  lun.  a.  603  Smaragdus  ei  successit  (ep.  XIII,  36)  et  post  m.  Iid.  a.  599  (cf.  ep.  IX,  176).  In  non- 
nullis  codicibus  Pauli  h.  Langoh.  legitur  Gallicinus  pro  Callinico.  2)  Quaenam  duae  illae  personae 

fuerint,  ignoramus;  sed  didyium  non  est,  qjuin  ex  officio  vel  obsequio  exarchi  fueriivt,  atque  notandum  An- 
dream  (de  quo  cf.  ep.  V,  51  n.),  rirum  gloriosum,  et  Romani  et  Callinici  tempore  sdwlastiam  fuisse 
(cf  ep.  IX,  151). 

VII,  27  una  certe  cum  ep.  praeced.  et  sequent.  translata.  —  De  Narse,  comite  ct  religioso  Con- 
stantinapolitam,  cf  notam  lul  ep.  I,  6.  1)  Htc  Roiiumus  defensor  an  idem  fuerit,  qui  postea  a  Gregorio 

rector  patrimonii  Syracusani  can.^ttitutus  es/,  fcf  ep.  II,  .H8  n.  1)  nmi  liquet,  neque,  quando  Constantinopolim 
missus  sit,  consiat.     Sed  post  aliam  epistulam  m.  Sept.  a.  595  Narsae  scriptam  (VI,  14)  missus  esse  ridetur. 


INDICTIO  XV.   lUN.  (VIl,  26.  27).  473 

ritus  indicat  et  adversitates  malorum  hominum  manifestat.  Sed  rogo,  in  his  omnibus 
rovoca  ad  mentem  hoc  quod  et  credo,  quia  numquam  oblivisccris :  quia  'omnes  quis.Tim.  3,  la. 
volunt  pic  vivere  in  Christo  persecutionem  patiuntur".  Qua  in  re  ego  tidcnter  dico, 
quia  minus  pie  vivis,  si  minus  persecutionem  pertuleris.  Isdem  quoque  doctor  gentium 
quid  aliud''  discipulis  dicit,  audiamus:  'Ipsi  scitis,  fratrcs,  introituni  nostrum  ad  vos,  i.Thoss.a.i. 
quia  non  inanis  fuit,  sed  ante  passi  et  contunieliis''  affecti".  Ecce,  dulcissimo  fili, 
praedicator  sanctus  vacuum  ingressum  suum  fuissc  perhibuit,  si  contumelias''  non  per- 
tulisset:  et  tua  caritas  dicere''  bona  vult,  sed  maia  perpeti  recusat.  Unde  necesse  cst, 
ut  inter  adversa  se''  strictius'^  accingats,  ut  desiderium  ad  amorem  Dei  atque  studium 
bonac  ammonitionis  ipsa  plus  adversitas  augeat.  Sic  semina  messium  gelu  cooperta 
fcrtilius''  gcrminant:  sic  ignis  fiatu  premitur,  ut  crescat.  Scio  quidem,  quia  cx  tot 
nialarum  linguarum  perversis  sermonibus  tempestatem  validam  pateris'.  in  mcnte'' 
contradictionuni  fluctus  sustincs.  Sed  redcat  ad  animum  quod  per  psalmistam  Do- 
minus  dicit:  'Exaudivi  tc  in  abscondito  tempestatis,  probavi  te  ad'  aquas  contra- 1'^=- «o. «. 
dictionis'.  Si  enim  inter  contradicentes  ea  quae  Dei  sunt  egeris,  tunc  vcrus  operator 
probaris. 

Dulcissima  autem  vestra  caritas  scripsit  mihi ,  ut  monasteriis  quae  per  orationcs 
ct  magisterium  vestrum  a  filio  nostro  domno  Paulo  instituta  sunt  aliquid  ammonendo 
scribercm.  Sed  si  de  via  Dei""  sunt,  scio,  quia  per  compunctionis  gratiam  fontem  sapientiae 
intus  habent  et  meae  siccitatis  guttas  parvulas  suscipere  non  debcnt.  Perfecta"  autem 
vestra  sapientia  recolit,  quia  in  paradiso  pluvia  non  fuit,  scd  fons  asccndebat  de 
medio  paradisi,  qui  inrigaret  faciem  terrae.  Illae  ergo  animae  quae  per  compunctio- 
nis  gratiam  fontem  in  semetipsis  habent  de  aliena  lingua  pluviam  necessariam  non 
habent. 

Per  scripta  autem  vestra  mihi  transitum  domnae  EsychiaC  nuntiastis.  et  magna 
exultatione  gavisus  sum.  quia  illa  bona  anima  feliciter  ad  suam  patriam  pervcnit, 
quac  in  patria  laborabat''  aliena.  Gloriosas  autem  filias  meas  domnani  Domnicani"  et 
domnam  Eudochiam''  mea  vice  salutate''^  Sed  quia  praedictam  domnam  Domnicami 
iam  diu  est  quod  audio  praepositam  factam,  hoc  circa  eam  vestra  caritas  vigilet,  ut, 
quia  iam  servire  in  labore  terreni  palatii  non  compellitur,  omncs  mundi  huius  perfecte 
atrepitus  fugiat,  totam  se  Deo  conferat,  nihil  de  sc  extra  se  relinquat,  sed  et  quantas 
valet  animas  in  creatoris  sui  servitium  colligat,  ut  carum  mcntes  per  vcrbum  eius 
gratiam  compunctionis  accipiant  ct  tanto  celerius  ipsa  ab  omnibus  peccatis  suis  ab- 
soluta  sit.  quanto  pcr  eius  vitam  et  linguam  etiam  aliarum  animae  peccatorum  suorum 
nexibus'  eruperint.  Quia  autem  nemo  hominum  in  hoc  mundo  sine  peccato  cst  —  ct 
quid  est  aliud  peccare  nisi  a  Deo  fugcre?  —  fiducialitcr  dico  etiam  eandem"  filiam  meam 
peccata  aliqua  habere.  Ut  ergo  dominae  suae.  id  est  acternae  sapientiae,  perfecte 
satisfaciat,  quae  sola  fugit,  cum  multis  rcdeat.  Aversionis  cnim  suae  culpa  nulli" 
imputabitur  (juae  revertens  lucrum  reportat™. 

a)  alilji  (■  1-             ^)  passioiiis  et  cuiitumelias  in  passiouibus  et  coutmneliis  cvrr.  R  1.             '^)  coutu- 

meliam  r  2.  '')  tlici    Vallc.  1)  sec.  ed.  M.                ej  [;;  ;,j  jgta  curr.  r  2;  iis  se    Valic.  A  sec.  ed.  ?I;    se 

hic  om.,  sed  pust  ut  add.  li  1.  ')  (li.sti-ictius  R  1,  sujtrascr.  coustr.              S)  acciugutur  r  2.             '')  feti- 

bus   B,  1.  ')   ex   poteris   curr.    li  1.                ^)   e.c   nientem    corr.   R  l;    meutem   r  '2.               ')  apud    ;•  /. 

"')  dei  o»»..  r  1.  2  el  Vatic.  A.  C.  D  scc.  ed.  ?l :  de  via  dei   R  I  et  Valic.  1!  sec.  ed.  M.                ")   perlecte   //  /. 

")  Esicie  U  1.  l')  laborat  r  I.                '0   Doniiuicam  r  1.                 ")  Eudociam   R  l,   rl:    in    Eudocliiani 

corr.  r  2.  ^)  salte  R  1.             ')  uexus  Ji  1.             ")  eandem  om.  R  1.            ^)  nulla  R  1.             ")  de- 
ptirtat  /•  J. 

t)  Esychiiic,  DoiiUii.icoc,  Eudochiac  etiaiii  iii-  cji.  I,  6  ii.iMcr  iiicntiviiciii  faat  (cf.  \h.  n.  7). 
Kiiu.  GwiG.  I,  60 


474  GREGORII  1.  REGISTRI 

Uomnum  autem  Alexandium  et  domnum  Theodorum '  mea  per  vos  peto*  vice 
salutari.  Quod  vero  scribitis,  ut  excellentissimae  filiae  meae  domnac  Gordiae''^  et 
sanctissimae  filiae  eius  domnae  Thooctistae"'  et  magnificis  earum  liominibus  domno 
Marino*  et  domno  Cliristodoro''  scribere  debeam  eosque  de  anima  sua  aliquid  ammo- 
nere,  bene  scit  dulcissima  vestra  niagnitudo,  quia  hodie  in  Constantinopolitana  civitate. 
qui"  de  Uxtino  in  graoco  dictata  bene  transferanf,  non  sunt^.  Dum  enim  verba  custo- 
diunt  et  sensus  minime  attendunt,  nec  verba  intellegi  faciunt  et  sensus  frangunt.  Pro 
qua  re  praedictae  filiae  meae  domnae  Gordiaes  breviter  scripsi;  nam  ceteris  tacui. 
Duas  autem  camisias  et  quattuor  oraria  vobis  transmisi.  quac  praedictis  viris  ex  bene- 
dictione  sancti  Petri  peto''  humiliter  ofTerre.  Praeterea  quidam  moriens  unum  mihi 
puerulum  dimisit:  de  cuius  anima  cogitans  eum  dulcedini  vestrae  transmisi.  ut  in  eius 
vivat  in  hac  terra  servitio,  per  quem  ad  libertatem  caeli  valeat  pervenire. 

Dilectissimum  autem  filium  meum  Anatolium'  diaconum'*,  quem  ad  facienda 
responsa  ecclesiae  in  urbe  regia  transmisi,  peto  ut  frequenter  vestra  dulcissima  caritas 
visitet,  et  post  hibores  quos  in  causis  saecularibus  patitur  in  verbo  Dei  vobiscum 
requiem  inveniat  et  quasi  quodam  eandido  iinteo  eiusdem  laboris  terreni  sudorem 
detergat.  Quem  personis  omnibus  quae  vobis  notae  suut  commendate.  quamvis''  scio. 
quia,  si  perfecte''  cognoscitur,  uommendatione  non  eget'.  Vos  autem  quantum  sanctum 
Petrum  apostolum.  quantum  me  diligitis,  in  ipso  monstrate. 

Unmipotens  autem  Deus  dulcissimam  mihi  caritatem  vestram  ab  interioribus  ii(wti- 
bus  cxterioribusque'"  custodiat  et.  quando  ei  placuerit.  ad  caelestia  vos  regna  perducat. 


VII,  28. 

Greijorma  I.  papa  Ci/rUico,  vjJiscopo  Cmiatantinopolitum,  rc»poiuhns  mmduli  occasio- 
mm  a  scse  quaeri  najat;  significat  dc  Anutolio  diacono,  nt  et  impcratori  ei  Cyriaco  satis- 
faccret,  misso;  monet,  ut  novim  vcrhnm,  per  quod  scandulum  ortum  sit,  uufcrut. 

Codd.  R  et  r:  Jndidio  XIl—XV.  cap.  liii  (Iml.  XV.  cap.  28).  'j'J7,  Inn. 

Edd.  31:  Lib.  VIL  ep.  31;  G:  Lib.  VL  cp.  iS.  —  laffe  Eeg.  1474  (llOit). 

GREGORIUS  CYRIACO  EPISCOPO  CONSTANTINOPOLITANO. 

ocripta  beatitudinis  vestrae  susccpimus.  quae  nobis  non  linguac.  sed  animae 
verba   loquebantur.     Aporiebant  etenim   mentem.   quae  tamen  mihi  clausa''  noii  erat, 

»)  peto  suprascr.  Ji  1.  ^)  Gurdiae  Ji  1;  Giirdiae  lii  Gorcl.  curr.  r  2,  Gurdiauae  in  Gnrdiauae  r  1. 

<:)  Theutiste  li  1.  <1)  ita  Ji  1;  Chistiduro  )•  2;  Chrislidoro  »■  1.  c)  q„ae  M  1,  r  1.  t)  transferat  li  1, 

r  1,  r  2,  sed  iii  transleraut  curr.  r  2:  n  s  eiail.  Jt  1.  S)  Gurdiae  Ji  1,  r  1,  r  2,  sed  in  Gordiae  curr.  r  2, 

in  Gordiaue  »•  i.  >')  Petri  fi  (=j)ro),  suprascr.  debeas  A' i.  ')  Anatorium  ii' J.  ^)  vcrba  quamvis 

usquc  perfeute  um.  Ji  1  et  suprascr.  qa  q.  ')  egeut  Ji  1.  "')  exteriusque  r  1.  2. 

VII,  2«  in  titvlu:  Cousta  Ji  1;  Coustautiuopol   )■  /.  ")  causa  cudd.  n. 

1)  Cf.  ep.  I,  6  n.  7;  Theodm^us  idem  csse  oidetur,  qwi  aliis  lucis  imperaloris  medicus  vel  archiater 
appelkUiir  (cf.  epj.  III,  63.   VII,  25).  2)  Gurdia  eliam  appdlabatur  sorur  imperatwis,  qiiae  iam  secundo 

Maiiricii  anuo  et  cuJhuc  uUimis  eius  aiinis  uxor  Vhiliptpici  erat,  ul  apparet  cx  Thcophyl.  I,  13  el  Tlmphane 
p.  2i)3  ed.  de  B  (ad.  a.  6098).  3)  Alia  luiec  esse  lidetur,   alia  Thcoctista,    cid  ep.  I,  5.    VII,  23  datae 

sunt,  soror  iinperatoris:  cf.  Dumiiye,  Hist.  JSy-.,  1'amil.  imper.,  p.  106.  4)  Cf  ep.  I,  6  n.  7.  o)  Gre- 

goriiis  autem  se  ipsiim  lini/nam  yraecam  ignorare  saepius  dicit:  cf.  cp.  I,  28  n.  2.  III,  63  u.  7.  6)  Ana- 

lolio  apocrisiario  ep.  IX,  187.  m.  201.  237.  XT,  2'J  missae  sunt;  mortaus  est  a.601;  nam  m.  lan.  602 
(ep.  XII,  6)  Gregorius  ililectissiniae  niemoriao  Amtolii  mentionem  facit.  Nun  liquet,  an  idem  fuerit  ac 
ricedmtinus  in  ep.  I,  11  cijmiiicmoridns. 


INDTCTIO  XV.    lUN.  (VII.  27.  28.  29).  475 

quia  per  memptipsum  suavitatis  ipsius  oxpnrimontum  tonobam''.  ITndo  omnipotonti 
Deo  ineessantor  oratias  reforo.  quia,  si  erga  nos  in  oorflo  vostro  virtutum  niator  caritas 
pormanot,  lionorum  oporum  ramos  numquam  nmittitis,  qui  ipsam  bonitatis  radicem 
tenetis.  Oportet  orgo,  ut  mihi  atquo  omnilius  fratribus  vestris  oius  caritatis  pulchri- 
tudinem  in  hoc  primum  opere  monstrctis,  ut  verbum  suporbiae,  per  quod  grave  scan- 
dalum  in  eeclesiis  gonoratur ',  auferre  festineti.s  hoc  modis  omnibus  implontes  quod 
acriptum  est:  ■Solhciti  serv.ire  unitatem  spiritus  in  vinculo  pacis'.  Etrursum;  'Nullam  ,'ij.|^|^', ", 
occaaionem  dare  adversario  nialedicti  gratia' ''.  Tunc  cnim  ostensa  caritas  vcra  est, 
91  per  typhum''  suporbiao  inter  nos  scissura  non  fuerit.  Ego  enim  Iiisuni  testcm  invoco 
in  anima  mea,  quia  a  summo  usque  ad  ultimum  nulli  hominum  daro  scandali  occasio- 
nem  volo.  Omnes  esse  magnos  et  honorabiles  cupio,  quorum"  tanion'^  honor  honori 
non  detrahit**  omnipotentis  Dei.  Nam  quisquis  so  contra  Deum  lionorari  appetit,  niihi 
honorabilis  non  est.  Sed  ut  cognoscatis,  quam  erga  vestram  boatitudinom  habeam 
voluntatem,  dilectissimum  filium  meum  Anatolium  diaconum  ^  ad  piissimorum  domino- 
rum  vestigia  transmisi,  qui  eorum  pietati  ac  vestrae  fraternitati  satisfaciat,  quia  nuUi 
in  hac  causa  nocero  appeto,  sed  humilitatem  Deo  placitam  et  sanctae  ecclesiae  con- 
cordiam  custodire.  Et  quia  hostis  omnipotentis  Domini  Antichristus  iuxta  est,  studiose 
cupio,  ne  proprium  quid  inveniat  non  solum  in"'  nioribus,  sed  neque  in  vocabulo  sacer- 
dotum.  Ea  ergo  quae  novo  modo  introducta  sunt,  ipso  ordino  quo  inlata  sunt  auferantur, 
et  pax  nobis  in  Domino  inlibata  permanebit.  Nam  quae  orit  inter  nos  dulcedo,  quae 
caritas,  si  nosmetipsos  voce  refovemus  et  rebus  pungimus  ?  Hoc  ergo  vestra  sanctitas 
agat,  ut  bona  quae  dicitis  nos  in  cordis  medulla  sentiamus,  quatenus,  dum  in  unanimi- 
tate  corda  fuerint  sacerdotum,  pro  piissimorum  doniinorum  vita  doprecantes  tanto  citius 
exaudiri  mereamur,  quanto  et  orationcs  nostras  anto  Doi  oculos  pax  inluminat  et 
discordiae  macuhi  non  obscurat. 


VII,  29. 

GreqQriim  I.  pnpa  Annftfa.tiiim  prcshyterum  hortatur,  ut  snsrrpfo  „durntu"  monnsterii, 
„qttod  Neas  dir/dur",   vrie.rr.a  infrr  monaafrrii  jmfrem  r.t  episcopum  Hierosolymdnnnm  ini- 
micifias  una  cimi  Amns  cpiscopo  componat.     Dc  reliquiis,  quas  pcr  Exliilarafum  secundi- 
30     cerium  r.t  post  per  Snhinianum  diaconum  transmiserit,  gratias  dielt.  597,  Imi. 

Codd.  R  et  r:  Indicth  XII— XV.  cap.  W2  (Ind.  XV.  cap.  29). 
Edd.  M:  Lih.  VII.  ep.  .12;  (f:  Lih.  VI  epi.  2'J.  —  laffe  Rec/.  1475  (1110). 

GREGORIUS  ANASTASIO  PRESBYTERO. 

(.)uia  -bonus  liomo  de  bono  thesauro  cordis  sui  profert"  bona".  hoc  tua  caritas  ^t^^^^j 
35      aemper  vivendo  et  modo  mihi  in  opistola  sua  loquendo  monstravit;  in  qua  inveni  duos  ^"  !'"''■  s.  45. 
quosdam   de   virtutibus   litigantes,  te  videlicet  pro  caritate   atque  alium  pro  timore  et 

'')  teneam  r  1.  <=)  ita  r  1  et  e.r  nialedictae  gratiae  corr.  r  2;  maledicte  gratie   11  1.  ''}  typnni 

in  typliuni  corr.  r  2:   typum  E  1,    r  1.  f)  (|uer.)   R  1.  f)  nt  xnprascr.    R  1.  8)  in  iletraliat 

corr.  R  1.  '•)  in  om.  r  2,  suprascr.  R  1. 

40  VII,  29  iii   ti.tnlo:    loli.  di.ac.  et  vet.  edd.  add.  Isauriae,   hunc,  iit  videtur,    Atlianasinm  rsse  putiintes: 

Atlianasio  Guss.  ")  proferat  r  2.  ^)  ex  duas  eorr.  r  1. 

VII,  2S:  cf.  epistulas  praeced.  et  .s«/.  —  Dc  ('yria.co  ridc  ep.  VII,  4  vot.  —  Dr  liac  ep.  .'^criliit  Lan, 
l.  l.  p.  IHS  .'J.  1)  Scil.  Mmre.rsaliK  a.jjpcllationein.  2)  Cf.  ep.  praeced.  v.  ultimam. 

VII,  29    una,  gine  dnhio  cnm  epii<tHl.in  praeced.  et  cniii  eptinliila  neq.  tranfimiiimi. 

60* 


47R  (iREGORII  I.  REGISTRl 

luimilitnfo  contondere.  Et  quamvis  in  niultis  occupatus,  qunmvis  Graecno  linguao 
nos('ius '.  in  contontiono*  tamen  vestra  iudex  rosedi'':  sed  roquisita  voritato  in  meo 
iudicio  contradictorom  tuum  ipse  vicisti  per  apostolicam  sententinm.  quam  vobis  con- 

i.iMh.4, 18.  tendentilius  protuli:    quia   'timor   non  est  in  caritatc,    sed   perfecta  caritas  foras  mittit 

timorem.  Timor  enim"=  poenam  habet:  qui  autem  timet,  non  cst  perfectus  in  caritate".  5 
Tua  itaque  fraternitas,  quantum  in  caritate  perfecta  sit,  scio.  Et  quia''  omnipotentem 
Deum''  multum  diligit,  oportet,  ut  de  proximo  multum  praesumat.  Non  enim  loca  vel 
ordines  creatori  nostro  nos  proximos  faciunt,  sod  ei  nos  aut  merita  bona  iungunt  aut 
mala  disiungunt.  Quia  ergo  adhuc  incertum  est,  quis  interius  qualis  sit,  cur  non  aude- 
bas  scribere,  dum  inter  me  et  te,  quis  sit  superior,  ignores?  Et  quidem  bene  te  vivere  w 
scio,  me  autem  multis  oneratum  peccatis  novi.  Sed  etsi  ipse  peccator  es^  mihi  tamen 
multo  meliors,  quia  tu  tua  tantummodo,  ego  vero  et  eorum  qui  mihi  commissi  sunt 
peccata  porto.  In  hoc  ergo  te  altum,  in  hoc  magnum  aspicio,  quia  ante  humanos 
oculos  in  magno  atque  in  alto  loco  minime  profecisti'':  in  quo  saepe,  dum  exterius  ali 
omnibus'  honor  tribuitur,  ad  ima  animus  mergitur,  quia  curis  discerpentibus''  gravatur'.     !'■ 

Ps.  83. 1;.  Tibi  autem  omnipotens  Deus  iuxta  hoc  quod  scriptum  est  •ascensus  in  corde  dispo- 
suit'",  in  convalle  lacrimarum'.  Multo  autem  mihi  altior,  multo  sublimior  videri  poteras. 
si  neque  ducatum  monastcrii"  quod  Neas  '  dicitur  suscepisscs,  quia  in  eodem  mona- 
storio,  sicut  audio",  monachorum  quidem  species  tenetur.  multa  vero  sub  sanctitatis 
habitu  saecularia  aguntur.  Sed  etiam  ad  hoc  te  existimabo  caelesti  gratia  porvenisso.  ■" 
si  ea  quae  in  loco  illo  omnipotenti  Deo  displiccnt  te  fuerint  duce  correcta. 

Sed  quia  inter  patrem  eiusdem  monasterii  ct  pastorem  Hierosolymorum  ecclesiao'' 
semper   esse   iurgia  ^  consueverunt,    credo,   quod  omnipotens  Deus   idcirco  dilectionem 
tuam    et    sanctissimum    fratrem    et   consacerdotem  meum   Amos''*   esse   uno  tempore 
Ilierosolymis  vohiit,  ut  ea  quae  praedixi  iurgia  tollerentur.    Nunc  ergo  ostendite,  quan-     "''■> 
tum  vos  prius  amastis.     Scio,  quia  utrique''  abstinentes,  utrique  docti,  utrique  humiles 

Ps.  150. 4.  ostis:  unde  necesse  est,  ut  Salvatoris  sif^  nostri  gloria  iuxta  vocem  psalmi:  'In  tympanis 
hiudetis'  et  choro' ■>.  In  tympano  etenim  sonus  ex  pelle  sicca  est,  in  choro  vero  vocum 
concordia.  Quid  igitur  per  tympanum  nisi  abstinentia,  quid  per  chorum  nisi  una- 
nimitas"  designatur?    Quia  ergo  per  abstincntiam  Dominum  laudatis  in  tympano.  peto^.      30 

Marca, 4(1  per  unanimitatem"  laudetis  in  choro.  Per  semetipsam  quoque  veritas  dicit:  •Habote 
sal  in  Yobis  et  pacem  habete  inter  vos".     Quid  per  sal  nisi  sapientia  designatur.  Paulo 

coioss.4,1;.  attestante,  qui  ait;  'Sermo  vester  in  gratia  semper  salc  sit  conditus' ?     Quia  ergo  per 
dootrinam  verbi  caelestis  sal  habere  vos  novimus.  restat,  ut  per  caritatis  gratiam  etiam 
pacom  inter  vos  toto  corde  teneatis.     Haec,  carissime  frater,   dico,  quia  utrosque  vos      ss 
multum  diligo  atque  omnino  pertimesco,  ne-''  orationum  vestrarum  sacrificia  ex  aliqua 
inter  vos  dissensione  maculentur. 

*)  contione  r  2.  '')  presedi  li  1.  •=)  tinior  e.v  timorem  corr.,  enim  siq)rascr.  r  i;  tinior  {om. 

enini)  )•  ].  '1)  que  1{  1.  ")  cleuin  om.   It  1.  f)  e.i;  peccatores  corr.  li  1.  8)  cx  nniltori 

meliori  corr.  li  1;   es  sviirascr.  r  i.  '>)  er   prolecist.is   corr.  r  1.  >)  liominibns  r  2.  ^)  ile-       40 

cerpentibus  '/•  ].  ')  ex  gr.tvab.itur  corr.  li  1.  >")  ilisposni  li  ].  n)  moinisferio  r  ].  ")  e.r 

odium    corr.  li  1.  P)  ecclesiarum  Ji  1.  n)  m    ambos    corr.  r  ].  >)  nerjncns  folium   excklit  r  2. 

')  add.  sit  '/•  ].  t)  verha  laudetis  usqiie  in  ora.  r  1.  »)  liumanitas  li  ].  ^)  ut  mprascr.   Ti  ]. 

")  hnmanitatem  R  ].  ^)  nec  r  ]. 

1)   Cf.  ep.  I,  28  11.  2.   III,  6.9  n.  7.  2)   Ul  cx  hac  ep.  (ipparct,  lioc  monasterium  in  ciritnfe  Iliern-      45 

itolymitana  crat.     (Cf.  cantenum  (luod  Novas  ilicitur  m  ep.  IX,  ]o5).  S)  De  iindem  iurfiii.t  ar/itur  in 

ep.  XI,  2S.  4)  Ad  Amos  noater  ep.  VIII,  C>  trannmisit;  hic  fiiit  jntriarcha  Iliermtohjmitanux  per 

S  annns  (a.  69.^— (101  necundtim  TheopKan.) ;  ep.  XI,  2S  (a.  601  m.  Feln:)  eiux  xnecessori ,  ep.  I,  24  (a.  691 
m.  Fehr.J  eiiis  pfixiedecessm^i  scripta  est.  6)  Quae  sequitntur  similia  sunt  eis,  qnae  noster  exponii  in 

Ecy.  past.  III,  22  (40).  50 


INDICTIO  XV.    IITN.  (VII,  29.  30),  477 

Benedictionem  '  vero  qiiam  ot  prius  per  Rxiiilaratum''  secundicerium^  et  post- 
modum  per  Sabinianum''  diaconum  transmisistis  cum  gratiarum  actione  suscepi,  quia 
de  loco  sancto  decuit  vos  sancta  transmittere  et.  cui  adsidue  ministratis.  ex  ipso  veatro 
munere  demonstrare. 

Onmipotens  Deus  sua  vos''  dextera  protegat  atque  a  malis  omnibus  servet  inlaesos. 


VII,  30. 

GrcijoriuK  I.  papa  Manrkii  impcratoris  dc  nimtiif:  Oi/riaci  (episrojii  Comfantino- 
politani)  hcnifinc  cxci^ricndifi  ctdhorfationc  ncgat  opiif!  fniasc;  cjuos  vcl  sacra  scnnn  procnrrtssc 
scrihit.  Elationcm  Ci/ricici  (univcrsalcm  sc  a/ipcUanfis)  a.it  non  frivoJam  modo,  scd  ctinm 
pcrniciosam  cssc.  ')97.  lun. 

CaM.  R  et  r:  Indictio  XII— XV.  cnp.  19.3  (Iml.  XV.  cap.  30). 

Edd.  M:   Lil).  VII.  ep.  .9.5;   G:  Lih.  VI.  ep.  30.   —    laffe  Re//.  1476  (1111). 

GREGORII^S  MAITRICIO  AUGUSTO. 

Uominorum  pictas  provida,  ne  quid  fortasse  scandali  in  unitate  sanctae  ecciesiae 
ex  sacerdotum  dissensione  generari  potuisset,  semel  ac  bi.s  me  ammonere  dignata  est. 
ut  responsales  fratris  ct  consacerdotis  mei  Cyriaci  benigne  susciperem  eosque  ad 
remeandum  citius  relaxarem  '.  Et  licet  piissimi  domini*  apte  ef'  provide  cuncta  prae- 
cipiant",  ego  tamen  invenio,  quia  eorum  iudicio  indiscretus  esse  ex  hac  tali  ammonitione 
reprehendor.  Numquidnam  si  ex  superbo  ac  profano  vocabulo  meus  non  in  modico 
est  aninius  vulneratus,  tantae  indiscretionis  esse  potui,  ut  nescirem,  quid  unitati''  fidei, 
quid  concordiae  eeclesiasticae  deberem,  ct  fratris  mei  responsalos  et  synodicam  episto- 
lam  suscipere  -  cuiuslibet  causae  amaritudine  interveniente  recusarem  ?  Absit  hoc. 
Nimis  mihi  fucrat  dcsipuisse  sic"  sapcre.  Aliud  namque  est  quod  conservandae  unitati^ 
fidei  atque  aliud  quod  debemus  compescendae"'  elationi.  Distinguenda  ergo  erant 
tempora,  ne  praedicti  fratris  mei  ex  quolibet  articulo  novitas''  turbaretur.  Unde  et 
responsales  eius  cum  magno  atfectu  suscepi.  Quicquid  debui'  caritatis,  exhibui  meli- 
usque  eos,  quam  consuetudo  prisca  fuerat,  honoravi  et  mecum  feci  eos  sacra  niissarum 
sollemnia  celebrare,  quia,  sicut''  meus  diaconus  ad  cxhibenda'  sancta  mysteria  illi  non 
debet  ministrare,  qui  elationis  culpam  aut  commisit  aut  commissam  ab  aliis''  ipse  non 
corrigit,  ita  ministri  illius  in  celebratione  missarum'"  milii  adesse  debuerunt,  qui  custo- 
diente  Deo  in  superbiae  errore  non  cecidi".  Eundem  vero  fratrem  et  consacerdotem 
meum   studiosc  ammonere  curavi*,    ut°,   si  habere  pacem  omnium  concordiamque  de- 

")  Hilai-atum  ■;•  1.  '')  Saviniaii.  )■  1.  '^)  iios  ?■  /. 

VII,  30     '■>■)  piissime  clominac  r  1.  ^)  ac  r  1.  ^)  praecipiat.is  ut  r  1;  praeeipiaiit  ej'  piaeclpia 

eorr.  et  ut  add.,  sed  erad.  R  1.  '')  universitati   Vat.  B  sec.  ed.  M.  ^)  sic  ■mpra.scr.  li  1.  •)  uni- 

tatis  r  1.  g)  competendae  r  I.  '')  vitas  li  1,   sed,  erad.  et  acritas  supraser.  ')  ileljuit   11  1. 

^)  sicut  hi  marfi.  add.  sitj^in  mnissionis  additn  r  1.  ')  Iiilioniln  R  1.  '")  hie  inripif  r  2.  ")  cecidit 

B  1.  ")  et  n  1. 

1)  De  Ime  roce  cf.  ep.  VI,  58  n.  .5.  J)  Idem,  ut  vuletur,  qid  in  ep.  V,  rt  comnwnoratrir.  —  Secun- 

dicerii  ml.  iwtarim-um  officii,  secundi  inter  nntarioa,  non  antc  fie.xtuvi  saecuhim  Dientio  fieri  ridetur: 
cf.  Galletti,  del  primice^'n  etc.  p.  S9  .«.  Die  V.  m.  Oct.  a.  Ooo  Pateriuft  erat  secu)idiceriiifs  (cf.  Ref/.  XI,  15 
=  Murw.  app.  IX). 

VII,  30     una  ainc  duhio  trnnfonifim  cum  epi^tulis  prnecedentihuf<.  1)  Cf.  ep.  VII,  6  in  f. 

2)  Cf.  ep.  VII,  5.  3)  Scil  ah  lohmme  patriarcha.     Cf.  ep.  V,  46  i)i  f.:  nnmquam  cum  eo  procedere 

praesumas.  4)  Cf.  ep.  VII,  5.  28. 


478  imEGORIT  I.  RECITSTRI 

sidorat,  ali  stuUi  vocabuli  so  nppellatione  composcat.  Do  qua  re  milii  in  suis  iussioni- 
Inis  (lominorum  pietns  praecopit  dicens,  ut  pro  appellationo  trivoli  nominis  inter  nos 
scanilalum  gencrari  non  debeat.  Serl  rogo.  ut  imperinlis  pietas  pensot,  quia  alia  sunt 
frivola  valde  innoxia  atque  alia  veliementor  nociva.  Numquid  non  cum  se  Anti- 
cliristus  vonionsi'  Deum  dixerit,  frivolum  valde  erit,  sed  tamen  nimis  perniciosum'.' 
Si  quantitatcm  sermonis  attendimus.  duae  sunt  syllabae,  si  vero  pondus  iniquitatis, 
universa  pernicios.  Ego  autem  fidenter  dico,  quia.  quisquis  sc  univcrsalem  sacerdotem 
vocat  vei  vocari  desiderat,  in  clationc  sua  Anticliristum  praccurrit.  quia  superhiondo 
se  ceteris  praeponit,  nec  dispari  supcrbia  ad  crrorem  ducitur,  quia,  sicut  perversus 
M.itth.ia.i-i.  ille  Deus  vidcri  vult  super  omncs  homines,  ita,  quisquis  iste  est,  qui  solus  sacerdos 
et  13.  H.  appellari  appotit,  super  rcliquos  saccrdotes.  Scd  quoniam  vcritas  dicit:  'Omnis  qui 
se  exaltat,  humiliabitur',  scio ,  quiai  quaclibet  elatio  tanto  citius  rumpitur,  quanto 
amplius  intlatur.  Illis  ergo  pietas  vestra  praecipiat,  ne  quod  per  appcllationem''  frivoli 
nominis  scandalum  gignant',  qui  in  superbia  ct'  typho"  cecidcrunt.  Nam  pcccator  ego, 
qui  auctore  Dco  immilitatem  tcneo,  ammonendus  ad  humilitatem  non  sum. 

(Tmnipotcns  autem  Deus  sercnissimi  domini  nostri  vitam  et  ad  pacem  sanctae 
ecclesiae  et  ad  utilitatem  Romanae''  reipublicao  por  tompora  longn  custodiat.  Certi 
etenim  sumus,  quia.  si  vos  vivitis,  qui  caeli  dominum  timotis,  nullanP"  contra  veritatem 
superbiam   praevalcie  pcrmittatis^. 


TII,  31. 

Grnfiorins  I.  pnpn  Enloqio  Alexnndrino  ef  Anustnaio  Antiorlir.no  rpiscopia  a  pnri 
significat  se  Ci/riaci  nnntios  nd  res  divinns  Romae  nrlmisififte ,  dincono  sno  vcro  Con- 
stantinopoli  versnnti,  ne  illi  sacra  facicnti  adesset,  praecepisse.  Addit  de  Eudoxio, 
quem  Ci/rirj,cus  in  damnatornm  numero  videatnr  falso  retulissc;  de  „Sozomeni"  historia 
a  sede  apostolica  rrpiidiata;  de  monachis  Isanriae  r.t  dc  synodi  Ephesiae  acfis  et  de  Adae 
animn.  r>97,  Inn. 

('iM.  R  et  r:  Imlicfio  XII-XV.  mp.  194  (IwL  XV.  cap.  Hl). 

FM.  M:  Lih.  VII.  ep.34;  G:  Lili.  VL  ep.  .V.  —  IfifTe  Eef/.  U77  (UW. 

GREGORIUS  EULOGIO  EPISCOPO  ALEXANDRINO  ET  ANASTASIO 

EPISCOPO  ANTIOCIIENO  A  PARIBUS. 
Uaritas,  qua  vobis  valde  constrictus  sum,  tacere  mc  minimo  permittit,  ut  sanctitas 
vestra  quaecumque  apud  nos  aguntur  agnoscat  et  falsis  rumoribus^  non  deecpta  suae 
iustitiae  atque  rectitudinis  viam,  sicut  perfecte  coepit,  pcrfcctius  tcneat.  Responsales 
siquidem  fratris  et  consacerdotis  nostri  Cyriaci  venientes  eius  ad  me  synodicam  episto- 
him  detulerunt '.  Et  quidem  inter  nos  ct  ipsum,  sicut  vcstra  beatitudo  novit,  propter 
appellationom  profani  nominis  est  gravis  discordia:   sed   in  causa  fidei  transmissos  re- 

P)  veniens  om.  r  1.  a)  quia  om.  R  1.  ^)  elationeni  omn.    Vatic.  sec.  ed.  M.  ^)  gignat 

r  1.  2;   ex  gigiiit  corr.  gigiiaiit   li  1.  ')  superljiac   (owi.  et)  II  I.  ")  it'i   It  1   et  e.K  typo  corr.  r  2: 

typo  R  1.  ^)  Romane  del.  R  1.  '^)  imlla  r  7.  2.  '^)  superl)e  (om.  praevalere)  perniittiti.s  )•  1.  2. 

VII  31  '"  tilnlo:  Fulgentio  epo  Alexandro  Anastasio  epTi  Anthioceno  pari  R  1  —  a  pari  r  1:  a  jj.itri 
(t  e.rpum:)  r2  rorr.  in  a  p.aribus;  R  .3:  a  pari.  *)  e.K  rei  nioribus  corr.  R  1. 

VII.  Hl  I)e  temjinrix  iiofift  Iiiiiiia  epintidac  ef.  iiotrim  vltimiiiii.  —  De  Eidoijio  ct  Aiiaf:trixio  ejyincnpin 
cf.  ep.  V,  41  II.  ef  de  iiiitit  a  parilius  e^).  /,  24  n.  1)  Cf.  ep.  VII,  o. 


INDICTIO  XV.    lUN,  (VII,  30.  31).  479 

sponsales  eius  existiniavi''  esse  suscipiendos,  ne''  culpa  elationis,  quae  in  Constantino- 
politana  ecclesia*^  paene  contra  omnes  sacerdotes  exorta  est,  dissensioneni  fidei  ct 
rixam  ecclesiasticae  fiiceret  unitati.  Eosdem  vero  responsales  mecum'',  quia  hoc  omnino 
humiliter  precabantur,  missarum  sollemnia  celebrare  feci,  quia.  sicut  et  serenissimo 
domno"^  imperatori  intiniare  studui.  responsales  fratris  et  consacerdotis  nostri  Cyriaci 
mihi  communicare  debuerunt,  quia  auctore  Deo'  in  elationis  errorem  non  cecidis '. 
Meus  vero  diaconus  cum  praedicto  fratre  nostro  Cyriaco  missarum  sollemnia  celebrare 
non  debet,  quia  per''  profanum  vocabuhim  culpam  superbiae  aut  conimisit  aut  sequitur. 
ne,  si,  quod  absit,  ei  in  tali  elatione  posito  procedit,  vanitatem  stulti  nominis  confirmare 
videamur.  Eundem  vero  fratrem  ammonere  studui,  ut  se  a  tali  superstitione  corrigat, 
quia.  si  hanc  non  correxerit,  pacem  nobiscum  nullo  modo  habebit. 

Praeterea  isdcm  frater  noster'  omnia  in  suis  synodicis  catholice  Deo  auctore 
locutus  est.  Quendam  vero  Eudoxium  damnavit,  quem''  neque  in  synodis  damnatum 
invenimus  neque  a  decessoribus  eius  in  suis  synodicis  reprobatum.  Et  canones  qui- 
dem  Constantinopolitani  concilii  Eudoxianos  damnant''',  sed  quis'  fuerit  eorum  auctor 
Eudoxius,  nequaquam  dicunt.  Romana  autem  ecclesia  eosdem  canones  vel  gesta  synodi 
illius  hactenus  non  habet  nec  accepit',  in  hoc  autem  eandem  synodum  suscepit,  quod 
est  per  eam  contra  Macedonium  definitum.  Reliquas  vero  hereses  quae'"  illic  mcmo- 
ratae  sunt  ab  aliis  iam  patribus  damnatas  reprobat:  de  Eudoxianis  vero  nihil  hactenus 
agnovit.  In  historia  autem  Sozomeni"  de  quodam  Eudoxio,  qui  Constantinopolitanae 
ecclesiae  episcopatum  arripuisse  dicitur,  aliqua  narrantur.  8ed  ipsani  quoque  historiam 
sedes  apostolica  suscipere  recusat,  quoniam  multa  mentitur  et  Theodorum  Momsuestiae" 
nimium  laudat  atque  usque  ad  diem  obitus  sui  magnum  doctorem  ecclesiac  fuisse 
perhibet*.  Restat  crgo,  ut.  si  quis  illani  historiam  recipit.  ef'  synodo  quaei  piae  me- 
nioriae  lustiniani  temporibus  de  tribus  capitulis  facta  est,  contradicat.  Qui  vero  huic 
contradicere  non  valet,  ilhim  historiam  necesse  est  ut  repellaf.  In  Latina  ergo  lingua 
de"^    hoc   Eudoxio   nunc'   usque    neque   in  Philastro   neque"   in   beato  Augustino"',  qui 

•M  existiniHvit  /•  /.                '^)  ex   siiie   curr.    li  1.               '^)  ecclesiae    )•  1.               '')  inecuin   vm.    r  1.  2. 

e)  diimni   A'  1.  ')  ego    mjirascr.  R  3.               S)  eecidit   in   ceciderant   corr.    U  1.                '')  per   um.  r  J. 

')  noster  um.  li  1.  •<)  qviem  (del.)  quem  ;•  ^.               ')  quia   E  1.               '")  qni  r  1.               ")  Sisomeni 

mprascr.  zcj  r  1.  'J)  Momsuestiae  r  1.  2;  Monisbestie  M  1.           l')  receperit  (perit  in  ras.)  et  (erns.)  R  1; 

recipit  ut  /■  1.  J.  'l)  qui  r  1.              ^)  relellat  e.c  reliellat  cvrr.   It  1.             ^)  e.c  ad  corr.  li  1.            ')  ex 

huuc  curr.  Inic  Ji  I.  ")  ita  r  2:  riiilastronfi  qui  )•  /;  Pilastrone  n.  A'  J;  l'li3'lastrone  n.  It  3.      ^)  Augnsto  )■  7. 

JJ  Cf.  ep.  VII,  30  H.  3.  2)  Canone  I.  conc.  Const.  episcopi  coHStitmml  oninem  Iiaeresim  ana- 

thuraizari  et  specialiter  Eunomianorum  sive  Anomaeorum  et  Arianovum  sive  Eudoxianovum  et  Mace- 
ilonianovum  dc.  (Mansi,  cmic.  anipl.  coll,   III  c.  55S  ss.).  3)  Fropter  canonem  III,  quo  constituitnT: 

Constantinopolitanus  episcopus  habeat  pvioves  honovis  pavtes  post  Romanuni  episcopum.  Cf.  Lau, 
l.  l.  p.  16 J.  4)  De  Eudoxio  cf.  ep.  VII,  5  p.  448  n.  2.  Henricas  Valesius  in  pyfaefationc  atl  Imtor.  Sozomeni 
(Migne,  patrol.  Graec,  LX  VII  p.  25)  dc  lioc  loco  sci-ilnt:  haec  Theodovi  Mopsuesteni  laudatio  hodie  in 
historia  Sozomeni  non  exst-at:  sed  habetuv  in  I.  V.  hist.  eccl.  Theodoviti  0.  40.  Aut  igituv  dicendum 
est  Gvegoriura  M.  memoviae  vitio  lapsum  fuisse  —  aut  dicendum  est  maximam  pavtem  libvi  IX.  Hev- 
niiae  Sozomeni  hodie  desidevavi,  histoviam  scil.  annovum  civcitev  18  —  et  in  iis  capitibus  Sozomenum 
de  Theodovo  Mops.  ea  scvipsisse;  equidem  neulrum  probo  neqiie  piUo  nostrum  de  Graecis  patribus  scripsisse 
(cf.  ep.  I,  28  H.  2;  III,  63  n.  7  ct  rerha,  quue  hic  sequuntw).  Sed  Sozomenum  laudans  Gregorius  historiam 
tripartitam  in  mentc  hahuit,  compositam  ex  operibus  Theodorcti,  Sozomeni,  Socratis,  quos  Cassiodonis 
perEpiphaiiium  (cf.ep.VII,  ,5 p.44Sn..3)  scholasticum  Latino  condens  eloquio  .  .  . .  in  unius  stili  tractum 
perduxit  (pracf.  in  hisl.tripart.);  hist.  trip.  V,  3i):  Eudoxius  .  .  .  Con.stantinoiiolitanam  invasit  ecclesiam; 
ib.  X,34  (cx  Theodoreto):  Thcodovus,  Mopsuestiae  quidem  cpiscopus,  scd  totius  doctov  ecclesiac,  dum 
contva  universam  cohorleni  haereticorum  tbrtitev  diraicasset,  tcvminum  vitae  sovtitus  est.  (Similia 
etiam  Maiirini  coniecisse  tidentur.) 


480  GREGORII  I.  REGISTRI 

multa  de  horesibus  conscripserunt,  nequc  in  aliis  patribus  aliquid  invenimus.  Caritas 
igitur  vestra,  si  quis"  apud  Graecos  probatorum''  patrum  de  eo*^  sermonem  fecit,  suis 
mihi  epistolis  innotescat. 

Praeterca  ante  tricnnium  cogente  causa  nionachorum  Isauriac''.  qui  heretici 
accusabantur,  satisfacicns''  mihi  quondam^  frater  et  consacerdos  meus  domnus  lohannes 
litteras  misit ',  quibuss  nitebatur  ostendere  eos  Ephesinae''  synodi  definitionibus  contra- 
dicere':  vehif^  ex  eadem  synodo  certa  nobis,  quibus  ipsi  obsisterent,  capitula  destinavit. 
Inter  alia  autem  scriptum  illic  continebatur'  de  Adae  anima.  quia  in  peccato  mortua 
non  fuerit  ef"  quod  diabolus  in  eor  hominis  non  ingrediatur"  et,  si  quis  haec  dixissot, 
anathema  esset.  Quae  cum  mihi  relecta  fuissent,  valde  contristatus  sum.  Si  enim 
Adae,  qui  primus  peccavit,  anima  mortua  in  peccato  non  est,  quomodo  de  ligno  vetito 
r,ene5.2, 17.  ei  dictuni  est;  'In  quacumque"  dieP  comederitis  ex  eo,  morte  moriemini?'  Et  certe 
comedit  Adam  et  Eva  dc  ligno  vetito  et  tamen  in  carne  sua  ultra  DCCCC  annos  post- 
moduni  vixerunt.  Constat  itaque,  quia'*  earne  non  est  mortuus.  Si  ergo  anima 
mortuus  non  est,  quod  dici"^  nefas  est,  falsam  sententiam  de  illo  protulit  Deus,  qui 
dixit,  quia,  qua  die  comederet,  moreretur.  Sed  absit  hic  error,  absit  a^  vera  fide.  Nos 
enim  primum  hominem.  qua  die  peccavit.  anima  mortuum  dicimus  atque  per  hunc 
omne  gcnus  liumanum  in  hac  mortis  ct  corruptionis  poena  damnatum.  Per  secundum 
vero  hominem  ct  modo  a  niorte  animae  et  postmodum  ab  omni  corruptione  carnis  in 
aeterna  resurrectione  liberari  nos'  posse  confidimus.  Sicut  autem  ct  praedictis  respon- 
salibus  diximus,  Adae  animam  mortuam  in  peccato  dicimus"  non  a  substantia  vivendi. 
sed  a  qualitate  vivendi.  Quia  enim  aliud  est  substantia  atque  aliud  qualitas,  non  est 
eius  anima  ita  mortua,  ut  non  esset,  sed"  ita  mortua,  ut  beata  non  essef.  Qui  tamen^'' 
Adam  postmodum  per  paenitentiain  ad  vitam  rediit. 

(juod  voro  diabolus  cor  hominis^  ingrediatur.  si^  evangelio  creditur,  non  ncgatur. 
loh.  13,  i'7.  Ibi  enim  scriptum  est:  'Et  post  buccclhim  introivit  in  eum  satanas'.  Et  ibi  rursum 
ibiii.  V.  2.  dicitur:  'Cuni  diabolus  iani  se  misisset  in  corde,  ut  traderet  euni  ludas'.  Hoc  autem 
qui  negat,  in  Pehigianam  heresem  cadit.  Quia  ergo  perscrutantes  Ephesinam  synodum 
nihil  in  ea  tale  contineri  invenimus,  de  Ravennati  quoque  ecclesia  vetustum  valde 
codicem-  eiusdem  synodi  ad  nos  deferri  fecimus  et  synodo  quam  habemus  eum''  ita 
concordare  invonimus'',  ut  in  nullo  discreparet,  et  nihil  aliud  continet  in  dcfinitione 
anathematis  et  rcprobationis',  nisi  quod  XII  capitula  beatac  memoriae''  Cyrilli  repro- 
bant.  Ilanc  autem  totam  rationeni  multo  latius  suptiiiusque  praedictis  responsalibus 
eius  in  praesenti  positis  reddidimus''  atque  ei  plenissime  satisfecinius''.  Igitur  ne  vel 
haec  vel  aliqua  simiha  illic  subrepant,  quae  sanctam  ecclesiam  scandaiizent",  necesse 
nobis  fuit  haec  ipsa  sanctitati  vestrae  indicarc.  Et  quamvis'  fratrera  ot  cocpiscopum 
nostrum  Cyriacum  noverimus^  orthodoxum,  tamen  propter  alios  cauti  esse  debemus. 
ut,  antequam  ad  publicum  prodeant,  crrorum  semina  conculcentur. 

a)  e.E  sicut  corr.  11  3;  ai  tiuid  r  1.       ■')  provcituruni  li  1;  pru  heatorum  )■  1.       <^)  eoclem  U  1.       <^)  Ilisauriae 
U  1,  r  1.  2.  «)  ex  satisfacieutes  corr.  B  3.  0  quod  r  2;  om.  h.  i\  r  1:  ex  quod  corr.  quidam  B  3; 

qd  iii  con  corr.  U  1.         S)  cum  mprascr.  U  3.  I')  Epliesiui  U  1,  r  1,  r  2,  sed  corr.  r  2.         ■)  e.v  coutra- 

dixerunt  curr.  U  1,3;  coutradi,\eruut  r  1.  2.  •<)  et  sujiroscr.,  velut   dcl.  U  1.  ')  ila  r  1;  contine- 

bantur  U  1,  r  2.  '")  et  U  1,  r  2;  eo   r  l.  ")  iugrediebatur  r  1.  ")  quociunque  )■  /.  2.  l')  hic 

diio  folia  desiderautur  r  2.  l)  in  add.  r  1.  ■';  dicit  U  1.  «)  al)  U  1.  t)  ex  uon  corr.    It  1. 

")  didicimus  /•  1.  v)  ■Dcrba  sed  usque  esset  om.    U  1.  «' ,  qni^j  ^taiueu  eras.)   U  1.  *)  iion  add., 

sed  del.  r  1.  y)  euim  add.  r  1.  '■')  vcrba  eum  usijue  inveuimus  uni.  U  1.  *;  probatiouis  U  1. 

^)  h  m  R  1,  r  1;  add.  in  mari/.  beati  niartiris  Jt  1.  "^)  ex  reddimus  corr.  U  1;  ex  reddiuius  vorr.  redi- 

dimus  r  1.  '')  e.«  lecimus  vorr.  U  1.  ")  e.c  scaudalizaut  curr.  U  1.  f)  quam  R  1.  8)  ex 

neverem  corr.  venerer  U  1. 

t)  C/'.  ejK  V,  14  iii  f.  2)  IJc  rctustatc  hibliuthecac  UrniuHav  Kiieenmic  tiamU  Hubeiin,  hist.  Hav., 

Jot^y,  p.  617,  et  de  vetustissiuio  cuncilii  Niciieni  coilice. 


INDICTIO  XV.    lUN.  (VII,  31.  32).  481 

Scripta  vcstrae  aanctltatis  communi  filio  Sabiniano"  diacono  vcnicnte  susccpi  ^ 
Sed  quia  haruni  lator  iam  ad  cgrcdienduni  paratus  rctineri  non  potuit.  ad  liacc  rc- 
sponsali  mco''  diaconc  veniente  respondeo. 


VII,  32 

Grajurius  I.  impa  Dominicum,  episcojmm  Carthaginicnsem,  motus  qmrcla  Cum- 
qiiodci  ahhutis,  pracscntium  latoris,  ut,  rjui  monachi  monastcrium  tlcserucrint,  pocnas  iis 
irroijct,  hortatur.  :'>l)7,  lun. 

Godd.  B  et  r:  Imlictio  XII—XV.  ciip.  iy5  (Ind.  XV.  nip.  :ii). 

Edd.  M:   Lih.  VIL  ep.^i.^;  G:  Lib.  VL  ep.  32.  —  laffc  Eeij.  147ti  (111.3). 

GREGORIUS  DOMINICO  EPISCOPO  CARTAGINENSI. 
Licet  fraternitatem  tuam''  erga  monasteriorum  curam  pastorali  vigilantia  creda- 
mus  esse  sollicitam,  ea  tamen  quae  de  monasterio  in  Africana  provincia  posito  cogno- 
vimus  vobis  nccessario''  providimus''  indicare''.  Queritur  autem  Cumquodeus'' ^  abbas 
lator  pracsentium.  quia,  si  quando  monachos  quibus  praeesse  dinoscitur  sub  reguhui 
voluerit  disciplina  restringcre,  monasterium  temere  deserant'  et  licitc,  quocunique  vo- 
luerint»,  vagantes  existant''.  Quia  ergo  hoc  et  ipsis  omnino  perniciosum  est  et  aliis 
perditionis  monstratur'  exemplum,  hortamur  fraternitatem  vestram,  ut,  si  ita  est,  ecclesia- 
sticam  in  illos  correctionem  exerceat  et  congrua''  eos  ultione  a  tali  procul  dubio  prae- 
sumptione  compescat  atque  ita  ad  oboediendum  salubri  provisione  superbientes  animos 
iugo  disciplinae  subiciat,  ut  quos  ad  huiusmodi  pravitatis  cxccssum  corum  potcrat 
imitatio  provocarc,  cmendatio  a  culpa  revocet  ct  suis,  ut  dignum  est,  doccat  pracpositis 
obocdirc.  Quia  vcro  a  ([uibusdam  episcopis  excedentcs  monachos  perhibet  dcfcnsari, 
fraternitas  vcstra  in  lioc  studeat  cssc  sollicita  ct  cos  a  tali  dcfensione  sua  modis 
onmibus  intcrniiuatione  suspcndat. 


")  e.v  .S.nliiaiio  cvrr.  >?aviiiiaiiu  I!  1.  '')  eo  H  1. 

VII,  32    iii  titulo:    Cartagiiie   li  1;    Kartagiiieiisis    r  J.  »)  vestraiii   »•  /.  '')   iiecessaria   r  J. 

<:)  praevidimus  r  J.  '')  illa  add.  r  1.  «^)  ccudeus  li  J :  CoucMdeus  »•  /;  CunuiUddeus  edd.  f)  desieraiit  r  /. 
g)  add.  valiieriiit  r  1.  1')  existuut  I!  1.  ')  moustrat   /•  /.  ^)  c.c  cuiigrava   corr.  r  1. 

J)  IJc  iisdem  Anastasii  scriptis  ep.  VII,  2J  et  dc  Eidoffii  scriptis  ep.  VII,  37  (m.  lulio)  aifi  videtiir; 
et  illa  ct  hjicc  erijo  (nisi  haec  rerha  ei  tantum  eplstulae  exemplari,  quod  Anastasio  missum,  est,  addita  simt) 
cUiicono,  /.  e.  Aiiatolio,  veniente  transmissa  est;  qiiae  si  ita  sunt,  Itae  cpistulae  non  eodem  ordine  in 
r&jistrnm  relatae  sitnt,    quo  scriptae  simt;  nam  ep.  VII,  31.  37  ante  ep.  VII,  24  transmissae  esse  videniur. 

VII,  32    De  Duminico  cf.  ep.  II,  52  n.  1)  Nonniollorum  aliormn  nominum  simili  modo  cum- 

positorum  Marini,  pap.  dipl.,  p.  28S,  mentionem  facit:  Hahetdetm,  Qnodciildeus,  Coddeus  (=  QuoddeHs). 
Notitia  i»-ocinc.  et  cirit.  Africae  in  31.  G.,  auct.  ant.,  III,  J  p.  63  ss.  cnamerat  praetcr  i)itiidnilt<leos  ct 
Adcodatos  plurimos  etiam  Deumhahet,  Scrcuiiulei,  Haiietdeum.  In  Gregorii  cpisttdis  uccurntnl:  l)ii(jilrultdeus 
(episCojius  Africanus:  ep.  II,  52,  p.  153);  Spesiit/leu  (praeses  Sardiniae,  cp.  XI,  12);  Deustledil  et  .'idcudnti 
nonnuUi.  Itaqiic  cditurum  coniectiiram,  qui  pru  Concoiluus :  Ciuuquotleus  iiustccrunt,  pruhu  uequc  credu  illud 
pro  Conconlius  crrurc  lilirnrit  svrijitiim  cssc. 

ReG.    tJKKli.    I.  61 


482  GltEUORlI  1.  HEGISTRI 


MENSE  lULIO  INDICTIONE  XV. 

VII,  33. 

itrcyorlus  I.  pcqia  Dynainii  et  Aureliae  in  Francia  dcgcnfium  )-cli<jionem  landat  ct 
coufirmat.     Codicem  cxpetitum  pollicetur.  5!.)7,  Iid. 

Coihl.  R  et  )•;  Lidlctio  XII— XV.  cap.  196  (Ind.  XV.  cap.  33). 
Edd.  31:  Lib.  VIL  ep.  36;   G:  Lib.  VL  ep.  33.  —  laffe  Reg.  147[t  (1114). 

GREGORIUS  DINAMIO  ET  AURELIAE  PER  FRANCIAS. 

Scriptorum  vestronun  pagina  lectione  percursa"  magnam  nobis  studio  vestro 
contulit  indicato  laetitiam,  quia  per  hoc,  quod  vos  sacrae  iectionis  pabula  quaercrc  et 
supernae  patriae  desiderare  gaudia  nuntiavit,  dilectionem  vestram  religiosam  conversio- 
nem  non  solum  nomine,  sed  etiam  tenere  vita  raonstravit.  Et  quoniam  desiderata 
vos  adepturos  posse  confidimus,  vehementi  vobis  cor  nostrum  exultatione  congaudet. 
Nam  quia  huiuscemodi  desiderium  gratia  divina  non''  deserat",  ipsa  vos''  veritas  tcsti- 

j',"J"ji''i"~i' monio  suae  vocis  informat,  quae  ait:  'Omnis  qui  quaerit,  invenit,  qui  petit,  accipit. 
et  pulsanti  aperietur.  Hac  itaque  fulti  certitudine  de  eiusdem  redemptoris  nostri 
misericordia  nihil  ambigere,  sed  spe  debemus  indubitata  praesumere.  Nec  enim  mu- 
neris  sui  largitate  frustrabitur,  sed  vires  sustinendi "  prorsus  indulget,  qui'  velle  con- 
cessit.  Nam  ianis  hoc  ipsum  desideranter''  appetere  donum  est.  Quia  tamen  ita  in' 
gratia  debemus  superna  praesumere,   iit  non  simus  neglegentes  in  oratione  vel  opcrc, 

Luc  is,  I.  voce  idem''  veritatis  exprimitur':  'Oportet  semper  orare  et  non  deficere'.  Petamus 
crgo  orando,  quaeramus  legcndo,  pulsemus  operando.  Sit  igitur  mens  vigilans,  sit 
undique  suspecta,  sit  ubiquc  soUicita.  ut  insidiantis  possit  laqueos  praccavere.  Sed 
quia,  quanto  hostis  noster  cautuni  contra  se  unumquemque  cognoscit,  tanto  corda  sibi 
resistentium  suptili  niolitur  arte  subvertere,  omnipotentem  Deum  adsiduis  lacrimis  ct 
dcprecatione  poscamus,  ut  nos  veneni  eius  non  sinat  infectione  corrumpi.  scd  contra 
certaniina  et  latcntes  suggestiones  quas  ingerit  potentiae  suae  nos  scuto  circumtegat. 
in  quo  iacula  ipsius  inlisa  frangantur:  et  cor  nostrum  percussionis  ipsius  contactus  non 
vulncrct,  sed  gratiae  suae  dono  eius  nobis  insidias  ct  inteliegero  donet  et  vincere. 
Codicem  vero,  quem  dirigercnius,  taicm  qui  vos.  ut  pctistis.  instrucrct.  mininic  paratum 
habuinms,  sed  in  subscqucnti  transmittinius. 


VII,  34. 

Grcgiirim^  I.  papa  Domnicam,  lohannis  u.rDrcni .  ad  ccclcsiam  revcrsam  csse  gatidef. 
Roinaimjnr.  nl  ad  maritum  ocniat,  horlatnr.  ■'>!)7,  lul. 

(hdd.  li  Bt  )■;  Indictio  XH—XV.  cop.  ni7  (Iiid.  XV.  cap.  :U). 
Edd.  M:  Lib.  VII.  cp.  37;   G:  Lib.   VI.  ep.  34.  —  la/fe  licii.  lisn  lUld). 

Meiise  cel.  ad  c/i.  pracced.  trakunl  r   I  ct  scc.  cd.  J/    Val.   .1   cl  B. 

VJI,   :i3  in  tiliilo:    Diiiamiu  li   1:    Uyiiiiiiiin  r   I:    l)yri;inii;ie  scc.  ed.  M    Valic.    l>.    —   Auvelia  B  1  — 
Frau  H  1;  Fraiicias  »•  1.  '•'■)  percuss;i  ;•  /.  ''i  nnii  erait.  U  1.  ''|  desiderat  K  /,  )'  /;  deseral  scr.  edd. 

^l  iiips  ;■  /.  <■)  nptiuiMKli   r  1.  h   <iuf    /,'  /.  K,   mia   h'  /.  'M   liesideiaules   r  ].  ')  de  r  1. 

^)  t:c  iileiu   cjrr.   ileiii    l!  I.  ')   exprnuiilur   /■  /. 

VII,  33     Ik  Di/niimiu  H   .inrcl.in  c/.  cp.  III,  33  ii.    VII,  12  n.  :l 


INDICTIf)  XV.    lUL.  (Vri,  3.S   34.  35).  483 

GREGORIUS  DOMNIOAE  UXORI  lOIIANNIS. 

Laetos  no.s  vestrac  nimis  opistolae  reddiderunt.  quod  vos  unitati  oerlesiae  socia- 
tani"  Deo  protegente  eognovimus.  Et  quidem.  sicut  et  ipsae  scribitis.  ante  hoc  facere 
debuistis.  quia  talis  viri  coniugem  nec  ad  modicum  esse  decuit  a  communionis  unitate 
disiunctam.  Considerare  enim  debuisti,  gloriosa  fiiia.  quanta  multitudo  fidelium  in 
matris  ccclesiae  sinu  consistat  quantisquc  virtutibus  sacerdotes ,  qui  in  ista  fide  de- 
functi  sunt,  coruscarunt  vel  quanta''  ad  corpora  sua  miracula  faeiant,  atque  eos  non 
diiudicare,  sed  plus  tantis  viris  ac  sacerdotibus  (juam  tibi  credere  debuisti.  Inter  haec 
tamen  omnipotenti  Deo  gratias  agimus.  quia^-  ita  cordi  vestro  lumen  suae  veritatis 
infudit'',  ut  crroris  sui  pulsa  caligine  rcctam  vobis  viam.  quam  sequi  et"  tenere  de- 
beatis,  ostenderet.  Ghiriosum  autem  coniugem  vestrum,  quousque  vivimus.  a  nobis 
dimittere'  nolumus:  et  ideo  eum  ad  vos  reverti  aliquatenus  non«  confidatis.  Et  qui- 
dcm  ipsc  ad  vos  vcnire  vult'\  desiderat',  sed  postquam''  in  civitatc  Romana  est,  non 
potest,  non  ei  iicet,  quia  amoris  nostri  omnino  tenetur  vinculis  adligatus.  Melins  est 
ergo,  ut  vos  ad  eum  vcnire  modis  onmibus  festinetis,  quia  caput  suum  potius  mcmbra 
et  sequi'  dobent  et,  quoeumque  fuerit,  comitari. 


VII,  35. 

Gmiorin>i  I.   jKrpn,    Dnnn,   cpisropo   Blessanmsi ,  jiraecipi/ .    uf  FniisfivHin,    laforcm 
prnc.sc.ntinm ,  cccJcsiac  Mcricnsis  milifcni,    in  dissolrcndo  ncrr  nlirnn  nil  /iliiis  rrdininnlns 
w     conflafo  ccclcsiae  illius  opibus  adiuvcf.  :'>!>7,  Inl. 

Codrl.  R  et  r:  hutictio  XII— XV.  cap.  198  (Iiid.  XV.  cap.  0.->J. 
Edd.  M:  Lih.  VII  ep.  .36';  G:  Uh.  VI  e.)).  .35.  —  laffe  Ueij.  1481  (imj. 

GREGORIUS  DONO  EPISCOPO  MESSANA. 

lU  sacrorum  canonum  et  legalia  statuta  permittunt  ministeria  ecclesiac  pro  eapti- 

25      vorum  csse  redemptione  vendenda^'.     Et  ideo  quoniam  Fanstinus^  lator  praesentium, 

ut  filias  suas  de  iugo  potuisset  captivitatis   exuere,    CXXX   solidorum    probatur  debi- 

tum   contraxissc,   ex  quibus  XXX  redditis  ad  reliquae''  quantitatis  restitutionem  euni 

certum  cst  non  posse  sufficere.  fraternitatem  tuam  his  hortamur  affatibus,  ut  de  argento 

VII,  34:    tUtdmn    ila   ex/iibetrl;    Uoninica   nxore   lollis  Ji  I ;    deext   liliihis   pi-n^iler   fol.    excisiim   r  3. 

30       »)  e.r  .societam  corr.  R  1.  '')  ex  quauti  corr.  r  2;  quauti  r  1.  '^)  qui  r  1.  ''j  e.':  iulnudit  corr.  R  1. 

*)  et  om.  r  1.        ')  ex  deuiittere  corr.  R  1;  ex  deuiitti  corr.  dimitti  r  'J.        8)  nou  o«i.  r  1.  2,  suprascr.  R  1.        '')  et 

uJd.  r  1;  v,ildc  i-oiii.  Mommsen.         ')  de.sidenit  om.  r  2.         ^)  e.r  qu.ani  corr.  qiianidiu  r  1.        ')  exequi  in  rus.  R  1. 

VII,  35:    titul.  ita  ex/uhent  11  l,   r  1.  2,   sed  Domno   R  1:    Douo  abb.  Messauensi  R"^  l  —  add.  ruhro, 

se.d   erad.   pro  captivis  et  verha,   qune   leyi  iom  non  possnnt  R  1.  ^)  venund.inda  r  1.  ^)  reliquam 

35       et  ros.  2  /itl.  R  1;  reliquae  se  r  1.  2. 

VII,  :i4     Domniea    /laec   aliaf:  non   occurrit ;    a&l   inihi   qiiidcin    dithiniii    non    eat,    qniii    eadein    ait 

uxor  lo/mnnis  gloriosissimi  fllii  nostri  praefecti  urbis,  de  qim  noxter  ep.  IX,  IV)  (a.  599  in.J  T/ieodorum, 

ciiratorem  (Earennae),  iterum   JW/crf,  vt  eam  cum  mditihiif^  Eomam  mittat.     Ex  quo  apparet  lo/iannem 

iain  a.  597  m.  hil.  praefectum   urlii  fuisfe;  nam  cx  /lac  noslra  epifitiila  dimima  ei  iam  tunc  non  licnifise 

40      lioma  decedere. 

VII,  35    De  Dono  cf.  ep.  VI,  8  n.  1)  De  redemptione  captiroriim  cf.  ep.  IV,  17  n.  i.  2J  Fau- 

stinuf:,  rir  eloqiientissimus,   PeltrasH  fdins.  qui.  mense  Sejifemhri  Romam,  ut  ridetur,  rerersus,  de  ecciesia 
Messanensi  questus  est:  ep.  VIII,  .3. 

61* 


484  (iREGi^RTI  1.  IfKGISTUI 

Mcriciisis  ofclcsiae''.  cuius  milos*  cssc  dinoscitur,  (juod  apud  vos  ost.  (juindocini  oi 
lilirns''  acccpto  ah  eo  desuscepto'^  "^  dare  modis  omnibus  dobeatis.  ut  oo  venundato  et 
vostituto  dobito  necessitate  valeat  obligationis  absolvi.  Scd  ot  illud  fratcrnitas  vestra 
debet  esse  sollicita,  ut.  si  quidem  de  praedicta  ecclesia  usuale  argentum  est.  supra- 
scriptam''  quantitateni  accipiat:  alioquin  de  sacvatis  vos  vasis  hac  in  re  oam  quam 
praodiximus  quantitatem  praebere  necesse  est.  Nam  sicut  omnino  grave  est  frustra 
ecclesiastica  ministeria  venundare.  sic  iterum  culpa  est  inminente  huiusceinodi"  ne- 
cessitate  res  maxime  desolatae  ecclesiao  captivis  suis  praeponore  et  in  oornm  re- 
doiuptiono  ccssaro. 


VII,  H6. 

Gregorius  I.  pupa  lohanni,  ejjiscojjo  Syracusano,  inaiidaf.  ut  intcr  Cacsarium  iihlxitciii 
,,monastcrii  S.  Pefri,  quod  in  Joco,  qtii  Baias  dicitur,  constitnfmii  cst",  ct  loliamicw.  <diha- 
tcm  monasfcrii  S.  Luciac  Syracusani,  finitim  confrorcrsinni  Inliannc  aiiriiiicnsorc.  jicr 
Frmtinum  misso.  usiis  componaf:  Caesarium  commendat.  :'>ti7.  IiiJ. 

Codd.   li  ef  r:  Inrlictio  XTI—XV.  cap.  J99  (Iiid.  XV.  cap.  3tij. 

KiM.  M.  Lih.  VIL  cp.  .39:   G:  Lili.  VI.  ep.  .5«.  —  Tnffe  Beg.  1482  (lllT). 

GREGORIUS  lOHANNI  EPISCOPO  SYRACUSANO. 

^e  religiosorum  virorum  corda  saecularium  rerum  contentio  a  mutua.  quod  absit. 
caritato  disiungat,  magna  est  sollicitudine  studendum.  ut  facillimum  finom  ros  pnssit 
in  aitercationem  deducta  percipere.  Quia  ergo  indicante  Caesario''  abbato  nionasterii 
sancti  Petri.  quod  in  loco  qui  Baias  dicitur  constitutum  est.  comperimus  inter  eum 
ot  lohannem  abbateni  ^  monasterii''  sanctao  Luciae  in  Syracusana  civitate-  constitutum'' 
gravem  esse  exortam  de  quibusdam  finibus  quaestionem'',  ne  ipsa  inter  eos  valeat 
intentio  prolongari,  certamina  eorum  agrimensoris'''  definitione  prospeximus  finionda. 
Et    ideo    scripsimus  Fantino  defensori*,   ut  lohannem  agrimensorem'.  qui   de  Romana 

"^)  acceptas  ab  eodem  suscepto  11  1.  <')  siipersci-ipt.ini  r  2.  <■)  liuiusniodi  r  I.  2. 

VII,  .36'     '')  Cesario  R  1,  r  1.  '>)  e:c  monast  rorr.  mouasteriuui  r  1.  c)  constitutuui  cndd.  n.. 

sed  in  eoustituti  eorr.  R  1.  '')  et  postea  add.  r  2.  «)  agrimess.  »•  7  et  sec.  ed.  M   Votic.  D. 

3)  Eadem  esse  ridetur  ecclesia,  qiiae  in  ep.  V,  9  Myriensin  appellatiir ;  scd  nota  praecepto  jiapae 
nescio  qna  ex  cansa  neyledo  episcopum  nondum  ordinutum  esse.  4)  SuMiacoims:  ecclesiae  milo.^  appel- 
lutiir  in  ep.  /77,  31  (cf.  ib.  n.  1);  eJericus  ecclesiae  militat  secundum  ep.  TV,  17;  nam  miJitarc  est  quocmnque 
modo  aJieiii  officio  incumbere  (militaris  vel  armata  militia;  provincialis  officii,  palatina  militia:  caelestis 
uiilitia;  DirJcsen).  Quo  in  eccJesia  officio  Faustinus  ftmetus  sit,  ignoi-amus;  sed  cum  eloquentissimus 
apiielJetiih;  conicere  Jicet  eum  notarium  fuisse.  Cf  ep.  VIIT,  3.  ijj  T.  e.  c.  75  solid.  auri.  Cf.  HuJtsdi, 
MetroJoyie,  ed.  2.,  p.  341  ss.  Mommsen,  GescJi.  d.  rom.  Bliinzwesens  p.  S33  s.  r>)  De  roce  desusceijtuni  cf. 
ep.  ITT,  49  n.  5. 

VTI,  36  De  lolianne  epiiscopo  cf.  ep.  V,  .54  n.  1.  VI,  IS  n.  1)  De  lohanne  cf.  ep.  I,  c>7  n.  IIT,  3  n. 
2)  De  Benedictorum  familiae  antiquissimo  tempiJo,  quod  a  Maxima  quadam  tempore  DiocJetiani  conditum 
esse  traditur,  et  noliiJissimo  adiuncto  coenobio  dirae  Ijuciae,  Romanae  viduae  in  Netino  agro  ad  silvam 
quercetumque  cui  nomen  est  Bauli  sito  cf.  B.  Pirri  Siciliam  saarimp.  662  s.  123S  ss.  3)  Ayrimensorcs 
p^djhci  aut  notarii  aut  adrocati  aut  iudicis  officio  fungebantiir ;  in  controrersiis  enim  ayrorum  de  fine 
intra  quinque  pedes  et  de  Joco  ius  dicebant;  cf.  Rudorff,  gromat.  Itistitutionen,  in:  Sdir.  der  roiii.  Feld- 
mes.fer  II,  p.  422  ss.,  qui  credidit  in  nulla  causa  tradi  agrimensores  intervenisse  post  iJJam,  de  qua  Cassiodorus 
scrihit  iii   Var.  IIT,  .->>.  4)  De  Fantino  cf.  III,  .jo  n.  IV,  43  n. 


TNDICTIO  XV.    lUL.  (VII.  .S.5.  ,8G.  37).  485 

urbe  Panormum  profectus  cst.  illio  ad  fraternitatem  vestram  debeat  destinarc.  Hor- 
tamur  orgo,  ut  cum  eo  ad  loca  dc  quibus  est'  contentio  debeatis  accedere  ct  utrnque 
parte  comminus  instituta^  loca  quae  in  lite  sunt  vestra  faciatis  praesentia  tcrminari, 
XL  tamen  annorum  utraeque  parti  praeseriptione''  servata^.  Quaeque  vero  dctinita 
fuerint,  ita'  servari  fraternitas  vestra  solbcite  studioseque  provideat,  ut  denuo  nec 
iurgium  exinde  aliquod  cxcitari  nec  querella  ad  nos  valeat  aliqua  pervenire. 

Caesarius''  venerabilis  abbas  quia  noster  olim  fuerit',  fratornitatem  vestram 
credimus  non  latere  et  ideo  eum  vobis  salva  aequitate  in  omnibus  commendamus. 
Et  quia  in  saeeularibus  causis  oninino  inexpertus"  est,  vestra  illum  solHcitudinc  nc- 
cesse  est  adiuvari,  sic  tamen,  ut  in  cunctis.  sicut  decet,  rationem  et  iustitiam  con- 
servetis. 


VII,  37. 

Grajorlus  1.  papn  ]-M<i(iinnK  r^uscoptunAlcrdndrinuui.  Iincrcfico^i  ojijiuijniniinn  loiuhif: 
fiijna  poJliccfnr;  sc.r  minora  Arjiiifanica  j^nllia  cf  duo  ororia  inilfif:  adilif  sr  cnllnfinn  rf 
ririfheum  non  lihenter  hihere;  cognidiiim  ^wscit,  quia  Bomar  u  nrijolialorihus  ..laniim 
cofinidii  et  non  suhsiantia  conqmrctur" .  ■'i-*^,  Inl. 

Codd.  B  et  r:  Indictio  XII— XV.  cap.  UOO  (Ind.  XV.  cap.  37). 

Edd.  M:  Lilj.  VIL  ep.  40;  G:  Lib.  VL  ep.  37.  —  laffe  Ref/.  14S3  (im). 

GREGORIUS  EULOGIO  EPISCOPO  ALEXANDRINO. 

Suavissima  mihi  sanctitas  vestra  multn  in  cpistolis  suis''  de  sancti  npostolornm 
principis  Petri  cathedra  bicuta  cst  dicens,  quod  ipsc  in  ca  nunc  usquc  in  suis  su(t- 
cessoribus  sedeat''.  Et  quidem  ego  indignum  me  cssc  non  soluni  in  lionorc  jirae- 
sidentium,  sed  etiam  in  numero  stantinm  agnosco.  Sed  cuncta  quac  dicta  sunt  in 
eo  libenter  accepi'',  quod  ille  mihi  de**  Pctri  cathedra  locutus'  est,  qui  Petri  cathc- 
dram"  sedef.  Et  cuni  me  specialis  honor  nuUos  modo  delectet,  valde  tamen  laetatus 
sum,  quia  vos,  sanctissimi,^  quod  mihi  impendistis  vobisnietipsis  dedistis.  Quis  enini 
nesciat  sanctam  ecclesiam  in  apostolovum  principis  soliditate  firmatam,  qui  firmitatem 
mentis  traxit  in  nomine,  ut  Pctrus  a  petra  vocaretur?  cui  veritatis  voce  dicitur:  'Tibi,Ma(tii.ir.,i9. 
dabo  claves  regni  caelorum'.  Cui  rursum  dicitur:  'Et  tu  aliquando  conversus  confirmai,,K..  22,  as. 
fratres  tuos'  cf'  iterum:  'Simon  lohannis,  amas  nic?  Pasce  oves  nieas'\  Unde  et'',i„ii.  ^i,  u. 
cum  multi  sint  apostoli,  pro  ipso  tamen  principatu  sohi  apostolorum  principis  sedes 
in  auctoritate  convaluit,  quae  in  tribus  locis  unius  est.  Ipse  enim  sublimavit  sedem, 
in  qua  etiam  quiescere  et  praesentem'  vitam  finire  dignatus  est:  ipse  decoravit  sedem. 
in  quam  evangelistam  discipulum  misit:  ipse  firmavit  sedem,  in  qua  septem  annis. 
quamvis  discessurus,  sedit.  Cum  ergo  unius  atque  una  sit  sedes,  cui  ex  auctoritatc 
divina   tres  nunc   episcopi   praesident,    quicquid  ego'"   dc   vobis  boni  audio,   hoc  mihi 

f)  est  e.st  r  1.            «)  ita  r  1.   ■>;  constituta  E  1.            '')   perscriptione  U  1.            ')  fuerint  \ta  oin.   U  I. 

k)  itn  r  ].  i:  Cesarius  Rl.            ')  fuerat  U  1.           ■")  ex  inpertus  corr.  li  1;  inspertus  r  ].  2. 

VII,  37     ■'■)  tuis  )•  J;  om.  r  1.             '')  ex  sedeant  corr.  r  2.             ")  accipio  £  1.  '•)  illa  (e.r  llle 

foi-r.)    niecuni   in    li  ].               «)  rcrba   locutus   ns(jne   cathedram    orit.    11  1.               ')  sed  in    soilct  coTr.  II  ]. 

«)   in  ullo  corr.  in  in  nuUo  r  2.              "^)  ita  r  ];  et  om.  21  1,  r  J.             ')  mcos  r  ]■  ^)  ita   ct  r  ].    >. 
')  pracsidenteu)  r  1.             ■")  ergo  r  1. 

0)  Signifieari  ridetnr  praeseriptio  litis  pendentix  (C.  I.  VII,  39,  H),  litnn  iiiitnr  iiitra  Jioc  leiuiiin^ 
terminandain  esse.    (Mommsen.) 

VII,  37     De  Eulofiio   cf.  ep.  V,  41   n.  1)   Cf  cp.   VII,  31  n.  nltiiii.  2)  Eic  linc   rerho 

Mnmmsen   cnniecif   etiam   Iniiiis  epixtnlar  ]irimaiii  parteiii  11  pari  ciiiii  Eiilrit/io  liim  Anasliisin  nii^fiam  esse. 


480  UREGORII  I.  REGISTKI 

iiiiputi)':  si  quid  de  mc  boni  creditis,  hoc  vestris  nieritis  iuiputate.  quiii  in  illo  ununi 
i"ii,  17.  i'i.  suinns  qui  nit:  -l^t  onines  unum  sint,  sicut  et''  tu.  pater.  in  me  et  ego  in  te.  ut  et 
ipsi  in  nobis  ununi  sint".  Dcbitum  autem  salutationis  alloquium  persolvens  indico. 
quia  mag-no  gaudio  exuito,  quod  vos  contra  heretieorum  latratus  adsidue  laborare 
cognovi  atque  omnipotentem  Dominum''  deprecor,  ut  beatitudinem  vestram  sua  pro- 
tectione  adiuvet,  quatenus  per  linguam  vestram  de  sinu  sanctae  ecclesiae  omnem  radi- 
cem  amaritudinis  evellat,  ne''  rursuni  germinans  impediat  multos  et  per  illam  coin- 
i.ii.'.  19, 13.  quinontur  multi.  Accepto  etenim  talento  cogitatis''  quod  praeceptum  est:  'Negotiamini. 
dum  venio'.  Ego  itaque  etsi  negotiari  nil  valeo.  lucris*  tamen  negotii  vestri  congaudeo, 
hoc  videlieet  sciens,  quia,  etsi  me  participem  operatio  non  facit,  laboris  vestri  me  parti- 
cipem  caritas  facit,  quia.  sicut  existimo.  bonuni  proximi  etinm  otioso  commune  fit.  qui 
de  alterius"actibus  gaudere  communiter  scit. 

Praeterea  ligna-  transmittere  volui.  sed  beatitudo  vestra,  si  essent  necessaria. 
non  indicavit:  et  maiora  multum  mittere  possumus,  sed  nequaquam  talis  navis  huc 
mittitur.  quae  haec  capere  valeat.  Minus''  autem  mittere  verecundum  puto.  Quid 
tanien  facere  debeam.  beatitudo  vestra  suis  mihi  epistolis  innotescat. 

Parvulam  vero  benedictionem  ^  de  amatoris  vestri  sancti  Petri  ecelesia  sex  minora 
Aquitanica  pallia^  et  duo  oraria  transniisi:  quis  enim  multum  diligo.  etiam  de  parvis 
praesumo.  Habet  enim  ipsa  dilectio  auctoritatem  suam  et  omnino  certa  est,  quia  in- 
iuria  non  erit  in  omne  quod  amando''  praesumpserit. 

Suscepi  autem  benedictionem  sancti  evangelistae  Marci  iuxta  brevcm  vestris 
epistolis  insertum.  Sed  quia  collatum*  ac  viritheum'  non  libenter  bibo',  praesu- 
menter''  cognidium  *  requiro,  quod  in  hac  urbe  post  multa  tempora  vestra  innotescere' 
transacto  anno  sanctitas  fecit.  Nam  nos  hic  a  negotiatoribus  nonien  cognidii  et  non 
substantiam  comparamus. 

Peto  autem,  ut  contra  omnes  amaritudines  quas  in  liac  vita  patior  vestrae  me 
sanctitatis  oratio  fulciat  atquc  ab  his  apud  oninipotentom  Domiuum  suis  intercessionibus 
defendat. 


»)  ct  niii.  r  1.                '')   Deuiii   r  1.  J.  c)  si  adil.  r  1.  J:   ™.«.  J  lUt.  1!  I.                d)  L-ogifaii.s  r  1. 

«)  lncri  r  1.           •")  ila  r  1;  miuos  ia  iiiinus  rorr.  r  2;  niiiinra  (ora  in  ras.)  11  1.          R)  (juia  r  •>,  «*  ridrtar. 

*■)  aiuore  li  1.  ')  \ivo  )•  7.  2;  viljo  li  1.  k)  pr.aosumeutcr  r  1:  pr.iesuiueutes  li  1,  r  2,  sed  corr.  in 
praesuineus  7i  i.             ')  innotescerot  r  1. 

I)  I)p  Iribits  sedilms  h.  Petri  serihii  noster  eodem  modo  in  e.p.  V,  42.  Cf.  ep.  VI,  o.s'  »).  2 
et  qitiie  dc  htic  rc  disserimt  Crrisar,  Ztschr.  f.  kathol.  Theol.  IV  (ISSO),  p.  ijl2  s.,  et  Wisliaitm,  I.  I.  p.  II  s, 
2)  Cf.  ep.  VI,  .5«  n.  7.  3)  Ep.   I-K.  943  Pela(/ins  I.  papa  Sa^xmdo  Arekitensi  praccipit,   itt    saga 

tomontacia.  quae  pauiieribus  orogari  possint,  et  tunicas  albas  aut  cucullas  vcl  colobia,  aut  si  rjune 
aliae  apecies  in  provincia  fiunt,  mittat;  cf.  etiam  ep.  VI,  10;  sed  neseio,  qtiale  fnerit  genus  jxiIHorum, 
quod  hic  Aquitanicum  dicitur.  4)  Colatum  u  rerbo  colare  ct  colo  (colatum  <fitj,^_ui;usyo)':  Gloss.  ps.  — 
philox.  p.lO.H);  iiaqiic  (vinum)  colatum  vinum  puruni  vel  vas  propriuni,  in  quo  doportatur  (Pupias  apitd 
Ditcanf/eJ.  3)  Viriiheuni  quid  sit  nescio  neqiie  reterimi  editoriim  coniectimis  repetere  operae  pretimii 
est.     (biriteuin   =   ^i^vtsov,  'Trestencein',  cf.  Atlien.     II,  Ofid:  Stmeasser.)  (!)  Nequc  qiiid  hoc  .lit 

ccrto  sciniits.  (=  xtaviZ'iy,  xiavitcg  oivoi  =  rinum  resinatum:  SioictJ.sser.)  Anno  transacto  (ep.  VI,OSn.  6) 
ptipti  KtiliMiiti  (/riilias  egertd,  (piod  oa  quae  paradiso  vicina  sunt,  bene  olentia  ligna  transmisisset. 


INDICTIO  XV.    lUL.  AUG.  (VII,  37.  38.  3ii).  487 


VII,  38. 

Gregorius  I.  pa^ia  Cijpriano  diacono,  redori  suo  per  Siciliam,  alio  electo  rcpiidiato 
mandat,  disquirat,  nmn  Marcianus ,  dioecesis  Taurianensis  x>reshytcr,  in  ccclesiu  Massa- 
lar(/iensi,  dioccesis  Catanensis,  hahitans,  dignus  sit,  qui  Locrensis  episcopus  crectur. 

Codd.  B  ct  r:  Iiulictio  XIT—XV.  cap.  201  (Iiul.  XV.  cap.  38).  :'>97,   M. 

Edd.  M:  Lib.  VII  cp.  4/:  G:  Lih.  VI.  ep.  :iS.  —  laffe  Bey.  UH4  flJliiJ. 

GKEGORIUS  CYPRIANO  DIACONO.  RECTORI  NOSTRO  PEK  SICILIAM. 

Ilabitatores  Lucrensis"  civitatis '  quendam  ad  nos  presbyterum  adduxcrunt.  qui 
cis  debuissct  episcopus  ordinari  ^.  Sed  quia  mininie  dignus  inventus  est,  ne  diu  sine 
proprio  possint  consistere  sacerdote,  a  nobis  ammoniti  in  scrinio''  promiserunt  •'  alium 
studiose  quacrere  et  ad  nos  consecrandum  Deo  adiutore  perducerc.  Et  ideo  ad  di- 
lectionem  tuam  latore  praesentium  veniente  Marcianum*  presbyterum  dioceseos'^  Tau- 
rianensis  ecclesiae"!',  qui  nunc  habitat  in  ecclesia  quae  est  in  massa  Largia"''  constituta 
dioceseos'^  CatenensisB  ecclesiae,  ad  te  facito  modis  omnibus  evocari:  atque  eum  studii 
tui  sit  de  criminibus  quae  ad  episcopatum  accedere  non  permittunt  cum  omni  sup- 
tilitate  requirere.  Et  si  eorum  se  expertem  esse  responderit,  cum  praesentium  portitore 
cum  festina  dirigere,  ut  facto  in  co  decreto  ad  nos  Deo  protcgente  veniat  ordinandus: 
si  vero  cst  aliquid  quod  ci  possit  obsistcre,  hunc  qui  ad  dilectioncni  tuani  vonit  cum 
oiiini  cura  ccleritate  dimittcre.  ut  ad  loca  sua  rcmcans,  alter''  sccundum  ca  (juae  pro- 
luissa  sunt  requiratur'. 


MENSE  AUGUSTO  INDICTIONE  XV. 
VII,  ;^9. 

(Trctiiiriiis  I.  iiitpa  Mariniuno,  episcopo  Uuvennuti,  mundut,  ut  Cunir.tieiisilins  pro 
lupso  cpiscvpo  succcssorcm  consccruri  postulantihus  satisfaciat.  ■'>U7,  Aug. 

Codd.  B  et  r:  ImlicUo  XII— XV.  cap.  202  (Ind.  XV.  eap.  39). 
Edd.  M:  Lib.  VII.  ep.  42;  G:  Lib.  VL  ep.  39.  —  lalfc  Eey.  USH  (1120). 

Vll,  :is  In  titulo:  Cipriano  ii!*  1;  Cyviaco  M  l  et  sec.  ed.  M  Valic.  B,  rpd  omisil:  dijK-.  —  reg.  iif  r  1.  2; 
et.   lectori    iidsUo    A' *   /;   ilot.  iTTo   (in   ras.)   R  1,   Vat.  li.  *)  ila  R   I ;    liiUreiisis    ;■   /.  2  c*  sec.  cd.  31 

Vatic.  A.  B.  D.  l»)  in   secreto    Vat.  A  sec.  ed.  M.  <;)  ex    docere    eos  corr.   11  1;    docere  eos  )■  2; 

(lucere  eos  r  1.  J)  e.c  Tjiurianens  ecla  corr.  R  1.  ")  ita  r  1.  2  et  sec.  ed.  M.  Vat.  A.  1>;  Massalauria  R  1: 
Massalaria    Vat.   B   nec.  ed.  M.  f)  dioeceseos  r  2.  e)  ita  rl.  2,  sed  r2  cnrr.   in  Catin. ;    Catlie- 

niensis  R  /.  '')  in  altruni  corr.  R  1.  ')  in  requirat  corr.  R  1. 

Meiise  cet.  <id  ep.  praecedentein.  trahuiU  r  1.  2  —  Ang  ahhrer.  codd.. 

VII,  38  trccnsmissa  esse  ridetur  per  clericum  Locrensem.  —  De  Cyprimw  cf.  cp.  III,  5.5  n.  i)  Lucri 
(olim  Episepliyrii  dicta,  prope  Gerace)  et  Tauriantnn  iwbes  confines  Bruttiorum.  2)  Dc  iiwtlo,  qtio  cpiscopi 
diijebanttir  et  da  iiwe  papae  clcctos  recusandi  cf.  Wisbcmm  l.  l.  p.  41.  3)  Id  est,  ut  erpudcm  puto,  per 

scriptum  ita  proiiiittcrc,   ut  iii  scrinio  ecclesiae  Bomanae  reponatur.  4)  Miirci^ano ,   cpi.scoiio  Locri.< 

cum  aliis  ep.  IX,  i:i4  iiiscripta  est;  ante  etiiii  Dulcinus  cpisuopus  Locrensis  fuerat,  ut  apparct  ex  ep.  IX,  7.5. 
A.  680  SteplKmits  quidam  episcopus  sanotae  Locrensis  (.iovxQiTittg)  ecclcsiae  provinciae  Calabriae  erat: 
Mansi  l.  I.  XI  c.  299.  5 )  Taurianensis  ccvlesiae  clerici  a  barbaris  ptdsi  in  Siciliam  fugerant:  cf.  ep.  I, 

,38  n.  1.  d)   Eqaidem    asserere   non  ausiin   etiyidem   locum   esse,    qtd   minc    Mascalucia   appcllatur, 

oppidum  propc  Cataiiiam. 


488  OREGORIT  I.  REGISTRI 

GREGORIUS  MAKINIA.XO  EPISCOPO  KAYENNATI. 

rrateriiitatis  vestrae  epistola  nuntiante  comperimus  Corneliensis  ecclesiae'  filios 
adsidua  supplicatione  in  loco  lapsi  quondam^  episcopi  sui  consecrandum  sibi  a  vobis 
poscere  sacerdotem  atque  vos,  quid  de  ea  re  fieri  debeat,  dubitare  et  nostrum  evidens 
expectare  mandatum.  Postquani  ergo  quemquam  criminaliter  excedentem''  in  locum.  s 
de  quo  lapsus  est  nuUa  permittit  ratio  revocari  et  ultra  tres  menses  ecclesiam  vacare 
pontifico  statuta  sacrorum  canonum  noii  permittunt'^.  ne  cadente  pastore  dominicum 
gregem  antiquus,  quod  absit,  hostis  insidiando  dilaniet:  tVaternitas  vestra  deprecationi 
eorum  consentire  et  in"  loco  lapsi  debet  episeopum  ordinare.  Nam  dum  non  petentes 
cos  etiam  ante  vestris  ad  hoc  debueratis  adhortationibus  ammonere,  postuhintes  nulhi  m 
vos  oportet  excusatione  differre ,  quia  ecclesia  Dei  diu  viduata  proprio  episcopo  nou 
(lebet  remanere. 


VII,  40. 

Gmjorias  I.  papa  3Liriniantim,  cpiscopum  Ravcimatcm ,  hortatut;  vidcat  „nc  hUum 
deiuccps   in   munasteriis   clerici  .  .  .  .  ob  aliml  liahcant,   nisi  orandi  tantummodo  caiisa,     u 
acccdcudi  liccntiam,  aut  si  forte  ad  peragcnda  sacra  missarum  fucrint  iucitati  mijstcria". 

CoM.  li  H  r:  Imlictio  XII— XV.  cap.  203  (Iml.  XV.  cap.  40).  597,  Auij. 

Edd.  M:  Lih.  VIL  ep.  43;  G:  Lib.  VI.  cp.  40.  —  laffi  Beg.  UHfJ  (IfJl). 

GREGORIUS  MARINIANO  EPISCOPO  RAVENNAE. 

Dudum  ad  nos  multorum  relationc  pervenerat  monasteria  in  Ravennatibus  parti-      ao 
hus   (onstituta   omnino   clericorum   vestrorum    dominio"  praegravari ,   ita   ut   occasionc 
quasi  regiminis  ea,    quod  dici  grave  est.  velut  in  proprietate  possideant.     Quibus  non 
modicum   condolentes   decessori  vestro  epistolas  misimus,  ut  hoc  emendare  per  omnia 
debuissct'.     Sed  quoniam  vitae  est  termino  citius  occupatus,  ne  hoc  onus'' monasteriis" 
rcmancret,    iVatornitati  vestrae  eadem  nos  scripsisse  recolimus-:    et  quia.    ut  comperi-      35 
mus.  in  huius  rei  hactenus  correctione  cessatum  est,  haec  ad  vos  iterum  praevidimus 
scripta   dirigere.     liortamur  ergo,    ut   omni   mora    omnique   excusatione    summota    ita 
monasteria  ipsa  ab  liuiusmodi  studeatis  gravamine  relevare,  quatenus  nullam  deinceps 
in   cis    clerici  vel  hi  qui  in  sacro  sunt  ordine  constituti   ob  aliud  liabeant.  nisi  orandi 
tantummodo    causa,    accedcndi   licentiam.    aut   si   forto   ad   peragenda   sacra  niissarum     3» 
tuorint  invitati  mysteria.     Sed  iie  vel  per  cuiuslibet  monachi  aut  abbatis  promotionem 

III,    oi/   m   titiilo:    iJaveriii   »•  1;   Raven  r  'J;  Kavcnuatis  li  1,    fjiii   in   inair/.  uii/ru   add.:    cjuud    lapso 
epjsc.upd    mox    ilclieat   alins    urdiiiari.  -'i  iiuuilain  r  -J:   quod  r  1.  *■)  ila  Ji  1;  jiccedentem  r  1.  2. 

'•j  in  om.  11  1. 

VII,  40  iii  titidu:  Kaven   /,'  /;  Knvenni;   K  t:  Kavcnn   r  1.  »)  ex  dilo  curi-.  U  1.  '')  genus  114.       35 

"=)  moiiasteriu  »•  J.  2,  1!  4. 

VII,  3'j     JJc  Muriniaiio  cf.  cp.  V, -jl  11.  .^.  1)  Foriiin  Gornc/ii,  nrbn  Acmiliac,  intcr  Butioniam 

ct  Riiccnnnm,  ciuiix  ciiincojji  siiffruijanci  craid  cpi.scujii.  Raceniudi.f.     1'aul.  diac.  II,  18  scribit  dc  Coi-nclii 
loro,  ciuu.s  castruai  Iiuoia.s  apiHdlatur,  idiiae  Imola  liiiccesKit  iirbi  Curnelieitsi,  cuin  niliil  nisi  iiomcn  tcrri- 
tori.i  Cornelien.-iis  sidisislerct.    (.hjneU.  u.  47.J     Ejiistidae  coiicdii  liomani  a.  680  scriptae  Burbaliis,  cjiiscojtus      411 
ccclcsiac  Corncliensis,  sidiscripsU.    (Mansi  I.  I.  XI  c.  ;il4i   Cf.  Loenimj,  Gescli.  d.  D.  Kircluim-echts,  I, 
414  n.  J.      Wisbaiim,  I.  l.  p.  43.  2)  Cf.   VII,  14   n   .5. 

VII,  40     iiiia  ccrtc  cnm  jiracccd.  cp.  translata.  1)  Ep.  V,  1.     Cf.  loh.  diac.  II,  54.  2)  Ep. 

VI,  J.s. 


INDICTIO  XV.    AUG.  (VII,  39.  40.  41).  4g9 

onus  aliquod  fortasse  sustineant,  studendum  vobis''  est,  ut,  si  (juispiam  abbatuni  aut 
nionachorum  ex  quocumque  monasterio  ad  clericatus  officium  vel  ordinem  sacruni 
accesserit,  non  illic  aliquam  habeat'',  ut  diximus,  ulterius  potestatem,  no  monasteria 
cuiuslibef^  occasionis  vehxmine  ea  quae  prohibemus  sustinere  onera  compellantur. 
Haec  itaque  omnia  vigilanti  cura  emendare  iam  secundo  commonita  sanctitas  vestra 
non  differat,  ne,  si  post  hoc  neglegentess  vos  esse,  quod  non  credimus,  senserimus, 
aliter  monasteriorum  quieti  prospicere  compellamur*.  Nam  notum''  vobis  sit,  quia 
tantae  necessitati'  servorum  Dei  congregationem  ampHus  subiacere  non  patimur.  Ne 
vero  ahqua  vobis  excusatio  de  monachis  oriatur,  personam  hic  quam  praeviderit  utilem 
ex  opere''  fraternitas  vestra  transmittat  et  ei  nos,  qui  cum  eo  ad  vos'  venire  possint, 
monachos  deputamus':  quos  ut  prospexeritis,  debeatis  in  monasteriis  ordinare,  si  tamen 
taha  loca  sunt,  ut  sit,  und§  ibi  subsistere  valeant. 


YII,  41. 

Grcyorius  I.  papa  Cijpriano,  diacono  siio  pcr  Sicilinm,  mandut,  ut  Paulam,  pruc- 
scntium  latriccm,  contra  ininrias  ct  Thcodori,  /jiiondam  Indaei,  et  ccclesiae  Mcssanensis 
liominiim  defendat.  597,  Awj. 

Codd.  B  et  r:  Indictio  XTI—XV.  cap.  -JOi  (Lul.  XV.  cap.  41). 

Edd.  M:  Lib.  VIL  ep.  44;  G:  Lib.  VL  ep.  41.  —  laffi  Be<j.  1487  (irji). 

GREGORIUS  CYPRIANO  DIACONO  NOSTRO  PER  SICILIAM. 

i-iuesta  nobis  est  Paula  praesentium  latrix  quendam  Theodorum  ex  ludaeo  sibi 
nimis  frustra  inimicum  existere,  in  tantum  ut,  quod  dici  nefas  est,  iniquitate  maleficio- 
rum*  eam  laedere  moliatur  atque  ab  hominibus  ecclesiae  Messanensis  eundem  Theo- 
dorum  contra  hoc  facinus  fortius  vindicari''.  Dilectio  ergo  tua  studeat,  ut  nullus 
ecclesiasticorum  praedictae  mulieri  in  hac  causa  temptet''  adversum''  existere.  Sed 
ad  investigandum  hoc  ipse,  ut  potueris,  esto  sollicitus  et,  si  suprascriptus"  Theodorus 
tantae  iniquitati*^  obnoxius  esse  patuerit^,  ita  hoc  districta  ultione  per  hos''  quorum 
interest   facias'  vindicari,   ut  et  Deus  placari  possit  et  aliis  coereitionis  exemplum  sit. 


EXPLICIT  INDICTIO  XV. 

<')  iiobis  ;•  1.  «)  abeant  clerici  S  4.  ')  cuius,  siqrrascr.  libet  Ji  1;   cuius  r  2;  liuius  r  1. 

B)  negligentem  Ji  4.  'i)  cj:  tutuui  corr.  R  1.  ')  necessitatis  )•  1.  ^)  expouere  r  1:  ei  operae  coni. 

Momianeii.  ')  nos  li  1. 

VJI,  41  iii  titulo:  not  pro  iifo  li  1  —  per  Sicilia  R  1;  per  Sicilie  r  2.  *)  maleficorum  r  1  et  Vat.  li 

sec.  ecl.  M.  ^)  vindicari  om.  et  instigari  siqyrascr.  li  1  —  Sequentia  desiderantur  in  r  2.  o)  temptet 

oni.  R  1  et  in  ras.  o  litt.  suprascr.  audeat.  ^j  adversus  r  1.  «)  tst,  suprascr.  supradictus  r  1; 

superscriptus  Ji  1.  f)  iniquitatis  »•  1.  8)  ex  potuerit  corr.  li  1.  ^)  ita  r  1:  os  in  eos  corr.  R  1. 

i)  faciat  r  1  et  sec.  ed.  M    Vat.  D. 

4)  (^uonam  modo?  An  eis  pririlegiis  sedis  apostoUcae  (Diurn.  f.  77),  quae  postea  exem])tiones 
appeUantur?  ij)  Multos  tunc  monachos  Bomam  futjisse  monasteriis  hello  destructis  intellegi  potest  ex 

ep.  V,  39.    VI,  42.    VII,  23  etc. 

VII,  41    Dc  Cypriano  rectore  patrimond  Siciliae  cf.  ep.  III,  63  n. 

Reg.  Greg.  I.  62 


490  GKEGORII  I.  KEGISTRI 

ITEM  EPISTOLA   QUAM  KELIQUI   DE   MENSE   APRILI 
INDICTIONE  XIIII. 

VII,  42. 

Grc(joriiis  I.  p((pu  nna  cuni  frafrihus  ct  cofjjiscopis  suis,  qui  pracsenfes  invcniri 
^iotuertmt,  sacerdofihus  ct  levitis  —  ducihus,  nohilihus,  clericis,  monacJiis,  militihus  et  popido 
■in  Eavenna  civitatc  consisfcntihits  vel  cx  ea  foris  degentihus  illum,  qui  noctii  „in  civitatis 
loco  contestationem  posuit" ,  in  Castorii,  notarii  ac  rcsponsalis  ,,crimine  loqticntem 
sibiquc  etiam  de  facienda  j)ace  ccdlidc  contradicenfein",  excommunicatum  et  anatliemizatuin 
nuntiat,  nisi  in  solem.  progrcssus  atd  rafiones  affcrat  auf  c.rrassc  se  profifcatur. 

Codd.  B  ef  r:  Indictio  XII-XV.  cap.  uor).  -'if)!),  Apr. 

Efhl.  M:  Lib.  VI  rp.  :>.1;   G:  Lih.  V.  ep.  :iO.  —  L(ffe  J?fr/.  1414  (1(>4JJ. 

GREGORIUS  EPISCOPUS  CT^M  CETERIS  FRATRIBUS  ET 

COEPISCOPIS   MEIS  QUI   MECUM   PRAESENTIBUS   INYENIRI   POTUERUNT 

SACERDOTIBUS,    LEVITIS   DUCIBUS .   NOBILIBUS,    CLERICIS,   MONACHIS, 

MILITIBUS  MILITANTIBUS  ET  POPULO  IN  RAVENNA  CIVITATE 

CONSISTENTIBUS  VEL  EX  EA  FORIS  DEGENTIBUS. 

Quidam  maligni  spiritus  consilio  repletus  contra  Castorium  notarium*  ac  respon- 
salem  nostrum '  nocturno  silentio  in  civitatis  loco  contestationem  posuit**  in  cius  cri- 
mine"  loquentem  mihique  etiam  de  facienda  pace^  callide  contradicentem.  Et  quia, 
quisquis  veraciter  loquitur,  semotipsum  innotescere  non  debet  formidare.  oportet,  ut 
publice  exeat  et,  quaeque''  in  contestatione  sua  loqui  praesumpsit.  ostendat.  Qui" 
si  non  exierit  neque  publice  confessus  fuerit,  quis  ille  sit  qui  hoc'  agere  praesumpsit 
vel  consensum  in  tantae  iniquitatis  consilio  praebuit.  ins  Dei  et  domini  nostri  lesu 
Christi  spiritu''  definimus,  ut  sancti  cius  corporis  ac  sanguinis  participatione  privatus 
sit.  Sin  vero,  quia  latet  ct  quoniam  nescitur,  teneri  ad  disciplinam'  non  valet  tanti 
mali  conscius  et  iam  prohibitus''  eorpus  ac  sanguinem  Domini  percipere  praesumit, 
anathematis  ultione  percussus  sit,  ut  fallax  ac  pestifer  a  sanctac  ecclesiae  corpore  sit 
divisus.  Si  quis  autem  fortasse  talis  est,  quem  nos  huius  facti  auetorem  aut  parti- 
cipem  esse  nescientes'.  ad  eum  bona  optantes  epistolas  transmittamus,  ipsa  pro  eo 
apud  omnipotentem  Dominum'"  deprecatio  nostra  sit  vacua.  Sin  autem  in  eadem 
civitate  egressus  ad  publicum  potuerit  docere  quae  dixit  vel  certe  sciens  se  non  posse 
quae  scripsit  ostendero  errorem  suum  fuerit  aperte  confessus,  dominici  corporis  ac 
sanguinis  participatione  non  sit  privatus  neque  sanctae  ecclesiae  corpore  alienus 
existat,  quia"  nos  apud  omnipotentem  Dominum  ex  nostris  cotidie  culpis  agnoscinius. 
ut,  quamvis  servato  disciplinae  moderaminc,  aliorum  tamen  crratis  parcamus". 

Item  cet.  tlexnnt  nh  lacx(.nain  r  J;  reliquit  r  1  —  Mense  incip.,  /i*  J. 

VII,  42  in  tUnlo:  verha  Gregorius  usqi(e  ceteris  oin.  et  cetera  niijro  otram.  adil.  li  1  —  |)raeseiitibus  (i/xud 
fort.  del.V  oni.  ft*  1  —  niilitantibus  om.  Rl  —  in  om.  r  1.  B*  1  —  Ravenne  iJ*  7  —  saluteiii  in  Jlne  add. 
K*  1  —  G.  Mariniano,  ep.  Rav.,  cuni  cetcris  fr.  et  coej).,  sac ,  lev.,  clero,  nob.,  piip. ,  milit.  civ.  Ravcnn;i 
consistentibus  vel    ex  ca  f.  d.  ed.  M  r.nia    Viitic.  D.  *)  cx  not.  corr.  notariu  ;•  /.  '')   posuit  oin.   H*  1. 

c)  crimine  del.  et  nomine  ■'tiiprn-^scr.   R  1.         <•)  ciuoque   72*  ].  «)  ita  r  1.  R*  I :  quocl  J!  1.         f)  Iiec   ii*   /. 

g)  et    /•  ;.  '■)  nomiiie    i?*  /.  ')  a   disciplina   r  1.  iJ*  /.  '')  iiroliibitum  R  1.  ')  scientcs  r  /. 

™)  deum  r  1.  '^)  verha  quia  usqxte  ad  finem  jolio  j)arlim  cxciso  oin.  r  I.         ")  parcendo  iiidiilgeainus  R*  1. 

VII,  42.  Cf.  ep.  VI,  3t.  1)3  n.  1.  Hac  epistuJa  efficititr  m.  Aprili  ii.  tV.lG  synoclmn  Bomne  hnhitam 
esse;   cf.  sKperscripfioncin  sytiodi  m.   Iiil.  a.  .5P.5  lujbitae  et  tituliim  ep.    \'I,  46.  1)  De  Castorio  cf. 

ep.   V,  24  V.  2)  Cf  ep.  VI,  n:!  ii.  2. 


ADDITAMENTA. 


-Id  eii.I.JH".   10''.     liuijiilu  Mominseni  (lirard 
■tulit;    cuius  in  hibliotheca  Parisiensi  n.  1G82  nofali  lectio 

2>.  IT,  16:  sacerdotum]  sacerdotium. 
/).  18,  11:  Edessenae]  hedessenae. 

12:  Mopsuestlae]  moiiipsuestinae. 

13:  fyri]  kyrri. 

1,3:  Chalceduneusi     cuncilio]    clialcedonensis 

concili!. 
■Jl:  incliuare]  inclinari. 
H.  o2:  iSmaragd.]  zmaragd. 
l'fi.  20,  m.  21.  2:i.  28.  21,  '.I.  22, 10:  Aquileiens.] 

aiiuiliens. 
26:  phiriljus]   deest. 
29:  nostrao]  nostri. 
34:  concilii]  noslri  coucilii. 
.36.'  impetratis]  imperatis. 
:iT:  certahamus]  certahamur. 
2>.  l'.l,  3:  Ravenuatein]  ravennatim. 

7:  suli  ehristianis  priiicipilius]   suli  christianos 

principes. 
11:  deduei]  dededuci. 
2.j — 26:    coutrito    —    liarbarico]     coiitrito    dei 

iudicio  in  iugo  harliarico  (coutritae  scr. 

Mommsen). 
27:  cum]    deest   (post    occurramus    interpunx. 

Momvisen). 
29.  32:  Ephesiua]  epliesena. 


codirem  illtnn   nnicnm,  ipicm 
nes  e.c  X.  J.  .XVII  jk  Wl 


Eirafd  non   inrcnit,  con- 
Irdnssnmptas  hic  addu: 


]>.  20,  11:  etenini]   euiiii. 

16:  studiose  de]  studio  sed. 

l'J:  praesentihus]  piis. 

22:  accurrent]  occurrunt. 

23:  dissolvetur]  dissolvitur. 

2'):  Beconensi]  hreonensi. 
}).  21,  8:  sortiri]  sortiti. 

!'.•    reveletur]     relevetur     (rclevcinnr     scr. 
Mominsen.) 

13:  Sahioneusis]  secundae  retiae. 

15:  luliensis]  iuliensi. 
p.  22,  ■'>:  patriarchae]  papae. 

6";  niansuetam]  consuetain. 

8.  23,  1:  Istr.]  Iiistr. 

!*;  Longohardi]  langohardi. 

17:  diceutesj   ut   licentes   corr.  ex   ut  licenter 
(videlicet  scr.  Mommsen). 

20:  unllam]  nullatenus. 

21:  per]  deest  (providentia  scr.) 
p.  23,  1:  pacaliter]  pace  ales  (pacales  scr.  Mummsen.) 

2:  perfectius]  perfectis. 

3:  dogniatisj  dogniati. 
.suis]  tuis. 

corrigentur]     corrigentur    corr.    cx    cor- 
riffuntur. 


Ad  ep.  y,  ■'13"    hne  adiciendae  sunl  lertiones  ex  cudicr;  Lon 
VIII  p.  400),  ijuein  roi/atu  meo  v.  c.  I.  U.  leayes  contulit: 

Ante  titulum  add.:  Incipit  prologus  explanacionis  in  sancto  h 
-357,14:  mimeri  I,  II  elc.  et  rapitnlorum  dirisiones  desnnf. 

p.:m,l:   Wisigotharuiii]   iiuissignthoruiii.  13—14 

10:  tutissimi]   tuti.  /*'. 

unda]   um.  24 
12:  pelago]  pylagus. 

15:  deHectatur]  defleatur.  26: 

reuitenti]   penitenti.  27 

17:  ei]  um.,  ra.s.  2  liff.  28 

18—19:  propiuquante]  adpropinfiuantc.  .W 

20:  c.xtcriorihiis]   exteriohiis.  34 

p.  :i55,  1:  onere]  ore.  35, 


6:  utj   oin. 

7:  cognovi]  aguovi. 

24:  studiosa]  studiose. 

29:  einendari]  eniendare. 

31:  opns  hoc]  hoc  opus. 

:i9:  sese]  se. 

40:  disserit]  disseret. 

p.  356,  8:  erigimus]  erigcmus. 

11:  ferculum  ori]  ferciilo  oris. 

12:  fastidiiim]   fastiuiii. 
In  fine  epixlvlae  add.:  cxplicit   Deo 


Vmic.nsi  Bril.  Mus.  31,031  s.    VIII  (N.   .i. 
i>li  tiregorii.  —  p.  353,16.  355,6.  .356.4.45. 

:  neglegimus]   neglegeinus. 
:  suspicetur]  suspicitur. 
.■  eaiii]  cuni. 

eiusdem]   eisdem. 
■  pacto]  pacta. 
;  Elapsus]  Et  elajisiis. 
;  posset]  possit. 
.'  exojitat]  exorat. 
;  glutiri]  gluttire. 
:  posse]  possi. 
;  inveniri]  inveuire. 
;  expos.  ordo]  ordo  expos. 
;  quaeque]  que  qui. 
;  reppcrcrit]  repperit. 
;  sit]  uiii. 

artem]  arte. 
;  metacismi]  iiieotacismi. 
;  niodosqne]   luotusque. 

el   praeposiliomnii]   eciaiii    preposicionum. 


-5-' 


.<<'■ 


■i  m 


QD  Montunenta  Gerraaniae 

3  historica.     Epistolarum 

M8E6 
t.l 


70 

•"-•-'    ..r.^v....,p^ 

PLEASE  DO  NOT  REMOVE 

CARDS  OR  SLIPS  FROM  THIS  POCKET 

UNIVERSITY  OF  TORONTO  LIBRARY